Comité Heemkundekring Vehchele

Comité Heemkundekring Vehchele Commissie Openmonumenten dagen P.A : Henk van Wanrooij Bernhardstraat 41 5462GT Veghel Email: [email protected]

De Historische Groentehof Receptenboekje met authentieke groente- en fruitsoorten Bevat 55 recepten met bijzondere of historische groentesoorten

De groenten in dit receptenboekje en vele andere soorten zijn te zien in De Historische Groentehof. Waar vindt u De Historische Groentehof? STICHTING VERGETEN GROENTEN LANDHOEVE R1JKEL Rijkei 21 5954 N J Beesel (L) Telefoon: 077 - 476 29 16 Fax: 077 - 476 29 14 Email: [email protected] www.vergeteneten.nl Ons adres De Historische Groentehof Rijkel 21 5954 NJ Beesel Limburg Tel: 077-476 2913 Mobiel: 06-53146945 Routebeschrijving Neem op de A73 de afslag Beesel. Volg de borden "Beesel" Na 2 rotondes gaat u het spoor over (Bussereindseweg) Daarna bij de eerste T-splitsing linksaf Bij de volgende T-splitsing linksaf Na 20 meter rechtsaf en na 20 meter weer rechtsaf Volg deze weg en na 3 kilometer bent u in Rijkel. Informatie openbaar vervoer Wij adviseren u te bellen met 0900-9292 voor gedetailleerde informatie over vertrek en aankomsttijden van treinen. Uw eindstation voor de intercity is Station Venlo of Roermond. Vanaf Venlo en Roermond gaat er een stoptrein naar Swalmen. Dit station ligt circa 3 kilometer van de camping. Om bij uw bestemming te komen kunt u verder reizen per taxi (normale tarieven).


Inhoudsopgave Vergeten Groenten Soepen Raapstelen Aardappels

Romige raapstelensoep Aardappelsoep Rumfordsoep (1800)

Voor bij de hoofdmaaltijd Aardappel Eet- en kookadvies grootvaders aardappels Olipodrigo Roseval schotel Oudhollandse aardappelpannenkoekjes Aardappelamuse Blauwe aardappelschotel Het oudste aardappelrecept (1587) Aardpeer Aardperen in room Aardpeer met prei Aardpeer met hazelnoot Aardpeer met groene kool en spek Kruidige aardpeer Mousse van aardpeer Artisjok Artisjokken, gevuld met groenten Artisjokken met kervel Bietjes Bieten met appelen Bonen Hutspot met witte bonen Eeuwig Moes Groentepotje met eeuwig moes Kardoen Kardoenbeignets met Parmezaanse kaas Tajine van kardoen Zomerse kardoen stamppot Kliswortel Kliswortel met seitan Knolkervel Culinaire beschrijving Pastinaak Hutspot met pas tinaak en champignons Soufflé met pastinaken Suikermaïs met pastinaak en konijn Mousseline van pastinaak Raapjes Meiraapjes zwevend gebakken Ingemaakte raapjes Raapstelen Raapstelen stamppot Roergebakken raapstelen

Comité Heemkundekring Vehchele

Zuring

Salades Artisjok Bieten Koolrabi Kool Molsla Snacks Wortelpeterselie Rettich Fruitrecepten Appels Pruimen Peren

Kersen

Kweeperen

Raapsteeltjes met pasta in salsa verde Chiftonade van Zuring Zuring met room Gegratineerde zuring

Asperge-artisjoksalade. Bietensla met ezelsoren Koolrabisalade Rodekoolsalade Middeleeuwse medicinale bermsalade

Gekonfijte wortelpeterselie Wortelpeterselie uit de oven Rettich-Kaaspakketje uit de oven

Appelcompote Limburgse appelen Flan met pruimen Perenbeschuitjes Gebraeden peeren Geglasseerde kersen Kersenpannenkoekjes Konkavelite Kweeënjam

Commissie Openmonumenten dagen P.A : Henk van Wanrooij Bernhardstraat 41 5462GT Veghel Email: [email protected]


Vergeten eten Nederland heeft door de eeuwen heen een verassend gevarieerde en rijke eetcultuur gekend. Maar die zijn we voor een deel vergeten. De oorspronkelijke smaak van vroeger is echter dichterbij dan u vermoedt. Grootmoeders tijd is terug van weg geweest. De Historische Groentehof is een hele tuin met authentieke (bijna) vergeten groenten. De tuin bevat circa 115 gewassen van circa 40 soorten, zoals kardoen, haverwortel, aardpeer, boksbaard, plantaardige ham, ratteruggetjes, schorseneer, pastinaken en aardamandelen. In dit receptenboekje vindt u 55 recepten, met bijzondere of historische groenten, die soms verassend eenvoudig te bereiden zijn. De recepten zijn sorns aan de moderne tijd aangepast, zodat het bereiden sneller en gemakkelijker is. Niet alle groenten zijn in de winkel verkrijgbaar. Daarom verkopen we in De Historische Groentehof deze groenten. Wilt u de een oogst aan groenten reserveren? Kijk dan naar het Oogst Adoptie Plan achter in dit boekje. Wilt u de groenten eens zien? De Historische Groentehof tuin is dan zeker een bezoek waard!


Voorwoord Dit receptenboekje is een uitgave van de Stichting der Vergeten Groenten. Deze Stichting stelt zet zich in voor het behoud van (bijna) vergeten groenterassen en eetbare planten. Dit is een dermate omvangrijke taak dat de Stichting dit niet alleen kan. Samenwerkend met de Stichting zijn momenteel: 1. Het Nederlands Genootschap der Vergeten Groenten. 2. Vreeken's Zaden BV. 3. De Historische Groentehof. Zoekt u -in welke vorm dan ook- samenwerking met de Stichting Vergeten Groenten, neemt u dan gerust contact op. Ons adres staat op de achterzijde van dit receptenboekje. Jac Nijskens Voorzitter Stichting der Vergeten Groenten

Websites: • www.vreeken.nl www.vergeteneten.nl

© Stichting der Vergeten Groenten. 2003, eerste druk


Soepen


Alle recepten zijn voor 4 personen, tenzij anders staat aangegeven.

Romige raapstelensoep 400 gr. raapstelen, 125 d cremefraiche,1 ui, 250 gr. aardappelen, 8 dl. kippenbouillon, 5O gr. boter/ margarine, 100 gr. rauwe ham, zout en peper Van de raapsteeltjes de wortels afsnijden en grof snijden. De ui snipperen, de aardappelen schillen en in blokjes snijden, de rauwe ham in dunne reepjes snijden. In de boter de ui circa 4 minuten zachtjes bakken. Voeg de aardappelblokjes toe en bak deze al omscheppend een paar minuten mee op hoge bakstand. Voeg de bouillon erbij, breng geheel aan de kook, en laat dit ongeveer l O minuten koken tot de aardappel gaar is. Doe de raapsteeltjes erbij, laat ongeveer 3 minuten meekoken. Haal nu de pan van de warmtebron af en pureer dit met de staafmixer. Voeg naar smaak zout en peper toe. Voeg de crème fraiche toe. Voeg in elke kop soep wat reepjes rauwe ham toe vlak voor het serveren.

Raapstelen zijn in feite het jonge groen van diverse koolsoorten. Een typische voorjaarsgroente. Het gebladerte wordt meestal rauw in een stamppot verwerkt. Malse, jonge raapstelen kunnen echter ook als groente worden gekookt of in een frisse salade worden verwerkt. Bewaren kan slechts even door de steekjes met de wortel in een pot met een laagje water te zetten en er een plastieken zak overheen te trekken. Verlies ze evenwel niet uit het oog, want lang hoxiden de nitraatrijke blaadjes het niet uit.


Aardappelsoép


500 gram aardappels, look of lente-uitjes, 2 wortelen, 1 wortelpeterselie, 1 eetlepel boter, zout, 1 bosje peterselie, 1 liter vleesbouillon, crème fraiche. Schil de aardappels en de wortels en snijd ze in kleine stukjes. Snij de lente-uitjes in ringen en hak de peterseliewortel fijn. Smelt de boter in de pan, en voeg de aardappels, wortels en peterseliewortel toe. Blus af met de vleesbouillon en laat het 20 minuten koken. Voeg zout naar smaak toe. Kort voor het einde van de kooktijd de peterselie toevoegen. Bij het serveren een lepel crème fraiche. in het bord doen. Tip: .zie volgende pagina voor aardappelsoorten voor de soep

Rumfordsoep (1800) Aardappels, erwten, broodkruimels van oud brood, wijnazijn en zout in zelfgekozen verhoudingen aan water toevoegen. Kook de soep tot de aardappels geheel los zijn orn de soep romig te maken gekookt en pureer eventueel met een staafmixer. Eet de soep met roggebrood. Voor deze soep gebruikt men kruimige aardappels, zoals de Edzell Bleu of de Arran Victory.

Deze soep is vernoemd naar Graaf Rurnford, die in 1800 steun aan de armen gaf. Het recept verdient enig eigen initiatief.


Vergeten groenten voor bij de hoofdmaaltijd. Alle recepten zijn voor 4 personen, tenzij anders staat aangegeven.

Grootvaders aardappels Algemene tip: de schil is zó dun dat deze delicate aardappels makkelijk met schil gegeten kan worden. Men kan ze ook, ongeschild, in ganzenvet konfijten om ze te bewaren en achteraf te bakken. Ratte d'Ardeche of Buggenummer Muuskes (1872) - zeer vastkokend. Volk- wasachtige smaak. Ideaal voor exclusieve salades en voor vastkokende aardappels. Perfect voor het: bakken in de pan: deze aardappel breekt niet en is zeer vast. De schil is dun en heeft een nootachtige smaak. Een ware lekkernij! Gebruik: ideale bak- en salade aardappel. Niveau eetkwaliteit: het sterren restaurant. Kookeigenschappen: zeer vast. Keukengebruik: koken, bakken. Bewaarbaarheid: goed tot uitstekend. Smaak: vol, romig en wasachtig. Wijn advies: drinken met een witte wijn, het beste een zwaardere pinot. Eetadvies: bakken in de pan en smullen! In Limburg wordt deze soort "Buggenummer Muuskes" genoemd, 't zijn net ratteruggetjes, deze bijzondere en zeer smakelijk soort. Minder diepliggende ogen, geler van schil en midden-vroeg oogstbaar. Pink Fir (voor 1850) - vastkokend De heerlijke smaak en het wasachtige mondgevoel komt het best tot zijn recht bij consumptie binnen 3 maanden. Afgekoeld in salades smaken ze nog beter. Gebruik: prima bak- en salade aardappel Niveau eetkwaliteit: 2 sterren restaurant Kookeigenschappen: vast Keuken gebruik: koken, bakken


Bewaarbaarheid: smaak: wijn advies: Eet advies: aardappelsalade.


goed tot uitstekend. vol, romig en wasachtig. alle wijnen. koken en afkoelen en gebruiken voor de koude

Waarschijnlijk het oudste nog bekende ras, deze heeft de Victoriaanse tijd nog meegemaakt! Meteen valt de langwerpige vorm op, als een langwerpige sparappel. De blossig roze kleur doet het goed in de oogstmand. Vitelotte Noir - vastkokend (voor 1850) Een aardappel voor de ware liefhebbers. Voor velen de koningin onder de aardappelsoorten! Kook ze met schil en pel ne daarna. Warm en afgekoeld een delicatesse négresse. Gebruik: ideale bak- en salade aardappel Niveau eetkwaliteit: het 2 of 3 sterren restaurant Kookeigenschappen: vast Keukengebruik: koken, bakken Bewaarbaarheid: goed tot uitstekend. Smaak: uitmuntend voor het vastkokend type: vol met een lichte grondsmaak. Wijnadvies: drinken met een bloemige wijn. Eetadvies: het samenspel van gestoofde paling, schorseneren (bereid in de saus van de paling) en snoekbaars (gebakken met de aardappel als schubben geschikt), geeft op dit: manier driemaal een bepaalde terroirsmaak Wel eens zwarte aardappels gegeten? Nou ja, donkerviolet (schilkleur is beter getypeerd, de binnenkant (knolvlees) is iets lichter violet en mooi geaderd. Langwerpig smal als een kort ogende winterpeen met diepliggende ogen: het lijkt wel een truffel.


Roseval (1950)


Deze smaak is iets minder sterk dan de 'buggenummer muuskes' oftewel de Ratte d'Ardeche en net 20 stevig wasachtig van structuur. Gebruik: goede bak- en salade aardappel Niveau: het betere restaurant Keukengebruik: koken, bakken Bewaarbaarheid: goed tot uitstekend. Smaak: wasachtig vast. Wijnadvies: geschikt voor alle wijnen. Eetadvies: in grove schijven snijden en ongeschild, in ganzenvet konfijten en hem bewaren en achteraf te bakken. Serveren met wat olijfolie en sjalotjes. Een typisch ras, met langovalen donkerrode knollen. De kleur gaat bij het koken goeddeels weg. Een parel voor de oogstmand. De Roseval is heel populair bij de betere restaurants. Verkrijgbaarheid historische aardappels Veel van deze aardappels liggen helaas met in de winkel. Bij de Stichting der Vergeten Groenten op Landhoeve Rijkel zijn deze aardappels - zolang de voorraad strekt - als pootgoed en als vers product verkrijgbaar voor particulier, kok en groentehandel. Het verse product is flink goedkoper dan in de winkels (als het er ligt), omdat we het porijspeil van deze historische aardappels te hoog vinden Omdat we als Stichting de verspreiding van het culinaire erfgoed willen bevorderen, worden dus lagere prijzen dan in de commerciële handel gerekend. Toch blijven deze bijzondere producten vanwege hun kleinschaligheid at duurder dan het massaproduct. Maar dan heeft u wél iets dat beslist een stuk lekkerder smaakt ! Stichting Vergeten Groenten Landhoeve Rijkel Rijkel 21 5954NJ Beesel T. 077-4762916 F. 077-4762914 E. [email protected]


Olipodrigo


Voor 6-8 personen: 600 gr varkenspoulet, 50-75 gr boter, 250 gr champignons, 1 kg aardappelen, (neem één van de vier aardappelrassen uit grootvaders tijd rassen die in dit receptenboekje staan beschreven) 3 winterwortelen, 2 preien, 500 gr sperziebonen, 6 tomaten, 2 dl bouillon, 1 dl schenkroom (eventueel), zout, peper, nootmuskaat, citroensap of azijn, 1 gegarneerd boeket. Bak het varkenspoulet in de boter,, voeg als het nagenoeg bruin is de gewassen, gedroogde en zonodig in plakken gesneden champignons toe, warm deze mee. Schil de aardappelen en snij ze in 2mm dikke plakken. Maak de wortelen schoon en snij ze ook in dunne plakken. Haal de sperziebonen af, snij of breek ze aantal maal door, Snij de gewassen tomaten in plakken. Boter een vuurvaste schotel in en leg alles laag om laag, bestrooid met zout en peper en nootmuskaat en besprenkeld met citroensap, of azijn, erin. Begin met een laag aardappelschijfjes, dan wat van het vlees-champignonmengsel enz.. Leg het gegarneerde boeket ergens tussen, met: een draadje over de rand van de schotel zodat het er weer makkelijk uit te halen is. Herhaal de lagen zonodig. Overgiet het geheel tenslotte met bouillon, waardoorheen desgewenst l dl schenkroom is gemengd. Gebruikt u room dan bestaat dan bestaat er kans op schiften, hetgeen aan de smaak echter niks afdoet. Sluit de vuurvaste schotel met een deksel of aluminiumfolie en zet de olipodrigo 1,5 tot 2 uur in een warme oven (250 graden , stand 5). Als u hoort dat de inhoud kookt, kunt u de over lager afstellen (175-200 graden, stand 3). Zet behalve zout en peper ook nog citroensap of azijn op tafel. Een gerecht zo oud als de oudste Nederlandse kookboeken, misschien zelfs nog wel ouder! Een gerecht vol vlezen en groenten, zo in de trant! van een hoen en schapen en kalfsvlees, een taling en twee duifjes, wat saucijsjes enz.. Geheel uit de tijd! Toch zijn de gemengde gerechten van vlees en aardappelen nog steeds erg geliefd, vandaar een hedendaagse versie van Olipodrigo, al was het alleen maar om de intrigerende naam voort te laten leven. Bron: "Twintig Eeuwen Koken". Zie informatie achteraan dit boekje bij "oogst Adoptie Plan" om dit geweldige boek te bestellen.


Roseval schotel


800 g nieuwe aardappelen(Roseval) 2 taakjes mint, 2 verse gietenkaas, 4 el. Olijfolie, zout, peper. Een ovenschaal met bakpapier bedekken en met olie insmeren. De aardappelen schillen, wassen, afdrogen en in dunnen plakjes snijden. Deze schijfjes m en ronde vorm over elkaar heen leggen. Doe dit 4 keer, zodat er vier roosvormige delen ontstaan. Strooi hier wat peper en zout overheen en bestrijk ze met de olijfolie. Strooi er vervolgens 1 takje gesneden munt overheen. Daarna bak je de rozen in een voorverwarmde oven van 180 graden, in 20 minuten klaar. Daarna de kaas horizontaal doormidden snijden en op de aardappelen leggen. De rest van de mint kunt u er nu overheen strooien en eventueel nog wat extra zout en peper toevoegen. Vervolgens nog 5 minuten terug in de oven zetten. Met een spatel de rozen van het bakpapier afhalen en op borden serveren, versiert met mintblaadjes. Oorspronkelijk komt de aardappel uit de hoogvlakten van Peru. De Spanjaarden brachten in 1570 de aardappel naar onze streken. Pas in het begin van de 19de eeuw (begin 1800) werd de aardappel populair als volksvoedsel in Europa. De aardappel heeft er dus 230 jaar over gedaan om "aan te slaan". Vóór die tijd aten wij veel aardpeer, pastinaak, peulvruchten en granen. Aardappelen zijn vrij goedkoop, eenvoudig te bereiden, voedzaam en bovenal licht verteerbaar. Ze bestaan voor 80% uit vocht en voor 20% uit koolhydraten. Verder bevatten aardappelen eiwitten en vitamine B en C.


Oudhollandse aardappelpannenkoekjes Recept voor ca. 8 flinterdunne pannenkoekjes. Voor dit recept adviseren m de aardappel ratte d'ardeche, belle de fontenay, roseval of pink fir. 500 g gekookte aardappels, 100 beenham of coburgerham (gesneden), boter, 2 uien., 1 bakje champignons, 8 eieren, peper, zout, 4 eetlepels bloem, fijnne knipte bieslook of peterselie.

Snijd de gekookte aardappels in kleine blokjes, de ham en de uien in stukjes en de champignons in plakjes. Bak de ham met een klein beetje boter licht aan. Neem de ham uit de pan. Bak in het overgebleven vet de uien glazig en voeg er de plakjes champignons aan toe. Klop de eieren luchtig met wat peper en zout en voeg hier de aardappels, ham, uien en champignons aan toe. Schep 4 eetlepels bloem door het geheel en bak in een koekenpan in een klein beetje boter mooie flinterdunne pannenkoekjes. Serveer bij het opdienen fijn geknipte bieslook of peterselie.

Aardappelamuse met geroosterde amandelen Voor dit recept adviseren we de aardappel edzell blue (niet te stevig koken), majestic, dunbar rover of king benry. Voor 6 mooie amuselepels heb u nodig: 5 middelgrote stevige gekookte aardappels - zout, peper, nootmuskaat naar smaak, paar korreltjes grof gemalen mosterd, 100 g roomboter, '1 kleine oesterzwam, zeer fijn gesneden, 6 amuselepels, eikenbladsla, 6 eetlepels ongezoete room, restje fijngesneden oesterzwam, peterselie, 100 g licht geroosterd amandelschaafsel.

Maak van stevige gekookte aardappels een gladde puree en breng deze op smaak met zout, peper, nootmuskaat en een paar korreltjes grof gemalen mosterd. Roer door de hete puree de in kleine stukjes gesneden roomboter. Klop het mengsel stijf en spatel daar heel voorzichtig de zeer fijngesneden stukjes oesterzwam door en zet het mengsel dan even op een koele plaats. Leg op een amuselepel een klein stukje gewassen eikenbladsla en spuit daar de aardappelpuree op. Maak een kuiltje midden in de opgespoten puree en doe daarin een theelepel stijfgeslagen room met oesterzwam. Garneer dit met een minitakje peterselie en het licht geroosterde amandelschaafsel. Deze lepelhapjes zijn heerlijk bij de borrel.


Blauwe aardappelschotel Voor 2 personen: 500 g blauwe aardappelen, zout> 1/2 komkommer, 2 stelen bleekselderij, augurk, dilleblaadjes, 200 gram Noordzee garnalen, peper,3 eetlepels appelazijn, 3 eetlepel olijfolie De aardappels in de schil in 2zout water koken en geheel laten afkoelen. De komkommer schillen en in schijfjes snijden. Doe dit ook met de bleekselderij. Doe de dilleblaadjes van de steel, met fijnhakken. Augurk, bleekselderij en dille bij de garnalen doen, zout, peper en azijn erbij doen en mengen. Olie erbij doen. Schil de gekookte aardappels en snij ze in schijven of blokjes. Voeg ze aan de salade toe en laat het 5 minuten, trekken. Voor de liefhebber kan er een fijngehakt paars uitje bij. Blauwe aardappels zijn bijna geheel van de markt verdwenen. Zonde, want er zitten pareltjes bij, In de Historische Groentehof staan de Vitelotte Noir (voor 1850), ook wel truffelaardappel genoemd, de Arran Victory (1918) en de Edzell Bleu (voor 1890). De Vitelotte heeft een terroirsmaak, de Arran Victory is bloemig en de Edzell Bleu is kruimig.

Het oudste aardappelrecept (1587) Schil de aardappels en snij ze klein, week ze in water en droog ze af met een theedoek. Hak de aardappels in kleine stukjes en bak ze met spekblokjes. Meng er een scheutje melk bij en laat het zachtjes koken, zo wordt het goed en vol van smaak.


Aardperen in room 1 kg aardperen, 650 ml room(slagroom/ slankroom), tijm, zout, peper, Parmezaanse kaas, broodkruimels Was de aardperen goed, de schil hoeft er niet af, maar het kan wel. De aardperen dwars door het midden in twee stukken snijden en in de ovenschaal leggen. Vervolgens de room erover heen spreiden tot de aardperen net helemaal in de room liggen. Daarna strooi je wat zout en wat peper eroverheen en ook de thijm.. Dan strooi je de Parmezaanse kaas voor de helft erover heen en dan ga je de room en de aardperen door elkaar mixen. Dan strooi je de andere helft van de Parmezaanse kaas erover heen en de broodkruimels, 45 minuten in een voorverwarmde oven op 225 C en de ovenschotel is klaar om opgediend te worden. Aardperen worden ook wel topinamboer of Jeruzalem-artisjokken genoemd. Uiterlijk: Knobbelige grillige knollen, enigszins op verse gember lijkend, van pruimgroot tot de maat van een aardappel. De smaak is zacht en zoetig met iets van noten en artisjokken. Ze werden omstreeks het begin van de 17de eeuw hier ingevoerd en kenden toen een groot succes in onze tuinen van kastelen en kloosters. Door de latere komst van de aardappel is de aardpeer eigenlijk verdrongen.

Aardpeer puree 500 g aardappelen, 250 g aardperen, 1 dl sojamelk, 2 el gehakte peterselie, kruidennat, nootmuskaat Stoom de aardperen gaar (ongeveer 8 min.). Kook of stoom de aardappelen gaar. Pel de aardappelen. Plet de aardappelen fijn, samen met de aardpeer, de muskaatnoot en de sojamelk.


Aardperen met prei 300 g aardperen, 1 bos prei, notenbotersaus, 4 el olie, 1 el hazelnoten Schrob de aardperen schoon en snij ze in plakjes. Was de prei en snij hem in ringen. Stoom beide groenten gaar: leg de prei onderin het stoommandje en de aardpeer er bovenop- Hak de noten grof. Verwarm de olie op een zacht vuurtje. Voeg de gehakte; noten bij de olie en laat ze enkele minuten mee verwarmen. Breng de saus op smaak met het kruidenzout. Schenk de saus over de groenten.

Aardperen met hazelnoot 6 tal aardperen, l m, 2 ei olijfolie, gehakte hazelnoten Snipper de ui en stoof deze in de olijfolie. Schrob de aardperen met de groenten borstel en snij deze in schijfjes van ongeveer l cm. De schil mag eraan blijven. Voeg de aardperen bij de ui. Voeg ook een bodempje water toe. Laat zachtjes gaar stoven. Indien gewenst, kan je de gehakte hazelnoten toevoegen.

Kruidige aardpeer 500 gr aardpeer, 1 teentje knoflook, 7 ui, 2 eetlepel zonnebloemolie, 3 eetlepels tomatenpuree, 2 dl water, 2 theelepels l oregano, 2 theelepels lavas, 1 theelepel tamari. Snijd de aardpeer in plakken van 1 cm dik. Hak de ui en knoflook en fruit in de olie, Voeg de aardpeer toe en laat nog een paar minuten sudderen. Roer af en toe om. Voeg nu tomatenpuree,, water, kruiden en tamari toe, Meng alles goed en laat zachtjes in een kwartiertje tijd gaar koken. Opdienen bestrooid met fijngehakte peterselie.


Gebakken aardpeer met groene kool en spek


aardpeer (topinamboer), groent kool, spek, raapkool (tussen biet en raap), linden, eendenborst, worstje van truffel, pon, citroentijm, bordelaisesaus, ei Eendenborst insmeren met olijfolie, kort grillen en verder afbakken in oven. Aardpeer schillen, in brunoise (blokjes) snijden, bakken in olie samen niet de spekjes, de gekookte groene kool, gekookte linzen. De aardpeer moet au dente zijn. Koolraap raspen, uitpersen in doek, mengen met losgeklopt ei en bakken als rösti. Sausje: porto, citroentijm, verjus (sap van onrijpe druiven gegist), sjalot opkoken en passeren door zeef. Dresseren in vierkante vorm: de blokjes aardpeer, de stukjes vlees er bovenop doen met daar bovenop de rösti. Alternatieve groente: kardoen. De draden eraf doen, behandelen zoals voetselder, eerst 10 min. koken, dan braiseren niet wortel, tijm, laurier, kalfsfond met al u f olie in oven, jus gebruiken als saus. Dranktip: een zuidelijke Cötes du Rhöne: bv. Gigondas of Chateauneuf du Pape, of een donker abdij- of trappistenbier.

Krokante goujonettes met een mousse van aardpeer 2 kg paling, broodkruim, om te poneren, venkelzaad, komijnzaad, boter, 2 uien, gesnipperd, 3 teentjes knoflook, fijngehakt, 1/2 kg aardpeer, 5 dl room, 5 blaadjes gelatine, nootmuskaat, 1 citroen, 100 g peterselie, 1 bosje salie, 1 bos/f munt, olijfolie. Snij de paling m stukken van 20 cm en fileer deze. Snij de filets nogmaals doormidden in de lengte. Kruid de stukken paling met peper en zout, en paneer 2e daarna met een mengsel van broodkruim,, komijn- en venkelzaad. Fruit de men, knoflook en aardperen in een beetje boter. Bevochtig met een weinig water en room, zodat het mengsel net onderstaat. Laat nu gaar stoven zoals voor aardappelen. Laat intussen de gelatineblaadjes weken in een beetje water. Pureer de aardperen tot een gladde massa en voeg dan de geweekte gelatine toe. Klop de resterende room op en spatel hem door de puree. Kruid met peper, zout, nootmuskaat en een kneepje citroensap. Laat de mousse minstens 4 uur opstijven in de koelkast. Mix de peterselie, salie en olijfolie en zeef het mengsel. Kruid met zout en een weinig citroen. Doe hetzelfde met de munt en resterende olijfolie. Bak de palingfilets in een beetje olijfolie krokant. Leg twee quenelles aardpeermousse op elk bord en leg de palingfilets er dwars overheen. Dresseer de salieolie er in korte lijntjes omheen en schik drie scheutjes munt olie rondom het bord. Wijn tip: witte bordeauxwijn uit de Graves. Bier tip: een blond abdij- of trappistenbier.


Artisjokken) gevuld met groenten 8 artisjokken ,4 wortels, 4 uien, peterselie, 200gram champignons, 100 gram borstspek, 1,5 dl droge witte wijn, 1 citroen, tijm, salie, zout, peper Snij de steel van de artisjokken en schil de bodem. Snij de citroen doormidden en wrijf de artisjokbodems in met citroensap., Snij de grote harde bladeren weg. Spoel ze goed af met water. Breng een pan met water en zout aan de kook, doe de artisjokken erin en laat ze 30 minuten koken. Gedurende deze tijd schilt U de uien, hakt deze grof, schilt de wortels en snijdt ze in julienne en snijdt het spek in stukjes. Was de champignons, ciseleer ze. Was en hak de peterselie fijn. Doe wat olie in een pannetje en sauteer hierin het spek uit, voeg de uien toe en fruit deze, voeg er dan de wortel en champignon bij, de gehakte peterselie en wat salie. Sauteer alles even, voeg dan de wijn toe en wat tijm, zout en peper, sluit de pan en laat 15 minuten zachtjes smoren. Snij de bovenste helft van de bladeren van de artisjokken weg, haal het hooi eruit en vul de artisjokken met het: mengsel van groente en spek. Serveer zeer heet. De artisjok is de koningin der groenten. In zuidelijke landen is het een volwaardige groente, maar in Midden Europa wordt hij ten onrechte als garnituur, bloem of buitenissig hapje gezien. Al in de vierde eeuw voor Christus werd de artisjok als geneesmiddel verspreid. In de middeleeuwen werd de artisjok als "gezondheidsplant" gebruikt voor lever en gal. Pas omstreeks 1400 komt de artisjok in Europa terecht en is via Italië naar Bretagne en Engeland gebracht. In het begin van 1900 is de plant door de aristocraten herontdekt. Als men in die tijd tot de betere klasse levensgenieters wenste te behoren kon men via de artisjok gijn goede culinaire smaak en welvaart tonen. TIP Op Landhoeve Rijkei staat, een variatie van circa 7 artisjok soorten. In 2003 en 2004 zijn deze volop verkrijgbaar tegen veel lagere prijzen dan in de winkel.


Artisjokken met kervel 4 artisjokken, 1 dl azijn, 30 gram boter, 1,5 dl slagroom, mosterd, zout, peper, 7 sjalotje, ? citroen, 1 bosje kervel, 2 eet lepels witte wijn

Was de kervel en pluk de blaadjes eraf. Hak deze grof. Snij de artisjokken bij de bodem af en verwijder de harde bladeren. Schil de bodems. Pi al veer de citroen en wrijf de bodems in met citroensap. Snij de artisjokken in vieren en verwijder het hooi. Doe de azijn met water in een kom en leg daar de artisjokken in. Schil het sjalotje en hak het fijn. Smelt de boter in een pan en fruit het sjalotje zachtjes, zonder dat het kleurt. Voeg de wijn toe. Laat de artisjokken uitlekken en leg ze bij de sjalot in de pan. Geef er zout en peper over en voeg water toe totdat ze half onder staan. Sluit de pan en laat 20 minuten zachtjes koken. Kook dan verder zonder deksel, totdat er twee eetlepels vocht over zijn. Voeg nu de slagroom erbij en laat nog even aan de kook komen en dan 5 minuten sudderen. Geef een lepel mosterd bij de saus, proef de saus en breng ze eventueel op smaak met zout en peper. Strooi er de kervel over en serveer.

Bieten met appelen 2 kleine bieten of 4 kleinen, 1 uitje, 4 zure appelen, 30 gram boter, 3 kruidnagels, beetje zout Was de bieten goed schoon. Kook ze in ruim water met zout gaar (ongeveer 1 uur). Neem het vel eraf; rasp ze met een grover rasp of snij ze in plakjes of dobbelsteentjes. Laat ze met het fijn gesnipperde uitje, de in partjes gesneden appelen, een scheutje water, de boter, het zout en de kruidnagels even stoven tot de appelen tot moes geworden zijn en de groente daardoor voldoende gebonden is. Rode bieten hebben meestal een ronde vorm. Er bestaan echter ook variëteiten met langwerpige vormen en andere kleuren. De kleur van de rode bieten wordt, veroorzaakt door de natuurlijke kleurstof betanine. Rode biet is rijk aan vitamine C en mineralen. TIP: in de Historische Groentehof zijn er witte bietjes te zien.


Hutspot met witte bonen 1 1/2 kg grote wortelen, 1 kg aardappelen, 250 gram witte bonen, 350 gram men, 60 gram rundvet of vet van jus. Neem een Ratte d'Ardeche (Buggenummer Muuskes) als aardappel. Was de bonen enige keren met koud water af, zet ze gedurende 24 uur in ruim koud water in de week. Breng ze de volgende dag met hetzelfde water aan de kook, laat ze daarna op een zacht vuur gaar koken (1 uur a 5 kwartier). Zorg dat ze steeds onder vocht blijven staan. Roer er, even voordat ze gaar zijn, wat zout door. Schil de wortelen, schil ze, was ze, voeg er zoveel water (of, als dit over is: bonenwater) bij, dat ze ongeveer half onderstaan. Laat ze een kwartier koken, leg er dan de geschilde en aan stukken gesneden aardappelen en uien op, voeg er het vet en de bonen bij en laat alles samen op een zacht vuur gaar en bijna droog koken (30 a 35 min.). Voeg er zo nodig wat water toe, maar zorg, dat de stamppot niet te vochtig wordt. Stamp of roer alles met een houten lepel of met een stamper vlug door elkaar. Bonen behoorden voor 1850 tot het volksvoedsel, samen met de pastinaak en aardpeer. Aardappelen waren er toen nog niet en de pastinaak is de voorloper van de winterpeen. Toen na het Leidse verzet de Spaanse veroveraars vertrokken, lieten ze een ketel met hutspot achter. Wat er precies in zat zullen we nooit te weten komen, maar men vermoedt dat het bonen met pastinaak was.


Groentepotje met Eeuwig Moes 2 ons Eeuwige Moes (Dsuizendkop of Chou a Miltes Tetes), 4 ons Katwijker peentjes, 2 ons broccoli en 2 eieren . Snijd het eeuwig moes grof, niet te fijn. Kook de bladeren in enkele minuten tot ze zacht zijn. Kook ook de wortelen, de broccoli en de eieren (hard). Meng de gekookte groenten en serveer de groenteschotel eventueel met een witte saus. De smaak komt het beste tot zijn recht zonder toevoegingen of saus. Eeuwig Moes is een ras uit 1816 met los groeiende bladeren. De stengel kan 120 cm hoog worden. Bij milde winters gaat de plant jaren mee, anders beschermen. In begin 1900 veel gebruikt door grote gezinnen tot aan 1950. Na deze tijd is het Eeuwig Moes langzaam verdwenen uit de Nederlandse keuken.

Kardoenbeignets en aïoli met Parmezaanse kaas en kappertjes 700 gr. kardoen, sap van 2 citroenen, 1 kleine ui, geraspt, 1/2 teen knoflook fijngehakt, 1 dl. plantaardige olie, plus olie om te frituren, Aïoli, 1 el. versgeraspte Parmezaanse kaas, 2 el. heel fijne kappertjes goed uitgelekt, zout, partjes citroen. Voor het beslag: 150 gr. bloem, 11/2 tl. zout, 1 tl. geraspte citroenschil, 2 eieren, 3 el. olijfolie, sap van 1 citroen, 13/4 dl bier, op kamertemperatuur. Maak de kardoen schoon, wrijf de stengels in met wat; van het citroensap en snijd ze in stukken van 10 cm. Breng een grote pan met water aan de kook, doe er het sap van l citroen en wat zout in en kook de stukken kardoen m 15 - 20 minuten net gaar. Schep ze uk de pan en laat ze goed uitlekken op keukenpapier. Maak nu het beslag, Zeefde bloem en het zout in een kom en voeg er de citroenschil aan toe. Maak een kuiltje in het midden, breek er de eieren in en klop ze erdoor. Klop de olie, het citroensap en het bier door het beslag. Dek de kom af en laat en laat het: beslag l uur bij kamertemperatuur staan. Meng intussen de aïoli, de Parmezaanse kaas en de kappertjes. Verhit voor het frituren olie tot 170 °C. Haal de stukken kardoen door het beslag en frituur ze goudbruin. Laat ze uitlekken op keukenpapier en serveer ze meteen met partje citroen en aïoli. Kardoen is een plant met een blauwachtige bloesem en verder grijsbladerig. Bekend is dat de Egyptenaren al kardoen teelden, maar pas na enkele eeuwen veredeling kreeg deze distelachtige de kenmerkende brede en vlezige bladribben. Na het bleekproces zijn de bladeren geschikt voor consumptie. De smaak is ongebleekt bitter, waardoor kardoen ook geschikt is als ingrediënt voor kruidenbitters. Decennia terug werd kardoen ook vaker tijdens speciale gelegenheden opgediend, bijvoorbeeld tijdens het kerstdiner.


Zomerse kardoen stamppot 500 gr. nieuwe aardappelen, schillen en in stukken snijden, 2 teentjes knoflook, pellen en in plakjes snijden, 2 eetl. olijfolie, 1/2 gele paprika, wassen en in dunne reepjes snijden, 1 rode ui, pellen en snipperen, 300 gr. kardoen, wassen en in plakjes snijden, 1 takje tijm, rissen, 1 dl. sojamelk, 1 theel. zoutloze kruidenbouillon poeder, cayennepeper Aardappelen gaarkoken met de kruidenbouillon. Olie verwarmen en de knoflook, ui en paprika er ca. 2 min. In smoren. De kardoen in ca. 10 min. beetgaar koken. Aardappelen grof stampen met de sojamelk. De kardoen en paprikamengsel erdoor mengen. Op smaak brengen met cayennepeper. Ca. 3 min. doorwarmen.

Tajine van kardoen 11/2 kg kardoen, 400 gram Jams- of schapenvlees in blokjes van 2 Cm, 3 el plantaardige olie, 1 teentje knoflook, 1 tl gemberpoeder, 1 tl geelwortel (koenjit) of saffraan, ½ tl zout, 1 el azijn, 1 tl bloem, 100 gram kikkererwten die een nacht geweekt hebben, 1 kopje water. Laat de kikkererwten uitlekken in een vergiet. Snij de ribben van de kardoen los, Verwijder het bladgroen en schrap alle vezeltjes en bladresten van de ribben. Snij de ribben in stukken van 5 cm en leg ze in ruim water met de azijn (tegen het verkleuren). Snij de knoflook fijn. Verhit de olie in een ruime braadpan op matig-hoog vuur. Doe het vlees, de knoflook, gemberpoeder, geelwortel of saffraan en de kikkererwten erbij. Bak alles 10 min. (regelmatig omscheppen). Doe het water erbij, breng aan de kook, draai het vuur laag en laat 15 min. zachtjes koken met het deksel op de pan. Haal de kardoen uit het water en doe bij het vlees, Breng aan de kook, draai het vuur laag en laat met het deksel op de pan 60 min. zachtjes koken. Meng de bloem met wat water, voeg dit bij het gerecht en schep voorzichtig om. Laat nog 5 in. zachtjes koken totdat de saus gebonden is. Serveren op een platte schaal in het kookvocht met een eenvoudige couscous of gekookte aardappelen.


klswortel met seitan 2 koppen seitan, gesneden in reepjes, kop kliswortel, gesneden in dunne rondes, ½ kop appelsap, 3 eetlepela arrowroot of maïzena, 2 eetlepels bruine rijst azijn, ¼ kop bosui, fijn gesneden, ½ kop taman, 2 koppen water of groentebouillon Doe de seitan, kliswortel, appelsap, tamari en water in een pan. Breng aan de kook. Sluit de pan af met een deksel en zet het vuur op laag. Laat alles sudderen ongeveer 20 minuten. Los de arrowroot of maïzena in koud water op. Voeg hem bij het gerecht toe samen met azijn. Roer in de pan zodat er een dikke saus ontstaat. Serveer het gerecht met bosuitjes erop. De kliswortel kan in de keuken gebruikt worden in soepen, schotels en sauzen als natuurlijke smaakversterker. De wortel heeft van zichzelf geen bijzondere smaak, maar versterkt de smaken van andere ingrediënten in een gerecht. De kliswortel is een van de beste bloedzuiveraars en wordt soms toegepast in diëten tegen reuma en huidziekten, hoewel we hier geen gezondheidsclaims mee willen doen.

Knolkervel Hier geen recept maar een culinaire beschrijving. De knolkervel is pas goed eetbaar als de vorst er goed overheen is gegaan (net als bijvoorbeeld boerenkool of pastinaak. De srnaak is wat nootachtig. Ook is de wortel zoetig en bloemig, vanwege het vrij hoge gehalte droge stof. Knolkervel 10 tot 12 minuten koken in de schil en na het schillen serveren als hele wortel of puree met vis of vlees. De knolkervel werd in 1846 in Frankrijk geïntroduceerd. De knol bevat een vrij hoog gehalte aromatische stoffen. Pas in 1986 werd de knolkervel op grotere schaal op de markt gebracht.


Hutspot met pastinaak en champignon 600 g aardappels, 300 g pastinaak en/of wortels, 150 g ui, in stokken gesneden, 1 tl thijm, marjolein en/of basilicum, 1 bakje champignons, in stukjes gesneden, peper en zout, olie of boter Was en schraap de pasunaak schoon en snijd ze m grove stukken. Kook de aardappels, pastinaak en de ui met xvat zout gaar. Bak ondertussen de champignons met wat ui in oiie/boter. Stamp de gekookte groente tot een hutspot en roer de champignons met ui erdoor. Roer de kruiden erdoor. Maak op smaak met peper en zout De pastinaak is de voorganger van onze winterwortel. De pastinaak wordt al sinds lang verbouwd en was bekend bij de oude Grieken. In de middeleeuwen kwam de pastinaak naar Noord Europa. De lange witte wortel heeft een zoetig, iets op anijs lijkende smaak. De wortel is iets minder stevig dan de winterworteL Schil de wortels met een dunschiller. De pastinaak kan zowel rauw als gekookt worden gegeten.

Soufflé van pastinaken 3 dl bouillon of water, 50 g (6 eetlepets) griesmeel, 500 g pastinaak, geschild en fijn geraspt, 2 eetlepel olie, 1 grote m, 2 eetlepels peterselie of selderijblad, fijngestampt, 25-50 g gemalen hazelnoten oj wandelen, 1/2 theelepel nootmuskaat of 2 theelepels koriander, 2 eierdooiers, zout naar smaak, 1 geraspte zure appel, 2 stijfgeklopte eiwitten, 2-3 eetlepels geraspte pittige kaas, 1-2 eetlepels paneermeel, boter. Vermeng in een ruime pan het griesmeel met de vloeistof en breng het al roerende aan de kook. Laat nog even doorkoken en laat, van het vuur af en met het deksel op de pan, na wellen. Rasp intussen de pastinaken en roer de rest van de ingrediënten (tot en met de appel) door de nog lauwwarme pap. Het moet een smeuïg mengsel worden. Schep tot slot de eiwitten erdoor en vul de massa in een ingeboterde vuurvaste schaal. Zet deze 30-40 minuten bij 200°C in de oven en vermeng de kaas met het paneermeel, strooi dit halverwege de baktijd over het gerecht en leg er dunne plakjes boter op. Dien de soufflé meteen op.


Mousseline van pastinaak met Jakobs vruchten 1/3 knolselder, 2/3 pastinaak, 2 dl room, Jakob vruchten, ganzenlever. Pastinaken en knolselder schillen, in stukken snijden en koken in water en zout gedurende drie kwartier tot l uur. Alles pureren. 2 dl room laten inkoken tot 1/3 en bij de puree doen. Kruiden met peper en zout. Saus: 2 blaadjes gelatine laten smelten in 1 dl kippenbouillon samen met citroensap. Alles mixen en er olijfolie bij druppelen tot een smeuïge emulsie. Jacobsvruchten horizontaal halveren, bestrooien met bloem en kort bakken. Op rechthoekig bord in cilindervorm de puree dresseren met daarop de zeevruchten. Het sausje er rond lepelen met enkele druppels aceito balsamico van 12 j oud en het bord afwerken met een krulletje ganzenlever. Wijntip: hardonnay Ardèche '99 van Louis Latour. Biertip: een kruidig blond abdij- of trappistenbier.

Pastinaak met suikermaïs en konijn 2 kolven suikermaïs, 4 pastinaken, 4 wortelen, 1 groene selderij, 1 ui, 1 lookteentje, 1 grote tomaat, 1/2 kg vast kokende aardappelen, 1 snuifje verse tijm, 1 panklaar konijn, vers gemalen peper, %put, WO g boter, 4 eetlepels bloem, 1 koffie lepel paprikapoeder, 1/4 l droge witte wijn, 1/2 i kippenbouillon 1. Laat het konijn door de poelier in acht stukken snijden. Doe de bloem in een kom met paprikapoeder, tijm, peper en zout en wentel de stukken konijn erdoor. Laat het konijn op matig vuur aan alle kanten kleuren in de hete boter. Neem uit de pan en houd apart. 2. Doe een verse klont boter in de pan en fruit daarin de gehakte ui en look glazig. Voeg de stukken konijn toe, overgiet met wijn en laat voor twee derden inkoken. Giet de bouillon erbij en voeg de gepelde en ontpitte tomaat toe. Laat op een laag pitje 35 minuten sudderen tot het konijn gaar is. 3. Kook intussen in kokend gezouten water de geschilde en in vieren gesneden aardappelen gaar. 4. Snijd de maïskolven in zessen en kook ze 5 minuten in kokend gezouten water. Schep uit de pan en kook in hetzelfde water de grof gesneden selderij, de aardappelen, de wortelen en de pastinaken in 10-12 minuten gaar. 5. Voeg de aardappelen, maïs, wortelen en pastinaken bij het gare konijn, laat nog even doorwarmen en serveer.


Ingemaakte raapjes Schil de raapjes met een scherp mesje, maak een inkeping in de vorm van een x, maar pas op ze niet helemaal door te snijden. Bestrooi de inkepingen dan met grove zeezout. Leg de raapjes op een mand of in een bak, met wat extra zout, en laat het vocht er in drie dagen uittrekken. De raapjes doe je in een niet niet zeeppoeder gewassen theedoek, je legt er een plank met gewichten op en laat de raapjes 20 een nacht opdrogen. Doe ze dan in een pot en giet er azijn met mosterd over zodat zt onder staan..... Je kunt. ze gebruiken na dertien dagen. Bijvoorbeeld in een salade. De meiraap is al vele honderden jaren een specialiteit uit het Germaanse rijk. In Berlijn is het nog steeds een specialiteit van diverse top restaurants en lopen ze er nog mee weg. Even weggeweest in Nederland, maar nu waarderen tuiniers, winkeliers en lekkerbekken de kwaliteit van dit overheerlijke tuinknolletje. De knol is geelvlezig, heeft een pikante, fijne licht zoete smaak. Fijnproever Goethe zei over het speciale Berlijnse Teltower- of Petrowski meiraapje "wat mij betreft is het de lekkerste rapensoort en een ware lekkernij". Diodes zegt dat de raap de liefde stimuleert.

Raapjes zwevend gebakken Snijd de raapjes als frieten. Frituur ze krokant bruin. Een chique woord voor frituren is "zwevend bakken", dat klinkt wat: verantwoorder. Een beetje zout er over. Serveer de groentefritters bij de warme maaltijd als extraatje.


Roergebakken raapstelen / Bijgerecht Nodig per persoon. 1 bosje raapstelen, ½ teentjt knoflook, 1 plakje verse gember, zout en peper, 1/4 ui, olijf olie, beetje bouillon of water Was de raapstelen. Snij de knoflook, ui en gember fijn en aanfruiten in iets olijfolie. Raapstelen erbij en afblussen met 1/2 kopje bouillon of water. Twee minuten laten sudderen, opdienen met bijvoorbeeld rijst.

Raapstelen stamppot 600 gr, 'Raapsteel, 300 gr. spek, mager, gerookt,, in dobbelsteentjes, WO gr. kaas, oude, geraspte, 1 grotte bloemkool, 1 stuk venkelknol, 1 dl. Slagroom, nootmuskaat, 2 el, tartex biobin, 3 takjes tijm, 3 takjes peterselie, zout, peper Snijd de bloemkool in roosjes en de knolselderij in blokjes. Bak de spekjes lichtbruin en laat ze uitlekken. Kook de bloemkool samen met de venkel gaar, giet het vocht af (bewaren voor een soep!). Maak er met een staafmixer puree van en voeg kruiden, zout, peper, nootmuskaat en slagroom toe. Als de puree te nat is, Tartex Biobin toevoegen en onder goed roeren doorwarmen. De gewassen en gesneden raapstelen erbij doen, evenals de uitgelekte spekjes en de kaas. Als de stampstamp goed door gewarmd is, direct opdienen. De raapstelen moeten nog knapperig zijn. Raapstelen, in de volksmond ook wel 'kelen' genoemd, is het jong geoogste blad van of de meiknol. De licht groene blaadjes zijn langwerpig en ingesneden. De groente heeft een pittige smaak. Raap s telen is rijk aan mineralen en vitamines. Deze groente bevat veel ijzer en vitamine C. Ook vitamine B is aanwezig. Raapstelen mogen misschien herinneren aan grootmoeders tijd, ook nu nog smaken deze voorjaarsgroenten rauw of gekookt heerlijkRaapstelen als echte voorjaarsoep, als stamppot en doet het uitstekend in pastagerechten.


Chifibnade van zuring 1,5 kilo zuring - 50 gram boter, zout, peper Was de zuring enkele malen zeer goed, haal er daarna de centrale nerf uit en snij de zuring in julienne. Smelt 30 gram boter in een pan. Zodra deze gesmolten is voegen we de zuring erbij en laten deze op zacht vuur gedurende 10 minuten smelten. Geef er zout en peper over en laat verder koken totdat het vocht bijna geheel verdwenen is. Werk de rest van de boter door de zuring. Geef ze in een voorverwarmde dienschaal en serveer. De blaadjes en stengels hebben een zurige smaak. De blaadjes worden gebruikt voor salades, soepen en voorin sauzen te verwerken (als snippers). Voor de liefhebbers: klaarmaken als spinazie. Tuinzuring is bekend om de eetlustopwekker, dus goed voor een salade vooraf. Maar ook zegt men dat de zuring bloedzuiverend en hoeststillend is.

Raapsteeltjes met pasta in salsa verde raapstelen 1-2 bosjes, (pesïo) olie 1 eet lepel, basilicum blaadjes, crème fraiche 2 deciliter, farfalle (vlinderpasta) 250 gram, knoflook 1 teentje, zout en peper snufte. Pasta beetgaar koken volgens aanwijzingen op de verpakking. Wortelvoetjes van de raapstelen snijden, groente wassen en met het aanhangende water op laag vuur enkele minuten laten slinken. Fijnhakken. Ui in dunne ringen snijden en met de knoflook fruiten in wat olie. Raapstelen toevoegen en crème fraiche erdoor roeren. Op smaak brengen met peper, zout en basilicum of pesto. Pasta afgieten, een eetlepel olie erdoor scheppen (tegen vastplakken) en serveren met de groentesaus eroverheen. Eventueel wat Parmezaanse kaas eroverheen strooien.


Gegratineerde zuting 1 kilo zuring - 250 gram spinazie - 50 gram boter - 1 dl slagroom - 60 gram geraspte, kaas - zout, peper, aardappels

Was de aardappels en kook ze in een pan met water en zout gedurende: 25 minuten. Was. de zuring en de spinazie goed, Breng een grote pan niet water en zout aan de kook en kook hierin de zuring en spinazie samen gedurende 15 minuten. Laat ze goed uitlekken en hak ze fijn tot puree. Als de aardappels klaar zijn, giet ze dan af en zet ze even in een hete oven om uit te drogen. Schil ze dan en snij ze in dikke schijven. Smeer een ovenvaste schaal ruim in met boter, leg daar een laag aardappels op, bedek deze met een laag groentepuree, geef er wat slagroom over, behoorlijk zout en peper, strooi er geraspte kaas over en begin de operatie opnieuw. We eindigen met geraspte kaas. Smelt de rest van de boter en verdeel deze over de schaal, Zet de schaal 15 minuten in een oven van 200 graden C. om te gratineren. Serveer het gerecht in de ovenschotel.

Zuring met room 1 kilo zuring - 50gram boter -l dl slagroom, zout, peper Was de zuring enkele malen zeer goed, haal er daarna de centrale nerf uit. Doe 2 liter water in een grote pan, breng het aan de kook en laat hierin de zuring 5 minuten koken.. Laat de zuring dan uitlekken. Smelt de boter in een pan, voeg de zuring toe en laat op klein vuur 1,5 minuten zachtjes koken. Roer goed door de zuring- Geef er zout en peper over. Haal dan de pan van het vuur, werk de room door de zuring en zet de pan weer op het vuur. Laat het echter niet meer aan de kook komen. Schenk de zuring in een voorverwarmde dienschaal en serveer.


Vergeten groenten Salades Alle recepten zijn voor 4 personen, tenzij anders staat aangegeven. Bietensla niet e2elsoren 500 gram gekookte bietjes, 3 gare aardappelen, 1 flinke zure appel, 2 zure uitjes, 2 zure augurken, 2 eetl. olie, 2 el. azijn, zout, peper, 150gram ezelsoren (of veldsla) Hak de gepelde bieten, de aardappelen, de uitjes en de augurken samen fijn en maak ze aan met de olie en azijn. Meng er tenslotte de fijngesneden ezelsoren met de gesnipperde appel doorheen.

Asperge-artisjoksalade 1 bosje verst asperges, 130 gram sperziebonen, 150 gram champignons, 5 artisjokharten, gemarineerd of uit blik, 30 gram boter, 1/2 theelepel paprikapoeder, 2 tuintjes knoflook, m dunne schijfjes, 2 eet lepe Is olijfolie, 2 eet lepe is citroenrasp, Mespunt zwarte peper, 2 eetlepel fijngehakte munt. Snijd de asperges in stukken van 5 centimeter. Haal alleen de steekjes van de boontjes. Snijd de champignons in tweeën en artisjokharten in vieren. Vul een pan voor de helft met water en breng dit aan de kook. Leg de asperges en boontjes, in het kokende water, tot: ze knalgroen, zijn. Van het vuur nemen en in een kom ijswater dompelen tot ze goed zijn afgekoeld. Afgieten. Verhit boter in een pan, daarin paprikapoeder en knoflook l minuut bakken. Bak de champignons 2-3 minuten mee. Van het vuur nemen. Olie, citroensap, peper en munt goed vermengen in een kleine kom. Doe asperges, bonen, champignons en artisjokken in een middelgrote kom. Giet oliemengsel erover en meng alles goed. Salade er over doen in een schaal.


Middeleeuwse medicinale bermsalade anno 1400 Pisenlit, zuring, lava's, pijpui, witlof, dille, venkel, bladselderij, winterpostelein, bieslook, peterselie, salie, kervel, Oost-Indische kers-bloemen, olijfolie en rode wijnazijn. Voor de salade hebben min of meer het recept aangehouden en alleen gekeken wat er voor handen was: 20 zat er zuring bij, geen groene knoflook. Het salie blaadje is gefrituurd in tempura beslag. Molsla wordt in het Frans pissenlit genoemd en is het blad van de paardenbloem. In Frankrijk is het een geliefde sla soort. De smaak is bitter en doet het uitstekend in combinatie met wat olijfolie, citroensap en knoflook nadat het kort is gekookt. Anno 1400 werden groenten en recepturen vaak voor medicinale en/of artsenijkundig toepassing gebruikt.

Rodekoolsalade 1 stuk rodekool (neem een Langedijker bewaarkool), 2 stuks bleekselderij, 0,5 stuk komkommer, in plakjes, 1 takje waterkers, walnoot, yoghurt, magere mayonaise, zelf gemaakte, olijfolie, azijn Snijd de rodekool en de bleekselderij heel erg fijn. Meng de groenten en de noten door elkaar. Maak het yoghurtmayonaise-sausje bij, met wat olie en azijn en meng het door de rodekoolsalade.

Koolrabisalade met sinaasappel 2 koolrabi's, 2 sinaasappelen, 1 citroen, 3 el. olijfolie, 1 teentje knoflook, cayennepeper, zwarte gemalen peperkorrel, zout Schil de koolrabi's en schaaf ze in dunne plakjes. Pers de helft van de sinaasappels uit Schil de andere sinaasappels dik en snijd de partjes tussen de vliesjes uit, vang hierbij het sap op. Pers ook de citroen uit Pers het teentje knoflook boven een schaal uit. Roer het sinaasappelsap, het citroensap en de olijfolie erdoor. Voeg zout, peper en cayennepeper naar smaak toe. Schep de koolrabiplakjes en de sinaasappelpartjes erdoor. Laat de salade minstens een uur staan. Koolrabi is de verdikte stengel van de koolplant die boven de grond groeit. De knollen kunnen afhankelijk van de variëteit bleekgroen of blauw-violet zijn. De stelen van de koolrabi moeten bij aankoop een frisgroene kleur hebben en nog vast zitten aan de knol. Liefst bewaren in een open plastic zak in de koelkast.


Vergeten groenten


Alle recepten zijn voor 4 personen, tenzij anders staat aangegeven Gekonfijte wortelpeterselie 1 pond wortelpeterselie, 1,5 titer olijfolie Was de wortels en dep ze droog . Schik ze in een pan met dikke bodemm en met olijfolie onder zetten. Tegen de kook aanbrengen. Zodra dit is gebeurd gas op waakvlam zetten en een paar uur laten staan zonder deksel. Prik er af en toe in, zodra het mes geen tegenstand biedt zijn ze klaar. Uit de olie halen en in plakjes snijden van 1/2 cm. Opbakken of gewoon zo eten, voor bij de borrel of als aardappel vervanger bij een hoofdgerecht. Het blad is als gewone peterselie te gebruiken in soepen. Aantrekkelijk is vooral de witte wortel. Qua smaak heeft hij iets van pastinaak en knolselderij, maar met een onmiskenbaar peterselie aroma. Dus, ... ideaal om soepen en ragouts een lekker bijsmaakje te geven. We snappen niet waarom deze geweldige groente niet beter verkrijgbaar is. De peterseliewortel is rijk aan vitamine A1, B2 en C en heeft veel waardevolle mineralen.

Wortelpeterselie uit de oven Neem per persoon 1 wortel, was ze en snijd ze in de lengte door in plakken van 1 pink dik. Doe er olijfolie op en leg ze in een oven op 200 graden. Bakken tot ze zacht bruin zijn. Strooi er wat zeezout of peterselie zout op alvorens te serveren.


Rettich-Kaaspakketje uit de oven 2 plak kaas, belegen, 2 plak komijnekaas, 4 plakjes rettich, 10 stuks radijsjes, 2 takjes salie, olijfolie, peper, Verwarm de oven voor op 180 graden Celsius. Bestrijk per persoon een ruim stuk aluminium folie met wat olie en leg er een plak rettich op (circa 1 cm dik), bestrooi deze met een beetje peper en zout. Steek met het glas rondjes uit de plakken (van ongeveer 0,5 cm dikte) belegenen de komijnekaas. Leg op de plak rettich een rondje komijnekaas, daarop weer een plak rettich en tot slot een rondje belegen kaas. Leg op elk kaaspakketje een takje salie en besprenkel de kaas met een paar druppels olijfolie. Vouw de pakketjes dicht en plaats deze in de oven en maak de rettich in ongeveer 20 minuten gaar: de kaas is dan gesmolten. Dien het gerecht warm op in de gesloten pakketjes, Serveer bij de ingepakte kaas de radijsjes als garnituur. Rettich is vrij pittig van smaak. Rettich is de Duitse benaming voor de witte zomerrammenas. De oorsprong van rammenas ligt waarschijnlijk in. Azië. De rammenas was al bekend in het oude Egypte. Uit oude geschriften en oude afbeeldingen blijkt dat rammenas een cultuurgoed van de oudheid was. Zo zijn in de tempel van Apollo in Delphi een gouden rammenas, een zilveren kroot en een loden koolraap afgebeeld.


Fruit Moderne en historische recepturen Alle recepten zijn voor 4 personen, tenzij anders staat aangegeven Appelcompôte (recept uit 1910) 12 zure appelen (bijvoorbeeld een notarisappel), kersenmarmelade, 60 gram suiker, schil van 1/2 citroen, 2 bladen witte of node gelatine, 5,5 d.l water met citroensap Boor de appelen, schil ze, was ze en kook ze voorzichtig gaar in het vocht, dat met het citroensap in eene platte wijde pan aan de kook gebracht is. Voeg er, even voordat ze gaar zijn, de suiker bij en bedruip de appelen voorzichtig met het vocht. Leg elke appel die gaar is, met eene platten lepel in een compoteschaal. Los de geweekte gelatine in het vocht op en giet dit door eene paardenharen zeef (u kunt gewoon een fijn zeef gebruiken) langs of over de appelen. Leg op de gaatjes wat kersenmarmelade.

Limburgse appelen, recept uit grootmoeders tijd 4 appelen (bijvoorbeeld de dubbele bellefleur), 25 gram boter, suiker, kaneel, vla, vanillestokjes. Was de appelen, niet schillen en verwijder de klokhuizen (de kitse) met een appelboor. Snij de appelen doormidden. Verhit een koekenpan, voeg de boter toe en leg de appelhelften er met de schil naar berieden in. Laat ze op een laag vuur m 5 minuten bruin bakken. Maak een vanillevla warm, voeg de vanillestokjes voor extra smaak toe. Leg op 4 diepe borden 2 gebakken appelhelften, bestrooi ze met suiker en kaneel. Giet er de warme vla overheen en dien ze op als nagerecht.


Flan met pruimen recept van vóór het jaar 1000 250 gram meel, honing, 4 eieren, 1 liter melk, 150 gram pruimen (bijvoorbeeld Opat). Meng meel, honing en eieren. Giet er dan de melk beetje bij beetje bij. Leg de pruimen ontpit in een wijde ingevette ovenschaal. Giet het deeg er overheen en laat het drie kwartier in een voorverwarmde (160 graden) oven gaar worden. Bron: "Twintig Eeuwen Koken". Zie informatie achteraan dit boekje bij "oogst Adoptie Plan" om dit geweldige boek te bestellen. Perenbeschuitjes Dit recept komt uit het jaar 1926 4 grote bandperen (bijvoorbeeld conference), bessensapsaus of een rode vruchtensaus, 4 beschuiten, De peren schillen, de beschuiten in glazen schaaltjes leggen, de peren erop schikken en de gezoete vruchtensaus erover heen gieten.

Gebraeden peeren, recept uit de 15e eeuw 4 grote bandperen (bijvoorbeeld beurre de merode of gieser wildeman), 1 theelepel gemberpoeder, dito kaneelpoeder, 7 taaitaaipop, 0,5 liter witte Duitse (rijn)wijn, boter, wittebrood en suiker. Doe de gemberpoeder en kaneelpoeder met de kleingesneden taaitaai door de rijnwijn en maak het fijn. Doe gesmolten boter in een ovenschotel. Leg de gehalveerde peren zonder klokhuis in de schotel en giet het wijnmengsel er over. Laat het indikken op een vuurtje, doe er dan de wittebroodkruim op en suiker. Dien het warm op bij vleesgerechten.


Geglasseerde karssen (recept uit 1790) Vewen uw visite in de zomer eens met geglaceerde karssen, een ware (bijna) vergeten lekkernij. Neem een ons kersen met steel (bijvoorbeeld de bigareau napoleon), suiker. Wat suyker met water gesmolten, lichtkens zieden (koken, pruttelen) tot het stroop is. De karssen daar in gedoopt en die in de son op een schoon pampier laaten droogen.

Kersenpannenkoekjes 200 gram kersen (bijvoorbeeld de knorpel irsch), 200 gram bloem, 4 d! melk, 1 ei, zout, boter of margarine. De bloem in een kom doen en wat zout toevoegen. Het ei met wat melk loskloppen, aan de bloem toevoegen en met de rest van de melk tot een glad beslag roeren. De kersen wassen en ontpitten. Klontje boter in koekenpan smelten en een paar lepels beslag erin gieten. Wat van de kersen zacht in het beslag drukken en weer met beslag bedekken. De pannenkoekjes aan beide kanten bruin bakken. Alvorens op te dienen met wat poedersuiker bestrooien. Kersen werden al meer dan 4000 jaar geleden in China verbouwd. Ze waren bekend bij de oude Grieken en zijn beschreven door de botaniker Theophrastes in 300 voor Christus, De kers is een steenvrucht, verwant aan de pruim. Het vruchtvlees bevat een steenachtige pit. Kersen zijn kwetsbaarder dan pruimen.


Konkavelite (recept uit circa 1350) Een pond donkerrode kersen (bijvoorbeeld de knopelkirsch of de early rivers, 500 gram amandelmoes (te koop in reformzaken), een fles witte wijn, een kwart pond rijst of rijst emeel, een kwant pond suiker en een ons uitgesmolten vet van reutel (te verkrijgen bij de betere slager) Meng de wijn met de amandelmoes tot amandelmelk. Hierbij mengen we de rijst of de rijstmeel en voegen we tot moes gestampte kersen toe plus de suiker. Dat alles koken onder goed roeren. De amandel-kersenpap bindt zich. Wilt u meer een vla dan pudding, voeg dan wat meer witte wijn erbij. Voeg daarna de reuzel erbij. Er was eens een tijd dat kersen in juni volop voor weinig geld te koop waren. Voor degenen onder u die nog steeds makkelijk aan kersen kunnen komen, bijvoorbeeld vaneen eigen boom in de tuin, is dit recept voor een vla alleszins het proberen waard. Bron: "Twintig Eeuwen Koken". Zie informatie achteraan dit boekje bij "Oogst Adoptie Plan" om dit boek te bestellen.

Kweeën jam 3 kg knieën. 2 1/4 kg suiker, jampotjes, perkamentpapier, cellofaan, elastiekjes, touw, etiketten Was de peren 2orgvuldig af. Kook ze gedurende enkele minuten, schil de peren daarna, snijd ze in stukjes, neem er de klokkenhuizen uit en zet de stukjes op met weinig van het water, waarin peren vooruit gekookt hebben, en de suiker. Breng ze met het deksel op de pan aan de kook, neem er dan het deksel af en laat ze inkoken, tot de massa rood en stroperig geworden is. Vul er zo vlug mogelijk de goed schoongemaakt potjes mee, sluit deze met vochtig perkamentpapier of cellofaan af. Bevestig dit met een touwtje of elastiek en voorzie de schoongemaakte potjes van etiket met naam en datum. Zodra de peer echt rijp is, smelt ze op de tong en kun je volop genieten van de zoete smaak en het fijne aroma. Peren koop je best in de winkel wanneer ze nog vrij hard zijn. Net als een appel bewaar je een peer op een koele plaats, het fruit vak van de koelkast bijvoorbeeld. Zo behouden deze vruchten langer hun kwaliteit en smaak. Maar alvorens te gebruiken laatje een peer eerst een paar dagen rijpen in de fruitschaal


Openingstijden - prijzen - mogelijkheden - contactadres


Kookworkshops, diners en proeverijen: het hele jaar. Lezingen: het hele jaar. Rondleidingen voor groepen op afspraak: van juli tot en met half oktober. Inlooprondleidingen: elke zaterdag en zondag van juli t/m september. We starten om 13.00 en 15.00 uur. Buiten deze periode alleen open voor groepen op afspraak. Terras: koffie, vlaai en kleine smulgerechten van juli tot en met september op zondag. Verkoop zaden en boeken: juli tot en met september op zondag. Groentetas bestellen: via deze website van juli t/m september. Zaterdag is afhaaldag. Soorten rondleidingen Er zijn rondleidingen over: * vergeten groenten * vergeten fruit * vergeten fruit & mini-fruitworkshop * kruiden Prijzen * Kookworkshops: stuur een mail naar voor de prijzen. * Lezingen: 150 euro per lezing * Rondleidingen & koffie/thee: 5 euro p.p. * Rondleiding vergeten fruit & miniworkshop: 12,50 euro p.p * Vlaai: 1,25 euro extra * Rondleiding met soep en brood: 8,50 euro p.p. Overigen De tuin is elke dag te vrij en op eigen gelegenheid bezoeken in de periode juli tot en met half oktober. Toegang gratis. Rondleidingen zijn niet verplicht te volgen. [email protected] e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft JavaScript nodig om het te kunnen zien. Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft JavaScript nodig om het te kunnen zien. Contactgegevens De Historische Groentehof Rijkel 21 5954 NJ Beesel T 077 - 476.29.16 M 06 - 531.46.945 E [email protected]


Grootvaders aardappelsoep 500 g zoete aardappelen 1 winterpeen 200 g witte kooi 1 prei 200 g doperwten 200 g knolselderij 2,5 liter bouillon 300 g gehakt voor gehaktballetjes 1 glas witte wijn 3 eetiepels gehakte bieslook 1 eetlepel gehakte bladselderij l blaadje laurier 200 g koolrabi 1 grote ui 1 prei 3 dl slagroom

Zijtaartse knollen ovenschotel 1 kg aardappelen schoon 1 kg gemengde knollen o,a, gele wortel, Pastinaak, knolkervel 3 uien 400 g kinnebak spek of ander spek 1 liter griesmeel vla zonder suiker Peper en zout 30 g boter 2 eieren 150 g geraspte kaas 2 tomaten



Bietensla met ezelsoren 500 g gare bieten stript of blokjes 1 gesnipperde ui 1 grote appel aan blokjes 100 g geweide stukjes pruimen peper kaneel, mosterd 1 dl azijn of augurkennat Citroen gember en wat suiker naar smaak en op het laatst fijngehakte ezelsoren.

Roerbak groenten volgens de oude bruspot 150 g rookworst 125 g vers spek 1,5 kg gaar gebakken krielaardappels 2 uien 1 kg gemengde schone groenten, gesneden in stukjes; o.a. witte kool, gele wortel, pastinaak,spruitjes, halve rode paprika, 100 g gehakt, zuurkool en 100 g augurken gesneden en een beetje boter of olie.

Kousenband met rozijnen. 750 g kousenband in stukjes gesneden 150 g pekelvlees of mager varkensvlees 1 ui 2 teentjes knoflook 150 g rozijnen 3 eetlepels olie zout en zwarte peper.


KOUSEBAND SALADE MET SALAMI 400 gr. gekookte kousenband 1/2 komkommer 1 gesnipperd uitje 2 vleestomaten 100 gr. Fijngesneden salami Dressing van olie, mosterd, peper, augurk, suiker en bieslook.

LAPSKOUS 1grote uit gesnipperd 35 gr. boter 1,5 kg. stukjes aardappelen 2 grote augurken 1 blik cornedbeef ca.450 gram 1 zure appel Peper en zout en mosterd Bereiding: Ui aanfruiten Kook de aardappelen gaar maar stevig laten Hak de augurken fijn in de cornedbeef zet deze even aan bij de ui en meng deze door de aardappelen met de stukjes appel.

AARDAPPEL DUCHESSE MET KOMKOMMER OFMETCOURGETTES 15 plakken komkommer of courgettes 1/2 kg. aardappelen Bereiding: maak een puree met 1 ei, scheutje melk, 30 gr. Boter af te wisselen met ham, geraspte kaas of met kruiden o.a .peterselie of bieslook.


Gevulde courgettes 1 kg. kleine courgettes 400 gr. rundergehakt 150 gr. katenspek 150 gr. rijst, rauw gewogen 1 bosje peterselie Versgemalen zwarte peper 150 gr. klontjes boter sap van 1 citroen 200 gr. geraspte kaas Bereiding: De courgettes overlangs doorsnijden en uit botten daarna af blancheren op smaak, Uien, gehakt, katenspek, courgettes stukjes en op smaak brengen: zout, peperen citroen courgettes met het mengsel vullen, bedekken met geraspte kaas en in een hete oven plaatsen en laten gratineren.


Tomaat met in den herd salade 20 halve tomaten uitgehold Salade gemaakt van; 200 gr kipfilet 200 gr gaargekookte koolraap 1 appel in blokjes gesneden 2 eetlepels mayonaise peper, zout, bieslook, uitjes, mosterd, slagroom en 100 gr walnoten.

Plaggenhut bananen 4 grote bananen Beetje bloem om bananen door te wentelen Sap van 2 sinaasappels 2 eetlepels grand Marnier 3 eiwitten met 80 gr poedersuiker 40 gr boter om te bakken Sap van een limoen Geraspte schil van 1 sinaasappel 1 eetlepel bananenlikeur Ca. 10 gr aardappelmeel Bereiding: Bananen schillen door de bloem halen en in bruine boter bakken, daarna in ingevette schaal leggen. Rest van de boter smelten met sinaasappelsap plus andere vloeistoffen en bijbinden met aardappelmeel en dit over de bananen gieten. Eiwitten kloppen met suiker en over de bananen spuiten. Daarna gratineren in een hete oven.


Hooimijt parfait 80 g suiker 60 g gemengde noten 1 dl melk 25 g honing 2 eidooiers 1,5 dl siagroorn 100 g chocolade puur 1/2 kop koffie Garnituur; chocolaatjes plus slagroom 3 noten 10 g cacaopoeder Voor de decoratie: 4 takjes mint Bereiding: Hak de noten fijn. Karamelliseer de helft van de suiker. Voeg de noten toe. Laat dit afkoelen en maak dit fijn. Verwarm de melk tot 65 graden en vermeng deze met de suiker, honing en eidooiers. Klop deze massa au-bain-marie luchtig.Haal de massa dan uit de au-bain-marie en klop het koud. Klop de gekoelde slagroom 3/4 stijf en vermeng deze met het noten-karamel mengsel. Spatel dit luchtig door het ei mengsel. Giet deze massa in een gekoelde cakevorm. Dek die af met plastic en plaats de vorm 2,5 uur in de diepvries. Rasp de chocolade en meng deze met de warme koffie. Roer hiervan een gladde saus, los de parfait, snijdt hem in plakken en dresseer deze op gekoelde borden. Schep de saus erbij en garneer af met een rozet chocoladeroom, de noten en het takje mint. De decoratievork op de rand van het bord maakt U als volgt: Plaats een vork op de rand van het bord en stuif hierover door een zeefje chocoladepoeder.

Comité Heemkundekring Vehchele

Recommend Documents