Convenant Gezonde School Fryslân Samenwerkingsverband ketenpartners
Colofon Auteur:
Telefoon: E-mail: Website: Versie:
Anneke Meijer GGD Fryslân, Gezonde School Fryslân Postbus 612 8901 BK Leeuwarden 058 – 234 70 28
[email protected] www.ggdfryslan.nl januari 2010
2
Convenant Gezonde School Fryslân
1
De deelnemende organisaties: -
Liv voeding- & leefstijladvies Halt Noord-Nederland Verslavingzorg Noord Nederland Cedin SPORT Fryslân Fier! Fryslân Partoer CMO GGD Fryslân MEE Friesland
Verder te noemen de participanten, Onderstrepen de volgende uitgangspunten: het bevorderen van gezond gedrag door middel van preventieprogramma’s en een structurele invoering hiervan in het bestaande schoolplan is wenselijk dat hiervoor gebruik wordt gemaakt van de werkwijze volgens de Gezonde School Fryslân, waarbij de vraag van de school centraal staat dat zij ieder vanuit hun expertise en verantwoordelijkheid een bijdrage leveren aan het bieden van preventie op maat dat zij het aanbod bundelen, onderling afstemmen en waar nodig aanpassen dat scholen en instellingen gebaat zijn bij een goede afstemming en samenwerking tussen de aanbieders van preventieprogramma’s dat met betrekking tot schoolveiligheid wordt afgestemd en samengewerkt met projecten die in dat kader lopen, zoals de kwaliteitsteams schoolveiligheid van het NJI (in opdracht van het ministerie van OCW)
Overeenkomst De participanten komen overeen scholen in de provincie Fryslân, zowel primair als voortgezet onderwijs (alle typen onderwijs), te adviseren en ondersteunen volgens de werkwijze van de Gezonde School. Onderlinge afstemming, samenhang in het aanbod en een vraaggestuurde werkwijze zijn hierbij essentieel.
Doel Door het in gezamenlijkheid optreden van participanten kunnen school(-besturen) gefundeerde keuzes maken ten aanzien van preventieactiviteiten gericht op het bevorderen van gezond gedrag op dié terreinen waar de behoefte het grootst is.
1
Tekst convenant gedeeltelijk ontleend aan GGD Hollands Midden, vestiging Gouda. www.gezondopschoolmh.nl
3
De taken en verantwoordelijkheden van de participanten: Algemeen Alle participanten dragen verantwoordelijkheid voor het promoten van de aanpak volgens de Gezonde School werkwijze (zie bijlage 1), in samenhang met schoolveiligheid, zowel binnen de eigen organisatie als daarbuiten. Alle participanten zetten zich in voor het interesseren van scholen en gemeenten voor deelname aan de Gezonde School Fryslân. De centrale regie van de Gezonde School ligt bij GGD Fryslân. Uitvoering De gezonde schooladviseur van GGD Fryslân zorgt voor het begeleiden van de school volgens de stappen van de Gezonde School (bijlage 1) Het bespreken van het schoolgezondheidsprofiel op school wordt gedaan door een medewerker (de gezonde schooladviseur) van GGD Fryslân. De gezonde schooladviseur ondersteunt en adviseert de school bij het kiezen van prioriteiten en het opstellen van een meerjaren preventieplan. De gezonde school adviseur zorgt voor contact tussen de school en de uitvoerders van de preventieprogramma’s in de regio. Het Netwerk Ketenpartners Gezonde School Fryslân Participanten nemen deel aan het regionaal netwerkoverleg (3 tot 4 keer per jaar). Participanten koppelen ontwikkelingen en mogelijk gesignaleerde knelpunten uit de praktijk terug naar het netwerk. GGD Fryslân is verantwoordelijk voor de organisatie en verslaglegging van de vergaderingen. Het netwerk heeft de volgende taken: Bepalen en bewaken van de kwaliteit van de Gezonde School Fryslân Het waarborgen van sluitende afspraken tussen de participanten Evaluatie aan de hand van nader te bepalen criteria Het uitwisselen van ontwikkelingen/ervaringen Terugkoppelen van gesignaleerde knelpunten Het regionale aanbod up to date houden Het regionale aanbod Participanten informeren elkaar over het aanbod van de eigen organisatie. GGD Fryslân bundelt het preventieaanbod in de regio en houdt het landelijke en regionale aanbod van preventieprogramma’s bij. Het aanbod wordt digitaal bij de website van GGD Fryslân ondergebracht. Participanten verlenen jaarlijks hun medewerking aan het bundelen en up-to-date houden van het regionale aanbod. De coördinatie GGD Fryslân is verantwoordelijk voor de algehele coördinatie van de Gezonde School Fryslân. De GGD fungeert als een vraagbaak voor scholen en instellingen op het gebied van preventie en gezondheidsbevordering. De GGD volgt de landelijke ontwikkelingen aangaande schoolgezondheidsbeleid en participeert in het landelijke netwerk Gezonde School/Werkplaats Centrum Gezond Leven, waarbij ook de afstemming plaatsvindt met landelijke activiteiten rond schoolveiligheid.
4
De kosten en tijdsinvestering Iedere participant draagt in principe zijn eigen kosten. Dit zijn de kosten voor het ondersteunen van scholen rondom een bepaald thema die zonder deze samenwerking ook gemaakt zouden worden. De begeleiding van de scholen door de gezonde schooladviseur wordt door de gemeenten gefinancierd. De eigen afspraken van de ketenpartners met gemeenten over de financiering van de afzonderlijke projecten worden hierbij niet geblokkeerd.
De geschillen Participanten hebben ieder een inspanningsverplichting om binnen de werkingssfeer van deze overeenkomst eventuele geschillen op te lossen.
De looptijd en de beëindiging van de overeenkomst Deze samenwerkingsovereenkomst wordt aangegaan voor onbepaalde tijd. Iedere participant heeft het recht de overeenkomst op te zeggen, met in achtneming van een opzegtermijn van tenminste zes maanden, tenzij partijen in onderling overleg een andere termijn overeenkomen.
Bijlage 1: Algemene informatie Gezonde School Fryslân
5
6
Aldus overeengekomen te Drachten op 20-1-2010 Namens Liv voeding- & leefstijladvies BV Naam, functie, handtekening:
Namens Halt Noord Nederland BV Naam, functie, handtekening:
Namens Verslavingszorg Noord Nederland Naam, functie, handtekening:
Namens Cedin BV Naam, functie, handtekening:
Namens SPORT fryslân Naam, functie, handtekening:
Namens Fier! Fryslân Naam, functie, handtekening:
Namens Partoer CMO Fryslân Naam, functie, handtekening:
Namens MEE Friesland Naam, functie, handtekening:
Namens GGD Fryslân Naam, functie, handtekening
7
8
Bijlage 1: Algemene Informatie Gezonde School Fryslân De Gezonde School Fryslân is een manier van werken die scholen helpt om structureel en planmatig aan de slag te gaan met gezondheid en veiligheid binnen de school. De Gezonde School kent 4 uitgangspunten: 1. Vraaggestuurd werken 2. Planmatig werken 3. Koppeling tussen individuele leerlingenzorg en collectieve preventie 4. Regionale Samenwerking met ketenpartners Het landelijk ontwikkelde Gezonde School Model (figuur 1) biedt een analysekader dat de basis vormt voor een vraaggerichte en planmatige benadering van gezondheid en veiligheid op scholen. De aanpak volgens de Gezonde School gaat vooral uit van een structurele opzet en aandacht voor gezondheid binnen het onderwijs op basis van gesignaleerde behoeften en problemen. Het is een vraaggerichte werkwijze die aansluit bij de wensen van het onderwijs en vervolgens wordt vastgelegd in het beleid van de school. Voor de ontwikkeling van het schoolgezondheidsbeleid doorloopt men binnen de Gezonde School een beleidscyclus met de volgende stappen: 1. Bepalen van de behoefte gezondheid en zorg: het opstellen van een schoolprofiel; alle (gezondheid)gegevens van de school worden in kaart gebracht. 2. Het gezamenlijk bepalen van prioriteiten (door alle geledingen: leerkrachten, directie, ouders en kinderen). 3. Kiezen van strategieën en activiteiten volgens het Gezonde School Model (figuur 1) Gericht op de pijlers signalering, educatie, beleid en omgeving. 4. Opstellen van een gezondheidsplan. 5. Uitvoeren van het gezondheidsplan. 6. Evaluatie en opname in het beleid van de school Voor het gehele traject wordt een periode van 4 jaar aangehouden, voor stap 1 t/m stap 4 wordt meestal een schooljaar genomen. Doel De werkwijze volgens de Gezonde School biedt de mogelijkheid om planmatig en structureel de gezondheidsthema’s op school in te bedden. Kenmerkend hierbij zijn de integrale aanpak, inbreng en de betrokkenheid van het onderwijs. Niet méér doen op het gebied van gezondheid. Maar de tijd en aandacht op de meest effectieve manier inzetten Effect • Verbetering van de leer- en werkprestaties. • Gezondere leerlingen en personeel. • De gezondheidsthema’s en speerpunten van het lokale gezondheidsbeleid worden planmatig en structureel opgepakt . • Door het werken met de Gezonde School wordt schoolgezondheidsbeleid een onderdeel van het schoolplan en geen losse ad hoc activiteit. • De school krijgt gerichte ondersteuning op de vraag. • Er wordt optimaal gebruik gemaakt van de setting jeugd. • Tijdswinst: alhoewel de methode arbeidsintensief lijkt zal het uiteindelijk tijdswinst opleveren doordat de school duidelijke keuzes heeft gemaakt.
9
Landelijk In toenemende mate is er bij het onderwijs, gemeenten en GGD’n belangstelling voor deze planmatige en structurele aanpak in het onderwijs. Het Loket Gezond Leven, een onderdeel van het RIVM, is bezig om de methode verder door te ontwikkelen. GGD Fryslân is een van de samenwerkingspartners in de werkplaats Gezonde School en levert inhoudelijke expertise aan. Meer informatie: http://www.loketgezondleven.nl/centrum-gezond-leven/gezonde-school/ www.gezondeschool.nl
10
Figuur 1 het Gezonde School Model: De Gezondheid en Veiligheid op school benaderen uit meerdere invalshoeken Uit onderzoek is gebleken dat vooral programma’s waarbij een mix van verschillende activiteiten gedurende een langere periode (minimaal 3 tot 5 jaar) wordt aangeboden, effect hebben op het leefstijlgedrag van kinderen. Activiteiten hebben meer effect wanneer deze gericht zijn op verschillende niveaus van gezondheidsbevordering. Het gaat om de volgende niveaus: Signalering Gezondheidseducatie (school)omgeving Schoolbeleid en regelgeving Activiteiten bepalen op 4 niveaus • Signalering Op dit niveau wordt een link gelegd tussen collectieve preventie en individuele leerlingenzorg. Het gaat hier om psychologische en sociaal-emotionele ondersteuning van de individuele leerlingen. Naast het signaleren van leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, hoort hier ook het begeleiden en/of doorverwijzen van de leerlingen bij. Een voorbeeld hiervan is het signaleren (en begeleiden/doorverwijzen) van kinderen met overgewicht. • Gezondheidseducatie Met ‘gezondheidseducatie’ wordt informatieverstrekking en voorlichting op het gebied van gezondheid bedoeld. Bijvoorbeeld lessen aan de hand van een lespakket over gezonde voeding. Daarnaast hoort ook de deskundigheidsbevordering van leerkrachten bij dit niveau (bijvoorbeeld docententrainingen). • Schoolomgeving Met schoolomgeving wordt zowel het schoolklimaat als de fysieke en sociale omgeving bedoeld. Het gaat hier bijvoorbeeld om een gezond (beweegvriendelijk) schoolplein, een veilige schoolroute, een gezonde schoolkantine en een gezonde werkplek voor de docent (fysieke omgeving). Een activiteit gericht op de sociale schoolomgeving is bijvoorbeeld een voorlichtingsavond voor ouders over gezonde voeding. • Schoolbeleid en regelgeving Onder ‘schoolbeleid en regelgeving’ worden afspraken, regels, protocollen en handhaving verstaan. Denk bijvoorbeeld aan een traktatiebeleid (‘alleen gezonde traktaties zijn toegestaan’) of sportbeleid (afspraken over sport en beweging op en rondom school).
Door gebruik te maken van deze niveaus, wordt meer samenhang tussen de verschillende activiteiten en maatregelen gecreëerd. Daarnaast wordt de kans op effect vergroot door de activiteiten te richten verschillende doelgroepen: de leerlingen, de leerkrachten (medewerkers) en de ouders. Er kan meer gezondheidseffect bereikt worden indien per prioriteit op elk van de vier niveaus minimaal één activiteit ingezet wordt, gedurende een periode van 3-5 jaar. Het onderstaande Gezonde School Model is een hulpmiddel om de juiste keuze in de verschillende activiteiten te maken. Het model bestaat uit 8 componenten, dit zijn 8 gebieden waarop interventies uitgevoerd kunnen worden.
11
Gezonde School Model (Leurs et al, 2003) Gezond en veilig schoolklimaat Psychologische en sociaal-emotionele ondersteuning en begeleiding
Ouder- en buurtparticipatie
Gezondheidsbevordering op de werkplek
Zorgaanbod
Gezondheidseducatie
Voedingsbeleid
Sport en bewegen
Gezonde School
12
