Composities van Pieter Bakker
Marijke Westerhof
K U N S T
E N
W E T E N S C H A P
Overname alleen met toestemming van Stichting Kunst en Wetenschap Smidstraat 12 – 8746 NG Schraard
© 2010 M. Westerhof Aangevuld tot 2015 ISBN 978-90-79151-04-2 NUR 660
In dit boekje is een lijst opgenomen van alle door Pieter Bakker geschreven composities, de datum en de plaats van de premières en een beknopte biografie. Daarnaast is er een overzicht in te vinden van door hem geschreven artikelen op muziektheoretisch en ander gebied, van interviews en artikelen over hem, van radio- en televisieopnames en van tentoonstellingen met zijn fotografisch werk. Schraard, mei 2010
5
6
Levensloop
Pieter Bakker is in 1952 geboren in Amsterdam, waar hij heeft gewoond tot hij in 1987 naar Friesland verhuisde. Nadat hij inmiddels tien jaar werkzaam was geweest als uitgever begon hij in Hilversum aan zijn muziekstudie. Compositie studeerde hij bij Daan Manneke. Over muziek schreef Bakker in onder meer het Tijdschrift voor Muziektheorie en Het Orgel. Met name probeerde hij in een reeks artikelen de plaats en betekenis van de Duitse muziektheoreticus Andreas Werckmeister te bepalen. Anders dan in hedendaagse muziekhistorische literatuur wordt beschreven, schetste hij op grond van bronnenstudie een beeld van Werckmeister als typische representant van het nawerkend humanisme. Hij zag daarbij de geschriften van Werckmeister als prototypisch voor de zeventiende-eeuwse Duitse muziektheorie aan de vooravond van de moderne tijd. Vanaf 1988 is Bakker organist van de N.H. Kerk in zijn woonplaats Schraard. Sinds 1996 is hij als hoofdredacteur verbonden aan het tijdschrift Kunst en Wetenschap. Composities van Bakker werden onder meer uitgevoerd in De IJsbreker te Amsterdam, in De Oosterpoort te Groningen en op verschillende plaatsen in Friesland. Enkele werken waren op de radio te horen. In 2003 zond Omrop Fryslân op Nederland 1 een documentaire over hem uit onder de titel ‘De muziek van het landschap’. Naast zijn compositorische werk ging Bakker zich in de loop van de jaren steeds meer met fotografie bezighouden. In 2003 debuteerde hij als fotograaf met een tentoonstelling in het Friese Piaam. In 2005 is zijn passie-oratorium Egressus est voor koor, strijkorkest en klavecimbel in de Grote Kerk van Workum in première gegaan. Daarna schreef hij onder andere verschillende kamermuziekwerken en in 2007 het pinksteroratorium Omnes erant.
7
8
Composities
werk
première
Canzone per tromba (1988)
Grote Kerk Leeuwarden
trp 3’
24 juni 1988
Studie (1989)
IJsbreker Amsterdam
pic ob h tub-b tam 5’
19 maart 1989
Instr. Salve Regina Obrecht (1989)
IJsbreker Amsterdam
str-qnt wnd-qnt trp trb pf perc 8’
19 maart 1989
Fjouwer fersen fan Piter Jelles (1989)
Grote Kerk Leeuwarden
mixed-ch 6’
13 november 1993
Drie psalmen voor koperkwintet (1989)
Laurentiuskerk Kimswerd
2 trp h trb tb 9’
9 november 2003
Op de Schraarder Hemdijk (1989)
Nassaukerk Amsterdam
cl pf 4’ DON
11 mei 1991
Studie nr 2 (1990)
Grote Kerk Harlingen
rec org 4’ DON
16 september 1990
Langs de Schraarder Vaart (1990)
N.H. Kerk Schraard
hp cl vc 6’ DON
9 mei 1999
Muziek over het water (1991)
Geref. Kerk Bergum
fanf-orch crt-solo 9’ DON
29 februari 1992
Sandfirden (1991)
Oude Kerk Amsterdam
2 bass-rec 11’ DON
12 april 1992
9
Herfststerren (1992)
Natuurmuseum Leeuwarden
fl ob cl bn h 8’
11 november 2006
DON
Zestien Kwadraat (1992)1 fanf-orch 10’
-
DON
Hommage à Mademoiselle Agar (1993)
Oosterpoort Groningen
str-qrt sopr-m ad lib 5’
19 december 1993
Sandfirden II (1993)
Oosterpoort Groningen
bass-rec str-qrt ad lib 4’
19 december 1993
Studie nr 3 (1993)
It Earmhûs Wartena
str-qrt bass-cl 2’
27 mei 2005
Achter de wolken (1993)2
N.H. Kerk Foudgum
rec-qrt 4’
19 januari 1994
Aan de mannen van Friesland (1993)
It Earmhûs Wartena
sopr-m bass-rec bass-cl 3’
27 mei 2005
Foudgum (1994)2
Thomaskerk Amsterdam
rec-qrt 2’
22 april 1994
Rispinge (1994)
It Earmhûs Wartena
str-qrt 4’
27 mei 2005
Rispinge (1994)
It Earmhûs Wartena
str-qrt sopr-m bass-rec bass-cl 18’
27 mei 2005
Ave Maria (1994)
-
mixed-ch rec-qrt ossia org 4’ Ave Maria (1994)2
Grote Kerk Dokkum
rec-qrt sopr-m ad lib 4’
26 november 1994
De Oudegaaster Brekken (1994)2
Doopsgezinde Kerk Workum
rec-qrt 3’
10 december 1994
10
Het Schraarder dorpsfeest (1994)2
Doopsgezinde Kerk Workum
rec-qrt 1’
10 december 1994
Achter de wolken (1994)2
Doopsgezinde Kerk Workum
rec-qrt 13’
10 december 1994
Con sordino (1994)3
Waddennacht Zwarte Haan
fanf-orch 4’
14 september 1996
Mezza voce (1994)4
Muziekkapel Augsbuurt
rec-orch rec-a rec-t rec-b vc cb 4’
12 februari 1995
Ave Maria (1995)4
Raadhuis Bolsward
car 2’
9 juni 1995
Nu iz de Dey ferronne... (1995)4
Raadhuis Bolsward
car 3’
9 juni 1995
Studie nr 4 (1995)
It Earmhûs Wartena
rec-b ampl ad lib 4’
27 mei 2005
Sandfirden III (1995)5
Amstelkerk Amsterdam
str-qnt sax-qnt 6’
28 april 1996
DON
Toccata (1996)
N.H. Kerk Hichtum
org 4’
22 januari 2006
Una corda (1996)
Natuurmuseum Leeuwarden
ob cl pf 5’
11 november 2006
Missa brevis (1997)
Koornbeurs Franeker
mixed-ch h 4 trp 4 trb tb perc 10’
13 juni 1998
Moarnliet (1997)
Laurentiuskerk Kimswerd
fem-ch 2 trb ossia mixed-ch 3’
9 november 2003
Sanctus (1997)
-
fem-ch org 4’
11
Sandfirden IV (1998)
Laurentiuskerk Kimswerd
h 2 trp trb tb 4’
9 november 2003
Studie nr 5 (1998)
N.H. Kerk Sandfirden
org 2’
16 juli 2005
Respice in me (1999)
Laurentiuskerk Kimswerd
mixed-ch 2’
9 november 2003
In voluntate tua (2000)
Laurentiuskerk Kimswerd
mixed-ch 2’
9 november 2003
Sandfirden V (2001)
Koepelkerk Witmarsum
org 3’
25 februari 2007
Factum est (2001)
Jozefkerk Assen
mixed-ch str-qrt cemb 10’
13 december 2002
Juwnbede (2002)
Laurentiuskerk Kimswerd
alt mixed-ch 2 trp trb tb perc 8’
9 november 2003
De Mar (2003)
It Earmhûs Wartena
str-qrt 7’
27 mei 2005
Egressus est (2004)6
Grote Kerk Workum
mixed-ch 6 vl 2 vla 2 vc cb cemb 65’
22 maart 2005
In gâns feroare psalm (2004)
Natuurmuseum Leeuwarden
mixed-ch 3’
11 november 2006
O alter Duft (2004)
Natuurmuseum Leeuwarden
pf 1’
11 november 2006
In nije tiid (2005)7
Natuurmuseum Leeuwarden
mixed-ch fl ob cl h bn 8’
11 november 2006
Ierde en himel (2005)
Natuurmuseum Leeuwarden
pf alt 3’
11 november 2006
12
Strijktrio (2006)
N.H. Kerk Schraard
vl vla vc 3’
21 mei 2006
En jimmer komme de freugden wer (2006)8
N.H. Kerk Schraard
org vc 10’
9 september 2007
Blank lizze de fiere lannen (2006)
Tresoar Leeuwarden
2 vl 3’
9 januari 2007
Omnes erant (2007)7
N.H. Kerk Schraard
2 sopr 2 alt 2 ten 2 bas str-qrt cemb 25’
2 mei 2008
Op ’e Suderdyk by Makkum (2008)
Sint Pieter Kerk Grouw
mixed-ch ossia sopr-m pf 3’
30 maart 2008
Mijn zonomraamde venster (2008)
N.H. Kerk Paesens
vc 4’
26 juli 2008
De zevenentwintigste psalm (2008)
N.H. Kerk Tjerkwerd
org 4’
21 september 2008
Juny (2008)
N.H. Kerk Schraard
mixed-ch ossia sopr-m str-qrt 2’
26 juni 2011
Do blide dei (2009)
Villa Floor Workum
pf alt 4’
22 januari 2010
It ljurkje (2009)
Villa Floor Workum
pf alt 5’
22 januari 2010
De wijs is zwaar of licht (2010)
Galerie De Horst Paasloo
harm 4’
1 mei 2010
In principio (2010)
-
mixed-ch org vc 17’ O tijd die komt (2011)
N.H. Kerk Schraard
sopr-m str-qrt 18’
26 juni 2011
13
De drieëntwintigste psalm (2011)
N.H. Kerk Schraard
mixed-ch 2’
2 december 2012
PRO
Ik vlied tot U (2011)
N.H. Kerk Schraard
mixed-ch 3’
11 december 2011
PRO
Verhoogd zij ’t dal (2011)
N.H. Kerk Schraard
mixed-ch 2’
2 december 2012
PRO
De harten wijd als sterrenacht (2011)
N.H. Kerk Schraard
str-qrt 9’
2 december 2012
O schone dag (2012)
N.H. Kerk Schraard
mixed-ch 2’
2 december 2012
PRO
De herders (2012)
N.H. Kerk Schraard
mixed-ch 1’
1 december 2013
PRO
In viam pacis (2013)9
N.H. Kerk Schraard
sopr-m mixed-ch str-qrt cemb 30’
1 december 2013
Zo zullen eens uw tuinen bloeien (2013)
De Utwyk Schraard
sopr-m cb str-qrt 14’
18 mei 2014
Recitatief voor strijkkwartet (2014)
-
str-qrt 14’ Canticum Zachariae (2015)
-
mixed-ch 6 vl 2 vla 2 vc cb 11’ Ver en nabij (2015) org str-qrt cb 5’
14
-
1
in opdracht van C.M.V. Oranje Bolsward met steun van het Anjerfonds
2
in opdracht van Ensemble Flauto Nuovo met steun van de Provincie Friesland
3
in opdracht van stichting Frysk Fanfare Festival
4
in opdracht van stichting Flauto Nuovo
5
in opdracht van het Escher Ensemble
6
in opdracht van Stichting Fryske Harlekijn en Noordelijke Stichting voor Koorzang en Koorscholing
7
in opdracht van Stichting Kunst en Wetenschap met steun van o.a. de Provincie Friesland en het VSb-fonds
8
in opdracht van Stichting Kunst en Wetenschap met steun van de Provincie Friesland
9
in opdracht van Stichting Kunst en Wetenschap met steun van o.a. de Provincie Friesland
DON
betekent dat het werk is uitgegeven bij Donemus te Amsterdam.
PRO
betekent dat het werk is uitgegeven bij Proza Musica te Veenendaal.1
15
16
Artikelen over muziek Componisten in de ban van de tijd, Kunst en Wetenschap 1992 Andreas Werckmeister, Kunst en Wetenschap 1993 Muziek aan de basis, Kunst en Wetenschap 1994 Muziek en taal, Kunst en Wetenschap 1994 De goddelijke oorsprong van de muziek, Mens en Melodie 1994 Buttstett en Mattheson, Kunst en Wetenschap 1996 De bronnen van Andreas Werckmeister, Tijdschrift voor Muziektheorie 1997 De organist Andreas Werckmeister, Kerk en Muziek 1997 Andreas Werckmeister – Die historische Einordnung seiner Schriften, Schraard 1998 De gulden snede in de muziek, Kunst en Wetenschap 1998 Andreas Werckmeister in de twintigste eeuw, De Rode Leeuw 1998 Abraham Bartolus, Kunst en Wetenschap 1999 Het hemelse koor, Kunst en Wetenschap 2000 Metabletische muziek, Kunst en Wetenschap 2001 Stemmen volgens Werckmeister, De Rode Leeuw 2002 Musica mathematica, Het Orgel 2002 Muziekwetenschap, Kunst en Wetenschap 2003 Getallen in de muziek, Het Orgel 2003 Het karakter van een toonaard, Het Orgel 2004 Verlichte gezangen, Kunst en Wetenschap 2005 It Nije Ensemble, Kunst en Wetenschap 2007 Het vrome spel, Kunst en Wetenschap 2007 Werckmeisters verdediging van de kerkmuziek, De Rode Leeuw 2008 Omnes erant, Kunst en Wetenschap 2008 Muziektheorie, Schraard 2009 Een verdwenen lied, Tsjerkenijs 2009 Een geestelijk lied van Jodocus van Lodenstein, Kunst en Wetenschap 2009 Harmonische getallen, Schraard 2012 Metabletische muziekgeschiedenis, Kunst en Wetenschap 2012 Harmonische Zahlen – Die Musiktheorie des Andreas Werckmeister, Schraard 2013 Enkele gedachten bij het nieuwe liedboek, Tsjerkefinster 2013 Geschiedenis van de kerkzang, Tsjerkefinster 2014 Een nieuw kerkelijk liedboek, Kunst en Wetenschap 2014 Het orgel van Schraard, Tsjerkefinster 2014 Het Schraarder orgel, Terpnijs 2014 Erfgoed, Kunst en Wetenschap 2014
17
Proportionen, Schraard 2014 Verhoudingen, Kunst en Wetenschap 2014 Muziekwetenschap als ideologie, Kunst en Wetenschap 2014 Moderne getallen, Schraard 2015 Formele duiding, Kunst en Wetenschap 2015 Modern Numbers in Ancient Music, Schraard 2015
Overige artikelen Herenakkoord achterhaald, Student 1989 De mechanisering van het wereldbeeld, Kunst en Wetenschap 1995 Met gedruis aan de oren, Kunst en Wetenschap 1995 Groninger conservatorium halveert personeel, Student 1995 Lichaam en ziel, Student 1995 Genezingen van Jomanda blijken schijn, Student 1995 Onderwijs en kunst in knooppunt Leeuwarden, Student 1996 Leeuwarden breekt haar kunst af, Friesch Dagblad 1996 Hilbert Boxem, Kunst en Wetenschap 1996 Mechanisering in de Middeleeuwen, Kunst en Wetenschap 1996 Poëzie die van je houdt, Kunst en Wetenschap 1996 Hidding, Kunst en Wetenschap 1996 Kunst in de Spuistraat, Student 1997 Het geheim der dingen, Kunst en Wetenschap 1997 Filosofie van het kunstmatig leven, Kunst en Wetenschap 1997 Van Manen, Kunst en Wetenschap 1998 Leren lezen in de boeken van de bijbel, Kunst en Wetenschap 1998 Sint Joseph, Kunst en Wetenschap 1998 Linnewiel, Kunst en Wetenschap 1999 Huisman, Kunst en Wetenschap 1999 Streven naar waarachtigheid, Kunst en Wetenschap 1999 Werkelijke aanwezigheid, Kunst en Wetenschap 2000 Janneke, Kunst en Wetenschap 2000 De Vries, Kunst en Wetenschap 2000 Koopmans, Kunst en Wetenschap 2001 De waarheid van het hart, Kunst en Wetenschap 2001 Stad en land, Kunst en Wetenschap 2001 Willemsma, Kunst en Wetenschap 2002
18
Jan Roos, Kunst en Wetenschap 2002 Wijngaarden, Kunst en Wetenschap 2003 Van Akker, Kunst en Wetenschap 2003 Zonder God, Kunst en Wetenschap 2003 De werkelijkheid van Willem den Ouden, Kunst en Wetenschap 2004 Frits Weeda, Kunst en Wetenschap 2004 J.W.F. Weeda, Kunst en Wetenschap 2004 Jan Mankes, Kunst en Wetenschap 2005 Bevrijding, Kunst en Wetenschap 2006 De kunstliefde van Leeuwarden, Kunst en Wetenschap 2006 Abraham Kuyper, Kunst en Wetenschap 2006 De geest der eeuw, Kunst en Wetenschap 2007 Afsluitdijk, Kunst en Wetenschap 2007 Emden, Kunst en Wetenschap 2007 Twintig jaar, Kunst en Wetenschap 2007 Piëtisme, Kunst en Wetenschap 2007 Techum, Kunst en Wetenschap 2007 Lichaam en geest, Kunst en Wetenschap 2007 Zondagsrust, Kunst en Wetenschap 2008 Rypma, Kunst en Wetenschap 2008 Hidding, Kunst en Wetenschap 2008 Een geestelijk lied van Jodocus van Lodenstein, Kunst en Wetenschap 2009 Een verdwenen lied, Tsjerkenijs 2009 Moderner dan gij meent, Kunst en Wetenschap 2009 Van Houten, Kunst en Wetenschap 2009 Burgmuseum, Kunst en Wetenschap 2009 Timmerman, Kunst en Wetenschap 2009 Aan zee, Kunst en Wetenschap 2009 Halfnatuurlijk landschap, Kunst en Wetenschap 2010 Antithese, Kunst en Wetenschap 2010 Camping, Kunst en Wetenschap 2010 Vaderland, Kunst en Wetenschap 2010 Insigne, Kunst en Wetenschap 2010 Geschiedenis van de alfawetenschappen, Kunst en Wetenschap 2011 Karl Polak, Kunst en Wetenschap 2011 Een bedehuis voor alle volken, Tsjerkenijs 2011 Joodse burgers van de kleine stad Leer, Levend Joods Geloof 2011 Onderwijzers aan de joodse school van Leer, Levend Joods Geloof 2011
19
Deutschlandlied, Kunst en Wetenschap 2011 Veehandelaars in het Oost-Friese Leer, Levend Joods Geloof 2011 De laatsten der Leeraner, Levend Joods Geloof 2011 Minjan, Kunst en Wetenschap 2011 De joodse gemeenten van Ostfriesland, Levend Joods Geloof 2011 Minderheid, Kunst en Wetenschap 2011 Jan Kuiper, Kunst en Wetenschap 2011 Wi mutten deeper kieken, Kunst en Wetenschap 2012 Sie legten ihnen die Hände auf, Kunst en Wetenschap 2012 Wor dat Leven sitt, Levend Joods Geloof 2012 Joodse veehandelaars in het Oost-Friese Leer, Terpnijs 2012 Toen legden zij de handen op hen, Tsjerkefinster 2012 Tolerantie, Kunst en Wetenschap 2012 Terug naar de bronnen, Kunst en Wetenschap 2012 Onder vier ogen met Van der Horst, Schraard 2012 Korte beschrijving van mijn familie, Schraard 2012 Dennenoord, Kunst en Wetenschap 2012 Feest in Neustadtgödens, Kunst en Wetenschap 2012 Een onderwijzer aan de school van Schraard, Terpnijs 2012 Genealogisch onderzoek, Kunst en Wetenschap 2012 Extra aandacht voor joods Ostfriesland, Levend Joods Geloof 2013 Drie eeuwen samenleven in de heerlijkheid Gödens, Levend Joods Geloof 2013 Neustadtgödens, Kunst en Wetenschap 2013 Inspiratie, Kunst en Wetenschap 2013 Sporen van het joodse leven in Ostfriesland, Schraard 2013 Spuren des jüdischen Lebens in Ostfriesland, Schraard 2013 Joodse buren in Neustadtgödens, Levend Joods Geloof 2013 Het voelt wel goed, Kunst en Wetenschap 2013 Joodse school van Leer gerestaureerd, Friesch Dagblad 2013 De uitdaging van een historisch schoolgebouw, Levend Joods Geloof 2013
Heruitgaven Otto Gibelius, Proportiones Mathematico-Musicae, Schraard 2007 Andreas Werckmeister, Der Edlen Music-Kunst, met nawoord, Schraard 2008
20
Korte verhalen Een netelige kwestie (ps. Willem Treur), Kunst en Wetenschap 1995 Het wereldorgel (ps. Willem Treur), Kunst en Wetenschap 1996 Het brandende braambos (ps. Willem Treur), Kunst en Wetenschap 1996 De moederkerk (ps. Willem Treur), Kunst en Wetenschap 1997 Naar buiten met Van der Horst, Daan Manneke 60 1999
Columns Onder vier ogen met Van der Horst, 130 afleveringen, Student 1984 tot 2003
Fotografie Zonder titel, Kunst en Wetenschap 1993 Natuurverschijnselen (ps. W. Ruter), Kunst en Wetenschap 1998 Landschapsfotografie (ps. W. Ruter), Kunst en Wetenschap 2001 Groeten uit Parrega, Kunst en Wetenschap 2004 Emden, Kunst en Wetenschap 2007 Van Huisduinen tot Wilhelmshaven, Kunst en Wetenschap 2009 Fotografie, Kunst en Wetenschap 2014
Fototentoonstellingen Nynke Pleats, Piaam 2003 Galerie Goutum, Goutum 2004 Nynke Pleats, Piaam 2004 It Earmhûs, Wartena 2005 De Waag, Makkum 2005 Galerie Tarin Tolve, Hitzum 2005 Galerie Tarin Tolve, Hitzum 2006 Atelier Wijngaarden, Tjerkwerd 2007 Atelier Wijngaarden, Tjerkwerd 2008 Galerie De Horst, Paasloo 2010
21
Radio- en televisieuitzendingen Studie en instrumentatie Salve Regina van Obrecht, KRO radio 23 december 1989 De Koperen Tún, Omrop Fryslân radio 19 maart 1992 Muziek over het water, NCRV radio 18 januari 1994 De muziek van het landschap, documentaire, Omrop Fryslân televisie 20 april 2003 Spegels, Omrop Fryslân televisie 17 maart 2005 Journaal, 22 maart 2005 Om Piter Jelles hinne, Omrop Fryslân radio 17 december 2006
NOS
Vraaggesprekken en artikelen Rennie Veenstra, Niet componeren is zoiets als tijdverspilling, Nuovo Nieuws maart 1994 Wim Vervoort, Componeren moet iets van corvee hebben, Leeuwarder Courant 15 maart 2005 Rynk Bosma, Het dubbelleven van Pieter Bakker, Wijd en Zijd, 16 maart 2005 Ellen Stikkelbroeck, Moderne harmonieën rond een passieverhaal, Friesch Dagblad 19 maart 2005 Paul Herruer, Een nieuwe passie in Latijn en Fries, Dagblad van het Noorden 23 maart 2005 Ruud Melissen, Componeren met een camera, Van Wad tot Stad 26 september 2006 Ellen Stikkelbroeck, Schilderen met noten, Friesch Dagblad 4 november 2006 Els van Swol, Grensganger, Mens en Melodie juni 2007 Gerard van der Leeuw, Over Pieter Bakker, De Rode Leeuw februari 2008
22
Legenda ad lib
ad libitum
naar believen
alt
alto
alt
ampl bas
amplified bass
versterkt bas
bass-cl
bass clarinet
basklarinet
bn car
bassoon carillon
fagot beiaard
cb
double bass
contrabas
cemb cl
cembalo clarinet
klavecimbel klarinet
crt
cornet
kornet
fanf-orch fem-ch
wind band female choir
fanfare vrouwenkoor
fl
flute
fluit
h harm
horn harmonium
hoorn harmonium
hp
harp
harp
mixed-ch ob
mixed choir oboe
gemengd koor hobo
org
organ
orgel
ossia perc
alternate version percussion
andere versie slagwerk
pf
pianoforte
piano
pic rec
piccolo recorder
piccolo blokfluit
rec-a
alto recorder
altblokfluit
rec-b rec-orch
bass recorder recorder orchestra
basblokfluit blokfluitorkest
rec-qrt
recorder quartet
blokfluitkwartet
rec-t sax-qnt
tenor recorder saxophone quintet
tenorblokfluit saxofoonkwintet
sopr
soprano
sopraan
sopr-m str-qnt
mezzo soprano string quintet
mezzosopraan strijkkwintet
str-qrt
string quartet
strijkkwartet
str
strings
strijkers
23
tam
tam tam
tamtam
tb ten
tuba tenor
tuba tenor
trb
trombone
trombone
trp tub-b
trumpet tubular bells
trompet buisklokken
vc
violoncello
cello
vl vla
violin viola
viool altviool
24
