Da l e P i n noc k
ETEN ALS MEDICIJN 80 heerlijke en geneeskrachtige recepten voor een goede gezondheid
A and o enin g en
S Huid
J
R I M N
H Hart en bloedsomloop
Acne 164 Eczeem 164 Psoriasis 165 D Gewrichten en botten Artritis (reumatoïde) 166 Bursitis 167 Osteoporose 167 Rachitis en osteomalacie 168 U Ademhalingssysteem Astma 168 Immuunsysteem Verkoudheid en griep 169 Stofwisseling Diabetes (type 2) 170 Geestelijke gezondheid en zenuwstelsel xxxx 171 Depressie 171 Fobieën en depressie 172 Slapeloosheid 172 Stress 173
Hoge bloeddruk 174 Hoog cholesterolgehalte 175 Spijsverteringssysteem Aambeien 176 Constipatie 177 Opgeblazen gevoel 177 PDS 178 Ziekte van Crohn 179 Voortplantingssysteem en urinewegen Cystitis 179 Endometriose 179 Menopauze 180 Menstruatieproblemen 181 PCOS 181 Prostaatproblemen 182 Algemeen welzijn Kater 183 Oververmoeidheid 183
Et en al s medicijn Door de eeuwen heen hebben veel medici de belangrijke rol van voedsel in genezingsprocessen onderkend. De traditioneel Chinese en Indiase ayurvedische geneeskunde zijn twee prachtige voorbeelden waarin het verband tussen voedsel en lichaam als therapeutisch middel gebruikt wordt. In het Westen is het belang van deze kennis dankzij de ontwikkeling van de moderne geneeskunde ernstig verwaarloosd. Als wij ziek zijn gaan we naar de dokter en vertrouwen onze genezing volledig toe aan professionals. Jarenlang is er uitsluitend onderzoek gedaan naar de rol die voedingsstoffen als voedingsbron spelen. We wisten dat een gebrek aan bepaalde stoffen verband hield met deficiëntieziekten, zoals een gebrek aan vitamine C met scheurbuik, maar daar hield het dan ook mee op. Enkele decennia geleden begon de interesse in voeding en de potentiële rol daarvan in de gezondheidszorg weer toe te nemen. Reformwinkels schoten als paddenstoelen uit de grond, in boekwinkels verscheen steeds meer lectuur over het onderwerp, waarvan sommige titels inmiddels uitgegroeid zijn tot ware cultklassiekers, en de meest vreemde en meesterlijke diëten en gezondheids adviezen staken de kop op. De wetenschappelijke elite stelde vragen en maakte zelfs bezwaar tegen sommige aspecten van deze beweging – soms met gegronde redenen, maar soms werd echt iedereen die het verband tussen voeding en gezondheid durfde te opperen als een kwakzalver weggezet. H et b e w ij s In de tussentijd werd echter wel uitgebreid onderzoek gedaan, variërend van grootschalige bevolkingsonderzoeken, zoals het National Health and Nutrotion Examination Survey, waarbij de gezondheid en eetgewoonten van mensen in de Verenigde Staten vanaf begin jaren zestig in kaart gebracht werd, en het British National Diet and Nutrition Survey, naar de eetgewoonten in Groot-Brittannië. Maar ook waren er interventiestudies naar het effect van bepaalde diëten en voedingsstoffen op gezondheid en ziekten. Dankzij deze onderzoeken kregen we een steeds beter beeld van wat er speelde. We leerden wat effect had en wat niet, hoewel we ons nog aan het prille begin van dit proces bevinden, en vonden sterke bewijzen dat bepaalde soorten voeding, geneesmiddelen op zich waren. En passant verwezen we ook een aantal belachelijk diëten en bizarre mythes naar het rijk der fabelen. Resultaat was dat wat velen ooit kwakzalverij noemden, nu als valide onderdeel van een gezondheidsplan beschouwd wordt. I N TRO D U C T I E 7
FRUIT A nana s Artritis Ananas bevat het krachtige enzym bromelaïne, dat bepaalde aspecten van ontstekingsreacties blokkeert. Tevens heeft het een zeer heilzame werking bij diverse, pijnlijke ontstekingskwalen. Probleem is dat de meeste bromelaïne zich bevindt in de stugge kern van de vrucht, die meestal weggegooid wordt, maar bij extreem rijpe vruchten is de kern vaak wel eetbaar. Spijsvertering Bromelaïne wordt ook spijs vertering bevorderende eigen schappen toegedicht, met name bij proteïnerijk voedsel. Appel Hoog cholesterol Appels bevatten een uniek soort oplosbare vezels, genaamd pectinen, die de afvoer van cholesterol uit het spijsverterings systeem bevorderen. Een groot deel van het cholesterol dat de lever produceert, wordt via het spijsverteringskanaal in het bloed opgenomen, en door de hoeveel heid te verminderen kunnen we het cholesterolgehalte verlagen. Dit is ook hoe cholesterol verlagende drankjes werken. Astma Enkele studies hebben uitgewezen dat de stof phloridzine in appels chronische ontstekingen in de longen, zoals bij astma, kan verminderen. Appels bevatten ook veel quercetine, een flavanoïde met een subtiele werking als
I N G R E D I Ë N T E N 12
antihistamine. B anaan Slapeloosheid Banaan bevat veel van het aminozuur tryptofaan, dat in de neurotransmitter serotonine omgezet wordt. Deze neurotransmitter speelt een belangrijk rol bij het regelen van het slaappatroon. Hoge bloeddruk Bananen zijn zeer rijk aan kalium, dat een buffer vormt voor de effecten van zout op het lichaam, zoals bloedvatvernauwing en vochtretentie, die de bloeddruk verhogen. De natriumkalium verhouding speelt een belangrijke rol bij het regelen van de bloed druk, maar vanzelfsprekend is het niet zo eenvoudig dat je een banaantje eet en dat alles tiptop in orde is; het is gewoon een mooi voorbeeld van een belangrijk ingrediënt om in je dieet op te nemen. B o s be s s en Hart en bloedsomloop Veel verhalen over de verbazing wekkende eigenschappen van bosbessen zijn zwaar overdreven, maar ze zijn wel rijk aan het antioxidant anthocyanidine. Dat is de stof die de bessen hun diep paarse kleur geeft en waarvan aangetoond is dat het de bloed vaten ontspant, de vaatwanden tegen beschadiging beschermt en zelfs het cholesterolgehalte licht verlaagt. Ooggezondheid Uit klinische tests is gebleken dat sommige antioxidanten in
bosbessen kunnen helpen tegen maculaire degeneratie (verlies van zicht in het centrum van het gezichtsveld) en grauwe staar. Ze genezen het niet, maar zouden kunnen helpen bij de preventie. C ranberry ’ s Urinewegproblemen Cranberry’s staan al heel lang bekend als heilzaam middel tegen urineweginfecties zoals blaas ontsteking. En terecht. De meeste urineweginfecties worden veroor zaakt door de E. colibacterie. Zodra de bacterie zich in de wand van het urinekanaal nestelt, reageert het afweersysteem direct en ontstaat een ontsteking die de symptomen veroorzaakt. Cranberry’s zijn rijk aan proantho cyanidinen die voorkomen dat de E. colibacteriën zich in het urine kanaal nestelen. Dade l s Hoog cholesterolgehalte Dadels zijn rijk aan oplosbare vezels genaamd bètaglucanen. Diverse klinische tests hebben uitgewezen dat bètaglucanen een effectieve cholesterolverlagende werking hebben, en dat doen ze door het cholesterol in het spijsverteringskanaal aan zich te binden en via de darmen af te voeren. Verstopping Bètaglucanen zijn zeer geschikt om de ontlasting te verzachten en de peristaltische beweging van de darm mild te stimuleren waardoor de stoelgang verbetert.
S
J
R
I
M N
H ui d Spij s vertering s sys tee m opgeblazen gevoel G ee s te l ij k e ge z on d hei d en z enu ws te l s e l depressie Voortp l a nting s sys tee m en urine w egen polycysteus-ovariumsyndroom
H D U
Mediterrane frittata met verse kruiden Dit is een fantastisch gerecht voor ochtenden dat je zo uitgehongerd wakker wordt, dat je alles wat op je pad komt wilt verslinden. Het is even lekker als voedzaam. VO O R 1 – 2 P E R S O N E N
olijfolie, om in te bakken 6 kerstomaatjes ¼ rode ui, dungesneden 1 teen knoflook, fijngehakt 5-6 zwarte olijven, zonder pit 3 grote vrije-uitloopeieren klein handjevol verse peterselie, fijngehakt klein handjevol verse basilicum, fijngehakt klein handjevol verse munt, fijngehakt zeezout en zwarte peper
Zet de grill op de middelste stand aan. Verhit een scheutje olijfolie in een kleine koekenpan op matig vuur. Bak kerstomaatjes, ui en knoflook met een snufje zout tot de ui zacht wordt en voeg dan de olijven toe. Kluts de eieren in een kleine kom, roer er een snufje peper en zout en de gehakte kruiden door. Giet het mengsel bij de groenten in de pan. Laat de pan 3-4 minuten op halfhoog vuur staan om de onderkant van de frittata te laten stollen en zet de pan vervolgens onder de grill om de bovenkant af te bakken. Prik er om te testen of hij gaar is met de punt van een mes in. Als er nog vloeibaar ei zichtbaar is, moet je de pan nog een minuut of twee terugzetten. Laat de frittata voor het serveren een minuut tot rust komen.
O N T B I J T E N B R U N C H 36
S
J
R
I
M N
H D U
H U I D eczeem Sto fw i s s e l ing diabetes (type 2) H a rt en b l oe d s o m loop hartkwalen Spij s vertering s sys tee m opgeb l a z en gevoel, constipatie Voortp l a nting s sys tee m en urine w egen prostaatproblemen
Griekse pita pizza Dit is mijn idee van een perfecte feel-good snack. Ik ben dol op echte pizza en in deze handzame traktatie komen mijn favoriete ingrediënten optimaal tot hun recht. VO O R 1 P E R S O O N
klein handjevol spinazieblaadjes 2-3 theelepels tomatenpuree 1 grote volkoren pita ½ teen knoflook, fijngehakt klein takje verse muntblaadjes, grofgesnipperd 4-5 kerstomaatjes, eventueel doormidden gesneden 50 g feta 4 zwarte olijven, zonder pit zeezout en zwarte peper
Laat om te beginnen de spinazie slinken. Zet de blaadjes met ongeveer 2 eetlepels kokend water in een pan op hoog vuur. Leg er een deksel op en laat ze 3-4 minuten koken – spinazie slinkt heel snel. Zet de pan van het vuur, giet het vocht af en laat de blaadjes heel even afkoelen. Knijp er als ze voldoende afgekoeld zijn zo veel mogelijk vocht uit. Zet de grill op de middelste stand aan. Smeer de tomatenpuree op het pitabroodje, beleg met knoflook, spinazie, munt en kerstomaatjes en kruimel er de feta over. Strooi er een snufje peper en zout op en maak de minipizza af met de zwarte olijven. Leg de pizza ongeveer 5 minuten onder de hete grill tot de kaas goudbruin begint te worden en serveer direct.
T U SS E N D O O RTJ E S 70
S
J
R
I
M N
Spij s vertering s sys tee m opgeblazen gevoel, constipatie, ziekte van Crohn
H D U
Risotto met bietjes, doperwten, munt en feta De combinatie van bietjes en munt klinkt misschien als water en vuur, maar geloof me, het werkt echt! De frisse munt brengt de aardachtige smaak van de bieten tot leven en bovendien is de medicinale werking van dit gerecht buitengewoon. VO O R 2 – 3 P E R S O N E N
olijfolie, om in te bakken 1 grote rode ui, fijngehakt 2 tenen knoflook, fijngehakt 250 g risottorijst (arborio) 300 g gekookte bietjes, in blokjes 1 liter groentebouillon (gemaakt van een bouillonblokje of van poeder), heet 200 g diepvriesdoperwten handvol verse munt, fijngehakt 200 g feta zeezout en zwarte peper
Verhit een klein beetje olijfolie in een pan, doe er de uitjes en de knoflook bij en bak 4-5 minuten of tot de ui zacht is. Doe er de rijst bij, een minuut later gevolgd door het grootste deel van de bietjes. Schep er al roerend, lepel voor lepel de bouillon bij tot de rijst zacht en beetgaar is (dat kan wel 30 minuten duren). De risotto moet vrij vochtig, maar ook weer niet te vloeibaar zijn. Voeg naar smaak peper en zout toe. Roer er 2-3 minuten voordat de rijst gaar is de doperwten en munt door. Doe het restje bietjes in een kleine keuken machine en hak er een grove puree van. Roer de puree door de risotto. Schep de risotto op warme borden en strooi er verkruimelde feta over.
W E E K E N D H O O FD G E R EC H T E N 124
