SAMENVATTING In het grotere verband van het Kruiden Keten Project is voor de Verenigde Nederlandse Kruidencoöperatie (VNK) als producent van gedroogde aromatische kruiden een kwalitatief onderzoek verricht. Op basis van een evaluatie van het huidige aanbod en een inventarisatie van de eisen, wensen en ontwikkelingen in de markt is onderzocht hoe VNK een duurzaam sterke en competitieve positie in de distributiekolom kan verwerven. In het onderzoek is de focus met name gericht op een selectie van Nederlandse produkten van VNK: peterselie, kervel, bieslook, selderie, tijm en dilletoppen. VNK kent deze produkten de meeste omzetpotentie in de toekomst toe.
Samen met belanghebbenden van het project en VNK is een vragenlijst opgesteld, die als basis heeft gediend voor in totaal 17 gesprekken, bij 16 bedrijven. De gesprekken zijn gevoerd met deskundigen van inkoopafdelingen bij vroegere, huidige en potentiéle afnemers gevestigd in Nederland, België, Duitsland, Frankrijk en Engeland. Daarbij zijn twee groepen bedrijven onderscheiden, met elk diverse afnemerssegmenten: distributeurs/bewerkers; deze kopen kruiden/specerijen/gedroogde groenten in en bewerken, mengen, verpakken en distribueren/verhandelen hen levensmiddelenfabrikanten; deze verbruiken kruiden/specerijen/gedroogde groenten als grondstof/additief in droge en natte eindprodukten.
De huidige markt voor kruiden Vele distributeurs/bewerkers hebben een zeer uitgeb-Ceid ass " rtiment kruiden, in tegenstelling tot het beperkte verbruik sasso rtiment van de levensmiddelenfabrikanten. Het verbruik van de twee groepen kent bovendien een andere orde van grootte. Het verschil ligt in de bovengenoemde toepassingen.
De grootste hoeveelheden worden volgens respondenten verbruikt van peterselie. Enerzijds wordt peterselie in grote hoeveelheden verbruikt, vanwege de grote variëteit aan soorten (krul, plat, etc.) en de grote bijdrage aan de decoratieve toepassing. Anderzijds wordt peterselie-extract volgens respondenten veelvuldig gebruikt voor versterking en bijsturing van het aroma van grondstoffen voor levensmiddelen, w.o. ook kruiden, die lagere gehaltes essentiële oliën dan peterselie hebben.
Oregano, basilicum en majoraan zijn voor vele respondenten qua verbruikshoeveelheden belangrijkere kruiden dan selderie, kervel, dilletoppen, tijm en bieslook. Van de laatste worden beduidend kleinere hoeveelheden verbruikt dan peterselie.
De kruiden worden singulier of in mixen toegepast als smaakmakers, decoratie of herkenbare ingrediënten, die zowel voor de consumentenmarkt, de horeca en instellingen, als de industrie, gebruikt worden in directe consumentenverpakkingen en voor de bereiding van pizza's (oregano, basilicum), droge soepen (bieslook, kervel, selderie), sauzen, kazen en vleeswaren (peterselie).
Kwalitatieve garitanalyse @e Arosati@ Kruiden, de~ 1995 landen waar de kruiden vandaan worden gehaald zijn (voor zover genoemd): peterselie; o.a. uit Duitsland, Engeland, Hongarije kervel; o.a. uit Nederland bieslook; o.a. uit Taiwan, Denemarken, Duitsland, Chili tijm; o.a. uit (Oost-)Duitsland, Polen, Hongarije dilletoppen; o.a. uit Hongarije selderie; o.a. uit Duitsland oregano; o.a. uit Turkije en Chili majoraan; o.a. uit Egypte, Oost-Duitsland, Tchechië, Hongarije, Polen Basilicum; o.a. uit Egypte.
Respondenten verwachten niet dat de markt voor kruiden en specerijen zal groeien, maar stabiel zal blijven door toenemende verdringing en concurrentie. Enerzijds zorgt de toenemende afzet van convenience-foods, waarin gedroogde kruiden, specerijen en gedroogde groenten in de vorm van kant-enklare-mixen belangrijke ingrediënten zijn, voor een toenemende concurrentie tussen singuliere gedroogde kruiden, specerijen en gedroogde groenten om een plek in de mixen. Anderzijds wordt de markt volgens respondenten beheerst door enkele grote producenten, waardoor overlevingskansen voor kleine producenten kleiner worden.
Er worden steeds strengere gezondheidseisen gesteld (analytische en microbiologische normen worden steeds strenger), waardoor het voor leveranciers van kruiden steeds moeilijker is om aan deze eisen te voldoen. In toenemende mate zal volgens respondenten daarom gebruik worden gemaakt van extracten. Deze zijn bacterievrij en schoon en kunnen worden toegepast om het aroma van ingrediënten in levensmiddelen nauwkeurig bij te sturen of te versterken, zonder dat door overdadig aroma het eindprodukt geschaad wordt. Respondenten geven namelijk aan dat de smaak/het aroma van kruiden belangrijker wordt: zonder het decoratieve element (dat belangrijk blijft) te verstoren kan de specifiek gewenste smaak via extracten worden versterkt, hetzij bijgestuurd.
Diepvrieskruiden, freeze-dried kruiden en in olie gesuspendeerde versgehakselde kruiden zullen snel belangrijke posities op de markt innemen, vanwege hun versere imago en betere structuur t.o.v. de luchtgedroogde kruiden.
Produktkwaliteit, eisen en evaluatie leveranciers moeten voldoen aan een totaal pakket van grensvoorwaarden voor organoleptiek, microbiologie, analytische zaken en distributiekenmerken. Bedrijven hebben dit vastgelegd in
produktspecificaties, die ter beschikking staan van leveranciers. Produkten moeten 'ready-to-sell' zijn, gevrijwaard van gezondheidsrisico's.
Binnen dit totaal pakket van voorwaarden zijn er bepaalde overwegingen, die volgens respondenten een belangrijke rol spelen bij de vorming van een eerste indruk over een leverancier als VNK (een eerste indruk, omdat uiteindelijk aan alle gespecificeerde eisen moet zijn voldaan): - een interessante prijs/kwaliteitverhouding en de mogelijkheid meerde- re kwaliteitsvarianten (bij relevante prijsniveaus) te verkrijgen de organoleptische normen, met name: (varianten in) groene kleur,
Kwalitatieve garktanalyse
Aroutische Kruiden, de~ LM
sterk aroma, regelmatige snit en juiste snitgrootte, smaak en afwezigheid van stengeldelen de microbiologische normen, met name: lage kiemgetallen, geen Salmonella en geen E.Coli de analytische normen, met name: schoon en zuiver, geen vreemde bestanddelen, geen bestraling (het streven naar) constante kwaliteit inzicht in teeltwijze, produktie- en verwerkingsproces en de teelten produktie-omstandigheden controle op de teelt, de produktie en de produkten.
VNK heeft volgens respondenten een mindere produktkwaliteit en een interessante prijs voor haar produkten. De mindere kwaliteit ligt volgens hen in het niet kunnen leveren van de gevraagde snit(grootte), een slechte kleur, een onacceptabele blad/stengelverhouding en het overschrijden van microbiolog i sche normen. Bovendien is het produktie- en verwerkingsproces verouderd en de controle op teelt en produktie slecht, waardoor kwalitatief mindere produkten worden geproduceerd. Respondenten zijn van mening dat het compromis tussen kwaliteit en prijs steeds meer naar kwaliteit zal neigen in de toekomst: pas als de keuze bestaat tussen leveranciers met gelijke (hoge) kwaliteit, zal de prijs weer een keuze-criterium zijn.
De stoomnabehandeling wordt gezien als het beste alternatief voor bestraling, welke niet is toegestaan. Het verlies aan aroma, kleur en oliën en stevigheid wordt door vele respondenten bij gebrek aan betere alternatieven geaccepteerd. Om nabehandeling van produkten tot een minimum te beperken, geven zij aan dat reductie van actieve microbiologie aan de bron moet worden aangepakt, door goede controle en strenge randvoorwaarden, hoge doorloopsnelheid en goed beheerste produktie-omstandigheden.
Produktkwaliteit, wensen en ontwikkelingen ISO-Certificering zal in de toekomst een grotere rol gaan spelen, met name voor europese leveranciers, omdat zij goed te controleren zijn. Het vers c haft inzicht in procedures en handelwijze, maar verschaft volgens respondenten geen inzicht in de gerealiseerde produktkwaliteit. HACCP voldoet voor hen in dit opzicht beter. Alle voedselverwerkende bedrijven in Nederland en andere Europese landen zullen vanaf 15 december 1995 aan de HACCP _ normen voor o.a. hygiëne en controle moeten voldoen.
Respondenten geven aan dat er momenteel leveranciers zijn, die bij de huidige prijzen voldoen aan de gestelde eisen. Bij een kwaliteitsverbetering van VNK zullen daarom vele afnemers niet zonder meer een hogere prijs accepteren: kwaliteitsdifferentiatie boven de strikt noodzakelijke eisen komt voor rekening van de leverancier, die zich aan het differentiéren is van andere leveranciers. Toch wordt innovatie (vernieuwende produktontwikkeling en procédés) zeer gewaardeerd door de bedrijven. In samenwerking met leveranciers worden vaak produktiewijze en (nieuwe) produktiemogelijkheden geï nitieerd en geëvalueerd.
Het vers produkt wordt qua smaak en geur het best benaderd door het
Kwalitatim garitiulyse ~e Armti@ Kruidefi, decater 1995
diepvriesprodukt, minder door het gevriesdroogd produkt en het minst door het luchtgedroogde produkt. Innovatiemogelijkheden m.b.t. produkten en het produktieproces liggen met name in het verkleinen van het smaak- en geurverschil tussen gedroogde groenten/kruiden enerzijds en het verse produkt anderzijds.
Distributie en service, eisen en evaluatie Ten aanzien van distributie en service moeten leveranciers als VNK met name blijk geven van goede bedrijfsvoering door goede organisatie en expertise. Om dit te concretiseren hebben respondenten aangegeven, welke overwegingen (los van produktkwaliteit) in belangrijke mate bepalend zijn voor een langdurige werkrelatie met een leverancier: de relatie met de leverancier; betrouwbaar (komt na wat is afgesproken), problemen snel onderling oplossen, (perspectief van) langdurig samenwerken condities aan levering en transport; korte leveringstijden, indien mogelijk JIT-delivery, continuï teit van leveringen en leverancier, goede transportcondities, fysieke afstand mag geen probleem vormen betalingsvoorwaarden en offertes; duidelijke afspraken en al]-in offertes voorraden en opslag; veelal jaarcontracten met vaste prijzen, waarin o@ afroep beschikbare partijen altijd en direct beschikbaar, leverancier moet ruime voorraden aanhouden verpakking en produktinformatie; eisen divers, moet bescherming in ruimste zin bieden aan produkt, consequent gelijke verpakkingen.
Respondenten geven aan dat VNK ten aanzien van deze overwegingen naar behoren functioneert.
Vele bedrijven zeggen liever primair en direct contact met leveranciers of producenten te hebben. Dit, omdat marktinformatie sneller uitgewisseld kan worden, er geen miscommunicatie kan optreden en wensen en aanpassingen over en weer prettig en makkelijk kunnen worden doorgespeeld. Via agenten of tussenpersonen zaken doen wordt alleen dan gewaardeerd, indien deze een specifieke distributiefunctie overnemen van de leverancier. Deze functie mag niet uitsluitend de verkoopfunctie inhouden.
Distributie en service, wensen en ontwikkelingen Leveranciers zullen steeds beter moeten produceren en presteren, om aan de wensen van afnemers te blijven voldoen. De logistiek moet goed zijn georganiseerd, JIT-delivery waarbij nog kortere
leveringstijden worden gehanteerd en verdergaande leveringsbetrouwbaarheid. Afnemer en leverancier zullen preciezer op elkaar moeten zijn afgestemd. Een integraal kwaliteitsConcept met strategisch ingebouwde controlepunten zal een belangrijk streven moeten zijn. Ook ten aanzien van distributie en service geldt voor vele respondenten, dat gewenste onderscheiding van een leverancier als VNK t.O.v. andere leveranciers niet ten laste van de afnemer, maar ten laste van de leverancier moet komen: de huidige systemen en installaties bij afnemers functioneren prima. Innovatie inzake produktverpakking, financiéle regelingen en de condities aan transport en levering, wordt zeer op prijs gesteld, waarvan enkele
Kwalitatieve garitaalyse ~e Amtis@ Kid.- ~ in belangrijke mogelijkheden hier zijn aangegeven. Alle branches, ook buiten de levensmiddelenbranche, gebruiken nu dezelfde houten Euro-pallets. In de toekomst zou dit minder verenigbaar kunnen zijn met de strenge gezondheidseisen in de levensmiddelenbranche. Speciaal voor voedingsmiddelen bestemde (kunststof-)pallets, die bovendien nestbaar (instapelbaar) zijn, worden als vernieuwend gezien. Daarvoor zal een nieuw logistiek systeem opgezet moeten worden en zal een goede afstemming tussen leverancier en afnemer vereist zijn (buffervoorraden vanwege exclusief gebruik, etc.). De big-bag zou in veel gevallen wenselijk zijn als standaardverpakking. Om dit mogelijk te maken moet de big-bag zodanig aangepast worden, dat deze op de huidige doseerinstallaties bij afnemers aangesloten kan worden. Bovendien moet een oplossing gevonden worden tegen het verstuiven van produkten met lage stortgewichten.
Herkomst van de produkten Het herkomstland van de produkten is belangrijk als gekeken wordt naar de controlemogelijkheden en de communicatie tussen koper en verkoper. In Europese landen verwacht men betere controle op de teelt, de produktie en de produktie-omstandigheden te kunnen uitoefenen, terwijl vooral in ontwikkelingslanden controle niet mogelijk is en partijen niet teruggestuurd kunnen worden. Van Europese leveranciers verwacht men dat zij gebruik maken van de betere produktiemogelijkheden en dientengevolge hogere produktkwaliteit leveren. In dat opzicht verwacht men dat VNK met name concurreert met Duitse leveranciers, vanwege de vergelijkbare (technische) mogelijkheden en klimaatomstandigheden. De standaard voor produktkwaliteit die van leveranciers buiten Europa wordt verlangd, ligt dan ook vaak lager.
Strikt Vertrouwelijk
