D E BEST VORMGEGEVEN B OEKEN

DE BE ST VOR M G E G E VE N BOEKEN 2012

4

5

I N H O U D S TA F E L

I N H O U D S TA F E L

Juryleden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Voorwoord. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

VO R MG EVE R S

BEKRONINGEN

Literatuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Kunstboeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Fotoboeken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Business & Wetenschap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Kinder- & Jeugdboeken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Strips & Graphic Novels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Special Interest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Doe-boeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Debuutwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Publieksprijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Sven Beirnaert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Lien Buysens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Kris Demey . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Leen Depooter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Thomas Desmet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Danny Dobbelaere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Dooreman. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Tim Enthoven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Inge Ketelers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Van Looveren & Princen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Ine Meganck. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Mevis & Van Deursen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Katleen Miller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Jurgen Persijn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Stéphane de Schrevel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Filiep Tacq. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Emma Thyssen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 UITGEVERS

Hadewych Van den Bossche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Lieze Eneman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Kris Latoir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Tony Le Duc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Sofie Van Sande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Marike Schipper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Ria Schulpen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Peter Swinnen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 Leen Van Troys. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Marita Vermeulen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Colofon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

80

7 JURYLEDEN

J AN H O E T VOORZITTER de kunstpaus van Vlaanderen, stichter en lange tijd conservator & curator van het SMAK te Gent. In 2012 zal hij de Biënnale in Yinchuan leiden.

KO E N B R A M S

voormalig hoofdredacteur van kunsttijdschrift De Witte Raaf en van 2000 - 2011 directeur van Jan van Eyck Academie in Maastricht. Onderzoeker en publicist.

J AN D E B O E R

specialist in het vormgeven van boekomslagen voor uitgevers in België en Nederland.

SA R A D E B O N D T

in Londen gevestigde vormgever, geeft les aan de Royal College of Art.

TO M TO S S E Y N

vormgever & art directing consultant voor mode en prints.

G E O F F R E Y B R U SAT TO

vormgever voor diverse culturele instellingen en lesgever aan de richting beeldende kunsten van de Provinciale Hogeschool Limburg.

B E R N A D E T T E D E LO O S E

adjunct-directeur en verantwoordelijke publiekswerking Design museum Gent.

8

9

VOORWOORD

VOORWOORD

VO R M E N I N H O U D TEKST EN ONTWERP KO E N B R A M S

In het verhaal Het Boek, opgenomen in de bundel Sanatorium Clepsydra van de Poolse auteur Bruno Schulz (1892-1942), is een jongeman op zoek naar een boek waarvan hij zich herinnert dat het voorheen de geprefereerde lectuur van zijn vader was (“toen moeder er nog niet was”). Op een bepaald moment is dat boek dus zoek, en niemand helpt de jongen het terug te vinden. Uiteindelijk krijgt hij enkel de laatste pagina’s te pakken, “de onofficiële appendix, de achterste annexen met allerlei afval en rommel”. De jongen begint te lezen maar bereikt algauw het laatste woord van het Boek. Als hij de volgende avond het Boek opnieuw ter hand neemt, blijkt er iets wonderbaarlijks te zijn gebeurd: de tekst is in tussentijd aangegroeid! “En hier wijzen we op een merkwaardig kenmerk dat de lezer nu wel duidelijk zal zijn: de tekst ontwikkelt zich tijdens het lezen, zijn grenzen staan open voor alle mogelijke fluctuaties en passages”. Kunnen we ons een dergelijk boek voorstellen — een boek dat in feite door de lezer wordt voortgebracht en waar schrijver noch ontwerper aan te pas komen? De auteur is al zo vaak doodverklaard. Een boek zonder schrijver, dat kunnen we dus in overweging nemen. Maar hoe zou een dergelijk boek eruitzien? Wat zou de vorm zijn van zo’n boek? Hoezeer we ook bereid zijn om de schrijver Schulz op zijn adembenemende verbeeldingstocht te volgen, een ‘ontwerp’, een ‘object’ kunnen we er niet bij bedenken. Het lukt eenvoudigweg niet. Omgekeerd kunnen we ons een bestaand boek ook nooit meer anders voorstellen dan als het specifieke ding waarin we hebben gelezen, hoe buitensporig de inhoud ook mag zijn. Neem nu Sanatorium Clepsydra zelf, uitgegeven in een vertaling van Gerard Rasch in 1980 door Meulenhoff, Amsterdam: op de kaft een tekening van Bruno Schulz, waaronder vier woorden haast willekeurig op elkaar lijken ge-

stapeld: Clepsydra/Sanatorium/Schulz/Bruno; binnenin heerlijk roomkleurig papier, lekker dik of vet, en een prettige typografie. Het enige minpunt van het ontwerp van dit boek blijkt wonderwel bij de waanzinnige inhoud ervan aan te sluiten: de rug is mettertijd op bijzonder heftige wijze verkleurd; de rug is niet valer, maar juist feller geworden. Rug en voor- en achterplat, die ooit dezelfde kleur hadden, hebben nu niets meer met elkaar te maken. De rug is gifgroen geworden, vooren achterkant zijn dof grijs gebleven. Als ik aan Sanatorium Clepsydra denk, kan ik me niets anders voorstellen dan dit boek, ontworpen door Alje Olthof (1935-1995). Een eenvoudige herinnering aan de tekst tovert het object als vanzelf voor de geest — een krachttoer die enkel de ‘boekverzorger’ voor elkaar krijgt! Als het waar is dat we ons geen ontwerp kunnen voorstellen bij een tekst die door een lezer wordt voortgebracht, en als het klopt dat we een eenmaal ontworpen boek nooit nog in een andere gedaante voor de geest kunnen halen (tenzij er een andere ontwerper opdraaft die de tekst opnieuw vormgeeft!), dan krijgen we zicht op de verpletterende verantwoordelijkheid van diegene die boeken ‘verzorgt’. Met de Best Vormgegeven Boeken worden de spots precies gericht op de nauwelijks te overschatten rol van de boekontwerper. Welke keuzes heeft de vormgever gemaakt? Welk papier? Welke letter? Welke bindwijze? Hard- of softcover? Beeld of geen beeld op de cover? Hoe zijn al deze (en nog veel andere) keuzes bovendien op elkaar betrokken zodat een betekenisvolle eenheid tussen vorm en inhoud, tussen tekst en ontwerp tot stand is gekomen? Streng maar rechtvaardig heeft de jury van de Best Vormgegeven Boeken de antwoorden van de ontwerpers op deze vragen pogen te beoordelen, op zoek naar de boeken die terecht niet meer van het netvlies te branden zijn.

BEKRONINGEN

12 L I T E R AT U U R

DE

VROOLIJKE TOCHT MET DE AUTOMOBIEL DOOR FRANKRIJK NAGEREDEN DOOR MICHIEL HENDRYCKX

CYRIEL BUYSSE

Titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DE VROOLIJKE TOCHT Ondertitel. . . . . . . . . . . . . . MET DE AUTOMOBIEL DOOR FRANKRIJK Auteur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CYRIEL BUYSSE Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LANNOO Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HADEWYCH VAN DEN BOSSCHE Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DOOREMAN Fotografie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MICHIEL HENDRYCKX Druk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LANNOO Lettertypes . . . . JOHN BASKERVILLE & BRANDON GROTESQUE Papier. . . . . . MUNKEN PREMIUM CREAM 90G, OPDIKKING 1.75 Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 X 150 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 Verkoopprijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29,99 EURO

De vroolijke tocht valt goed open, het is mooi en klassiek uitgegeven. Een boek dat je meteen zin doet krijgen om het te koopen! Hoewel, klassiek? Het spel met de in elkaar verstren­ gelde oo’s in de titel, de stofwikkel die net iets min­der hoog is dan de band, zodat boven en onder de stofwikkel een streepje bordeaux te zien is, het bordeaux van de titel op die stofwikkel? Dit is allemaal gewoon goed gedaan, ook typo­grafisch. Mag de jury een puntje van kritiek geven? De rust van het binnenwerk vind je niet terug op de omslag. Is de plaatsing van de illustratie niet iets te geforceerd? Toch: al bij al een vintage Dooreman. O ja, bijna vergeten: bij dit boek horen twee cd’s waarop je de vier afleveringen van de gelijknamige Klara-radioreeks van Michiel Hendryckx kunt ho­ren. Voor het opbergen van die cd’s is een zeer leuke oplossing bedacht. De schutbladen kregen een ope­ ning waarin cd’s passen. Kijk maar!

14 L I T E R AT U U R

A AN

BARRELS ’N BRAAKBAL

HAR RY VA ANDR AGER

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AAN BARRELS Ondertitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ’N BRAAKBAL Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HARRY VAANDRAGER Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . HET BALANSEER / NIJGH & VAN DITMAR Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KRIS LATOIR Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . DANNY DOBBELAERE (GRAFIJN) Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CULTURA Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . URW GROTESK Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LESSEBO DESIGN Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 X 135 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19,95 EURO

Een goede vormgever bepaalt hoe een tekst wordt ge­lezen. Dat is nergens duidelijker dan in Aan barrels. “Dit is een spannende vormgeving,” fluistert een onder de indruk geraakt jurylid. Net als Onrust is dit een uitgave van het balanseer, een uitgeverij die ontwerpers de kans geeft uitge­ sproken ideeën over typografie in de praktijk om te zetten. Aan barrels, de existentiële roman van een dichter, gaat nog een eind verder dan andere bij het balanseer uitgegeven boeken. Ook de ontwerper zelf, Danny Dobbelaere, slaat een nieuwe weg in. Niet dat de juryleden pal achter elke ingreep van de ontwerper staan. Zo is er verdeeldheid over het zwart op snee. Storend voor de ene, sterk voor de andere. Wat vindt u?

16 L I T E R AT U U R

ONRUST DIR K L AUWAERT

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ONRUST Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DIRK LAUWAERT Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HET BALANSEER Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KRIS LATOIR Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . STÉPHANE DE SCHREVEL Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CULTURA Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . INGEBORG (MICHAEL HOCHLEITNER) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & FOUNDERS GROTESK (KRIS SOWERSBY)

Papier. . . . . . . . . LESSEBO DESIGN WHITE & MODIGLIANI ZWART Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 X 122 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19,95 EURO

Onrust. Een boekje – ondanks de 240 pagina’s ziet

het er klein uit – dat is bedoeld om in je zak te stoppen. Om in te lezen als je onderweg bent en je behoefte hebt aan een korte verstilling. Dan ben je bij publicist Dirk Lauwaert aan het goede adres. Tijdens de definitieve jurybijeenkomst liggen drie boeken van de kleine Aalsterse uitgeverij het balanseer op tafel. Dat kan geen toeval zijn, vindt ook de jury. “Je ziet dat deze uitgeverij met vorm bezig is en de kaart van de typografie trekt, zonder op een te goedkope manier te willen verleiden,” vat een jurylid de situatie samen. Het valt bovendien op dat het balanseer met meerdere vormgevers samenwerkt. Voor eenheidsworst geeft het balanseer niet thuis. Terug naar het boek zelf, vormgegeven door Stéphane de Schrevel. Het spelen met de plaatsing van de letters van de (nochtans korte) titel op de omslag van het boek geeft zelf al een beetje onrust. De typografie binnenin, met de namen van de hoofdstukken in dikke zwarte letters, geven de essays in dit boek een zekere kordaatheid mee. De inhoudstafel kreeg een opvallende plaats op de achterflap. Beter dan een flaptekst geeft de inhoudstafel exact weer waar dit boek over gaat. De jury is begeesterd.

18 KUNSTBOEKEN

GERT ROBBIJNS DAY FOR NIGHT

ANSELM FR ANKE & BETTINA KLEIN

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GERT ROBIJNS Ondertitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DAY FOR NIGHT Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ANSELM FRANKE & BETTINA KLEIN Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LANNOO Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HADEWYCH VAN DEN BOSSCHE Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . JURGEN PERSIJN (NN) Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DIE KEURE Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GALAXIE POLARIS Papier. . . . . . . . . LESSEBO DESIGN WHITE & MODIGLIANI ZWART Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 770 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 X 210 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34,99 EURO Het eerste wat opvalt bij dit boek over Gert Robijns is de slimme papierkeuze – Gardapat Kiara, voor de geïnteresseerden. “Er wordt in het algemeen te weinig aandacht gegeven aan de beste papierkeuze,” zucht een jurylid. En als hier bij dat juiste papier een zeer mooie letter hoort – in dit geval de Galaxie Polaris, de naam alleen al belooft een buitenaardse ervaring, – is een geslaagde esthetische ervaring niet veraf.

Wat met de eerste pagina’s (txt, de tekst) wordt gedaan, iets minder breed dan de rest van het boek (img, de illustraties), is op het eerste gezicht een beetje “vreemd”, vervolgens “mooi gedaan”. Dit boek intrigeert zodra je het openslaat. Dit boek heeft volgens de jury kwaliteiten die je niet altijd bij andere boeken, met inbegrip van kunstboeken, terug­vindt. Zo’n boek hoort gewoon in de lijst van winnaars opgenomen te worden. In vele boeken overlapt de tekst met het beeld en dat laat de ontwerper hier zien: hij zet tekst en beeld als het ware in conflict. Enkele ingrepen van de ontwerper passen misschien niet helemaal bij de rest, zoals de kleine streepjes bovenaan de pagina’s of de donkerte op de achterflap. Eén jury, vele meningen. Die streepjes kunnen een van de juryleden zelfs bovenmatig bekoren. “Ontwerper Jurgen Persijn is dé estheet van Vlaanderen,” poneert een ander jurylid. “Toch doet hij niet altijd hetzelfde. Dit is een sec ontwerp, maar op de goede manier sec. Het past bovendien bij het soort kunst van Gert Robijns.” Voilà, zo sec zouden wij dat zelf niet durven te zeggen.

20 KUNSTBOEKEN

RICHARD VENLET KHA AND MERIT

RICHARD VENLET & FR ANCESCO GARUTTI

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . RICHARD VENLET Ondertitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KHA AND MERIT Auteur. . . . . . . . . . . . . . RICHARD VENLET & FRANCESCO GARUTTI Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BKSM, STROMBEEK-MECHELEN Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . THOMAS DESMET Fotografie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . RICHARD VENLET Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SINTJORIS Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TIMES NR SEVEN & SWISS 721 Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . MUNKEN PRINT WHITE & MACO GLOSS Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 X 223 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15,00 EURO

‘Details als leidraad’, staat ergens in het boek Richard Venlet. Kha and Merit te lezen. Het zou over dit boek zelf kunnen gaan. De vormgeving is heel specifiek en sluit subtiel aan bij de stijl van de kunstwerken. Het boek begint met een reeks foto’s van kunstwerken van Richard Venlet. Pas vanaf pagina 41 wordt de beeldenreeks onderbroken door pagina’s met tekst. Er is dan plots veel tekst en toch gaat er voldoende rust van uit. Zo wist vormgever Thomas Desmet een ongewoon maar boeiend ritme in dit boek te stoppen, dat anders door de uitvoering in zwart-wit een ‘plat’ boek dreigde te worden. Dit is een boek dat met weinig middelen is gemaakt, het mooie resultaat is des te opvallender en lovens­ waardiger. “De vormgever weet zeer goed wat een boek is en dacht mee met kunstenaar Richard Venlet, zonder dat het geheel pretentieus overkomt,” valt te horen tijdens de beraadslaging. En ook: “Er is niets te veel aan dit boek.” Il faut le faire!

22 KUNSTBOEKEN

“I T ’S A POOR SORT OF M E MORY T H A T O N LY W O R K S B A C K WA R D S . ” ON THE WORK OF JOHAN GRIMONPREZ

JODI DE AN, DANY NOBUS E.A.

Titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . “IT’S A POOR SORT OF MEMORY Een zeer klassieke vormgeving voor een boek over . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .THAT ONLY WORKS BACKWARDS.”

een hedendaags kunstenaar? Het kan, het mag.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TOM MCCARTHY, CHRIS DARKE,

Inge Ketelers iets verder mogen gaan? Maar zoals gezegd: het kan, het mag. Dit boek verdient absoluut onze aandacht. Of vallen we in herhaling?

Ondertitel. . . . . . . . . . . . . . ON THE WORK OF JOHAN GRIMONPREZ Voor sommigen wellicht een punt van kritiek, die Auteur . . . . . . . . . . . . . . . . JODI DEAN, DANY NOBUS, SLAVOJ ZIZEK, klassieke benadering: misschien had ontwerpster

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DON DELILLO, THOMAS ELSAESSER, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ALEXANDER PROVAN & JOHN RUMBIAK

Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

S.M.A.K., IN SAMENWERKING MET

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .THE FRUITMARKET GALLERY (EDINBURGH), . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BLAFFER ART MUSEUM (HOUSTON) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .& ARTIST ROOMS (TATE, NATIONAL GALLERY)

Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LIEZE ENEMAN Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . INGE KETELERS Fotografie. . . . . . . . . . . . . . . KRISTIEN DAEM, JOHAN GRIMONPREZ,

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . THEO VOLPATTI, RONNY VISSERS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .& FRANK VAN HELFTEREN

Druk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DIE KEURE Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PALATINO Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MUNKEN LYNX ROUGH, 90G Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 X 140 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29,80 EURO

“It’s a poor sort of memory that only works backwards.” maakt ondanks dat klassieke uitgangs­

punt een erg actueel statement over het beeld. Wat? Hoe? Dat verdient enige toelichting. De meeste beel­ den in het boek zijn afkomstig van ‘broadcasting’, het zijn reproducties van video- of televisiebeelden. Dat zie je aan de beeldkwaliteit, aan het aantal pixels. Dat krijg je nooit goed op papier. Waarom dat dan niet meteen duidelijk maken? Er werd gekozen voor een papier (Cyclus Offset) waarop foto’s niet echt goed ‘pakken’. “We geven de strijd op om dergelijke beelden zo goed mogelijk af te drukken,” zo lijkt de vormgever te willen zeggen. Sterk. Valt niet om.

24 FOTOBOEKEN

OU M E N YA BIEKE DEPOORTER

PAUL DE M E TS

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . OU MENYA Ondertitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BIEKE DEPOORTER Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PAUL DEMETS Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LANNOO Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HADEWYCH VAN DEN BOSSCHE Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MEVIS & VAN DEURSEN Fotografie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BIEKE DEPOORTER Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LANNOO Lettertypes . . . . . . . . . BERTHOLD AKZIDENZ GROTESK REGULAR Papier. . MUNKEN POLAR ROUGH 150G & MUNKEN POLAR 80G Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 X 240 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34,99 EURO

Geen hardcover, dat is de eerste verrassing bij  Ou Menya, een fotoboek van Bieke Depoorter. Deze goed gebonden paperback valt verrassend goed open, een prettige ervaring. Je ziet het bindga­ren goed zitten, bij nader inzien uitzonderlijk mooi gedaan is dat. Dit is wat een fotoboek hoort te zijn! Niet enkel het kijkplezier wordt bevredigd. Het boek is absoluut een plezier om vast te houden. Je ziet het niet, maar je voelt het uiteraard wel: vormgevers Mevis & Van Deursen lieten verschillende soorten papier aanrukken. Munken Polar Rough en Munken Polar, zo blijkt. Die papierkeuze past helemaal bij de sfeer van de intimistische foto’s van Bieke Depoorter. En die witte pagina’s die je af en toe tegenkomt… neen, dat verklappen we niet, dat moet u zelf ontdekken.

26 FOTOBOEKEN

ARCHETYPES JACQUES SONCK

WILLEM ELIAS & BRECHT BOSTYN

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ARCHETYPES Ondertitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . JACQUES SONCK Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . WILLEM ELIAS & BRECHT BOSTYN Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LANNOO Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HADEWYCH VAN DEN BOSSCHE Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SVEN BEIRNAERT Fotografie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . JACQUES SONCK Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NEW GOFF Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AKZIDENZ & BODONI Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SATIMAT NATUREL 170G Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 857 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 X 205 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39,99 EURO

Archetypes is een boek dat de foto’s van Jacques Sonck alle eer aandoet. De foto’s, allemaal zwart-wit, zijn niet te groot afgedrukt, de juiste keuze. “Ik ben hier dol op,” roept een jurylid uit. Niemand die hem tegenspreekt. De manier waarop de fotograaf tegenover de wereld staat, een beetje gereserveerd, komt tot uiting in de lay-out, mooi gedaan van vormgever Sven Beirnaert. Het licht gelige papier (Satimat naturel) hoort bij de sfeer die de foto’s oproepen. In combinatie met de diepzwarte druk maakt dit van deze uitgave een aan­ trekkelijk geheel. Schoorvoetend wijst een jurylid op een kleine schoonheidsfout bij de afwerking: de cover van het door de jury beoordeelde exemplaar trekt een beetje krom. Jammer. Nog een laatste opmerking van de jury: de categorie van de fotoboeken ontgoochelt dit jaar licht. Niet de winnaars, voor alle duidelijkheid, wel de rest van de inzendingen. Er ligt, zo beseft men na ampel beraad, een te weinig gevarieerd aanbod op tafel. Stilte voor de storm? Dat merken we volgend jaar!

28 BUSINESS & WETENSCHAP

DIES IRAE KRONIEK VAN HET REQUIEM

PIETER BERGÉ, MET MEDEWERKING VAN JAN CHRISTIAENS

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DIES IRAE “Schoon, prachtig, schitterend gedaan. Moet er nog Ondertitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KRONIEK VAN HET REQUIEM gestemd worden?,” vraagt een alert jurylid als Dies Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ONDER REDACTIE VAN PIETER BERGÉ, irae. Kroniek van het requiem na de indivi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .MET MEDEWERKING VAN JAN CHRISTIAENS

Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . UNIVERSITAIRE PERS LEUVEN Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MARIKE SCHIPPER Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . VAN LOOVEREN & PRINCEN Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NEW GOFF Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . COLLIS Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . FUEGO LINES (COVER) & MULTIDESIGN

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NATURAL SMOOTH (BINNENWERK)

Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 X 170 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34,50 EURO

duele keuring op de jurytafel wordt gelegd. Liefde op het eerste gezicht? Dat kan. En net als bij een echte verliefdheid valt er niet veel te zeggen over deze parel van het ontwerpersduo Van Looveren & Princen. ‘Goede wijn behoeft geen krans’ is een cliché dat hier helemaal op zijn plaats is. Je zou bijna vergeten dat hier geen kunstboek op tafel ligt, maar een wetenschappelijk boek. Om dood te vallen. De detaillering in de typografie, de verzorgde afwerking, het zwarte blad dat geregeld terugkomt, rood op snee, en een strak, duidelijk en aantrekkelijk kaft: niets op aan te merken. Letterlijk! “Dit is vandaag het enige boek waar niemand van ons iets op aan te merken heeft,” stelt een jurylid bijna verbijsterd vast. Zo’n boek maakt je dag.

30 KINDER- & JEUGDBOEKEN

DE DU I F DIE NIE T KON DU I KE N EDWARD VAN DE VENDEL , MET ILLUSTR ATIES VAN AL AIN VERSTER

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DE DUIF DIE NIET KON DUIKEN Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . EDWARD VAN DE VENDEL Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DE EENHOORN Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MARITA VERMEULEN Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LEEN DEPOOTER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(QUOD. VOOR DE VORM.)

Illustraties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ALAIN VERSTER Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ORANJE Lettertypes . . . . . . . ADOBE GARAMOND PRO EN EHRHARDT MT Papier. . . . . . . . . . . . . . LESSEBO DESIGN SMOOTH NATURAL 150G Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 X 235 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17,50 EURO

Een sterk boek, daar is de jury unaniem over. Met een sterke lay-out, bovendien. De duif die niet kon duiken is een boek dat “totaal anders” is, maar daar vallen meerdere juryleden net voor. “Maken ze dergelijke boeken voor de ouders of voor de kinderen? Of moeten de ouders het boek graag zien om hen ervan te overtuigen het te kopen voor hun kinderen?” De eeuwige vraag… Net als bij fotoboeken blijkt het bij een prentenboek erg moeilijk te zijn om tijdens de jurering de beoordeling van de illustraties en de beoordeling van het gehele boek uit elkaar te trekken. Zeker als de typografie en de afwerking uitstekend zijn. En dat is hier het geval, dankjewel, Leen Depooter. Een pluim, ook al kan de duif niet duiken. En ook al is niet iedereen overtuigd van de helderblauwe schutbladen. Te sterk voor de gevoelige tekeningen?

32 KINDER- & JEUGDBOEKEN

HART G E Z OC H T VE R L O R E N G E VON D E N EEF ROMBAUT MET ILLUSTR ATIES VAN EMMA THYSSEN

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HART GEZOCHT VERLOREN GEVONDEN Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . EEF ROMBAUT Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LANNOO Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SOFIE VAN SANDE Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . EMMA THYSSEN Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DZS SLOVENIË Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DIN BOLD Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CONDAT PERIGORD 150G Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 847 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 X 260 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19,99 EURO

Kleine meisjes die groot willen zijn. Grappig. Zoals de tekeningen in Hart gezocht verloren gevonden. Knalgele schutbladen en in het boek zelf af en toe nogmaals datzelfde geel, twee keer een rood blad. Hier kan dat, die felgekleurde pagina’s horen bij het geheel. “Een dergelijk kinderboek hebben we nog niet te vaak gezien,” erkent een jurylid. Goed gedaan. Als voorleesboek heb je er als ouder waarschijnlijk een hele klus aan, in de goede zin van het woord: “Tijdens elke voorleesbeurt maak je er een ander verhaal van, super­geestig.” Moet er nog zand zijn? Dat illustratrice Emma Thyssen ook de vormgeving voor haar rekening nam, draagt bij tot de cohesie van het geheel. De typografie in een boek als dit màg ruw zijn, het is de taak van de (voor)lezer om zelf orde in de chaos te scheppen. Een aandachtig jurylid betwijfelt of de overdruk, met patronen die doorlopen in de zwarte contourlijnen, wel zo bedoeld is. Zie pagina… ha, geen paginanummers in dit boek. Puh. Zolang de prinses maar lang en gelukkig leeft!

34 STR I PS & G RAPHIC NOVE L S

BINNENSK AMERS TIM ENTHOVEN

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BINNENSKAMERS Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TIM ENTHOVEN Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BRIES Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . RIA SCHULPEN Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TIM ENTHOVEN Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LECTURIS Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HANDGESCHREVEN Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MULTIDESIGN ORIGINAL IVORY Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 X 220 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24,50 EURO

We hebben een winnaar en dat wil de jury niet binnenskamers houden. Een winnaar in de categorie Strips & graphic novels, dat is niet elk jaar het geval. “Alles klopt gewoon aan Binnenskamers,” roept een jurylid uit. “Het grote formaat, de tekeningen, af en toe een beetje kleur, iets verderop weer grote zwarte vlakken. Mooi zo.” Net als bij kinder- en sommige fotoboeken geldt: wie bekroon je? Tim Enthoven als auteur? Tim Ent­hoven als vormgever? Maakt het uit, wanneer er sprake is van een totaalconcept waarbij auteur en vormgever dezelfde persoon zijn? De blinddruk is geslaagd, de zachtroze kleur is erg ondersteunend. Een grappige bladwijzer maakt het boek af. Voor de rest valt er weinig te zeggen over dit boek. Maar misschien maakt de jury zo de lezer nieuwsgierig?

36 SPE CIAL I NT E REST

ZEVEN MEMO’S VO O R E E N V E R L I C H T E B O U W C U LT U U R PETER SWINNEN & TE AM VL A AMS BOUWME E STER

Titel. . . . ZEVEN MEMO’S VOOR EEN VERLICHTE BOUWCULTUUR Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PETER SWINNEN Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VLAAMS BOUWMEESTER Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . FILIEP TACQ Fotografie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . RICHARD VENLET Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DIE KEURE Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GROTESQUE MT & EHRHARDT MT Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MUNKEN LYNX Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 X 170 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Zeven memo’s voor een verlichte bouwcultuur

kreeg een buitengewoon knap omslag mee. Het eist meteen je aandacht op. Minimaal, een bouwmeester waardig, zo luidt het verdict van de jury. En het binnenwerk? Een subtiel uitgewerkt boek, heel precieus, met een goede plaatsing van de beelden, telkens op de linkerpagina. Het watermerk, dat je terugvindt op diverse plaatsen in het boek, is een meer dan leuke vondst. Een ‘officieel’ boek hoeft niet saai of dom te zijn. Gelezen en goedgekeurd! Voor de rest valt hier eigenlijk weinig over te melden. Hier is niets grotesk aan, hoewel vormgever Filiep Tacq naast de Ehrhardt MT een tweede lettertype gebruikt dat luistert naar de naam Grotesque MT.

38 DOE-BOEKEN

ONS ETEN HET WARE VERHAAL VAN DE NEDERLANDSE MAALTIJD

MAC VAN DINTHER MET FOTO’S VAN TON Y LE DUC

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ONS ETEN Bij het bekijken van nogal wat doe-boeken slaat bij Ondertitel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HET WARE VERHAAL VAN de jury van De Best Verzorgde Boeken vaak een . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DE NEDERLANDSE MAALTIJD

Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MAC VAN DINTHER Uitgeverij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . MINESTRONE CULINAIRE UITGEVERIJ Uitgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TONY LE DUC Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KATLEEN MILLER Fotografie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TONY LE DUC & MAC VAN DINTHER Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GUIDOMAES PRINTINGDELUXE Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . BASKERVILLE OLD FACE, COOLVETICA

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & HELVETICA NEUE

Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MUNKEN PRINT CREAM 115G (1.8)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .& PERIGORD MAT 135G

Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 843 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 X 170 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 Verkoopprijs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35,00 EURO

vorm van apathie toe. Doel gemist! “Geregeld komen er mooie kookboeken op de markt. En een kookboek is bij uitstek een doe-boek. Maar sommige van die fraai uitgegeven werken zijn zo duur dat je ze dan weer niet durft te gebruiken in de keuken,” zo schetst een jurylid het probleem. Ons eten weet die klip te omzeilen. “Eindelijk een interessant boek over koken!” roept iemand. Maar het gaat om de vormgeving, natuurlijk. En die vorm­ geving van Katleen Miller sluit wonderwel aan bij de inhoud. Een bijbel, een dagboek? Ons eten is een bijzonder boek. De 336 pagina’s tellende paperback valt mooi open en het omslag mag zonder probleem een beetje smerig worden door veelvuldig gebruik in de keuken. De details maken het helemaal af: de blinddruk op de cover, de uitnodigende typografie, de uitlijning naar beneden, de verschillende lettertypes, een ander papier voor het met foto’s van gerechten verluchte gedeelte met recepten… We krijgen er honger van.

40 DEBUUTWERK

TOUWKIP THOMAS BU YSENS MET ILLUSTR ATIES VAN LIEN BUYSENS

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TOUWKIP Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . THOMAS BUYSENS Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LIEN BUYSENS Illustraties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LIEN BUYSENS Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DITO PRESS, LONDON Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . FUTURA & GARAMOND Papier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MUNKEN PURE ROUGH Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 X 210

De jury geeft u één woord: prachtig! Diezelfde jury is overigens onder de indruk van de kwaliteit van tal van inzendingen in deze categorie. Niet alle inzendingen overtuigen, voor alle duidelijkheid. Sommige inzendingen vallen bijvoorbeeld heel snel af. That’s life. Dat Touwkip aan het lijstje van winnaars mag worden toegevoegd, wordt snel duidelijk. “Heel suggestief,” werpt iemand op. Het gebruik van zeefdruk en risografie (een hedendaags broertje van zeefdruk) aan de binnenkant levert een hoogst aantrekkelijk resultaat op, zeg nu zelf. In deze categorie ‘Debuutwerk’ staat de zoektocht naar een concept centraal. En het mag worden gezegd: de jury heeft bewondering voor deze in boekvorm gegoten touwkip. Dit werkje is een prototype, het eindwerk van een student, en toch heel mooi afgewerkt.

42 DEBUUTWERK

A L AM B NAME D BEAUT Y AN-SOFIE KESTELEYN

Titel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A LAMB NAMED BEAUTY Auteur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .AN-SOFIE KESTELEYN Grafisch Ontwerp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . INE MEGANCK Fotografie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AN-SOFIE KESTELEYN Druk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CASSACHROME Lettertypes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ARIAL ROUNDED BOLD Papier. . . . . . . . . . . . . . . MACO HALF-MAT CONDAT 250G (COVER) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & PHOENIX MOTION XANTUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - CRÈMEWIT 135G (BINNENWERK)

Gewicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 GRAM Formaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 X 173 Aantal Pagina’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Een geheimzinnig werk, erotisch geladen maar met uitsluiting van valse erotiek. Je kunt als lezer niet alles thuisbrengen en dat kan een jury evenmin. Hoe moet je dit dan beoordelen? “Schoon in zijn eenvoud,” suggereert een jurylid, een uitspraak die op instemming mag rekenen. De leesrichting in A lamb named Beauty wisselt voortdurend en toch stoort dat niet. “Had dit geen inzending kunnen zijn voor de categorie fotoboeken?” Alweer instemming bij de andere juryleden. Vormgeefster Ine Meganck deed de foto’s van AnSofie Kesteleyn recht aan door gebruik te maken van witte strepen aan de rand van de pagina, door het inlassen van witte pagina’s en door te kiezen voor een geschikt papier (Phoenix Motion Xantur voor het binnenwerk, met name). Een mooie binnenkomer, dit eindwerk.

46

D E R E D AC T I E VA N F O C U S K N A C K N O M I N E E R D E

PUBLIEKSPRIJS

10 C OV E R S VOOR DE P UB L I E KSP R I J S

HET BOEKOMSLAG VAN

VO O R H E T B E S T E B O E KOM S L A G

M A N G AT NELE REYMEN HAALDE DE MEESTE STEMMEN BIJ DE LEZERSACTIE I.S.M. F OCUS KNACK

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

BORGERHOFF & LAMBERIGTS BORGERHOFF & LAMBERIGTS BORGERHOFF & LAMBERIGTS BORGERHOFF & LAMBERIGTS LANNOO MANTEAU UITGEVERIJ VRIJDAG UITGEVERIJ VRIJDAG UITGEVERIJ VRIJDAG UITGEVERIJ VRIJDAG

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

LISTOMANIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . EMMA THYSSEN / SYLVIE FLAMAND TIANY KIRILOVE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . JANINE KOPATZ MET DE VESPA DOOR VLAANDEREN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PIETER WILLEMS STASH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NIKO BRUGGEMANS HEINZ - MY SECRET INGREDIENT COOKBOOK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . INGE VAN DAMME MANGAT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KRIS DEMEY SCOOP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . STAN VAN STEENDAM ALEKSEJ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LOUDMOUTH TOEN JE ME TEN HUWELIJK VROEG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . STUDIO MULDERS VAN MEURS WOORDKRAMERIJ 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . STAN VAN STEENDAM

VORMGEVERS

50

51

VO R M G E VE R

VO R M G E VE R

SVE N B E I R N A E R T

LIEN BUYSENS

Sven Beirnaert (1976) studeerde Typografie & Vormgeving aan de Hogeschool voor Weten­schap & Kunst, Sint-Lucas Beeldende Kunst in Gent. Hij is sinds 2002 zelfstandig ontwerper, woont en werkt onder zijn eigen naam in Antwerpen. Naast ontwer­ per van affiches en publicaties voor de culturele sector was hij vooral vormgever van magazines en werkte hij samen met o.a. Marc Meulemans aan DENG (beiden zaliger). Sinds 2008 profileert hij zich als boekvormgever. Hij verzorgt zowel binnen- als buitenwerk, en werkte reeds voor uitgeverijen als Lannoo, Ludion, ASP en Brepols. Hij werd opgelijst in ‘De Best Vormgegeven Boeken 2011’, waar hij werd bekroond voor het architectuurboek Antwerp Central, uitgegeven bij Lannoo. — “Vormgeven is het noodzakelijk kwaad om achteraf te kunnen genieten van een mooi en geslaagd object.”

Lien Buysens (Waregem, 1988) woont in Zulte en

werkt in Gent. In 2010 werd ze Master in de Beeldende kunsten, Illustratie, aan de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, afdeling Sint-Lucas (Gent). Haar afstudeerproject was Touwkip. Dat boek kwam als ‘winning project’ uit de bus van ‘Artists Books on Tour’, Wenen (Oostenrijk), een wedstrijd voor internationale kunstenaarsboeken.

52

53

VO R M G E VE R

VO R M G E VE R

KRIS DEMEY

L E E N DE POOT E R

Het vakgebied van grafisch vormgever Kris Demey­ beslaat vooral de culturele en literaire wereld. Tussen 1998 en 2008 verzorgde hij alle grafische communicatie voor het Kaaitheater in Brussel. Hij stond eveneens in voor projecten in het Museum voor Schone Kunsten (Gent), het Museum van Schone Kunsten (Antwerpen) en het Museum voor Schone Kunsten van België (Brussel). Daarnaast ontwierp hij vele huisstijlen en gevarieerde publicaties. Zijn passie voor typografie en boekvormgeving komt vooral tot uiting in zijn werk voor uitgeverijen. In Vlaanderen zijn dat Uitgeverij Lannoo, Uitgeverij Manteau, Standaard Uitgeverij, Ludion, Tijdsbeeld, Mercatorfonds, Borgerhoff & Lamberigts en Academia Press. In Nederland werkt hij al een tiental jaar voor Uitgeverij Prometheus en Bert Bakker.

Dat alles resulteerde in de vormgeving van tal van boekomslagen, literaire reeksen en kunstcatalogi. Voor Uitgeverij Lannoo en Uitgeverij De Eenhoorn gaf hij ook kinderboeken vorm. In hetzelfde vakgebied werkte hij samen met Stichting Lezen, voor de Jeugdboekenweek, de Gedichtendag en de Wereldboekendag. Boekarchitectuur is voor hem de plaats bij uitstek waar vele disciplines uit de grafische vormgeving elkaar ontmoeten en beïnvloeden: traditie versus hedendaagse visie, vakkennis en experiment, feeling­ en finesse. Voor Tom Lanoye maakte hij de limi­ted edition-box rond de Monster-trilogie, voor Herman Brusselmans maakt hij al een achttal jaar alle covers en ook de meest recente boeken van Lieve Blancquaert werden door hem grafisch uitgewerkt.

Onder de naam quod. voor de vorm. is Leen Depooter (1968) sinds 1991 actief als zelfstandig grafisch vormgever, na studies aan het Sint-Lucas Instituut (Gent). Na vijftien jaar met vooral mode-, architectuur- en huisstijlopdrachten (ze werkt(e) o.a. voor NathanBaume, Eddy François, Veronique Branquinho, Het Oorcussen, Hot Couture, Agfa, De Post, Conix Architecten, Egg, Aksent, …) maken uitgevers sinds een paar jaar een groot deel van haar klantenbe­ stand uit, en is ze zich dus ook op boekvormgeving gaan richten. Ze geeft vorm aan kinderboeken & jeugdromans, publicaties voor de overheid, boeken over koken en kunst, architectuur en interieur; ook nam ze het ontwerp en de ontwikkeling van merchandise-items

van de kunstenaars Magritte, Ensor en Tuymans, in opdracht van uitgeverij Ludion, voor haar rekening. Met Eén miljoen Vlinders en Het geheim van de keel van de nachtegaal (beide met illustrator Carll Cneut) won ze in 2008 en 2009 een eerste en tweede Plantin-Moretusprijs. Telfeest (met illustra­ ties van debutante Soetkine Aps), werd in 2010 goed bevonden voor een derde prijs. Met Gelukkig heeft je moeder twee oren van Wouter Deprez en Randall Casaer sleepte ze in 2011 een publieksnominatie bij De Best Vormgegeven Boeken in de wacht. In 2010 won ze een nominatie in de Provinciale Prijs voor Vormgeving Oost-Vlaanderen. Naar aanleiding van die nominatie was er afgelopen zomer 2011 een tentoonstelling in het Caermersklooster (Gent).

54

55

VO R M G E VE R

VO R M G E VE R

THOMAS DESMET

DANNY DOBBEL AERE

Thomas Desmet (1981) studeerde Grafische vorm­

geving en Schilderkunst aan de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, afdeling Sint-Lucas (Gent). Werkte van 2005 tot 2010 als vormgever bij Studio Luc Derycke. Werkt sinds 2011 onder eigen naam aan diverse boeken en publicaties en sporadisch onder de naam UM (samen met Benoît Vandenbroucke) aan zelf geïn­i­ tieerde projecten. Won diverse prijzen voor zijn werk: Plantin-Moretusprijs 2008, De Best Vormgegeven Boeken 2011, de Fernand Baudin Award 2011 en de Fernand Baudin Award 2012.

Danny Dobbelaere (1957) studeerde aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (Gent) Vrije Grafiek en aan het Plantin Genootschap (Ant­ werpen). Hij is maker en uitgever van aparte boek­ werken (Zegwerk) en grafisch vormgever (Grafijn). Hij gaf vorm aan aparte boekwerken van auteurs als Konrad Bayer, Gerhard Rühm, Arno Schmidt, Emilio Adolfo Westphalen, Jacques Izoard, Yin Lichuan en Ann Cotten. Voor uitgeverij het balanseer verzorgde hij uitgaven van Willy Roggeman en C.C. Krijgelmans. Dobbelaere staat bekend om zijn acommerciële en

tegendraadse koers. Een rustige esthetiek en het plezier van het lezen zijn voor hem van kardinaal belang. Een sobere, uitgepuurde vorm en typografie zorgen voor een tijdeloze, minimal look, zonder fetisjistisch te worden. Dobbelaere is ook dichter. Het boek is voor hem een soort ‘denkprothese’, een artefact als ‘stof van zijn’. Als docent typografie (Hogeschool Gent, KASK) denkt hij na over strategieën om het boek van de toekomst een plaats te geven in een digitale en virtuele wereld.

56

57

VO R M G E VE R

VO R M G E VE R

DOOR EMAN

T I M E N T HOVE N

© johan jacobs

© JOOST VAN DEN BROEK

Dooreman (Herentals, 1958),

zijn talloze prijzen zijn niet gestegen.

Tim Enthoven (Den Haag, 1985) is beeldend

kunstenaar. Hij maakt o.a. illustraties, beeldverhalen, etsen en installaties. Met zijn debuut Binnens­kamers studeerde hij in 2009 cum laude af aan Design Aca­ demy Eindhoven. In het boek beschrijft hij het leven van Tim, die zijn leven onder controle probeert te krijgen door zich te beperken tot zijn kamer en een streng dieet van afhaalmaaltijden en chocolade. Het ontwerp van het boek is net zo strak en rigide als de dagindeling van de hoofdpersoon. Het werd

bekroond met de Renee Smeets prijs voor het beste afstudeerwerk en in 2011 uitgegeven bij uitgeverij Bries in België in samenwerking met de Harmonie in Amsterdam. Hij combineert het werken voor obscure publicaties als het Groningse cultblad Van Speijk met opdrachten van bekende titels als The New York Times Magazine. Eind mei 2012 opent zijn eerste solotentoonstelling in MU Eindhoven.

58

59

VO R M G E VE R

VO R M G E VE R

INGE KETELERS

VA N L O O V E R E N & P R I N C E N

Inge Ketelers (1969) studeerde in 1991 af als grafisch ontwerper aan de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Sint-Lucas Beeldende Kunst, campus Gent. Sinds 1993 is zij actief als zelfstandig grafisch vormgever en concentreert ze zich op het grafisch ontwerp en de productie van boeken. Ze werkt vooral voor en met musea en kunstenaars, zoals John Baldessari, Daniel Buren, Manon de Boer, Berlinde De Bruyckere, Johan Grimonprez, Raoul De Keyser, Niele Toroni, Philippe Vandenberg, Daan van Golden, Dan Van Severen, Maarten Van Severen, Gert Verhoeven, Ian Wilson, De Witte Raaf, Museum voor Schone Kunsten Gent, Argos Centre for Art & Media Brussel, Palais des Beaux-Arts Charleroi, Museum Dhondt-Dhaenens Deurle, S.M.A.K. Gent, Collectie Annick en Anton Herbert, MACBA – Museu

d’Art Contemporani de Barcelona, Van Abbemuseum Eindhoven, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía Madrid en Wiels Brussel. In 2005 werkte ze aan het boek Public Space/Two Audiences. Works and Documents from the Herbert Collection. Inventaire. Dit boek omvat werken en efemera van een van ’s werelds belangrijkste verzamelingen van minimal art, arte povera en conceptuele kunst. Jaarboek Architectuur Vlaanderen 06 07 – editie 2008 (VAi, Vlaams Architectuurinstituut) kreeg in 2009 de Fernand Baudin Prijs. Zij doceert grafisch ontwerp aan de academische opleiding Grafisch Ontwerp van de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Sint-Lucas Beeldende Kunst, campus Gent.

Johan Van Looveren (1969) en Hilde Princen (1974) ontmoetten elkaar in 2002, en werkten

sindsdien quasi onafgebroken samen. De werkwijze van Van Looveren & Princen wordt bepaald door hun verschillende achtergrond. Johan studeerde grafische vormgeving aan de Hogeschool Sint-Lukas Brussel en specialiseerde later aan het Plantin Instituut voor Typo­ grafie. In 1995 vestigde hij zich als zelfstandig grafisch ontwerper. Hij is docent Typografie aan de Hogeschool Sint-Lukas Brussel. Hilde behaalde een Master in Taalen Letterkunde en werkte bij verschillende communicatiebureaus als projectleader alvorens ze zich definitief tot het grafisch ontwerp bekeerde in 2004. Van Looveren & Princen zijn geobsedeerd door typografie, en focussen daarom op editoriaal en corporate design. Het duo stelt de klant centraal: “Van Looveren & Princen koppelen helderheid en

leesbaarheid aan een creatieve en uitdagende vorm­ geving die de diversiteit aan tekstsoorten en onderwerpen in een blad voor podiumkunsten als Etcetera perfect weerspiegelt.” – Johan Reyniers, hoofdredacteur Etcetera “Je geeft dit duo carte blanche en je krijgt grafische topkwaliteit terug.” – Michael R. Roskam, regisseur Rundskop “Voor het Lyotard-project was het van het allergrootste belang om een vormgever te vinden die de complexe opbouw van de teksten kon vertalen naar een rustige en leesbare bladspiegel en een aantrekkelijke vormgeving die de samenhang tussen de teksten en de beelden kon versterken. Johan en Hilde zijn daar in alle opzichten fantastisch in geslaagd.” – Marike Schipper, directeur Universitaire Pers Leuven “Ik ben fan!” – Livin Mentens, grafisch ontwerper

60

61

VO R M G E VE R

VO R M G E VE R

INE MEGANCK

M E V I S & VA N D E U R S E N

Ine Meganck studeerde grafische vormgeving aan Sint-Lucas Hogeschool (Gent), ISIA (Urbino, Italië) en Werkplaats Typografie (Arnhem, Nederland). Ze gaf vorm aan boeken gepubliceerd door ArtEZ, Werkplaats Typografie en ARTI en maakte met AnSofie Kesteleyn A lamb named Beauty (2011). In 2012 verzorgde ze als winnaar van de Benelux Kunstwedstrijd in samenwerking met Valentijn Goethals en Eliza Pepermans de vormgeving van Samen Bouwen. Benelux Jaarplan 2012.

Grafisch vormgevers Linda van Deursen en Armand Mevis wonen en werken in Amsterdam. Hun samenwerking begon in 1986 na hun studie aan de Gerrit Rietveld Academie. Mevis & Van Deursen werkten voor heel verscheiden culturele klanten. Zo gaven ze Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam een nieuwe identiteit, maakten ze publicaties voor het modeduo Viktor & Rolf en verzorgden ze vele boeken over architectuur en design. Ze werkten aan meerdere culturele publicaties, zoals Metropolis M, en wonnen de competitie voor de gra­ fische identiteit van Rotterdam Culturele Hoofdstad van Europa in 2001. Recent namen ze de tentoonstel-

ling Temporary Stedelijk in het Stedelijk Museum in Amsterdam voor hun rekening. Hun werk werd tentoongesteld in musea en educatieve instellingen over heel de wereld. Linda van Deursen is hoofd van de afdeling Gra­ fisch Ontwerpen van de Gerrit Rietveld Academie, Armand Mevis is designcriticus voor Werkplaats Typografie in Arnhem. Beiden zijn ze als criticus verbonden aan de Yale University’s School of Art, New Haven, Connecticut. Over hun samenwerking verscheen in 2005 het boek Recollected Work: Mevis & Van Deursen.

62

63

VO R M G E VE R

VO R M G E VE R

K AT L E E N M I L L E R

JURGEN PERSIJN

Katleen Miller

(1969) studeerde toegepaste grafiek aan het Sint-Lucaspaviljoen in Antwerpen. Na haar afstuderen toevallig in de magazinewereld gerold en nu 20 jaar later zit ze daar nog steeds. Magazines opstarten, restylen en vormgeven is een passie voor haar. Daarnaast heeft ze altijd boeken vormgegeven, voor­ namelijk kookboeken samen met haar partner Tony Le Duc. “De vormgeving van Ons eten heb ik geprobeerd zeer puur, helder en simpel te houden. Het is een reis­ verslag van Mac Van Dinther, ge­schreven in dagboekstijl, daarom heb ik me geïnspireerd op de Moleskineboeken.”

MIJN GROOTSTE ONDEUGD: chocolade MIJN GROOTSTE ONDEUGD: koffie MIJN GROOTSTE ONDEUGD: rode wijn […] WIE IK BEWONDER: Fred Astaire WIE IK BEWONDER: Adolf Loos WIE IK BEWONDER: Jean-Luc Godard […] MIJN FAVORIETE ONTWERPER: Donald Judd MIJN FAVORIETE ONTWERPER: Marcel Broodthaers MIJN FAVORIETE ONTWERPER: Ettore Sottsass […]

64

65

VO R M G E VE R

VO R M G E VE R

STÉPHANE DE SCHREVEL

F I L I E P TAC Q

Stéphane de Schrevel

studeerde grafische vorm­geving in Gent en vervolmaakte zijn typogra­ fische kennis in Exeter (Groot-Brittannië), waar het handzetten zijn visie over typografie letterlijk en figuurlijk op zijn kop heeft gezet. Hij startte zijn professionele carrière in een Brussel­s bureau om daarna als zelfstandig typograaf en boek­ verzorger te werken voor verschillende culturele instanties en uitgeverijen. Zijn werk wordt gekenmerkt door een verzorgde, nononsense vormgeving dat de leesbaarheid vooropstelt en de navigatie door de publicatie vergemakkelijkt.

Daarnaast doceert Stéphane de Schrevel typografie aan de School of Arts in Gent en realiseert hij geregeld werk in typodruk. In 2010 verscheen zijn werk in o.m. het door Gestalten uitgegeven boek Impressive: Printmaking, Letterpress and Graphic Design, in Reinventing Letterpress: Prints by Contemporary Practitioners, een uitgave van Rotovision, en in Shaping Text van Jan Middendorp (2011), een uitgave van BIS Publishers. Eind vorig jaar werd zijn werk tevens opgenomen in de tentoonstelling ‘Type Impressions. An interna­tional exhibition of new trends in the art of letterpress’ (Odense, Denemarken, 2011).

Filiep Tacq (België, 1959) woont en werkt in Madrid. Hij studeerde Grafische Vormgeving aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (Gent) en is sinds 1984 zelfstandig grafisch vormgever, gespecialiseerd in vormgeving van boeken, kunstcatalogi en kunstenaarsboeken. Van 1989 tot 1995 was hij docent grafische vormgeving (typografie) aan het St-Lucas Instituut (Gent) en tussen 2002 en 2006 adviserend onderzoeker aan het design department van de Jan van Eyck Academie (Maastricht).

Hij werkte voor opdrachtgevers in België, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Luxemburg, Oostenrijk, Spanje, de Verenigde Staten en Canada. Recente publicaties behandelden het werk van Francis Alÿs, Thierry Decordier, Juan Muñoz, Marcel Broodthaers, Max Neuhaus, Thomas Schutte enzovoort. Prijzen: Design Award Ontario Association of Art Galleries (1995), American Graphic Design Award (2000), Designprijs van de Provincie Oost–Vlaanderen (2001) en Plantin-Moretusprijs (2005).

66 VO R M G E VE R

EMMA THYSSEN

Studeerde in 1999 af aan de afdeling Grafische Vormgeving aan de Academie voor Schone Kunsten (Antwerpen), werd nadien lid van het kunstcollectief frigo en werkte vervolgens twee jaar als grafisch vormge­ ver bij communicatiebureau Lemento in Antwerpen.

Borms, Lieven Segers, Nick Andrews,…) en maakte ze illustratieve decorontwerpen voor dansvoorstellingen. Ze werkte als illustratrice voor Sanoma Nederland en gaf vorm aan boeken van onder meer Borgerhoff & Lamberigts, Politeia, Minerva en Lannoo. Ze houdt van Din & Tibere, Ween, groen, grafiet, Illu­ Is sinds 2006 zelfstandig freelance ontwerper van strator, Manon des Sources, donderdag, kerriesaus, huisstijlen, affiches, boeken en publicaties voor de oude minifietsen, bambi’s, Posca-stiften, Monty Ant­ culturele en jeugdsector. Daarnaast pakte ze de vorm- werpen, rood in combinatie met roos, lijntjespa­pier, geving van kunstenaarspublicaties aan (Weyers & voetnoten (max. 2 per pagina), Bon Iver en extra ­ steunkleuren.

UITGEVERS

70

71

UI TG EVE R

UI TG EVE R

H A D E W Y C H VA N D E N B O S S C H E

LIEZE ENEMAN 25 jaar Is publicatiecoördinator en artistiek medewerker bij S.M.A.K. (Gent) sinds 2010 en sinds die tijd sporadisch betrokken bij boekuitgaven.

43 jaar Was dertien jaar lang chef eindredactie bij De Morgen, werkt sinds maart 2010 bij Uitgeverij Lannoo als adjunct-uitgever, sinds augustus 2011 als uitgever kunst & fotografie.

“It’s a poor sort of memory that only works backwards” is een heruitgave van een aantal bestaande teksten van en over het werk van Johan Grimonprez. De samenstelling en vormgeving van het boek ge­beurden in nauwe samenwerking met de kunstenaar. De keuze voor het format van de roman, hier toegepast op een kunstboek, is her­ kenbaar aan zijn vorm, volume, lay-out en formaat. Die verschuiving - die licht is, maar toch zorgt voor een zekere wrijving - geeft het boek zijn bijzondere karakter.”

72

73

UI TG EVE R

UI TG EVE R

K R I S L AT O I R

TONY LE DUC © DAVID DE VLEESCHAUWER

42 jaar

51 jaar

Werkt in de boekenwereld sinds 2006 en richtte op 4 september 2007 uitgeverij het balanseer op.

Culinair fotograaf, actief als uitgever sinds 2004, eerst onder de naam Homarus, vanaf 2008 onder de naam Minestrone.

“Een geslaagde boekverzorging houdt rekening met het karakter en de inhoud van de tekst. Een met zorg vormgegeven boek kan de ontmoeting tussen auteur en lezer bijzonder maken.”

“De vorm van een boek primeert niet boven alle andere ingrediënten van een boek. Vorm, inhoud, papier en relevantie zijn evenwaardig en worden in verhouding tot elkaar juist gedoseerd zoals een gerecht waarin zout, zuur, zoet en bitter in de juiste verhouding tot elkaar moeten staan. Het tactiele van een boek is als umami in de smaakcultuur. De vijfde smaak die je naar meer doet snakken. Dat je een boek doet verslinden of hem koesteren.”

74

75

UI TG EVE R

UI TG EVE R

S O F I E VA N S A N D E

MARIKE SCHIPPER

35 jaar

36 jaar

Werkt in de boekenwereld sinds 2000. Werkt bij Uitgeverij Lannoo sinds 2006 als uitgever kinderboek.

Werkt sinds 2000 in de boekenwereld en is sinds mei 2006 directeur-uitgever bij Universitaire Pers Leuven / Leuven University Press.

“Een vormgever is een strateeg, een jonkvrouw en een nar. Een strateeg die de touwtjes stevig in handen houdt en eenheid creëert tussen vorm en inhoud met de subtiliteit van een jonkvrouw en de durf van een nar.”

“Voor ons, als wetenschappelijke uitgeverij, staat de inhoud van het boek centraal. De vorm volgt, maar is zeker niet ondergeschikt. Want de vaak complexe inhoud van onze boeken kan ge-­ makkelijker begrepen worden met een goede vorm­­geving. Een heldere lay-out biedt de lezer houvast, een structuur en voldoende herkenningspunten om snel en gemakkelijk door de tekst te navigeren. En zo moet ook de kaft een spiegel vormen van de inhoud: de vorm van het boek vertelt de lezer wat hij leest.”

76

77

UI TG EVE R

UI TG EVE R

RIA SCHULPEN

PETER SWINNEN

40 jaar 48 jaar Werkt in de boekenwereld sinds 1985. Werkt bij uitgeverij Bries sinds 1999 onder meer als uitgever. “Vorm en inhoud van een boek zouden onlosmakelijk met elkaar verbonden moeten zijn. Een goeie vormgeving laat de inhoud tot zijn recht komen én voegt bovendien iets extra aan toe aan het geheel.”

Het maken van publicaties is slechts een onderdeel van de activiteit en de opdracht van het Team Vlaams Bouwmeester. Aan het hoofd van het Team staat Vlaams Bouwmeester Peter Swinnen (1972), in functie sinds 1 juli 2010. “De Bouwmeester adviseert de Vlaamse overheid bij de ontwikkeling van een architecturale en ruimtelijke visie. Publieke bouwheren worden uitgedaagd om na te denken over architectuur, stedenbouw, landschap, infrastructuur, publieke ruimte en kunst. Een boek is een medium om die reflectie te voeden of te laten neerslaan, maar het is zelf ook een ruimte. De manier waarop auteur en vormgever de ruimte van het boek bezetten en ‘opladen’ met betekenis, verschilt niet zo erg van wat architecten of tentoonstellingsmakers doen in de stedelijke ruimte.”

78

79

UI TG EVE R

UI TG EVE R

L E E N VA N T R O Y S

M A R I TA V E R M E U L E N © ANN DE BODE

48 jaar

51 jaar

Belandde in 1995 in de uitgeefwereld, werkt sinds 2001 bij Manteau.

“Als een boek een huis is, dan is de vormgever de binnenhuisarchictect. Hij slaagt erin om het huis zo in te richten dat alles precies op zijn plek staat en bovendien op de gekozen plek optimaal tot zijn recht komt. Een goede vormgeving is even verrassend als vanzelfsprekend.”

“Als uitgever vind ik dat een kaft heel belangrijk is, wij besteden er hier bij Manteau ook heel veel aandacht aan. Het is mooi om te zien hoe een ontwerper de inhoud heel treffend in beeld en belette­ring kan vertalen. Soms is het meteen raak, andere keren heb ik bedenkingen, en volgen er discussies over kleur, compositie en het idee achter het ontwerp. De samenwerking met een kaftontwerper is een van de creatiefste fases in het uitgeefproces. Het is leuk ook daar invloed op te kunnen uitoefenen als uitgever. Sowieso moet een kaft verleiden, de lezer/koper aanzetten om het boek vast te nemen tussen de vele andere boeken die hij in de boekhandel ziet liggen.”

80 COLOFON

P RO J E CTC O Ö R DI N ATI E & EI ND R E DAC TIE sarah de graef geert van den bossche vlaamse uitgevers vereniging te boelaerlei 37 2140 borgerhout 03 287 66 92 [email protected]

D RUK & A FWE RKI NG new goff DE BEST VORMGEGEVEN BOEKEN WERD GEZET UIT eagle, neutra text & chopin script E N GE DRUKT OP natural evolution 320 gram luxo art samt 135 gram cromático, -ca. turquoise 100 gram balance gloss 135 gram

T E KSTE N wim de mont G R A F I S CH E VOR M G E V IN G stan van steendam

WE TTE LI J K D E P OTNUMME R D/2012/6775/1

een initiatief van

in samenwerking met

met de steun van