D E B A T T E R E N. Debatteren is een kunst

D E B AT T E R E N nrc handelsblad A4-editie

inhoud Jeltje van Nieuwenhoven 3 Twee debatters van 17 jaar 4 Stellingen 5,6,7 Hollands dagboek 8,9 Verslaafden 10,11 8 november 2001

1

Debattips

Op 14 november begint het debatteerseizoen voor scholieren met de Dag van het Lagerhuis. De debatteerwedstrijden Op weg naar het Lagerhuis en het Nationaal Jeugddebat gaan dan van start. In deze krant over debatteren onder meer: waar let je op als je debatteert, wat is er zo leuk aan het discussiëren met anderen, hoe win je een debat? Ook een overzicht van de stellingen die mogelijk in de debatwedstrijden terugkomen.

Debatteren is een kunst

Voorpagina

,,U, meneer, u zult ooit sterven aan een geslachtsziekte of eindigen aan de galg’’. Dat zei ooit een Engelse lord tegen een andere lord die hij met deze voorspelling dacht te hebben gevloerd. Maar hij ging zelf vervolgens volledig onderuit door diens antwoord: ,,Dat hangt ervan af meneer of ik uw maî-

tresse zal omhelzen of uw politieke ideeën’’. Zo ad rem, daar kun je alleen maar van dromen. Zo je tegenstander vloeren, dat is het einde. En tegelijkertijd is het ook precies wat mensen tegen debatteren hebben. Je tegenstander compleet aftroeven, belachelijk maken, in zijn hemd zetten, dat is studenten-lullepot, dat doen ze graag in Leiden. Daar gaat een student op een bierton staan met een sigaar in zijn gezicht en

een pils in de hand om vervolgens een ander onder tafel te kletsen over de ‘zin van bloemkool’. Maar, zo stelde Marc Roels in NRC Handelsblad over zijn debatteerpassie, ,,zo stigmatiseer je het debat, zo maak je het debat tot een trucjessport van studenten.’’ En dat is spijtig, want volgens hem is de kunst van het debatteren juist ,,van groot belang, omdat het de democratie in een land bevordert.’’ vervolg pa g i n a 2

Begin met een grap,laat merken dat je ontspannen bent,dat je zeker bent van je zaak. Geef concrete voorbeelden bij je argumentatie.Als je het hebt over overmatig drankgebruik bij jongeren,kom dan met cijfers.Maar pas op voor te veel cijfers. Ooit ging de Amerikaanse president Carter af in de tv-debatten met Ronald Reagan,omdat hij veel meer wist dan Reagan en dat te graag wilde laten merken.Dezelfde fout maakte Al Gore tegen George Bush jr. Geefslechts enkele argumenten en dan goede.Of als je een ijzersterk argument hebt,laat het nog een keer terugkomen in een andere verpakking. Dat is beter dan zoveel mogelijk argumenten te gebruiken,omdat er dan altijd wel een minder sterke bij zit waarop je kunt worden gepakt. Luister heel serieus naar je tegenstander,blijfgeïnteresseerd kijken, ook al vind je het onzin wat je hoort. Vermijd persoonlijke aanvallen. Probeer lachers op je hand te krijgen. Als de biologieleraar op je school alom bekend is om zijn warrige taal,zeg dan: ,,Even dacht ik een biologieleraar te horen’’. Als je in het nauw zit,gebruik dan dooddoeners als ,,Je vergelijkt appels met peren’’of,,Deze oplossing is sympathiek,maar zo zit de wereld helaas niet in elkaar’’of ,,Ieder redelijk denkend mens zal onderschrijven’’enz.Je kunt ermee iemand in de war brengen. Eindig altijd krachtig.Zeg nooit: ,,Nou dit was het dan’’.Bewaar wat retoriek of blufvoor het slot. Bijvoorbeeld: ,,Iedereen die een beetje nadenkt weet dat ik gelijk heb.’’Laat ook uit je lichaamstaal blijken dat je volkomen achter je betoog staat.Sta fier rechtop en kijk je tegenstander recht in de ogen.

[vervolg van pagina 1]

nrc handelsblad A4-editie

8 november 2001

2

Op steeds meer Nederlandse scholen hoort debatteren inmiddels bij het lesprogramma.Bij diverse vakken wordt de behandeling van een onderwerp afgesloten met een debat. De onafhankelijke jury maakt dan uit wie dat debat heeft gewonnen. En je zou zeggen dat de winnaar automatisch degene of het team is met de beste argumenten. Maar dat is niet altijd zo. De beste argumenten kun je hebben, je moet ze ook zo brengen dat ze als de beste overkomen. En daar zijn tips en ook, jawel, trucs, voor. Die vind je bijvoorbeeld in Op weg naar het Lagerhuis, een werkboek debatteren van Peter van der Geer en Carlo Pedroli, uitgegeven door ThiemeMeulenhof. Bij een goed debat is er een probleem dat opgelost moet worden. Om daar structuur in aan te brengen gebruik je als debater het P3O3-model. De P staat voor Probleem, de O voor Oplossing. Op beide laat je drie vragen los: Probleem 1. Is het probleem een serieus probleem? 2. Is het probleem structureel? 3. Kan het probleem bij de wortel worden aangepakt? Oplossing 1. Is de oplossing doeltreffend? 2. Is de oplossing uitvoerbaar? 3. Heeft de oplossing meer voordan nadelen?

Debatteren

Je kunt deze aanpak zowel gebruiken als je de oplossing van een probleem moet verdedigen als wanneer je tot de aanval moet overgaan. Wanneer je kunt aantonen dat het om een serieus probleem gaat en een werkbare oplossing hebt, dan heb je gewonnen. Het is dus van het grootste belang om overtuigend aan te tonen dat het om iets wezenlijks gaat. En dat je oplossing haalbaar is. Je tegenstander zal juist proberen om of het probleem te bagatelliseren of om de oplossing onderuit te schoffelen.Maar de tegenstander moet uitkijken want als het gaat om een werkelijk probleem dan verliest hij op voorhand wanneer hij dat ontkent. Dan word je als tegenstander vanaf het begin niet serieus genomen en luiste-

Het Jongeren Lagerhuis (Foto Leendert Jansen) ren de mensen ook nog maar nauwelijks naar je argumenten. Dus bedenk of je de aanval wilt inzetten bij het probleem of bij de aangedragen oplossing. Je kunt als tegenstander van de oplossing scoren door het probleem heel serieus te nemen en vervolgens de oplossing te kraken. Dat is meestal niet eens zo moeilijk. Er is altijd wel een financieel argument -het is te duur- of een organisatorisch argument -het is niet uitvoerbaar- maar het valluik staat dan ook wagenwijd open.

Want je onderkent een probleem en de oplossing kraak je af. Je tegenstander kan dan met het argument komen dat de oplossing misschien niet 100% afdoende is, maar dat hij tenminste een oplossing aandraagt,hij tenminste positief reageert op een probleem dat jij ook een probleem vindt. Maar jij bent de negatieveling en hij is de ‘positivo’. Debatteren is een spelletje , jazeker, soms. Maar als de Tweede Kamer vol zat met goede debaters, dan zou de politiek

een stuk aantrekkelijker worden. En als je zelf een beetje leert te debatteren dan heb je er ook persoonlijk wat aan. Op sch o o l ,o p vergaderingen van de club waarvan je lid bent en ook thuis. Want debatteren heeft te maken met onderhandelen, het is een vorm van onderhandelen. En thuis moet je nogal eens onderhandelen. Over zakgeld, over tijdstip van thuiskomen, over alleen op vakantie gaan enz. Dan wordt debatteren een serieuze zaak, dan wordt debatteren ‘binnenhalen’.

Door Mariska de Haas

nrc handelsblad A4-editie

Jeltje van Nieuwenhoven is voorzitter van de Tweede Kamer. Zij leidt de debatten die daar worden gehouden.Het betekent dat ze ervoor zorgen moet dat alle fracties de spreektijd krijgen waar ze recht op hebben.Als kamerleden zich tijdens debatten ‘onparlementair’ gedragen,kunnen zij door de voorzitter zelfs geschorst worden. Van Nieuwenhoven is zelfook Kamerlid,voor de PvdA,en als het op stemmen aankomt doet ze mee.Zelfhet woord voeren voor haar partij mag ze natuurlijk niet.

Vrouwen debatteren anders

8 november 2001

3

Interview

,,Kamerleden zouden best wat scherper en helderder mogen debatteren”, vindt Jeltje van Nieuwenhoven. ,,Ook al zijn de onderwerpen waar ze over praten nog zo taai of moeilijk, dat is dan nog geen reden om hier met ambtelijke taal over te praten. Het is je taak als Kamerlid om zoiets op een begrijpbare manier uit te leggen’’. De PvdA-politica is eveneens van mening dat het het debat ten goede zou komen als de leden hun standpunten wat minder of liever nog helemaal niet van papier af zouden lezen. ,,Dan wordt het debat levendiger en aantrekkelijker’’, denkt ze. ,,Voor idealistische partijen is het ook belangrijk dat je uit je hoofd spreekt zodat je een samenspel krijgt van wat je met je hoofd denkt en tegelijk met je hart voelt.’’ Wat dat betreft zouden Kamerleden wel wat van middelbare scholieren kunnen leren, denkt Van Nieuwenhoven. ,,Die zeggen meteen wat ze denken. Ze zijn scherp en duidelijk. Het zou een goed plan zijn als alle Kamerleden werd verplicht naar het Jongeren Lagerhuis te kijken.’’ Is de kwaliteit van debatteren in de Tweede Kamer hopeloos? ,,Nee, alle Kamerleden kunnen debatteren anders waren ze niet in de Kamer terecht gekomen. Voor degenen die vinden

Kamervoorzitter Jeltje van Nieuwenhoven (Foto Vincent Mentzel) dat ze het nog niet goed genoeg kunnen, is er vaak binnen hun eigen politieke partij de mogelijkheid nog een cursus debatteren te volgen. Maar enig talent komt hierbij wel te pas.’’

goed als je een standpunt op een leuke, grappige manier kunt vertellen zodat het langer bij de mensen blijft hangen. Dat betekent niet dat je de lachers op je hand moet proberen te krijgen.’’

Waarom debatteren de Kamerleden niet gewoon zoals bij het televisieprogramma Lagerhuis: kort en krachtig zonder ellenlange interrupties? ,, Dat zou in ieder geval aardiger zijn om naar te kijken. Maar de onderwerpen waar het Lagerhuis over debatteert zijn anders dan in de Tweede Kamer. Hier gaat het over wetgeving, een serieus onderwerp dat je moeilijk in het kort uit kunt leggen omdat er veel technische details aan te pas komen. Wel merk ik dat er een club van mensen is die denkt dat je alleen serieus genomen wordt als je saai over een onderwerp praat. Dat is volgens mij onzin. Het is juist extra

In andere landen,zoals Duitsland en Engeland,debatteren Kamerleden veel scherper en korter dan in Nederland. Hoe komt dat? ,,Wij hebben in Nederland veel meer politieke partijen dan in Duitsland of Engeland. Als de partijen in Nederland het in hoofdlijnen wel met elkaar eens zijn, zoeken ze toch een verschil in nuance. Het gaat dan al gauw over de details. Hiermee onderscheiden ze zich van de andere partijen in de Kamer. Daarbij komt dat het in ons land altijd mogelijk is dat verschillende partijen ooit nog eens samen gaan regeren. Daar moeten ze altijd rekening mee houden in hun

redevoering. Dat zul je in bijvoorbeeld Engeland nooit zien. Het is onmogelijk dat de conservatieven ooit een coalitie met de liberalen zullen sluiten.’’ Debatteren vrouwen anders dan mannen? ,,Ik vind van wel. Mannen moeten zich meer bewijzen en willen meer punten scoren tijdens een debat. Als bijvoorbeeld een mannelijk Kamerlid dezelfde argumenten o fb e z waren heeft als zijn voorgaande spreker, wil hij deze toch nog even zelf opnoemen. Zo heeft het mannelijk Kamerlid toch nog een punt kunnen maken, hoopt hij. Vrouwen daarentegen sluiten zich veel sneller bij de vorige spreker aan zonder dat ze alle argumenten gaan herhalen. Zo hebben ze meer tijd over voor andere argumenten. Dat is dan dus leuker om naar te kijken, vind ik.’’

nrc handelsblad A4-editie

Myrthe Ronteltap (17) uit Rijswijk zit in de zesde klas VWO en deed vorig jaar mee aan Op weg naar het Lagerhuis. Dit jaar niet.Ze heeft het te druk met haar eindexamen en bijvoorbeeld het fotojaarboek. Hoe kwam je op het idee mee te doen aan de debatwedstrijd? ,,Ik heb me opgegeven, omdat ik het leuk vind om te discussiëren. Niet zozeer om mijn mening door te drijven, maar ook om argumenten van anderen te horen.’’

8 november 2001

4

En? Er iets van opgestoken? ,,Ik heb er veel van geleerd. Het schijnt tegenwoordig belangrijk te zijn om je eigen mening te kunnen onderbouwen, bij banen bij-

Stoffig imago voorbeeld en bij de studie die ik ga volgen, bestuurskunde.Dat kan ik nu beter. Argumenteren heb je trouwens overal bij nodig. Ook als je je ouders ergens van wil overtuigen. Je komt een stuk zekerder over als je iets duidelijk wil maken en goede argumenten hebt. Je leert verder beter in het openbaar spreken. Dat merk je bijvoorbeeld bij een spreekbeurt.’’ Waar debatteer je het liefst over? ,,Actuele onderwerpen, zoals de bomaanslagen in de VS of Máxima. Vorig jaar discussieerden we bij filosofie bijvoorbeeld over de stelling of de vader bij de bruiloft mocht zijn. De uitkomsten waren toen tegenstrijdig. Er

wat dat was. Het was voor hem dus moeilijk verdedigen waarom Napster moest blijven.’’

waren mensen die vonden dat je een vader niet kunt verbieden op de bruiloft van zijn dochter te zijn, maar anderen vonden dat je de gevoelens van het volk niet mocht uitschakelen. De burgemeester van Leeuwarden die nu volop in het nieuws was, lijkt me ook een leuk onderwerp. Maar ik weet niet precies wat daar aan de hand is.’’ Hoe belangrijk is het dat je op de hoogte bent van het nieuws? ,,Het is wel handig als je grote stukken in de krant hebt gelezen. Dan weet je wat de tegen- en voorstanders vinden en kun je makkelijker je eigen mening vormen. Ik heb het gemerkt bij het lagerhuis. Er was een 1-op-1-discussie over Napster en een jongen wist niet

Houd je zelfhet nieuws bij? ,,Ik kijk vaak naar het Journaal.’’ Waar let je op als je debatteert? ,,Op de tegenpartij, wat hun antwoorden zijn. Het is raar om iets goeds over jezelf te zeggen, maar ik kan heel goed mensen op hun eigen woorden pakken. Vind ik heel leuk om te doen. Ook belangrijk is dat je iets zinnigs zegt. Anders word je genadeloos afgemaakt. Zo gehaaid zijn ze ook wel weer.’’

Myrthe Ronteltap

Improviseren

Tom Kruijsen uit Delft is 17 jaar. Hij doet dit jaar eindexamen VWO en is voor de tweede keer deelnemer aan op weg naar Hoezo? het Lagerhuis. Hij volgt ,,Je moet toch vaak je eigen bovendien het vak filoso- standpunt kunnen verdedigen en fie.Tijdens de lessen er argumenten voor kunnen verzinnen.’’ wordt regelmatig gedebatteerd. Waarover discussiëren jullie tijdens filosfie? ,,Over van alles. Over bijvoorbeeld maatschappelijke stellingen: moet je vluchtelingen die binnen 5 jaar geen Nederlands hebben geleerd wegsturen?’’

Interview

Krijg je er ook een cijfer voor? ,,Nee. Het is oefening. Maar debatteren zul je nodig hebben in de rest van je leven.’’

Wat gebeurt er verder op school wat betreft debatteren? ,,Weinig. Bij Nederlands hebben we ook wat gehad over argumenten, maar daar hebben we niet in de praktijk gedebatteerd.’’ Vorig jaar deden jullie met een team van tien personen mee aan op weg naar het lagerhuis. Hoe hebben jullie je voorbereid? ,,We hebben een paar keer geoefend. Zowel het teamdebat, waarbij je krijgt te horen of je

de andere teamleden. Ook moet je rustig doen en niet te druk.’’ Waar let je zelfop? ,,Ik ben goed in het onderuithalen van argumenten van anderen. Maar soms onderbreek ik de tegenstander niet snel genoeg en moet ik meer initiatief nemen.’’

voor of tegen een stelling bent, als het vrije debat waarbij het gaat om je eigen mening en het 1-op1-debat. We hebben ook geoefend met de stellingen die één of twee dagen van tevoren bekend waren. Ook hebben we er achtergrondinformatie bijgezocht, zodat we meer over het onderwerp wisten.

Wat is er zo leuk aan debatteren? ,,Je praat over een stelling en hoort hoe anderen ertegenaan kijken.’’

En? ,,In de tweede ronde verloren we, dus we zijn niet doorgegaan naar de finale.’’ Hoe belangrijk is de voorbereiding? ,,Je kunt oefenen, maar het meeste is toch improviseren. Je weet niet wat een tegenstander doet. Je moet letten op lichaamstaal en je aansluiten bij

Hoe denken je medeleerlingen eigenlijk over debatteren? ,,Er zijn er genoeg die het wel leuk vinden, maar stiekem heeft het toch nog steeds een stoffig imago.’’

Waarover discussieer je het liefst? ,,Over dingen uit de krant, bijvoorbeeld over wat er in Amerika is gebeurd. Maar ook over dingen die je meemaakt op school,zoals moeilijke examens.’’

Tom Kruijsen

Wil je er ook mee verder? ,,Niet op professioneel niveau.’’

Achtergronden bij de stellingen nrc handelsblad A4-editie

8 november 2001

5

Stellingen

Vijftien van de stellingen voor de Jeugddebat-westrijd zijn bedacht door het Nederlands Comité voor Duurzame Ontwikkeling. Het zijn niet de makkelijkste stellingen en wat extra achtergrondinformatie voor de voorbereiding zal vast welkom zijn.Uit het archief van NRC Handelsblad hebben we bij elke stelling een artikel gezocht dat die hulp biedt. Hieronder vind je korte samenvattingen van deze artikelen. Op de scholierenwebsite van NRC Handelsblad kun je de artikelen in zijn geheel lezen. Surf daarvoor naar http://scholieren.nrc.nl/extra/debat. Bij stelling 1: Een van de beste manieren om een ontwikkelingsland te helpen is daar op vakantie te gaan. Vervuilende vakanties, door Paul Luttikhuis, 14 juli 2001 Ecotoerisme wint aan populariteit. Veel van dit soort survivalachtige natuurreizen gaat naar ontwikkelingslanden. Maar toerisme en natuur verdragen elkaar slecht en ecotoerisme vormt daarop geen uitzondering. Een artikel met veel voorbeelden over de vernietigde kracht van toeristen. Bij stelling 2: Niet de overheid, maar de individuele consument moet bepalen of een product dat met kinderarbeid is vervaardigd,hier wordt verkocht. De overschatte invloed van de consument,door Michiel van Nieuwstadt,4 augustus 2001 Met een hele reeks keurmerken en etiketten vragen bedrijven aandacht voor hun claims op het gebied van milieu, arbeidsomstandigheden,dierenwelzijn en religie. Grote detailhandelaren zoals Albert Heijn en Vendex die de trends in het koopgedrag proberen waar te nemen en te

beïnvloeden,denken dat zij degenen zijn die bepalen wat de mensen kopen en niet de consumenten zelf. Bij stelling 3: Nederland moet het hele budget voor ontwikkelingssamenwerking van 3,6 miljard euro per jaar overhevelen naar de Europese Unie. Europese Unie worstelt met haar hulpprogramma’s,door Ben van der Velden,24 januari 2001 De EU besteedt jaarlijks bijna 10 miljard euro in ontwikkelingssamenwerking, maar wat er precies mee gedaan wordt is niet bekend. Bij stelling 4: Een uitwisseling met een student van een middelbare school in een ontwikkelingsland moet behoren tot het verplichte middelbare school-programma. Chatten met klasgenoten in Singapore,China en Finland,door Max Christern,9 april 1999 Reportage over een internetproject voor middelbare scholieren uit allerlei verschillende landen. Bij stelling 5: Als malaria nog zou voorkomen in Europa of de Verenigde Staten, zou er al lang een vaccin tegen bestaan. ‘Het is de politieke wil niet,het is de malaria’, door Maarten Schinkel,30 december 1999 Interview met de Amerikaanse econoom Jeffrey Sachs, die signaleert dat de NoordZuid verhouding steeds schever wordt. Een citaat: ,,Malaria is een van de grootste veroorzakers van economische achterstand, maar door de geringe koopkracht van de bevolking die een vaccin nodig heeft, is het commercieel niet lucratief voor Westerse ondernemingen om zo’n vaccin te ontwikkelen.’’ Bij stelling 6: De Arabische televisiezender Al Jazeera moet ondertiteld op de Nederlandse kabel komen. Televisie is propaganda,door Joris Luyendijk,29 september 2001 Midden-Oosten correspondent Joris Luyendijk zapt langs Arabische zenders en

vertelt hoe zij rapporteren over de ontwikkelingen rond de aanslagen in de VS van 11 september. Hij geeft een uitgebreide karakteristiek van de zender Al Jazeera. Bij stelling 7: Een Palestijnse staat vergroot de kans op een oorlog in het Midden-Oosten. Struikelblok Jeruzalem,door Marlies Hagers, scholierenwebsite 24 juli 2000 Een artikel n.a.v. de vredesbesprekingen tussen Arafat en de toenmalige premier Barak van Israël, dat achtergronden geeft rond het Israëlisch-Palestijnse conflict. In een apart kader de geschiedenis van de stad Jeruzalem, heilige stad voor drie godsdiensten, waar al eeuwenlang om gevochten is. Bij stelling 8: In het volgende Nederlandse kabinet moet een minister zitten, die afkomstig is uit één van de minderheden in ons land. Stoottroepen van de integratie,door Jutta Chorus, 17 februari 2001 Reportage met veel interviews over hoogopgeleide allochtonen in Nederland, die het heft in eigen hand nemen en een succes van hun leven maken.

Stellingen De volgende stellingen kunnen terugkomen in Op weg naar het Lagerhuis: 1. Terrorisme kan alleen met wapens worden bestreden. 2. Het meegeven van een gouden handdruk is een verantwoord middel. 3. De doodstrafis onder alle omstandigheden taboe. 4. Nederland moet een republiek worden. 5. De stemplicht moet weer worden ingevoerd. 6. Tabaksfabrikanten moeten schadevergoeding betalen aan zieke rokers. 7. Er moet een DNA-databank komen met gegevens van alle Nederlanders. 8. Europa moet één president krijgen.

Bij stelling 9: In een arm land zijn mensenrechten een onbetaalbare luxe. Absolute macht doodt absoluut, door Per Ahlmark,16 januari 2001 Essay van de voormalig vice-premier van Zweden.Hij betoogt - en illustreert dit met voorbeelden - dat vrede en welvaart niet mogelijk zijn in landen die de mensenrechten afwijzen.

9. Bij levensmoeheid moet euthanasie worden toegestaan.

Bij stelling 10: Het in stand houden van verlies lijdende luchtvaartmaatschappijen is puur nationalisme. Luchtsteun,nationaal belang, door Menno Tamminga,18 september 2001 In weerwil van de retoriek over globalisering en marktwerking is de luchtvaartindustrie nog een bedrijfstak die grotendeels langs nationale lijnen is georganiseerd.

12.Jongeren beginnen te vroeg aan sex.

vervolg p ag i n a 7

10.Alle inkomens moeten openbaar zijn. 11.Om lange wachtlijsten tegen te gaan moeten we onze ouders en grootouders weer zelfin huis gaan nemen.

13.Aanstaande ouders moeten kunnen kiezen ofze een jongen of een meisje willen. 14.Het Studiehuis moet gerenoveerd worden. 15.Een liefdesrelatie tussen leraar en leerling is onder alle omstandigheden taboe.

nrc handelsblad A4-editie

8 november 2001

6

Stellingen

[vervolg van pagina 6]

nrc handelsblad A4-editie

8 november 2001

7

Bij stelling 11: Het moet mogelijk worden asiel aan te vragen in de Europese Unie en niet meer in één EU-lidstaat. Verstekelingen onder de tunneltrein,door Marlies Hagers, scholierenwebsite, 10 september 2001 Dagelijks proberen zo’n 200 illegalen mee te liften op de tunneltrein naar Engeland.Frankrijk kan er niet tegen optreden, omdat Engeland zich niet heeft aangesloten bij het Schengen Akkoord dat de basis vormt van het Europese asielbeleid. Bij stelling 12: Tien procent van de Nederlandse ontwikkelingshulp moet worden besteed aan bijstandsgezinnen in eigen land. Herfkens gaat vaker nee verkopen,door Willebrord Nieuwenhuis,28 januari 1999 Minister Herfkens van Ontwikkelingssamenwerking snijdt in het budget van haar ministerie en wil alleen gericht en aan een beperkt aantal landen hulp geven. Bij stelling 13: Nederland blijft ook de komende 25 jaar meer dan andere landen verantwoordelijk voor het wel en wee in Suriname.

Volk zonder herders, door Joost Oranje, 27 mei 2000 Artikel n.a.v. de 25-jarige onafhankelijkheid van Suriname. Reportage die inzicht geeft in de huidige stand van zaken in Suriname op politiek, economisch en sociaal gebied. Bij stelling 14: Bedrijven als Shell moeten veel meer investeren in zonne-energie, ook al is dat niet winstgevend op korte termijn. Energie van de rijzende zon,door Rijkert Knoppers, 23 januari 2001 Japan loopt wereldwijd voorop in het gebruik van zonnepanelen voor de opwekking van elektriciteit. Hier zal binnen tien jaar de zonne-energie kunnen concurreren met stroom uit het elektriciteitsnet. Bij stelling 15: Een vrije wereldmarkt maakt alleen de rijke landen rijker en de grote bedrijven groter. De paradox van het antiglobalisme,door Guy Verhofstadt,26 september 2001 Open brief van de Belgische premier. De bezwaren die antiglobalisten hebben tegen de scheve verhoudingen in de wereld zijn gerechtvaardigd. Maar die verhoudingen kunnen alleen worden rechtgetrokken door méér globalisering, vindt hij.

Stellingen

oorlog in het Midden-Oosten.

De volgende stellingen komen van het Nederlands Comité voor Duurzame Ontwikkeling:

8. In het volgende Nederlandse kabinet moet een minister zitten,die afkomstig is uit één van de minderheden in ons land.

1. Een van de beste manieren om een ontwikkelingsland te helpen is daar op vakantie te gaan.

9. In een arm land zijn mensenrechten een onbetaalbare luxe.

2. Niet de overheid,maar de individuele consument moet bepalen ofeen product dat met kinderarbeid is vervaardigd,hier wordt verkocht.

10.Het in stand houden van verlies lijdende luchtvaartmaatschappijen is puur nationalisme.

3. Nederland moet het hele budget voor ontwikkelingssamenwerking van 3,6 miljard euro per jaar overhevelen naar de Europese Unie.

11.Het moet mogelijk worden asiel aan te vragen in de Europese Unie en niet meer in één EU-lidstaat.

12. Tien procent van de Nederlandse ontwikke4. Een uitwisseling met een student van een lingshulp moet worden besteed aan bijstandsgemiddelbare school in een ontwikkelingsland moet zinnen in eigen land. behoren tot het verplichte middelbare school-programma. 13.Nederland blijft ook de komende 25 jaar meer dan andere landen verantwoordelijk voor het wel 5. Als malaria nog zou voorkomen in Europa of en wee in Suriname. de Verenigde Staten,zou er al lang een vaccin tegen bestaan. 14. Bedrijven als Shell moeten veel meer investeren in zonne-energie,ook al is dat niet winstge6. De Arabische televisiezender Al Jazeera moet vend op korte termijn. ondertiteld op de Nederlandse kabel komen. 15.Een vrije wereldmarkt maakt alleen de rijke 7. Een Palestijnse staat vergroot de kans op een landen rijker en de grote bedrijven groter.

De kunst van het debatteren Uit: NRC Handeblad van 22 september 2001 Door Titia Ketelaar

Stellingen

Gelijk hebben is nog geen gelijk krijgen. Met dit, en nog negen andere geboden in het hoofd, trad 26 september jongstleden een nieuw Jongerenlagerhuis aan. Onder leiding van Paul Witteman en geprikkeld door stellingen van

Marcel van Dam, debatteren in dit programma 16 jongeren met elkaar over actuele onderwerpen. De jongeren, variërend van skaters tot studenten, afkomstig uit heel Nederland en geselecteerd op hun verbaal kunnen, discussieerden over de reactie van islamitische jongeren op de aanval op Amerika, en over de identificatieplicht. De onderwerpen zijn nauwelijks anders dan die in het `volwassen’ Lagerhuis. De twee programma’s verschillen ook niet in

opzet, legt Will Priems, eindredacteur van beide programma`s, uit. Paul Witteman en Marcel van Dam hebben dezelfde rol en ook de redactie en het decor zijn hetzelfde. Het enige verschil is de leeftijd van de debaters, en de manier waarop wordt gediscussieerd. Priems: ,,De jongeren zijn opener, directer. Ze hebben absolu ut geen schroom.’’ Vorig jaar bleken de jongeren inderdaad eerlijker dan hun volwassen collega-debaters. Ze debateerden zonder valse politie-

ke correctheid en mét scherpzinnige vondsten en veel humor. Ook dit jaar belooft pittige discussies, zeker als we mogen afgaan op de portretjes van deelnemers. Zo belooft Linda Kerkmans ,,een nuchtere Rotterdamse’’ op de bijbehorende Jongerenlagerhuis-site – waarop kijkers tijdens het programma aan de discussie kunnen deelnemen – dat ze zich niet zal ,,laten imponeren door Marcel van Dam’’. Daarmee houdt ze zich aan gebod drie van de gebo-

denlijst voor debaters zoals die op de website staat: ,,Geloof nooit dat je tegenstander beter is.’’ En Rens van den Boogaard houdt zich aan het gebod ,,Zelfs het meest serieuze onderwerp leent zich voor humor.’’ In de VARA-gids legt hij zijn strategie uit: ,,Zelf gebruik ik meestal veel humor in mijn argumenten. Dat is flauw, maar het werkt wel. Anderen kunnen er niet op reageren en het slaat ook nog eens aan. Dan ben je binnen.’’

Hollands dagboek

Joan Arensman Daniel Okma Uit: NRC Handelsblad van 6 januari 2001 nrc handelsblad A4-editie

Joan Arensman (24) en Daniel Okma (27) zijn lid van de studenten- debatvereniging Utrecht Debating Society. Afgelopen jaar namen zij deel aan het wereld- kampioenschap debatteren voor studenten in Glasgow. Joan studeert geschiedenis en Daniel psychologie. Woensdag 27 december

8 november 2001

8

Het sneeuwt licht als we ‘s avonds op Glasgow Airport landen.Alhoewel,`airport’? Volgens de Schotse omroepster is het een `earport’. Dat het een bijzonder internationaal toernooi zal worden is meteen duidelijk. In het vliegtuig zaten we al naast een team uit Californië, op het vliegveld komen we een team uit Canada tegen en in de bus van het vliegveld naar het centrum van Glasgow ontmoeten we twee teams uit Hongkong. In totaal doen er driehonderd teams van twee personen mee, afkomstig van honderddertig verschillende universiteiten in dertig verschillende landen. Het grote gebouw van de studentenvereniging van Glasgow, de Glasgow University Union, zal het centrale punt van dit toernooi zijn. We gaan met een taxi naar onze accommodatie, die verbazend ver weg blijkt te liggen. Donderdag

Dagboek

Als we wakker worden ligt er 35 centimeter verse sneeuw. Een prachtig gezicht. Minder leuk voor alle debaters die gestrand zijn op andere vliegvelden, omdat het vliegveld van Glasgow is afgesloten. Als we rond lunchtijd gaan ontbijten, slaagt het eetcafé er nog net in om een compleet Engels ontbijt voor ons neer te zetten. Erg ongezond en erg lekker.

‘s Middags volgt de officiële debaters’ briefing in de Union. Op dit WK van negen rondes nemen aan ieder debat vier teams van twee personen deel: twee teams aan de kant van de voorstanders, de propositie, en twee teams aan de kant van de tegenstanders, de oppositie. Ieder debat wordt beoordeeld door drie juryleden die uitmaken wie er eerste, tweede, derde en vierde is geworden. Vrijdag De eerste dag van het toernooi. Vandaag zijn er drie debatten, net als morgen en overmorgen. De eerste ronde wordt volstrekt willekeurig ingedeeld en het is dus een verrassing welke teams elkaar zullen treffen.We blijken het eerste propositieteam te zijn en moeten de stelling verdedigen dat de EU een eigen leger, los van de NAVO, op de been moet brengen. De spreektijden in ieder debat zijn zeven minuten per persoon en een debat duurt met acht sprekers dus bijna een uur. Dit eerste debat winnen wij en daarmee verslaan we meteen een van de beste teams van Cambridge. ‘s Avonds verkennen we de rest van het Union-gebouw en stranden in de karaokebar. We ontmoeten wat oude kennissen van eerdere debattoernooien in Londen en Aberdeen en ook het team uit Limerick, waar we eerder op de dag van verloren hebben. Ze kunnen beter debatteren dan zingen. Wij ook. Zaterdag In het eerste debat van de dag stelt een team uit Singapore voor dat de VS zich moeten terugtrekken uit het IsraëlischPalestijnse vredesproces. Daarnaast willen zij alle radicale partijen aan beide zijden van het conflict bij het vredesproces betrekken. Op ons dooie gemak leggen we

vervolg pa g i na 9

Daniel Okma (links) en Joan Arensman (Foto Evelyne Jacq)

[vervolg van pagina 8]

nrc handelsblad A4-editie

8 november 2001

9

uit dat de kans dat Likud-leider Ariel Sharon en de Palestijnse Hamasbeweging samen rond de tafel gaan zitten, vergelijkbaar is met de kans op een trein zonder vertraging in Engeland. Daar komt bij dat in vrijwel alle recente vredesprocessen, zoals dat in Noord-Ierland, is bemiddeld door een derde partij .H e t tegenargument dat de Amerikaanse sympathie vooral bij Israël ligt, halen we ook onderuit: de Palestijnen zien de Verenigde Staten namelijk wel als betrouwbare derde partij. Dit debat winnen we dan ook overtuigend; zonder Amerikaanse bemiddeling is er namelijk geen vredesproces meer. We laten ons nog steeds intimideren door de vloeiende speeches van teams die Engels als eerste taal hebben. De verrassing is groot als de jury ons weer de eerste plaats toekent. De andere teams zijn er niet blij mee. Zo gaat het vaak: verliezen van een ESL-team (English as a Second Language) ligt gevoelig. De laatste ronde van de dag is van onvoorstelbaar hoge kwaliteit. Dit zijn de teams die in de absolute top van het toernooi gaan eindigen. We doen nog voor alles mee. Na negen rondes gaan de beste 32 teams door naar de achtste finales in een knockout-systeem. Omdat het onwaarschijnlijk is dat we dit gaan halen (er is nog nooit in de geschiedenis een Nederlands team in de buurt gekomen van de top 32) richten wij onze pijlen op de acht teams die doorgaan naar de halve finales van de ESL-competitie. ‘s Avonds gaan we erg vroeg naar bed. Dit schema (drie debatten per dag) is erg zwaar en de kou, de sneeuw, de wind en het vette voedsel beginnen hun tol te eisen. Zondag

Dagboek

En toen ging alles fout. De dagelijkse ochtend-briefing verzandt in een complete chaos. Er heerst op grote schaal buikgriep, waardoor vijf teams helemaal en 25 teams voor de helft zijn uitgeschakeld. Ons eerste debat van vandaag voeren wij als tweede oppositieteam. Dit debat over landbouwsubsidies winnen we zon-

der al te veel moeite. Tussen het eerste en het laatste debat zit weer een flinke vertraging. Alle debaters zijn al een half uur aan het wachten als wordt aangekondigd dat het nog wel even gaat duren. Het Ierse team uit Limerick besluit de boel wat op te vrolijken door een dubieus lied over Yogi Bear in te zetten. Het is een overduidelijk succes en de hele zaal zingt hartstochtelijk mee. De laatste ronde is cruciaal. De moed zinkt ons in de schoenen wanneer we het eerste propositieteam blijken te zijn en moeten gaan verdedigen dat doping in de sport moet worden gelegaliseerd. In een normaal debat hebben we tegen deze uitstekende teams, waaronder een van Princeton, weinig

ren rond een uur wat gekalmeerd zijn, maakt iedereen zich op voor de beslissende aankondiging: welke teams zitten er bij de beste 32 en welke teams gaan naar de halve finales van de ESL-competitie. Als bij die laatste aankondiging de naam `Utrecht’ als een van de eerste namen valt, is de vreugde enorm. Van alle kanten worden we gefeliciteerd. Nog nooit heeft een Nederlands team dit bereikt. De vreugde wordt nog iets groter als we horen welke 32 teams naar de achtste finales gaan. Tegen tien van deze teams hebben wij gedebatteerd, wat aangeeft hoe hoog wij in de tussenstanden gestaan hebben. Een eerste plaats in het laatste debat zou ons zelfs bij die beste 32 hebben gebracht,

En toen ging alles fout. Er heerst op grote schaal buikgriep, waardoor vijfteams helemaal en 25 teams voor de helft zijn uitgeschakeld.

kans. We nemen onze toevlucht tot een noodgreep en besluiten de motie te vernauwen tot op het randje van het aanvaardbare. We stellen voor dat een plan van de Wereldschaakbond om koffie te verbieden bij alle officiële toernooien, geen doorgang mag vinden. Een riskant plan, omdat de jury makkelijk kan besluiten dat dit geen fair debat oplevert. Het eerste oppositieteam heeft de lachers veertien minuten lang op zijn hand en de twee teams in de tweede helft van het debat zijn stukken beter dan wij. ‘s Avonds op de afsluitende borrel is onze merkwaardige definitie bij iedereen de grap van de dag. We kunnen er zelf ook wel weer om lachen, totdat een van de leden van een Cambridge-team naar ons t o e k o m t .H ij had met een van de juryleden gesproken: het eerste oppositieteam in de ogen van de jury had alleen maar grappen gemaakt en inhoudelijk niets gezegd. We zijn stomverbaasd. Een derde plaats zou aanzienlijk meer perspectief bieden dan een vierde. Rond middernacht barst het enorme oud en nieuw-feest los. Als de gemoede-

maar daar mogen we eigenlijk niet aan denken. Maandag Het Glasgow-virus heeft nu ook ons te pakken. Koorts, hoofdpijn en de hele dag slapen. Dinsdag Rond 12 uur zijn we fit genoeg om op te staan. We gaan boodschappen doen en proberen in Glasgow iets te vinden dat vitaminen bevat. Bananen, appels en sinaasappelsap zijn gelukkig zelfs hier te krijgen.‘s Avonds bij het galadiner voor negenhonderd man zijn de voorgerechten goed te eten. Als met veel doedelzakgeweld het gekkekoeienvlees wordt binnengedragen, haken we af. Iemand zou de Schotten uit moeten leggen dat niet alles wat geluid maakt een muziekinstrument is. Na het diner vroeg naar bed, want morgenochtend beginnen om 8.45 uur de halve finales van de ESL-competitie.

Woensdag 3 januari Om kwart over negen, met maar een half uur vertraging, begint de halve finale. We zijn gekoppeld aan drie Aziatische teams. In het debat over het nut en de morele rechtvaardigheid van vredesmissies in burgeroorlogen schieten de argumenten en voorbeelden over en weer. Na 55 minuten komt eindelijk het verlossende oordeel: Utrecht en N a n ya n g, een team uit Singapore, gaan door. Samen met een Filippijns en Maleis team mogen we om de eerste plaats gaan strijden. Omdat het een finale is, zit de zaal vol met publiek. Spreken voor een zaal met vierhonderd andere debaters als publiek is een licht beangstigend vooruitzicht. In het debat zelf pleiten wij als eerste propositieteam voor het opheffen van copyrightrechten op muziek op internet, omdat het afdwingen van die rechten door programma’s als Napster vrijwel onmogelijk is geworden. Het Filippijnse team is als eerste oppositieteam verrast door het onderwerp, maar herstelt zich snel. Ze zetten al hun kaarten op het belang van copyrightrechten om de rechten van artiesten en de muziekindustrie veilig te stellen. Ook doen ze hun uiterste best om zo weinig mogelijk te zeggen over de manier waarop ze deze rechten af gaan dwingen en dat lukt ze aardig. Het valt overigens niet mee om in een debat naar zes Aziatische sprekers te luisteren die allemaal een spreeksnelheid van zo’n 250 woorden per minuut hanteren. De laatste twee teams in het debat zijn erg goed, maar baseren zich voornamelijk op de argumenten die al op tafel lagen. Nu we eindelijk verlost zijn van de spanning van het debatteren, kunnen we met een gerust hart een paar biertjes gaan drinken aan de bar. In de hele bar gaat het debat dat we net gevoerd hebben door in de gesprekken. Bij de bekendmaking van de winnaars blijkt dat wij de ESL-finale niet hebben gewonnen. Het team uit de Filippijnen wel. Voor het bereiken van de finale krijgen we in ieder geval een traditionele Schotse drinkbeker. Zijn we toch niet voor niets naar Glasgow gekomen.

Uit: NRC Handelsblad van 18 oktober 2001 Door Marc Roels

nrc handelsblad A4-editie

8 november 2001

10

Verslaving

Meer dan louter lullepot verkopen

Debatteren wordt in Nederland niet als serieuze `denksport’ beschouwd.Een debater in verweer tegen de miskenning van zijn passie geheel volgens de regels van het debat. Studenten in driedelig pak en met zakhorloge die elkaar zo eloquent mogelijk proberen onderuit te schoffelen, vaak door de tegenstander belachelijk te maken. Dat is wat buitenstaanders associëren met debatingclubs en toernooien debatteren. Het is de steevaste stigmatisering die wedstrijddebatteren helaas nog te vaak krijgt in Nederland. Het opmerkelijke is dat debatteren in Angelsaksische landen maar in toenemende mate ook in Oost-Europese en Aziatische landen als een cruciaal onderdeel wordt gezien van de democratie en de algemene ontwikkeling. Dit artikel zal trachten te analyseren waarom in Nederland nog zoveel misvattingen zijn over debatteren en waarom deze `sport’ niet de waardering ontvangt die ze verdient. Vervolgens zal onderbouwd worden, zoals dat hoort in een debat, waarom debatteren deze steun wel verdient. Het stigma een corporale sport te zijn, waarbij men strak in het pak `goeie lullepot verkoopt’, is wel te verklaren. De oorsprong van het studentendebat in Nederland ligt bij de studentengezelligheidsverenigingen.Daar wordt met een biertje en een sigaar op het podium of op een bierton de `zin van bloemkool’ verdedigd. De ludieke waarde hiervan staat buiten kijf, maar het heeft bar weinig te maken met serieus wedstrijddebatteren.

Voorbereidingsbijeenkomst voor een debatteerwedstrijd (Foto Dieuwertje Komen ) De tweede misvatting over het wedstrijddebat is dat deelnemers elkaar overtuigen met holle retoriek en allerlei vuile trucjes. Deze

opvatting is zeer hardnekkig en ligt diep begraven in de Nederlandse cultuur. Er is in Nederland een algehele angst

Verslaving Marc Roels over zijn passie voor debatteren: ,,Er werd mij laatst gevraagd waarom ik debatteren zo leuk vind en toen was het eerste dat in mij opkwam: winnen en gelijk krijgen. Wat is er nu mooier dan dat? Er is niets mooier dan als een jury terugkomt van overleg en vertelt dat jij gewonnen hebt, dat jij hen hebt kunnen overtuigen. Maar als de

voor retorica. Door deze angst is, in tegenstelling tot Angelsaksische landen, het debat in Nederland uitgekleed tot een

jury de andere kant beter vindt, dan is dat ook het meest frustrerende wat er is.Maar de razernij daarover duurt nooit lang, al snel ga je op zoek naar nieuwe feiten om het debat op z’n kop te zetten. ,,Mijn verhaal gaat over de onterechte miskenning van het debatteren: het is geen brallerige bezigheid voor mannen, maar een competitieve intellectuele sport waar je heel gemakkeijk aan verslaafd kunt raken.’’ Marc Roels is 23 jaar en studeert bedrijfskunde en wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

saaie exercitie van het uitwisselen van standpunten. Dit is ook te zien in onze rechtzalen: het pleiten is gedegenereerd tot het zo saai mogelijk uiteenzetten van de casus als zou de waarheid zo het best gediend zijn. Als een betoog te goed klinkt, dan moet er wel wat aan schorten, zo is de mening. Een tweede bewijs van de Nederlandse angst voor retoriek zien we in de politiek. Het verschil met het politieke debat in Groot-Brittannië is levensgroot. Niet voor niets vinden veel Nederlanders de politiek saai, oninteressant en vaak onduidelijk. Door deze `doe-maar-gewoonhouding’ wordt voorbijgegaan aan het nut van de retorica. Het is de kunst van het kritisch uiteenzetten en analyseren van standpunten, zodat men vervolgens goed onderbouwd argumenten kan geven. Als de theorieën van de retorica juist worden toegepast, dan zullen zij leiden tot heldere debatten die heel toegankelijk zijn. Retorica voorkomt wollig en technisch taalgebruik, is gericht op overtuiging op die punten die werkelijk relevant zijn. Op die manier zullen mensen juist beter in staat zijn te oordelen, dan als men de retorica weglaat en het laat bij de uitwisseling van de verschillende standpunten. Wat is dan wél wedstrijddebatteren? In een debat worden belangrijke, vaak politieke issues aan de kaak gesteld in een half uur tot een uur. Twee teams, elk van twee personen, verdedigen ten overstaan van een vakjury de propositie- of de oppositiekant van het onderwerp. De uitdaging is in de korte tijd die is gegund

vervolg pa g in a 1 1

[vervolg van pagina 10]

nrc handelsblad A4-editie

het publiek zowel te informeren als te overtuigen van een kant van het verhaal.Om dan enige diepgang te creëren moet er een zeer sterke analyse op het probleem worden losgelaten om zeer snel tot de kern te komen én tot een mogelijke oplossing. Het is op dit vlak dat een goede debater zich onderscheidt van een slechte. Vervolgens wordt op een gestructureerde manier de oplossing beargumenteerd. Hier wint

een debater op het gebruik van voorbeelden, feiten en redeneringen en door aan te tonen waarom een bepaald plan haalbaar en wenselijk is. Juist door al deze stappen in het wedstrijddebat is het zo’n interessante en leerzame sport, zeker voor jongeren die zich graag met politieke onderwerpen bezighouden. Daarbij wordt een debater al snel geleerd nee, zelfs gedwongen een probleem van verschillende kanten te bekijken. Je weet namelijk voor een wedstrijd

nooit aan welke kant van het debat je door de organisatie wordt ingedeeld. Andere standpunten bekijken bevordert de democratische werking van een land.Het is dan ook niet voor niets dat in landen als Slovenië, waar het laatste EK is gehouden, de organisatie daarvan steun krijgt van vooraanstaande politici, tot aan de president toe. Juist in die landen wordt aangemoedigd dat jongeren leren het debat met elkaar aan te gaan. In Nederland zou debatteren

eenzelfde waardering moeten krijgen. Voorlopig zullen buitenstaanders nog wel blijven roepen dat het `ongeleid gebral in pak’ is. Het beste bewijs voor het tegendeel zijn misschien wel de resultaten van Nederlandse studenten op internationale toernooien. Twee studenten die voor de Erasmus Debating Society en Bonaparte uitkwamen zijn op dit moment Europees Kampioen in de English as a Second Languageleague. Nederlandse debaters worden dus internationaal wél voor vol aangezien.

Links en boeken Er bestaat een Startpaginadochter over debatteren,debat.pagina.nl, met - behalve links naar commerciële sites onder meer ook verwijzingen naar online handboeken over debatteren,discussiesites en sites waarop beroemde debatten staan. Lagerhuis-sites en een website over jeugddebat zijn te vinden via: - www.vara.nl/ownhlagerhuis - www.vara.nl/jongerenlagerhuis - www.thiememeulenhoff.nl/lagerhuis - www.jeugddebat.nl

8 november 2001

11

Nuttig is ook de site edu.pscw.uva.nl/cw/propedeuse/presenteren. html.Deze gaat over presentaties en debatten. Artikelen over debatteren biedt www.debat.nl. Vooral handig is het stuk Debatteren met een kleine d uit NRC Handelsblad (www.debat.nl/rubartikelen.html).

colofon Redactie: Marlies Hagers Arlen Poort Hans Ulrich Vormgeving: Remy Jon Ming Eindredactie: Lukas Keijser

Twee handige boekjes over debatteren zijn uitgegeven door ThiemeMeulenhoff: Op weg naar het Lagerhuis en Op weg naar het Jeugddebat,te bestellen via www.thiememeulenhoff.nl/lagerhuis En natuurlijk: http://scholieren.nrc.nl/