Dalai Lama voortaan gewone monnik Tibetaanse asielzoekers in de knel Het leven van Alexandra David-Néel

Magazine over Tibet in al zijn facetten | Nummer 6 · juni 2011 Uitgegeven door de Tibet Support Groep, het kenniscentrum over Tibet | Prijs € 3,95

Dalai Lama voortaan ‘gewone monnik’ Tibetaanse asielzoekers in de knel Het leven van Alexandra David-Néel

.Redactie .Thema

Komt de reus in beweging? De Dalai Lama heeft er overtuigend voor gekozen om zich als politiek leider van de Tibetanen terug te trekken. Hij is niet ont­moedigd, zegt hij, maar zijn wereldse macht moet aan een gekozen politiek leider over­ gedragen worden. Daarmee krijgt de Tibetaanse regering in ballingschap meer macht en geloofwaardigheid. Deze bestuursvorm sluit bovendien beter aan bij de democratische regimes elders in de wereld. Daardoor wordt het de Tibetanen, met name in Tibet, duidelijk hoe groot het contrast is tussen de democratische bestuursvorm in Dharamsala en de autoritaire bestuursstijl van de Chinese machthebbers in Tibet. Intussen kan de Dalai Lama zich als geestelijk leider profileren. Hij zal bij zijn buitenlandse reizen niet meer achtervolgd worden door de hinderlijke veto’s van Peking, hoewel men wellicht in bijvoorbeeld Brussel en Washington niet direct op een ‘eenvoudige monnik’ zit te wachten. Maar de nieuwe seculiere politieke voorman kan zich, met een stevig mandaat, op eigen kracht in de schijnwerpers werken. Als China slim is, start het met deze leider een dialoog.

Reflex van de dictator In China is tussen 1970 en 2002 het inkomen per hoofd met 245 procent gestegen. Naast een kleine klasse van superrijken ontwikkelt er zich een massale onderklasse die, hoe hard ze ook werkt en de economische ‘boom’ mogelijk maakt, niet deelt in deze weelde. China kent dus feitelijk twee aparte economieën, en dat gaat – vroeger of later – de autoriteiten in Peking opbreken. Niet alleen de armoede, vooral het gebrek aan zeggenschap, het gevoel niet met respect behandeld te worden door corrupte bazen en ambtenaren, is fnuikend. China mag dan wel een economische wereldmacht in ontwikkeling zijn, sociaal-politiek gezien is het een onderontwikkelde reus op lemen voeten. De recente ontwikkelingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten leiden dan ook tot grote nervositeit in het hoofdkwartier van de Chinese top. Opvallend is dat, ondanks dat elke dictator weet waar zijn kwetsbaarheid zit, de reflex altijd repressie is. Ook dat zien we nu in China. En ook in Tibet zal elke uiting van onvrede worden gesmoord.

Tibet.nu informeert het Nederlandse publiek zo

Politieke hervormingen? Tijdens de laatste parlementaire sessies in Peking waren tegengestelde geluiden te horen. Democratisering met een meerpartijensysteem zou uitgesloten zijn, want dat zou leiden tot interne chaos. De Chinese regering moet de orders van de Communistische Partij blijven uitvoeren, was het parool. Tegenover dit oerconservatieve geluid stelt premier Wen Jiabao de visie dat de economische successen verloren kunnen gaan als China zijn politieke systeem niet verandert. Wellicht wil hij feitelijk niet meer dan een efficiënter systeem, zonder iets wezenlijks te veranderen. Hoe er concreet veranderd moet worden, zegt hij niet. Hoewel hij elke gelijkenis met de ontwikkeling in Noord-Afrika en het Midden-Oosten ontkent, is duidelijk dat de meer gematigde heren in de top van de Volksrepubliek er niet gerust op zijn. Het lijkt niet direct een klimaat waarin een zinvolle dialoog met de nieuwe politiek leider in Dharamsala zal ontstaan. Maar op termijn is niets uitgesloten.

breed mogelijk over Tibet, de Tibetaanse cultuur en de strijd van de Tibetanen, binnen en buiten Tibet, .nu in dit nummer voor autonomie en behoud van de cultuur in Tibet.

en verder

4 12 20 22 24 27

Gevangen in vrijheid

8 Chinese droom vernietigt

Tibet

Tibetaanse vluchtelingen slachtoffer verscherpte procedure 10 Moderne Tibetaanse kunst

Hans Wamsteeker, [email protected]

11 Column Harry van Bommel

Alexandra David-Néel in Tibet

14 ‘Tibet kust mij wakker’

Honger naar kennis en zucht naar avontuur

15 Column Floris-Jan van

Luyn

Bettine Vriesekoop over Tibet en China

16 Fotogalerij

‘Voor Chinezen is de Dalai Lama een charlatan’

19 Tibet in actie

Dalai Lama verder als ‘gewone monnik’ Maar Tenzin Gyatso blijft boegbeeld van Tibetaanse strijd

Plan voor megadammen in Yarlung Zangpo

23 TSG in de regio 26 Bidden loont voor

Tibetaanse herders 30 Boek en beeld 31 Tibetwinkel

Ecologen vrezen gevolgen grootste dam ter wereld

‘Laaglanders’ niet aangepast aan grote hoogte

foto: TSG

De fysieke effecten van een verblijf in Tibet

2

Tibet.nu

www.tibet.nu

Colofon 4 e jaargang, nummer 6 · juni 2011 | Tibet.nu is een uitgave van de Stichting Tibet Support Groep Nederland en verschijnt twee keer per jaar, in juni en november. Doel van Tibet.nu het zo breed mogelijk informeren van het Nederlandse publiek over Tibet, de Tibetaanse cultuur en de strijd van de Tibetanen, binnen en buiten Tibet, voor autonomie en behoud van de cultuur in Tibet. | Hoofdredactie Hans Wamsteeker | Eindredactie Pieter van den Broeke | Beeldresearch Eelko Hoek | Redactieleden Amrita Chin, Iris Dijkstra, Renny Kootstra, Ine van Schaik, Thom Wennekes | Auteurs in dit nummer Hein Daanen, Denise Krol, Ries Simons, Lydia Stilma, Harry van Bommel, Floris-Jan van Luyn | Fotografie Mariët Baaij, Ton Bisscheroux, Taylor Boyley, Eelko Hoek, Robert Koelewijn, Maison Alexandra David-Neel, Miriam Mens, Tashi Norbu, Jan Reurink, Tashi Tsering, Mariola Scheel | Foto omslag Pagode Phat Hue | Contact & info redactie@ tibet.nu | Bladformule Lydia Stilma | Vormgeving & opmaak Marnix Dees, www.marnixdees.nl | Druk & afwerking Drukkerij Wilco, Amersfoort | Donateur/abonnement De donateur die € 5,– of meer per maand doneert, ontvangt Tibet.nu zonder kosten. Het abonnement gaat in na ontvangst van de machtiging tot overschrijving. Betaling op rekeningnummer 341919 t.n.v. TSG-NL o.v.v. donatie/Tibet.nu. Los nummer € 3,95 (+ porto) | Los nummer € 3,95 (+ porto) | Sponsors Tibet.nu wordt in 2011 voor 100% gefinancierd met het geld dat sponsors/adverteerders hebben bijgedragen. | Adres Tibet Support Groep Nederland, Minahassastraat 1, 1094 RS Amsterdam, tel. (020) 623 76 99, info@ tibet.nu | Websites www.tibet.nu, www.tibetwinkel.nl | Copyright Niets uit deze uitgave mag in enigerlei vorm gepubliceerd of openbaar gemaakt worden zonder de schriftelijke toestemming van de uitgever. | ISSN 1876-2417

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

3

.Interview door Renny Kootstra

Tibetaanse vluchtelingen klem door verscherpte asielprocedure

Gevangen in vrijheid In 2008 werd door het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken zonder aanleiding en onderbouwing het beleid ten aanzien van Tibetaanse asielzoekers van de ene op de andere dag gewijzigd. In het kort komt het erop neer dat Tibetanen teruggestuurd kunnen worden naar het land van herkomst. Terugkeer naar China betekent voor de betrokken Tibetanen vaak detentie en zelfs foltering en marteling.

Asieljurist Mariët Baaij staat Tibetaanse asielzoekers bij in de verblijfsrechtelijke procedure en reageert uiterst kritisch op de beleidswijziging. ‘Tibetanen kunnen feitelijk niet worden uitgezet’, benadrukt Baaij, ‘aangezien China geen onderdanen terugneemt zonder documenten, een identiteitskaart of iets dergelijks. Daarbij komt nog dat het niet mogelijk is Tibetaanse persoonsnamen om te zetten in Chinese karakters, dus wordt er nooit een vervangend paspoort afgegeven. Sinds het verschijnen van het ambtsbericht van het ministerie wordt echter telkens door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) een procedure tot uitzetting gestart. En dus kan de vreemdeling in afwachting daarvan in hechtenis worden gezet.’

Marriet Baaij in gesprek met Tibetaanse asielzoekers 4

Tibet.nu

foto: Mariët Baaij

Die hechtenis kan toch nooit lang duren, want ze kunnen toch niet worden uitgezet? ‘In de meeste gevallen duurt het zes tot acht maanden tot men tot dat inzicht komt. Iedere maand wordt dan gekeken of de IND voortvarend genoeg te werk gaat met de uitzetting. Is dat niet het geval, dan dient de vreemdeling in vrijheid te worden gesteld. Tijdens die detentie mogen de betrokkenen geen opleiding volgen en kunnen ze slechts beperkt bezoek ontvangen. Maar meestal kennen ze niemand

in Nederland en spreken ze geen Engels of Nederlands en is het een heel eenzaam bestaan. Het kan zijn dat iemand na zes maanden wordt vrijgelaten en vervolgens weer wordt opgepakt. Anderen gaan na hun vrijlating de illegaliteit in en zoeken ergens in ons land een onderkomen om maar niet weer vastgezet, uitgezet of teruggestuurd te worden.’ Kan het zijn dat het ministerie van Buitenlandse Zaken informatie had dat de situatie in China veilig was voor terugkerende vluchtelingen?

‘Het kan zijn dat iemand na zes maanden wordt vrij­gelaten en vervolgens weer wordt opgepakt’ ‘Als dat zo zou zijn, dan zou het ambtsbericht daarover die informatie moeten bevatten. Iedereen in Nederland weet van de onderdrukking door Chinezen in Tibet. Mensen die in opstand komen, worden opgepakt en vaak ook nog gemarteld. Je vertelt mij niet dat dat een

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

5

Beleid IND voor Tibetaanse asielzoekers

‘De vreemdeling werkt niet mee aan uitzetting, dan is detentie een mogelijkheid.’ foto: Taylor Boyley

Navraag bij de Immigratieen Naturalisatie­dienst (IND) naar het beleid ten aanzien van Tibetaanse asiel­zoekers leert het volgende. Tibetanen vallen juridisch gezien onder de Chinese nationaliteit. Bij een asiel­ aanvraag wordt wel de daad­ werkelijke herkomst (Tibet) en de individuele situatie in aan­­merking genomen. Het uitgangs­­punt daarbij is de vraag of iemand in aanmerking komt voor bescherming en de toets of er risico is van onmenselijke behande­­ling bij terugkeer. Indien dit niet van toe­passing is, dan wordt het ver­zoek afgewezen en moet de vreemdeling terugkeren naar het land van herkomst. Dat is de verant ­woordelijk­­heid van de vreemde­­­ling zelf en er staat een bepaalde termijn voor om dit te realiseren. Met andere woorden: de vreemde­ling moet zelf zijn papieren regelen om het land te kun­nen verlaten. Een vreemde­ling kan zich in het uitzettings­­proces wenden tot de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) voor hulp en

begeleiding bij het verlaten van Nederland. Na het verstrijken van de termijn om zelfstandig terugkeer te regelen, vervalt het recht op opvang. Gedwongen terugkeer behoort tot de mogelijkheden, en daarbij wordt de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) ingeschakeld. Er zijn dan twee opties: · De vreemde­ling werkt mee aan uit­zetting. Daartoe kan hij worden opgenomen in een zogeheten vrijheids­­ beperkende locatie (in Ter Apel). Dit is een centrum waar een meldplicht bestaat en de vreemdeling mag zich niet buiten de gemeente­­grenzen begeven. Er wordt gekeken of er een laissez-passer verkregen kan worden. Indien dit niet lukt – en dat wordt objectief beoordeeld – dan kan een vreemdeling in aanmerking komen voor een ‘buitenschuldvergunning’. Dit houdt eigenlijk in dat de vreemdeling alsnog een verblijfs­ vergunning krijgt. · De vreemdeling werkt niet mee aan uitzetting. Dan is

detentie een mogelijk­heid. Hiertoe wordt over­gegaan wanneer er een risico is dat de vreemdeling zich aan toezicht onttrekt, ofwel de illegaliteit in duikt. Gedurende de detentie wordt getracht de benodigde papieren voor uitzetting te regelen. Tijdens die periode kan door een asieljurist verzocht worden om een toetsing door de rechter of er sprake is van een recht­ matige detentie. Deze kan eventueel door de rechter worden opgeheven, maar dat ontslaat de vreemde­ling niet van de verplichting het land te verlaten. Wanneer een vreemdeling bijvoorbeeld formulieren moet invullen in de Chinese taal en daartoe niet in staat is, dan wordt dit ook gezien als het niet meewerken aan vast­stelling van identiteit/uitzetting. Een vreemdeling kan in de asiel­ aanvraag worden bijgestaan door een asieljurist, welke door de over­heid wordt bekostigd. Ook zijn er beroepsmogelijkheden wanneer een aanvraag wordt afgewezen.

Uw mooiste Tibet-opnames op

• Canvas 60x90cm (incl. spielatten) • Lambda fotoprint vanaf 50x60cm • Print direct op een plaat forex 60x90cm

25% Korting Tegen inlevering van deze advertentie (geldig t/m december 2011) Voor een uitgebreid overzicht van de mogelijkheden op het gebied van visuele communicatie verwijzen wij u graag naar onze website www.eyesonmedia.nl.

PRINT & FINISHING

VERKOOP

VERHUUR

PRINT & S I N FI HING

INTERACTIEVE DISPLAYS

ONLINE PRINTING

SCANCENTER

WEBSHOP

DTP & ONTWERP

Basisweg 45 1043 AN Amsterdam Telefoon: 020 585 85 85 www.eyesonmedia.nl [email protected] veilige situatie is. Bovendien heeft iedereen in de kranten kunnen lezen dat ten tijde van de Olympische Spelen in 2008 de Tibetanen in opstand kwamen en dat deze opstand hardhandig werd neergeslagen. Het lijkt wel of de overheid er alleen maar op uit is om een eventuele stroom Tibetaanse vluchtelingen te voorkomen, terwijl die mensen in zo’n benarde positie zitten. Ze hebben in de ogen van de Chinezen een misdaad begaan alleen al omdat ze vol­gelingen van de Dalai Lama zijn of omdat ze hier asiel hebben aangevraagd.Stel je voor dat je je land illegaal moet ontvluchten, vaak onder erbarmelijke omstandigheden, en hier word je vervolgens afgewezen op onbenulligheden die niets met je persoonlijke situatie te maken hebben, dan wordt elk menselijk perspectief je toch ontnomen?’

‘De IND probeert de laatste tijd uit alle macht te bewijzen dat Tibetanen niet uit Tibet komen’ Het ging dus concreet om 303 Chinezen, waarvan ongeveer 40 Tibetanen. Dan kun je kwalijk spreken van een stroom Tibetanen.’

Is het beleid een politieke kwestie? ‘Zeker de laatste jaren heb ik dat gevoel. Het gaat tegenwoordig niet meer om de situatie van een Tibetaanse vluchteling en of hij in aanmerking komt voor een vergunning, maar om het feit of hij wel Tibetaan is. Er wordt niet gekeken wat de Tibetaan in zijn thuisland heeft misdaan en wat voor straf van de Chinezen daarop staat. Het is schering en inslag dat een asielaanvraag gaat over hoe hoog een berg is en of er in Tibet wel een bepaald riviertje is – de zogenoemde herkomstcheck. De IND probeert de laatste tijd uit alle macht te Zijn er veel Tibetaanse vluchtelingen in bewijzen dat Tibetanen niet uit Tibet komen, Nederland? maar ergens anders vandaan komen, bijvoor‘Nee, omdat ze bijna niet uit Tibet kunnen komen. Overigens is het lastig om met precieze beeld uit India. Om die reden wordt dan, als het vermoeden bestaat dat de vreemdeling cijfers te komen, want Tibetanen worden niet uit Tibet komt, de aanvraag afgewezen. geregistreerd als Chinees. Om een vergelijking Het komt veel voor dat een Tibetaan gevraagd te maken: Irakezen, Afghanen en Somaliërs wordt om details te vertellen over zijn dorp, komen met duizenden tegelijk hier binnen. In 2009 was van het totaal aantal asielaanvragen bijvoorbeeld hoeveel bruggen er daar zijn. Of 40 procent afkomstig van Somaliërs, 13 procent hoe hoog de berg was die hij beklommen heeft om te vluchten. IND-medewerkers beoordelen van Irakezen en 2 procent van Chinezen. 6

Tibet.nu

op grond van kaarten en andere informatie of het antwoord juist is. Zo niet, dan is de zaak direct gesloten.’ Wat voor problemen spelen er nog meer bij verhoren? ‘De taal is vaak een probleem. De IND stelt dat alle Tibetanen Chinees moeten kunnen spreken. Maar in Tibet wonen zo veel nomaden en herders in de bergen dat je daar niet van uit kunt gaan. Voor hen is nu wel een uitzondering gemaakt. In een onderdrukt land waar de Chinese taal is opgelegd, kan ik me voorstellen dat heel veel mensen zelfs weigeren om die taal te spreken. Ook de verschillende talen die in Tibet gesproken worden, vormen een probleem. Wanneer iemand uit Kham komt, maar alleen Utsang spreekt omdat hij door zijn ouders zo is opgevoed, dan is dat een reden voor afwijzing.’ En wat gebeurt er wanneer de asielaanvraag wordt afgewezen? ‘Dan is een vluchteling uitgeprocedeerd en een Tibetaan zou dan teruggestuurd moeten worden naar China. Maar gelukkig kan dat niet. Helaas is de andere kant van de medaille dat ze een vluchteling dan in vreemdelingenbewaring nemen.’

De lange weg naar de legaliteit De weg om als Tibetaanse asielzoeker legaal in Nederland te mogen verblijven, is lang, ontmoedigend en eenzaam. In gesprek met Norbu – via een tolk – blijkt dat hij al anderhalf jaar in Nederland is. Norbu is blij dat hij zijn verhaal kwijt kan. Hij zwerft door Amsterdam en is blijvend op zoek naar onderdak en eten. Zo nu en dan krijgt hij geld toegestopt om sigaretten te kopen. Hij is triest, want hij is uitgeprocedeerd. Dat zijn advocaat zegt opnieuw een procedure voor hem te starten, kan hem niet blij stemmen. Bang voor de politie is hij al niet meer. ‘Als ik word opgepakt, heb ik tenminste een dak boven mijn hoofd en krijg ik te eten.’ Norbu is een nomade en heeft zich in Tibet de woede van de Chinese politie op zijn hals gehaald door met plakkaten op muren kenbaar te maken dat hij graag wil dat de Dalai Lama terugkomt naar Tibet. Hij heeft ook gedemonstreerd voor vrijheid in Tibet. Genoeg redenen voor de politie om hem op te pakken. Afscheid Een geluk bij een ongeluk is dat hij in een heel klein dorp woonde waar geen echte gevangenis is. In afwachting van vervoer naar een Chinese gevangenis zat hij vast in een klein huis. Hij wist te ontsnappen en vluchtte de bergen in, zonder dat hij van zijn vrouw en dochtertje afscheid kon nemen. Een barre tocht door de bergen voerde hem naar Lhasa. Van daaruit kon hij per auto naar Shigatse reizen. Daarvandaan stak hij te voet de bergen over richting Nepal. Via landgenoten werd er een ticket voor hem gekocht en hij stapte in het vliegtuig naar de vrijheid, zonder dat hij wist naar welk land hij ging. Van Nederland had hij nog nooit gehoord. Op Schiphol werd hij door medereizigers op de trein gezet. Niet wetend waar hij moest uitstappen, bleef hij zitten, en werd hij uiteindelijk opgepakt door de politie. Detentiecentrum Norbu, die geen Engels of Nederlands spreekt, begrijpt niet wat de reden is waarom hij vastzit of waarom hij meerdere keren naar een ander detentiecentrum is overgebracht. Als hij uiteindelijk op straat wordt gezet, is er iemand die hem naar een Tibetaans restaurant brengt en zo komt

hij terecht bij een asieladvocaat. Eigenlijk was hij het liefst naar een ander land gegaan om asiel aan te vragen, maar zijn procedure is hier in Nederland gestart. Ondertussen kan hij geen kant op. Hij hoopte naar een vrij land te gaan, maar zelfs een dokter bezoeken kan hij hier niet. Lhamo en Garatsang Dat het ook anders kan, wordt duidelijk in een gesprek met mevrouw Lhamo en de heer Garatsang. Hun weg was lang, maar heeft hun wel een plek in Nederland opgeleverd. Tien jaar geleden kwam Garatsang in de problemen nadat hij demonstreerde tegen de Chinese bezetting. Na een angstige tocht van 22 dagen door de bergen, kon hij in Nepal een vliegticket naar Nederland bemachtigen. Drie maanden lang wachtte hij in een opvangcentrum totdat er een tolk beschikbaar was. Na omzwervingen in asielzoekerscentra en verschillende verhoren had hij nog steeds geen vergunning om te blijven, totdat een asieladvocaat zich op de zaak wierp. Na vier lange jaren kreeg hij in 2005 eindelijk het verlossende bericht dat hij mocht blijven. Eerste kind Het eindeloze wachten had hem nog iets moois gebracht. In het asielzoekerscentrum ontmoette hij Lhamo en zij trouwden. Nadat zij beiden in vrijheid werden gesteld, lukte het hun in Amsterdam een gezin te stichten; zij kregen samen twee kinderen. In de tussentijd heeft ook het eerste kind van Lhamo zich bij het gezin mogen voegen. Allebei zijn ze ‘ingeburgerd’, en tot een jaar geleden had Garatsang een baan in de horeca. Hij volgde een opleiding hiervoor en werkte in de bediening, totdat ook voor hem de financiële crisis toesloeg: hij werd ontslagen. Lhamo hoopt nog altijd dat zij haar oude vak als verpleegkundige hier kan oppakken. Ze leert Nederlands via de Stichting voor VluchtelingStudenten UAF om zo snel mogelijk aan de slag te kunnen. Het liefst zou ze verdergaan met haar studie voor arts, waaraan ze ooit begon in China. ‘Het zal nog wel even duren voordat ik zover ben.’ De naam van Norbu is met het oog op zijn veiligheid gefingeerd.

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

7

Bijzondere groepsreizen en individuele reizen naar Azië

door Denise Krol foto’s Miriam Mens

LID SGR / ANVR

Chinese droom vernietigt Tibet

.Reizen

TIBET Nepal • Bhutan • Ladakh Spiti • Zanskar • Oost-Tibet • Amdo • Kham • Mount Kailash • authentieke festivals

www.dim-sum.nl

Als onderdeel van een wereldreis deed Denise Krol ook Tibet aan. Het werd een kort bezoek met een bittere bijsmaak. ‘Vaarwel Tibet, ik kom je niet meer opzoeken.’

Tibet bestaat niet meer. China’s dream heeft het overgenomen. Het begint al op het moment dat wij bij de grens aankomen, waar een Tibetaanse vrouw wordt weggeslagen. Ze mag Nepal niet in. Ik had van tevoren al een waarschuwing gekregen: ‘Het beeld dat je van Tibet gaat krijgen, is gemaakt door de Chinezen.’ Ik hoopte dat het niet waar zou zijn. Dat was valse hoop. De toeristische weg, die prachtig geasfalteerd is, brengt ons door een Chinees Tibet met als eindbestemming Lhasa. We worden welkom geheten door een stoet van vijftig legerauto’s die ons tegemoet rijdt. Depressief We slapen in een voormalig Tibetaans klooster dat nu ons hotel is. We eten in een Tibetaans restaurant, maar met een Chinese vrouw als eigenaar. We zien werkende Chinezen en bedelende Tibetanen. We bezoeken

8

Tibet.nu

de Tibetaanse kloosters met Chinese monniken en buiten op het beroemde plein in Lhasa staan de soldaten op de daken klaar met machinegeweren. Genoeg om een mens volledig depressief te maken. Ik ben blij als ik uiteindelijk weer weg kan uit deze stad. In de auto staar ik uit het raampje en zie de levensgrote advertentietekst ‘The developing dream’. China’s dream dus. Het omvat voor mij alles wat ik tot nu toe heb gezien in dit land. IJskoud We komen aan bij het vliegveld waar het ijskoud is. Blijkt dat de douane nog niet open is en we drie kwartier staand in de rij moeten wachten. Klagen is geen optie, omdat ik geen ruzie wil met de mensen van de douane. Dat ze niet veel tolereren, blijkt wel uit het feit dat bij binnenkomst van dit land bij een reisgenoot de Lonely Planet-gids van China is afgepakt. Er staat namelijk één pagina met

de Dalai Lama in, die de toerist er nog uit wilde scheuren. Als de douane opengaat, worden we eerst grondig gecontroleerd en mogen we in de wachtruimte gaan zitten. Er zijn geen winkels of cafés en er is geen verwarming – in de schaduw is het hier rond het vriespunt. IJsblokjes Na een uur wachten horen we dat ons vliegtuig drie uur vertraging heeft. En onze reisgroep bestaat ondertussen uit menselijke ijsblokjes. Er staat een dame van het vliegtuigpersoneel met een thermoskan. We mogen nergens iets te eten halen, ze willen ook niet iets voor ons halen, we krijgen alleen een bekertje heet water om te drinken. Maar je wordt inventief als je zo veel tijd om handen hebt en het zo koud is. De Roemenen uit mijn reisgroep en ik voetballen met een papierpropje om ons warm te houden, een paar

beginnen er aan de miniflesjes alcohol en iemand gebruikt zijn EHBO-warmtedeken. Uiteindelijk vindt iedereen een stoffig plekje achter de ruit, waar de zon ons warm houdt. Schoolkamp Terwijl wij daar wachten, heeft het wel iets weg van een schoolkamp. Met z’n allen kaartspelletjes spelen, het weinige eten delen en vooral veel kletsen. Grappig hoe zo’n bizarre situatie iedereen bij elkaar brengt. Daar zitten we dan

• tel. 030 - 230 08 47 • [email protected]

op de grond in een dikke laag stof met de brandende zon op onze hoofden. Dan besef ik pas hoeveel de mensen om je heen jouw ervaringen kunnen beïnvloeden. Naast de vervelende gebeurtenissen in dit land, zal ik vooral de mensen uit onze reisgroep onthouden. Vier uur later mogen we eindelijk het vliegtuig in. Als we opstijgen, zeg ik tegen mezelf: ‘Vaarwel Tibet, ik kom je niet meer opzoeken. Maar ik hoop dat ik de mensen uit deze groep nog een keer zal ontmoeten.’

Denise Krol (1988) is freelance journalist. Na haar afstudeerstage bij cultuurtijdschrift Hollands Diep heeft zij haar opleiding journa­listiek afgerond. De reis naar Tibet vormt een onderdeel van de een jaar lange wereldreis die Denise na haar studie met haar moeder, fotografe Miriam Mens, maakte. Na negentien landen te hebben bezocht, zijn Denise en Miriam naar Nederland terug­gekeerd om een boek over moeders en dochter te schrijven. Hun verhalen over andere landen staan op www.around-theworld.com.



Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

9

.Kunst

.Column

door Iris Dijkstra foto’s Tashi Norbu

Moderne Tibetaanse kunst biedt zicht op heden én verleden

Wie aan Tibetaanse kunst denkt, ziet waarschijnlijk in de eerste plaats traditionele thangka’s of beelden voor zich die je in de tempels kunt vinden. Werk dat een religieuze of spirituele functie heeft. Slechts weinigen weten dat er ook moderne Tibetaanse kunstenaars zijn, voor wie kunst niet zozeer een uiting is van Tibetaans boeddhisme, maar van eigen existentiële ervaringen. In Lhasa is zelfs een kunstenaarscollectief dat maandelijks een expositie van moderne kunst organiseert. Dit collectief is het Gedun Choepel Artists’ Guild – een gilde dat is vernoemd naar de grote intellectueel en kunstenaar Gedun Choepel. Bij het gilde zijn kunstenaars uit zowel Tibet als uit andere landen aangesloten. Veel Tibetanen leven immers in ballingschap. Wat hen bindt, is dat ze zich allemaal laten inspireren door de vele kanten die Tibet kent. Symbolen Als er iets opvalt aan moderne Tibetaanse kunst, dan is het wel dat deze oorspronkelijk is en geen verband lijkt te houden met de ontwikkeling van de moderne kunst elders. Je vindt in veel moderne Tibetaanse kunst bijvoorbeeld symbolen uit het Tibetaans boeddhisme die vervolgens in een hedendaagse setting worden geplaatst. Zo maakte Gonkar Gyatso, die in Tibet, China, India en Londen woonde, een thangka waarbij hij Mickey Mouse tegenover de Boeddha plaatste. In een ander werk zette hij Ronald McDonald op de

‘Traditionele gebruiken worden tegenover materiële verworvenheden gezet’ plaats van de Boeddha, tegen een achtergrond van een Chinese personeelsadvertentie. Een andere kunstenaar, Kesang, beeldde de bardo (de fase tussen sterven en opnieuw geboren worden) af als een cirkel met in het midden een doodshoofd plus beenderen. De kunstenaars in Tibet hebben wel contacten met de wereld buiten Tibet, bijvoorbeeld via internet, maar dit kent wel beperkingen. Ze kunnen niet ‘even’ naar het Louvre of het Museum of Modern Art in New York om zich te laten inspireren. Ze moeten hun inspiratie, meer dan andere kunstenaars, uit zichzelf halen. En dat levert boeiende kunst op. 10 Tibet.nu

Harry van Bommel Tweede Kamerlid SP

Halfpensioen Boven: Tashi Norbu maakt mandala bij opening nieuwe winkel Uit den vreemde Onder: moderne kunst van Tashi Norbu

De grootste fout die de opvolger van de Dalai Lama kan maken, is pogen op hem te lijken. De Dalai Lama is uniek en onnavolgbaar. Bij mijn ontmoetingen met hem raakte ik onder de indruk van zijn scherpe inzichten die hij verpakt in humor en een aanstekelijke lach. Voor velen is de Dalai Lama niet alleen een geestelijk leider; hij is ook een geestig leider. Het feit dat de nieuwe politiek leider van de Tibetanen straks gekozen zal zijn, verschaft hem een andere legitimiteit. De legitimiteit van gekozen leiders is in het Westen groter dan die van leiders door geboorte. Daar zit natuurlijk ook een deel van het bezwaar van China. In plaats van vrije verkiezingen van een nieuwe politiek leider door de Tibetanen in ballingschap, zouden de Chinezen veel liever zelf een nieuwe Dalai Lama hebben aangewezen. Dat zou dan een leider zijn geweest met een blik op Peking. Vanzelfsprekend zitten de Tibetanen daar niet op te wachten. Het zou de Tibetaanse strijd enorm op achterstand hebben gezet.

Drie meter hoge Buddha, kunstwerk van Tashi Norbu.

Verbeelding Uitzicht over Dharamsala (Paul Hilkens ) Althans, dat vinden kunstliefhebbers. De Tibetanen zelf zijn verdeeld hierover. Ze begrijpen wel dat kunstenaars met hun tijd meegaan, maar ze zijn ook bang dat hun traditionele cultuur door de verbeelding van alle nieuwe ontwikkelingen teloorgaat. Ook veel westerlingen zouden het liefst zien dat Tibetanen strikt spirituele kunst maken. Zulke kunst leent zich nu eenmaal beter voor mystificatie. Maar juist tegen deze mystificatie zetten de hedendaagse Tibetaanse kunstenaars zich af. Ze willen hun eigen identiteit uitdragen. Gebedsmolen De schilder/fotograaf Nortse bijvoorbeeld beeldde op een van zijn werken drie mensen af, allen met bedekt gelaat. Eén vrouw houdt een gebedsmolen in de hand, één man in een colbertje houdt een mobiele telefoon vast, een tweede man heeft een sciencefiction-masker op en is in zilveren banen gewikkeld. Zo worden traditionele Tibetaanse gebruiken tegenover materiële verworvenheden gezet. Nortse laat zien dat hedendaagse Tibetaanse kunstenaars leven in een geglobaliseerde wereld. Er is in hun kunst vaak plek voor boeddhistische elementen, maar ook mondiale ontwikkelingen worden verbeeld. Moderne Tibetaanse kunst biedt daarmee zicht op zowel heden als verleden.

De aankondiging van de Dalai Lama dat hij zal aftreden als politiek leider kwam niet als een verrassing. Al heel lang geleden heeft hij de wens uitgesproken dat er een vrij gekozen leider komt. Hoewel er aan het vertrek van deze charismatische man nadelen kleven, zijn er mogelijk ook voordelen te bespeuren. China heeft in ieder geval zijn ongenoegen geuit over de aankondiging van de Dalai Lama en spreekt van ‘een trucje om de internationale gemeenschap te misleiden’. Voor Chinese begrippen is dat een vorm van erkenning dat er iets belangrijks gaat gebeuren.

Van 7 juli tot en met 4 september 2011 is in de Melkweg Gallery in Amsterdam een foto-expositie van hedendaagse Tibetaanse kunstenaars uit Lhasa te zien (www.melkweg.nl). Zie ook de volgende bronnen: · www.asianart.com/gendun/index.html · issuu.com/tibetartnow/docs/tibetartnow · w ww.galerieartsite.nl/img/tsering/tsering.htm · www.tibetartmovement.com/index2.htm · w ww.realitysandwich.com/contemporary_tibetan_art

Een belangrijke lakmoesproef voor de nieuwe politiek leider wordt de ontvangst in het buitenland. Ondanks bezwaren van China werd de Dalai Lama ontvangen door president Obama, door bondskanselier Angela Merkel en eerder door de Franse president Chirac. Bij de gesprekken die toen werden gevoerd, ging het steevast over politiek. President Obama sprak zich onomwonden uit voor het behoud van de Tibetaanse religieuze, culturele en taalkundige identiteit en voor de bescherming van mensenrechten van de Tibetanen in China. Dat is nog eens iets anders dan de positie die de Nederlandse regering koos. Bij het laatste bezoek van de Dalai Lama aan Nederland in 2009 weigerde premier Balkenende een ontmoeting en wenste minister Verhagen van Buitenlandse Zaken de Dalai Lama alleen als geestelijk leider de hand te schudden. De nieuwe politiek leider van de Tibetanen moet maar snel een reisschema opstellen en vooral ook Nederland bezoeken. Ik zal dan bepleiten dat de Tweede Kamer hem ontvangt. De Dalai Lama noemt zichzelf ‘half gepensioneerd’ omdat hij wel de spiritueel leider blijft van het Tibetaans boeddhisme. Die halfpensionering is hem van harte gegund.

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

11

.Hart voor Tibet

.Column

door Amrita Chin foto’s Ton Bisscheroux

1987 waren er demonstraties in Lhasa. Ik was getuige van de schietpartijen van de Chinese politie, waarbij zes doden vielen. De politie schoot zelfs op ons. Ik was geschokt – ik werd voor het eerst in mijn leven geconfronteerd met gewapend geweld. Alle toeristen zijn toen bijeengekomen en hebben een getuigenverslag geschreven voor persbureau Reuters. De Tibetanen verzochten ons toen: “Vertel dit aan de wereld.” En sindsdien heb ik meer dan honderd dialezingen gegeven en in diverse landen gedemonstreerd voor een vrij Tibet.’ Midden in deze uitbarsting van geweld plantte Tibet en zijn volk een zaadje van eeuwige liefde in Tons hart. Laatste Zijn eerste reis naar Tibet was ook de laatste. Daarna begon de reis naar binnen, en die houdt nooit op. Bisscheroux is weer in Sittard, en Tibet is naar het Westen gekomen. Zijn Tibet-dia’s zijn de grootste schat die hij heeft verworven tijdens zijn avontuur. ‘Ik hoef niet terug naar Tibet, de lama’s zijn nu hier in het Westen. Zij delen met ons het universele gedachtegoed van de Boeddha, zij bieden ons openheid, licht, ruimte en de kans tot verdieping en groei. Gelukkig is Tibet toegankelijk in het Westen. Zo kunnen de rijke geschiedenis en cultuur de gewelddadige acties van China overleven en voortleven in onze harten.’ Activiteiten Tibet week

‘Tibet kust mij wakker’ De weg naar binnen van Ton Bisscheroux Ton Bisscheroux komt uit Sittard, maar sinds zijn reis naar het Oosten noemt hij zich lachend een Sittardenaar met Tibetaanse roots. ‘Ik heb mijn benen op de grond in Sittard en mijn hart in Tibet. Als ik het woord “Tibet” hoor, leef ik helemaal op, dan is het net alsof ik uit mijn slaap wakker word gekust. Tibet geeft mij steeds weer nieuwe inspiratie.’

14 Tibet.nu

In 1987 vertrok Bisscheroux naar het Oosten, op zoek naar avontuur en spirituele wijsheid. Hij had een Lonely Planet-gids op zak en vertrok zonder vastomlijnd programma. ‘Ik zou wel zien waar ik terechtkwam. Ik was op zoek naar de wijsheid van het confucianisme en het boeddhisme. Op school had ik Siddharta van Herman Hesse gelezen en dat boek raakte mij diep. Ik wou er meer van weten en vooral ook meer ervaren. Zo besloot ik deze reis te ondernemen.’

1 oktober 1987, Lhasa

Bisscheroux ging zijn eigen weg en kon de ervaringen in het Labrang-klooster ondergaan. Hij herinnert zich regen, modder, vriendelijke monniken en een eenvoudige slaapplek. Eenmaal in Lhasa aangekomen, liep hij zijn reisvriendin weer tegen het lijf; Keuzes Onderweg ontmoette hij een Engelse vrouw, en ook in het verre Oosten bleek de wereld kleiner het was wederzijds liefde op het eerste gezicht. dan gedacht. Ze hadden veel raakvlakken, maar er moesten keuzes worden gemaakt. ‘Ik moest kiezen Schietpartijen tussen een bezoek aan Labrang, een klooster bij In Tibet zag Bisscheroux biddende mensen Chengdu, of met haar doorreizen naar Lhasa. op straat, gebedsmolens en vlaggetjes. Voor mij lokte het klooster met zijn botersculp- Vriendelijkheid straalde hem tegemoet. turen en zijn oude traditie, en dus namen wij ‘Ik wist toen eigenlijk nog helemaal niets over afscheid van elkaar.’ de bezetting door China. Maar op 1 oktober

Bijdrage Als hoofdredacteur van de European Bon Garuda Newsletter (www.bongaruda.eu) levert Bisscheroux een actieve bijdrage aan het verspreiden van een stroming van het Tibetaans boeddhisme in het Westen. Bovendien is hij betrokken bij de Tibetweek in Sittard, die ditmaal van 15 tot 25 mei wordt gehouden (www.heyokah. com/tibet.htm). ‘Vorig jaar was het een groot succes. Dit jaar organiseren wij de activiteiten op meerdere locaties in Sittard. We werken hiervoor samen met reisorganisaties, de bibliotheek, het ziekenhuis, een boekwinkel en huis-aan-huisbladen. Het wordt weer een fantastische week met de rijke Tibetaanse cultuur als thema; denk aan klankschalen, gebedsmolens en vlaggetjes, mantra-zingen, sprookjes uit Tibet, foto’s, dialezingen, meditatie en een lezing van een amchi.’ Wereldwijd Als Bisscheroux naar het huidige Tibet kijkt, plaatst hij de gebeurtenissen in een wereldwijd perspectief. ‘Als ik zie wat er nu na tientallen jaren gebeurt in bijvoorbeeld landen als Egypte, en andere landen waar dictators en muren zijn omgevallen, dan weet ik dat er ook voor Tibet en het Tibetaanse volk vrijheid zal komen. Er kan elke dag iets goeds gebeuren voor het Tibetaanse volk en de Tibetaanse rijke cultuur. Er zit zo veel universele waarheid en wijsheid in deze cultuur dat wij er hier in het Westen ook mee verbonden zijn. Tegenwoordig vloek ik niet meer als iets niet gaat zoals ik het wil, dan zing ik een mantra.’

Floris-Jan van Luyn Filmmaker, journalist

Besmettingskans Het lot van de Volksrepubliek China, en daarmee dat van Tibet, wordt graag verbonden aan dat in de rest van de wereld. Terwijl het eigenlijk andersom is. Hoe het ook zij: de opstanden in het Midden-Oosten hebben vele voorstanders van een politieke omslag in China verwachtingsvol die kant op doen kijken. Zou China de volgende dictatuur zijn die op haar grondvesten komt te trillen? Zou de vonk kunnen overslaan? Het is niet gebeurd en de verwachting is dat het ook niet zál gebeuren. Over de waarde van zulke speculaties is veel gespeculeerd. De Chinese politiek is immers altijd een kwestie van koffiedik kijken geweest, en ook het zwartkijken is het exclusieve terrein van buitenlandse waarnemers. Maar het lijkt erop dat China nog altijd weinig hinder ondervindt van hetgeen zich buiten zijn grenzen afspeelt. Over het behoud van de binnenlandse stabiliteit van China zijn wel een paar waarheden te vertellen. De belangrijkste is dat een goed deel van de Chinezen anno 2011 meer te verliezen heeft dan 22 jaar geleden, toen de macht van de Communistische Partij serieus aan het wankelen werd gebracht. En anders dan toen, bestaat er volop hoop op beterschap – of die nu realistisch is of niet. Dergelijke hoop, zo hebben we kunnen vaststellen, ontbreekt volledig in het Midden-Oosten. Er is daar maar weinig wat de massa achtergestelden inspireert, en ontevredenheid heeft er een stevig fundament. Het is een voedzame bodem gebleken voor de kiemen van verzet. Wie dit zo beziet, zou kunnen vermoeden dat het in Tibet niet anders is. Maar de waarheid is anders. De economische voorspoed die over China raast, heeft ook veel Tibetanen materieel geraakt. Al is het bescheiden, en is de vorm waarin niet door henzelf gekozen. Maar wat na het Plein in 1989 gold, geldt in Tibet nog steeds: economische voorspoed moet de lont uit het kruitvat halen. En ondanks oplaaiend verzet, in Tibet, maar ook in Xinjiang of Binnen-Mongolië, zijn de keuzen voor de mensen die dromen van autonomie met het zicht op bescheiden welvaart en stabiliteit steeds moeilijker gemaakt. De Chinese overheid is zich van dat alles maar al te goed bewust en waant zich sterker dan ooit. Het stille verlangen in het Westen naar het besmettingsgevaar van het MiddenOostenvirus voor andere dictaturen is haar niet ontgaan. Maar inmiddels legt zij zulke wilde speculaties lachend naast zich neer. De optimisten, of pessimisten - het is maar hoe je het bekijkt - hebben geen schijn van kans.

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

15

Wheel of dharma, Tibetan craftsman, Xining Jan Reurink 16 Tibet.nu



Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

17

.Tibet in actie door Thom Wennekes Foto’s Robert Koelewijn

Krachten gebundeld in protest Elk jaar herdenken International Campaign for Tibet Europe (ICT Europe) , de Tibet Support Groep Nederland (TSG-NL) en de Tibetaanse Gemeenschap Nederland op 10 maart de volksopstand. Uit solidariteit deden dit jaar ook Oeigoeren uit Oost-Turkestan en Mongolen uit Binnen-Mongolië mee. Net als de Tibetanen ervaren zij dagelijks de gevolgen van de Chinese repressie. Op die 10e maart werd er in Den Haag een solidariteitsmars gehouden vanaf Het Plein naar de Chinese ambassade, georganiseerd door Tibetanen, Oeigoeren en Mongolen met als thema ‘Stop de Chinese onderdrukking in Tibet, Oost-Turkestan en Binnen-Mongolië’.

Chinese sluitings aankondiging voor consulaat vanwege de demonstratie.

18 Tibet.nu

Bloemen Geïnspireerd door de ‘Flower Revolutions’ in het MiddenOosten en vervolgens de ‘Jasmine Revolution’ in China werden door de organisaties uit solidariteit jasmijnbloemen neergelegd voor de Chinese ambassade. Van de 56 minderheden in China voeren de Tibetanen, de Oeigoeren en Mongolen een geweldloze strijd voor autonomie, mensenrechten en democratie. Door de groeiende toestroom van Chinezen vormen zij een minderheid in eigen land en worden ze op grote schaal gediscrimineerd en economisch gemarginaliseerd. Hun taal, religie en unieke cultuur komen hierdoor onder druk te staan, waardoor zij als volk in hun voortbestaan worden bedreigd.

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

19

.Interview

Tussen 2006 en 2009 was Bettine Vriesekoop correspondent in China voor NRC Handelsblad en NRC Next. In die drie jaar vormde Vriesekoop zich een beeld van de heersende opinie in China over de ”kwestie-Tibet”. ‘Ik ben me altijd blijven afvragen waarom de repressie nodig is. Waar zijn de Chinezen toch zo bang voor?’

Bettine Vriesekoop over Tibet en China

‘China is als de dood voor eigen minderheden’ Ze is geen historicus, benadrukt Vriesekoop in het begin van het gesprek. ‘Ik kan dus niet beoordelen of Tibet historisch gezien wel of niet bij China hoort.’ Over hoe de meerderheid van de Chinese bevolking aan kijkt tegen Tibet en de Tibetanen, kan zij wel een oordeel vellen. ‘Het algemene beeld is dat China Tibet heeft bevrijd van de slavernij en welvaart heeft gebracht.’ Tentoonstelling In 2008, niet lang na de hardhandig neergeslagen opstand in Lhasa, bezocht Vriesekoop een tentoonstelling over Tibet in het Nationale Cultuurpaleis in Peking. ‘Boven de ingang van het museum hing een banier met daarop de tekst: “Er gaat geen dag voorbij of Tibet heeft dankzij China vooruitgang geboekt”. Het beeld dat de communisten een einde hebben gemaakt aan een moorddadig en feodaal regime werd op allerlei manieren uitgedragen. Er waren bijvoorbeeld foto’s te zien van gruwelijke martelpraktijken die zich vroeger in Tibet zouden hebben afgespeeld. Afgehakte ledematen en mensen die levend worden gevild en begraven – dankzij China zijn de Tibetaanse slaven bevrijd, was de boodschap. En ik merkte dat veel Chinezen die boodschap geloven.’ Woeser Maar Vriesekoop ving gedurende haar verblijf in China ook tegengeluiden op, zoals van schrijfster Tsering Woeser, die zij in Peking sprak aan de vooravond van het bezoek van de Dalai Lama aan Nederland. ‘De Chinezen zijn doodsbang voor me, omdat ik een ander geluid laat horen’, zei Woeser in haar kleine woning op de twintigste verdieping van een flat in de kunstenaarswijk Tongzhoubij. ‘Maar door mij een bedreiging te noemen, toont China zijn eigen zwakte en onzekerheid.’ Woeser reageerde ook op het beeld dat de Chinese overheid tracht te creëren van de onderdrukking die zich voorheen in Tibet zou hebben afgespeeld. ‘Dat Tibet er in het verleden zo slecht aan toe was, is een zwaar overtrokken beeld’, vertelde Woeser. ‘Zij had voor haar boek Verboden geheugen tientallen oudere Tibetanen gesproken. Uit hun verhalen bleek dat de situatie voor 1950 veel minder slecht is

20 Tibet.nu

tekst en beeld Pieter van der Broeke

dan de Chinezen de wereld voor­spiegelen.’ Woeser onderschreef de stelling dat Tibet veel welvarender is geworden, maar benadrukte daarbij dat vooral de Tibetaanse ambtenaren en de Chinese werknemers in Lhasa profiteren van de groei. ‘En het aantal kansarme Tibetanen in de steden is enorm toegenomen’, aldus Woeser. Geschiedenis ‘Je kunt China pas begrijpen als je de geschiedenis kent’, zegt Vriesekoop. ‘Het verleden is niet los te zien van het heden.’ Zij verwijst daarbij naar een gebeurtenis die in het Westen weinig bekendheid geniet, maar die voor de Chinese leiders nog steeds een open zenuw is: de steun die de Verenigde Staten begin jaren zestig verleenden aan de Tibetaanse khampa’s, die vanuit het Nepalese Mustang de Chinezen bestreden. ‘Dat de CIA wapens leverde aan wat China als “terroristen” beschouwde, heeft veel kwaad bloed gezet en speelt nog steeds een rol in hoe China buitenlandse bemoeienis beoordeelt. Dat er vanuit het Westen zo veel steun is voor de Dalai Lama, past voor hen in

Paspoort Bettine Vriesekoop wordt op 13 augustus 1961 in een boerengezin in Hazerswoude geboren. Zij groeit uit tot het boegbeeld van het Nederlandse tafeltennis. Zo verovert zij veertien landstitels en wordt ze in 1982 en 1992 Europees kampioen. Tijdens haar trainingsperiodes in China raakt zij geïnteresseerd in het land. Na haar sportcarrière volgt Vriesekoop een studie Sinologie en bestudeert ze oosterse filosofie. Als selfmade China-expert krijgt Vriesekoop in 2006 de kans correspondent te worden voor NRC Handelsblad en NRC Next. Drie jaar lang doet ze verslag vanuit Peking en reist ze kris kras door het land voor haar journalistieke verhalen. In de zomer van 2009 sluit ze haar periode als Chinacorrespondent af en keert ze met haar zoon Tymo (1999) terug naar Amsterdam. Haar ervaringen verwerkt ze in het boek Duizend dagen in China (2011). Tegenwoordig schrijft ze artikelen voor tijdschriften en verzorgt ze lezingen en seminars over China.

dat beeld. Veel mensen die ik sprak, vinden dat het Westen zich laat paaien door een wolf in schaapskleren. Het is voor ons moeilijk voor te stellen, maar velen in China zien de Dalai Lama werkelijk als een charlatan. Mijn assistent in China was een kritische persoon met een genuanceerde mening, maar hij stond wat betreft Tibet wel achter het officiële Chinese standpunt. Dat heeft zelfs tot ruzie tussen ons geleid.’ Kloosters Omdat de Chinese autoriteiten Tibet op slot hadden gedaan, heeft Vriesekoop Lhasa nooit bereikt, maar zij bezocht wel de Tibetaanse kloosters in het Tongren-gebied. In het Longwusi- en Wutunsi-klooster werden in 2008 meer dan tweehonderd monniken opgepakt, rond de kloosters waren ook tijdens Vriesekoops bezoek nog honderden militairen gelegerd. Toch merkte zij dat de Tibetanen ook daar zo veel mogelijk hun religie en cultuur bewaren. ‘In het Longwusi-klooster sprak ik een monnik. Hij brandde kaarsjes bij een verboden foto van de Dalai Lama. Toen mijn Chinese tolk was weggestuurd, nam hij me mee en liet hij me een groot geschilderd portret van de Dalai Lama zien. Maar hij vertelde ook dat de Chinezen de boel kort en klein hadden geslagen. Het klooster was tot de afloop van de Olympische Spelen door een kordon van drieduizend soldaten van de buitenwereld afgesloten.’ Minderheden Ook op de langere termijn kan Vriesekoop zich niet voorstellen dat de situatie zich ten gunste van de Tibetanen keert. ‘China is blijkbaar als de dood voor minderheden die naar vrijheid streven. Waar de Chinezen toch zo bang voor zijn – weet ik niet. Maar er is daardoor geen zicht op meer vrijheid voor de Tibetanen. Ik verwacht overigens wel dat steeds meer jonge Tibetanen voor China kiezen. Niet uit overtuiging, maar vanwege het perspectief van een goede opleiding en meer kans op een aantrekkelijke baan. Ik vrees dat van het traditionele Tibet niet meer overblijft dan een soort reservaat met hier en daar een paar bezienswaardigheden.’

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

21

Dalai Lama gaat verder als ‘gewone monnik’

Moderniseren Toen Tenzin Gyatso, als 14e Dalai Lama, op zestienjarige leeftijd de rol van geestelijk en wereldlijk leider moest overnemen, wist hij al dat hij het Tibetaanse politieke systeem zou moderniseren. In 1950 werd Tibet door China overvallen en in 1959 moest de Dalai Lama van de ene op de andere dag het land verlaten omdat hij zijn leven niet meer zeker was. Meteen na zijn aankomst in India stelde hij ministers aan en begon hij te werken aan wetgeving voor een modern Tibet. Zijn uitgangspunt was dat alleen een bestuurssysteem gebaseerd op steun en deelname van het volk in staat is om stabiliteit en 22 Tibet.nu

© marnixdees.nl

Onzekerheid Een belangrijk punt van overweging is dat als hij er in de toekomst niet meer is en er geen stabiel politiek leiderschap zou zijn, de Tibetanen in te grote onzekerheid zouden komen te verkeren. Om dit te voorkomen, ziet de Dalai Lama het als de plicht van alle Tibetanen om deze historische stap te nemen. Het instituut van Dalai Lama kent een lange geschiedenis van toewijding aan het Tibetaanse volk. Hij weet dat de Tibetanen in hem geloven en hem vertrouwen. Dat inspireert hem ook om tot in lengte van zijn dagen voor de Tibetaanse zaak op te komen. Maar dan wel graag als een ‘gewone monnik’, zegt hij met een veelbetekenend lachje.

vooruitgang te realiseren. Een eenmansbestuur is een anachronisme en democratie is het meest representatieve systeem van bestuur, zo was de gedachte. Grondwet In de jaren negentig werkte hij verder aan een grondwet en de verdere inrichting van het parlementaire systeem. In 2001 werd de eerste Kalon Tripa (premier) door het volk gekozen. Vanaf dat moment zei de Dalai Lama dat hij ‘half met pensioen’ was en dus niet langer belast was met de zorgen van het dagelijks bestuur, maar vooral gericht was op zijn humanitaire taak en geestelijk

.TSG in de regio

door Hans Wamsteeker

leiderschap. Hij heeft met deze beslissing gewacht totdat hij voldoende vertrouwen had in de politieke volwassenheid en de ervaring met het democratische systeem.

De Dalai Lama draagt zijn positie als hoofd van de Tibetaanse regering in ballingschap over aan een opvolger die niet – zoals hij – uit de wereld van de boeddhistische monniken komt, maar aan een veel jongere, seculiere Tibetaan. De Dalai Lama wil hiermee de Tibetaanse beweging minder kwetsbaar maken voor de sterke arm van Peking. China heeft dan ook zeer sceptisch gereageerd. Het is een hele opgave de Tibetanen buiten en binnen Tibet van de juistheid van deze beslissing te overtuigen. Zij zien de Dalai Lama als een god op aarde aan wie zij magische krachten toekennen. Boegbeeld Nog deze maand wordt de nieuwe premier van de Tibetaanse regering in ballingschap op democratische wijze gekozen. Hij zal de rol van staatshoofd gaan vervullen. De Dalai Lama blijft religieus leider en boegbeeld van de strijd om religieuze en culturele autonomie binnen de republiek China. In een tekst die de Dalai Lama aan het parlement van de regering in ballingschap heeft laten voorlezen, geeft hij aan hoe hij tot dit besluit is gekomen en waarom dit een verstandige richting is.

.Achtergrond

Afwijzend De eerste reacties van veel Tibetanen en het Tibetaanse bestuur in ballingschap waren nogal afwijzend. Zij willen niet zonder zijn leiding omdat hij hen inspireert en alles bij elkaar houdt, maar het parlement heeft zijn vertrek uit het wereldlijke ambt niet geweigerd en zal de wetgeving aan de door de Dalai Lama gewenste situatie aanpassen. De uitvoering hiervan is een mooie taak voor de binnenkort nieuw gekozen premier en het eveneens nieuw gekozen parlement. Nog dit jaar zou de wet­geving aangepast kunnen zijn. Eindelijk gaat zijn halfpensioen over in een volledig pensioen. Het moment is goed gekozen. De tijd is rijp voor een nieuwe generatie en een nieuwe aanpak. Maar hij blijft altijd de Dalai Lama, en alle Tibetanen zullen hem in de politieke strijd voor autonomie als hun leider blijven zien. In deze strijd zal hij hun voorgaan totdat hij zijn laatste adem uitblaast.

door thom Wennekes foto Heleen Schonewille

Regiogroep Drenthe werkt aan naamsbekendheid De regiogroep Drenthe bestaat inmiddels een jaar. De afdeling werd op 3 mei 2010 opgericht in Beilen, op initiatief van Heleen Schonewille. Jan Roelof Bleeker is de regiocoördinator. Beiden hebben met eigen ogen gezien hoe de Tibetanen in hun eigen land door de Chinezen worden onderdrukt. Bleeker is in 2005 en 2007 in Tibet geweest. ‘In 2005 durfde de Tibetaanse gids alleen vrijuit te praten als hij buiten Lhasa was en er zeker van was dat niemand mee­luisterde’, zegt Bleeker. ‘Twee jaar later waren we onderweg naar Mount Kailash, in het westen van Tibet. De rijbewijzen van de chauffeurs werden ingenomen en we moesten een halve dag wachten. Later bleek dat er boeddhabeelden werden opgeblazen en daar mochten wij geen getuige van zijn. Dan hebben we het nog niet over de honderden mensen die dagelijks per trein vanuit China worden aangevoerd en de asfaltwegen die worden aangelegd om het reizen van Han-Chinezen en toeristen te vergemakkelijken.’ Cynisch Schonewille bezocht Tibet vorig jaar. De Tibetanen fluisteren in hun eigen land zodat ze niet afgeluisterd kunnen worden, zo heeft zij ervaren. ‘Lhasa is verworden tot een belegerde stad met overal marcherende en bewapende soldaten. Politieposten zijn er om de 75 meter. Onderweg zijn er zo veel kapot geschoten kloosters en tempels en cynisch genoeg moet er toch entree betaald worden. Om de vernietigingen te kunnen zien.’ Kinderschoenen Volgens Bleeker staat de regioafdeling Drenthe nog in de kinderschoenen. ‘We betekenen nu nog niet veel voor Tibet en de TSG. We zijn druk bezig naamsbekendheid te krijgen. In dat verband hebben we in 2010 ongeveer veertig bibliotheken in Drenthe bezocht. Op enkele uitzonderingen na konden we overal TSG-materiaal achterlaten. Verder gaan we contact zoeken met zes gemeenten, om zicht te krijgen op de planning van festivals en braderieën waar wij graag actief willen zijn. Heleen werkt aan een fotoalbum over wat zij heeft gezien in Lhasa. Verder zijn we, onder meer door middel van persberichten, op zoek naar enkele vrijwilligers, die met ons de regio Drenthe vorm willen geven.’

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

23

.Milieu

‘Er wordt gewerkt aan plannen voor een serie van vijf dammen in dit deel van de Yarlung Zangpo’

door Hans Wamsteeker foto Wiki media_commons

name in de zich snel ontwikkelende oostelijke delen van China. Dat leidt tot grote projecten waarmee water via kanalen naar die streken wordt gevoerd. Reservoirs Berichten in de pers in India spreken van de plannen van China om – met de dammen in de Yarlung Zangpo – niet alleen stroom op te wekken, maar ook watermassa’s in grote reservoirs vast te houden en water richting China om te leiden. Deze geruchten worden door de Chinese autoriteiten in alle toonaarden ontkend, maar in India heeft men daar geen vertrouwen in. In november vorig jaar is het Zangmu-project in de Yarlung Zangpo gereedgekomen. Aangelegd in een V-vormig dal op 3200 meter hoogte, tussen de plaatsen Sangri en Gyaca, ongeveer 80 kilometer ten oosten van de Koningsvallei, bij veel Tibet-reizigers bekend door de koningsgraven en de Yumbu Lakhang, het oudste paleis van Tibet.

Ecologen vrezen gevolgen aanleg grootste dam ter wereld

Plan voor megadammen in Yarlung Zangpo Professor Lei Hengshun, econoom en ingenieur van het universitaire onderzoeksinstituut voor duurzame groei in Chongqing, zei in een interview met het NRC dat hij zich in 1972 verzette tegen de bouw van de Drieklovendam in de Yangtze, de rivier die van de Tibetaanse hoogvlakte China in stroomt. De indrukwekkende dam is inmiddels voltooid en nu is in Tibet de Yarlung Zangpo, beter bekend als de Brahmaputra, aan de beurt. Daar is recent een nieuwe dam gebouwd en als de geruchten juist zijn, zal in de toekomst verder oostelijk de grootste dam ter wereld in de grote bocht van deze rivier worden gerealiseerd. Gevreesd wordt voor de effecten op de ecologie en voor de gevolgen stroomafwaarts in India en Bangladesh.

24 Tibet.nu

Yarlung Zangpo bij Ganden.

Lei Hengshun erkent in het interview dat China te afhankelijk is geworden van vervuilende fossiele brandstoffen, terwijl de behoefte aan energie almaar toeneemt. Om energie te ontwikkelen en tegelijk de CO2-uitstoot te verminderen, zullen er andere energiebronnen ontwikkeld moeten worden. Hij wijst erop dat door dammen aan te leggen de mogelijkheid bestaat vervuilende kolencentrales te sluiten. Gezien de terughoudendheid over het op grote schaal inzetten van kerncentrales, richten de ogen zich nu op de immense hoeveelheid waterkracht die aanwezig is in de grote rivieren die van het Tibetaanse plateau stromen en waarvan slechts een fractie wordt benut. Behalve een chronisch tekort aan energie is er ook een enorme behoefte aan water, met

Arbeiders Met 0,5 gigawatt is de dam veel kleiner dan de Drieklovendam (18 gigawatt), maar met dit project wordt de hoeveelheid energie die met waterkracht wordt opgewekt in Tibet ruim verdubbeld. Bij de dam werd een nederzetting aangelegd voor de arbeiders. Die ontwikkelt zich nu tot een stad met de grootste supermarkt van Tibet en een vijf verdiepingen hoog driesterrenhotel. De winter in deze streek is betrekkelijk mild en dus kan er non-stop gebouwd worden. Men verwacht een economische ‘boom’ in de regio. In Tibet betekent dat een massale instroom van Han-Chinezen. Al in de jaren tachtig werd er onderzoek gedaan naar de mogelijkheid een dam aan te leggen in de buurt van de stad Shigatse, evenals bij Lhasa, waar de groeiende bevolking met een tekort aan stroom kampt. Deze plannen werden door Peking vooruitgeschoven, maar komen nu door het toenemende energietekort in een stroomversnelling. Capaciteit Amper 1 procent van de waterkrachtpotentie van Tibet wordt nu benut, en men schat de totale capaciteit van alleen al de Yarlung Zangpo op 115 gigawatt – het equivalent van zes Drieklovendammen. Wat we nu zien, is dus pas het begin. Er wordt

gewerkt aan plannen voor een serie van vijf dammen in dit deel van de Yarlung Zangpo. Volgens Yan Zhiyong, de topmanager van het bouwbedrijf van het project, zullen rond 2020 de meeste waterkrachtdammen in China gerealiseerd zijn en zal de bouwactiviteit zich naar Tibet verplaatsen. Dat betekent dammen in onder andere de Yarlung Zangpo, de Mekong en de Salween. Concentratie De grootste concentratie van waterkrachtpotentie in het bekken van de Yarlung Zangpo ligt nog verder naar het oosten, waar de rivier een grote bocht maakt alvorens zich naar het zuiden, richting India, te bewegen. Daar zouden twee of meer dammen van de omvang van de Drieklovendam gebouwd kunnen worden. Dit is het meest spectaculaire deel van de rivier en een van de mooiste rivierlandschappen op aarde. Dat zou, met een capaciteit van 38 gigawatt, het grootste dammenproject ter wereld kunnen worden. Afgelegen Dit gebied, Metog, is de meest afgelegen regio van Zuid-Tibet en ligt vlak bij de McMahonlijn die China scheidt van India, een grens die

‘De Chinezen hebben een eeuwenoude traditie om de natuur naar hun hand te zetten’ nog ter discussie staat. Niet alleen vreest India voor de gevolgen van al deze plannen voor de waterloop van de Brahmaputra, maar ook voor de verdediging van de deelstaat Arunachal Pradesh. Metog (Motuo in het Chinees) wordt wel de ‘biologische tuin’ van Tibet genoemd, met talloze watervallen en een enorme diversiteit aan flora en fauna. Ongerept en nauwelijks bezocht door toeristen. Professor Hengshun zei in het interview met het NRC dat de Chinezen een eeuwenoude traditie hebben om de natuur naar hun hand te zetten, maar dat helaas het landschap, de ongerepte natuur, er onomkeerbaar lelijker van wordt.

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

25

.Religie door Hans Wamsteeker foto Jan Reurink

.Gezondheid

‘Laaglanders’ niet aangepast aan leven op grote hoogte

door Ries Simons en Hein Daanen foto Mariola Scheel

Een groot aantal reisorganisaties biedt georganiseerde reizen aan naar Tibet, vaak gecombineerd met Nepal. Met deze keuze worden reizigers blootgesteld aan hoogte en aan koude. Arts Ries Simons en hoogleraar thermofysiologie Hein Daanen brengen de effecten van blootstelling aan deze extremen en de aanpassingen waartoe het lichaam in staat is in kaart.

Bidden loont voor Tibetaanse herders Economen doen al jaren onderzoek naar het verband tussen religiositeit en economisch succes. Tijd die je aan bidden besteedt, kun je niet besteden aan werk. Tegelijkertijd kan religie mensen ertoe bewegen te werken en te sparen. Al lang geleden is ontdekt dat de ethiek van protestanten aanzet tot ijver en spaarzin. Wat ook een rol speelt, is de waarneming dat mensen die aan religieuze activiteiten deelnemen, naar de tempel of de kerk gaan en diensten bijwonen, in contact komen met hun omgeving, kortom: met succes ‘netwerken’. Feiten Het onderzoek van Qin Tu was er niet op gericht om het belang van het boeddhisme als ‘norm of waarde’ te promoten, maar had tot doel feiten te verzamelen en op basis daarvan statistisch onderzoek te doen. Qin Tu en de zijnen onderzochten in 2007 ruim tweehonderd huishoudens van herderfamilies rond het op meer dan 3000 meter gelegen zoutmeer Qinghai, in het 26 Tibet.nu

Ontwikkelingseconoom Qin Tu en zijn collega-onderzoekers van de Universiteit van Wageningen hebben unieke gegevens verzameld over het geloof en de religieuze activiteiten van Tibetaanse jak- en schaapherders op de Tibetaanse hoogvlakte en de relatie daarvan met de ontwikkeling van hun inkomen. Met frappant resultaat. noordoosten van Tibet. Ze brachten de economische gegevens van de huishoudens in kaart en vroegen hun naar hun religiositeit en hun tempelbezoek. Ze verzamelden gegevens over hoe dikwijls de mensen een tempel bezochten, hoeveel tijd ze er doorbrachten en hoeveel offers (geld) ze daar gaven. Die gegevens werden statistisch gekoppeld aan informatie over de inkomsten en uitgaven van de huishoudens van de herders. Verrassend Het resultaat was verrassend. De herders zijn heel gelovig en het boeddhisme betekent veel voor

hen, maar ze zijn arm. Geld kun je maar één keer uitgeven in de tempel en de tijd die je aan tempelbezoek en bidden besteedt, gaat ten koste van je werk. Maar door naar de tempel te gaan, ontmoet je andere herders. In deze onherbergzame gebieden, waar mensen op grote afstanden van elkaar leven en werken, is informatie schaars en moeilijk te verkrijgen. Informatie over graslanden, markten en prijzen zijn echter wel van levensbelang. Buiten de tempel worden de zakelijke kansen en problemen besproken. Dus naast de geloofsbeleving is tempelbezoek en pelgrimage een investering.

Offergaven Bovendien demonstreert de herder door zijn tempelbezoek en het brengen van offergaven zijn ‘kwaliteit’ als boeddhist en dat geeft status in de regio en de kring van medeherders. Door goed geïnformeerd te zijn en een hoge status te verwerven, ver­betert de herder zijn onderhandelingspositie bij aankoop en verkoop van goederen en producten. Daar komt nog bij dat bidden en tempelbezoek goed zijn voor het wel­bevinden – het geeft geestelijke rust en evenwicht en dat maakt het zware werk een stuk lichter. Religie is dus niet zomaar ‘opium voor het volk’ – het is een deel van het ‘sociaal kapitaal’ van de Tibetaan. Bidden loont.

Bron: Qin Tu, Erwin Bulte & Shuhao Tan, ‘Religiosity and Economic Performance. Microeconometric Evidence from Tibetan area’, Universiteit van Wageningen (www.dec.wur.nl).

West-Europeanen zijn ‘laag­landers’, en wanneer wij als laaglander naar hoog­ gelegen gebieden zoals het Tibetaanse plateau (vaak boven de 4000 meter) reizen, zijn er lichamelijke aanpassingsproblemen te verwachten. Met het stijgen van de hoogte neemt de omgevingsluchtdruk immers af. Op 4000 meter is de luchtdruk drie vijfde van de luchtdruk op zeeniveau. Omdat de lucht ijler wordt, daalt ook het aantal zuurstofmoleculen dat per liter lucht beschikbaar is. Daardoor zal het zuurstofaanbod in de longblaasjes verminderen en daalt de zuurstofdruk in het bloed.

Doorbloeding Om de beschikbare zuurstof zo goed mogelijk te benutten, gaat men als laaglander sneller en dieper ademen en neemt de hartslagfrequentie toe. Het netto-effect is dat de doorbloeding van de vitale organen (hersenen, hart, longen) toeneemt en de doorbloeding van de huid en de armen en benen afneemt. Bij gezonde volwassenen zal op 4000 meter in rust de zuurstofverzadiging van het bloed 80 tot 85% bedragen in plaats van de 98% waarvan op zeeniveau sprake is. Men kampt dan met een matig zuurstof­ gebrek dat bij inspanning zal verergeren.

Processen Vanaf een hoogte van 3000 meter zullen mensen bij toenemende hoogte meer last krijgen van vermoeidheid, verminderd gezichtsvermogen en kleuren zien, trage spraak, hoofdpijn, trage en incoherente mentale processen en gebrek aan zelfkritiek. Zeker in het begin van een verblijf boven de 2500 meter zullen reizigers bemerken dat zij snel buiten adem raken en slechter slapen. Als men in de dagen daarna niet te snel stijgt, zal het uithoudingsvermogen langzaamaan verbeteren, aangezien het lichaam zich aanpast aan het zuurstofgebrek (acclimatisatie). Hoogteziekte Wanneer laaglanders zich (te) snel naar grotere hoogten verplaatsen, kunnen ze last krijgen van hoogteziekte. Dit kan optreden bij een

Chomolungma



Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

27

‘Bij een lichaamstemperatuur onder de 30 °C stopt het hart met kloppen’

snelle stijging naar hoogten boven 2500 meter. Hersenoedeem en longoedeem veroorzaakt door zuurstofgebrek zijn vermoedelijk de oorzaken van hoogteziekte, en de meest op de voorgrond tredende symptomen zijn hoofdpijn, misselijkheid/braken, hoesten en kortademigheid. De symptomen beginnen binnen 24 uur na het stijgen en zijn meestal het hevigst in de eerste drie dagen, waarna ze in de loop van enkele dagen afnemen. Als men ondanks deze symptomen verder stijgt zonder te wachten tot de klachten verdwenen zijn, bestaat het risico dat deze betrekkelijk goedaardige vorm van hoogteziekte overgaat in een levensbedreigende aandoening met ernstig long- en/of hersenoedeem. Hoogteziekte is te voorkomen door langzaam te klimmen en enkele dagen op een hoogte te verblijven voordat men verder stijgt. Het is daarbij belangrijk om de hoogte waarop men overnacht te beperken tot hoogstens 300 meter boven de hoogte waarop men de dag ervoor heeft geslapen. Eventueel kan preventieve medicatie, zoals acetazolamide, uitkomst bieden als er sneller moet worden geklommen. Capaciteit Bewoners van de Tibetaanse hoogvlakte hebben in de regel de capaciteit om de zuurstofverzadiging van hun bloed ondanks de ijle lucht hoog te houden. Hun ademhaling reageert optimaal op zuurstofgebrek en ze hebben grotere longen, een betere longfunctie en een grotere diffusiecapaciteit van de longen dan laaglanders. Ook slapen ze veel beter op hoogte dan laaglanders. Kortom: Tibetanen zijn fysiologisch optimaal aangepast aan het leven en werken op grote hoogte, en deze optimale adaptatie is vermoedelijk evolutionair genetisch bepaald. Bloedvaten Als mensen aan koude worden blootgesteld, is de eerste reactie dat de bloedvaten in de huid samenknijpen. De huid is een laagje vet dat met geringe doorbloeding beter isoleert en daarmee de warmteafgifte beperkt. Als de 28 Tibet.nu

Voor al uw periodieke uitgaven, brochures en boekenproducties. Wilco. Uitdagingen welkom.

koude enige tijd aanhoudt, probeert de mens ook de warmteproductie te verhogen. Rillen is een effectief middel: er kan tot vier keer de Huang foto: David warmte in rust worden gerealiseerd. Als de warmteafgifte in de koude de warmteproductie lange tijd overschrijdt, vindt er onvermijdelijk afkoeling van het lichaam plaats. De temperatuur in de lichaamskern gaat dalen en de doorbloeding naar de extremiteiten wordt teruggebracht om de warmte zo goed mogelijk in de kern (hersenen, hart en longen) vast te houden. Ongevallen De problemen beginnen bij de handen en de voeten met een pijnlijk koud gevoel en leiden bij de handen tot een vermindering van de handvaardigheid, waardoor de kans op ongevallen toeneemt. Het is dan goed beschouwd al te laat om handschoenen aan te doen,

‘Tibetanen zijn optimaal aangepast aan leven en werken op grote hoogte’ aangezien deze vooral effectief zijn als de handen nog warm zijn. Door te bewegen, meer kleding aan te trekken en dergelijke wordt gepoogd de daling van de lichaamstemperatuur tegen te gaan. Als je in de bergen komt vast te zitten, zijn de opties beperkt en kan de lichaamstemperatuur langzaam dalen tot onder de onderkoelingsgrens van 35 °C. Als de lichaamstemperatuur daalt

Vanadiumweg 9 • 3812 PX Amersfoort • telefoon 033-469 95 00 • www.wilco.nl

tot ongeveer 33 °C treedt er een periode van verwarring op en kan het zelfs voorkomen dat mensen zich warm voelen en zich ontkleden. Hartslag Bij temperaturen onder de 30 °C stopt het hart met kloppen. Dat betekent echter niet dat iemand die gevonden wordt met een lagere temperatuur zonder hartslag dan ook direct dood is. Dat is pas te zeggen als iemand weer gecontroleerd is opgewarmd. De laagste kerntemperatuur waarbij iemand weer effectief is opgewarmd, is 13,7°C. Mensen kunnen zich fysiologisch slecht aanpassen aan koude. De kleine veranderingen die optreden, zijn dat een lage kerntemperatuur wat beter wordt getolereerd en dat er iets meer warmte kan worden gemaakt. Ook zijn er bevindingen dat de huid iets meer vet gaat bevatten, maar dit is lastig te onderzoeken omdat mensen in de kou meestal vetter gaan eten. Wel valt er iets te doen aan de koude-shock. Hiervan spreken we als iemand bijvoorbeeld in koud water valt. De adem stokt dan, evenals de hartslag. Als je regelmatig een ijskoude douche neemt, wordt de koudeshock aanzienlijk minder.



Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

29

.Boek & Beeld door Ine van Schaik

Tantra is de juiste beoefening voor Westerlingen en van groot belang in onze eeuw. Boeddha wilde dat we zoveel mogelijk plezier hebben, hij wilde zeker niet dat we ons miserabel, verward en ontevreden voelen. Daarom dienen we te begrijpen dat we mediteren om diepgaand genot te bereiken, niet om onszelf te straffen of te pijnigen. Als het boeddhistische pad je alleen maar angst en schuldgevoelens oplevert is het zeker niet de moeite waard. Maitreya is de manifestatie van de liefde van alle boeddha’s, de super wezens die onbeperkte universele liefde hebben bereikt. Als we de yoga methode van Boeddha Maitreya beoefenen, verenigen we ons met de universele energie van liefde die Maitreya belichaamt, door onze beperkte kwaliteiten van liefde en mededogen, die we al hebben, tot hun uiterste grens te ontwikkelen en te zuiveren.” Lama Yeshe

BARCODE?

Zonder vrees – voor vrede Ananda, dit zijn de vier plaatsen die zouden moeten worden bezocht en gezien door een toegewijde persoon en die bewustzijn en begrip van het wezen van vergankelijkheid zouden bijbrengen. Een snede uit de Mahaparinirwana-soetra, woorden van de Boeddha op zijn sterfbed, die mede richting heeft gegeven aan de pelgrimage van Maarten Olthof – een voettocht van ruim duizend kilometers, Lumbini, Bodhgaya, Sarnath en Kushinagar omvattend, respectievelijk de geboorteplaats van Siddhartha Gautama, de plaats waar hij de verlichting heeft bereikt, de plaats waar Boeddha Shakyamoeni de eerste leerrede heeft geopenbaard, en daar waar hij het parinirwana is binnengegaan. De auteur begeleidt de lezer bij de verplaatsingen door India en Nepal in woord en beeld, en maakt in het verlengde hiervan een reis door de geschiedenis en mede door verschillende boeddhistische geschriften. De raadgeving van de Japanse monnik Tatsuma Sato – ‘Ga zonder angst’ – indachtig, aanvaardt en realiseert de ecoloog zijn ‘tocht voor vrede in Nepal’. Een waardevol document – zowel voor degene die in concreto, als voor degene die in abstracto het pad wenst te betreden... Maarten Olthof, Lopen in het voetspoor van de Boeddha. Een oosterse ‘Santiago de Compostela’ herleeft. Kampen: Ten Have, 2010 – 480 p., geïllustreerd, ISBN 978 90 259 5927 2 30 Tibet.nu

Bewustzijn voorbij tijd en ruimte Een weergave van een expeditie naar de aard van de geest, teneinde een beschouwing van de werkelijkheid en een wijze van handelen, spreken en denken te verwerven die leidt tot waar geluk – door middel van shamatha, een boeddhistische meditatievorm om het vermogen tot aandacht te cultiveren en te verfijnen. Via shamatha laat het oerbewustzijn – in het Tibetaans rigpa – zich ervaren, waarvan het individuele bewustzijn zich als zodanig niet wezenlijk onderscheidt; het is evenwel versluierd door de continue splitsing in subject en object, ik en gij. Als wetenschapper, meditatieleraar en voormalig boeddhistisch monnik pleit Allan Wallace voor een samenwerking tussen de contemplatieve tradities en de wetenschap, hetgeen mogelijk een verruimend perspectief biedt op het bewustzijn in de diverse dimensies – (...) Ons bewustzijn komt voort uit een onderliggend bewustzijnscontinuüm (...) dat ik substraatbewustzijn noem. (...) Via meditatiebeoefening kun je je uit die individuele bewustzijnsstroom losmaken, en letterlijk doorbreken tot een heel andere dimensie die onpeilbaar is: een bewustzijnsdimensie die lumineus, maar ook tijdloos is, nonlokaal en niet-geïndividualiseerd (...) de bron van alle deugden, van waarachtig geluk (...). Bewust universum. David Cherniack Productions / Boeddhistische Omroep Stichting (BOS), 2010 – dvd – 52 min.

Universele Liefde Lama Yeshe

Lama ThubTen Yeshe (1935-1984) werd geboren in Tibet en opgevoed aan het Sera universiteitsklooster in Lhasa. In 1959 ontvluchtte hij de Chinese onderdrukking en voltooide hij zijn studie in India. Samen met zijn voornaamste discipel, Lama Thubten Zopa Rinpochee, begon hij in 1969 les te geven aan Westerlingen in hun Kopan klooster bij Kathmandu in Nepal. In 1974 begonnen de lama’s de wereld rond te reizen om de Dharma te verspreiden. In 1975 vestigden ze de Foundation for the Preservation of the Mahayana Tradition (FPMT), een internationale organisatie die nu meer dan 150 centra en andere activiteiten omvat in meer dan 30 landen. Een van de enorme projecten die Lama Yeshe begon, was de bouw van een 150 meter hoog Maitreya beeld, dat in Kushinagar, UP, India, zal verrijzen.

Universele Liefde

“Als we het boeddhisme bestuderen, bestuderen we onszelf, de aard van ons lichaam, spraak en geest, waarbij de nadruk vooral ligt op de natuur van onze geest en hoe deze werkt in het dagelijks leven. Het belangrijkste onderwerp is niet iets anders, zoals: wat is Boeddha, wat is de natuur van God, of zoiets. Waarom is het zo belangrijk om de aard van onze eigen geest te kennen? Omdat we allemaal geluk, vreugde, vrede en voldoening willen en die vinden we niet bij een ijsje, maar bij wijsheid binnen onze geest. Daarom moeten we begrijpen wat de geest is en hoe die werkt.

Lama Yeshe

Spuistraat 185a Amsterdam www.tibetwinkel.nl

De yoga methode van Boeddha Maitreya

Maitri in hart en geest Een boekwerk (toe)gewijd aan Maitreya, de toekomstige Boeddha, die zich zal manifesteren wanneer door de toename van verduisteringen de levens van de wezens in deze wereld vervuld zijn van lijden. De leringen van liefdevolle vriendelijkheid zullen hun geluk doen toenemen, en na vele eonen zal het dharmawiel weer driemaal draaien – en velen verlichten. Naar de wens van Lame Yeshe (19351984) wordt er in Kushinagar, NoordIndia, een aanzienlijke beeltenis van Boeddha Maitreya gerealiseerd, ten behoeve van een positieve transformatie in de harten en de geesten van de gewaarwordende wezens over de hele wereld – om ah maitri sarva siddhi hum... Lama Yeshe, Universele liefde. De yogamethode van Boeddha Maitreya. Emst: Uitgeverij Maitreya, 2010 – 174 p., ISBN 978 90 71886 39 3

Gesignaleerd

Gau

Unieke Gau met boeddha in reistasje en draagriem.

Chögyam Trungpa, Glimlach naar angst. Ontdek de weg van ware blijmoedigheid. Cothen/Utrecht: Juwelenschip/Servire, 2011 – 160 p., ISBN 978 90 215 5008 4

Tibetaanse gebedsmolen

€ 35,–

Thangka

Prachtige, met de hand beschilderde, unieke thangka.

€ 150,–

Frans Goetghebeur, Onzichtbaar aanwezig. De stille kracht van het boeddhisme. Brussel: Kunchab+, 2010 – 143 p., ISBN 978 90 5487 663 2 Maria van Donkelaar & Martine van Rooijen, De bloesemboom. Rotterdam: Asoka, 2010 – 72 p., geïllustreerd, ISBN 978 90 5670 235 9

Diverse mooie,originele gebedsmolens. Draai hem op dejuiste manier rond en de gebeden worden verhoord.

Vanaf € 14,95

Wierook geschenkdoosje

Spreuken van de Dalai Lama Tibetaanse thee van Sorig Tibetaanse thee van Sorig uit het MEN-TSEE-

Wierook geschenkdoosje gemaakt door Tibetaanse nonnen in het Kopan Klooster.

€ 9,95 Diverse spreuken van de Dalai Lama op doek, gemaakt door Tibetaanse nonnen in het Kopan-klooster.

Khang instituut uit Dharamsala. Onder andere Loong Thee die zorgt voor een perfecte balans in je lichaam.

€ 15,–

€ 6,95

Nummer 6 · 2011

Tibet.nu

31

Ontdek de mooiste en meest afgelegen gebieden van de wereld NEPAL INDIA HIMALAYA

Vraag een brochure aan: telefoon: 0522-241146 [email protected] | www.htwandelreizen.nl

TIBET PAKISTAN BHUTAN CENTRAAL AZIË MIDDEN OOSTEN OOST AZIË SAHARA OOST EN ZUID AFRIKA LATIJNS AMERIKA RUGZAKTREKKINGS EXPEDITIES 2008/09 KORTE REIZEN SPIRITUEEL

WANDELINGEN, TREKTOCHTEN EN EXPEDITIES