COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
TWEEDE VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT INZAKE DE STATISTISCHE GEGEVENS OVER HET AANTAL DIEREN DAT IN DE LIDSTATEN VAN DE EUROPESE UNIE VOOR EXPERIMENTELE EN ANDERE WETENSCHAPPELIJKE DOELEINDEN IS GEBRUIKT
–2– INHOUD
I. INLEIDING II. STATISTIEKEN 1. Algemeen 2. Structuur van het verslag 3. Compilatie en interpretatie van de gegevens A. Ingediende gegevens B. Gebruikte dieren (soort en aantal) C. Doeleinden van de proeven D. Toxicologisch en veiligheidsonderzoek: soorten producten E. Aantal dieren dat is gebruikt bij proeven voor onderzoek naar ziekten bij mens en dier: indeling naar ziektetypes en diersoort
4. Situatie in de lidstaten BELGIË DENEMARKEN DUITSLAND GRIEKENLAND SPANJE FRANKRIJK IERLAND ITALIË LUXEMBURG NEDERLAND OOSTENRIJK PORTUGAL FINLAND ZWEDEN VERENIGD KONINKRIJK
–3–
I. INLEIDING Doel van dit verslag is om , overeenkomstig artikel 26 van Richtlijn 86/609/EEG1, aan de Raad en het Europees Parlement de statistische gegevens voor te leggen betreffende het aantal dieren dat in de lidstaten van de Europese Unie voor experimentele en andere wetenschappelijke doeleinden is gebruikt. Dit verslag volgt op het eerste, in 1994 gepubliceerde verslag (COM (94) 195 def) inzake de statistische gegevens over het aantal dieren dat in 1991 in de lidstaten wordt gebruikt2. Richtlijn 86/609/EEG schrijft geen model voor de tabellen met statistische gegevens voor en geeft ook niet aan hoe gedetailleerd deze moeten zijn. Om bruikbaar te zijn moet een verslag over de situatie in de EU de gegevens echter op een geharmoniseerde manier aanbieden. In 1997 raakten de voor deze richtlijn bevoegde nationale instanties het, na jarenlange discussie, eens over een uniforme reeks statistische tabellen (hierna “EUtabellen” genoemd). Deze tabellen worden in 1998 ingevoerd en moeten bij het verzamelen van de gegevens dat in januari 1999 begint, worden gebruikt. De partijen bij Overeenkomst ETS 123 van de Raad van Europa betreffende de bescherming van gewervelde dieren die voor experimentele en andere wetenschappelijke doeleinden worden gebruikt hebben een soortgelijke rapportageplicht. In deze overeenkomst zijn vijf tabellen vastgelegd voor de verzameling van statistische gegevens (hierna “overeenkomsttabellen” genoemd). De voor dit rapport ingediende gegevens zijn dan ook in diverse modellen gegoten. Naast de twee bovengenoemde formaten hebben een aantal lidstaten nationale formaten (hierna “nationale tabellen” genoemd) gebruikt alsmede formaten (hierna “vorige tabellen” genoemd) die in gebruik waren voordat men het in 1997 over de “EU-tabellen” eens raakte. Het meest komt het model van Overeenkomst ETS 123 van de Raad van Europa voor. Twee lidstaten, Frankrijk en Zweden, maken voor dit verslag reeds gebruik van de uniforme “EU-tabellen”. Het volgende verslag aan de Raad en het Europees Parlement, dat in 2000 wordt ingediend, zal gebaseerd zijn op de “EU-tabellen”.
1 2
PB L 358 van 18.12.1986, blz. 1. Zie ook II.1.
–4–
II. STATISTIEKEN 1. Algemeen Elke lidstaat is, overeenkomstig de artikelen 13 en 26 van Richtlijn 86/609/EEG, verplicht om bij de Commissie de statistische gegevens in te dienen betreffende de dieren die voor experimentele en andere wetenschappelijke doeleinden zijn gebruikt. Het voorliggende verslag bevat gegevens uit 1996; één lidstaat rapporteert evenwel gegevens van 19973. Volgens Resolutie 86/C331/024 is het gebruik van dieren toegestaan bij proefnemingen voor onderwijs en opleiding. Wanneer echter de doeleinden van dergelijke experimenten niet onder de richtlijn vallen, dat wil zeggen wanneer het niet om experimentele of wetenschappelijke doeleinden in de zin van de richtlijn gaat, moeten de lidstaten volgens de resolutie nationale voorschriften toepassen0 die niet minder streng mogen zijn dan die van de richtlijn. Een aantal lidstaten heeft in dit verslag dan ook dieren opgenomen die onder deze resolutie vallen. Doel van dit verslag is om een algemeen overzicht te geven van de situatie in de EU, dat als instrument kan fungeren in afwachting dat de Commissie in 2000 met haar eerste geharmoniseerde verslag komt. Het compileren van de gegevens was, gezien de verschillen in presentatie, geen sinecure. Toch werd gepoogd om een indicatie te geven van het soort dieren en de doeleinden waarvoor deze in de EU worden gebruikt. Wat de interpretatie van de gegevens betreft zijn de volgende punten van belang: • Het vorige, in 1994 gepubliceerde verslag, had, op twee uitzonderingen na, betrekking op 1991. De overzichtstabel voor de EU bestond dus uit een mix van gegevens uit 1990, 1991 en 1992. België en Luxemburg dienden toen geen gegevens in. • Drie landen, namelijk Oostenrijk, Finland en Zweden, die na de publicatie van het vorige verslag lid zijn geworden van de EU, hebben nu voor het eerst hun gegevens ingediend. • Een aantal lidstaten heeft sinds het vorige verslag de rapportagecriteria gewijzigd. Er is bijgevolg tussen deze twee verzamelingen nationale gegevens geen vergelijking mogelijk. • Sommige lidstaten rapporteren eveneens over dieren uit sectoren die buiten het toepassingsgebied van de richtlijn en de resolutie vallen, bijvoorbeeld de productie van schadelijke mutanten en transgene dieren. Vergelijking van de totalen van de verschillende lidstaten is dan ook niet mogelijk. Dit verslag heeft betrekking op in totaal 11,6 miljoen dieren5. Zoals reeds uiteengezet moet worden beklemtoond dat dit cijfer op zich relatief weinig zegt. Bovendien gaat het 3 4 5
Zie 4. Situatie in de lidstaten, Frankrijk, zesde alinea. PB C 331 van 23.12.86, blz. 2. Inclusief de gegevens van 1997 van Frankrijk.
–5– bij deze aantallen om sterk verschillende diersoorten, zoals koudbloedigen als de vissen of hogere zoogdieren als de niet-menselijke primaten. De lezer wordt voor verdere informatie in dit verband verwezen naar figuur 1. Al deze factoren in aanmerking genomen moet men zeer voorzichtig zijn met het trekken van conclusies of het maken van vergelijkingen op basis van de resultaten in dit verslag. Ook zijn vergelijkingen tussen de bevindingen van dit verslag en het verslag van 1994 uit den boze. Wel zijn er vanuit statistisch oogpunt een aantal algemene opmerkingen te maken. Deze zijn terug te vinden in het desbetreffende gedeelte van punt 3 “Compilatie en interpretatie van de gegevens” van hoofdstuk II “Statistieken”.
2. Structuur van het verslag Dit verslag bestaat uit twee gedeelten. • Het eerste deel bevat een compilatie wat de Europese Unie betreft van de vergelijkbare statistische gegevens die elke lidstaat voor 1996 - met uitzondering van Frankrijk6, dat gegevens van 1997 rapporteert (punt 3. “Compilatie en interpretatie van de gegevens”) - heeft ingediend Ondanks het feit dat één lidstaat gegevens voor 1997 heeft gerapporteerd, beoogt dit verslag recht te doen aan de inspanningen die alle lidstaten hebben geleverd om statistische gegevens te rapporteren over dieren die voor experimentele en andere wetenschappelijke doeleinden zijn gebruikt. Bijgevolg werd, om rekening te houden met de voor 1996 en de voor 1997 ingediende gegevens, een reeks “a-tabellen” gecreëerd. De lezer wordt dan ook verzocht eveneens de tabellen 2 a, 3 a en 4 a in aanmerking te nemen, ook al zijn deze tabellen vanuit statistisch oogpunt niet correct en moeten zij dus niet voor vergelijkende doeleinden worden gebruikt. • Het tweede deel bevat de relevante uittreksels uit de gegevens zoals door de lidstaten verstrekt en een samenvatting van de opmerkingen of conclusies die een aantal lidstaten bij de gegevens heeft opgenomen.
6
Zie 4. Situatie in de lidstaten, Frankrijk, zesde alinea.
–6–
3. Compilatie en interpretatie van de gegevens A. Ingediende gegevens Doel van de eerste tabel, waarin de gegevens zijn opgenomen die door elke lidstaat zijn ingediend, is om te tonen welke tabellen voor de Europese Unie voor 1996 konden worden gecompileerd (tabel 1 op de volgende bladzijde). Veertien lidstaten hebben gegevens voor 1996 gerapporteerd. Het compileren en interpreteren van de gegevens gebeurde doelbewust slechts op basis van de parameters die door ten minste 9 lidstaten werden gerapporteerd:
ð soort7 en aantal gebruikte dieren (14 lidstaten); ð aantal dieren, ingedeeld naar doel van de proef (13 lidstaten); ð aantal gebruikte dieren voor toxicologisch en ander veiligheidsonderzoek:
indeling
naar type getest product en diersoort (11 lidstaten);
ð aantal gebruikte dieren bij proefnemingen voor onderzoek naar ziekten bij mens en dier: indeling naar ziektetype en diersoort (9 lidstaten).
Aangezien er misschien nog andere nationale eisen inzake de rapportage betreffende proefdieren gelden, zijn met het oog op dit verslag niet noodzakelijk alle nationale statistische gegevens bij de Commissie ingediend. Sommige lidstaten die voor een bepaald doel geen dieren hebben gebruikt, hebben dit doel onvermeld gelaten in plaats van aan te geven dat er voor dat welbepaalde doel geen dieren werden gebruikt. Dit betekent echter niet dat deze lidstaten dit doel buiten beschouwing hebben gelaten. Wanneer men de onderstaande tabellen en grafieken bekijkt, moet men, wat de beschikbaarheid van de gegevens betreft, steeds met de genoemde beperkingen rekening houden; het is dan ook niet mogelijk om precieze conclusies te trekken voor de gehele Europese Unie.
7
“Soort” slaat niet alleen op diersoort, maar ook op groepen.
–7– Tabel 1 Voor 1996 ingediende gegevens B
DK
D
EL
E
Verslag betreffende de gegevens van 1996
Y
Y
Y
Y
Soort dieren Aantal dieren
Y Y
Y Y
Y Y
Y Y
Aantal gebruikte dieren: opsplitsing naar herkomst en soort
Y
Aantal dieren dat is gebruikt bij proeven voor bijzondere doeleinden: opsplitsing naar doel en soort
Y
Y
Aantal dieren dat is gebruikt bij proeven voor onderzoek naar ziekten bij mens en dier: opsplitsing naar type ziekte en soort Aantal dieren dat is gebruikt voor de vervaardiging en kwaliteitscontrole van producten en apparatuur voor medische, tandheelkundige en diergeneeskundige toepassingen: opsplitsing naar regelgevingseisen en soort
Y
Y
Aantal dieren dat is gebruikt voor toxicologisch en opsplitsing naar producttype en soort Aantal dieren dat is gebruikt voor toxicologisch en opsplitsing naar regelgevingseisen en soort Aantal dieren dat is gebruikt voor toxicologisch en opsplitsing naar type proef en soort Aantal dieren dat is gebruikt voor toxicologisch en opsplitsing naar type proeven en producten Aantal dieren dat is gebruikt voor toxicologisch en opsplitsing naar type proeven en regelgevingseisen
Y
ander veiligheidsonderzoek:
F
IRL
I
L
NL
A
P
FIN
S
UK
Totaal "Y"
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
14
Y Y
Y Y
Y Y
Y Y
Y Y
Y Y
Y Y
Y Y
Y Y
Y Y
14 14
Y
Y
Y
Y
7
Y
Y
Y
Y
13
Y
Y
Y
9
Y
2
Y Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
ander veiligheidsonderzoek:
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
Y
11
Y
Y
Y
Y
4
Y
5
ander veiligheidsonderzoek:
Y
Y
Y
Y
ander veiligheidsonderzoek:
Y
Y
Y
Y
ander veiligheidsonderzoek:
Y
Y
Y
Aantal dieren dat is gebruikt bij proeven voor onderzoek betreffende ziekten bij mens en dier: opsplitsing naar type ziekte en regelgevingseisen
Y
Algemeen: opsplitsing naar regelgevingseisen en soort Geneesmiddelen: opsplitsing naar type proef en soort
4 3
1
Y
Y
Y
Y
Y
Y
6 Y
1
–8– B. Gebruikte dieren (soort en aantal) De gegevens De informatie betreffende het soort dieren dat is gebruikt, varieert sterk per lidstaat. Een aantal lidstaten vermeldt groepen van soorten, zoals “knaagdieren en konijnen”, of “honden en katten”. Andere lidstaten verstrekken zeer gedetailleerde informatie, en geven de benamingen van de soort (b.v. “Kwartel : andere soorten dan Coturnix coturnix”). Betreffende de zoölogische classificatie van de soorten deed zich met name het volgende probleem voor: in sommige classificatiesystemen worden de gibbons (Hylobates hoolock, H. lar, H. syndactylus, enz.) bij de afzonderlijke familie van de Hylobatidae ondergebracht, die sommige natuurkenners niet eens tot de Anthropoïdea zouden rekenen. Om deze verschillen in gedetailleerdheid van de verstrekte informatie recht te doen, werd een tabel gemaakt met alle door de lidstaten gerapporteerde cijfers (tabel 2). Sommige lidstaten vermelden soorten waarvan geen dieren werden gebruikt. • • • • • • • • •
Chinese hamsters (Cricetulus griseus) Kameelachtigen Andere hoefdieren (niet nader gespecificeerd) Lemuridae Breedneusapen (niet nader gespecificeerd) Gibbons Pongidae (niet nader gespecificeerd) Octopus Koppotigen
Om verwarring te vermijden, werden deze soorten niet in tabel 2 opgenomen. Naast de benaming van de soort of groep van soorten die in de EU-tabellen is vastgelegd, werden door een aantal lidstaten meer gedetailleerde gegevens dan nodig opgenomen alsmede groepen van soorten gerapporteerd. De afkorting NNG in tabel 2 staat voor “niet nader gespecificeerd”. Ook werden er, om de gegevens, althans voor een bepaald groeperingsniveau, vergelijkbaar te maken, totalen en subtotalen berekend (zoals “totaal knaagdieren + haasachtigen”).
–9– Tabel 2 In 1996 voor proeven gebruikte dieren (aantal en soort) Land:
B
DK
D
EL
E
F
IRL
I
L
NL
A
P
FIN
S
UK
Totaal
Dieren:
N.N.G. Subtotaal
Gegroepeerd
Muizen Ratten Cavia's Goudhamsters auratus) Hamsters Totaal hamsters Renmuizen
430,172 194,257 211,785 92,685 40,656 11,907
729,612 415,766 50,059
N.N.G. Subtotaal
Totaal knaagdieren Konijnen
3,570 3,570 10,845
224 224
379,327 1,000 244,799 595,407 226,659 57,850 11,956
34,851 6,939 3,090
1,842 1,842
3,951,866 2,614,129 321,137 591
9,898 9,898 7,649
16,051 16,642 18,612
40
551
183,940 1,512
501
698,540 299,574 13,208
7,939
711,748 307,513
23,839
38,834
1,258,110 17,091 481,950
54,925
169
1,010
N.N.G. Subtotaal
248 248
4,515 4,515
N.N.G.
2,553 2,553 16 46
1,293
362
Subtotaal
Totaal vleeseters
2,899
1,710
5,887
Paarden Paarden, ezels en kruisingen Totaal paarden, ezels en kruisingen
87
22
N.N.G. Subtotaal
22
5,606 122 1,811
6,281 79 90
52,858 2,067
284
599
2,360
28,901
Katten Beagles Honden Totaal honden Fretten Vleeseters
87
1,428
1,219,276 16,492 453,049
Totaal knaagdieren + haasachtigen
Varkens Geiten Schapen Geiten + schapen Herten Runderen Runderen Andere hoefdieren dan runderen Andere hoefdieren
517 517
36,244 131,496 1,501,735 36,316 118,404 687,323 1,904 10,807 103,273 40 551
118
Subtotaal
N.N.G. Gegroepeerd N.N.G.
26,735 24,474 1,531
(Mesocricetus
Muizen+ratten + cavia's + hamsters, enz. Knaagdieren
Gegroepeerd
9,689 231,949 5,523 192,848 1,280 26,824
2
182 182
100
1,036,786 1,000 491,319 183,940 45,497 35,070
3
9,401
16,700
1,070
1,071,856 1,003 500,720 200,640 46,567
719
3,589
42,453
75,223 261,758 2,313,467
7,148,779
1,536
500
5,164
35,291
195,783
76,759 266,922 2,348,758
7,344,562
88
181
270
444
2
8
5
382
712 712
332 332
984 984
1,243 1,243
272 272
36 36
97 97
12 2
7,905
183,940
146
695 695 97 92
1,509 6,567 180 6,747 2,244 2,480
4,352 6,567 11,867 18,436 2,357 4,507
44
248
1,266
12,980
29,652 109 1,995 2,104
76
812
513
1,254
1,763
10 10
199 199
173 173
348 348
7 7
252 252
22 22
802 802
124 25 1,010
1,094 70 342
10,164
808 55 1,225
488
2,589 24 148
7,530 625 17,524
9,571
30
3,031
2,238
96
2,032
4,327
53
3,026
274
518 250
1,428 556 19
2,035
1,196
189
362
839
287 5,682
47,316 1,000 22,150 9,211 250 5,995 9,658 19
– 10 – Tabel 2 (vervolg) Subtotaal
Totaal Artiodactyla
N.N.G. Subtotaal
Halfapen Totaal halfapen
Subtotaal
Penseelaapjes, tamarins Doodshoofdaapjes, doeroecoelis en slingerapen Ceboidae Totaal breedneusapen
N.N.G. Subtotaal Gegroepeerd
8,986
18 18
Pongidae + Gibbons (Hylobatidae?)
31
Subtotaal
Totaal mensapen (Gibbons + andere mensapen)
31
Gegroepeerd
Cercopithecidae + Pongidae
569
Subtotaal
Totaal halfapen + apen + mensapen
600
N.N.G. Subtotaal
Zoogdieren Totaal zoogdieren
Vogels Totaal vogels
Gegroepeerd
Kippen + schapen + geiten + varkens + runderen enz. Paarden + vogels
Gegroepeerd
2,355
1,695
17,517
2,450
1,845
3,048
31,611
8 8
22 22
1,330 18
1,330 18
1,348
68 1,416
2
734
9
24
2
734
9
24
2,438
2,410 28 769 18 3,225
116
1,480
48 48
48 48 31
48
79
53 18
6 724,320 316,275
1,519
2
622
53
332 70 1,279,874 17,221 488,011
772
57,992
1,359 1,359
1,082
164
17
24 12 5 1,075,774 1,003 521,442 201,078 49,073
5 5
46
3,786
8,059
18 41 816 79,139 271,345 2,398,753
1,324 7,481,300
317 3,321 3,638 3,417 96,010
317 4,835 5,152 3,417 148,718 94
10,626 113,691
234,099 391,480
150 150
52,708 94 915 54,982
95,599 155 155
1,364
Gegroepeerd
N.N.G. Subtotaal
5,116
2,410 28
Chimpansees Totaal mensapen
Gegroepeerd
126
38 38
Makaken Bavianen Cercopithecoidae Smalneusapen exclusief mensapen Totaal smalneusapen exclusief mensapen Breedneusapen + smalneusapen exclusief mensapen
Kwartels (Coturnix coturnix) Kwartels Totaal kwartels Kalkoenen Hoenderen, kippen (Gallus) Pluimvee
13,844 155 155
Subtotaal
N.N.G. Subtotaal
7,006
9,347 9,347
94,793 94,793
129 129
17,736 17,736
94
9,213 9,218
86,071 86,071
179 329
1,912 1,912
3,178 3,178
1,471
1,471
118
118
– 11 – Tabel 2 (vervolg) Reptielen
30
Amfibieën
2,207
506
14,581
733,928 733,928
24,098 24,098
120,222 120,222
N.N.G. Subtotaal
Regenboogforellen Vissen Totaal vissen
N.N.G.
Andere dieren
Totaal
Totaal alle dieren
149
15
644
6
1,470
60
3,064
4,753
627
78
3,167
5,433
12,505
48,451
460 460
1,015 1,015
5,485 5,485
40,028 40,028
352 1,179 1,531
40 40
26,441 26,441
6,031 6,031
134,419 134,419
352 1,112,367 1,112,719
19,021 19,021
25
869
400 1,515,867 350,226
400 1,509,619 19,280 506,837
77,107
1,094,185 1,003 652,300 204,825 49,520 110,659 286,012 2,659,368
9,036,808
– 12 –
Tabel 2 a In 1997 voor proeven gebruikte dieren (aantal en soort) Land : Dieren:
N.N.G. Subtotaal
Muizen Ratten Cavia's Goudhamsters (Mesocricetus auratus) Hamsters Totaal hamsters Renmuizen
N.N.G.
Knaagdieren
Subtotaal
Totaal knaagdieren Konijnen
Subtotaal
Totaal konijnen + haasachtigen
F
1,787,200 432,739 102,208 19,342 19,342
6,142 2,347,631 63,727 2,411,358
N.N.G.
Katten Honden Totaal honden Fretten Vleeseters
1,990 4,290 4,290 82 183
Subtotaal
Totaal vleeseters
6,545
N.N.G.
Paarden, ezels en kruisingen
2,174
Subtotaal
Varkens Geiten Schapen Runderen Totaal Artiodactyla
N.N.G. Subtotaal
Halfapen Totaal halfapen
82 82
Subtotaal
Ceboidae Totaal breudneusapen
88 88
Subtotaal N.N.G.
Cercopithecoidae Totaal smalneusapen exclusief mensapen Andere mensapen
2,452 2,452 0
Subtotaal
Totaal halfapen + apen + mensapen
2,622
N.N.G. Subtotaal
Zoogdieren Totaal zoogdieren
N.N.G. Subtotaal
Kwartels (Coturnix coturnix) Vogels Totaal vogels
N.N.G. Subtotaal
9,927 776 3,541 1,636 15,880
67 2,438,646 1,907 65,745 67,652
Reptielen
48
Amfibieën
14,403
N.N.G. Subtotaal
Vissen Totaal vissen
88,573 88,573
Totaal
Totaal alle dieren
2,609,322
– 13 – Verwerking en interpretatie van de gegevens In totaal werden, wat de 14 rapporterende lidstaten betreft, voor 1996 9.036.808 dieren gerapporteerd. Om het relatieve aandeel van de soorten grafisch te kunnen weergeven, werden bepaalde soorten gegroepeerd (tabel 3 en figuur 1). Figuur 1
Artio- + Perissodactyla 1,08% Vogels 4,33%
Halfapen + apen + mensapen 0,09% NietVleeseters geclassificeerd 0,33% 0,04%
Koudbloedige dieren 12,86%
Knaagdieren + konijnen 81,27%
De Artio- en Perissodactyla omvatten paarden, ezels en kruisingen (Perissodactyla), en varkens, geiten, schapen, herten en runderen (Artiodactyla). De meest gebruikte proefdieren zijn knaagdieren en konijnen (82%). De koudbloedige dieren (vissen, amfibieën, enz.) zijn goed voor 13%. Het percentage vleeseters zoals katten en honden bedraagt 0,33% en de halfapen, apen en mensapen samen vertegenwoordigen 0,09% van het totale aantal gebruikte dieren.
– 15 – Tabel 3 Aantal dieren :
B
Knaagdieren + konijnen Koudbloedige dieren Vogels Artio- + Perissodactyla Vleeseters Halfapen + apen + mensapen Niet geclassificeerd
DK
D
EL
E
F
IRL
I
L
NL
A
P
FIN
S
UK
Totaal
711,748 307,513 1,258,110 736,165 24,604 134,952 54,982 9,347 94,793 9,073 7,028 14,026 2,899 1,710 5,887 600 18 1,519 400 6 332
17,091 481,950 1,930 1,090 129 17,736 126 5,126 2 812 2 53 0 70
54,925 1,071,856 19,021 9,193 94 9,218 2,554 1,868 513 1,254 0 772 0 24
1,003 500,720 200,640 0 44,787 2,158 0 86,071 0 0 17,865 0 0 1,763 274 0 1,082 164 0 12 1,589
46,567 118 329 2,457 44 0 5
76,759 266,922 2,348,758 29,608 11,489 146,924 1,912 3,178 113,691 2,097 3,070 32,413 248 1,266 12,980 17 46 3,786 18 41 816
7,344,562 1,162,039 391,480 97,703 29,652 8,059 3,313
Totaal: 1,515,867 350,226 1,509,619
19,280 506,837
77,107 1,094,185
1,003 652,300 204,825
49,520 110,659 286,012 2,659,368
9,036,808
IRL
L
In % van het totaal
B
DK
D
EL
E
Knaagdieren + konijnen Koudbloedige dieren Vogels Artio- + Perissodactyla Vleeseters Halfapen + apen + mensapen Niet geclassificeerd
46.95 48.56 3.63 0.60 0.19 0.04 0.03
87.80 7.03 2.67 2.01 0.49 0.01 0.00
83.34 8.94 6.28 0.93 0.39 0.10 0.02
88.65 10.01 0.67 0.65 0.01 0.01 0.00
95.09 0.22 3.50 1.01 0.16 0.01 0.01
71.23 24.67 0.12 3.31 0.67 0.00 0.00
97.96 0.84 0.84 0.17 0.11 0.07 0.00
100
100
100
100
100
100
100
Totaal:
F
I
NL
A
P
FIN
S
UK
Gemiddelden
100.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00
76.76 6.87 13.20 2.74 0.27 0.17 0.00
97.96 1.05 0.00 0.00 0.13 0.08 0.78
94.04 0.24 0.66 4.96 0.09 0.00 0.01
69.37 26.76 1.73 1.90 0.22 0.02 0.02
93.33 4.02 1.11 1.07 0.44 0.02 0.01
88.32 5.52 4.28 1.22 0.49 0.14 0.03
81.27 12.86 4.33 1.08 0.33 0.09 0.04
100
100
100
100
100
100
100
100
– 16 – Tabel 3 a Met de gegevens van Frankrijk voor 1997 Aantal dieren:
B
Knaagdieren + konijnen Koudbloedige dieren Vogels Artio- + Perissodactyla Vleeseters Halfapen + apen + mensapen Niet geclassificeerd
DK
D
EL
E
F
IRL
I
L
NL
A
P
FIN
S
UK
Totaal
711,748 307,513 1,258,110 17,091 481,950 2,411,358 736,165 24,604 134,952 1,930 1,090 103,024 54,982 9,347 94,793 129 17,736 67,652 9,073 7,028 14,026 126 5,126 18,054 2,899 1,710 5,887 2 812 6,545 600 18 1,519 2 53 2,622 400 6 332 0 70 67
54,925 1,071,856 19,021 9,193 94 9,218 2,554 1,868 513 1,254 0 772 0 24
1,003 500,720 200,640 46,567 0 44,787 2,158 118 0 86,071 0 329 0 17,865 0 2,457 0 1,763 274 44 0 1,082 164 0 0 12 1,589 5
76,759 266,922 2,348,758 29,608 11,489 146,924 1,912 3,178 113,691 2,097 3,070 32,413 248 1,266 12,980 17 46 3,786 18 41 816
9,755,920 1,265,063 459,132 115,757 36,197 10,681 3,380
Totaal: 1,515,867 350,226 1,509,619 19,280 506,837 2,609,322
77,107 1,094,185
1,003 652,300 204,825 49,520 110,659 286,012 2,659,368
11,646,130
In % van het totaal:
B
DK
D
EL
E
F
IRL
I
Knaagdieren + konijnen Koudbloedige dieren Vogels Artio- + Perissodactyla Vleeseters Halfapen + apen + mensapen Niet geclassificeerd
46.95 48.56 3.63 0.60 0.19 0.04 0.03
87.80 7.03 2.67 2.01 0.49 0.01 0.00
83.34 8.94 6.28 0.93 0.39 0.10 0.02
88.65 10.01 0.67 0.65 0.01 0.01 0.00
95.09 0.22 3.50 1.01 0.16 0.01 0.01
92.41 3.95 2.59 0.69 0.25 0.10 0.00
71.23 24.67 0.12 3.31 0.67 0.00 0.00
97.96 100.00 0.84 0.00 0.84 0.00 0.17 0.00 0.11 0.00 0.07 0.00 0.00 0.00
100
100
100
100
100
100
100
Totaal:
L
100
100
NL
A
76.76 6.87 13.20 2.74 0.27 0.17 0.00
97.96 1.05 0.00 0.00 0.13 0.08 0.78
100
100
P
FIN
S
UK
Gemiddelden
94.04 0.24 0.66 4.96 0.09 0.00 0.01
69.37 26.76 1.73 1.90 0.22 0.02 0.02
93.33 4.02 1.11 1.07 0.44 0.02 0.01
88.32 5.52 4.28 1.22 0.49 0.14 0.03
83.77 10.86 3.94 0.99 0.31 0.09 0.03
100
100
100
100
100
– 17 – Knaagdieren en konijnen zijn goed voor 93% van de warmbloedige dieren (figuur 2). Figuur 2
Warmbloedige dieren in % Artio- + Perissodactyla 1,24%
Vleeseters 0,38%
Halfapen + apen + mensapen 0,10%
Vogels 4,97%
Knaagdieren + konijnen 93,31%
Tabel 4 is een poging tot weergave van de ingediende gegevens in de vorm van een EUtabel. Een aantal door de lidstaten gerapporteerde diergroepen kan niet in een dergelijke classificatie worden verwerkt, maar van de in totaal 9.036.808 dieren zijn er 8.838.465 (97,8%) in de tabel opgenomen.
– 18 – Tabel 4 Soort of groep van soorten B DK 430,172 194,257 211,785 92,685 40,656 11,907 3,570 224 12,357 501 13,208 7,939 284 169 2,553 248 16 46 1,293 87 22 5,606 6,281 122 79 1,811 90 1,428 556
D 729,612 415,766 50,059
EL E F 9,689 231,949 5,523 192,848 1,280 26,824
Muizen (Mus musculus) Ratten (Rattus norvegicus) Cavia's (Cavia porcellus) Hamsters (alle soorten hamsters) Andere knaagdieren (andere Rodentia) 23,839 1,428 Konijnen (Oryctolagus cuniculus) 38,834 599 28,901 Katten (Felis catus) 1,010 88 Honden (Canis familiaris) 4,515 2 712 Fretten (Mustela putorius furo) Andere vleeseters (andere Carnivoria) 362 12 Paarden, ezels en kruisingen (Equidae) 182 10 Varkens (Sus) 9,571 30 3,031 Geiten (Capra) Schapen (Ovis) Runderen (Bos) 2,035 53 Halfapen (Prosimia) 155 Breedneusapen (Ceboidea) Smalneusapen excl.mensapen (Cercopithecoidea) 18 2 Mensapen (Hominoidea) 31 Andere zoogdieren (andere Mammalia) 6 332 70 Kwartels (Coturnix coturnix) Andere vogels (andere Aves) 54,982 9,347 94,793 129 17,736 Reptielen (Reptilia) 30 149 15 Amfibieën (Amphibia) 2,207 506 14,581 1,470 60 Vissen (Pisces) 733,928 24,098 120,222 460 1,015 TOTAAL 1,514,879 350,226 1,506,017 19,184 504,752
IRL 26,735 24,474 1,531 118 2,067 181 332
199 124 25 1,010 1,196
Aantal I L NL 379,327 1,000 244,799 595,407 226,659 57,850 11,956 1,842 2,360 7,905 35,070 3 9,401 270 444 984 1,243
173 1,094 70 342 189
A
P 34,851 6,939 3,090 517 100 16,700 1,070 2 8 272 36
76 348 10,164
7 808 55 1,225 362
3,026
38 734 48 24
12
5
9,218 86,071 644 6 3,064 4,753 19,021 5,485 40,028 77,107 1,094,185 1,003 646,891
329
94
627 78 1,531 40 19,180 49,520
FIN S UK Totaal 36,244 131,496 1,501,735 3,951,866 36,316 118,404 687,323 2,614,129 1,904 10,807 103,273 321,137 40 551 9,898 16,642 719 500 11,238 61,065 1,536 5,164 35,291 195,783 5 382 1,509 4,352 97 695 6,747 18,436 97 2,244 2,357 146 92 2,480 4,507 252 22 802 2,104 488 2,589 7,530 47,316 24 625 1,000 148 17,524 22,150 839 287 5,682 15,653 155 8 22 1,348 1,416 9 24 2,438 3,225 79 18 41 1,066 1,574 317 317 1,912 3,178 113,374 391,163 25 869 3,167 5,433 12,505 48,451 26,441 6,031 134,419 1,112,719 110,141 286,012 2,659,368 8,838,465
Niet hierboven opgenomen (gegroepeerd) Muizen + ratten + cavia's + hamsters, enz. Geiten + schapen Andere hoefdieren dan runderen Breedneusapen + smalneusapen excl. mensapen Cercopithecidae + Pongidae Kippen+schapen+geiten+varkens+runderen, enz. Mensapen + halfapen + andere apen Paarden + vogels Andere dieren TOTAAL
183,940 2,238
96
2,032
4,327
518
19 1,364
116
569
53 1,471 1,082 118
400 988
3,602
96
2,085
5,409 185,645
518
183,940 9,211 19 1,480 622 1,471 1,082 118 400 198,343
ALGEMEEN TOTAAL 1,515,867 350,226 1,509,619 19,280 506,837 77,107 1,094,185 1,003 652,300 204,825 49,520 110,659 286,012 2,659,368 9,036,808 Met de gegevens van Frankrijk voor 1997 Soort of groep van soorten 1996 1996 1996 1996 1996 1997 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 B DK D EL E F IRL I L NL A P FIN S UK Totaal Muizen (Mus musculus) 430,172 194,257 729,612 9,689 231,949 1,787,200 26,735 379,327 1,000 244,799 34,851 36,244 131,496 1,501,735 5,739,066
– 19 – Tabel 4 a Ratten (Rattus norvegicus) 211,785 92,685 415,766 5,523 192,848 432,739 24,474 595,407 Cavia's (Cavia porcellus) 40,656 11,907 50,059 1,280 26,824 102,208 1,531 57,850 Hamsters (alle soorten hamsters) 3,570 224 19,342 1,842 Andere knaagdieren (andere Rodentia) 12,357 501 23,839 1,428 6,142 118 2,360 Konijnen (Oryctolagus cuniculus) 13,208 7,939 38,834 599 28,901 63,727 2,067 35,070 Katten (Felis catus) 284 169 1,010 88 1,990 181 270 Honden (Canis familiaris) 2,553 248 4,515 2 712 4,290 332 984 Fretten (Mustela putorius furo) 16 82 Andere vleeseters (andere Carnivoria) 46 1,293 362 12 183 Paarden, ezels en kruisingen (Equidae) 87 22 182 10 2,174 199 173 Varkens (Sus) 5,606 6,281 9,571 30 3,031 9,927 124 1,094 Geiten (Capra) 122 79 776 25 70 Schapen (Ovis) 1,811 90 3,541 1,010 342 Runderen (Bos) 1,428 556 2,035 53 1,636 1,196 189 Halfapen (Prosimia) 155 82 Breedneusapen (Ceboidea) 88 38 Smalneusapen 18 2 2,452 734 excl.mensapen(Cercopithecoidea) Mensapen (Hominoidea) 31 Andere zoogdieren (andere Mammalia) 6 332 70 67 24 Kwartels (Coturnix coturnix) 1,907 Andere vogels (andere Aves) 54,982 9,347 94,793 129 17,736 65,745 94 9,218 Reptielen (Reptilia) 30 149 15 48 644 Amfibieën (Amphibia) 2,207 506 14,581 1,470 60 14,403 3,064 Vissen (Pisces) 733,928 24,098 120,222 460 1,015 88,573 19,021 5,485 TOTAAL 1,514,879 350,226 1,506,017 19,184 504,752 2,609,322 77,107 1,094,185 Niet hierboven opgenomen (gegroepeerd) Muizen + ratten + cavia's + hamsters, enz. Geiten + schapen 2,238 96 2,032 Andere hoefdieren dan runderen 19 Breudneusapen + smalneusapen excl. 1,364 mensapen Cercopithecidae + Pongidae 569 53 Kippen+schapen+geiten+varkens+rundere n, enz. Mensapen + halfapen + andere apen Paarden + vogels Andere dieren 400 TOTAAL 988 3,602 96 2,085 ALGEMEEN TOTAAL 1,515,867 350,226 1,509,619 19,280 506,837 2,609,322 77,107 1,094,185
226,659 11,956
3
7,905 9,401 444 1,243
16,700 2 272
76 348 10,164
6,939 3,090 517 100 1,070 8 36
7 808 55 1,225 362
3,026
36,316 118,404 1,904 10,807 40 551 719 500 1,536 5,164 5 382 97 695 97 146 92 252 22 488 2,589 24 148 839 287
687,323 103,273 9,898 11,238 35,291 1,509 6,747 2,244 2,480 802 7,530 625 17,524 5,682
8 9
22 24
1,348 2,438
41
1,066 317 113,374
48 12
5
18
86,071 6 4,753 40,028 1,003 646,891
329
1,912
627 1,531 19,180
78 40 49,520
3,178 25 3,167 5,433 12,505 26,441 6,031 134,419 110,141 286,012 2,659,368
183,940
3,046,868 423,345 35,984 67,207 259,510 6,342 22,726 2,439 4,690 4,278 57,243 1,776 25,691 17,289 237 1,504 5,677 79 1,641 2,224 456,908 917 62,854 1,201,292 11,447,787
116
183,940 9,211 19 1,480
1,471
622 1,471
4,327
518
1,082 118 5,409 185,645 1,003 652,300 204,825
49,520
518 110,659 286,012 2,659,368
1,082 118 400 198,343 11,646,130
– 21 – C. Doeleinden van de proeven De gegevens Dertien lidstaten hebben een tabel ingediend waarin de gegevens worden ingedeeld naar doel van de proeven en gebruikte diersoort. Een aantal lidstaten komt in de tabel met de indeling naar doel van de proeven niet op hetzelfde totale aantal dieren uit als in de tabel met de indeling naar diersoort alleen. Het totale aantal dieren bij de indeling naar doel van de proeven bedraagt 8.819.712. De gebruikte terminologie in de tabellen waarin de gegevens worden ingedeeld naar doel van de proef verschilt per lidstaat, en de term “andere” dekt dan ook verschillende ladingen. In tabel 5 zijn de termen opgenomen die werden gebruikt en de lidstaten die deze gebruikten. Voor sommige lidstaten (België, Denemarken, Griekenland, Oostenrijk en Spanje) zijn de gebruikte termen vertaald uit het oorspronkelijk. Verwerking en interpretatie van de gegevens Hoewel wij er ons van bewust waren dat er een risico bestond van verkeerde interpretatie, hebben wij de diverse door de lidstaten gebruikte omschrijvingen gegroepeerd in tabel 6. Er is getracht om de ingediende gegevens weer te geven in de vorm van een standaardtabel (tabel 7). Sommige groepen van dieren kunnen niet in deze classificatie worden opgenomen: 31% van de gerapporteerde gevallen past niet in deze tabel. Om alle gerapporteerde gegevens een plaats te geven, werd getracht een classificatie te maken op basis van andere groepen; deze groepen staan in tabel 8. Van deze tabel werden een aantal grafieken afgeleid (figuren 3 en 4).
– 22 – Tabel 5 Landen
Terminologie die is gebruikt bij de rapportagen over de doeleinden
EU-tabel EU-tabel
B, DK, IRL, P, S, UK DK, S
EU-tabel
DK, S
EU-tabel
DK, S
EU-tabel
DK, S
EU-tabel
DK, P, S
EU-tabel EU-tabel EU-tabel
B, DK, D, EL, E, IRL, NL, P, FIN B, DK, EL, E, IRL, NL, P, FIN B, DK, EL, IRL, P, FIN
Fundamenteel biologisch onderzoek Onderzoek en ontwikkeling van producten en apparatuur voor medische en tandheelkundige toepassingen Productie en kwaliteitscontrole van producten en apparatuur voor medische en tandheelkundige toepassingen Onderzoek en ontwikkeling van producten en apparatuur voor diergeneeskundige toepassingen Productie en kwaliteitscontrole van producten en apparatuur voor diergeneeskundige toepassingen Toxicologisch en ander veiligheidsonderzoek (inclusief veiligheids-onderzoek van producten en apparatuur voor medische, tandheelkundige en diergeneeskundige toepassingen) Diagnose van ziekten Onderwijs en opleiding Andere
A A A B, I B, IRL B B NL, D, EL, E, FIN EL, FIN EL, FIN
IRL, P IRL, P IRL IRL D, E, NL D, E, NL S UK UK UK UK UK UK UK UK
Medische of opleidingsdoeleinden Bescherming van mens of milieu Regelgevingsdoeleinden Onderzoek en ontwikkeling en kwaliteitscontrole van producten en apparatuur voor medische, diergeneeskundige en tandheelkundige toepassingen Toxicologisch en ander veiligheidsonderzoek Ontwikkeling van mutanten en transgene organismen Gebruik van dieren om biologisch materiaal in stand te houden en te produceren Fundamenteel biologisch (inclusief medisch) onderzoek Onderzoek naar, ontwikkeling en kwaliteitscontrole (exclusief veiligheidsonderzoek) van producten en toestellen voor medische en diergeneeskundige toepassingen Bescherming van mens en milieu door toxicologisch of veiligheidsonderzoek (inclusief veiligheidsonderzoek van producten of apparatuur voor medische en diergeneeskundige toepassingen) Onderzoek, ontwikkeling en kwaliteitscontrole van apparatuur en producten voor medisch en tandheelkundig gebruik Onderzoek, ontwikkeling en kwaliteitscontrole van apparatuur en producten voor diergeneeskundig gebruik Onderzoek van ziekten Immunologisch onderzoek Onderzoek, ontwikkeling en kwaliteitscontrole (inclusief veiligheids-onderzoek) van producten of apparatuur voor medische en diergeneeskundige toepassingen Bescherming van mens, dier en milieu door toxicologisch of ander veiligheidsonderzoek Onderzoek en ontwikkeling van producten en apparatuur voor medisch, tandheelkundig en diergeneeskundig gebruik (exclusief toxicologisch en ander veiligheidsonderzoek) Toegepast onderzoek - op medisch of tandheelkundig gebied Toegepast onderzoek - op diergeneeskundig gebied Bescherming van mens, dier of milieu Onderwijs Opleiding Forensisch onderzoek Directe diagnose Fokken
– 23 – Tabel 6 Doeleinden: de gebruikte omschrijvingen gegroepeerd Fundamen-teel biolo-gisch onder-zoek
Onderzoek en ontwikkeling en kwaliteits-controle van producten en apparaten voor medische, diergenees-kundige en tandheel-kundige toepassingen
Toxicolo-gisch en ander veiligheidsonderzoek [inclusief veiligheids-onderzoek van produc-ten en appa-raten voor medisch, tandheelkundig en diergeneeskundig onderzoek]
Diagnose van Onderwijs en Andere ziekten opleiding
Andere gebruikte terminologie: Onderzoek en ontwikkeling van producten en apparatuur voor medisch en tandheelkundig gebruik
X
Productie en kwaliteitscontrole van producten en apparatuur voor medisch en tandheelkundig gebruik
X
Onderzoek en ontwikkeling van producten en apparatuur voor diergeneeskundig gebruik
X
Productie en kwaliteitscontrole van producten en apparatuur voor diergeneeskundig gebruik
X
Medische of opleidingsdoeleinden
X
Bescherming van mens of milieu
X
Regelgevingsdoeleinden
X
Onderzoek en ontwikkeling en kwaliteitscontrole van producten en apparatuur voor medisch, diergeneeskundig en tandheelkundig gebruik
X
Toxicologisch en ander veiligheidsonderzoek
X
Ontwikkeling van mutanten en transgene organismen
X
Gebruik van dieren om biologisch materiaal in stand te houden en te produceren
X
Fundamenteel biologisch (inclusief medisch) onderzoek Onderzoek naar, ontwikkeling en kwaliteitscontrole (exclusief veiligheidsonderzoek) van producten en apparatuur voor medische en diergeneeskundige toepassingen
X
X
Bescherming van mens en milieu door toxicologisch of veiligheidsonderzoek (inclusief veiligheidsonderzoek van producten of apparatuur voor medische of diergeneeskundige toepassingen
X
Onderzoek, ontwikkeling en kwaliteitscontrole van apparatuur en producten voor medisch en tandheelkundig gebruik
X
Onderzoek, ontwikkeling en kwaliteitscontrole van apparatuur en producten voor diergeneeskundig gebruik
X
Onderzoek van ziekten
X
– 24 – Immunologisch onderzoek Onderzoek, ontwikkeling en kwaliteitscontrole (inclusief veiligheidsonderzoek) van producten of apparatuur voor medisch en diergeneeskundig gebruik
X X
Bescherming van mens, dier en milieu door toxicologisch of ander veiligheidsonderzoek
X
Onderzoek en ontwikkeling van producten en toestellen voor medisch, tandheelkundig en diergeneeskundig gebruik (exclusief toxicologisch en ander veiligheidsonderzoek)
X
Toegepast onderzoek - op medisch of tandheelkundig gebied
X
Toegepast onderzoek - op diergeneeskundig gebied
X
Bescherming van mens, dier of milieu
X
Onderwijs
X
Opleiding
X
Forensisch onderzoek Directe diagnose Fokken
X X X
– 25 – Tabel 7 Soort dieren en doeleinden: groepering van de omschrijvingen van de doeleinden Soort of groep van soorten Fundamen- Onderzoek en Toxicologis Diagnose Onderwijs Andere ontwikkeling en ch en ander van ziekten en opleiding teel veiligheidsbiologisch kwaliteitsonderzoek onderzoek controle van [inclusief producten en apparatuur voor veiligheidsonderzoek medische, van producdiergeneesten en toekundige en stellen voor tandmedisch, heelkundige toepassingen tandheelku n-dig en diergeneeskundig gebruik] Muizen (Mus musculus) Ratten (Rattus norvegicus) Cavia's (Cavia porcellus) Hamsters (alle soorten hamsters) Andere knaagdieren (other Rodentia) Konijnen (Oryctolagus cuniculus) Katten (Felis catus) Honden (Canis familiaris) Fretten (Mustela putorius furo) Andere vleeseters (andere Carnivoria) Paarden, ezels en kruisingen (Equidae) Varkens (Sus) Geiten (Capra) Schapen (Ovis) Runderen (Bos) Halfapen (Prosimia) Breedneusapen (Ceboidea) Smalneusapen excl.mensapen(Cercopithecoidea) Mensapen (Hominoidea) Andere zoogdieren (andere Mammalia) Kwartels (Coturnix coturnix) Andere vogels (andere Aves) Reptielen (Reptilia) Amfibieën (Amphibia) Vissen (Pisces) TOTAAL
771,822 391,291 16,451 8,481 7,281 18,782 1,619 741 904 3,648 197 9,276 561 9,620 3,309
1,288,811 935,946 132,037 6,428 18,295 35,539 925 7,776 1,399 197 534 5,827 80 7,105 4,207
85,304 148,010 35,078 850 1,376 33,701 75 2,928
389 300 31 977 64 64,528 674 14,487 175,444 1,500,877
982 2,451 245 114 229 68,027
12 389 211 51 24 6,202
5,406
936
93 23,365 2,540,612
5,660 54,090 374,700
50 8,207 112,840
4,018 1,681 31,178
606,375 1,469
1,227,069 4,685
149,680 82,528 400
223,572 681
34,260 19,147 309
414
2,059
321 19
210
97,584
129,022
151,795
51,064
118 5,751
183,940 451 2,159,142 7,544 19 19 94 1,471 2,702 118 1,337 436,553
705,895 2,206,772 8,819,712 6,028,129 2,791,583
1,362,835 3,903,447
384,743 759,443
275,527 388,367
60,776 91,954
1,807 2,791,583 1,469,729 8,819,712
51 608 20 11 49
75,329 9,177 2,717 55 62 6,233 7 26 34 66 396 886 141 2,929 1,075
7,584 11,579 449 215 47 1,809 36 328 20
Totaal
65 1,483 119 712 97
469,723 2,698,573 241,014 1,737,017 13,457 200,189 573 16,602 113 27,174 26,445 122,509 143 2,805 68 11,867 2,357 3,911 69 1,312 5,952 24,032 79 1,000 1,828 22,205 908 9,645 25 34 183
44
45,423 25 94 661,766 1,467,922
1,408 3,218 670 1,142 317 190,522 699 24,402 924,553 6,028,129
Niet hierboven opgenomen (gegroepeerd) Muizen + ratten + cavia's + hamsters, enz. Gerapporteerd als totaal knaagdieren+haasachtigen Andere vleeseters, incl. groep katten+honden Andere hoefdieren Cercopithecidae + Pongidae Kippen+schapen+geiten+varkens+runderen, enz. Mensapen + halfapen + andere apen Paarden en vogels Andere dieren Totaal "niet hierboven opgenomen" Algemeen totaal Algemeen totaal dieren: Totaal kader: Niet in het kader:
53
41 1,150
– 26 – Tabel 8 Soort dieren en doeleinden: groepering van de dieren, groepering van de doeleinden Soort of groep van soorten
Fundamentee Onderzoek en Toxicologisch Diagnose van Onderwijs en Andere ziekten opleiding l biologisch ontwikkeling en en ander onderzoek kwaliteitscontrol veiligheidse van producten onderzoek en apparatuur (inclu-sief voor medische, veiligheidsdiergeneeskun- onderzoek van producten en dige en toestellen voor tandheelmedisch, tandkundige heelkundig en toepassingen diergeneeskun dig gebruik)
Totaal
Knaagdieren + konijnen Vleeseters Artio- + Perissodactyla Halfapen + apen + mensapen Vogels Vissen Andere koudbloedige dieren dan vissen Niet geclassificeerd
1,820,483 8,381 22,963 1,187 64,592 175,444 15,161 98,561
3,644,125 14,982 17,753 5,737 68,256 23,365 93 129,136
536,527 3,403 739 631 6,226 54,090 5,660 152,167
317,145 814 5,427 254 5,406 8,207 50 51,064
75,090 693 2,476 41 936 1,681 4,018 7,019
751,776 7,145,146 211 28,484 8,855 58,213 242 8,092 45,423 190,839 661,766 924,553 119 25,101 1,337 439,284
Totaal
2,206,772
3,903,447
759,443
388,367
91,954
1,469,729 8,819,712
– 27 – Figuur 3 Doeleinden
Andere 17%
Fundamenteel biologisch onderzoek 25%
Onderwijs en opleiding 1% Diagnose van ziekten 4%
Toxicologisch en ander veiligheidsonderzoek (inclusief veiligheidsonderzoek van producten en toestellen voor medisch, tandheelkundig en diergeneeskundig gebruik] 9%
Onderzoek en ontwikkeling en kwaliteitscontrole van producten en apparatuur voor medisch, diergeneeskundig en tandheelkundig onderzoek 44%
4000000 3500000
2500000
– 29 – Figuur 4
Education and training
Biological studies of a fundamental nature
Toxicological and other safety evaluation [including safety evaluation of products and appliances for human medicine and dentistry and veterinary medicine]
Soorten en doeleinden
Unclassified
3000000
2000000
1000000
1500000
500000 0 Rodents + Rabbits
Carnivores
Artio- + Perissodactyla
Prosimians + Monkeys + Apes
Birds
Fish
Other cold-blooded than fish
– 31 – In 44% van de gevallen hadden de proeven onderzoek en ontwikkeling alsmede kwaliteitscontrole van producten en apparatuur voor medische, diergeneeskundige en tandheelkundige toepassingen tot doel, in 25% van de gevallen fundamenteel onderzoek. Uit de gegevens zoals deze zijn ingedeeld naar diersoort en doel van de proef (figuur 4) komen geen duidelijke tendensen naar voren, behalve dan dat knaagdieren en konijnen voor alle doeleinden steeds het meest worden gebruikt.
D. Toxicologisch en veiligheidsonderzoek: soorten producten De gegevens De gegevens zoals in tabel 1 vermeld hebben slechts betrekking op 11 lidstaten. De hier gerapporteerde gevallen zijn een subcategorie van het totale aantal dierproeven. In totaal hebben de lidstaten 1.043.327 dieren gerapporteerd. Ook hier verschilt het gerapporteerde type producten of groepen per lidstaat (tabel 9). Tabel 9 Toxicologisch onderzoek: soort producten
B, EL, FIN, S B, DK, D, EL, E, NL, P, FIN, S, UK B, DK, E, NL, P, FIN, S, UK B, DK, E, NL, P, FIN, S, UK B, DK, E, NL, P, FIN, S, UK B, DK, E, NL, P, FIN, S B, DK, P, S B, DK, P, UK B, DK, D, EL, E, NL, P, FIN, S, UK B, DK, IRL, P, S, UK D DK, P DK, P IRL UK UK
Medische en diergeneeskundige toepassingen Landbouw Industriële producten Huishoudelijke producten Cosmetica Additieven in voor de mens bestemde levensmiddelen Voederadditieven Tabaksproducten Andere stoffen die schadelijk kunnen zijn voor het milieu Andere Totaal huishoudens + cosmetica + additieven in levensmiddelen voor de mens + industr. prod. Medische en tandheelkundige toepassingen Diergeneeskundige toepassingen Levensmiddelen Levensmiddelenadditieven + andere levensmiddelen Onderzoek veiligheid/werkzaamheid van geneesmiddelen + veiligheid medische apparatuur
Verwerking en interpretatie van de gegevens Sommige lidstaten nemen gedetailleerde medische en farmaceutische gegevens op, andere niet. De soorten zijn vaak in niet meer dan 3 hoofdgroepen samengebracht. De totalen zijn opgenomen in tabel 10; er kunnen geen conclusies uit worden getrokken, voornamelijk omdat voor “medische toepassingen” slechts door zeven lidstaten gegevens zijn gerapporteerd.
– 32 – Tabel 10 Gebruikte dieren, opgesplitst naar aantal en soort en type producten B, DK, EL, P, B, DK, D, B, DK, E, FIN, S, UK EL, E, NL, NL, P, FIN, P, FIN, S, S, UK UK Dieren : Alle medische Landbouw Industrie en farmaceutische toepassin-gen
B, DK, E, NL, P, FIN, S, UK
B, DK, E, NL, P, FIN, S, UK
B, DK, E, IRL, NL, P, FIN, S, UK
Huishouding
Cosmetica
Alle levensmiddelen
Knaagdieren en haasachtigen
478,797
84,514
85,103
2,062
Vleeseters (katten en honden)
6,457
843
11
84
Halfapen, apen, mensapen
2,940
Alle andere Totaal Totaal in deze tabel:
35,739
39,121
11,113
424
523,933
124,478
96,227
2,570
4,823
B, DK, D, EL, E, IRL, NL, P, FIN, S, UK Andere stoffen die schadelijk kunnen zijn voor het milieu
8,745
14,199
12
4,823
Alle andere of andere groepen
101,106 171
7
12
54
4,408
126,961
35,621
13,172
141,172
136,952
1,043,327
E. Aantal dieren dat is gebruikt bij proeven voor onderzoek naar ziekten bij mens en dier: indeling naar ziektetypes en diersoort De gegevens Zoals aangegeven in tabel 1 worden deze gegevens slechts door negen lidstaten gerapporteerd, en gaat het in totaal om 1.285.148 dieren. Zoals uit tabel 11 blijkt zijn de terminologie en de groepen die voor de rapportage zijn gebruikt niet hetzelfde. De soorten zijn meestal in drie hoofdgroepen ondergebracht. Tabel 11 Opsplitsing naar ziektetype en diersoort B, DK, EL, E, IRL, NL, P, FIN, S B, DK, EL,P, FIN B, DK, EL, E, FIN, NL, P, IRL, S B, DK, EL, E, IRL, NL, P, FIN, S B, DK, EL, P, FIN, S B, DK, EL, P, FIN, S EL, IRL, NL E
Hart- en vaatziekten bij de mens Ademhalingsziekten bij de mens Zenuwziekten en psychische aandoeningen bij de mens Kanker bij de mens (excl. onderzoek van kankerverwekkende eigenschappen) Andere ziekten bij de mens Dierenziekten Andere Totaal andere (mens en dier)
Verwerking en interpretatie van de gegevens In tabel 12 werden de gegevens gegroepeerd zoals de negen lidstaten die over deze parameter rapporteren deze hebben gegroepeerd: aldus werden de ademhalingsziekten bij de mens, de andere ziekten bij de mens en de dierziekten in dezelfde categorie “andere” ondergebracht. Tabel 12 Onderzoek van ziekten Soort of groep van soorten
Hart- en
Zenuw-
Kanker bij de
Alle 'andere'
Totaal
– 33 – vaatziekten bij de ziekten en mens psychische aand. mens
Totaal knaagdieren + haasachtigen Totaal honden en katten Halfapen + apen + mensapen Andere dieren
82,219 679
Totaal
mens (excl. onderz. kankerverwek. eigenschappen)
categorieën
8,038
307,760 186 83 7,113
210,220 6 43 3,240
349,056 1,646 450 314,409
949,255 2,517 576 332,800
90,936
315,142
213,509
665,561
1,285,148
Aldus omvat de categorie “andere” 51% van de gevallen. De enige trend die uit tabel 12 en figuur 5 naar voren komt, is dat voor onderzoek betreffende zenuwziekten en psychische aandoeningen bij de mens mogelijk meer dieren worden gebruikt dan voor onderzoek betreffende kanker of hart- en vaatziekten bij de mens. Figuur 5
Onderzoek van ziekten
Hart- en vaatziekten bij de mens 7%
Alle "andere" categorieën 51%
Zenuwziekten en psychische aandoeningen bij de mens 25% Kanker bij de mens (exclusief onderzoek van kankerverwekkende eigenschappen) 17%
