Cursus Basispastoraat Voor iedereen die in onze wijkgemeenten

S’amen

Officieel orgaan van de Protestantse Gemeente Breda - 8e jaargang no. 2 – februari 2015

In dit nummer onder meer:

Cursus Basispastoraat Voor iedereen die in onze wijk-

4

gemeenten bezoekwerk doet.

Luci Serene

Speelt en zingt o.a. Stabat Mater van Pergolesi. 8 maart in de

4

Johanneskerk.

Meet & Greet Ouderavonden in de Lucaskerk.

5

16 en 19 maart.

Palmpasen Zanggroep ARK met Jesus Christ

6

Superstar. U kunt meezingen.

Vastenaktie Diverse activiteiten in de veertigdagentijd. Project van de Vasten-

6

actie.

Afscheid jeugdwerker Daniëlle gaat ons verlaten, en kijkt nog eenmaal terug.

8

BWA - Zomerontmoeting We kijken alvast vooruit: er zijn Gastgezinnen nodig, want de Zomerontmoeting is in Breda.

Als u geen belangstelling heeft voor S’amen en het blad niet meer wilt ontvangen, kunt u dit doorgeven aan het Kerkelijk Bureau: [email protected] of Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

10

S’amen in kleur zien? Dat kan: downloa-

den via Protestantsegemeentebreda.nl of Lucaskerk.nl

2

S’amen

Colofon

De Protestantse Gemeente Breda

S’amen is het maandblad van

de Protestantse Gemeente Breda. Uitgever Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Breda scriba: Joke Gurke Koolmees 61, 4822 PP Breda [email protected]

Inleveren kopij De sluitingsdatum voor het volgende nummer is dinsdag 17 maart. Verschijningsdatum is vrijdag 27 maart. Aanleveren van kopij uitsluitend als “platte tekst”. U krijgt een ontvangstbevestiging. Als dit daags na de kopijdatum nog niet is gebeurd: informeren bij [email protected] Redactie adres Kopij sturen naar: [email protected] Redactie Marlies Brandwijk Ger van Dooren Leon Geschiere Adriënne Hoevers - den Hollander Peter Jan Plooy Adreswijzigingen Kerkelijk bureau: Mieke Frankfoorder-Boevé Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda 076-5146523 [email protected] Druk: Drukkerij Roggeband, Breda Website www.protestantsegemeentebreda.nl

Collectebonnen A. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 0,75 per bon, totaal dus € 15.00 per vel. B. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 1,50 per bon, totaal dus € 30,00 per vel. Bonnen kunnen besteld worden door storting / overschrijving van € 15,00 of € 30,00 (of een veelvoud daarvan) op bankrekening NL91ABNA052.02.27.867 ten name van de Protestantse Gemeente te Breda (met vermelding van de gewenste soort vellen) Financiën: Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 ABN AMRO NL91 ABNA 0520 2278 67

Diaconie Algemeen:

Postbank NL89 INGB 0001 0708 50 t.n.v. Diaconie Protestantse Gemeente Breda Diaconie ZWO: Postbank NL14 INGB 0001 5429 41 t.n.v. ZWO groep Protestantse Gemeente Breda/Ginneken

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden Website: www.noorderbeemden.nl Predikant ds. W. Bisschop, Elise van Calcarstraat 23 4822 VK Breda, tel. 076-541 96 03 E-mail: [email protected] Lucaskerk, Tweeschaar 125 4822 AS Breda, tel. 076-542 24 33 Protestantse wijkgemeente Midden/Zuid Johanneskerk, Dreef 5 4813 ED Breda (Princenhage), tel. 076-521 05 45 Predikant Ds. S. van Meggelen Voorstraat 14, 4268 AL Almkerk Tel. 0183-401265 of 06-22576592 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag Markuskerk, Hooghout 96 4817 ED Breda tel. 076-514 00 80 Predikant ds. T. van Prooijen, 542 33 34 Arenberglaan 168, 4824 RD Breda E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en vrijdag. Evangelische Lutherse Gemeente, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Wijkpredikant Ds. M.J.A. Schulz, Cherbourglaan 51, 5627 MK Eindhoven, tel. 040-2417664 Scriba Dhr. J.N. Dijkshoorn, Markendaalseweg 118, 4811 KE, Breda * Daniëlle van Drongelen Jeugdwerker Protestantse Gemeente Breda - ‘t Ginneken Tel. 06-54273705 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag (tot 27 februari) Niels den Toom Studentenpastor, life coach en trainer bij ZuiderZin Tel. 06-19663873 E-mail: [email protected] *

Vrijwillige bijdrage voor S’amen : Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 t.n.v. Prot. Gemeente Breda o.v.v. “S’amen ” (Richtbedrag: € 25,- per jaar)

S’amen

Waarom?

meditatie

Terwijl ze hun weg vervolgden, zei iemand tegen Jezus: “Ik zal u volgen waarheen u ook gaat.“ Jezus zei tegen hem: “De vossen hebben holen en de vogels hebben nesten, maar de Mensenzoon kan zijn hoofd nergens te ruste leggen.’’ Lucas 9: 57-58 Waarom moest ik uw stem verstaan? Waarom, Heer moet ik tot U gaan zo ongewende paden? Waarom bracht Gij die onrust mij in 't bloed - is dat genade? Gij maakt mij steeds meer vreemdeling. Ontvreemdt Ge mij dan, ding voor ding, al 't oude en vertrouwde? O blinde schrik, mijn God, mag ik niet eens mijzelf behouden? Want ik zie voor mij kruis na kruis mijn weg langs en geen enkel huis waar ik nog rust zou vinden. Kom ik zo echt bij U terecht, ben ik wel uw beminde?

In Pagina 3 4 6 8 10 12 16 17 18 19

Johann Heermann Het lied komt van de hand van Johann Heermann, een predikant uit Duitsland (1585-1647). Hij leefde midden in de Dertigjarige oorlog, een van de gruwelijkste oorlogen die Duitsland gekend heeft, hij werd ook in zijn persoonlijke leven door ongeluk achtervolgd, een ernstige oogkwaal, het overlijden van zijn vrouw, een afnemende gezondheid waardoor hij niet meer kon preken. “Waarom?”, die vraag kon hem parten spelen. Hij kon wel blijven schrijven, en schreef dit prachtige, zij het wat zwaarmoedige, lied. Geloven gaat gepaard met het ervaren van tegenstellingen, tussen hoe de werkelijkheid is en hoe die zou kunnen zijn, tussen God en mens, tussen hemel en aarde. En die gelovige die met vallen en opstaan zijn weg probeert te gaan, begrijpt het niet altijd, ervaart soms twijfel: “Waarom?”

Veertigdagentijd We gaan de veertigdagentijd in, de tijd waarin de vragen op ons afkomen, zoals ze op Jezus afkwamen. De vragen naar het kwaad

houdsopgave

: Meditatie : Actueel : Opinie : Algemeen Kerkelijk nieuws : Diaconie : Nieuws uit de wijken : Mediatheek : De boekenplank : Geknipt voor u : Vieringen

in de wereld en in ons eigen leven. Het is de tijd waarin we de opdracht serieus willen nemen, om in gehoorzaamheid aan God te leven, om juist dan te ontdekken, dat er zoveel is dat ons van die gehoorzaamheid probeert af te houden, dan ontdekken, dat je lijden moet verduren, vragen moet uithouden. Toch verdergaan, ondanks tegenslag, ondanks verdriet, wetend dat het een weg is die uiteindelijk zin geeft aan het bestaan. Omdat Jezus die weg ging voor ons, voor ons uit. Omdat Hij aan lijden en dood verlost, opstond tot nieuw leven… Het lied eindigt prachtig, met een voorzichtig vertrouwen, dat op die vreemde, soms lastige geloofsweg God nergens ver weg is. Zijn land, Zijn Koninkrijk is niet ver bij mij vandaan. Spreek Gij dan in mijn hart en zeg, dat het zo goed is, dat die weg ook door uw Zoon gegaan is, en dat uw land naar alle kant niet ver bij mij vandaan is.

Lied 941 Lied 941 (het oude Gezang 484) is een lied dat mij dierbaar is. Ik herken er ook veel in van wat ik tegenkom in het pastoraat. Geloven is gehoor geven aan Gods stem. Maar soms zou een mens het liefst voor die Stem weglopen. ‘Waarom moet ik er gehoor aan geven? Waarom die onrust? Waarom moet ik als vreemdeling door de wereld gaan?’ Ja, geloven brengt een vreemde, onnatuurlijke onrust in het bloed, een vervreemding van het meest vanzelfsprekende. En daar zitten we soms helemaal niet op te wachten, daar zien we niet altijd de zin van in. De Stem roept ons op dezelfde weg die Jezus is gegaan – die zijn leven niet heeft willen behouden en geen plek vond om het hoofd neer te leggen. Maar, zegt ook dit lied, alleen op díe weg is er toekomst voor de mensen.

3

Ik

Wat mij zo aanspreekt in het lied is de ‘ik-vorm’. Het is zo heel persoonlijk, de geloofsweg van Johann Heermann, van jou, van u, van mij. Ik zie soms leeuwen en beren op mijn weg, ik zie soms kruis na kruis en ik voel me niet altijd thuis. Maar er is een Stem in mijn hart die zegt: “Met God aan mijn zij, met zijn Zoon voor mij uit is het goed, kom ik er wel.” Nog een P.S. hierbij. “Ik geloof…”, zo begint de Apostolische geloofsbelijdenis en de geloofsbelijdenis van Nicea. In het Latijn klinkt dat zo: “Credo in unum Deum…” “Et in unum Dominum Iesum Christum…” Ik kwam het onlangs weer tegen. In het Latijn geeft het voorzetsel ‘in’ met de vierde naamval een richting aan. Eigenlijk belijd je dan dus niet: “Ik geloof in God, in Jezus Christus”. Alsof je dat altijd vatten kunt. Maar: “Ik geloof naar God, naar Jezus Christus.” Niet in God, maar naar God toe. Het zegt mij: ik hoef niet alles zeker te weten, ik mag mijn vragen hebben, ik zal het geheimenis dat God, dat Jezus is, nooit helemaal begrijpen. Maar de Stem waar ik gehoor aan geef, brengt mij uiteindelijk naar God, naar Jezus Christus toe. Ik ben onderweg, met een be-Stemming, Goddank!

ds. Saskia van Meggelen

4

S’amen

Inlichtingen en opgave (uiterlijk 3 maart): bij de Herberg. Bij voorkeur via [email protected] of 026-3342225 Pastoraal diaconaal centrum de Herberg Pietersbergseweg 19, 6862 BT Oosterbeek Woensdag 25 februari

Peter Oudshoorn

Begin cursus basispastoraat De werkgroep pastoraat van de Noorderbeemden organiseert een cursus basispastoraat van drie avonden voor iedereen die in onze gemeenten bezoekwerk doet. Het doel is dat aan het eind van de cursus mensen een duidelijke visie op het belang van pastoraat hebben. Zij zien het belang van een luisterende, invoelende grondhouding en hebben een handvat gekregen voor de praktijk van het werk. Inhoud en opzet: visie op pastoraat, belang van het luisteren, luisteroefeningen, de betekenis van gebed en schriftlezing in pastoraat, praktisch organisatorische vragen. De cursus wordt gegeven door een gemeenteadviseur PKN in de Lucaskerk. U kunt zich opgeven bij Korrie Bos-Krijthe, [email protected]. De cursusdata zijn 25 februari, 4 maart en 11 maart. Aanvang: 19:30 uur. Koffie klaar om 19:15 uur Plaats: Lucaskerk, Tweeschaar 125 Donderdag 5 maart, 50 jaar Markuskerk

ENSEMBLE LUCI SERENE Zondagmiddag 8 maart 15:00 uur (kerk open 14:30 uur)

Lezing en workshop: Van spijkerschrift tot ‘tablet’ door Regien de Ruiter-Vermaat, kalligraaf Een boeiend letterreisje door de historie van het schrift. Van 3500 jaar v.Chr. tot 2005 n.Chr., met beamer-presentatie en diverse soorten schrijfmateriaal door de eeuwen heen. Een vraag is 'Hoe schreef MARKUS?' Daarna: zelf aan de slag met uw eigen letter of naam. Tijd: 19:30 – 21:00 uur Plaats: Markuskerk, Hooghout 96

Zaterdag 7 maart

Johanneskerk, Dreef 5 - Domenico Scarlatti (1685-1757) Salve Regina - François Couperin (1668-1733) Troisième Leçon de Tènébres - Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736) Stabat Mater

m.m.v. Heleen Meijer, sopraan Annette Stallinga, alt Andrew Clark, orgel Prijs: €10,-/65+ € 7,50 (incl. 1 consumptie na afloop)

Herbergdag over pastoraat rond seksueel misbruik

Kaarten verkrijgbaar bij Bachman, Haagsemarkt 29 en bij Mieke Frankfoorder, Pottenbakkerstraat 51, 076-5146523, [email protected]

Zaterdag 7 maart is er in het Koetshuis van de Herberg te Oosterbeek weer een dag voor predikanten, ambtsdragers en pastoraal werkenden. Dr. A.H. van Veluw uit IJsselmuiden zal een lezing houden met als titel: ‘Seksueel misbruik. Hoe gaan we daar pastoraal mee om?’‘ Er is ruimschoots gelegenheid om met hem en elkaar van gedachten te wisselen. Ook kunt u deze dag (opnieuw) kennismaken met het werk van het Pastoraal Diaconaal Centrum de Herberg.

Click in het menu op de website www.protestantsegemeentebreda.nl rechts op het plaatje van Leren en Ontmoeten je krijgt dan het hele programma op je scherm

Aanvang: 10:00 uur (vanaf 9:30 uur koffie) Afsluiting: 13:00 uur met een lunch Kosten: € 12,50 per person

Clicktip 53

Informatie: Rob Snijders

5

S’amen Woensdag 11 maart

EAPPI

Oecumenisch begeleidingsprogramma in Palestina en Israël

Donderdag 19 maart Avond voor ouders en betrokkenen van 12+ Een avond met een gastspreker die met ons het gesprek aangaat over: tieners en social media.

door Jennifer van Werkhoven

Informatie: [email protected]

EAPPI is op verschillende plekken in de Westelijke Jordaanoever actief.

Tijd: 20:00-22:00 uur Plaats: Lucaskerk, Tweeschaar 125

“Het programma zet zich in voor bevordering en handhaving van het recht en voor de beëindiging van de bezetting van de Palestijnse gebieden door het Israëlische leger. In de praktijk houdt dat in dat EA’s (deelnemers aan het EAPPI programma) meeleven met de Palestijnse bevolking en meehelpen daar waar nodig. Zo heb ik tijdens de oogsttijd duizenden olijven geplukt, hebben we kinderen naar school gebracht die bang waren geworden door Israëlische militaire presentie, Palestijnen geteld die door een checkpoint heen moesten en ben ik met schaapherders het veld in geweest. Verder vergeten we de Israëliërs niet en ontmoeten we diverse Israëlische activisten in Jeruzalem, Haifa en Sderot. Mijn slaapplaats stond in Yanoun, een klein dorpje op de Westelijke Jordaanoever. Er wonen 84 mensen en iets meer schapen. Dit dorpje is volledig omringd door buitenposten van een Israëlische nederzetting. Al met al was dit een hele ervaring, waarbij ik een heleboel heb gezien, heb meegemaakt en Israëliërs en Palestijnen heb gesproken met de meest uiteenlopende politieke en religieuze opvattingen.”

Zondag 15 maart

Jennifer houdt een verhaal en na de pauze is er discussie onder leiding van ds. Wim Bisschop. Aanvang: 20:00 uur Plaats: Lucaskerk, Tweeschaar 125 16 tot 19 maart

Na het succes van de eerste Meet and Greet in de Lucaskerk komt er nu een vervolg. “Dit is voor mij echt kerk zijn!” zei één van de deelnemers. Misschien wel de essentie van onze Meet & Greet: elkaar echt ontmoeten en met elkaar in gesprek blijven over en met de jeugd van onze kerk. In deze week worden ouderavonden gehouden:

er

in

de

Lucaskerk

Mijn ziel is geschokt Een programma dat verzorgd wordt door Franck Ploum (teksten) en het vierstemmig mannenkwartet Capella Vacalis. Zes meditaties rond evangelielezingen passend bij de veertigdagentijd worden afgewisseld met polyfone en gregoriaanse zang. Daarna is er gelegenheid voor een borrel. Tijd: 15:00 -16:00 uur Plaats: Waalse Kerk Toegang: vrije gave Maandag 23 maart

Filmcafé : Soeur Sourire In 1963 had de Belgische non Soeur Sourire een wereldhit met het nummer: Dominique, nique, nique. Het lied bezingt op vrolijke wijze het leven van de heilige Dominicus. Het toont de levenskunst van deze geestelijke. Het leven van Jeannine Deckers (1933-1985), de echte naam van de non, zou veel problematischer verlopen. Haar muzikale hit blijkt een eendagsvlieg. Na haar vertrek uit het klooster komt zij in grote problemen en uiteindelijk pleegt zij zelfmoord met haar partner. In 2009 verscheen de gelijknamige film van Stijn Coninx die haar leven verbeeldt. De avond wordt ingeleid door dr. Tjaard Barnard die ook het gesprek na afloop zal leiden. Dr. Tjaard Barnard is remonstrants predikant te Rotterdam en rector van het Remonstrants Seminarium te Amsterdam Aanvang: 19:30 uur Plaats: Doopsgezind Centrum, Cimburgalaan 98

speciale

Maandag 16 maart Avond voor ouders van kinderen van 0-4 jaar Een avond voor ouders van jonge kinderen om elkaar echt te ontmoeten en in een ’speed-date’ spel verder te praten over kids, geloof en jezelf. Donderdag 19 maart Avond voor ouders en betrokkenen van 4-12 jaar Een avond voor iedereen die zich betrokken weet bij kinderen van 4-12 jaar om elkaar echt te ontmoeten en te praten over geloofsopvoeding en kerk.

Palmpasen in de Lucaskerk Zanggroep ARK Breda is een groep die in 1968 in Breda is opgericht als Jongerenkoor, een toen vrij nieuw fenomeen. Zanggroep ARK bestaat nog steeds, kent circa 30 leden, heeft een eigen combo en een zeer enthousiaste dirigent. Een groep die veel met elkaar optrekt en lief en leed deelt. Veel van de leden zijn al lang aan het koor verbonden. Er is ook een aantal jonge leden (begin 20). Het oudste lid is inmiddels ruim boven de 70. Dit wil niet zeggen dat het koor ‘oud` is. De uitstraling en het toewerken naar nieuw repertoire houdt de club jong en bijdetijds.

6

S’amen Zanggroep ARK verzorgt ook dit jaar weer een Jesus Christ Superstar dienst. In 2014 gebeurde dat op Palmzondag in de Markuskerk. In 2015 zal dat plaats vinden in de Lucaskerk te Breda, op zondag 29 maart. De repetities hiervoor zijn op vrijdag 13 en 20 maart in gemeenschapshuis Zandberg, Zandberglaan 54/BIS en op vrijdag 27 maart in de Lucaskerk.

Het campagneproject 2015 van de Vastenaktie richt zich op de erbarmelijke leef- en werkomstandigheden op de theeplantages in Sri Lanka. Extra aandacht wordt besteed aan het jongerenwerk van SETIK aldaar. SETIK is de caritasorganisatie van het bisdom Kandy en staat voor: Socio Economic Training Institute of Kandy. Deze organisatie wil kinderen en jongeren zelfstandig en zelfbewust maken. Door middel van trainingen en workshops worden zij gestimuleerd hun school af te maken. SETIK zorgt ook voor computercursussen, extra opvang en begeleiding voor basisschoolleerlingen, bibliotheekjes, extra lessen en huiswerkhulp. Deze opvang gebeurt door jongeren die zelf deel uitmaken van de SETIK programma’s.

Hanneke Oomen, Augustinusparochie

Wat gij niet wilt dat u geschiedt

Wie als gast wil meezingen in de viering van Palmpasen met zanggroep ARK wordt van harte uitgenodigd om hier aan deel te nemen. Om aan de uitvoering van Palmpasen als gastzanger een goede bijdrage te kunnen leveren is het wel van belang dat je ter voorbereiding minimaal twee keer de repetities bezoekt. Doe je mee? Dan graag een mail sturen [email protected], of [email protected]. Graag tot ziens!

aan:

Zie ook: www.zanggroepARK.nl

Activiteiten Vastenaktie De veertigdagentijd is je voorbereiding op Pasen; het is een tijd voor inkeer en voor inzet voor anderen. Inkeer kan door mee te doen bijvoorbeeld met de Oecumenische vesper die (na Aswoensdag) elke woensdagavond (19:30 uur) in de Lucaskerk wordt gebeden. Inkeer en inzet is er door mee te doen met de Soberheidsmaaltijden. In de Franciscuskerk is er op donderdag 26 februari, 5, 12 en 19 maart om 18:00 uur een maaltijd (kosten € 5,- graag aanmelden). Op 19 maart krijgt het project speciale aandacht. Ook is er een Solidariteitsmaaltijd in de Michaelkerk en wel op donderdag 19 maart, aanvang 18:00 uur. Ook kunt u meedoen aan een Vastenaktiewandeling. Op vrijdag 6 maart organiseren we een wandeling door de Haagse Beemden, Breda-Noord, Breda-Oost en Teteringen. Nadere informatie vindt u op de website: www.augustinusparochiebreda.nl, en in de nieuwsbrief.

...doe dat ook een ander niet! Dat is al een oude regel die wij er in Nederland op na houden voor de omgang van mensen met elkaar. Die hebben we natuurlijk uit de bijbel. Nou ja, het echte bijbelse woord is eigenlijk een beetje anders (Mattheüs 7:12 en Lucas 6:31), lees die teksten er maar eens op na. De inhoud is in ons dagelijks taalgebruik negatief geworden in plaats van positief. Zulke teksten hebben de neiging àl te snel te worden gelezen, want wij hebben zo’n haast. Alles moet snel, goedkoop en dus automatisch, zelfs vertaalwerk. Dat kun je zien aan bijvoorbeeld de gebruiksaanwijzing van apparaten. Het valt niet mee om een telefoon of een nieuwe televisie in te stellen en te laten doen wat je wilt. Wat zegt u? Al die knopjes en schermpjes!? Ja, die bediening is maar lastig, ik ben ook geen twintig meer. Voor het omgaan met dat spul heb je kinderen nodig, maar die moeten dan wèl in de buurt wonen, anders heb je er niets aan. Die jeugd vormt een levensvoorwaarde in de huidige maatschappij, kinderen drukken volautomatisch op de juiste knopjes. Geen idee hoe dat eigenlijk komt, maar ik vermoed doordat ze van hun geboorte af aan op knopjes drukken, en mijn eigen al vrij bejaarde ‘denkraam’ is daarvoor niet toegerust. Zo kan ik een nieuw apparaat meestal niet aan de praat krijgen. Ik weet niet wat ik het eerst moet doen, bovendien gebeurt er altijd iets anders dan ik wil. Wat bedoelt u ‘gebruiksaanwijzing’? Die dingen zijn toch niet te lezen?! Die worden automatisch vertaald uit het Chinees of zo. Natuurlijk gaat het bij het omgaan met mensen heel anders; daarbij gaat niets automatisch! Nee, iedereen met wie je begint om te gaan, moet je eerst helemaal zelf ‘lezen’ en dat valt niet mee. De meeste mensen zijn onleesbaar en wat vervelender is: ze láten zich vaak ook niet lezen, ze hullen zich bij voorkeur in een soort waas. Nog niet lang geleden kregen wij een fikse financiële crisis en die duurt nog voort en gaat gepaard met een politieke crisis! Een afschuwelijke tijd, zeggen veel mensen. En het is zo wazig wat er allemaal precies gebeurt, maar al die ellende daaromheen is toch vreselijk? En je ziet het allemaal op de

7

S’amen televisie: ontslagen, demonstraties, onlusten, onveiligheid, angst, rellen en opstootjes. En dan die aanslagen van extremisten! Gelukkig dat mijn grootouders dit niet meer hoeven mee te maken. Die leefden nog met het idee van recht en orde en een patrouillerende politieman op straat. Als die eens zouden weten hoe het tegenwoordig toegaat in de wereld. Gebruiksaanwijzing? Niemand heeft de sleutel hoe je met al die verschillende groepen mensen in onze samenleving moet omgaan. Er is geen handleiding, zelfs geen slechte! Nee, er gaat niets vanzelf. Hoe meer er automatisch gaat, des te langer het lijkt te duren; probeert u maar eens een bedrijf te bellen. Wilt u dit: kies zus, wilt u dat: kies zo, dat is wat je hoort. En iedereen praat ook zo snel. Waarschijnlijk met het idee dat alles dan vlugger gaat, maar dat is niet zo. Het duurt alleen maar langer, want je verstaat de helft niet en alles moet worden herhaald. Voor àlles moeten mensen zoals u en ik zich inspannen. Als iedereen nu eens gewoon die joods-christelijke (en ook islamitische) regel, zoals die echt luidt, toepaste: “wat gij wilt dat u geschiedt, doe dat aan een ander”, of om het met de bijbelvertaling in gewone taal te zeggen “behandel anderen net zoals je zelf behandeld wilt worden”. Dat zou mooi zijn! Piet Winsemius

5 vragen aan …. Wim de Kruijf door Gijs van Mourik

diensten op zondag, de jeugd op de gaanderij, dominee Roest die heel soms stil hield in z'n preek en nadrukkelijk naar boven keek, of een koster die als hij naar boven kwam slechts een donkere blik naar de jeugd hoefde te werpen… Ik kwam in het jeugdwerk terecht, de GJMV, er was me gevraagd de leiding de leiding te nemen; ook op muzikaal gebied was ik in die tijd al actief. Aan het eind van de oorlog was ik bijna 18; in verband met de voedselsituatie ben ik toen bij een oom in Zwammerdam terecht gekomen, de scholen waren gesloten. Ik vond het heerlijk om op de boerderij te werken, koeien melken en zo; ik wilde dat blijven doen, maar mijn vader raadde het me af, hij zei dat ik toch geen geld had om een boerderij te kopen. Daarna ben ik op de kweekschool terecht gekomen. In de kerk van Zwammerdam heeft de dominee nog een keer tijdens de dienst alle jongemannen “die gevaar liepen” aangeraden naar huis te gaan omdat “er iets op komst was”. Ook heb ik een echte razzia op de boerderij ontlopen doordat ik toevallig die dag op de fiets naar Den Haag was. Een oudere neef was actief in de ondergrondse, die heeft me nog leren schieten ... Thuis speelde ik al piano en orgel, later heb ik nog meer les genomen. Zo ben ik oprichter en dirigent geworden van diverse koren, het laatst hier in Breda Noord waar ik 35 jaar dirigent ben geweest. Ook heb ik nog gezongen in de cantorij van het Ginneken. We hebben in Groningen gewoond, waar ik hoofd was van de lagere school, daarna in Gouda voordat we naar Breda verhuisden. De verschillen waren groot, afhankelijk van de landstreek waar we woonden werd mijn vrouw met 'mevrouw' of 'juffrouw' aangesproken.

Wat kunt u vertellen over de kerk in Breda Noord ? Dit was natuurlijk een geheel nieuwe wijk, je had een aparte Gereformeerde Kerk en een aparte Hervormde gemeente. Iets dergelijks gold ook voor de twee protestantse lagere scholen in Noord, hoewel dat alleen maar te maken had met de denominatie van het hoofd van de school. Wij kerkten in de Franciskuskerk, met Kerst waren er wel 200 mensen in de kerk, in gewone diensten waren dat meestal zo'n 70 a 80.

Wat vond u bijzonder in die periode in Noord ?

Wim de Kruijff, al heel lang actief; gewaardeerd in Breda Noord en de Noorderbeemden. Ik heb begrepen dat u nog regelmatig betrokken bent bij kerkelijke aktiviteiten zoals het zingen in de Kerstmusical in de Lucaskerk, en dat met uw leeftijd van 87 jaar! Nou, dat was maar acht weken; we wonen al heel lang in Noord, sinds 1967, en dan heb je natuurlijk met heel wat mee gedaan, zoals met gespreksgroepen ter voorbereiding van de diensten.

Waar bent u opgegroeid, en waar bent u zoal 'terechtgekomen' ? Ik ben in Den Haag opgegroeid, we kerkten in de gereformeerde Noorderkerk; een kerkgemeenschap zoals er zo veel waren in het land, een beetje saai in m'n herinnering. Twee

Het Samen op Weg proces, dat was positief; hier in Noord waren Gereformeerd en Hervormd tot dan uiteraard gescheiden. Later ben ik aan een school in de Haagse Beemden gaan werken, toen ben ik ook mee gaan doen met de kerk daar. Gereformeerd en Hervormd gingen er vanaf het begin samen, dat was goed. Ik was de eerste voorzitter van de kerkenraad in de Haagse Beemden, niet zo heel erg lang trouwens want toen werd m'n werk te druk. We hebben in het wijkgebouw en in de Reviusschool gekerkt, de Lucaskerk is pas later gebouwd. Toch heb ik al met al de meeste aktiviteiten hier in Noord ontplooid; ik ben herhaaldelijk ouderling geweest en zelfs organist omdat er slechts één vaste organist was. Nu nog komen we in Noord als ouderen om de week samen, we kennen elkaar allemaal, dat is erg gezellig.

Wat wenst u de kerk toe voor de toekomst ? Hoewel ik ook wel zie dat de aantallen kerkleden teruglopen hoop ik toch van harte dat iedere wijk haar eigen volwaardige predikant kan behouden, dat is essentieel voor een wijkgemeente!

8

S’amen

lgemeen Kerkelijk nieuws Van de voorzitter

‘Niets is wat het lijkt’. Dit is niet alleen de titel van een heel lezenswaardig boek, waarin de belevenissen van een klinisch psycholoog worden beschreven, de zin zou ook regelmatig als ‘Leitmotiv’ van moeilijke processen aangemerkt kunnen worden. In mijn vorige bijdrage aan S’Amen berichtte ik u het volgende: “De avond (op 12 januari) heeft naar mijn idee gezorgd

voor meer onderling begrip en de voorzitter constateerde dat het leek alsof de standpunten wat minder ver uitelkaar kwamen te liggen en dat de visies wellicht dichter bij elkaar lagen dan gedacht”. Daags na het schrijven van deze zin bleek dat

dit toch een te rooskleurige conclusie is geweest. De AK kreeg signalen dat er veel onvrede en zorgen waren ten aanzien van het proces. Wederom is het veranderingsproces uitgebreid aan de orde geweest in de vergadering van de AK van 19 januari. De Algemene Kerkenraad heeft in die vergadering vastgesteld dat de genoemde onvrede en zorgen de voortgang van het proces blokkeerden en heeft derhalve besloten eerst te investeren in het bespreekbaar maken en zo mogelijk opheffen van zaken die belemmerend werken. In die vergadering is besloten om de geplande vergadering van alle ambtsdragers op 2 februari geen doorgang te laten vinden. In plaats daarvan heeft de AK in eerste instantie vertegenwoordigers van het ‘Bredaas alternatief’ (het scenario dat gezien mag worden als

een doorontwikkeling van een aantal eerder gepresenteerde scenario’s en dat volgens de indieners kan rekenen op de steun vanuit twee wijkgemeenten) uitgenodigd.

In dit gesprek zijn over en weer pijnpunten en zorgen benoemd. Er zal nog een tweede gesprek komen waarin meer op de inhoudelijke aspecten zal worden ingegaan van het ingediende ‘Bredaas alternatief’ en het discussiestuk van de Algemene Kerkenraad. Deze gesprekken moeten gezien worden als een tussenstap: het raadplegen van elkaar over de plannen. U begrijpt dat door deze tussenstappen het proces wederom gewijzigd is, maar ik heb u al vaker gezegd dat dit bij dergelijke complexe processen niet ongewoon is. Het streven is om in een goed proces te komen tot de best mogelijke en meest passende oplossing voor de problemen in onze PGB. In de komende vergadering zal de AK opnieuw spreken over de voortgang van het veranderingsproces. Ik houd u op de hoogte. Eind januari heeft onze jeugdwerker, Danielle van Drongelen, laten weten dat zij per 1 maart ontslag neemt. Zij geeft aan dat zij heeft aangevoeld dat verlenging van haar contract niet waarschijnlijk is gezien de huidige omstandigheden van de PGB. Zij neemt ontslag om op zoek te gaan naar een nieuwe functie. Met het vertrek van Danielle verliezen we een enthousiaste jeugdwerker. Iemand die het jeugdwerk in de PGB, maar ook in de Protestantse Gemeente Ginneken een belangrijke impuls gegeven heeft. Onder haar leiding zijn veel nieuwe en goede initiatieven ontwikkeld. Op vrijdag 27 februari zullen we tijdens een borrel in de Lutherse Kerk afscheid van haar nemen. U bent daarvoor van harte uitgenodigd. Wij danken Danielle voor haar inzet voor de PGB en wensen haar veel succes bij het vinden van een nieuwe baan.

Namens de AK, Olda Bode-Nuis, voorzitter

WEER – ZIEN met nog het najaar in het hoofd op het netvlies nog de harde, bruine blâren sta ik vanmorgen in de zonovergoten tuin adem diep een nieuwe lucht. sneeuwklokjes aan de voeten van de bomen waar ik hoor het verlangen in de knoppen van de takken, hier en daar wat prille bloempjes een liefkozing van moeder Natuur. op dit uur een overweldigend gevoel van geluk en belofte. voor ieder schepsel een “natuur”- geheim zo kan het overal op aarde zijn. zegen Heer de vredestichters zodat we het weer - zien.

Regina de Ruiter

Afscheid jeugdwerker Ik heb de laatste twee en half jaar met plezier als jeugdwerker gewerkt bij de Protestantse Gemeente Breda en de Protestantse Gemeente Ginneken. In de afgelopen periode is er veel moois gebeurd in het jeugdwerk, maar omdat de toekomst niet laat zien of er verlenging van het contract mogelijk is, heb ik ervoor gekozen per 1 maart 2015 te gaan stoppen in Breda. Hieronder kort een overzicht van twee en een half jaar jeugdwerk. Ook van de PG Ginneken, omdat dat het plaatje compleet maakt. In Midden-Zuid was het fijn om met Victor Witter en later met Suzanne Kamp te mogen optrekken. We begonnen krachtig om in de Johanneskerk vieringen voor klein en groot te starten. Samen met ds Martin Wagenvoorde en Mieke Frankfoorder was de eerste keer meteen een succes. Mede door de vele kinderen en hun ouders. Het invoeren van de duif, het symbool bij de doop, was een krachtig nieuw iets. Later hebben we ook de zondagse liturgie aangepast met vaste elementen voor kinderen. Hoe bijzonder was het toen Dinah Roobol na vele jaren terecht stopte met het kinderwerk en Chiara de Kroon in de dienst voelde dat zij die taak moest overnemen. Met Tamara en anderen zijn zij een parel in de Johanneskerk. Ook hebben we mooie momenten beleefd met de doopoudergroep in de Johanneskerk. De samenwerking met en inzet van Pieter van Veldhuijzen en zijn vrouw en kinderen was vaak een lichtpuntje in de zoektocht naar jongeren & kerk. In de Markuskerk sprong de musical Jozef eruit. Wat was het fijn dat zoveel mensen, ook van buiten, de weg naar de kerk zo vonden. En ook de aanwezigheid van de kindernevendienst-dames, onder leiding van Ellen van Hooijdonk, bij de brede overleggen over Pasen en Kerst heb ik zeer gewaardeerd. De contacten met ds. Ton van Prooijen

9

S’amen waren goed, gezellig en altijd even prettig. Fantastisch hoe hij in 2013 meteen zijn witte donderdagviering aanpaste voor de 15 jongeren die ik toen meenam. In de Lucaskerk zijn we begonnen met kindvriendelijker vieren in de vorm van Regenboogvieringen. Ook hebben we vieringen gedaan om vrijwilligers in ‘t zonnetje te zetten en zijn Rev en Ross langs geweest. We deden het met elkaar en dat was kracht! We hebben opnieuw naar de opzet van de jongerennevendiensten gekeken en er is gequizzzzt in het kader van 20 jaar Lucaskerk. Ook ben ik bezig geweest met jeugdpastoraat en de Chill Church, samen met Margreet Pols. De aanwezigheid van en interactie met de kindernevendienstleiding van de Lucaskerk heb ik zeer gewaardeerd. Deze zomer hebben we met elkaar het spannende proces van Think Orange ingezet, dat geleid heeft tot de Meet & Greet weken. Na veel gesprekken met elkaar en met de jeugd hebben we de moed gehad om knopen door te hakken. Met de film (www.noorderbeemden.nl, daar vind je de link) hebben we de aftrap gedaan en we geloven met elkaar dat dit werkt. Nicoline Rodenburg was erbij vanaf het allereerste sollicitatiegesprek en dacht mee in de werkgroep jeugd van de Protestantse Gemeente Breda. Later nam Pieter Vergeer dat stokje van haar over. Hij had een belangrijke stem in deze groep en was voor mij ook een fantastische sparringpartner. De contacten met Annet Schuitmaker, Roelinda Vording en Lizeth Vellekoop en last, but not least, met ds. Wim Bisschop waren hartverwarmend en eigentijds. Fantastisch hoe zij het jeugdwerk oppakken en vorm geven! Heerlijke momenten in de soms ook wel eenzame periodes die er bij de taak van de jeugdwerker horen.

In het Ginneken zijn de mensen van de Kleine Kerk toegerust en enthousiaster gemaakt. Ik heb een vast format bedacht voor de kleine kerk bijeenkomsten, dat steun en houvast geeft voor leiding en herkenning voor kinderen. Ook de aanwezigheid van de kleine kerk dames, bij de brede overleggen over Pasen en Kerst heb ik zeer gewaardeerd. Daarnaast kreeg ik van deze groep vrouwen een prachtig gevoel van erbij horen en het met elkaar doen. Het opzetten van kleine in de kerk vieringen, was een spannend proces, maar met hulp van Miriam Grandia staat er een mooi plan. We zien dat het werkt; de kerk is van iedereen, ook van onze jeugd! Fantastisch dat we dat in ‘t Ginneken laten door klinken. Ds Eward Postma en ik hebben inmiddels een mooie groep jongeren gevonden waarbij het pizza eten werkt. ‘Even’ van 17:00-19:00 uur naar de kerk voor pizza en een goed gesprek over zaken van geloof en leven. Ook was het goed om Akke de Vries en Pauline Ruijs te leren kennen. Pauline had in de drukte van haar leven altijd wel even tijd voor een gesprekje met de jeugdwerker; sparren over hoe verder of welk onderdeel nu. Maar ook was het fijn dat ze gewoon kwam koken in de Lutherse kerk bij de jongeren-vieringen in de Stille Week. De contacten met ds. Eward Postma waren bijzonder en mooi. Fantastisch hoe hij het jeugdwerk oppakt en vorm geeft! En erg leuk om met hem te kunnen samenwerken. Ook heb ik veel steun ervaren in mijn werk van Niels den Toom, Berthe van Soest, Saskia van Meggelen en Marlies Schulz. Wat was het fijn om met Marlies in de Goede Week een jongerenviering te kunnen vorm geven. Ik wil alle jeugd bedanken voor hun oprechte interesse in de kerk of in de vragen die ze hebben in hun zoektocht naar geloof en leven. Ook wil ik de kerkenraden bedanken voor hun inzet, tijd en steun en vooral ook voor de ruimte die ik als jeugdwerker kreeg. Ik heb mijn werk met plezier gedaan en me ingezet voor mijn taak met veel enthousiasme en doorzettingsvermogen. De steun en inzet van Pieter Flach als voorzitter van de werkgroep jeugd, waren daarbij zeer bepalend. Bijzonder zoals Pieter zich in heeft gespannen voor de jeugd in Breda. Daar ben ik Breda zeer dankbaar voor. Ik heb altijd met één doel voor ogen gewerkt: de kerk toegankelijker maken voor kinderen, jongeren en hun ouders. Het waren bijzondere ontmoetingen met veel mensen in veel kerken, soms was het werk eenzaam en moeizaam, maar toch overstemmen de fijne contacten en datgene wat we wel bereikt hebben. Ik hoop dat de zoektocht naar samenwerking in activiteiten voor en met de jeugd en hun ouders doorgaat. Ik adviseer de Meet & Greet weken in het bijzonder aan als toekomstmodel om elkaar daarin te vinden. Het was mooi om jullie te leren kennen en een stukje met jullie te mogen meelopen. Dank voor alle bijzondere ontmoetingen.

Zonne der gerechtigheid, ga ons op in deze tijd, opdat al wat leeft de dag in uw kerk aanschouwen mag. Erbarm U, Heer

Jubileumfeest Lucaskerk

Daniëlle van Drongelen, [email protected] Jeugdwerker Protestantse Gemeente Breda en Protestantse Gemeente Ginneken

10

S’amen Verschillende vertalingen

Lutherse Kerk

Cultuurnacht Breda De Lutherse Kerk is zeer druk bezocht. Tijdens de openstelling, na de afscheidsreceptie van Berthe van Soest van het project Noorderlicht, kwamen veel bezoekers binnen. Geteld zijn er meer dan 2000. Naast de kerk zelf was er te zien een Zwarte Madonna die huilt om vrede. Om haar heen is een spiraal van gestolde tranen, als je de spiraal volgt, kom je bij de Zwarte Madonna. De installatie is ontworpen door beeldend kunstenaar Lian Waas. De ramen van de kerk werden beschenen door rood gekleurde lampen. Heel mooi gezicht. Daarnaast op foto hieronder het symbool van een hart m.b.t. Cultuurnacht Breda.

Ontwerpjebijbel.nl is een product van Royal Jongbloed. Naast de Bijbel in Gewone Taal en De Nieuwe Bijbelvertaling zijn ook de Willibrordvertaling en de Herziene Statenvertaling beschikbaar.

Namens het Nederlands Bijbelgenootschap, Diny Fockens-Brink (Terheijden) 076 5934360

De Raad van Kerken Breda is nu ook op internet te vinden! www.raadvankerkenbreda.nl

Afdeling Breda Donderdag 12 maart, themamiddag

Vogels De eerstvolgende themamiddag, waarvoor u van harte bent uitgenodigd, is op 12 maart. Op deze dag geeft de heer Gérard van den Broek een diapresentatie over vogels; hij is al eerder bij ons geweest, en dat was zo’n groot succes dat het bestuur besloot hem nogmaals uit te nodigen. Tijd: 14:00 uur tot 16:00 uur Plats: Markuskerk, Hooghout 96 Voor vervoer of inlichtingen: Wilma Bondzio-Hupkens, 076-5228628, [email protected]

Wilma Bondzio-Hupkens

Ontwerp je eigen bijbel De Bijbel in Gewone Taal met een mooie vakantiefoto op de voorkant? Of De Nieuwe Bijbelvertaling met een eigen tekening op de cover? Op www.ontwerpjebijbel.nl van Royal Jongbloed kunt u zelf de favoriete bijbelvertaling kiezen en een persoonlijke omslag ontwerpen.

Hoe werkt het? Voor deze gepersonaliseerde Bijbel heeft u de beschikking over verschillende vertalingen, formaten en materialen. Op de website ontwerpjebijbel.nl voegt u makkelijk eigen foto’s of illustraties toe. Of u kiest een achtergrond uit de collectie van de website. Door het toevoegen van persoonlijke teksten en symbolen wordt de Bijbel een uniek exemplaar die helemaal naar eigen wens kan worden samengesteld.

Geschikt als cadeau De gepersonaliseerde bijbels zijn ook geschikt voor huwelijken, belijdenissen of als afscheidsgeschenk voor leerlingen die de basisschool verlaten. Op ontwerpjebijbel.nl wordt stap voor stap uitgelegd hoe het werkt. Tevreden met het ontwerp? Een eigen unieke bijbel heb je tien dagen na de bestelling in huis.

Breda-Wismar-Arad Zomerontmoeting in Breda Het lijkt allemaal nog ver weg, maar de tijd vliegt! Dit jaar zal de Zomerontmoeting van Breda-Wismar-Arad plaatsvinden hier in Breda en wel van vrijdagavond 28 augustus t/m dinsdagmorgen 1 september. Dan hopen we een aantal mensen uit onze beide partnergemeenten te mogen ontvangen rond het thema ‘RIVIEREN’. Vorig jaar in Arad was het thema ‘BERGEN’ en volgend jaar, als Wismar aan de beurt is, zal het thema daar ‘ZEE’ zijn. Zo hebben we samen drie thema’s gekozen aan de hand van onze geografische kenmerken: bergen, rivieren en de zee. Om samen rond het thema een kerkdienst te houden, op een creatieve manier over rivieren in de Bijbel en in het leven met elkaar in gesprek gaan en natuurlijk ook gewoon genieten van het feit dat wij elkaar op deze bijzondere manier keer op keer mogen ontmoeten!

11

S’amen Gastgezinnen gezocht Zoals gezegd duurt het nog wel even, maar wij weten ook dat agenda’s toch snel vol lopen en daarom willen wij u nu alvast vragen u op te geven als gastgezin. Dit betekent logies met ontbijt voor 4 nachtjes. Wij verwachten zo’n 16 gasten en het zou fijn zijn als wij hen allemaal een gastvrij huis zouden kunnen geven. Mocht het zo zijn dat u geen eigen vervoer heeft maar wel een bed over, dan is dat geen probleem. Ophalen en terugbrengen kan geregeld worden. Belt of mailt u mij even als u gastgezin wilt zijn? Alvast bedankt!

-

een po-stoel incontinentiemateriaal (m/v) looprekjes/wandelstokken handgereedschap (bijv. hamers, beitels, boormachines)

Wij halen het graag bij u op!!

Mieke Frankfoorder (vz) 076-5146523, [email protected]

Uit het Annahuis

Zomerontmoeting in Breda in 2012

Gerard komt niet meer al kwam hij regelmatig z'n koffie drinken en om te praten, het was te weinig om zo door te gaan. Want niemand zag hem werkelijk staan. Met scherpe tong en pen de maatschappij wilde hem niet begrijpen. Met wet en pillen kreeg men hem klein. Hij nam de trein, en heeft in plaats van strijd nu rust gevonden!

Bijzondere hulpgoederen gezocht

Gerard is maandag 9 februari begraven.

Wij zijn voor Arad nog op zoek naar: - een scootmobiel of een electrische rolstoel voor een gemeentelid die een herseninfarct heeft gehad en nu nog maar moeizaam kan lopen.

Vier cantorijen oefenen voor de Werelddiakonaat dienst Lucaskerk, 1 februari

Rob Snijders

12

S’amen

Van de voorzitter Er wordt binnen de Protestantse Gemeente Breda hard gewerkt aan het veranderingsproces dat nodig is om financieel gezond het werk voort te kunnen zetten. In de december vergadering van de kleine kerkenraad omarmden we een plan dat ontwikkeld was door gemeenteleden uit onze wijk. Toen we het plan presenteerden aan de gemeente werd het enthousiast onthaald. Hierna namen gemeenteleden van andere wijken contact op met de leden van onze denktank. Deze contacten hebben erin geresulteerd dat er een gezamenlijk plan is ontwikkeld, dat op 12 januari door ons moderamenlid, tevens lid van de denktank NoorderBeemden, Peter Jan Plooy, is gepresenteerd op de gezamenlijke vergadering van de AK met de ambtsdragers van de wijken MiddenZuid en NoorderBeemden. In de vergadering van februari heeft de kerkenraad van de NoorderBeemden het gezamenlijke plan, ‘Bredaas alternatief’, besproken. De kerkenraad is positief gestemd over het feit dat er gezamenlijke stappen worden ondernomen. Ondertussen gaat de tijd gewoon door en komt het emeritaat van onze wijkpredikant met rasse schreden dichterbij. Op allerlei plekken in onze organisatie denken we na over wat ons te doen staat als we het voorlopig zonder eigen predikant moeten doen. We zullen dat denkproces afronden in het kerkwerkersweekend dat we willen houden op vrijdagavond 19 en zaterdagochtend 20 juni. Tenslotte nog het volgende. De voorbereidingen voor het afscheid van Wim Bisschop zijn in volle gang. Op 12 april hoopt hij zijn afscheidsdienst te houden en de dag ervoor, 11 april

willen we op gepaste wijze aandacht besteden aan zijn vertrek. Voor zover u dat nog niet gedaan had: Noteert u beide data vast in uw agenda.

Rolf Boertien, voorz. wijkkerkenraad

Vieringen We zijn begonnen aan de veertigdagen op weg naar Pasen; een periode van bezinning, verdieping, inkeer. Soms ook een periode van loslaten, onthechten of vasten in talrijke oude of nieuwe vormen. Zo kunnen de veertig dagen meewerken aan inhoud en diepgang in het dagelijks leven. De zondagen worden dan als vanzelf nog nadrukkelijker opstandingsdagen, dagen van perspectief. Op zondag 22 februari begint een nieuw project voor de veertigdagen: van week tot week gaan we iets toevoegen aan het troostkastje. Dat is een nieuw initiatief van de werkgroep Jeugd en de Werkgroep Pastoraat: een manier om ruimte te maken voor het verdriet van kinderen. Op zondag 1 maart is ds. Rooze uit Tilburg onze voorganger. Na onze eerste kennismaking in januari begroeten wij hem graag weer. Op 8 maart houden we een oecumenische viering met de Bethlehemkern en op 15 maart vieren we de Maaltijd van de Heer. Op zondag 22 maart volgt de tweede Meet & Greet-viering, met in de week daarvoor verschillende bijeenkomsten van betrokkenen. Vespers Vanaf woensdag 25 februari houden we elke week een oecumenisch avondgebed; een moment van stilte, bezinning en gebed. In de vespers klinken ook steeds fragmenten uit de Johannes Passion, o.a. omdat op woensdag 1

april een leerhuisavond over de Johannes Passion gehouden wordt. De vespers beginnen steeds om 19:30 uur in de Lucaskerk.

En verder In veel ontmoetingen en contacten komt steeds nadrukkelijker mijn komende emeritaat aan de orde. Logisch ook: wie dat zou willen, zou de dagen kunnen aftellen, zo snel gaat het. Ondertussen gaat het werk gewoon door, er worden veel maatregelen en voorbereidingen getroffen om straks als wijkgemeente verder te gaan zonder een eigen predikant. En als ik dat allemaal zo zie en hoor dan krijg ik er steeds meer vertrouwen in dat het voortreffelijk zal gaan. De werkgroepen weten heel goed wat hen te doen staat, het moderamen en de kleine kerkenraad blijken zeer alert en zorgvuldig. Bovendien ziet het er naar uit dat ds. Marlies Schulz enige ondersteuning en begeleiding kan bieden. Natuurlijk als een tijdelijke voorziening, maar alle hulp is van harte welkom. Het is wel heel ‘apart’ om richting het ‘pensioen’ te gaan terwijl er een spannend bezinningsproces over de toekomst van de PGB bezig is, waarvan nog heel onzeker is wat de uitkomst zal worden. Gelukkig ligt er ook een plan dat bij ambtsdragers en andere gemeenteleden kan rekenen op een groot draagvlak, en dat lijkt me in elk geval één voorwaarde voor een zinvolle gezamenlijke toekomst. Voor mij zelf zijn de weken naar april vooral ook een periode van terugkijken en herinneringen ophalen. Lief en leed komt langs, er is veel gebeurd; veel gedaan, veel beleefd en gedeeld. Er is veel reden om dankbaar te zijn.

ds. Wim Bisschop

13

S’amen

Rondom de Markuskerk Dinsdag 3 maart

Verbinding en aandacht Pastoraat is een kerntaak van onze wijkgemeente. Het gaat om ‘verbinding en aandacht’, zegt een handreiking van de PKN. Maar hoe organiseer je dat? We lopen al een tijdlang tegen de grenzen aan van het traditionele gemeentepastoraat. Daarnaast komt ook de vraag op ons af welke rol we als kerk kunnen spelen nu er zoveel verandert in de zorg. Heel graag willen we daarover met elkaar in gesprek. Hoe kunnen we naar elkaar blijven omzien, wat is onze pastorale roeping als gemeente en wat is er mogelijk? Alle 65-ers uit de wijken Oost en Teteringen hebben inmiddels een uitnodiging gekregen voor een middag over ‘zorg en pastoraat’. De middag is niet alleen informatief, maar vooral ook gezellig en ontspannen. Zo zullen de vragen over de zorg ook behandeld worden door een cabaretière, Madame Georgette, in haar korte voorstelling ‘Madame Georgette maakt schoon’.

weer een keer voortzetten, nu vooral toegespitst op de liturgie en dan met name op de liederen. Ons liedboek kent een grote diversiteit aan avondmaalsliederen. Welke spreken je aan en raken (door de tekst en/of de muziek) aan jouw beleving van het avondmaal? We nodigen u uit om op maandag 9 maart naar de kerk te komen, van, om hierover met elkaar in gesprek te gaan én om te zingen. Onze cantorij zal ons vocaal ondersteunen. Tijd: 20:00 – 21:00 uur

ds. Ton van Prooijen

Koken met dominee Ton Op zaterdag 7 februari hebben de kinderen van de kindernevendienstgroep samen gekookt en gegeten met dominee Ton. Doel was om de kinderen beter kennis te laten maken met de dominee (en andersom). We begonnen met het snijden van de groenten voor de soep. De jongens (5-8jr) sneden de prei, ui, paprika, bloemkool, selderij etc. De meisjes (4 jr) mochten soepballetjes rollen en vermicelli verkruimelen.

Tijd: 14:00-16:00 uur Als u vervoer nodig hebt, kunt u dat laten weten aan Rob Snijders (06 51152844) of Gijs van Mourik (06 28539551). Maandag 9 maart

De Maaltijd vieren Alweer een paar jaar geleden hebben we op een donderdagavond met elkaar gesproken over onze beleving van het Heilig Avondmaal, of de Maaltijd van de Heer (alleen al hoe je het noemt zegt misschien al iets over hoe je het beleeft). We willen dat gesprek graag

vertellen naar wie de bloemen toegaan?” ”Waar is de hemel eigenlijk? Is dat ergens achter de wolken?” Dat was wel een heel moeilijke vraag, Ton legde het terug bij de kinderen: “Kan je er naartoe met een raket?” Waar de hemel precies is, weten ze nu nog niet. Maar we weten wel dat het in de hemel altijd fijn zal zijn. “Daar gebeuren alleen maar mooie dingen”.

Terwijl de soep stond te pruttelen, werden er leuke gesprekjes gevoerd. De kinderen hadden vragen voorbereid die ze aan de dominee wilden stellen. “Bent u zelf ook gedoopt? Hebt u er voor geleerd om dominee te worden? En krijg je er ook geld voor?”. ” Wat is het leukste van dominee zijn? Dat je dan zoveel mag praten? Of dat je mag

Ton had ook vragen voor de kinderen, over hobbies en zo. En wat ze zouden willen veranderen in de kerk. “Zou het leuk zijn als er alleen maar kinderen in de kerk kwamen?” De jongens kijken om zich heen en zeggen dan: ”Dan is de voorhof wel een beetje leeg, het is gezelliger met wat meer grote mensen erbij”. Maar er zou wel een ballenbak in de kerk mogen, dat mist nu nog. Na de soep met stokbrood en het ijsje nam Ton de kinderen mee naar de kerkzaal om de avond af te sluiten met een mooi verhaal. Het was een geslaagde avond. De kinderen weten nu dat de dominee ook wel eens wat anders draagt dan een witte stola en dat hij zelf ook papa is. En bent u nieuwsgierig geworden naar de antwoorden op genoemde vragen? Vraag het dan nog eens na bij de kinderen (of bij Ton zelf). Namens Tjeard, Ties, Siebren, Ruben, Floris, Anne en Emma,

Marieke Alberts

14

S’amen

Pastoraal wijkteam Zuid

Februari tot april

van een mogelijke Koude Oorlog. Leren we dan niets van de geschiedenis? Op een bijeenkomst in het stadhuis waren onlangs afgevaardigden van allerlei religies uit de stad bijeen. Aanleiding vormden de gebeurtenissen in Frankrijk. Welnu, dan merk je hoe angst en tweespalt werkzaam zijn ook in de Bredase samenleving. Wist u dat Joden niet als Jood herkenbaar over straat kunnen in onze stad? Wist u dat een moskee beklad werd met hakenkruizen? Bemoedigend vond ik dat alle denominaties in onze stad de vrede zoeken, het onderlinge begrip. Men wil elkaar vasthouden, escalatie voorkomen, met elkaar meeleven. Geloof is de oorzaak van alle conflicten in de wereld, hoor je tegenwoordig veel zeggen. Maar ik hoorde hier een ander geluid: geloof als bron van goedheid, waardoor je elkaar, hoe verschillend je ook bent, met respect bejegent, het leven gunt. Bemoedigend vond ik dat.

Lenie Dijkstra-van den Oever

Veertig Dagen

Als nieuwe voorzitter leidde mw. Aletta Vlaardingerbroek de 1e bijeenkomst van dit jaar. Naast zaken met betrekking tot de pastorale zorg werd ook aandacht besteed aan ideeën voor de erediensten, contacten met de Diakonie, de financiële problematiek van de protestantse gemeente Breda en de daaraan verbonden mogelijke consequenties, en de medewerking aan de Actie Kerkbalans.

Harold D. Wessels

het is allemaal langsgekomen. Klanken, tonen, het geluid van een draaiorgel, het zit allemaal in ons orgel. Aart bedankt voor deze muzikale reis.

Ellen van Hooijdonk- van der Stelt

Terugblik

Orgelconcert

Expositie in de Voorhof In 1948 werd ik geboren als Lenie van den Oever vandaar mijn signering met een O en daarin een L. Tijdens mijn studietijd in Wageningen heb ik de eerste jaren ook tekenles gehad, waar met name ook aandacht werd besteed aan perspectief en dergelijke. Ruim 10 jaar geleden ben ik begonnen met een cursus aquarelleren, omdat ik dat altijd heel moeilijk vond, daarna ben ik verder gegaan met eerst acryl en later ook olieverf. Het hier tentoongestelde werk is of olie of acryl of een combinatie van beiden. Ik schilder voor mijn plezier en als er mensen zijn die eens willen komen kijken dan met alle genoegen. Verkoop in overleg.

Lenie Dijkstra – van den Oever 076-5439081

Toen de Markuskerk een nieuw orgel kreeg, heeft Aart Bergwerff advies gegeven. Uit die tijd stamt zijn belofte om op dit orgel een concert te geven. Bij de voorbereiding van het jubileumjaar toen de vraag kwam, wist hij zich dat nog goed te herinneren en wilde daar ook graag invulling aan geven. Meer dan 70 bezoekers hebben mogen gen ieten va n e en afw is se len d programma, ingeleid door Aart zelf. Werken van Bach, Händel, thema en coda uit ‘Canto Ostinato’ van Simeon ten Holt en een improvisatie van Aart op het lied: ‘Langs beelden van hoop’,

Rondom de Johanneskerk Tweespalt – nee, samen zoeken Onze wereld geeft op dit moment veel ellende te zien. Onbegrijpelijk wat mensen anderen aandoen in naam van hun God. En dan ook nog de dreiging

In deze samenleving proberen wij als christenen Jezus te volgen. De komende tijd zijn we daar weer geconcentreerder mee bezig, met die navolging, in de veertig dagentijd. Veertig dagen om te laten zien dat het anders kan. Dat het kwaad overwonnen kan worden door het goede, dat het de moeite waard kan zijn om jezelf niet te laten gelden, maar de ander uitnemender te achten dan jezelf. Die vreemde weg van Jezus, waarop wij hem, zo goed en zo kwaad als het ons lukt, mogen volgen.

Tranen Ik ben getuige van veel tranen, in het pastoraat. Veel gemeenteleden moeten veel meemaken, het kan van alles zijn, er worden heel wat tranen gehuild. In de Bijbelkring kwam onlangs een beeld uit Psalm 56 naar voren, dat mij en anderen bemoedigde. ‘Vang mijn tranen in uw kruik’, klinkt het in deze Psalm. Een prachtig beeld: God heeft een tranenflesje waarin onze tranen bewaard werden. Bij Hem wordt niet vergeten wat wij moeten meemaken.

Gelukkig of mislukt? Dat brengt me tenslotte bij een prachtig artikel uit het dagblad Trouw (Letter & Geest zaterdag 7 februari). Is geluk de nieuwe religie in onze samenleving? En als je niet gelukkig bent, ben je dan mislukt? Nee, er klonk een krachtig pleidooi voor de

15

S’amen waardigheid van elk leven, hoe onvolmaakt, onaf, verknipt het soms ook is. Ik citeer het slot van het artikel:

Elk mens wordt geboren met een waardigheid die niets of niemand hem af kan nemen. Of je nu slim bent of verstandelijk gehandicapt, gezond of ziek, moordenaar of topscorer, je menselijke waardigheid blijft. We kunnen nooit geheel beschikken over het leven, het

blijft altijd iets ontzagwekkends en onaantastbaars.

hopen dat veel ouders er met hun kinderen zullen zijn.

Daar wil ik alleen maar ‘amen’ op zeggen.

Verder zal er binnenkort weer een doopviering zijn. Met twee doopouderparen ben ik bezig met de voorbereiding van de doop van hun zoon. In de volgende S’amen meer.

Bijzondere diensten Op 15 maart vieren we weer een dienst van Klein en Groot. Thema is: Delen wordt vermenigvuldigen. De dames van de kinderkerk zijn druk bezig met de voorbereidingen. We

Vrede wens ik een ieder in alle omstandigheden van het leven.

ds. Saskia van Meggelen

Nieuws uit de Evangelisch Lutherse Gemeente Overgave

“Dat is uiteindelijk het enige waar religie over gaat: over de keuze tussen overgave en afwijzing, tussen een ja of een nee tegen het leven. Kies je voor overgave, dan wordt dat de bron van zowel uitdaging als troost.” (Dorothee Sölle) Nu ik deze woorden op papier schrijf moet het nog carnaval worden, maar als u dit blad in handen heeft is de 40dagentijd als voorbereiding op de Stille Week en Pasen al volop begonnen. De tijd die dankzij de overgave en weg van Jezus aan voor ons zo bijzonder is geworden. Uitmondend op zijn dood aan het kruis die niet het einde van alles betekende. In dit kleine citaat van Dorothee Sölle uit haar boek ‘Gij stil geschreeuw’ brengt zij voor mij de essentie onder woorden van wat geloven voor een mens betekent: kiezen voor of tegen het leven dat ons gegeven is. Dit is geen momentopname maar een levenslang proces. Tijden als de 40dagentijd die elk jaar terugkomt kunnen helpen om je – als is het maar voor even – te bepalen bij deze keuze: wat vraagt God van mij en ben ik bereid mijn weg met God te gaan zoals Jezus zijn weg ging? Dat betekent niet ‘worden als Jezus’ maar je eigen bestemming vinden. Om deze keuze en deze vragen draaien dan ook de diensten die wij in deze bijzondere tijd van het jaar vieren: denk maar aan de verzoeking van Jezus in de woestijn op zondag Invocavit: niet macht en roem kiest Jezus maar een leven als mens onder mensen – zonder superkracht. Nog duidelijker komt dat ter uitdrukking in de stille week waar Jezus in Gethsemane bidt: Vader, laat deze beker aan mij voorbijgaan, toch niet

mijn maar uw wil geschiedde. Jezus kiest voor de overgave en geeft uiteindelijk zichzelf voor ons. Bijna onvoorstelbaar.

boodschappen zullen wij het fijn vinden als u zich bij mij via de mail of de telefoon opgeeft: ([email protected], 040-2417664).

En ook dit jaar laten wij ons in deze tijd bepalen door zijn weg van zondag op zondag: op 22 februari beginnen wij met zijn keuze in de woestijn, op 8 maart gaan wij stil staan bij wat het vertrouwen op God alles vermag, en op zondag 22 maart delen wij brood en wijn als sterking voor onderweg en h e b be n w i j a a n s l u i t en d o n z e gezamenlijke vastenlunch. Na de diensten in de Stille Week vieren wij een gezamenlijke, feestelijke Paasdienst met de Schalmgemeenten (Remonstran tse, Doo psgezinde, Waalse en Lutherse gemeente) deze keer in het Doopsgezind Centrum in de Cimburgalaan.

Ds. Marlies Schulz

Ik wens u allen goede dagen toe en wil afsluiten met een gebed van Thomas Merton:

Heer, mijn God, Ik weet niet waar ik heen ga. Ik ken de weg niet die voor mij ligt. Ik kan niet met zekerheid zeggen Waar hij zal eindigen. Ook ken ik mezelf niet echt, En als ik denk dat ik uw wil volg, Dan betekent dat nog niet Dat ik dat ook werkelijk doe. Maar ik geloof dat het verlangen Om U te behagen U in feite ook behaagt. En ik hoop in dat verlangen te leven Bij alles wat ik doe! Ds. Marlies Schulz

Gezamenlijke lunch op 22 maart Na de dienst op zondag 22 maart is er weer een gezamenlijke lunch in de consistoriekamer. In verband met de

Commissie Lutherana Op de AK vergadering van 19 januari is besloten tot benoeming van de commissie Lutherana. Waarom z’n commissie lzult u zich afvragen? Is een wijkgemeente van bijzondere aard niet genoeg voor de Lutherse inbreng in de PGB? Ja en nee. Ja dat is genoeg, omdat wij als dragers van de Lutherse traditie zo’n commissie niet nodig hebben om het geestelijk erfgoed van het lutheranisme te bewaren. Nee toch niet genoeg, als we ons proberen voor te stellen hoe wij ons lutherse erfgoed zichtbaar zouden moeten maken en ten dienste stellen van de hele PGB. Dit laatste is nl. bij de vereniging in 2013 afgesproken. De commissie lutherana is toen opgenomen in de plaatselijke regeling als adviescommissie van de algemene kerkenraad. Het is de bedoeling, dat de commissie gevraagd of ongevraagd aan de AK adviezen geeft met betrekking tot deze dienstbaarheid van de Lutherse traditie in de PGB, opdat naast de traditionele calvinistische traditie ook de lutherse zichtbaar gemaakt kan worden. De PGB zal daardoor veelkleuriger worden zonder zich over te geven aan modernistische tendensen. De Lutherse traditie bestaat inmiddels al 450 jaar en is wereldwijd zelfs de grootste. In feite willen wij op plaatselijk niveau het zelfde doen als waartoe de Lutherse

16

S’amen synode op landelijk niveau door de PKN is geroepen. Ook de status van de commissie is een afspiegeling van de landelijke structuur: geen zelfstandige beslissingen die ten principale bij de AK liggen. Wel adviserend in voorkomende kwesties.

geroepen zou voelen mee te denken over de wijze waarop de Lutherse inbreng in de PGB praktisch kan worden vormgegeven laat het dan weten aan Olda, Marlies of mij. Wel graag enige affiniteit met het Lutherse gedachtengoed.

De commissie zal moeten bestaan uit twee Lutheranen en twee nietLutheranen. Olda Bode-Nuis als niet Lutheraan en Marlies Schultz en ik als Lutheraan. De tweede niet-Lutheraan moeten we nog vragen. Als u zich

Ondanks de uiterst moeilijke tijden die we in de PGB thans doormaken op weg naar een toekomstbestendige gemeente die zich financieel zelfstandig kan redden, gaan wij in vertrouwen aan de slag. Zoals de

M G. van Dooren

Waar wil ik uit opstaan? Op zaterdag 21 maart is er in de Abdij van Koningshoeven in Tilburg een bezinningsdag. Thema van de dag is ‘Waar wil ik uit opstaan? Franck Ploum zal de dag begeleiden, het gebedsritme van de monniken wordt gevolgd en tussendoor zijn er lezingen en opdrachten. Dit jaar zullen er vier van deze dagen zijn, steeds rond het wisselen van de seizoenen (21 maart, 27 juni, 19 september en 19 december). Voor meer informatie en aanmelding zie: http://bureaumamre.nl/images/ Abdijdagen_2015_programmatekst.pdf Commentaar bij de tijd

Geloof in God

Het jaar is nog maar net op gang, of we hebben al weer twee onderzoeken die met God en geloof te maken hebben achter de kiezen. Het laatste van de twee ging over religie: 63% van de Nederlanders heeft een negatieve associatie bij het woord religie. Ik heb persoonlijk nooit van het begrip religie gehouden. Het is een containerbegrip, waar van alles en nog wat in zit. Ik kan me over de uitslag van dit onderzoek dan ook niet druk maken. Geloof in God Het eerste onderzoek ging over geloof in God. Van de ondervraagde Nederlanders gelooft 17% in God, 25% gelooft dat God niet bestaat, de rest zit er tussen: van ietsist (er is iets hogers) tot agnost. Die 17% lijkt me te laag: er zijn 1 miljoen moslims in Nederland en bijna 1 miljoen allochtone christenen. Dan zit je al op 12,5% gelovigen in God. Het overige deel van Nederland zou dan op 4,5% komen. Reken daar de leden van gereformeerde en evangelische kerken bij, dan komt het erop neer dat in de Protestantse kerk nauwelijks nog een gelovige in God te vinden is. Kan dat waar zijn? Kerk in de marge Maar ook al is het wel zo - en reken ik verkeerd - wat moet ik er mee? Ik weet al lang dat de kerk ergens in de marge zit. Ik weet ook al dat geloof in God niet de keuze van de

apostel Paulus al heeft geschreven: ondanks alle verschillen tussen mensen wat betreft gewoonten en genadegaven: één God, één doop en één kerk. Dit bindt ook ons in de PGB. Of zoals Luther het met een variant op psalm 46 vertolkte : een vaste burcht is onze God. Als wij dit indachtig blijven mogen wij vertrouwen hebben in alles wat hieruit volgt.

G. de Keizer, voorzitter evangelisch lutherse wijkgemeente PGB

meerderheid van de Nederlandse bevolking is. Ik vind het best dat dit onderzoek is gedaan, maar volgende week ben ik de percentages vergeten, of wordt mijn aandacht weer getrokken door het volgende onderzoek. Laat één ding duidelijk zijn: in de kerk schudden we het geloof in God niet uit de mouw. We komen niet naar de kerk om te vertellen dat wij tenminste nog in God geloven. Maar daar gaat het ook niet om. Afgelopen zondag sloeg een tekst bij mij naar binnen. Het verhaal: Jezus bij de bron, gesprek met een Samaritaanse vrouw over water en een emmer. En dan die ene zin: als u wist wat God wil geven (Joh. 4:10) Als u dat nu eens wist…. Ik loop de hele week over die zin na te denken. Of ik in God geloof? Alsof het een kunstje is dat ik wel of niet flik. Ik en mijn godsgeloof…. Maar dan die zin. Die het omkeert. Als je eens wist wat God je geven wil. Wat dan? Dan roep je: geef me water, levend water. En het wordt je geschonken. God is niet een puzzel, een uitkomst van een poll, maar een bron die opspringt in de woestijn en die je leven geeft. Vragen Kan zo’n onderzoek me niet schelen? Dat zou ik niet willen beweren. Los van percentages raakt het me dat voor een grote meerderheid God niets zegt. ‘Wisten ze maar wat God ze geven wil’, denk ik. Waarom kan ik het ze niet zo vertellen dat het geloofwaardig is en raakt? Waarom slagen we daar als kerk zo matig in? Waarom zoeken tijdgenoten het in de meest exotische spiritualiteit, en wordt het kerkje op de hoek voorbij gelopen? Daar krijg ik de vinger niet achter. Een antwoord op die vragen frommel ik niet nog even in deze column. Ze blijven voorlopig nazingen. Met dank aan het onderzoek.

dr. Arjan Plaisier, scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. (Bron: www.protestantsekerk.nl/actueel/commentaar-bij-de-tijd)

40dagentijd-app Download nu de 40dagentijd-app en leef zo naar Pasen toe. Iedere dag in de 40dagentijd kunt u een nieuwe dagtekst openen. Deze teksten kunt u gebruiken voor dagelijkse bezinning en delen met anderen. De 40dagentijd-app heeft ook een aantal nieuwe elementen. Zo is er de optie om een poll in te vullen waardoor je samen met andere gebruikers van de 40dagentijd-app ervaringen uit kan wisselen. In de 40dagentijd staat sober leven centraal en sta je bewust stil bij het onrecht en de armoede in deze wereld. Om hier concreet invulling aan te geven biedt de app de mogelijkheid om te besparen op je dagelijkse uitgaven. In het

17

S’amen bespaaroverzicht kun je precies zien hoeveel je hebt bespaard. Zo gaan we door middel van de app samen op weg naar Pasen door te ontvangen en te delen. Wij wensen u een goede voorbereiding op het Paasfeest!

de Golfstaten. Jelyn wil graag haar geloof beleven. Ze woont samen met miljoenen christelijke arbeiders in de Golfstaten. Daar moeten ze hard werken voor een schamel loon en ze voelen zich eenzaam. Ze vinden maar moeilijk aansluiting bij de bestaande kerken, door taal- en cultuurverschillen.

Download de 40dagentijd-app via Google Play (Android) of App Store

Het Bijbelgenootschap in de Golfstaten leidt mensen uit de kerken op om Bijbelverhalen te vertellen volgens de methode ‘Simply the Story’ (STS). Na het vertellen van het verhaal wordt er door de mensen doorgesproken over het persoonlijke geloof. Door de STS-methode vinden de gastarbeiders bemoediging en troost in de boodschap van de Bijbel. Ook Jelyn heeft hierdoor geleerd om het Woord van God zo te delen dat het mensen raakt.

Collecte Kerk in Actie – Voorjaarszendingsweek

Zij wil haar geloof beleven

zondag 1 maart In de meeste gemeenten van de Protestantse Kerk wordt op deze zondag gecollecteerd voor Kerk in Actie Voorjaarszendingsweek. Centraal staat Bijbelgenootschap in

Kerk in Actie steunt het werk van het Bijbelgenootschap in de Golfstaten.

H.E.S. Woldring

Jan Amos Comenius

De Boekenplank Erik Pool

Aanwijzingen voor het goede leven Erik Pool is medeoprichter van La Scuola, een academie voor levenskunst. De levenskunst en de zoektocht naar zin staan centraal in dit optimistische boek, om uiteindelijk de filosofische vraag beantwoorden: "Betekent jouw leven genoeg?"

Oamon, 216 blz., € 34,90 Herman M. van Praag

Net voorbij de rede

Boom, 215 blz., € 22,50 Lia van Aalsum

Kijken naar piritualiteit om te leren Spiritualiteit heeft iets toe te voegen aan het onderwijs, is de stelling van dit boek. Lia van Aalsum stimuleert een professioneel gebruik van het woord spiritualiteit. Een oefening voor beroepsoefenaars in kijken naar processen van groei en vorming, om te leren. Valkhof Pers, 208 blz., € 22,50 Susan Neiman

Waarom zou je volwassen worden? Betekent volwassen worden het opgeven van je je jeugddromen? Neiman wijst een andere weg: voLwassenheid is zelf een ideaal. Ambo/Anthos, 219 blz., € 19,99

Comenius (1592-1670) maakte naam als pedagoog, filosoof en theoloog. Hij leefde in een donkere tijd, maar vocht rusteloos voor vrijheid van denken in zijn werken. Dankzij, of misschien wel ondanks, zijn leven als vluchteling in Amsterdam heeft hij een belangrijke plaats in de Nederlandse cultuurgeschiedenis.

"Er zijn gedachten, behoeften waar de rede geen raad mee weet. Het begrip God is zo'n gedachte." Emeritus hoogleraar psychiatrie Herman van Praag onderzoekt het grensgebied tussen vernuft en verbeelding. Hij kruist de degens met personages uit de Bijbel, met hedendaagse personen en zelfs met de Eeuwige. Uiteindelijk beseft hij: "Ik ben religieus." Boom, 332 blz., € 29,90 Remco van Mulligen

Radicale protestanten Toegankelijk proefschrift van historicus over de opkomst en ontwikkeling van de Evangelische Omroep, de Evangelische Hogeschool en de ChristenUnie en hun voorlopers (19452007). Hun beginjaren stonden in het teken van 'geestelijke strijd' tegen de moderne cultuur. De oude beginselen z i j n a a r di g v er w a t er d, m en en sommigen. Maar is dat wel zo? Dient zich hier wellicht een vitaal 'radicaal protestantisme' aan? Buijten & Schipperheijn, 470 blz., € 29,50

18

S’amen

Geknipt voor U R. v. Klaveren-Koelewijn

Meer kinderen nodig Nederland ontgroent en vergrijst in rap tempo. Dat kan slecht uitpakken voor de economische ontwikkeling. Er moeten meer kinderen worden geboren. In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw heeft er een belangrijke omslag plaats gevonden in West-Europa en Amerika. Was er tot dat moment grosso modo in de samenleving sprake van een ethiek waarin zelfverloochening een belangrijke plaats innam, na de flower power kwam zelfontplooiing meer en meer centraal te staan. De omslag had alles te maken met het proces van secularisatie. Zelfverloochening is vrucht van het christelijk geloof, en waar dit geloof uit zicht verdwijnt, daar komt zelfontplooiing en zelfverwerkelijking al snel in zicht. Het opvoeden van de komende generatie is dan niet langer een hoofddoel van het bestaan. Het leven gaat zich richten op welvaartsgroei, aanzien, betaald werk, carriére maken en dergelijke. De overheid stimuleerde sterk dat vrouwen ook na hun huwelijk en het krijgen van kinderen aan het arbeidsproces bleven deelnemen. De gevolgen daarvan bleven niet uit. Echtparen stelden het krijgen van kinderen uit en het aantal kinderen per gezin daalde drastisch.

Ekklesia Breda Waalse kerk Catharinastraat 83b Aanvang 10:30 uur 1 maart thema: 'Onze Vader' - Schuld Toespraak: Franck Ploum Koor: Ekklesiakoor Breda Dirigent: Jerry Korsmit Pianist: Daan Boertien

De gevolgen van deze trends zijn niet gering. Allereerst sociaal. Er is eenvoudigweg minder tijd om om te zien naar elkaar, naar ouderen, naar de mens in nood. Minder solidariteit dus. Maar ook economisch laten de gevolgen zich merken. Als er minder mensen zijn, wordt er ook minder verdiend en neemt de welvaart af. Dan is er minder geld beschikbaar in plaats van meer. En vanwege de vergrijzing is er juist meer nodig voor cure en care. Nu werken nog vier Europeanen op elke gepensioneerde. Maar halverwege deze eeuw zijn dat er volgens prognoses nog maar twee. Alle aanleiding dus om een debat te starten over het krijgen van kinderen. Geen of weinig kinderen krijgen is een puur individuele afweging, -en dat moet vooral zo blijven- maar of er weinig of minder kinderen komen, is voor de volgende generaties wel van groot belang. Dus ook een zaak waarover de politiek zich moet uitspreken. Den Haag durft de discussie (nog)niet aan. In andere landen zijn ze wel zover. In Duitsland zijn de financiële regelingen voor kinderen veel gunstiger dan in ons land. Daar is de kindertoeslag ook een beloning voor het vormen van een gezin, wat men in Duitsland "Familienförderung" noemt. Hoe meer kinderen, hoe hoger de toeslag. Een enkele Nederlandse wetenschapper durft ook te pleiten voor een debat hoe het voor stellen gemakkelijker kan zijn om kinderen te krijgen. Hopelijk volgt de politiek snel.

G.Vroegindeweij in RMU-NU (Ref.Maatsch.Unie)

Remonstrantse Gemeente

Doopsgezinde Gemeente

Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur

Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur

1 maart Dhr. P.W.A. Overdiep

22 februari zr. Louise Pondman

15 maart ds. M.E. Roosen Jacobson-van Dam

8 maart ds. G.H. Reinhold 22 maart Zr. Ch. Duhaux-Reub

22 februari Ds. A. Poldervaart, Genk (B) 1 maart Ds. M. Schulz, Eindhoven

15 maart Ds. J. Uytenbogaardt, Utrecht; M.m.v. Cantorij o.l.v. Gijs van Spankeren

Op de tonen van Taizé

22 maart Ds. E.A. Postma

Van harte welkom op:

- zaterdag 28 februari, 19:00 uur in de Michaelkerk, Hooghout 67 te Breda

Duivelsbruglaan 1 Aanvang 10:00 uur Behalve de eerste zondag alle zondagen dienst van Schrift en Tafel

8 maart Ds. E.A. Postma

Samen je geloof vieren

- dinsdag 24 februari, 19:00 uur in de H. Willibrorduskerk in Teteringen

Prot. Gem. Ginneken

Beweging van barmhartigheid Maandag 2 maart, om 19:30 komt de Beweging van Barmhartigheid Breda weer samen in de Annakapel.

Ieder die mee wil doen is van harte welkom.

Dinsdagen 24 februari, 3, 10, 17, en 24 maart; 19:00 uur Oecumenische Lijdensvespers in de R.K. Laurentiuskerk, Ginnekenweg

19

S’amen

in de periode van 21 februari t/m 22 maart Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden

Amphia Ziekenhuis, locatie Molengracht, Molengracht 21, Altijd dienst van Schrift en Tafel op zondagmorgen aanvang 10:30 uur. Lucaskerk Tweeschaar 125, aanvang 10:45 uur Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en kinderne- 22 febr. : pastor P. Galama, zanggroep Molengracht vendienst. Maandelijks jongerennevendienst, info: Lucaskerk.nl 01 mrt. : ds. K. van Huisstede, dameskoor Acordando 08 mrt. : pastor Looijse, zanggroep Molengracht 22 febr. : ds. W. Bisschop 15 mrt. : ds. Visser m.m.v. Cia van Bragt en Corry Musters 25 febr. : Vesper 19:30 uur 22 mrt. : pastor P. Schippers, zanggroep Molengracht Alice 01 mrt. : ds. A. Rooze, Tilburg van der Gaast 04 mrt. : Vesper 19:30 uur 08 mrt. : ds. W. Bisschop oecumenische viering Verpleeghuis Aeneas 11 mrt. : Vesper 19:30 uur Altijd dienst op zaterdagavond aanvang 18:15 uur 15 mrt. : ds. W. Bisschop Maaltijd van de Heer 21 febr. : ds. N. den Toom, Aswoendagviering 18 mrt. : Vesper 19:30 uur 28 febr. : pater M. van Kooten 22 mrt. : ds. W. Bisschop, Meet en Greet 07 mrt. : pater M. van Kooten 14 mrt. : pastor W. Franken Protestantse Wijkgemeente Breda Midden/Zuid 21 mrt. : ds. N. den Toom Woonzorgcentrum De Breedonk, locatie Mastbos Altijd dienst op vrijdagmiddag aanvang 15:00 uur 20 febr. : ds. T. van Prooijen 27 febr. : ds. A. Vlieger 06 mrt. : pastoor P. van Gorp 13 mrt. : ds. S. van Meggelen, Heilig Avondmaal 20 mrt. : Pastor L. van Der Wel Zorgkruispunt ‘de Werve’, Cartier van Disselstraat 64 Altijd dienst op vrijdagmiddag aanvang 15:30 uur 06 mrt. : Pastor Kortman, Eucharistieviering 20 mrt. : Ds. Postma, Kerkdienst

Markuskerk Hooghout 98, aanvang 10:00 uur

Oecumenisch Middaggebed Grote Kerk Op dinsdagmiddag 12:30 uur luidt de angelusklok bij de viering in de Grote Kerk. U bent van harte welkom voor dit meditatieve moment, dat duurt tot 12:50 uur. Er zijn wisselende voorgangers uit de kerken die lid zijn van de Raad van Kerken. 24 febr. : Pastor P. Heije 03 mrt. : ds. A. Visser 10 mrt. : pastor B. Hendriksen 17 mrt. : ds. S. van Meggelen

Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en Kindernevendienst 22 01 08 15 22

febr. mrt. mrt. mrt. mrt.

: : : : :

ds. ds. ds. ds. ds.

M. Wagenvoorde T. van Prooijen S. Oomen T. van Prooijen, biddag P. Warmenhoven, Leiden

Johanneskerk Dreef 5, aanvang 10:00 uur. 22 01 08 15 22

febr. mrt. mrt. mrt. mrt.

: : : : :

ds. S. van Meggelen ds. A. van Meeteren, Sliedrecht ds. J. van der Zee - Vroegindeweij ds. S. van Megelen, Dienst voor groot en klein pastor L. van der Wel

Evangelisch Lutherse Gemeente Lutherse Kerk, Veemarktstaat 11, aanvang 10:30 uur 22 febr. : ds. A. Heringa, dienst van woord en gebed 08 mrt. : ds. M. Schulz, dienst van woord en gebed 22 mrt. : ds. M. Schulz, Heilig Avondmaal

Informatie en wijzigingen voor de rubriek ‘Vieringen’ vóór 17 maart doorgeven aan de redactie: [email protected]

S’amen

Bij onbestelbaarheid: Retour Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Alles voor óp uw vloer en vóór uw raam vindt u bij

Woonboulevard Breda, Kruisvoort 62, langs de Ettense Baan.

Voor meer informatie: www.roobol.com.

Roobol vindt u ook in Almere-Buiten, Almere-Stad, Amersfoort, Barendrecht, Bergen op Zoom, Delft, Den Haag (F.H. Laan), Den Haag (Leyweg), Den Haag (Megastores), Dordrecht (Woonboulevard), Dordrecht (Sterrenburg), Hellevoetsluis, Hilversum, Hoogvliet, Huizen, Maassluis, Naaldwijk, Oosterhout, Oud-Beijerland, Ridderkerk, Rijswijk, Roosendaal, Rotterdam, Sliedrecht, Soesterberg, Spijkenisse, Utrecht, Vlaardingen, Zeist en Zwijndrecht.

20