DEFENSIEKRANT NUMMER 24 | 24 JUNI 2010
2
KPU-bedrijf laat zich niet kisten
3
CDS: nu maatregelen nodig
6
Postuum eerbewijs voor 26 gesneuvelde militairen
Maijers nieuwe commandant OOCL ERMELO - De grootste eenheid van Defensie, het Operationeel Ondersteuningscommando Land (OOCL), krijgt op 24 juni een nieuwe commandant tijdens een ceremonie op de Generaal-majoor Spoorkazerne in Ermelo. Het is brigadegeneraal Henk Jan Maijers die de taken van zijn ranggenoot Jan Broeks overneemt. Broeks krijgt met ingang van augustus de verantwoordelijkheid voor de redeployment, de grootschalige operatie waarin militair materiaal vanuit Uruzgan naar Nederland wordt teruggehaald. Dat gebeurt als onderdeel van de beëindiging van de missie in de ZuidAfghaanse provincie. Het Operationeel Ondersteuningscommando Land, opgericht in februari 2009, is een samenvoeging van 1 Logistieke Brigade en 101 Gevechtssteun Brigade. Er werken liefst 6.500 mensen die uitgezonden militairen met mens en materieel ondersteunen. De eenheid houdt zich tevens bezig met civiel militaire samenwerking.●
Magnifique GILZE-RIJEN - De Fransen vormden met hun Patrouille de France (op de foto) één van de publiekstrekkers tijdens de Luchtmachtdagen op vliegbasis Gilze-Rijen. Naast de shows van jachtvliegtuigen uit binnen- en buitenland werd er tevens volop genoten van de vele spectaculaire optredens door allerlei typen helikopters. De Luchtmachtdagen trokken ondanks het belabberde weer op 18 en 19 juni een kwart miljoen bezoekers, een record sinds vijf jaar. Meer op pagina 8. (foto: Arno Marchand)
Onderzeeboot wapen tegen piraterij MOGADISHU - Nederland zet van eind september tot en met november een onderzeeboot in voor de kust van Oost-Afrika. Dat maakte minister Eimert van Middelkoop maandag 22 juni bekend tijdens zijn bezoek aan Hr. Ms. Johan de Witt die momenteel in de Afrikaanse wateren vaart. De onderzeeboot wordt ingezet voor operatie Ocean Shield, de antipiraterijmissie van de NAVO. De toegezegde eenheid zal worden ingezet als ogen en oren voor de aanwezige eenheden. Die specifieke capaciteiten zijn van grote toegevoegde waarde in het omvangrijke operatiegebied. Tijdens zijn bezoek aan Hr. Ms. Johan de Witt werd de minister geïnformeerd over de inzet van de ‘De Witt’. Het Landing Platform Dock is in de regio actief voor operatie Atalanta, de antipiraterij-missie van de Europese Unie.
De regio nabij de Hoorn van Afrika geldt als een van de drukste routes ter wereld. Jaarlijks varen er rond de 22000 schepen en ook de helft van ‘s werelds zeecontainers passeren deze kant van de Indische Oceaan. De wateren zijn berucht om de piraten. De internationale gemeenschap reageerde hierop door maritieme eenheden in te zetten. Sinds de komst de marineschepen en patrouillevliegtuigen is het aantal aanvallen door piraten flink gedaald.● Een Maltees beveiligingsteam versterkt tijdens Atalanta de bemanning van Hr. Ms. Johan de Witt. Foto: Richard Frigge-AVDD
DEFENSIEKRANT | NR 24 | 24 JUNI 2010
PAGINA 2
Ondanks overmacht en geldgebrek
KPU-bedrijf laat zich niet kisten SOESTERBERG – Dan zijn er geen gevechtslaarzen, een andere keer ontbreken de avondbaadjes bij het ‘KPU’, zijn de plunjezakken op of vallen er pas spullen te leveren terwijl de betrokken militair al lang in het uitzendgebied zit. Het lijkt of er bij het kledingbedrijf van Defensie in Soesterberg constant iets aan de hand is. Maar is dat eigenlijk wel zo? Secretaris-generaal Ton Annink liet zich afgelopen maandag bij deze ‘telg’ van de Defensie Materieel Organisatie persoonlijk op de hoogte stellen over de gang van zaken. TEKST EN FOTO’S: MONIQUE VAN RIJEN-BOS
Commandant KPU-bedrijf kolonel Marco Holtslag laat er geen misverstand over bestaan dat de klant, van wie hij er vijftigduizend in zijn bestand heeft, voorop staat.
“Hij moet natuurlijk op tijd zijn schoeisel of andere uitrustingsstukken hebben”, geeft hij toe. We durven overigens wel naar onszelf te kijken, maar ook achterom. Waar het ‘KPU’ vandaan is gekomen, is in vergelijking met nu een grote vooruitgang. In 2008
richtte het bedrijf zijn aandacht op verbetering van de performance. Holtslag: “Naast versnelling van het logistieke proces, is veel energie gestoken in het afsluiten van meerjarige raamcontracten, wat vervolgens vruchten afwerpt. Nu hebben we overeenkomsten
Vlnr: Hoofd sectie klantenservice Siebrecht Bos, hoofd klantmanagement luitenant-kolonel Daan Speetjens, kolonel Marco Holtslag en SG Ton Annink tijdens een bezoek aan de klantenservice van het KPU-bedrijf.
Beveiliging REGIO Rijnmond inzet Harbour Guardian
Risico’s luchtdreiging uitdaging voor GGW MAASVLAKTE – Telkens wanneer een huizenhoog containerschip passeert, raakt de radar van het Patriot luchtverdedigingssysteem verstoord. Dat is volgens detachementscommandant luitenantkolonel Ben Kamstra niet erg, maar hij maakt er wel een aantekening van. Voor de Groep Geleide Wapens vormt de recent gehouden oefening Harbour Guardian een opstap voor deelname aan nationale operaties. De Maasvlakte is daarvoor een uitgelezen decor.
waardoor een leverancier binnen een afgesproken termijn levert. En niet alleen dat. We bouwen ook een langdurige relatie op. Zo kunnen we zorgen dat de fabrikant het product verbetert wanneer er klachten over komen, bijvoorbeeld wanneer een rits steeds stuk gaat.” Al met al was de voorraadbeschikbaarheid van artikelen eind 2009 drastisch gestegen. So far so good, wat ging er dan mis? “We kregen begin dit jaar te kampen met enorme automatiseringsproblemen”, verklaart de kolonel het feit dat hij de stijgende lijn in 2010 helaas niet kon vasthouden. Bestellingen liepen binnen no time volledig uit de hand, producties werden meer dan gehalveerd en levertijden liepen op tot maar liefst 63 dagen. Het personeel dat klantvriendelijkheid hoog in het vaandel heeft staan, raakte gefrustreerd of kreeg buikpijn van de situatie, net als de klant. Toen medio
SG Ton Annink stelt zich op de hoogte van de gang van zaken bij het KPU-bedrijf.
maart het euvel was verholpen, stond het kledingbedrijf op zestigduizend orders achterstand. De schouders werden eronder gezet, zelfs op zaterdag om in ploegendiensten de enorme stapel klussen weg te werken. In mei bleek de zaak op orde en de levertijd teruggebracht tot zes dagen. De euforische stemming duurde echter niet lang. Al snel was er gebrek aan geld en kon het kledingbedrijf wederom niet aan de behoefte voldoen. Financieel gezien moest het ‘KPU’ versoberen. “Dat ging in overleg met de hoofden materieellogistiek van de defensieonderdelen”, zegt Holtslag. “Via goede gesprekken zijn we tot de juiste prioriteiten gekomen.” Overigens werd de nijpende situatie tevens voorgelegd aan de Commandant der Strijdkrachten. Dat leverde extra geld op voor gevechtslaarzen en gevechtskleding. Maar hoe graag het personeel van het KPU-bedrijf het ook zou willen
Commandant KPU Holtslag: “Het betreft nu een creatieve tijd, die leidt vast weer tot geldbesparende oplossingen.”
voorkomen, naleveringen zijn wederom niet te vermijden. Holtslag en zijn mensen moeten de tering naar de nering zetten. “Pas als er geld op de rekening van het ‘KPU’ staat, kan ik mijn orders uitzetten.” Zo simpel is het. Overigens laten de commandant en zijn personeel de moed niet zakken. “Het betreft nu een creatieve tijd, die leidt vast weer tot geldbesparende oplossingen.”●
TEKST: ANDRÉ TWIGT FOTO’S: GERBEN VAN ES
Voor het uitbrengen van een realistische object- of gebiedsverdediging heeft de regio Rijnmond ‘het’ volgens Kamstra gewoon. Binnen een straal van vijftig kilometer liggen kwetsbare haveninstallaties, veel chemische industrie, elektriciteitscentrales, grote bevolkingscentra en een vliegveld. Die beveiligen tegen luchtdreiging levert wel enkele praktische probleempjes op. Niet alleen pikt de radar reflecties op van voorbijvarende ‘flatgebouwen’ op de Nieuwe Waterweg, ook de vele windmolens en containerkranen in de buurt blijken een stoorzender. Die beïnvloeden niet alleen het radarbeeld, maar ook de zogenoemde informatieen communicatiepositie. Om op ieder moment een vuuropdracht te kunnen geven, mag de straalverbinding tussen onder meer de commandocentrale en de missile launchers niet haperen. Dat euvel oplossen lukt, maar niet zonder slag of stoot. Harbour Guardian is dan ook een goede leerschool. “Met al die opgedane kennis is de oefening eigenlijk al geslaagd”, vindt Kamstra. Volgens de overste draait de exercitie niet zozeer om het bestrijden van luchtdoelen, maar meer om het vergaren van vooral radarinformatie. Een kleine twee weken verkent de RS (Radarset) het Randstedelijk luchtruim. Die gegevens
worden bij wijze van training onder meer doorgestuurd naar het Air Operations Control Station in Nieuw Milligen. Samen met F-16 gevechtsvliegtuigen waakt deze instantie over de beveiliging van het nationale luchtruim. Desgewenst levert ook de Groep Geleide Wapens hieraan een waardevolle bijdrage. Harbour Guardian geeft de operators een aardige indruk van wat hen in geval van een bijstandsverlening in de regio Rijnmond te wachten staat. Klappen De luchtverdedigingsoefening is niet alleen voor de GGW een kleine openbaring, maar ook voor het Havenbedrijf en de samenwerkende lokale en regionale hulpdiensten. Bij navraag blijkt de veiligheidssituatie op de grond en op het water nauwkeurig in kaart gebracht, maar de dreiging vanuit de lucht ligt nog braak. De luchtmacht biedt desgewenst de
helpende hand dat tij te keren. Om te weten te komen hoe de calamiteitenbestrijding in en om de Rijnmond in elkaar steekt, verdiepen de militairen zich in allerlei procedures en regelgeving. Ook komen delegaties van de hulpdiensten voor een nadere kennismaking bij de commandopost langs. Het vuurleidingspersoneel laat zich daardoor niet afleiden. Zij blijft gefocust op de bestrijding van luchtdoelen door middel van toegepaste computersimulaties. “Om scherp te blijven, ‘voeren’ we de bedienaars geregeld kleine virtuele vliegtuigjes die we net iets te dicht in de buurt van die grote brandstoftanks laten komen ”, vertelt Kamstra. Hoewel Harbour Guardian volgens de overste slechts een kennismaking is, heeft de GGW in korte tijd toch een belangrijk terrein in beeld gebracht, namelijk het luchtruim boven de motor van de Nederlandse economie.●
DEFENSIEKRANT | NR 24 | 24 JUNI 2010
CDS: nu maatregelen nodig DEN HAAG - De financiën bij Defensie staan onder druk. Om aan de verplichtingen te voldoen, vragen de oorspronkelijke planning en begroting om een aanpassing. Dit betekent dat er verschuivingen in de budgetten plaatsvinden en dat een aantal projecten vertraging oploopt of in omvang wordt verkleind. “Geen goed nieuws dus en de maatregelen die we gaan treffen om de financiële positie van onze organisatie te verbeteren, liegen er niet om”, zegt Commandant der Strijdkrachten (CDS) generaal Peter van Uhm. De stijging van de kosten van defensiematerieel en –personeel vormt een risico voor de toekomstige bedrijfsvoering van Defensie, zo laat hij weten. “We moeten nu maatregelen treffen om aan onze verplichtingen te kunnen blijven voldoen. En ook nu moeten we de broekriem strakker aanhalen. Het volgend jaar moeten eveneens soms pijnlijke keuzes worden gemaakt. Hierdoor blijven in een aantal gevallen de bevoorradingstijden van reserveonderdelen lang waardoor de druk op de inzetbaarheid van de wapensystemen blijft bestaan. Ook de levertijden van het KPU blijven voor sommige artikelen lang.” De CDS geeft daarbij aan dat de toekomst mogelijk nog meer slecht nieuws kan brengen. “We weten allemaal dat Nederland forse bezuinigingen staat te wachten. Hoe dat er precies uit gaat zien is nog niet bekend, dat hangt af van de koers van ons nieuw te vormen kabinet. En daarnaast hebben we ook te maken met andere invloedsfactoren als de onzekerheden in de wereld en daarmee dus ook in Nederland.” Alle Operationele Commando’s (OPCO’s) hebben keuzes moeten maken, die volgens de CDS hard kunnen aankomen. ”Om de OPCO’s geen onmogelijke opdracht te bieden, heb ik hun doelen opnieuw bekeken. Daar waar nodig zijn de opdrachten voor volgend jaar tijdelijk aangepast. De Commando’s hebben vervolgens hun activiteiten teruggeschroefd, in samenspraak met de Defensie Materieel Organisatie en het Commando DienstenCentra. Het uitgangspunt is daarbij dat de keuzes geen effect hebben op de inzetgebieden. Dit hoeft niet automatisch in te houden dat de maatregelen die nu zijn toegepast, ook in de komende jaren gelden. Er kunnen ook andere keuzes worden gemaakt.” Alle maatregelen zijn oplossingen om de begroting voor 2011 sluitend te krijgen. Generaal Van Uhm geeft aan dat er diverse redenen zijn aan te voeren voor de maatregelen. Zo zijn de extra uitgaven door prijsstijgingen niet volledig vergoed door het ministerie van Financiën. Mede door
de economische crisis zijn er tegenvallers bij de verkoop van materieel. De opbrengsten zijn lager of niet direct betaald. De onderhoudskosten en de kosten voor de instandhouding van het materieel zijn hoger dan voorzien en er zijn meer medewerkers bij de organisatie gebleven dan gepland. “Die salarissen moeten uiteraard wel betaald worden en het geld daarvoor moeten we ergens anders vandaan halen. Ook als werkgever heeft Defensie te maken met gestegen premies voor bijvoorbeeld pensioenen, wachtgelden, letselschade en de werkgeversbijdrage voor de ziektekostenverzekering voor het verhoogde risico van vliegen, varen en oefenen”, voert de CDS aan. “Deze boodschap is geen goed nieuws”, realiseert Van Uhm zich. “Ik kan en wil het op dit moment echter niet mooier maken dan het is. We moeten opnieuw samen onze schouders eronder zetten. Deze wereld en de omstandigheden waarin we nu verkeren, veranderen continu. Ik kan me dan ook voorstellen dat veel van u – en onze mensen die net van een uitzending terugkomen in het bijzonder - andere omstandigheden gewend zijn en soms moeite zullen hebben met de huidige situatie van onze krijgsmacht. Toch moeten we ons aanpassen aan de veranderingen in onze omgeving. Voor onszelf, maar veel belangrijker nog: voor de samenleving. In Nederland en daarbuiten. Ik reken op u.” Voor de Operationele Commando’s worden onder andere de volgende maatregelen van kracht: Algemeen: • De bevoorradingstijden van reserveonderdelen worden langer waardoor de druk op de inzetbaarheid van de wapensystemen toeneemt. • De levertijden van het KPU worden langer. • Een afname van het aantal volledig gereedgestelde (sub)eenheden en daarmee een toename in het aantal specifiek gereedgestelde (sub) eenheden. • Brandstofbeperking.
CLAS: de koppel aangehaald DEN HAAG – “Het verbloemen of het uitstellen van slecht nieuws heeft er nog nooit toe geleid dat het nieuws beter werd. Dat geldt ook nu, het moment waarop zich begint af te tekenen welke effecten de financiële crisis op onze landmacht heeft. Vandaar dat ik eraan hecht u zo snel als mogelijk enig inzicht te geven in de veranderingen die dit jaar en in ieder geval volgend jaar ons hard zullen raken.” Dat zegt de Commandant Landstrijdkrachten, luitenant-generaal Rob Bertholee. “Met z’n allen hebben we ons de afgelopen jaren ingespannen verschillende missies uit te voeren in opdracht van onze regering. Dat hebben we goed gedaan, maar er blijkt wel een fors prijskaartje aan te hangen. Denk maar eens aan de kosten van vervoer, logistiek, gebruik van munitie, verlies en slijtage van ons materieel. Ook in Nederland hebben de missies veel extra inspanningen gevraagd, zoals extra opleidingen oefenen en trainen. Deze kosten worden niet allemaal gedekt door het speciale missiebudget. Ook is de exploitatie van ons (nieuwe) materieel veel duurder geworden. We hebben meer geld nodig voor het onderhoud en in bedrijf houden van minder, maar wel beter, materieel. Waar we in het verleden een deel van het personeelsbudget alternatief konden gebruiken vanwege de vele vacatures, is die mogelijkheid nu vervallen. Enerzijds omdat het niet meer mag en anderzijds, en dat stemt tevreden, omdat de vulling aantrekt. Kort en goed, de kosten zijn gestegen, maar de Defensiebegroting groeit daarin niet mee. Er zullen dus maatregelen moeten worden genomen om onze begroting en uitgaven in balans te houden; dat zijn pijnlijke maatregelen.”
Generaal Bertholee hecht grote waarde aan de personele vulling en aan het vasthouden van het hoge niveau van professionaliteit: “Bij het vaststellen van welke maatregelen we dan moeten nemen, zijn enkele zaken voor mij essentieel. Ten eerste onze personele vulling. Na grote inspanningen, en ook een beetje geholpen door de economische situatie in Nederland, trekt de belangstelling voor een baan bij de landmacht aan. We moeten voorkomen dat we deze opgaande lijn onderbreken. Er zijn nog steeds knelpunten in de vulling die absoluut opgelost moeten worden. Ten tweede tornen we niet aan de operationele eisen. We kunnen onze mannen en vrouwen verantwoord uitzenden, omdát we hoge eisen stellen aan mensen en materieel, aan opleiding en training. Dat mag niet veranderen.” Vorig jaar zijn er al maatregelen genomen om de aankomende problemen het hoofd te bieden. “Toen ging het onder meer om beperkingen op het budget voor dienstreizen. We hebben de samenvoeging van brigade- en RMC-staven in gang gezet en ook Staf CLAS is bezig te reorganiseren. We hebben nu verdergaande maatregelen moeten nemen: nog dit jaar gaan we alle activiteiten met twintig
PAGINA 3
Het Commando Zeestrijdkrachten • Het project LC-fregatten wordt in omvang nader bekeken. Dit project is in zijn afrondende fase waarbij onder andere problemen met de dieselgeneratoren en rookafvoergassen worden aangepakt. Een aantal kleinere zaken schuift door naar een volgend project voor de instandhouding van de LC-fregatten. • Het project herintroductie mijnenveegcapaciteit loopt vertraging op. Mijnenbestrijding op zee bestaat uit mijnenjagen en uit mijnenvegen. De ontbrekende capaciteit om met onbemande veegdrones op de Noordzee en bij expeditionaire operaties mijnen te vegen, komt later beschikbaar. • Bij het Commando Zeestrijdkrachten wordt in 2011 het aantal vaardagen over de hele linie met circa elf procent teruggebracht. Hierdoor zal, naast inzet in anti-piraterij en de West, de nadruk liggen op de korte termijn opdrachten, zowel voor gereedstellen als voor de inzet. • De marinierseenheden zullen in 2011 beperkt oefenen met onder andere antitank en mortiermunitie. Het gevolg is een daling in 2011 van het aantal CZSK-eenheden dat in de volle breedte operationeel gereed is. Deze eenheden zijn specifiek operationeel gereed. Het Commando Landstrijdkrachten: • Bij het Commando Landstrijdkrachten wordt in 2011 over de hele linie twintig procent minder geoefend door oefeningen te versoberen of te schrappen. Ook wordt er in 2011 minder (kostbare) munitie aangekocht en de inkoop door KPU wordt beperkt. Het gevolg is een daling in 2011 van het aantal CLAS- (sub)eenheden dat in de volle breedte operationeel gereed is. Deze (sub)eenheden zijn specifiek operationeel gereed. • Twintig procent van het materiaal wordt tijdelijk stilgezet • Het project vervanging wielberging wordt vertraagd. Hierdoor moet de huidige capaciteit langer in stand worden gehouden en ontstaat er een beperking bij de bergingsmogelijkheden van het Infanterie Gevechtsvoertuig. Het Commando Luchtstrijdkrachten: • Bij het Commando Luchtstrijdkrachten wordt in 2011 minder gevlogen. Het gaat over zo’n vijfduizend uur (circa tien procent) verdeeld over alle types. Dit heeft gevolgen voor het
vermogen om langdurig operaties uit te voeren (voorzettingsvermogen) en voor de mogelijkheid om andere Operationele Commando’s te ondersteunen. • De omvang van het project F-16 zelfbescherming (ASE) wordt nader bekeken. Het project betreft een aanpassing van de radarstoorzender en een uitbreiding met een waarschuwingssysteem voor het bepalen van de locatie van vijandelijke radarsystemen. Het aantal toetstellen dat met een dergelijke capaciteit (in pods onder het vliegtuig) kan worden uitgerust, wordt kleiner. • Het project Patriot upgrade wordt vertraagd. Het project gaat over de vervanging van de huidige Patriot- raketten (PAC3) en de daarbij behorende aanpassingen van het systeem. Hierdoor zal Defensie langer op de huidige technologie standaard blijven. De Koninklijke Marechaussee • Het project vervangende patrouilleboot voor de Zeeuwse wateren is vertraagd. Dit project betreft een schip met een betere zeewaardigheid waardoor langer en verder op zee kan worden geopereerd. Mede door externe vertragingen in het project komt deze patrouilleboot later beschikbaar. • De nieuwbouw voor de BSB wordt vertraagd.●
procent reduceren”, kondigt de generaal aan. Te denken valt aan het versoberen of geheel schrappen van oefeningen en schietseries. Ook het pakket kleding en persoonsgebonden uitrusting (KPU) wordt aangepast. In 2011 wordt bovendien eenvijfde van het materiaal tijdelijk stilgezet. “We blijven oefenen en trainen, maar in afgeslankte vorm. De na Afghanistan noodzakelijk reset van de landmacht gaat absoluut door, maar zal wel vertragen. Voorts zullen we verschillende geplande investeringen naar achter moeten schuiven. Ten slotte zullen we heel kritisch kijken naar welke eenheden we waarvoor gereed gaan stellen.” Niet kniezen Bertholee schetst dat elke landmachtmilitair aan den lijve zal ondervinden wat de effecten van de maatregelen zullen zijn. “Daar kunnen we op twee manieren mee om gaan. We kunnen kniezen en wachten op betere tijden, of we kunnen de bakens verzetten en alles uit de kast blijven halen om ondanks de onvermijdelijke bezuinigingen te blijven bewijzen dat de landmacht toegevoegde waarde heeft en relevant blijft. Dat laatste sluit het beste aan bij de bekende can do mentaliteit waar het landmachtpersoneel bekend om staat. Ik blijf u dus oproepen om met mij alle energie en creativiteit aan te wenden om de Nederlandse bevolking en onze NAVO-partners te tonen dat de Koninklijke Landmacht ook in de toekomst wereldwijd kan worden ingezet voor vrede en veiligheid. Want we zijn en blijven top of the bill.” De commandant van de landmacht onderstreept het belang van een hoge personele vulling, nu en
in de toekomst. “Ons personeel is voor mij het allerbelangrijkste. Ik ben trots op wat onze mannen en vrouwen van hoog tot laag de afgelopen jaren hebben laten zien in Afghanistan en bij de uitvoering van al die andere opdrachten ergens in de wereld of dichter bij huis in Nederland. Ik vertrouw erop dat we ons samen ook door deze moeilijke periode heen slaan. Want de Nederlandse samenleving heeft in deze onzekere tijden een sterke Landmacht nodig. En die sterke Landmacht, dat is voor een groot deel onze verantwoordelijkheid.”●
DEFENSIEKRANT | NR 24 | 24 JUNI 2010
CZSK: de storm trotseren DEN HAAG - Om de budgettaire problemen bij Defensie het hoofd te bieden, is het nodig om de activiteiten binnen het Commando Zeestrijdkrachten naar beneden bij te stellen en een gedeelte van de investeringen uit te stellen. Bij het bekijken van de plannen van de Operationele Commando’s voor het volgend jaar is geconstateerd dat de budgetten van DMO en CDC niet voldoende zijn om alle gewenste activiteiten te ondersteunen, meldt commandant vice-admiraal Matthieu Borsboom. “Specifieke knelpunten voor de marine zijn de brandstof, de munitie en de geplande investeringen. Die raken het geïntegreerde product van vloot- en marinierseenheden.” Het is nu tijd om in te grijpen, ook bij CZSK, vindt de admiraal. “Er mag geen structureel probleem ontstaan voor de komende jaren. Dat vraagt om maatregelen voor de toekomst maar ook incidentele voor de acute knelpunten in 2010 en 2011. Dit betekent dat het aantal vaardagen wordt aangepast aan de beschikbare hoeveelheid
brandstof. Voor alle eenheden en opleidingen worden de schietprogramma’s veranderd. Hierbij wordt voornamelijk bezuinigd op de duurdere munitiesoorten bij de marinierseenheden zodat het effect beperkt blijft tot specifieke subeenheden en daarmee het niveau van de gehele operationele gereedheid zo min mogelijk daalt.” Het vertragen van investeringen betekent dat een deel van het beoogde materiaal later wordt ingevoerd dan was voorzien. “We moeten dit opvangen met de bestaande materiële middelen. Daarnaast dienen we niet te vergeten dat er bepaald nieuw materiaal wel wordt geoperationaliseerd, zoals het Ocean Going Patrol Vessel en het Joint Support Ship”, aldus de Commandant Zeestrijdkrachten.
CLSK: minder vliegen DEN HAAG – Geen leuke, maar een noodzakelijke boodschap. Zo omschrijft Commandant Luchtstrijdkrachten Jac Jansen de (tijdelijke) maatregelen die nodig zijn om het huishoudboekje van Defensie op orde te krijgen. “Ze komen bovenop de besparingen die nu al worden geïmplementeerd om inkomsten en uitgaven van de begroting van 2010 in balans te brengen”, stelt de CLSK. Om ook voor volgend jaar genoeg financiële armslag te hebben, is meer actie nodig, kondigt hij aan. “De begroting van Defensie moet beter in evenwicht komen. De voorgestelde, tijdelijke, maatregelen dragen daaraan bij”, zegt generaal Jansen. Het betreft voor het CLSK voornamelijk het verminderen van de oefenuren en vertragingen van investeringen. De Commandant Luchtstrijdkrachten heeft voor 2010 het aantal vlieguren terug gebracht van alle vliegtuig- en helikoptertypen. De reductie wordt bij alle vliegende wapensystemen ingevuld. “Een moeilijke beslissing”, geeft hij toe. “We gaan dus minder oefenen, maar willen wel een kwalitatief hoogwaardig oefenprogramma aanhouden voor de geoefendheid van de operationele gereedheid.
Het geringer aantal oefenuren heeft wel gevolgen voor het zogenoemde voortzettingsvermogen: dat wordt geringer”, moet Jansen constateren. De CLSK meldt ook dat oefeningen met andere partnerlanden en vlieguren buiten Nederland, ook in het niet-Europese deel van de NAVO, gehandhaafd blijven. “Ze leveren een grote meerwaarde op ten opzichte van de oefeningen in Nederland”, vindt Jansen. Ook het avond- en nachtvliegen kan blijven plaatsvinden “binnen de normaal gangbare bedrijfsvoering”, aldus de Commandant Luchtstrijdkachten. Ondanks deze maatregelen kunnen de zogeheten gereedstellingsopdrachten blijven voortgaan. “Bij ontbreken van voldoende materiële exploitatie zal naar verwachting het aantal verschuivingen in het budget verder toenemen. Hierdoor zullen
KMar: opnieuw minder functies DEN HAAG - Dit jaar komen noodgedwongen opnieuw maatregelen die de personele capaciteit van de Koninklijke Marechaussee raken, kondigt de Commandant Koninklijke Marechaussee, luitenant-generaal Dick van Putten, aan. “Vorig jaar viel al het besluit dat de personele vulling niet boven de 98 procent mocht uitkomen, de stafcapaciteit verder moest worden gereduceerd en dat zo’n tachtig militaire politiefuncties van de brigade Krijgsmacht Operationele Ondersteuning moesten worden geschrapt. Kortom, een korting van ruim driehonderd functies. Onze vulling moet nu geleidelijk worden afgebouwd tot 96.2 procent, wat een nieuwe vermindering met zo’n 130 personen betekent. De operationele gevolgen moeten we nog uitwerken. Gedwongen ontslagen zijn ook nu niet aan de orde”, legt generaal Van Putten uit. Waar andere Operationele Commando’s snijden in
materieelprojecten, kan dat niet bij de KMar. “Marechausseewerk is mensenwerk. Wij hebben geen zwaar materieel en dus ook geen grote investeringsprojecten. Financiële knelpunten hebben bij ons eigenlijk altijd gevolgen voor de personele capaciteit.” De afgelopen jaren zijn volgens generaal Van Putten door aanvullende wensen van de gezagsdragers, zoals het Ministerie van Justitie, extra opdrachten gekomen. “Een financiële dekking om dit te bekostigen kon niet altijd worden gegeven. We hebben door het stellen van prioriteiten onze taken zo goed mogelijk uitgevoerd. Zowel op het gebied van de personele vulling als de financiën hebben we ‘strak aan de wind gezeild’.”
PAGINA 4
Prioriteiten Hij waarschuwt echter dat daarmee niet alle gevaar is geweken. “Deze maatregelen zijn nog niet voldoende om de financiële problematiek voor de komende twee jaar volledig op te lossen. We gaan zorgvuldig kijken naar de oefenactiviteiten van de eenheden en voornamelijk de locaties van oefeningen. De eenheden moeten er rekening mee houden dat ze mogelijk minder naar buiten gaan of dichter bij huis oefenen. De dienstverlening wordt versoberd en de Koninklijke Marine zal een strakkere regie moeten voeren om het probleem te verkleinen. Op basis van prioriteiten moet het beschikbare budget aan de juiste zaken worden besteed. Dit alles is nodig om nu de storm te trotseren en straks bij gunstig weer gereed te zijn om de draad zo snel mogelijk weer op te pakken.” Borsboom acht het de komende tijd van belang de bedrijfsvoering op peil te brengen en te houden. “Onze schepen en de mariniers moeten op tijd naar zee en in het veld, zodat het operationeel product van het CZSK geleverd kan worden zoals men dat van ons gewend is.”●
meer vliegtuigen langer non-servicable zijn en niet meer in staat op korte termijn te worden ingezet”, legt hij uit. Generaal Jansen denkt dat door de verlaging van het aantal vlieguren in 2011 in de jaren daarna een inhaalslag nodig zal blijken te zijn.” Om zo de getraindheid en geoefendheid terug te brengen op het, tot op heden geldende, vereiste niveau.” Vertragen Door de CDS is een aantal maatregelen genoemd om de problemen op te lossen. Daarbij spelen ook nog andere zaken. Nieuwe behoeften moeten in het plan worden opgenomen. Zo is vanwege de hoge urgentie een vervangings- en onderhoudsproject voor de F-16 en de PC-7 in de voorstellen opgenomen. “Daarnaast zijn andere projecten, waaronder de uitbreiding van de Chinookvloot om diverse redenen, los van de financiële problematiek verschoven in de tijd.” Wat daadwerkelijk wel wordt vertraagd, is de modernisering van Apache gevechtshelikopters, de vervanging van de Medium Power Radar te Wier en het AOCS Nieuw Milligen, diverse munitieprojecten en de vervanging van de autolaadkraan.●
Daarom is tevens besloten tot een versobering van de toelagen en in de KPU- en Paresto-service. Het aantal aan te schaffen nieuwe dienstvoertuigen wordt verminderd en de verwerving van het vijfde vaartuig voor de Zeeuwse wateren met een jaar vertraagd. “De nieuwbouw voor onze BSB krijgt nu al voor de vierde keer, opnieuw met een jaar, uitstel. Ik realiseer me dat het voor deze dienst opnieuw een tegenvaller moet betekenen”, zegt de Commandant Koninklijke Marechaussee. De Marechaussee blijft desondanks voor veel jonge mensen een aantrekkelijke werkgever, betoogt hij. “Defensiebreed zijn er wervingsproblemen, maar de KMar heeft daar minder last van gehad. Onze organisatie blijft veel kansen bieden aan mensen die willen bijdragen aan de veiligheid in ons land of ver weg, en die zichzelf willen ontwikkelen. We vormen een flexibele, betrouwbare politieorganisatie met een unieke militaire status, waarop ook in moeilijke omstandigheden een beroep kan worden gedaan. Deze spannende tijd dwingt ons ook om ons te beraden op nieuwe mogelijkheden en kansen, en gebruik te maken van innovatie. We zijn benieuwd naar de keuzes die een komende regering gaat maken. Onze motto’s
‘als het erop aankomt’ en ‘zonder vrees en zonder blaam’ moeten we blijven waarmaken.”●
DEFENSIEKRANT | NR 24 | 24 JUNI 2010
CDC: moeilijke opgave DEN HAAG - De maatregelen die bij het Commando DienstenCentra (CDC) op stapel staan, worden voelbaar bij de afnemers in de organisatie, voorspelt commandant Marion Gout-Van Sinderen. “We staan met elkaar voor een moeilijke opgave, maar ik ben er wel van overtuigd dat we de ‘pijn’ zoveel mogelijk kunnen beperken.” Het CDC heeft de (tijdelijke) maatregelen om de bedrijfsvoering bij Defensie op orde te krijgen zoveel als mogelijk afgestemd met de opdrachtgevers en afnemers. Daaronder vallen de vorming van een defensiebreed Facilitair Bedrijf, het verminderen van transportondersteuning (VIP-vervoer en taxigebruik), het uitstellen of vertraagd uitvoeren van onderhoud en reparaties in gebouwen en op locaties. “In overleg met de beleidsverantwoordelijken en de Operationele Commando’s zullen we gezamenlijk de klus moeten klaren, mede op basis van de juiste keuzes in gewenste dienstverlening.” Voor de invulling van deze extra bezuinigingen is op initiatief van het CDC een taskforce opgericht onder leiding van de Commandant der Strijdkrachten. De uitvoering is in handen van de Directeur Aansturing Operationele Gereedstelling.
Binnen deze groep moeten de beleidsverantwoordelijken en vertegenwoordigers van de defensieonderdelen tot concrete keuzes komen over de verdere versobering of het schrappen van diensten bij het CDC. De interne kostenreductie wordt gerealiseerd door een totale herstructurering van de organisatie vanaf 2012. Het betreft een herinrichting van de zeven bedrijfsgroepen plus NLDA naar een nieuwe structuur van vier bedrijfsgroepen of divisies en de NLDA. Concreet betekent deze herstructurering dat er een divisie is voor alle personeel gerelateerde diensten (personeels- en gezondheidszorg), één die zorgt voor alle locatie gerelateerde diensten (catering, werkplekvoorzieningen en service balie). De twee overige divisies zijn in feite de huidige bedrijfsgroepen IVENT en Vastgoed.
HDP: druk op financiën voelbaar voor het personeel DEN HAAG - De financiële druk op Defensie, treft ook het personeel. Zo ligt het arbeidsvoorwaardenoverleg nog steeds stil en worden er maatregelen getroffen om beheersbaar te vullen. Al eerder werd bekend gemaakt dat de personele vulling van de defensieorganisatie de planning overstijgt. Een te grote instroom en een lagere uitstroom dan verwacht, zorgen voor een tekort in het personeelsbudget. “Op zich niet vreemd omdat het laatste jaar juist in het teken heeft gestaan van het actieplan ‘Werving & Behoud’”, legt Hoofddirecteur Personeel luitenant-generaal Hans Leijh uit. “Dat richtte zich op het vullen van de organisatie en het tegengaan van de uitstroom. Om binnen het personeelsbudget te blijven moet Defensie de komende jaren echter beheersbaar vullen.” Hiervoor zijn de vullingsaantallen voor de komende jaren defensiebreed vastgelegd. Dit betekent dat het vullingpercentage van de verschillende Defensieonderdelen in 2012 een half procent hoger moet zijn dan de 95.7 van nu. Het Commando Landstrijdkrachten en de Defensie Materieel Organisatie overschrijden op dit moment het toegestane percentage. Dit betekent ondermeer dat defensieonderdelen meer maatregelen moeten nemen om in 2012 op het streefpercentage uit te komen. Die kunnen per defensieonderdeel verschillen. Wel is er een aantal
algemeen geldende maatregelen zoals selectieve werving, beperkte doorstroom en een stop op extra inhuurkrachten. De deuren van Defensie zijn niet gesloten, maar ze staan ook niet meer wagenwijd open. ‘Instroom via ROCa vormt het uitgangspunt’, zegt de HDP. “Daarnaast is het belangrijk selectief te werven. Dat betekent dat we nadruk leggen op schaarse categorieën bijvoorbeeld technische en medische functies. Een andere maatregel treft de BBT’ers en het burgerpersoneel met een tijdelijk contract, dat niet zonder meer worden verlengd. Een stop op het inhuren van extra krachten is een andere maatregel die defensiebreed zal gelden. Insteek blijft uiteraard dat de operationele inzetbaarheid er niet onder mag lijden”, legt Leijh uit. Oorzaak Vorig jaar toonden bijna honderdduizend mensen belangstelling voor een baan bij Defensie. De groeiende populariteit, het succes van de werving- en behoudmaatregelen en de verslechterde economische situatie vormen de oorzaak van het overschreden vullingpercentage. “Door deze
DMO: Defensie in zwaar weer DEN HAAG – “De komende jaren zullen materieelprojecten worden vertraagd of in omvang verkleind. De inzetbaarheid van wapensystemen wordt daardoor lager dan normaal”, vreest de directeur van de Defensie Materieel Organisatie (DMO), Lex Hendrichs. Hij constateert dat er een aantal aanleidingen voor de financiële problemen is aan te geven. “De oorzaken komen niet apart op ons af”, legt Hendrichs uit. “We moeten tegelijkertijd aan veel uitdagingen het hoofd bieden. Dit jaar hebben we al te maken gehad met de gevolgen daarvan. Dat heeft geleid tot een tijdelijke verplichtingenpauze voor de materiële exploitatie. Dat was nodig om zeker te stellen dat we, als DMO, voor de Operationele Commando´s datgene gaan doen waar het meeste behoefte aan is. Het spreekt vanzelf dat dit ons in het hart raakt, want het betekent dat voorgenomen zaken vertragen of zelfs helemaal niet meer uitgevoerd kunnen worden. Toch heeft de situatie van nu ook een positieve keerzijde. De afstemming met de OPCO´s en de CDS is sterk verbeterd en er is meer inzicht en begrip ontstaan. We voelen elkaar dus steeds beter aan. De keuzes voor 2010 zijn in goed onderling overleg bepaald en worden door ons als DMO omgezet in bestedingsprogramma´s voor de rest van het jaar.”
Ook voor 2011 dreigde volgens Hendrichs een fors tekort tussen de ramingen voor de ondersteuning van de Operationele Commando´s en het beschikbare budget. Door de economische crisis was duidelijk dat het budget niet verhoogd zou kunnen worden. “Daarom is in de bedrijfsplannota richting CDS en HDFC duidelijk aangegeven waar de problemen zich bevonden”, schetst de directeur DMO. “CDS en de OPCO´s hebben hierop ingespeeld door ook voor 2011 nu al prioriteiten te stellen. Daarmee blijven de uitgaven voor logistieke ondersteuning binnen het budget. Hiervoor hebben de Operationele Commando´s moeilijke beslissingen moeten nemen die hebben geleid tot aanpassing van hun opdracht door de CDS. Het Commando Zeestrijdkrachten vermindert het aantal vaardagen en past de schietopleiding van het Korps Mariniers aan. Het Commando Landstrijdkrachten gaat minder oefenen waardoor er minder
PAGINA 5
Belangrijke doelstellingen bij de herinrichting van de CDC-organisatie zijn enerzijds om te komen tot een optimalere dienstverlening bijvoorbeeld door het aanbieden en bestellen van diensten via een eenduidige werkwijze met verschillende ‘loketten’ (website, balie en telefoon), anderzijds door een efficiëntere organisatie te bouwen. Hierbij wordt met nadruk gekeken naar de interne organisatie op het gebied van onder meer bestuursondersteuning, communicatie, planning en control en P&O. Minder lagen en meer concentratie van ondersteuning zijn de uitgangspunten. Parallel aan deze herstructurering wordt er eveneens gekeken naar realisatie van het CDC strategisch huisvestingsplan. Dit gebeurt door vermindering en concentratie van het aantal CDC-locaties en het invoeren van het zogenoemde ‘nieuwe werken’ waarmee we eveneens een kostenvermindering kunnen realiseren. “Na de fase van groeien met nieuwe bedrijven en bouwen aan een veranderend CDC is de tijd om kritisch te kijken de totale organisatie”, aldus Gout-Van Sinderen. “De aandacht voor interne efficiency, in combinatie met de stappen die we
maken met het aanbieden van een veel meer geïntegreerde dienstverlening, is de belangrijkste basis om tot een passende bedrijfsvoering te komen.”●
toename is een tegenstrijdige situatie ontstaan”, legt Leijh uit. “Ondanks nog openstaande vacatures heeft Defensie meer mensen geworven dan we op dit moment kunnen betalen. Ook dit is te verklaren. In 2009 werd besloten de militaire vacatures geleidelijk en gecontroleerd te vullen om zo aan de gestelde bezuinigingsopdrachten te kunnen voldoen. Jaarlijks zou een deel van de totale 2700 militaire vacatures worden gevuld.” Door de omstandigheden is de werving dit jaar zo goed gegaan, dat het aantal te vullen vacatures is overschreden met als gevolg een extra druk op de financiën. En niet alleen het budget komt onder druk te staan. De omvang van het werk blijft dezelfde terwijl er minder mensen zijn om de klus te klaren. Voor veel werknemers betekent dit dat de werkdruk hoger is; er wordt meer van de mannen en vrouwen gevraagd, het werk gaat immers gewoon door. Arbeidsvoorwaardenoverleg Niet alleen de vullingsproblematiek heeft consequenties voor het personeel. Er zijn ook andere zaken die aandacht vragen. “Het arbeidsvoorwaardenoverleg is immers nog steeds niet hervat. Defensie volgt de binnen de overheid afgesproken ‘nullijn’ en heeft geen eigen middelen om een salarisverhoging te bieden of de eindejaarsuitkering te verhogen”, onderstreept de generaal. “Zorgen over de toekomstige betaalbaarheid van pensioenen blijven en ook de discussie rond de AOW blijft de gemoederen bezig houden. Gebleken is dat pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen hogere uitgaven hebben wat mogelijk leidt tot hogere pensioen- en verze-
keringspremies. In dat geval kan het consequenties hebben voor zowel de financiële bijdrage van de werknemer als de financiële bijdrage van Defensie. Als de bijdrage van Defensie stijgt, betekent dat een extra druk op de defensiebegroting. Onzekere tijden dus, die volgens Leijh vragen om een gezamenlijke inzet. “Om de huidige problemen het hoofd te bieden moeten we samen de schouders eronder zetten. Samen – ondanks de echt moeilijke tijden – moeten we ervoor zorgen dat het werk gedaan wordt, de sfeer goed is en de spirit erin blijft.”●
beslag gelegd zal worden op munitie, onderhoud en kleding. Het Commando Luchtstrijdkrachten zal het aantal vlieguren naar beneden bijstellen. De Koninklijke Marechaussee vertraagt de aanschaf van een nieuw schip voor patrouilles in de Zeeuwse wateren.” Voor alle vier de OPCO´s geldt verder dat projecten en modificaties aan materieel worden vertraagd of aangepast. Voor de logistieke ondersteuning staat 2011 in het teken van schaarste. “Ook voor de eigen begroting zal voor het jaar 2011 gelden dat we strikt zullen moeten toezien op de activiteiten die we willen gaan uitvoeren”, weet de directeur DMO. “Het budget is taakstellend. Er zal in tegenstelling tot het verleden, geen budget vrijvallen om elders compensatie te bieden. Daarnaast heeft ook het CDC met tekorten te maken en zullen de budgetten voor ondersteuning van het CDC zoals huisvesting, vervoersdiensten en ICT beperkt en taakstellend zijn. Wij zullen als DMO daarom keuzes moeten maken ten aanzien van onze vraagstelling richting CDC om binnen het budget te blijven.” “Dit betekent dat we ook volgend jaar onze normen niet gaan halen. Het normale serviceniveau kan mogelijk niet worden gerealiseerd. Dit jaar heeft echter aangetoond dat we met samenwer-
king een eind in de goede richting kunnen komen. Ik hoop dat het een ieder duidelijk is waarom deze keuzes zijn gemaakt en reken op begrip voor de eventueel nog te maken keuzes.”●
DEFENSIEKRANT | NR 24 | 24 JUNI 2010
PAGINA 6
Postuum eerbewijs voor 26 gesneuvelde militairen
”Ik heb nu psychisch rust” SOESTERBERG - ”Deze dag betekent veel voor me, omdat mijn broer genoegdoening heeft gekregen. Hij was niet zomaar oorlogsvrijwilliger, maar mens. Door de aandacht voor hem begint er een nieuwe episode in mijn leven, één van rust. De cirkel is rond.” De 77-jarige Louis Dissel uit Hoogeveen toont zich 59 jaar na dato geëmotioneerd over het sneuvelen van zijn broer Albert in Korea. Vorige week kreeg de Koreastrijder samen met 26 andere gevallenen in het Evenementencasino te Soesterberg van minister Eimert Van Middelkoop een nagedachtenisoorkonde met bijbehorende sculptuur uitgereikt.
Luitenant-generaal Leijh: “Hoe men ook over het nut van een operatie denkt, militairen worden in de samenleving gerespecteerd om wat ze doen.”
Goed gevoel ”Dit geeft een goed gevoel, omdat we als ministerie zo iets voor de nabestaanden van gesneuvelde militairen kunnen betekenen”, zegt hoofddirecteur Personeel luitenant-generaal Hans Leijh over de tot nu gehouden nagedachtenisceremonies die allemaal een eigen karakter hadden. “Soms klapte men voor de spreker of de muziek, soms niet. Ik vond het allemaal prima.” Dat Defensie met de oorkondes een oude traditie nieuw leven heeft ingeblazen, valt bij de meeste families wel in goede aarde, taxeert Leijh. “Sommigen schoten me aan en zeiden: ‘nu hebben we vijftig jaar na dato iets tastbaars in handen en kunnen we door met ons leven’. En dan te bedenken dat velen van hen ruim zestig of zeventig jaar oud zijn... Kennelijk voelden ze zich een vergeten groep die nu door Defensie uit de anonimiteit is getild. Dat doet me wel wat.”
De familie Dissel neemt de oorkonde in ontvangst uit handen van minister Van Middelkoop.
Na afloop van de ceremonie mengde minister Van Middelkoop zich onder de nabestaanden.
Tekst: Jack Oosthoek Foto’s: Peter Wiezoreck
De postume onderscheiding plus bijbehorende sculptuur is bedoeld voor alle, sinds 1949 gesneuvelde militairen. Van Korea tot Nieuw Guinea, van Eritrea tot het voormalige Joegoslavië en recenter, in Afghanistan. Samen met de bijeenkomst in 2009, was het de derde keer dat Defensie gesneuvelde militairen lauwerde. “Zoveel jaren nadien verdient hun inzet het diepste
respect. Met de uitreiking van de nagedachtenisoorkonde geeft de regering daar uiting aan”, aldus minister Eimert van Middelkoop. Hij zei zich te realiseren dat Nederland bij vredesmissies veel van militairen vraagt. Ze doen hun werk in moeilijke en gevaarlijke omstandigheden, waarbij de dood op de loer ligt. “Wat dit allemaal betekent, weet u als geen ander”, sprak hij tot de families van de nabestaanden. Van Middelkoop haalde het
Draad weer opgepakt De nabestaandenoorkonden werden vlak na de Tweede Wereldoorlog, in 1949, voor de laatste keer uitgereikt. Daarna raakten ze om Defensie onbekende redenen in de vergetelheid. Op verzoek van de familie van de in Afghanistan gesneuvelde korporaal Cor Strik, pakte het ministerie de draad weer op, wat veel voeten in de aarde had. Zo moesten alle, sinds 1949 gevallen militairen in kaart worden gebracht, een tijdrovend en bovenal zorgvuldig karwei. In overleg met een aantal families kwamen er uiteenlopende ideeën op tafel. Met de oorkondes en sculpturen als uitkomst.
moment drie jaar geleden aan waarop hij als minister voor het eerst werd geconfronteerd met de dood van een Nederlandse militair in Afghanistan. “Dat doet veel met je. Je beseft het diepe verdriet bij het thuisfront. Het biedt troost dat de inzet van de betreffende militair van betekenis is geweest. We vergeten hem niet. Daarom de nagedachtenisoorkondes; als teken van respect voor de gesneuvelden; als teken van erkenning voor de nabestaanden.” Stappen voorwaarts Nederland heeft sinds de schermutselingen in Korea en het voormalig Nederlands-Indië tot nu toe aan liefst vijftig missies meegedaan, becijferde de hoofddirecteur Personeel van Defensie luitenant-generaal Hans Leijh. Daarbij kwamen zeker honderdduizend militairen in het geweer. Volgens Leijh is er in de loop der jaren qua zorg en nazorg veel ten goede veran-
derd. Was er destijds bij de terugkeer in ons land geen of nauwelijks tijd en ruimte voor een professionele opvang, sindsdien maakte Defensie volgens hem grote stappen voorwaarts. Beter gaat het ook met de waardering in de samenleving voor het werk van uitgezonden militairen. “Hoe men ook over het nut van een operatie denkt, ze worden gerespecteerd om wat ze doen. Die waardering straalt af op hun thuisfront”, aldus Leijh. Louis Dissel hoorde het betoog van Leijh met een ‘mix’ van tevredenheid en emotie aan. De bijeenkomst deed hem terugdenken aan de dag waarop de familie het tragische nieuws kreeg van het sneuvelen van Albert in Korea, waar hij deel uitmaakte van het Nederlandse Detachement Verenigde Naties (NDVN). “Er heerste thuis een heel verdrietige stemming.” Nadat de toen achttienjarige Louis de draad van het leven weer had opgepakt, verdween
de dood van zijn broer langzaam naar de achtergrond. Tot bij hem (en zijn echtgenote) vijf jaar geleden de behoefte groeide om het dossier opnieuw door te pluizen. “Als je ouder wordt, ga je je meer in bepaalde zaken verdiepen. Bovendien gaf de informatie uit de archieven van Defensie slechts gedeeltelijk antwoord op mijn vragen. Intussen weet ik in grote trekken wat zich heeft afgespeeld. Albert beleefde een verschrikkelijke periode met gevechten van man tegen man, honger en kou. We denken nog vaak aan hem. Gelukkig ligt hij er op het ereveld bij Busan in Zuid-Korea rustig en verzorgd bij.” Kille brief De uitreiking van de nagedachtenisoorkonde riep bij de 65-jarige Piet Schuringa eveneens ontroering op. Eindelijk een blijk van waardering, zei hij, voor vader Martin, die op 12 februari 1951 als adjudant bij de Koninklijke Landmacht in dienst van het NDVN in Korea het leven liet. Schuringa proefde tegelij-
kertijd boosheid vanwege de manier waarop de autoriteiten de familie destijds op de hoogte stelden van het overlijden van Martin: met een kille, zakelijke brief. “Er kwam niet eens een vertegenwoordiger van Defensie aan huis. Bovendien moesten we de onderscheidingen van vader inleveren. Zo ging dat toen. Weinig charmant. Gelukkig wordt het tegenwoordig veel beter aangepakt.” Vader Martin betekent veel voor Schuringa omdat hij hem nauwelijks heeft gekend, zo jong was hij bij diens vertrek naar Korea. Hij heeft de afgelopen jaren alles in het werk gesteld om alles over hem te weten te komen, wat met hulp van de stichting Dienstverlening Veteranen is gelukt. “Ik heb nu psychisch rust en kan zonder veel emotie over vader praten. Ik maak me ook niet meer druk over de brief van toen. Ik voel me als het ware bevrijd, wat ook komt doordat ik met de oorkonde iets tastbaars van vader in handen heb. Het gebrek daaraan ervoer ik als een gemis. Eindelijk gerechtigheid.”●
DEFENSIEKRANT | NR 24 | 24 JUNI 2010
PAGINA 7
IN HET KORT
DEKAATJES Marine traint inzet Atalanta HALIFAX – Ter voorbereiding op de anti-piraterijmissie Atalanta werkte Hr.Ms. Amsterdam onlangs voor de oostkust van Canada de multinationale oefening Halycon RV af. Hieraan deden vooral Canadese en Amerikaanse eenheden mee. De nadruk lag op het beteugelen van asymmetrische oorlogsdreiging, maritieme interdictieen boarding operaties, schietoefeningen en elektronische oorlogvoering. Aan de manoeuvres namen ruim vijfduizend militairen, vijftien schepen, twee onderzeeboten, tien vliegtuigen en talloze helikopters deel. Voor de interdictie- en boarding operaties zette men een koopvaardijschip in. Hr.Ms. Amsterdam neemt eind augustus de taken over van Hr.Ms. Johan de Witt.●
Kamp Heumensoord in opbouw
Suzuki King Quad 750 AXI 4x4 in actie
Quad voor de kieren van Afghanistan
Boek over trainen met de krijgsmacht
ROOSENDAAL – Nieuw bij het Korps Commandotroepen: de quad. Waar voertuigen als de MB, Bushmaster of Fennek moeite hebben het vrijwel ontoegankelijke landschap in Uruzgan te bedwingen, neemt de dynamische vierwieler moeiteloos de meeste hindernissen. Na aanschaf en een opleiding voor de berijders, is de quad meteen ingezet. Inmiddels rijden er twaalf van deze Suzuki’s door de `kieren’ van het Afghaanse berglandschap, vier staan voor lesdoeleinden in Roosendaal. Vanwege zijn uitstekende terreinvaardigheid wordt de quad onder meer gebruikt door snipers, forward air controllers en waarnemers. Ook is het voertuig uitermate geschikt voor bevoorrading en gewondenafvoer. De stoere vierwieler is tevens inzetbaar als verkenningsvoertuig. Vanwege zijn formaat en gewicht past hij gemakkelijk in bijvoorbeeld een Chinook helikopter en is daardoor ideaal om uitgestegen operaties te ondersteunen.●
DEN HAAG - Om op ieder moment inzetbaar te zijn, oefenen de krijgsmachtdelen continu. Een deel van deze trainingen is door journalist en fotograaf Sander Koenen vastgelegd in het boek ’48 uur meetrainen met de krijgsmacht’. Koenen heeft zijn boek opgedeeld in tien hoofdstukken; drie over de landmacht, luchtmacht en marine en één over de Koninklijke Marechaussee. Door zelf aan het onderwerp mee te doen, wil hij de lezer het gevoel geven dat hij er zelf bij is. Zo liep Koenen voor zijn boek mee met onder meer de marechaussee op Schiphol, met de Arctische training van 23 Infanteriecompagnie van het Korps Mariniers in Noorwegen en met 303 Search and Rescue Squadron op de vliegbasis Leeuwarden. Ook was hij bij een live firing met Patriotraketten van de Groep Geleide Wapens op het Griekse eiland Kreta. Defensiemedewerkers kunnen het boek ‘48 uur meetrainen met de krijgsmacht’ aanschaffen voor €16,95 in plaats van € 19,95. Dit kan bij de boekhandel of via www.bol.com, onder vermelding van de (EAN) actiecode: (00000)90175527. De actie loopt nog tot 26 juli 2010. ISBN 978 90 5956 314 8.●
Herdenking Bronbeek ARNHEM - De Stichting Birma-Siam en Pakan Baroe Spoorweg (SHBBS) herdenkt in samenwerking met de commandant Koninklijk Tehuis voor Oud-Militairen en Museum Bronbeek op 21 augustus in Bronbeek de vele gevallenen. De herdenking heeft vanwege de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog, 65 jaar geleden, een speciaal karakter. Zie de website www.shbbs.nl●
Onderschepping MADRID - Hr.Ms. Maassluis heeft op vijftig mijl van de Spaanse kust twee verdachte (gofast) vaartuigen gedetecteerd die met hoge snelheid in zuidwestelijke richting voeren. Dat gebeurde op 15 juni tijdens een patrouille voor de grensbewakingoperatie van het Europees agentschap Frontex. Bij nadere inspectie wist één van de bootjes te ontsnappen, het andere werd onbemand achtergelaten. Ondanks dat er geen drugs werden aangetroffen, vermoeden de autoriteiten dat het om een transport van verdovende middelen ging. Vanwege het gevaar voor de scheepvaart nam Hr.Ms. Maassluis de go fast op sleeptouw. Tot 1 juli detecteren, volgen en rapporteren de mijnenjagers Hr.Ms. Maassluis, Hr.Ms. Haarlem en Hr.Ms. Hellevoetsluis het scheepvaartverkeer tussen Spanje, Marokko en Algerije.●
De gofast werd aan de Spaanse autoriteiten overgedragen.
NL Army Regatta BREDA - De zesde editie van de NL Army Regatta vindt op zaterdag 18 september plaats. De roeiwedstrijd (tijdrace) over 4,5 kilometer op de rivier de Mark is één van de vele tradities binnen de Koninklijke Militaire Academie (KMA). Al meer dan een eeuw beoefenen cadetten in hun vrije tijd de roeisport. Verantwoordelijk voor de organisatie is de Cadetten Roei- en Zeilvereniging (CR&ZV) Dudok van Heel, die in 2005 de eerste NL Army Regatta hield. Dit is het enige militaire roei-evenement in Nederland. Er kan ingeschreven worden op verschillende boottypen. De wedstrijd telt mee voor het ZRB VIP klassement. Wedstrijdleiding: J. Verschoor, tel: 06-49496648, e-mail:
[email protected]. CR&ZV Dudok van Heel, Kasteelplein 10, 4811 XC Breda. Omdat de roeivereniging Dudok van Heel dit jaar 105 jaar bestaat, worden leden, oud-leden en sympathisanten opgeroepen zich op te geven voor een feestelijke bijeenkomst en een barbecue. Opgave bij Jaap Klootwijk, e-mail:
[email protected] of 06-36503459.●
Russisch rendez-vous DEN HAAG - Hr. Ms. De Zeven Provinciën heeft vorige week onverwacht een rendez-vous gemaakt met de Russische kruiser Admiral Levchenko en de tanker Olekma. De drie schepen zijn onderweg naar de Golf van Aden voor verschillende antipiraterij-operaties. Commandeur Michiel Hijmans, vanaf eind juni voor een jaar commandant van Standing NATO Maritime Group 2 (SNMG2), bezocht de eskadercommandant van de Russische taakgroep en de commandant van de Admiral Levchenko. Voor de kust van Oost-Afrika gaan de schepen deel uitmaken van een Russische taakgroep. Hr. Ms. De Zeven Provinciën wordt als onderdeel van SNMG2, ingezet voor de NAVO-missie Ocean Shield. Volgens Hijmans vormde de kennismaking een prima gelegenheid om te praten over mogelijke toekomstige samenwerking in het missiegebied. Hr. Ms. De Zeven Provinciën is vanaf 30 juni het vlaggenschip van SNMG2. Aan boord is een internationale staf die het NAVO-eskader gaat aansturen.●
NIJMEGEN - De opbouw van Kamp Heumensoord in Nijmegen is sinds vorige week in volle gang. De tijdelijke legering voor nationale en internationale militaire deelnemers aan de Vierdaagse wordt verzorgd door het Commando Centrale Verzorging Militairen. De bouw wordt ter hand genomen door een tijdelijke eenheid van het Regionaal Militair Commando Noord. Heumensoord wordt op 14 juli als militair terrein in gebruik genomen en huisvest tot 24 juli ruim zesduizend wandelaars en verzorgers uit ongeveer dertig landen.●
Falcon Walk SCHAARSBERGEN – Met medewerking van 11 Luchtmobiele Brigade wordt op zaterdag 10 juli de Falcon Walk gehouden. Dit wandelevenement staat open voor zowel militairen als burgers ter voorbereiding op de Vierdaagse. Zie voor meer informatie www.falconwalk.nl●
Overtollig materieel DEN HAAG - Defensie levert vanaf de tweede helft van dit jaar overtollig landmachtmaterieel aan Jordanië. Het gaat om pantserrupsvoertuigen van het type YPR-765 en YPR-806 (berging), M-577 commandobakken, verschillende typen vrachtwagens, M-109 houwitsers en hiervoor benodigde laad-, richttoestellen en munitie. De levering is naar verwachting eind 2013 voltooid.●
Marine doneert vlaggenmast WILLEMSTAD - Op de Militaire Begraafplaats aan de Roodeweg in het Curaçaose Otrabanda staat sinds 16 juni een nieuwe vlaggenmast, gedoneerd door de Koninklijke Marine. Onder toeziend oog van Commandant der Zeemacht in het Caribische Gebied commandeur Peter Lenselink en Rob van Reusel van de Stichting Militair Erfgoed werd de mast op haar plek gehesen. Volgens Lenselink is het kerkhof prachtig, maar ontbrak er nog iets. “Met deze vlaggenmast krijgt de begraafplaats een nog mooiere uitstraling.” Net als bij schepen in de kiel werd na de overdracht traditiegetrouw een muntje voor geluk onder het voetstuk van de mast gelegd.●
heten de gratis advertenties in de Defensiekrant. De tekst van een Dekaatje mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per e-mail worden ingediend. Plaatsing geschiedt zo spoedig mogelijk. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Op de envelop of in de e-mail graag ‘Dekaatje’ vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar de Defensiekrant, postbus 20701, 2500 ES Den Haag of
[email protected], onder vermelding van naam, adres, woonplaats eventuuel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer. Let op: de Defensiekrant wordt iedere week ook op internet gepubliceerd. Uw gegevens, zoals telefoonnummer en adres, kunnen door zoekmachines worden gevonden.
WONINGEN Te koop: Apeldoorn, Klokstraat 12 karakteristiek vrijstaand woonhuis met vrijstaande garage en berging. Rustige locatie in de wijk ”Het Loo”. Tuin op Z. 1e verd.: overloop met vaste kasten, 3 slpkmrs . Bergzolder. Bjr 1935. Ged. dubbel glas. Combiketel 2007. Grondopp. 348 m². Vr.pr. € 310.000,- k.k. Zie www.funda.nl of e-mail:
[email protected] Te koop: Breda, Topaasstraat 169, riant, goed onderh. herenhuis. Bjr 2001. Woonopp: 132 m², 5 kmrs, groot zonneterras 25 m², beveiligde carport. Schitterend gelegen aan het riviertje de Molenley. Nabij centrum, uitvalswegen (A27, A58, A16) en winkelcentr. Zie www.funda.nl Te koop: Heerenveen, Munt 80, modern appartement. Badkmr verbouwd in 2009, alles netjes afgewerkt, je kan er zo in! Vr.pr. € 124.500,- k.k. Zie www.funda.nl of bel voor een bezichtiging 06-1031 3865. Te koop: Hengelo, Oelerweg 263, hoekappartement, 3e etage (geen bovenburen). Woonopp ca. 50 m². Balkon op Z. Aparte vaste kast met wma. Eigentijdse badkmr, luxe keuken met inb.app. Vr.pr. € 105.000,- k.k.. zie www.funda.nl Te koop: Julianadorp, Den Helder, Vogelzand 2233, halfvrijstaand woonhuis met garage. En 4 slpkmrs. Bijzonder goed onderhouden. Inh.: 465 m³. Opp: 140 m². Perceel: 330 m². Vr.pr. € 287.500,- k.k. Zie: www.carolinedeboermakelaardij.nl of bel 0223 – 615 228. Te koop: Maartensdijk, Wolfsmelk 1. Riante eensgezinshoekwoning. Grote tuin op Z. met veel privacy. Carport en garage. Drie slpkmrs en berging. Badkmr met 2e toilet. Rustige omg. Nabij bos (Lage Vuursche) en water (Loosdrechtse Plassen). Vr.pr. € 349.000,- k.k. Inf.: Zie www.funda.nl Te koop: Utrecht, Leidsche Rijn, Harry Banninkstraat 17, ruime 6-kmrwoning. Drie woonlagen, zeer zonnige achtertuin en privé parkeerpaats achter woning d.m.v. afgesloten parkeerterrein. Nabij bus- en treinstation en snelwegen A2 en A12. Vr.pr. € 279.500,- k.k. Aanv. per dir. Zie www.jaap.nl of bel 030-6622335.
RECREATIE Te huur: Last minute op vakantie naar Hongarije! Laat u verrassen door het mooie land, vriendelijke mensen, het heerlijke eten en de verrukkelijke wijnen! Onze vakantiewoning ligt op 1.450 km van Utrecht, is ingericht voor 6 personen. Prijzen v.a. € 299,- p.w. Zie www.kakashaz.come2me.nl Te koop: Putten, mooi L-chalet , dicht bij het centrum en omringd door bos. Met 2 slpkmrs, badkmr met bubbelbad. Waskmr met wasmachine en droger. Grote keuken en woonkmr ineen. Bjr 1995 . Ca 65 m² perceel, opp 190 m². Inboedel blijft staan dus direct bewoonbaar.. Inf.:
[email protected] of 06-3001 6968. Te koop: Schoorl, Residence Koningshof, NH, 6-persoons vakantiewoning .Dicht bij strand en duinen. Ruime woonkmr en keuken v.v. van afwasmachine en combimagnetron, 3 slpkmrs, badkmr met wastafelmeubel, douche en toilet. Eigen grond ca 200 m². Incl. inventaris. Vr.pr.: € 265.000,k.k. euro. Verhuur mogelijk door Hogeboom Vakantieparken. Inf.: 06-1440 8341.
DIVERSEN Gezocht: Geachte militairen, ik ben Evert van Beek , 15 jaar, en spaar Nederlandse emblemen in alle variaties zoals borst-, mouw- en schouder emblemen en kraagspiegels. Heeft iemand misschien wat voor mij? Bij voorbaat hartelijk bedankt! Evert van Beek, Hertespoor 31, 3772 SE Barneveld.●
DEFENSIEKRANT | NR 24 | 24 JUNI 2010
PAGINA 8
Recordaantal bezoekers ondanks Oranje-wedstrijd
Luchtmachtdagen ongekend populair GILZE-RIJEN - Stevige buien, windvlagen, frisse temperaturen en de WK-wedstrijd Nederland - Japan weerhielden luchtvaartenthousiasten er niet van naar de Luchtmachtdagen te komen. Het tweedaagse evenement op vliegbasis Gilze-Rijen trok vorige week 250.000 bezoekers, het hoogste aantal in vijf jaar. “Inzetbaar, maar ook snel. Dat is onze kracht”, benadrukt commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Jac Jansen. Met Apaches en F-16’s als tanden van de organisatie. We beschikken over het beste materieel en geweldig personeel. Maar zonder hen is materieel slechts koud ijzer.” En daar heeft Jansen een punt, want dat vliegende metaal trekt al die belangstellenden, onder wie Sander Berger uit Hilvarenbeek. De trouwe bezoeker betitelt “onze eigen” F-16 Demo Flight zonder aarzelen als het indrukwekkendste van wat er valt te zien. “Maar die vijf synchroon vliegende heli’s vind
ik ook erg leuk”, oordeelt hij over de show die het Spaanse Patrulla Aspa met de Eurocopter EC 120 Colibri weggeeft. Naast de Fransen met hun Patrouille de France geven de Britten acte de présence met onder meer de Red Arrows, verzorgen de Turken een gelikte show met de Turkish Stars, gevormd door acht NF-5 Freedom Fighters. Omdat deze toestellen ooit de Koninklijke Luchtmacht toebehoorden, roept het zien van het voormalige bezit bij enkele vliegers b.d. mooie herinneringen op. Tot ze worden afgeleid door de Amerikanen. Die tonen wat de mogelijkheden zijn van een
Boeing C-17. Dat liegt er niet om. Niet alleen de take off van het bakbeest, heel snel steil omhoog, is spectaculair. Ook zijn wendbaarheid maakt indruk. De Globemaster III kan 76 ton vracht vervoeren, landen op onverharde of beschadigde banen van slechts één kilometer lengte en binnen een half uur weer in de lucht hangen. Nederland heeft de beschikking over dit type transportvliegtuig. Met nog elf naties is ons land mede-eigenaar van de C-17 Strategic Airlift Capability, gestationeerd bij de Heavy Airlift Wing op de Hongaarse vliegbasis Pápa. De Luchtmachtdagen hebben
een static show van bijna dertig toestellen en tellen meer dan vijftig optredens. “Deze dagen kennen een hoog reüniegehalte”, vertelt kapitein-vlieger b.d. Bert Ikelaar, die ooit deel uitmaakte van 314 Squadron op vliegbasis Eindhoven. “Iedereen weer terugzien, dat is gezellig en hartstikke leuk.” Volgend jaar biedt de luchtmacht wederom een voor-elkwat-wils-programma, dan op vliegbasis Leeuwarden. Berger zal er waarschijnlijk ook wel zijn. “ Zeker, want al is het maar een beetje belastinggeld, ik wil toch weer zien waar het heen gaat.”●
Heel snel steil omhoog: de Boeing-C17 Globemaster III maakt indruk. (foto: Arno Marchand)
Verschenen: Honderd jaar Luchtvaart tussen Gilze en Rijen GILZE-RIJEN – De honderdjarige geschiedenis van de vliegbasis Gilze-Rijen staat centraal in een nieuwe publicatie van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH), getiteld: ‘100 jaar Luchtvaart tussen Gilze en Rijen. Een vliegbasis in woord en beeld’. De eerste exemplaren werden tijdens de Luchtmachtdagen op vliegbasis Gilze-Rijen uitgereikt aan burgemeester drs. R.H. Roep en de commandant van het Defensie Helikopter Commando commodore Theo ten Haaf. Gilze-Rijen viert dit jaar als eerste
Nederlandse vliegveld haar eeuwfeest. In het rijk geïllustreerde boek komen de pioniersjaren, de vliegactiviteiten tijdens het interbellum, de mobilisatie en de meidagen van 1940 uitgebreid aan de orde, evenals de vijf oorlogsjaren en de periode erna. ‘100 jaar Luchtvaart tussen Gilze en Rijen. Een vliegbasis in woord en beeld’ is geschreven door Erwin van Loo, Rob Sinterniklaas, Anne Tjepkema en Rolf de Winter. Uitgeverij: Van Wijnen, Franeker. ISBN: 978 90 5194 3856. Prijs € 22,50.●
Na een indrukwekkende demo maakt deze C-17 een veilige landing. (foto: René Bouwhuis)
D efensie E venementenkalender De verkorte versie van de Defensie Evenementenkalender vermeldt voor de komende tijd de volgende evenementen: 26 juni Nederlandse Veteranendag in Den Haag 26 juni Workshop knopen in het kinderatelier, Marinemuseum in Den Helder 27 juni Workshop knopen en voorstelling ‘Een eiland ontsnapt’, Marinemuseum in Den Helder 27 juni Optreden Marinierskapel tijdens ‘Zoetermeer Culinair’ 30 juni Rondleiding ‘Bronbeek het landgoed’, museum Bronbeek in Arnhem
1 juli Relatieconcert door het Orkest van de Koninklijke Luchtmacht op vliegbasis Soesterberg 1 juli Concert Marinierskapel en Steelband in Monnickendam 2 juli Plazatour 2010 Lage Zwaluwen door het Orkest van de Koninklijke Luchtmacht 4 juli Optreden Marinierskapel bij de start van de Tour de France in Rotterdam 7 juli Filmvoorstelling in het Mariniersmuseum in Rotterdam 11 juli Star Flight in Oostrum, Orkest van de Koninklijke Luchtmacht
14 juli t/m Foto-expositie ‘Veteranen ingezet in dienst van de vrede’, 29 okt. museum Bronbeek in Arnhem 18 juli Publieksrondleiding in het Mariniersmuseum te Rotterdam 18 juli Concert Marinierskapel in Breukelen 19 juli Plazatour 2010 in Nijmegen door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht Surf voor meer informatie naar www.defensie.nl en klik via ´actueel´ op de link activiteiten.
COLOFON De Defensiekrant is een wekelijkse uitgave van de directie Voorlichting en Communicatie van het Ministerie van Defensie, bestemd voor het gehele Defensiepersoneel. | OPLAGE: 41.000. HOOFDREDACTEUR: Ellen Eggink | EINDREDACTIE: Andre Twigt (070 - 339 78 05) | REDACTIE: Evert Brouwer (070 - 339 78 04) | Jack Oosthoek (070 - 339 78 01) | Monique van Rijen-Bos (070 - 339 78 03) BEZOEKADRES: Binckhorsthof, Binckhorstlaan 135, 2516 BA Den Haag | POSTADRES: Postbus 20703, 2500 ES Den Haag, MCP 58L | E-MAIL:
[email protected] | DEFENSIESITE: www.defensie.nl REDACTIESECRETARIAAT EN ADMINISTRATIE: Marianne Beck-Bergshoeff | TELEFOON: (070) - 318 83 26, via het militaire net: 501, tst. 88326. | ABONNEMENTEN: Per jaar € 13,61. Voor het buitenland €15,88. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, telefoon 0900 - 226 52 63 of via www.aboland.nl. In het geval van een dienstabonnement, opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant. | ADRESWIJZIGING: Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het duurt enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. | LAYOUT: vijfkeerblauw.nl, Rijswijk | DRUK: DeltaHage, Den Haag. De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. ZIj geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken.
