Communicatie van risico’s Introductie op de workshop (Kennispoort2012)
Inleiding Jippie, een baby op komst! Help, Een baby op komst! Gefeliciteerd met je zwangerschap! Ik geef je een formulier mee om bloed te prikken, dat is nodig… Zowel zwangeren als verloskundigen communiceren vanaf het eerste contact met elkaar over risico’s in de zwangerschap.
Inleiding “Op dit moment wordt de stem van vertrouwen overstemd door die van angst” (R. de Vries, TvV juni 2011, p 18).
Risicocommunicatie De wijze waarop risico’s worden gecommuniceerd (verbaal en non-verbaal, door de verloskundigen en anderen) heeft gevolgen voor de risicoperceptie van die risico’s door de cliënte en haar partner. Framing
Diverse vormen Verbaal: er is een kleine kans dat de zwangerschap eindigt in een miskraam ten gevolge van deze ingreep. In veruit de meeste gevallen gaat het goed. Numeriek: percentages en proporties: Bij 0,5% van de uitgevoerde ingrepen leidt deze tot een miskraam / U heeft een kans van 1:200 dat de ingreep leidt tot een miskraam EN OOK 99,5% van de uitgevoerde ingrepen verlopen probleemloos / U heeft een kans van 199:200 dat…Tot slot ook ratio’s: 2:100 kans op X en 5:100 kan op Y. Grafisch: Bijvoorbeeld grafieken waarin kansen toenemen Figuratief: bijvoorbeeld 100 poppetjes waarvan 1 gekleurd
Conclusies Verbale termen zijn te ambigue, maar zie richtlijn Getallen zijn te moeilijk Grafieken kunnen te suggestief zijn Een figuratieve voorstelling heeft ook zijn nadelen (i.e. overschatting van risico)
Communicatie risico’s afstemmen op doel Is het doel om het begrip van de risico’s te vergroten bij cliënten met als doel hen beter geïnformeerde beslissingen te laten nemen: gebruik getallen, i.h.b. natuurlijke frequenties (referentieklasse moet duidelijk zijn) een constante noemer
Is het doel om het effect van de risico-informatie op mensen te vergroten: gebruik figuratieve voorstellingen (plaatjes)
Risicoperceptie, andere invloeden De ‘optimistische bias’ impliceert dat mensen hun eigen risico op een gebeurtenis lager inschatten dan het risico dat anderen lopen Het principe van een ‘onrealistisch optimisme’. Ze stelt dat de meerderheid van de mensen vindt dat ze minder bevattelijk zijn voor allerhande negatieve gebeurtenissen, zoals een soa-besmetting, dan de doorsnee medemens Mensen overschatten doorgaans lage risico’s wanneer deze kleine risico’s, zoals één onbeschermd seksueel contact, ernstige gevolgen zoals aids met zich meebrengen
Risicoperceptie, andere invloeden (vervolg) Het feit dat mensen sommige gebeurtenissen beter herinneren dan andere wordt de beschikbaarheidsheuristiek genoemd. Als het makkelijker is om een bepaalde gebeurtenis voor te stellen wordt de kans hierop groter ingeschat. Dit wordt de simulatieheuristiek genoemd. De representativiteitsheuristiek: Om te beoordelen of iemand tot een risicogroep behoort baseert men zich op de oppervlakkige kenmerken van deze persoon. Zowel cliënten als zorgverleners maken van deze heuristieken ‘gebruik’.
Type gesprek: Voorlichting / advies / instructie gesprek Shared Decision Making Counseling
Voorlichting: kenmerken Patient education (informatie en bewustwording) Eventueel aangevuld met een advies (slik foliumzuur ) EN/OF Instructie: je belt direct, indien hoofdpijn erger wordt, temp. > 38C, etc. Kortom: zorgverlener is voornamelijk aan het woord, stemt af op voorkennis en situatie client.
Shared Decision making model Impliciet of expliciet betrokken bij clients besluitvormingsproces Exploratie ideeen, angsten en verwachtingen behandeling Overzicht geven van opties Identificeren voorkeuren en tailored informeren Check: begrip client van info en reactie daarop (ideeen, angsten, verwachtingen, mogelijkheden) Acceptatie van het proces en de rol in besluitvorming Keuze maken, bediscusieren of uitstellen beslissing Organiseren vervolg contact
Counseling Patient education EN Counseling Uitgangspunten: Non-directief Empowerment Clientgericht
Hoe kiezen? Evidence: effectief beleid versus voorkeurgevoelig beleid Cliënte (cliëntgerichtheid ten aanzien van de mate waarin iemand betrokken wil zijn bij besluitvoering) Professionele standaarden, normen en waarden (opting out en opting in; informed concent) Kortom, de EBM driehoek!
Wat afspreken? Bijvoorbeeld: Doel communicatie van risico’s per onderwerp Daarvan afgeleid de wijze waarop iedereen de risico’s bespreekt (risicocommunicatie en gespreksmodel) Afstemmen welke evidence als basis dient Et cetera
