crommelin journaal December 2010
Mieux vaut quitter patrie que foi
van de redactie
Voor u ligt het laatste nummer van het
inhoud
van het bestuur - 3
Crommelin Journaal in 2010.
gesprokkeld - 22 - het dubbelportret
Met recht kan het een reünienummer
reünie - 3
- portret Abraham Velters
worden genoemd.
Familie reünie - Jagtlust
- portret Lezende man
In woord, maar vooral ook in beeld
Kleine reünie - Bosoord
is vastgelegd hoezeer de aanwezige
Vroegere reünies
bericht penningmeester - 24
van Christine en Tijo, van de voortreffe-
Overdracht Chinees servies
adressen bestuur - 24
lijke ambiance, het mooie weer en vooral
Nog een familie servies
familieleden genoten van de gastvrijheid
het (weer)zien van bekende en onbekende familieleden.
familieberichten - 10
Aan dit journaal werkten mee:
Geboren
teksten:
Een bescheiden stap in de richting van
Noortje Johanna Crommelin
Hans Donker
de Crommelins buiten de grenzen, is
Hylke Pieter Halm
Désirée Crommelin
in dit nummer een Engelstalig artikel
Overleden
Miff Crommelin
door Miff Crommelin, die vanuit Canada
Mary Moren Crommelin
Reinhard Crommelin
reeds vele historische bijdragen publi-
Een huwelijk
Frits Fabius
ceerde op de website.
Carlos de Bourbon de Parme
Verder een bericht uit Saint Quentin.
en Annemarie Gualthérie van Weezel
\ Liesbeth en Henk
beeldmateriaal: Frederik Crommelin
Verslag discussiebijeenkomst
Nina Crommelin-Overdick
13 december 2010
Désirée Crommelin Henk Visser
familie-archief - 14
Loukie Crommelin
Familiepapieren naar het archief
Claude Crommelin
Inventarisatie familieportretten
Reinhard Crommelin Miff Crommelin
familie-activiteiten - 15 Wandeling 5 november De stichting heeft een website: faits-divers - 16
www.crommelin.org
- Een tazza voor het Zeeuws Museum
De website verstrekt informatie
- Goed gewaarmerkt
over de familie, de geschiedenis
- Boek C. A. Crommelin nu ook in het
en de recente activiteiten.
Engels - Plaquette in Lisburn
Voor de publicaties worden het
- Crommelin: un grand nom du textile
Nederlands en het Engels aangehouden. Een belangrijk deel van
uit vroeger tijden - 18
de familie is immers woonachtig
Catherine Crommelin 1632-1694
in Engelstalige landen.
Het verhaal van een Chinese kast
De website toont ook steeds de inhoud van de tot dusver verschenen Journaals. Contactadres: Govert Deketh, Genève email:
[email protected]
2
van het bestuur
Lieve nichten en neven,
crommelin journaal | december 2010
De bijeenkomst kreeg een bijzonder
We vinden het tijd om met jullie, fami-
accent door de overdracht aan onze
lieleden vooruit te kijken en de vraag
Dit is de jongste editie van ons familie
stichting van het 18de eeuwse ‘Chine
te stellen hoe we onze stichting verder
journaal.
de Commande’ servies getooid met het
willen vorm geven.
Je leest ondermeer over de reünie bij
familiewapen.
Dezer dagen was hierover een bijeen-
Christine en Tijo in Laren, met veel zorg
We zijn Ineke Guépin heel dankbaar
komst. Het verslag daarvan is te lezen op
georganiseerd door Christine, Marie-
voor haar beslissing dit schitterende
pagina 13.
lou en May. De dag was niet alleen heel
bezit aan onze stichting te schenken!
gezellig, maar ook bijzonder leerzaam
Een belangrijk erfstuk is zo in de schoot
Tot slot:
door het unieke college dat we kregen
van de familie gelegd.
We zijn Liesbeth en Henk bijzonder
van Walter over wat zich op deze mooie
Wij zullen er alle zorg aan besteden om
dankbaar voor hun energie en inzet om
buitenplaats ooit afspeelde! We zijn ze
dit culturele erfgoed te koesteren en
steeds opnieuw zo’n mooi journaal te
allen dankbaar voor hun inzet, tijd en
behouden voor wie na ons komen!
maken!
energie!
Ook Hans en Sophie Donker zijn we
\
dankbaar voor hun betrokkenheid en
May, Alexander en Robert
ondersteuning bij deze overdracht.
reünie De Familie bijeen op Jagtlust Mooi weer en een romantische plek – gulle gastgevers en bij dit alles meer dan vijftig familieleden die deze ontmoeting niet alleen gebruikten voor het bevestigen van oude contacten, maar ook toch weer nieuwe verwantschappen ontdekten. In dit Journaal is in tekst en beeld deze familie-reünie weergegeven. Désirée Crommelin doet in briefvorm verslag van het gebeuren. Amsterdam, 8 juni 2010
3
reünie
Amsterdam 8 juni
was niet zonder risico. Op een gegeven
Crommelin heette ons van harte
Lieve Gulian en Trix,
moment kwam de wind onder het
welkom, beschreef kort het programma
stapeltje bankbiljetten en blies deze her
en deed enkele huishoudelijke
Hebben jullie als trotse grootouders genoten
en der over het grind van de oprijlaan.
mededelingen. Haar mededeling dat
van de balletuitvoering van Elise? Toch
Zo te strooien met geld in de familie
er voor iedereen ónder de 70 een Dixie,
wel jammer dat jullie daarom niet op de
was nu ook weer niet de bedoeling, dus
een werkmanstoilet achter de bomen
familiereünie op Jagtlust waren. Maar ja, je
werd het rennen en rapen. Snel was alles
stond, zorgde voor wat giechelende en
kunt maar op één plaats tegelijk zijn. En jullie
weer onder controle met een steen op het
fluisterende rijmelarij ‘op de Dixie in
werden hier inderdaad gemist; menigeen vroeg
groeiende stapeltje bankbiljetten.
je nixie’. Tja, ook dat komt in de beste
naar jullie terwijl dierbare herinneringen
Verderop bij de bloeiende rododendrons
families voor!
opgehaald werden aan de laatste familiereünie
en in de schaduw van prachtige oude
Voor de lunch had Christine onder grote
in de tuin aan de Huzarenlaan in Gorssel.
beuken ontving onze gastheer Tijo van
tenten twee lange tafels prachtig gedekt.
Zoals ik heb beloofd, doe ik in deze brief een
Marle de familie met witte perziksap
Het werd dus heerlijk aanzitten en in
lichtvoetig verslag van mijn indrukken van
of een Bellini, Prosecco aangelengd
alle rust converseren onder het genot van
de familiereünie op Jagtlust. Dit verslag
met witte perziksap. Daar ontmoette
een smakelijke lunch, een goed glas wijn
zal ook in het Crommelin Journaal worden
ik onder andere de drie gratiën van de
en met heerlijke taart toe. Het zoemde
gepubliceerd.
familie: Tante Liet, Tante May en Tante
en gonsde onder de tenten. Er werd wat
Totie, die stuk voor stuk zeer goed op
afgepraat: over oude mensen, de dingen
de hoogte bleken te zijn van ‘wie is wie
die voorbijgaan, over vroeger, over
Met de woorden ‘Parkeren’ via het
en van wie’. Bij het noemen van mijn
plannen, over werk, over reizen, over
op de bomen geprikte familiewapen
naam wisten ze direct dat ik uit het nest
kinderen, over het Crommelin-servies en
werden we bij aankomst naar Jagtlust
van Jaap en Laurine kwam. De tantes
over Jagtlust.
geleid. Dit praktische gebruik van het
waren het er overigens onderling niet
Halverwege de lunch vond er een
wapen als ANWB-bord was voor mij
over eens of (onze tante) Agnes of één
korte interessante ceremonie plaats:
nieuw, maar ik kon de humor er wel
van hen de eer ten beurt viel de oudste
het overhandigen van het Crommelin-
van inzien. De weergoden waren ons
van de familie te zijn. Dat was voor mij
servies aan de Stichting Familie
goedgezind: op deze zonovergoten dag
wel zo’n moment dat ik besefte hoeveel
Crommelin. Alvorens er symbolisch een
was Jagtlust een sfeervolle omgeving
generaties er bij elkaar waren, met elkaar
dessertbordje door Ineke Crommelin-
voor een familiereünie voor jong en oud.
en door elkaar heen praatten, over het
Guépin werd overhandigd aan het
Een ieder moest eerst langs Marielou
gazon holden, speelden en plonsden in
bestuur, gaf Hans Donker, man van
Sandberg-Crommelin en May van
het zwembad. Al die levens die elkaar
Sophie Donker-Crommelin een korte
Oordt-Crommelin, de feestcommissie
eventjes kruisten en toch allen uit die
inhoud van de daaraan voorafgaande
om aan zijn financiële verplichtingen
ene Crommelin-clan.
zwerftocht van het servies. Daarna
te voldoen. Het innen ervan zo bleek,
Onze gastvrouw Christine van Marle-
mochten tot groot vermaak enkele
4
crommelin journaal | december 2010
Crommelin’s om de beurt hun toetje van dat ene bordje eten. De dagsluiting werd door Walter Crommelin verzorgd met een samen vatting van het boek van Annejet van der Zijl over Jagtlust in andere tijden. Ach, zo zie je maar weer: Jagtlust heeft zo zijn goede een slechte tijden, afhankelijk wie het verhaal vertelt! Elders vermaakte de jongere generatie zich goed. Het weer en de grote tuin met zwembad bood hen veel vertier. Ondertussen wisten zij ook de weg te vinden naar het buffet, waarvan de taart zeker in de smaak viel. Aan het zwembad hadden ze zo hun eigen coterie. Sommigen lezend in een dekstoel, anderen duikend in het zwembad of kletsend op de rand. En waarover spraken zij? Ik ving er terloops een paar sterke verhalen op. ‘Heb jij wel eens een meisje gekust? Ik gisteren twee.’ Als gepaste afsluiting ben ik met jullie kleindochter Sophie Charlotte Crommelin gaan bloemelen, zoals onze vader bloemetjes plukken noemde. Samen plukten wij een boeketje madeliefjes, die er in grote getale in het grasveld stonden. Nu hier thuis staan ze in een vaasje bij de portretten van Pap en Mam, een dierbare herinnering aan deze zonnige dag en famille. \ Liefs je zus Désirée 5
reünie
1 Robert Cr.
28 Michiel Cr.
2 Adriana Cr. - Loth
29 Walter Cr.
3 Marielou Sandberg-Cr.
30 Sannah Cr.-Edens
4 Alix Royer
31 Liesbeth Cr.
5 Hanneke Cr.-Prisse
32 Julie Cr.
6 Coen Sandberg
33 Feyoena Cr.
7 Reinhard Cr.
34 Giles Scott-Smith
8 Christine Scott-Smith-Cr.
35 Charliek Bannink-Cr.
9 Amber Cr.
36 Edo Cr.
10 Loukie Cr.
37 Agnes Jansen
11 Else Lous Cr.
38 Henk van Oordt
12 Anne Marie Sillem-Cr.
39 Désirée Cr.
13 Robert Cr.
40 Mariad Cr.
14 Otteline Jansen - Cr.
41 Filotte Cr.
15 Hans Gualthérie van Weezel
42 Nina Crommelin-Overdick
16 Mieke Deketh - ten Sijthoff
43 Manja Greutert
17 Bernard van Wickevoort Cr.
44 Walter Cr.
18 Yeshela Cr.
45 Henk Visser
19 Adrienne van Wickevoort Cr.- Gräfe
46 Tijo van Marle
20 Joanne Scott-Smith
47 May van Oordt-Cr.
21 Job Jansen
48 Phine Cr.
22 Govert Deketh
49 Hans Donker
23 Ineke Cr.-Guépin
50 Christine van Marle-Cr.
24 Walter Wybrands
51. Sophie Donker-Cr.
25 Renée Cr.
52 Totie Deketh-Cr.
26 Elske Cr.-van Dijken
53 May Cr.-Huyssen van Kattedijke
27 Alexander Cr.
54 Liet Koppen-de Kanter
Y Welkomstwoord van Else-Lous bij ‘dienstingang’ van Bosoord Achterste rij vlnr Koen Halma, Trix Crommelin-de Jonge, Désirée Crommelin, Walter Crommelin, Agnes Jansen, Gulian Crommelin, Else-Lous Crommelin, Job Jansen voorste rij vlnr Loukie Crommelin, Hannetje Crommelin, Nina CrommelinOverdick, Otteline Crommelin
6
crommelin journaal | december 2010
Bosoord revisited Deze zomer nodigde Else-Lous Crom-
zaat ben’. Inderdaad waren hun kinde-
eindexamen deed en naar Delft vertrok
melin haar zussen, broers, nicht Loukie
ren, kleinkinderen en achterkleinkinde-
om elektrotechniek te gaan studeren,
en neef Onno Simons uit op Bosoord aan
ren in grote getale aanwezig.
verhuisde het gezin naar het voor velen
de Woudenbergseweg. In deze prachtige
De grote variëteit in kleurige en geurige
in de familie welbekende Laan van Beek
witte villa, die ooit middenin het bos lag
gerechten, die we allemaal hadden mee-
en Royen. Daar woonde grootvader tot
maar nu in een Zeister villawijk, woon-
genomen was een lust voor het oog op
zijn dood in 1965 en liggen onze herin-
den in de twintiger jaren van de vorige
het marmeren keukenblok. Iedereen had
neringen als zijn kleinkinderen. Iedere
eeuw onze grootouders Aubin Cromme-
zich voor de inwendige mens met smaak
zomer maakten wij, de Jaap & Laurine-
lin en Loukie Crommelin-Sickinghe met
en ambachtelijkheid uitgesloofd. Ware
nazaten, al heel jong alleen of samen
hun vijf kinderen Jaap, Onno, Hansje,
familiaire gerechtigheid!
de treinreis vanuit Groningen om bij
Agnes en Henri.
Tijdens de grand tour door het grote
grootvader en tante Agnes om de beurt te
Nu de huidige bewoners, vrienden van
huis en de tuin konden we met de
logeren. Wie van ons herinnert zich niet
Else-Lous met vakantie waren en Else-
herinneringen aan de verhalen van onze
met grootvader naar de hertenkamp,
Lous op het huis paste, bood zij ons de
ouders ons een beetje voor de geest halen
eendjes voeren op Pavia of aan zijn
gelegenheid met dit stukje familiehis-
hoe de familie hier had geleefd met
bureau op oude groene giro-enveloppen
torie kennis te maken. Gewapend met
kinderjuffie en ander huishoudelijk per-
eindeloos te mogen stempelen? Net als
schalen vol heerlijkheden voor het buffet
soneel. Hoe onze vaders als scholieren
samen badmintonnen op het gazon,
togen we als nazaten van deze Zeister
de trap op renden naar de kinderkamer
Wereldkronieken lezen, zandauto’s tel-
familietak op een zoele zomerdag naar
of de jongenskamer, waar Jaap en Onno
len of met tante Agnes naar de Combi, de
Bosoord. Helaas was Onno met zijn
sliepen.
eerste Amerikaanse supermarkt: het zijn
gezin nog niet over uit Armenië voor
Volgens Tante Agnes die het de familie-
onuitwisbare herinneringen.
het zomerverlof in Nederland. Nicht
dag uit de verte met interesse volgde en
\
Loukie, die met haar dochter Amber de
ons van het nodige commentaar voor-
Désirée Crommelin
Onno&Mientje-tak vertegenwoordigde,
zag, bedroeg de huur van Bosoord in die
merkte terecht op dat: ‘Nu Onno er niet
tijd duizend gulden per jaar.
bij is, ik de enige niet Jaap&Laurine-na-
In 1930, het jaar dat Jaap, mijn vader
7
Het Chinese servies naar de familie-stichting
Tijdens de reünie in Blaricum vond de
Aan zijn relaas ontlenen wij het volgende:
overdracht plaats van het Crommelin
Hij wenst niet meer van het servies te hebben, ‘maar aan de andere kant mij
servies, daterend uit het midden van de
‘Na de dood van Daniël kwam het servies
ook niet geheel te ontdoen van wat ik
achttiende eeuw, sedert geruime tijd
zeer waarschijnlijk in het bezit van zijn
heb. Ik hecht wel enigszins aan iets van
als bruikleen aanwezig in de kastelen
zoon Gulian (1743-1809), die delen van
dat oude familiestuk, en mijne Vrouw,
Zypestein en Cannenburg, eigendom
het servies legateerde aan zijn neven en
zoo mede de stamhouder, mijn zoon,
van de stichting Gelderse Kastelen.
nichten.
zijn er ook niet los van. Daar wij nu
De laatste eigenaresse, Berendina (Ineke)
In 1859 verzocht Samuel Crommelin
echter geen voornemen hebben het ooit
Crommelin-Guépin, gaf als symbool één
(1809-1901) schriftelijk aan de familie
als een volledig servies voor Diner te
bordje aan de oudst aanwezige Crom-
leden die delen van het servies in hun be-
gebruiken, zoo hebben wij ons dezer
melin, Totie Deketh-Crommelin en daar-
zit hadden, die tegen betaling aan hem
dagen onledig gehouden er uit te zoeken
mee werd het servies officieel eigendom
over te dragen. Uit een bewaard gebleven
wat er voor ons gebruik nodig is voor een
van de Stichting Familie Crommelin.
brief van Elisabeth Tutein Nolthenius-
Dejeuner of d.g.’.
Ter gelegenheid van deze overdracht gaf
Weymar (1825-1902), stiefdochter van
Hans Donker, echtgenoot van Sophie
Claude Daniël Crommelin (1795-1859) en
Het in de brief genoemde lijstje ont-
Donker-Crommelin, een overzicht van
via haar moeder achterkleindochter van
breekt helaas. Evenmin is duidelijk
de wederwaardigheden van het servies,
Robert Daniël Crommelin (1741-1808),
wat bij Claude Daniël achterbleef. Na
dat vrijwel zeker Daniël Crommelin
blijkt dat Gulian het servies nogal wil-
de dood van zijn (enige) zoon Claude
(1707-1789) als opdrachtgever had (Chine
lekeurig had verdeeld.
August (1840-1874) kwamen zijn bezit-
de commando).
Claude Daniël schrijft dat hij wel aan het
tingen terecht bij zijn eerder genoemde
verzoek van Samuel wil voldoen, mits
stiefdochter. Het is mogelijk dat deze
het servies in de familie blijft.
specifieke Crommelin stukken via haar
8
crommelin journaal | december 2010
dochter, Julie Elisabeth Tutein Nolthe-
heid over wie de nieuwe eigenaar zou
nius, gehuwd met Robert Daniël Crom-
zijn. Het werd de zoon uit het eerste
melin, weer in de familie terecht zijn
huwelijk van Guilliam Balthasar, Samuel
gekomen, maar bij wie en waar nu?
Guido Archie Crommelin (1885-1964). Hij stierf kinderloos zodat het servies
De poging van Samuel om het servies
alsnog verhuisde naar de oudste zoon uit
weer bijeen te brengen leverde ongeveer
het tweede huwelijk, Guilliam Robert
260 onderdelen op.
Daniël Crommelin (1897-1990).
Bij zijn dood in 1901 legateerde Samuel
Nog tijdens zijn leven gaf laatstgenoem-
het servies aan zijn vrouw Antonia Jo-
de het servies in bruikleen aan de Stich-
hanna Charlotte Emants. Zij bepaalde in
ting Gelderse Kastelen. Het bezit werd
Bij de overdracht deelde de voorzitter
haar testament dat de oudste zoon, Mar-
overgedragen aan zijn zoon Guilliam
van de Stichting, Robert Crommelin,
cellus (1851-1931) het servies zou krijgen,
Balthasar (1931-2003). Diens weduwe,
mee dat na verder onderzoek naar de
met de bepaling dat het bezit ervan in de
Berendina Crommelin-Guépin droeg het
toestand en inventarisatie, de mogelijk-
mannelijke lijn zou overgaan.
servies nu over aan de Stichting Familie
heid zal worden onderzocht of delen van
Aangezien Marcellus alleen dochters
Crommelin.
het servies bij bijzondere gelegenheden
had verschoof het bezit naar Samuel’s
beschikbaar kunnen worden gesteld aan
jongste zoon, Guilliam Balthasar (1862-
familieleden.
1937). Na diens dood ontstond onenig-
\
Nog een Crommelin servies Tijdens de zoektocht naar ontbrekende onderdelen van het Chine de Commande servies met het Crommelin wapen zond Anne Marie Sillem-Crommelin ons een foto van een theeservies. Dit was al op de Latmer aanwezig en kwam via haar grootvader en vader in haar bezit. Anne Marie schrijft hierover dat dit servies van Amstelporselein blijkens een briefje van haar grootvader uit 1948, is vervaardigd voor Robert Daniël (1741-1808) en zijn vrouw Maria Elisabeth Noortwijck (17511798). Elk onderdeel is voorzien van het monogram C / N. Op de spoelkom, de theepot, melkkan en suikerpot staat ‘25 ans de mariage’. Op de suikerpot ‘par amour filial’. Het was een geschenk van hun vijf kinderen, ter gelegenheid van hun zilveren bruiloft. \ 9
familieberichten Familie reünies tot dusver
De allereerste?
1971
In oktober 1963 kwam een groep
-
1982 (?) Amersfoort - De Treek
familieleden bijeen in het Kurhaus in
1987 (?) Arnhem - Kasteel Zijpendaal
Scheveningen. Er werd geluncht en
1991 (?) Wilp - De Lathmer
heel wat afgepraat. Aan het slot van de
1997
Amsterdam - Oude Kerk
bijeenkomst zetten alle deelnemers hun
2000
Laren (Gelderland) - Kasteel
handtekening op de hierbij afgebeelde
Verwolde
kaart.
2004
Amsterdam - Scheepvaart-
\
museum
In Amsterdam op 3 september 2010
2007
Joppe - huis Gulian en
geboren:
2010
Blaricum - huis Tijo en
geboren -
Trix Crommelin-de Jonge
Noortje Johanna Crommelin
Christine van Marle-Crommelin dochter van Lodewijk Crommelin en Wie meer weet – graag bericht aan de
Sarah Summerfield, zusje van Marieke
redactie
kleindochter van Robert en Lous Crommelin-Van Genderen Stort ( Velp) In Nijmegen op 9 december 2010 geboren:
Hylke Pieter Halm zoon van Koen Halma en Pauline Henderson, kleinzoon van Pieter Henderson en Else -Lous Crommelin \
overleden -
3 december Birmingham, Alabama USA
Mary Moren Crommelin Zij is 68 jaar geworden en overleed aan de gevolgen van een val. \
10
crommelin journaal | december 2010
Een ongewoon huwelijk
Bij huwelijken in de familie worden
Over de grootvader, de legendarische
het omvangrijke voorgeslacht beschre-
hoofdcommissaris van politie in Den
ven. Het is een bont gezelschap dat zijn
Haag Jan (hak) Gualthérie van Weezel
vertakkingen heeft in zeer veel bekende
datum en de plaats waar het werd
werd in december 2009 in het Journaal
Nederlandse families, verspreid over het
voltrokken.
uitvoerig bericht.
hele land en vaak ook daar buiten.
doorgaans niet méér vermeld dan de
Ditmaal een uitzondering op de regel, omdat de bruidegom familie is van het regerend vorstenhuis en de
Het kerkelijk huwelijk tussen Annemarie Cecilia Gualthérie van Weezel en
Aan vaderskant wordt de afkomst van de
Carlos de Bourbon de Parme, vond op 20
bruid bepaald door de families Crom-
november plaats in Brussel.
melin, Boissevain, Modderman en in een verder verleden o.a. door de familie
Aan deze gebeurtenis is een speciaal
Sichtermann.
nummer van De Nederlandsche Leeuw
Aan moederszijde, De Visser, zijn het
gewijd, tijdschrift van het Koninklijk
vooral predikanten die het maatschappe-
der had (Constance) en ouders die
Nederlandsch Genootschap voor
lijk functioneren van deze familie bepa-
zich nog zeer betrokken voelen bij
Genealogie en Wapenkunde.
len. Eén van hen, Ds Johannes Theodoor
de familie (Hans en Ank Gualthérie
De uitgave heeft een indeling, gebaseerd
in 1903 mede oprichter van de Christelijk
van Weezel-De Visser) Dit brengen
op vijf onderwerpen:
Historische Unie en van 1918 tot 1925
De voorouders van Annemarie,
minister van Onderwijs, Kunsten en
de verwantschap tussen bruid en
Wetenschappen.
bruid een Crommelin – grootmoe-
zij tot uitdrukking in regelmatige contacten en deelname aan familiebijeenkomsten.
de Visser, gepromoveerd theoloog, was
bruidegom, de genealogieën van de familie Gualthérie van Weezel
Uitvoerig en grondig gedocumenteerd
en tevens van enkele takken van de
gaan de schrijvers in op de voorgeschie-
predikantenfamilie De Visser en van
denis van het bruidspaar. Opmerkelijk is
het geslacht Wilkens.
de onderlinge verwantschap van bruid en bruidegom, die teruggaat op Edward
In 85 pagina’s wordt in woord en beeld
I, koning van Engeland (1239 tot 1307). 11
familieberichten
Voor wie geïnteresseerd is in familiegeschiedenis, zal het rijk geïllustreerde nummer van De Nederlandsche Leeuw boeiende lectuur zijn en daarnaast ook een nuttig naslagwerk. Annemarie Gualthérie van Weezel is tot dusver werkzaam als parlementair redacteur van de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) in Den Haag. Carlos de Bourbon is directeur van het Institute for Sustainable Innovation and Development (INSID) in Austerlitz. Ontleend aan De Nederlandsche Leeuw, tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde, augustus / oktober 2010 Auteurs: Robbert Jan van der Maal, Roel de Neeve, Jan Reint Smit. Losse nummers zijn à € 15.- te bestellen bij Centraal Bureau voor Genealogie, Prins Willem Alexanderhof 22, 2595 BE, Den Haag. www. knggw.nl.
3
1 - Portret Constance Eveline
- Jacob Willem Hendrik
(Connie) Gualthérie van Wee-
Crommelin (1844-1919), bet-
zel-Crommelin (1910-1993),
overgrootvader van de bruid,
grootmoeder van de bruid.
met zijn echtgenote Clara Wilhelmina Wilkens (18471919) en kinderen Walter
2
Louis (1883-1959), Hendrik
- Marinus Crommelin (18821958), overgrootvader van de
(1885-1870), Aubin Unico
bruid, met zijn echtgenote
(1880-1965), Marinus (18821958) en Daniël (1979-1954)
Cecilia Louise Boissevain (1875-1944)
4 - een niet zo bekende foto van Gulian Cornelis Crommelin, aartsvader van de Lathmer (1809 - 1891)
12
crommelin journaal | december 2010
Verslag discussiebijeenkomst 13 december
Wat wil de Stichting? Plannen voor de toekomst
Maandagmiddag 13 december vond ten huize van de voorzitter een
Hoofdpunten waren:
het Journaal kwamen duidelijk twee - de financiële basis van de Stichting
benaderingen naar voren: de functie
- de noodzaak van donateurs
van het Journaal als ‘ bindmiddel’ van de
- het activeren van contacten in het
donateurskring, niet alleen in Neder-
buitenland - het ontwikkelen van activiteiten op
gedachtenwisseling plaats over de taakstelling en -uitvoering in de komende jaren. Aanwezig waren, buiten de bestuursleden Robert Crommelin en May van Oordt-Crommelin, Rob Crommelin, Lous Crommelinvan Genderen Stort, Anne Marie Sillem-Crommelin, Christine van Marle-Crommelin, Liesbeth
basis van doelgroepen - het verzorgen van een digitale nieuwsbrief
uitnodiging Désirée Crommelin,
Er bleek een voorkeur te zijn voor het aanhouden van beide vormen, waarbij in de huidige vorm verschijnt en de
Wat de financiële basis betreft, vond
nieuwsvoorziening in een eigen ‘jasje’
men het noodzakelijk dat de vaste
wordt gepresenteerd als nieuwsbrief.
lasten in ieder geval worden gedekt
Voor degenen die dit wensen moet deze
door de donateursbijdragen. Gepleit
dan in gedrukte vorm beschikbaar zijn.
wordt voor een gedifferentieerd bijdragestelsel. Gelet op het aantal familieleden is de
Na deze, naar aller mening nuttige samenkomst, zal het stichtingsbestuur
donateurskring voor uitbreiding vat-
zich nader over één en ander beraden
baar.
en op niet te lange termijn laten weten in hoeverre zij nieuwe plannen denkt
Verder werd uitvoerig gesproken
te realiseren.
over de vraag op welke wijze een vaste relatie tussen de Stichting en de
Overdick en Govert Deketh, mede
worden gerealiseerd.
overleg betrokken.
nieuwsvoorziening.
familieleden in het buitenland kan
opmerkingen werden mede in het
internationaal, naast een doorlopende
het Journaal tenminste eenmaal per jaar
Walter en Nina Crommelinnamens Miff Crommelin. Hun
land, maar in de toekomst ook meer
- de uitgave van het Journaal
Crommelin en Henk Visser. Schriftelijk reageerden op de
In de discussie over de uitgave van
Verschillende mogelijkheden kwamen ter tafel. Het zoeken naar contactpersonen in de landen waar Crommelins woonachtig zijn, wordt als prioriteit gezien. Hoe positief de aanwezigen de grote familiereünie ook waardeerden, er werd toch gesignaleerd dat hiermee de jongere generatie nauwelijks of niet wordt bereikt. De vraag is of er mogelijkheden kunnen worden ontwikkeld om meer tegemoet te komen aan de interesses en de mogelijkheden van bijvoorbeeld gezinnen met jonge kinderen, tieners vooral.
13
familie-archief
Familieportretten
Familiepapieren naar het archief
Het wil maar niet vlotten met de inventa-
Her en der in de familie zijn nog docu-
Stadsarchief Amsterdam
risatie van de familieportretten. Ondanks
menten aanwezig die betrekking hebben
Vijzelstraat 32
herhaalde oproepen was het tot dusver
op onze familie. Dit kunnen brieven,
1007 EC Amsterdam
alleen Walter Crommelin die een opgave
geboortekaarten, overlijdensberichten,
inzond.
foto’s enzovoort zijn, maar ook dagboe-
Postbus 51140
ken, reisverslagen, zakelijke papieren en
1017 HL Amsterdam
zo veel meer.
tel. + 31(0)20 2 511 511
Het is duidelijk dat het op deze wijze
Vaak worden deze spullen niet als belang-
niet zal gelukken een overzicht te krijgen
rijk beschouwd, maar de ervaring leert
Openingstijden
van de (nog) aanwezige portretten en de
dat ook simpele gegevens vaak van groot
dinsdag t/m vrijdag 10.00 - 17.00
plaats waar deze zich nu bevinden. Diege-
belang kunnen zijn voor de archivering
zaterdag en zondag 11.00 - 17.00
nen van wie bekend is dat zij in het bezit
van de familiegeschiedenis.
Gesloten op 1ste kerstdag en 1 januari,
zijn van familieportretten, zullen bin-
Met het Stadsarchief Amsterdam is
open op 2de kerstdag.
nenkort telefonisch of via e-mail worden
afgesproken dat de eerste aanvulling op
benaderd. Hoewel langs deze weg niet
het ondergebrachte Crommelin-archief
Het Stadsarchief is bereikbaar vanaf
alle vindplaatsen tevoorschijn komen,
in het komende jaar kan plaats vinden.
het CS met tram 16,24 en 25, halte
bestaat de hoop dat in ieder geval het
Voorwaarde is wel dat hetgeen beschik-
Keizersgracht.
merendeel van de portretten kan worden
baar komt, in één keer wordt overgedra-
getraceerd.
gen.
De inventaris van het familiearchief
Dit alles neemt niet weg dat Liesbeth en
De vraag aan alle familieleden is, na te
Crommelin kan ook via internet
Anne Marie zich aanbevolen houden voor
gaan of en zo ja wat uit hun bezit aan het
worden geraadpleegd: www.
meldingen.
Crommelin-archief kan worden toege-
stadsarchief.amsterdam.nl,
voegd.
toegangsnummer 31153. De foto’s daarin kunnen worden
Liesbeth Crommelin, telefoon 020-4044201,
Schroom niet contact te zoeken met Lies-
bekeken via de Beeldbank en dan
e-mail:
[email protected]
beth of Anne Marie om overleg te plegen
zoeken op Crommelin.
over wat en hoe. Voorzover er behoefte
Ook via de Archiefbank zijn bepaalde
Anne Marie Sillem-Crommelin,
is aan kopieën van stukken die worden
documenten en foto’s op te roepen.
telefoon 070-3246769,
overgedragen, kan dit uiteraard worden
\
e-mail:
[email protected]
gemeld. Het is vooral van belang dat de
\
originele documenten onder optimale omstandigheden worden gearchiveerd. Primair gaat het om het actualiseren van het archief. Crommelin’s van toen en nu zijn voor het archiveren van gelijke waarde. Ook het heden wordt verleden. Mogen wij op u rekenen?
14
familieactiviteiten
crommelin journaal | december 2010
hen kennelijk steeds moeilijker. Mijn vader vertelde vaak hoe hij als jongetje mee mocht uit Arnhem per auto naar Olst en in Deventer de schipbrug moest oversteken, een hele belevenis. Overigens ging ook het verhaal in ons gezin, dat ‘iedereen’ zich erover verbaasde dat de tantetjes op latere leeftijd de toch
Familiewandeling 5 november 2010
omvangrijke buitenplaats Wijnbergen betrokken. We hebben foto’s genomen van het wandelende familiegezelschap en het historische verhaal opgehaald, dat wie op
Op tijdige uitnodiging van organisatrice
Otto zijn volle nicht en Lathmerdochter
bezoek kwam bij de tantetjes steevast bij
Claudine zette ondergetekende de na-
Marie Louise trouwde. Hun graf is nog
binnenkomst en nog voor er iets gezegd
jaarswandeling uit in de omgeving van
aanwezig op het kerkhof in Brummen.
was, te horen kreeg: ‘Laten we vooral
Deventer. Alle aanleiding die streek te
kalm blijven!’. Het is een uitspraak die
kiezen: niet alleen valt er veel te genieten
Gesterkt door het genotene en de wel-
naast mijn vader ook zijn nicht Jeanne
in het IJsellandschap maar ook bevinden
willendheid van de bewoner van het
zich wist te herinneren en die voor
zich in de daarachter gelegen landgoede-
Rustpunt, een apart huisje dat oorspron-
mij persoonlijk steeds meer betekenis
renzone plekken met herinneringen aan
kelijk zoals hij vertelde onderdeel van de
krijgt…
stukjes familiegeschiedenis.
Roobrug was, begaf de stoere delegatie
Verder ging het over de Zoogenbrink
De route wandelden familievoorzitter
familieleden zich op weg richting Haere.
richting de Eikelhof, het eindpunt. Ieder
Robert en ondergetekende grotendeels
Het gezelschap bestond uit Robert en
was ook wel toe aan rust na een tocht van
voor waarbij het accent lag op het niet
Alexander (Naarden), Francisca (Chil-
12 tot 5 waarin het vaak regende.
in enige routebeschrijving opgenomen
ham Kent), Gulian (Gorssel), Rob en Loes
We kijken terug op een geslaagde tocht
laatste gedeelte. Het begin vanaf station
(De Steeg), Liesbeth (Amsterdam) en
en geanimeerde onderlinge contacten.
Deventer door plantsoen en uiterwaar-
schrijver dezes (Deventer).
\
den over Nieuw Rande naar Kasteel
Vanaf de Haere verlieten we de officiële
Reinhard Crommelin
De Haere maakt deel uit van het in een
route richting Wijnbergen dat we langs
prachtig boekje beschreven Hanzeste-
de Zandwetering van de achterkant
denpad.
benaderden. Dat thans door een mo-
Een Smissaert bewoonde indertijd de
dewinkelier in ruste bewoonde buiten
Haere. De in Amsterdam geboren Louise,
werd in de eerste helft van de vorige
de voormoeder van alle Lathmerafstam-
eeuw bewoond door de oudste dochter
melingen, was een zus van hem.
van de Lathmer, Maria (aldaar overle-
We pauzeerden in een prettig Rustpunt
den 1929) en de jongste Agathe, beiden
in de nabijheid van de Roobrug, nu een
ongetrouwd. De dames waren zeer
lelijk huis maar op een mooie plek onge-
bemiddeld en verrichtten goede werken:
veer op de grens tussen Nieuw Rande en
ze stichtten onder andere schooltjes en
de Haere. Dat huis moet, toen de Crom-
gebedshuizen in en om Deventer. Mijn
melins de Lathmer bewoonden, in het
grootvader, Gulian Cornelis, kleinzoon
bezit van Otto Smissaert geweest zijn,
van de Lathmer, is toen ‘de tantetjes’ op
een zoon van de bewoner van de Haere.
leeftijd waren benoemd tot curator. ‘het
Zijn eerste vrouw overleed er waarna
bestieren van hun eigen gedoetje viel 15
faits divers
Een tazza voor het Zeeuws Museum
In het laatste Bulletin van de Vereniging Rembrandt wordt melding gemaakt van een financiële bijdrage voor de aankoop van een tazza door het Zeeuws Museum. Het is een zilveren drinkschaal, die in
Samen met zijn broer Pieter in Middel-
1597 werd vervaardigd in opdracht van
burg bouwde Willem Courten in Londen
Guillaume Courten, lakenhandelaar in
hun zijde- en lakenhandel uit tot een
Middelburg. Het was één van vier scha-
internationaal handelshuis.
len die door verschillende zilversmeden
Over de echtgenote van Willem Courten
werden gemaakt.
wordt vermeld dat zij doofstom was. Zij
Aan de opdrachten lag ten grondslag de
bracht in haar huwelijk het toen formi-
herinnering aan zijn gevangenschap- en
dabele bedrag van 60.000 pond mee.
ter dood veroordeling- door de Span-
Hieruit kan in ieder geval worden ge-
jaarden en zijn vlucht naar Londen, met
concludeerd dat vader Pieter Crommelin
hulp van zijn vrouw Margarita Cassiers.
zeer vermogend moet zijn geweest. Willem Courten werd in Engeland een
Het blauwe boekje vermeldt dat in 1596
welvarend ondernemer en werd samen
Catharine Crommelin, dochter van
met zijn broer Pieter in de adelstand
Pieter Crommelin (Ingelmunster 1543
opgenomen.
- Middelburg 1609), koopman in batist
Tot zijn bezittingen behoorden o.a.
den op het Zuidelijk Halfrond, dat hij
in Kamerijk (nu Cambrai), trouwde met
twintig schepen met in totaal 5000
Terra Australis Incognita noemde.
Guillaume (Willem) Courten.
bemanningsleden.
Een eindeloze reeks processen over de rechtmatigheid van deze claims was
Zijn vader was de opdrachtgever van de vier schalen. De verblijfplaats van twee
Eén van die schepen nam uit zijn naam
hiervan het gevolg.
hiervan is bekend: Eén bevindt zich in
een eiland in bezit. Hij gaf het de naam
Het sloopte zijn energie en zijn immense
het Rijksmuseum en de andere nu dus in
Barbados. Van daaruit maakte Willem
vermogen.
het Zeeuws Museum.
aanspraken op een aantal andere gebie-
\
Goed gewaarmerkt! Dit kom je niet elke dag tegen. Elske Crommelin- van Dijken legde dit unieke beeld vast in 2002 tijdens een bezoek aan een ranch van de familie Crommelin buiten Perth. \
16
crommelin journaal | december 2010
Help !?
Reisverslag van C.A.Crommelin nu ook als Amerikaanse uitgave. In het voorjaar van 2011 zal ook de Amerikaanse vertaling van het dagboek van Claude August verschenen. De titel luidt: A Young Dutchman Views Post-Civil War America. De vertaling is van Guus Veenendaal, die met Roger Grant, hoogleraar geschiedenis, ook de inleiding verzorgde. Het boek werd uitgegeven door de Indiana University Press. Het boek is te bestellen via hun website. De prijs bedraagt $29.95 ISBN 13: 978- 0- 253- 35609-3. Gezien de betekenis van dit dagboek voor de geschiedenis van Amerika na de
Eind November bereikte ons via Govert
know if they would have access to any funds.
Burgeroorlog, is deze uitgave voorzien
Deketh het volgende bericht over de
Maybe you could report the missing Louis
van een uitvoerige toelichting op
verdwijning van de bronzen plaquette,
Crommelin profile on bronze or brass on the
personen en gebeurtenissen.
die in 1964, op initiatief van de familie
website. It wasn’t very large. It could appear
Crommelin werd aangebracht op de be-
again of course, being optimistic!
Voor belangstellende familieleden
graafplaats van Lisburn, Noord-Ierland,
Best wishes, Angélique
volgt hier nogmaals de titel van de
ter herinnering aan Louis Crommelin,
Nederlandse uitgave:
grondlegger van de linnenindustrie
Aanwezig bij de onthulling van de plaquette
Een Amsterdammer in Amerika 1866-1867,
aldaar.
in 1964, waren:
uitgave de Bataafsche Leeuw.
Het bericht is afkomstig van Angelique
Prijs € 19.50
en Fergus Bell-Day, nazaten van Louis
van links naar rechts,
via de Crommelin- de la Cherois lijn.
Ankie Labouchere-Crommelin, J.L.O. Andrews, minister van Financiën van
kerkhof naast de kathedraal. De herden-
Dear Govert,
N.Ierland, Sir William Scott, bestuurslid
king werd in 1964 benut om het bestaan-
Just reporting that in the Lisburn Cathedral
van de Raad van de Ierse Linnenindus-
de grafmonument te restaureren.
graveyard where the brass or bronze plaques
trie, Mrs Stone-de la Cherois, nazaat van
were erected on railings round the Crommelin
Louis Crommelin, Sir Graham Lamor,
Louis Crommelin (ca. 1652-1730) kwam
burial area in 1964 on the occasion when your
vice voorzitter van de Raad van de Ierse
in 1698 op uitnodiging van koning
uncle and aunt came over (and I think they
Linnenindustrie, Frits Fabius en Ru
- stadhouder Willem III naar Noord-
may have contributed to the cost) that the
Crommelin, initiatiefnemer.
Ierland om daar de linnenindustrie
profile of Louis Crommelin has disappeared,
De plaquette werd onthuld door minis-
verder te ontwikkelen. Twee broers en
either stolen or spirited away. The Lisburn
ter Andrews.
drie zusters en zeventig (Hugenoten)
Museum and Town Council are anxious to
werknemers vergezelden hem. Zijn echt-
stop any more of the monument disappearing,
Frits Fabius meldde ons uit zijn woon-
genote was Anne Crommelin (1659-1756),
the plaques with names of the dead etc and are
plaats Parijs dat hij de plechtigheid met
dochter van de naar Haarlem uitgewe-
hoping to try to get a plan to renew the railings
zijn moeder Ankie bijwoonde. Het aan-
ken koopman Samuel Crommelin.
to which the plaques are attached. There is
brengen van de plaquette kwam voort
Louis Crommelin wordt gezien als de
a preliminary meeting about this and I have
uit een bezoek aan Lisburn in 1960 met
grondlegger van een belangrijke indus
been told and said I would let family know
zijn moeder. Zij inspireerde vervolgens
trie project, dat tot doel had een nieuw
and be a liaison person. We will learn if there
Ru Crommelin tot het initiatief een
economisch perspectief te scheppen voor
is any fundraising to be done. The local Hu-
plaquette aan te brengen op het graf van
de agrarische, armoedige samenleving.
guenot Society secretary is involved but I don’t
Louis Crommelin op het Hugenoten
\ 17
uit vroeger tijden Crommelin: un grand nom du textile
Catherine Crommelin (1632-1694) (A Rich Legacy of Correspondence around the time of the Revocation of the Edict of Nantes, 1685)
Le 6 novembre, au grenier de la bibliothèque municipale, une conférence a été donnée par Maryse Trannois, présidente de la société académique de Saint-Quentin et vice-présidente de la généalogie de l’Aisne. Mais avant d’écouter la conférencière, il était possible de voir une exposition très riche sur ‘ Les ouvriers du textile en 1900 ‘. Cette exposition des archives départementales du Nord sera visible du 2 au 27 novembre aux heures d’ouverture de la bibliothèque. Il a été recensé huit générations de Crommelin qui sont passés à Saint-
A rich trove of correspondence spanning
before Daniel emigrated to America via
Quentin. Armand Crommelin, le
some 150 years records the life and times
Jamaica.
premier, né en 1499, crée aux abords de
of the de Coninck family. Catherine
When her mother, Rachel Tacquelet died
la ville la première culture de lin. Au fur
Crommelin was an early contributor
in Paris in 1686, she and her brother,
et à mesure des années et des généra-
to this voluminous collection having
Jacob, were at Rachel’s bedside. Of Rachel
tions, la famille fera de Saint-Quentin
been the wife of Francois de Coninck.
Tacquelet’s 15 children only two other
le centre commercial des fines toiles de
Catherine was the fifth child of Jean
siblings, Daniel and Esther, are known
lin et la prospérité de toute la région
Crommelin and Rachel Tacquelet. She
to have been still alive at this time.
au temps des mulquiniers. Leur devise
bore her husband 5 children. After
Fortunately two of the letters preserved
‘mieux vaut quitter patrie que foi’ aura
Francois’ death, Catherine married again
at the Library are ones which Catherine
pour conséquence que certains d’entre
to Robert Oursel and bore him a son and
wrote while she was in Paris attending to
eux, pour leurs idées religieuses, seront
3 daughters. This boy (Robert Oursel Jr.)
her ailing mother shortly before she died
chassés et se retrouveront en Hollande,
was in the company of his uncle, Daniel
on August 16, 1686.
Irlande, Angleterre, USA et même aux
Crommelin, at Jamaica when the boy fell
The period in which these letters were
Indes. La conférencière précise que
victim to the yellow fever epidemic that
written is notable for its backdrop of
l’on rencontre encore des Crommelin
was ravaging this island nation when
religious persecution because the Edict of
aux quatre coins de la planète. Mme
they arrived there in 1693.
Nantes was revoked in 1685 (on October
Trannois, en généalogiste confirmée, a
Maryse Trannois, our steadfast
22). These letters will shed light on the
suivi les traces de ces huit générations
researcher residing in St. Quentin,
stress and tensions that existed at the
de Crommelin jusqu’en 1815. Certains
France, has surprised us again by
time and it is hoped that some of these
auront même jusqu’à 23 enfants! Le pre-
uncovering this trove of historic
letters will eventually be translated.
mier recensé Armand Crommelin est né
correspondence in the archives of the
Of special interest to me are the letters
en 1499 et celui de la huitième générati-
Library of the ‘Société de l’Histoire
written around the time that Daniel
on Isaac Crommelin est né le 27 novem-
du Protestantisme Français’ in Paris.
Crommelin, his son Charles, and two
bre 1730 à Saint-Quentin. Tous ont eu
Catherine’s letters date as far back as
nephews Oursel and de la Chambre
un destin hors du commun, et si certains
1675. She wrote some 150 letters to her
emigrated to Jamaica in 1693. I am
se sont retrouvés ruinés, la plupart ont
son, Frederic de Coninck (1660-1722) who
interested to know how the news filtered
réussi dans le travail et l’exploitation du
lived and worked variously at Hamburg,
back to France and England regarding
lin, apportant la prospérité industrielle.
Amsterdam, Greenway Court [in Kent
the tragedy that befell Robert Oursel
C’est sans conteste un important travail
near London] and Schiedam, Holland.
Jr. and his cousin, de la Chambre, both
de recherche et qu’un généalogiste
The year in which Frederic got married
of whom died of yellow fever shortly
comme Philippe Cattelain a beaucoup
(1686), he was residing at Greenway
after disembarking in Jamaica. The
apprécié puisque c’est lui qui avait invité
Court adjacent to his uncle and aunt,
young de la Chambre was a grandson
la conférencière.
Daniel Crommelin and Anne Testart,
of Catherine’s older sister, Marie
\
who lived there for about ten years
Crommelin, who married Daniel de
18
crommelin journaal | december 2010
Milfred (Miff) Crommelin, geboren in 1948, is woonachtig in Vancouver Canada. Zijn familielijn is terug te voeren op Jacob Willem Hendrik Crommelin, het zevende kind van Julian Cornelis en Louise Smissaert en diens vrouw Clara Wilhelmina Wilkens. Zijn grootvader was Marinus Crommelin, gehuwd met Celcilia Louise Boissevain. Zijn vader Eddy Crommelin (1914-1982) werd geboren in Velsen. Hij huwde Martina van Abkoude. In Nederland verwierf hij bekendheid als jazz-musicus. Hij bracht veel materiaal en documenten op dit gebied bijeen, die nu in beheer zijn bij Miff. Diegenen die regelmatig kennis nemen van de berichten op de website, hebben ongetwijfeld meerdere artikelen aangetroffen die betrekking Letter from Catherine Crommelin
hebben op de geschiedenis van
la Chambre. Daniel and son, Charles,
at Le Havre, France addressed to her
de Crommelins.
hastily left Jamaica and made their way
son, Frederic de Coninck,
Het nu gepubliceerde artikel
currently residing with uncle
is mogelijk het begin van een
Daniel Crommelin at Greenway
reeks, die meer licht brengt
Court (Kent), England in 1686.
in tot dusver weinig of niet
to the British colony of New York where they arrived in 1694 and then established
ontdekten stukken van de
the Crommelin family in America.
familiegeschiedenis.
Here is the translation of some notes published
interest especially to French protestants
Dat hij samen met Govert
in French regarding this collection of
because of the period which they
de website heeft opgezet en
correspondence:
transcend. Furthermore we have various notes
The De Coninck Family at Le Havre and
thanks to Pastor N. Weiss who provided
Rouen, France from 1682 to 1691
extracts regarding the epoque of the
onderhoudt, verdient ons aller waardering.
Revocation which is without doubt The de Coninck family has judiciously
the main subject dealt with in the
preserved from generation to generation
correspondence. We will begin by giving
a substantial collection of family
a bit of a background regarding the
correspondence, the first of which dates
diverse correspondents.
back to 1676 and which continued for
Francois de Coninck, born at Antwerp
more than a century and a half. These
(Anvers) on 3 January 1621, was the son
letters, numbering more than 1500, are
of Hans de Coninck (died 1675) and
of inestimable value to the history of
of Marie de Buckere (died 1671), both
the de Coninck family and are of wider
descending from notable Flemish 19
families. He settled at Rouen around
London where they lived.
Several months prior to the birth of their
1650 and there formed a counting house
2. Jean de Coninck, baptised on 1
last child on 8 April 1662, Francois de
of commerce which became prosperous
February 1656, died on 4 September 1661
Coninck died at his residence on the Rue
through his efforts. On 19 April 1654
at Rouen.
du Vieux-Palais, at Rouen. After a period
at the Protestant temple of Quevilly
of three and a half years, Catherine
(adjacent to Rouen), he married a
3. Francois de Coninck, baptised on 1
Crommelin re-married at Quevilly on 15
huguenot, Catherine Crommelin, and
November 1657, died single in February
November 1665. Her second husband,
embraced the reformed religion on
1695 at Rouen after having abjured
Robert Oursel was baptised at Sanvic (Le
that occasion. His young wife was born
his faith. He was involved in a lawsuit
Havre) on 27 January 1634, son of Robert
at Saint Quentin on 20 June 1632 of a
regarding a claim against the estate of
Oursel (1607-1686) and Ester La Canne.
wealthy manufacturing family which
his father which no doubt hastened the
From that union were born four more
also originated in Flanders.
death of his mother.
children, all baptised at Quevilly.
seigneur of Camas, founded in 1595 at
4. Frederic de Coninck was born at
1. Robert Oursel, baptised on 17 October
Saint Quentin the industry of batiste
Rouen on 22 October 1660, baptised
1666, died during an epidemic in Jamaica
cloth which he imported from Belgium.
on the 30th of that month. Following
in 1693 where he went in the company of
He married Marie de Semery of a noble
various journeys to Holland, Germany
his uncle, Daniel Crommelin.
Picard family. Jean Crommelin (1603-
and England, he finally settled as a
1659), his son, succeeded him as the head
tanner at Schiedam, Holland where he
2. Marie Oursel, baptised on 12 August
of the factory and took Rachel Tacquelet
died on 27 March 1722. He married Marie
1668, died single around 1744 in Berlin.
(1609-1686) as his wife who bore him
Camin in London on 7 November 1686.
15 children of whom Catherine was the
She was born at Abbeville, England on
3. Rachel Oursel, baptised on 20
fifth. From her union with Francois de
14 November 1659, the daughter of Louis
November 1670, died in Holland in 1742.
Coninck there followed five children,
Camin and Anne Santerre. She died at
She married there around 1716 Abraham
all baptised at the Protestant temple of
Schiedam on 16 April 1724 after having
Bilbaut, a pastor at Dordrecht, later at
Quevilly (Rouen) of whom four attained
given birth to 8 children. When she fled
Middelbourg. She died on 28 February
adulthood.
from France in 1685 to join her fiance in
1750 and left no children.
Her grandfather, Jean Crommelin,
England, she was captured and interned 1. Catherine de Coninck, born at the end
for many months at a convent near
4. Ester Oursel, baptised on 2 July 1673,
of January 1655, baptised on 7 February,
Dieppe having refused to abjure. It was
died at Amsterdam in 1738. She married
died in 1746 at The Hague. At Quevilly
only a year later that she was finally able
around 1700 Philippe Meusnier, lawyer
on 23 April 1679, she married Jean
to marry. This dramatic history forms a
at Amsterdam who died in 1744. They
Camin, a lawyer at Rouen where they
large part of our correspondence.
had no children.
of Nantes. They then fled to Rotterdam.
5. Jean de Coninck, their son, was
Robert Oursel descended from an old
Baptised at Quevilly on 29 September
baptised at Quevilly on 24 September
family in Le Havre where it is still
1655, he was the son of Jean Camin and
1662. His wife was Marthe Duval
represented today notably in the lawyer
Suzanne Le Roy. He died at Rotterdam
(1654-1687) whom he married in 1684
profession. At first having settled at
around 1705. Seven children were born
at Rouen and with whom he fled as
Rouen, he returned to Le Havre around
unto them, two boys and two girls
religious refugees to London. She died
1675 where he apparently died around
surviving Catherine at the time of her
there several years later and left him two
1708. He lived on the Rue d’Estimauville,
death. The eldest boy was captain in
daughters, Catherine and Marie, who
perhaps at No. 35 which was owned
the (?) regiment, in the service of the
settled in Amsterdam. While travelling
by the Oursel family for a long time.
queen of Great Britain. The second
to Rotterdam on business Jean drowned
His wife, Catherine Crommelin, pre-
son, named Abraham, lived near his
on the way to visit his brother-in-law,
deceased him on 19 December 1694.
mother in Amsterdam where she had a
Jean Camin, where he was staying.
\
business since the death of her husband.
Confused in an impenetrable fog, he fell
Her eldest daughter, Marie, was also in
into a canal in August 1690.
lived until the revocation of the Edict
Amsterdam and her younger daughter, Catherine, married Fréd. Pigon of 20
uit vroeger tijden
crommelin journaal | december 2010
Het verhaal van een Chinese kast
Sinds ik mij kan herinneren, behoort de ‘Chinese kast’ zoals hij werd genoemd tot het vaste meubilair van mijn familie. Eerst was dat in het huis van mijn grootvader Claude August (1878-1965), die er zijn bladmuziek en partituren in bewaarde, zoals ook zijn jongste dochter, Atie (Adrienne) mij bevestigde. Na zijn dood verhuisde de kast naar mijn vader Robert Daniël (1907-1993) en zijn tweede vrouw Joke en nu staat hij sinds kort bij zijn zoon Claude en diens vrouw
ze daar heen ging om les te geven weet
heid voor alles wat mijn moeder deed,
Alice in Londen.
ik niet, maar wèl weet ik dat ze op de
haar de ladekast vanuit China gestuurd
Omdat mijn vader wist dat er een bijzon-
zeereis daarheen kennis maakte met een
en ik kreeg van hem 6 Chinese kopjes,
der, romantisch, verhaal bij dit meubel
engelsman, die getrouwd was en in China
moderne, effen blauw, met houten, zwart
hoorde, vroeg hij aan tante Kitty de
woonde.
gelakte schoteltjes, helaas zijn die door de
Kanter, de zuster van zijn vader, of zij dat
Dat kennis maken leidde tot een liefdes-
tand des tijds verdwenen.
voor hem wilde opschrijven.
verhouding en er werd een baby ver-
Wanneer die geschenken precies zijn
Liesbeth Crommelin
wacht!
gekomen weet ik ook niet, in ieder geval
In die tijd was dat iets héél ergs, en
na 1907, en lang geleden.
Het verhaal van tante Kitty:
niemand in Nederland mocht het weten!
Van de vele brieven aan en van Betsy is
5 november 1978, Hengelo
Behalve mijn moeder, jouw grootmoeder,
niets overgebleven, wèl voor mij de herin-
die, zoals je misschien wel weet, altijd
nering aan en de bewondering voor de
Beste Rob,
haar tijd vooruit was, en aan wie het
persoon van je lieve grootmoeder.
Je vroeg me onlangs of ik eens wat wilde
geheim werd toevertrouwd.
Veel hartelijks ook aan Joke van je tante
opschrijven van wat ik wist van de her-
Jaren en jaren lang is mijn moeder de
Kit.
komst van de Chinese ladenkast die van je
vertrouwelinge geweest en jaren en jaren
grootmoeder is geweest en je zei erbij, er
lang schreef de engelsman aan Betsy,
Kort voor het verschijnen van dit blad
is niets geen haast bij.
dat hij haar en ‘t dochtertje zou komen
werd ontdekt dat de kast niet van Chi-
Nu vind ik, dat iemand zoals ik, die 93 jr
bezoeken in Engeland, waar Betsy was
nese, maar van Japanse herkomst is.
is, niet te veel dingen moet uitstellen, te
gaan wonen. Hij heeft dat inderdaad ook
Oorspronkelijk werd dit soort kisten/kas-
meer omdat, wat ik heb op te schrijven, al
wel een enkele keer gedaan, mijn moeder
ten gebruikt om kleding in op te bergen.
weer zó lang geleden gebeurd is.
heeft hem geloof ik toen daar ontmoet en
Ze worden dan dansu of tansu genoemd
Nu, in onze familie te Amsterdam waren
hij was haar erg dankbaar voor haar( voor
en zijn omstreeks 1870 te dateren. Type-
huisvriendinnen 2 freules Mulert tot de
die tijd) zo zachte oordeel en medeleven
rend is het ijzerbeslag, dat met verschil-
Leemcule 1.
en haar blijvende vriendschap voor Betsy.
lende motieven kan worden versierd.
Ze waren al heel jong wezen geworden
In ongeveer 1907 zijn mijn man en ik met
\
en hadden een moeilijke jeugd gehad en
mijn moeder Betsy gaan opzoeken. Ze
hadden het financieel heel moeilijk. De
woonde toen met haar 6 jarige dochtertje
1
oudste, Nicoline had middelbaar duits
in Dorking in een mooie streek niet ver
Nicolina Elisabeth barones Mulert, geboren Vlis-
gestudeerd, de jongste, Betsy, engels.
van Londen. Ze sprak geen hollands meer
De oudste stichtte de later zeer bekende
en heette Mrs Bryan. Ik weet alleen te ver-
kostschool, de Godelindeschool in Hilver-
tellen dat Betsy naar mijn idee nooit meer
Hoei Belgie 1883, oud vice-consul van Gr. Brittannië
sum, waar ik zelf vanaf het begin in 1901,
naar Nederland is geweest, dat het meisje
te Amsterdam. Beëdigd vertaler, zoon van Alphonse
vier jaar was, heerlijke jaren.
is opgegroeid en getrouwd en dat Betsy is
De jongste maakte een reis naar Z.Afrika,
overleden, maar ik weet niet wanneer.
1869, overleden Londen 1941.
dat was vòòr 1901, ik denk ± 1899. Of
De engelsman Bryan heeft uit dankbaar-
(uit: Nederlands Adelsboek 56, 1963).
singen 1867. Stichtster der Godelinde school te Hilversum. Overleden aldaar in 1951. Tr. Hilversum 1910 Emile Joseph Labar (zich noemende Labarre) geb.
en Melanie Tournay (Hilversum). Elisabeth Nicoline barones Mulert, geboren Breda
21
gesprokkeld
Zo zie je maar…
Ons familielid Frits Fabius, woonachtig
Académique de Saint Quentin waar
in Parijs, ook nu weer als trouwe bezoeker
nu Maryse Trannois (een van de beste
aanwezig op de familie reünie, nam vandaar
Crommelinkenners in Frankrijk) de
het laatstverschenen Journaal mee naar huis.
president is.
En toen:
Ondertussen zijn de Raugels op zijn minst 20 jaar geleden overleden.
Beste mensen,
Nadat mijn moeder de Kunstacademie
Inmiddels weer teruggekeerd in Parijs.
in Amsterdam verlaten had, mocht zij
Thuis had ik dus de gelegenheid een blik
van haar ouders (Adam Crommelin
te werpen in bovengenoemd Journaal
en Margaretha van der Mersch) een
(wat ik voor de eerste keer zag..dus ik
jaar in Italië vertoeven om allerlei
moet lid worden..).
kunstinstituten enz. te bezoeken en
Wie schetst mijn verbazing over de
ervaring op te doen op kunsthistorisch
vraag van de herkomst van het portret
gebied. Mijn grootouders vonden het
van twee oudere mensen op pagina 19.
raadzaam dat zij niet alléén naar Italië
Misschien zijn jullie hier ook wel aan
zou vertrekken, dus zij werd begeleid
het einde van de dag achtergekomen..
(gechaperonneerd?) door een oudtante
Mocht dit niet zo zijn dan geef ik jullie
Hoeufft. Tijdens haar Italiaanse periode,
alléén brieven van mevr. Louise Raugel
onmiddellijk het antwoord:
wat waarschijnlijk heeft plaatsgevonden
aan mijn moeder). Aangezien Félix
Het gaat hier over de heer en mevrouw
in 1932/33 heeft zij in Italië kennis
Raugel een zekere bekendheid geniet in
Félix Raugel, een bekend dirigent in
gemaakt met het echtpaar Raugel (zie
Frankrijk, was bovengenoemde Société
Frankrijk, musicoloog en medewerker
Google: Félix Raugel).
erg blij met dit schilderij dat nu in Saint
aan de ‘Larousse Musicale’ en ‘titulaire
Dit echtpaar kwam eveneens uit Saint
Quentin hangt in het Hôtel Particulier
d’orgue’ (oftewel de vast aangestelde
Quentin, en dit was in het begin het
van de Société.
organist) van de kerk St. Eustache vlak
aanknopingspunt tussen mijn moeder
Wellicht zijn deze informaties
bij de (oude) Hallen in Parijs. Deze
en dit echtpaar.
voldoende!
mensen waren oude kennissen van mijn
De Société Académique de Saint Quentin
\
moeder, Ankie (Labouchere)-Crommelin
heeft een klein boekje geschreven over
Met vriendelijke groet,
en dit portret is door mijn moeder
de correspondentie tussen mevrouw
Frits Fabius
gemaakt en geschonken aan de Société
Raugel en mijn moeder (eigenlijk
De lezende man Het in het vorige Journaal opgenomen
Loukie schrijft dat het portret jaren-
portret van een lezende man, waarover
lang boven het bureau van haar vader
nadere informatie werd gevraagd, kreeg
Onno hing, naar zij vermoedt omdat de
reacties van Mariad Crommelin en van
afgebeelde figuur toch wel erg op zijn
Loukie Crommelin.
grootvader leek. Het portret is nu in
Mariad hoorde van zijn tante Agnes van
haar bezit. Wie de schilder is, moet nog
Vessem-Crommelin dat het portret aan-
worden uitgezocht.
wezig was in de studeerkamer van haar
\
grootvader Sickinghe. Haar grootmoeder Sickinghe had haar verzekerd dat het geen Sickinghe-portret was. 22
crommelin journaal | december 2010
Velters-Crommelin-De Pesters, raadsels rond een portret
In het afgelopen voorjaar kwamen wij
Het zal toeval zijn dat er een indirect
via Govert Deketh in contact met de
verband Velters-Crommelin is te vinden
bezitter van een 17e eeuws portret die
in het bezit van Herengracht 132, dat
hierover meer informatie zocht.
in 1683 door Abraham Velters werd
Op de achterkant van de lijst, was een
verkocht aan Jacob de Flines, waarna het
voorbedrukt etiket geplakt van dr. A.M.
een eeuw later, in 1788, werd betrokken
de Wild, een bekende schilderijenres-
door Robert Daniël Crommelin.
taurator uit het laatste kwart van de 19e
\
eeuw. Als eigenaar was met inkt ingevuld: Mr.C.A.Crommelin en als adres ’s Gravenhage. Hoewel twee voorletters, C.A., zijn vermeld, moet worden aangenomen dat het hier gaat om Mr. Claude Crommelin (1873-1946), secretaris van het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag. Buiten hem zijn er geen familieleden bekend, die destijds in Den Haag woonden. De volgende lijn naar onze familie was een tweede etiket met de vermelding S. Crommelin en A. de Pesters. Die laatste naam is wel in verband te brengen met de Crommelins. Immers, een tante van Claude Crommelin, zuster van zijn moeder, was gehuwd met Carel Cyprien Guarde de Pesters, burgemeester van Wijk bij Duurstede (zie het vorige Journaal-dagboek van mevrouw van Dielen). Hiermee blijft de relatie van het schilderij met onze familie nog raadselachtig. Belangrijker nog is de vraag wie hier is afgebeeld. Een onderzoek door Christie’s – waar het portret inmiddels is geveild – naar het in de rechter bovenhoek afgebeelde wapen, bracht aan het licht dat het gaat om Abraham Velters (1603-1690), koopman en o.a. consul-generaal in Marseille. Hij behoorde in de 17e eeuw tot de rijkste Nederlanders. Hij liet, samen met zijn vrouw een kapitaal na van f 750.000.- (ter vergelijking: Louis de Geer, de rijkste particulier in de Gouden Eeuw, bezat f 1.500.000.-). 23
van de penningmeester
colofon
Donateurs gezocht
Wie helpt?
Het aantal donateurs van de Stichting
De activiteiten van de Stichting, zoals de
Het Crommelin Journaal is een uitgave
is voor uitbreiding vatbaar. Wij doen
website en de uitgave van het Crommelin
van de Stichting Familie Crommelin.
een dringend beroep op de reeds actieve
Journaal worden mogelijk gemaakt door
donateurs om dit te bewerkstelligen.
de jaarlijkse bijdragen van de donateurs.
Het Journaal verschijnt twee keer per jaar.
De jaarlijkse bijdrage is nu voor een
De senioren reünies, golfwedstrijden,
Het wordt verzonden aan alle begunsti-
echtpaar o 50.
wandeltochten e.d. worden betaald door
gers van de stichting.
Wellicht kan een feestelijke familie-
de deelnemers zelf.
gebeurtenis, zoals verjaardag, huwelijk
De jaarlijks beschikbare middelen
Begunstigers dienen zelf de juiste
of promotie, aanleiding geven tot het
zijn niet voldoende om uitgaven voor
adresgegevens aan de stichting
schenken van een donateurschap.
bijvoorbeeld de uitbreiding van het
te verstrekken.
Voor individuele leden geldt een
familie-archief te bekostigen. Hetzelfde
minimum bijdrage van o 25.
geldt voor de kosten van de ‘grote’ reünie
© Stichting Familie Crommelin
in 2010, waarvoor de bijdragen van de
Niets van deze uitgave mag worden
deelnemers als basis fungeren, maar
vermenigvuldigd of gekopieerd
waarvoor, zoals de ervaring leert, toch op
zonder voorafgaande toestemming.
Schenkingen en legaten
extra uitgaven moet worden gerekend. Kortom, het bestuur zal het zeer waar-
Secretariaat:
Familieleden die de Crommelin Stich-
deren wanneer familieleden de Stichting
Onderstal 48
ting financieel willen ondersteunen
formeel willen steunen met een extra
4631 NR Hoogerheide
door middel van een schenking of legaat
incidentele of periodieke bijdrage in
T: + 31 (0) 16466003
kunnen hiervoor contact opnemen met
algemene zin.
M: 06 45072260
de penningmeester:
Voor het overmaken hiervan fungeert de
E: info@crommelin .org
volgende rekening: Alexander Crommelin
3837.91.014 Rabobank Bussum
Redactie:
telefoon: 035- 6950092 / 06 54313372
Ook kan gebruik worden gemaakt van
Henk Visser en Liesbeth Crommelin
e-mail:
[email protected]
Swift-nummer: nl 71 rabo 0383.7910.14.
Weerdestein 130 1083 GH Amsterdam T: + 31 (0) 204044201 E:
[email protected] Vormgeving en opmaak:
Adressenlijst bestuur
Marise Knegtmans Produktie:
Het bestuur van de Stichting Familie
May van Oordt-Crommelin (secretaris)
Crommelin bestaat uit de volgende
Onderstal 48, 4631 NR Hoogerheide
familieleden:
T : +31( 0) 164660038
Robert Crommelin
M: 0645072260
(voorzitter)
E:
[email protected]
Hortensiuslaan 9, 1412 GV Naarden T : + 31 (0 ) 356949815
Alexander Crommelin
M: 0651990815
(penningmeester)
E:
[email protected]
Van Halllaan 3, 1412 CS Naarden T : +31 (0) 356950092 M: 0654313372 E:
[email protected]
24
Elco Extension, Amsterdam December 2010
