Colofon OPEN STADION. Soms moet er iets gebeuren voor er iets gebeurt. Johan Cruijff

Open Stadion

Colofon OPEN STADION Deze uitgave is ook beschikbaar in het Frans onder de titel ‘Stade Ouvert’ Een uitgave van de Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21 te B-1000 Brussel Auteur: Stijn Van Hove, redacteur Coördinatie voor de Koning Boudewijnstichting: Guébli Carron en Ann De Mol Met medewerking van: Els Van Weert, Staatssecretaris voor Duurzame Ontwikkeling en Sociale Economie, en haar medewerkers Guido Poppelier en Tine van Hove FOD Maatschappelijke Integratie, Myriam Rebahi Grafische vormgeving en druk: New Goff, Gent Foto’s: Wouter Rawoens Deze uitgave kan gratis worden gedownload van onze website www.kbs-frb.be Deze uitgave kan gratis besteld worden: on line via www.kbs-frb.be, per e-mail naar [email protected] of telefonisch bij het contactcentrum van de Koning Boudewijnstichting, tel +32-70-233 728, fax +32-70-233 727

‘Soms moet er iets gebeuren voor er iets gebeurt.’ Johan Cruijff

Wettelijk depot D/2006/2893/03 ISBN-10: 90-5130-524-9 ISBN-13: 978-90-5130-524-1 NUR: 488 EAN: 9789051305241 Maart 2006 Het Open Stadion Fonds krijgt de steun van Coca-Cola, Belgacom, Nike en Randstad KONING BOUDEWIJNSTICHTING Samen werken aan een betere samenleving www.kbs-frb.be De Koning Boudewijnstichting steunt projecten en burgers die zich engageren voor een betere samenleving. We willen op een duurzame manier bijdragen tot meer rechtvaardigheid, democratie en respect voor diversiteit. De Koning Boudewijnstichting is onafhankelijk en pluralistisch. Ze werd opgericht in 1976 toen Koning Boudewijn 25 jaar koning was. Onze activiteiten zijn gebundeld rond deze thema’s : migratie en multiculturele samenleving, armoede en sociale rechtvaardigheid, burgersamenleving en vrijwilligers, gezondheid, filantropie, de Balkan en Centraal-Afrika. Meer info over onze projecten en publicaties vindt u op www.kbs-frb.be Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21, B-1000 Brussel +32-2-511 18 40, fax +32-2-511 52 21 Giften op onze rekening 000-0000004-04 zijn fiscaal aftrekbaar vanaf 30 euro.

r “Supporteaand m krijgt dried voor slaan rbo e v n o i d a t s steward”

“TE VEEL RACISME IN HET VOETBAL”

n aan u te s t g e z d ta S “

club op”

rootste “Vaderlandse stadioannsEguropa” mannenbastions v zeker o goed als 6” z g e o l p e l n 200 a v “Nationa K W r o o rd v geëliminee

ch “Gokschandaal Belgis voetbal dijt uit”

V

OETB ALFAN



VINDT U DIT NOG LANGER KUNNEN? 

TIJD 4

in te grijpen

Al gedacht aan een Open Stadion?

5

Walen en Vlamingen die elkaar om de hals vliegen. Een Marokkaanse jongen die zijn joodse maat met een splijtende pass de diepte instuurt. Een bedrijfsleider die samen met zijn werknemers klinkt op de overwinning. Ook wij zijn een voetbalgek land: eens de bal aan het rollen gaat, laaien de emoties hoog op. Alleen is alles daarmee gezegd. Vaak blijft het voetbalplezier beperkt tot de 90 minuten in het stadion en wat nakaarten achteraf. Daarna keert iedereen weer huiswaarts. De ene naar zijn villawijk, de ander naar zijn buurt in de schaduw van het stadion. Eens de spots gedoofd, ligt het stadion er weer 14 dagen lusteloos bij. Jammer.

Welkom in het Open Stadion Het kan ook anders. Voetbalclubs zijn meer dan louter commerciële bedrijven. Een echte voetbalclub is een sportief en geëngageerd team met tentakels die tot ver buiten het voetbalstadion reiken. In heel Europa zien we clubs steeds meer uitgroeien tot maatschappelijk geëngageerde verenigingen. Net zoals een speler een ongelukkige maat weer op de benen trekt, bieden teams er de hun omringende gemeenschap een helpende hand. Een hand die gretig wordt aangenomen en al even gretig wordt geschud. Ook buiten de grasmat. Van de straat tot het klaslokaal, van het pleintje tot de werkvloer. Clubs functioneren er als maatschappelijk verantwoorde ondernemingen, ondernemingen die niet enkel de economische, maar ook de maatschappelijke baten in kaart brengen. Ze gebruiken er hun wervende kracht als maatschappelijke hefboom. Met dit beeld voor ogen, wordt u deze brochure aangeboden. Omdat ook ónze stadions omgevormd kunnen worden tot Open Stadions. Omdat ook bij ons het voetbal zijn kracht en invloed buiten de krijtlijnen kan laten gelden. Omdat het ook bij ons dringend tijd wordt dat het voetbal dat negatieve imago van zich afschudt, de schandalen achter zich laat en op een constructieve manier zorgt dat voetbal opnieuw een feest wordt. Bijvoorbeeld door maatschappelijk het beste beentje voor te zetten. Deze brochure wil u warm maken en inspireren. Wegwijs maken en ideeën aanreiken. Want niet enkel de doelpunten tellen. Ook buiten het veld kan een club scoren…





Het

Open Stadion Fonds: MEER DAN EEN SPORTIEVE OPROEP Het Open Stadion Fonds werd opgericht in de schoot van de Koning Boudewijnstichting op initiatief van de federale Staatssecretaris voor Duurzame Ontwikkeling en Sociale Economie. Het Open Stadion Fonds is een coach voor clubs en hun partners die innoverende sociale projecten met maatschappelijke meerwaarde uitwerken. De middelen en know how in het Open Stadion Fonds worden ter beschikking gesteld door de federale Staatssecretaris voor Duurzame Ontwikkeling en Sociale Economie, private partners, de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB) en de Profliga. Hoe gaat dit in zijn werk? Via een projectoproep krijgen alle voetbalclubs uit de eerste en tweede klasse van de KBVB-competitie de kans een projectvoorstel in te dienen. Een onafhankelijke jury beoordeelt de projecten en beslist over de omvang van de financiële steun. Het Open Stadion Fonds vormt een trefplaats voor de voetbalclubs, partners en supporters die deskundigheid in huis willen halen, informatie en inspiratie zoeken en goede praktijken willen uitwisselen. Een Nederlandse studie toont aan dat maar liefst 81% van de profclubs nu en dan schoolgerichte acties onderneemt en 76% is actief in de wijk of de directe omgeving van het stadion. Deze acties variëren van het deelnemen aan buurtactiviteiten, tot het organiseren van tornooien of het bezoeken van zieken. Het Open Stadion Fonds wil dergelijke acties ook in België mogelijk maken, meer zicht- en ruchtbaarheid geven en verspreiden.

8

Een voorbeeld: het Open Stadion Fonds kan tussenkomen in de vergoeding van een ‘Open Stadion’-clubcoach die ‘Open Stadion’-projecten uitwerkt, coördineert en begeleidt. In Engeland is het vaak een oud-speler van de club die deze taak waarneemt. Hiermee slaat de club twee vliegen in één klap: de sporter blijft actief en zijn kennis en ervaring blijven aan boord.

Onze voetbalstadions omvormen tot Open Stadions: het klinkt mooi. De wilskracht is er, daar twijfelt niemand aan. Maar hoe beginnen we eraan? Wie brengt de bal aan het rollen? Het Open Stadion Fonds geeft de voetbalclubs een eerste aanzet, een duwtje in de rug bij de start van één of meerdere maatschappelijk verantwoorde en innoverende sociale projecten. Deze initiatieven kunnen zo divers zijn als de zee diep is. Naar het voorbeeld van clubs uit het buitenland of bouwend op eigen creativiteit. Verder in deze brochure vindt u tal van voorbeelden. Wat er van de clubs verwacht wordt? Een duidelijk sociaal engagement, de wil en de durf om buiten de lijnen te kleuren, de ambitie om een meerwaarde te creëren voor de samenleving. Kortom, het Open Stadion Fonds kijkt uit naar clubs die zich opstellen als maatschappelijk verantwoorde ondernemingen, die oog hebben voor de gemeenschap rondom zich en die durven investeren. Laat het duidelijk zijn: dit Fonds is geen achterpoortje om noodlijdende clubs uit de problemen te helpen of om financiële kloven te dichten. Het Open Stadion Fonds wil op weg helpen, de richting aanwijzen om een win-win-situatie tussen club en samenleving tot stand te brengen. Het wil een hefboom vormen om ons voetbal weer tot Koning Voetbal te kronen.

9

Wie wint wat? Een maatschappelijk engagement biedt iedereen voordelen. Door enerzijds de supporters, de lokale gemeenschap, jongeren en kansengroepen nauwer te betrekken bij het clubbeleid en door anderzijds programma’s aan te bieden, wordt voetbal sterker verankerd in de samenleving. Dat vertaalt zich in buurlanden onder meer duidelijk in verhoogde toeschouwersaantallen. En de voetbalclub? Het Open Station biedt de clubs de kans om te bouwen aan een sterker en positiever merk en komaf te maken met het imago van louter op winst gerichte organisaties. Een club die investeert in haar stakeholders, kan rekenen op een grotere loyaliteit bij conflictsituaties. Een club die een positief imago uitdraagt, is de trots van de stad of gemeente. Een club met een maatschappelijk verantwoord imago, vindt gemakkelijker sponsors. Een club met een open bestuur, heeft de volledige steun en hulp van zijn supporters, in goede en in kwade dagen. Kortom, een maatschappelijk engagement, brengt een sneeuwbaleffect van baten op gang.

12

Engelse clubs zien door hun maatschappelijke engagement hun toeschouwersaantallen met gemiddeld 7 % stijgen. Voor een Belgische club met gemiddeld 5000 toeschouwers en tickets van € 15 betekent dit een inkomstenstijging van enkele tienduizend EURO.

Wordt ook jouw stadion een Open Stadion? Een Open Stadion kent vele vormen. Een zelf bedacht plan, waarbij de club op eigen kracht een project uit de grond stampt. Of een plan op vraag van de lokale gemeenschap, partners, lokale overheid of het wijkcomité. In praktijk wordt het wellicht een samenspel. Het spreekt voor zich dat enkel projecten die buiten de sportief-commerciële kernactiviteiten van de club liggen en die een duidelijke maatschappelijke meerwaarde hebben, voor ondersteuning door het Open Stadion Fonds in aanmerking komen. De club wordt het epicentrum van het hele project.

Open Stadion in de praktijk In wat volgt, worden mogelijke actieterreinen voorgesteld en - waar mogelijk - geïllustreerd met een binnen- of buitenlands voorbeeld. Deze opsomming is niet volledig en vormt geen opsomming van criteria waaraan projecten moeten voldoen om door het Open Stadion Fonds ondersteund te worden. Het is een eerste aanzet, een inspiratiebron, een stimulans tot creativiteit. Maatschappelijk verantwoord ondernemen kan immers op tal van manieren ingevuld worden. Op voorwaarde dat we één zaak voor ogen blijven houden: niet enkel de economische baten tellen, de winst voor de samenleving staat centraal. Tot slot nog even dit: in deze brochure staat het clubbestuur centraal. De sleutels voor een succesvol Open Stadion liggen in de handen van het clubbestuur. Van voorzitter tot schatbewaarder en van commercieel directeur tot veiligheidsadviseur: samen bepalen zij welke stappen er worden gezet en welke koers de clubkleuren zullen varen. Pas als het clubbestuur het bedrijfsbeleid openstelt voor signalen van supporters, lokale gemeenschap en lokale stakeholders, heeft Open Stadion kans op slagen.

13

ONTPLOOIING - Onderwijs - Gezondheid - Samen-leven

WERK INTEGRATIE - racisme - vrouwen - personen met een handicap

MILIEU EN MOBILITEIT BUURTOPBOUW OPEN BESTUUR AMBIANCE

14

A

ctie terreinen

15

ONDERWIJS Heel wat kinderen zwerven wekelijks tussen de school en de sportclub. Hoewel school en sportclub hetzelfde doel voor ogen hebben - de ontwikkeling van de kinderen - is er vaak weinig of geen communicatie. Het Open Stadion Fonds biedt hier niet te missen kansen. Voetbal kan haar voorbeeldfunctie uitspelen en spontaan jongeren sensibiliseren en engageren. Schoolverzuim terugschroeven, kansarme kinderen ondersteunen, het zijn maar enkele mogelijkheden die een Open Stadion op dit vlak kan aanreiken.

‘SPORTERS KUNNEN HEEL WAT BIJDRAGEN IN OPVOEDING, ONDERWIJS EN INTEGRATIE.‘ Clarence Seedorf, ambassadeur van het Europees jaar van de opvoeding 2004.

Pass naar ontplooiing Voorzet

Dat een club niet meteen zelf leraren in dienst hoeft te nemen, spreekt voor zich, maar waarom zou het bestuur niet eens met de nabijgelegen onderwijsinstanties rond de tafel gaan zitten? De kans dat alle spelers die zij onder haar vleugels heeft ooit doorgroeien naar de top is onbestaande. Maar zijn zij die nu ravotten op de velden en pleinen niet de vaders en moeders, werknemers, ondernemers, bestuurders, spelers, supporters en vrijwilligers van morgen? Onze sociale, economische en sportieve toekomst ligt in hun handen. Hun onderwijskansen belangen dus ook het voetbal aan.

16

Zo kan de club... ... haar infrastructuur openstellen voor huiswerkklassen, taalklassen of computerlessen, waar jongeren in een sportieve omgeving worden aangemoedigd te investeren in zichzelf, te geloven in hun eigen kansen. ... binnen het A-team spelers aanmoedigen regelmatig voorleessessies in de bibliotheek te animeren en zo de leeshonger van de kinderen aanwakkeren. ... kinderen met leerproblemen gastlessen aanbieden, waarin spelers uit het A-team rekenlessen geven aan de hand van voetbaluitslagen en transferbedragen. ... uitwisselingsprojecten op touw zetten met bevriende buitenlandse clubs, waardoor jongeren met andere talen in contact komen en gestimuleerd worden zich die taal eigen te maken. ... haar infrastructuur openstellen voor scholencompetities en zelf ook dergelijke competities mee organiseren. ... spelers afvaardigen voor campagnes tegen schoolverzuim.

Reading Stars

Charlton Athletic

Manchester City

Om jongeren tot lezen aan te sporen nam men in Engeland een op het eerste zicht merkwaardig initiatief. In elke club werd er een speler aangeduid als leeskampioen. Deze speler adopteert een bibliotheek waar elke maand leesbijeenkomsten worden gehouden en waar door kinderen volop gepraat kan worden over de boeken die ze lazen. Resultaat? De bij het project betrokken bibliotheken bereikten meer lezers dan ze ooit voor mogelijk hielden.

gebruikt haar voorbeeldfunctie om jongeren die uit de schoolboot dreigen te vallen op te vangen. De club organiseert voor de jongeren uit achtergestelde buurten voetbalsessies. In de marge hiervan werden activiteiten opgezet rond kleine criminaliteit, anti-sociaal gedrag, gezonde voeding, drugspreventie, sociale verantwoordelijkheid,… Ook de lokale politiediensten nemen deel aan het initiatief. Een win-win-winsituatie.

In de schaduw van het grote Manchester United draagt ook kleine broer City bij aan het maatschappelijke leven in de industriestad. Om die reden richtte de club het ‘Blue Zone Study Support Centre’ op, gericht op jongeren tussen 9 en 15 jaar. Een plaats waar ieders vaardigheden worden ontwikkeld en bijgeschaafd, gaande van – uiteraard voetbaltrainingen tot acteerlessen en tal van andere opleidingen.

17

Charlton Athletic Bij Charlton Athletic zit bij elke thuismatch in elke tribune een supporter/arts die in directe verbinding staat met een ziekenhuis. Dit draagt zeker bij aan een ontspannen sfeer tijdens de match.

Celtic Glasgow Breakfast Clubs ‘Start your day with Celtic!’ is een uniek project. Kinderen kunnen ’s morgensvroeg sporten en krijgen er een gezond ontbijt bovenop voor ze naar de schoolbanken trekken! Bovendien werkt Celtic Glasgow met haar Celtic Against Drugs project actief mee aan de Schotse preventiecampagne tegen drugs.

GEZONDHEID De spreuk ‘Mens Sana in Corpore Sano’ siert voetbalemblemen tot in de verste uithoeken van de wereld. Omdat een club per definitie een goede conditie bij zijn spelers nastreeft, is het logisch dat ze die gezonde levenshouding uitdraagt, ook buiten het veld. Voetbalclubs staan sowieso in nauw contact met de medische wereld, maar die begeleiding blijft vaak enkel voorbehouden voor (top)spelers. Een club kan echter gemakkelijk zijn tentakels uitgooien naar meerdere partners binnen de gezondheidsen welzijnssector. En op die manier niet enkel beantwoorden aan geneeskundige, maar ook aan preventieve noden. De dokters in de buurt van het stadion, de ziekenhuizen in de grote steden, en de gezondheids- en rehabilitatiecentra en preventiediensten kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Jong en oud laten bewegen en hen tegelijkertijd leren hoe ze gezond kunnen leven, dat is een klus die een voetbalclub op het lijf geschreven is.

Voorzet Jarenlange ervaring met medische en sportieve begeleiding kunnen een hefboom vormen voor de club om... ... gezondheidslessen en bewegingsleer te organiseren in de scholen. ... spelers in te zetten als gastheer voor lessen L.O. ... E.H.B.O.-cursussen te organiseren in het stadion en in de wijken. ... jong en oud te sensibiliseren rond gezonde voeding en het belang van sport voor een gezond leven. ... gemeenschapsacties tegen alle vormen van drugs ondersteunen.

18

19

FC Middlesborough

SAMEN-LEVEN Voetbal is een ploegsport bij uitstek en vaak gelden op het veld dezelfde spelregels als in de samenleving. Teamwerk, inzet voor de anderen en samenspel zijn niet enkel nodig om de drie punten binnen te halen, maar vormen ook vaak essentiële pijlers buiten het voetbalveld. Van jonge spelers wordt verwacht dat ze verantwoordelijkheid dragen binnen een ploeg. Voetbalclubs leren hen dit spontaan aan, maar verliezen de grip op hun jonge spelers zodra ze de grasmat of het stadion verlaten. De uitdaging voor clubs ligt dus buiten de stadionmuren: jongeren meer bewust maken van hun verantwoordelijkheid in de samenleving. Hen leren dat ook naast het veld teamspirit een belangrijke troef is. Dit laat zich vertalen in preventie- en sensibiliseringsprojecten rond drugs, vandalisme, anti-racisme, brurgerzin,… Samen met de plaatselijke jeugddienst of jeugdverenigingen kunnen mooie projecten worden opgezet.

Voorzet Clubs kunnen ... ... jongeren via ludieke groepsprojecten - zoals onder begeleiding het stadion versieren met graffiti - aanzetten tot meer verantwoordelijkheid en hen bijbrengen dat teamwork verder gaat naast het voetbalveld. ... de sociale verantwoordelijkheid erkennen als belangrijk deel van de jeugdopleiding, kortom jongeren op subtiele wijze aansporen tot ‘goed burgerschap’. ... plaats bieden aan jongerencultuur (en waarom ook niet aan senioren?), door ruimte te voorzien voor jonge muzikanten, fuiven, skate boarding, ...

20

FC Middlesborough is een waar instituut als het gaat over opvang en opleiding van kinderen en hoort op dit gebied bij de meest geavanceerde van Engeland. In drie volledig ingerichte en gemoderniseerde klaslokalen in het stadion, komen jaarlijks duizenden kinderen langs om de aangeboden lessenpakketten (lezen, schrijven en computerles) te volgen.“En passant” krijgen ze een flinke dosis burgerzin in de boekentas. Zo wordt er ondermeer gewezen op de gevaren van racisme en discriminatie. Bewegingslessen en gezonde voeding moeten hen behoeden voor de kwalijke gevolgen van roken, drugs en alcohol. STVV Op Staaien, het stadion van SintTruiden VV, hebben 10 Truiense jongeren samen met 10 jonge vluchtelingen uit het plaatselijke asielcentrum, grote oppervlakten stadionmuur opgefleurd met graffiti. Het clubthema “Voetbal, volk en vuur” kreeg er een dimensie bij … dat van de “verdraagzaamheid. FC Zwolle startte enkele jaren geleden met een fair play-project. De club stapte uit haar voetbalbastion en vond de weg naar buurthuizen en scholen. Hieruit groeide het project “De Held”. Voetballers geven gastlessen in scholen. Onderwerpen als pesten, discriminatie en zinloos geweld komen aan bod. Na afloop wonen de leerlingen een thuiswedstrijd van FC Zwolle bij!

21

K.A.A. Gent Gent kampt in sommige buurten met hoge werkloosheidscijfers en daar legt de club zich niet langer bij neer. Geïnspireerd door wat Engelse clubs doen voor de samenleving, wil K.A.A. Gent ook effectief haar steentje bijdragen aan het terugdringen van werkloosheid en sociale uitsluiting. Samen met het O.C.M.W werkt K.A.A. Gent een pilootproject uit waarbij jongeren intensief begeleid worden bij het vinden van een baan. De club is van plan een aantal uren per week zijn infrastructuur ter beschikking te stellen en een trainer aan te duiden om de jongens op te vangen. Die trainer oefent jeugdploegen, en vanuit die ervaring weet hij wat jongeren bezighoudt. K.A.A. Gent wil op deze manier jaarlijks zo’n 25 tot 30 jongeren teamspirit en arbeidsattitude bijbrengen.

Charlton Athletic Een interimkantoor of een filiaal van een lokale werkwinkel in het stadion? Zo gek is dit niet. Bij Charlton Athletic heeft de lokale VDAB een vaste stek binnen de stadionmuren. Een sportieve route naar de arbeidsmarkt: het werkt!

Voeten Roda JC

Met het Teamplay-project begeleidt Roda JC jongeren (tussen 14 en 18 jaar) die de schoolplicht vroegtijdig aan hun laars lappen, terug naar de schoolbanken of naar de arbeidsmarkt. Roda JC gebruikt daarbij de tactiek om jongeren actief in te schakelen in de fascinerende en daardoor motiverende omgeving van het stadion. Ze voorziet huiswerkbegeleiding in het supportershome of laat hen stage lopen bij de clubcatering of de klusdienst in het stadion. De omgeving en het contact met de spelers vormen voor jongeren een geweldige ‘drive’ om hun best te doen. Op die manier tracht Roda JC ontspoorde tieners weer op de rails te krijgen.

Of het nu om studies of om werk gaat, beschikken over de juiste vaardigheden betekent meestal een flinke stap in de goede richting. Bij sommige clubs heerst dan ook de overtuiging dat vanuit de club ook kan worden bijgedragen tot een gepaste werkhouding en in een latere fase ook tot echt werk. Op dat gebied roeren sommige clubs zich reeds duidelijk door zich met volle overtuiging te storten op tewerkstelling van kansengroepen. Voetbalclubs kunnen een sterke partner zijn bij de uitwerking van allerhande tewerkstellingsprojecten. Samenwerken met de VDAB, BGDA, FOREM, OCMW, interimkantoren en werkwinkels is hier de boodschap. Vaak rijst de vraag vanuit de lokale gemeenschap rond de club. Samenwerking kan al snel leiden tot mooie resultaten.

- werk

Voorzet Clubs kunnen bijspringen door de ervaring en kennis die door andere organisaties wordt aangereikt met praktijk te versterken. Zo kunnen clubs ... ... jonge werkzoekenden vaardigheden aanleren met medewerking van voetbaltrainers. ... werkzoekenden ervaring laten opdoen in de stadions.

In het hele land hebben OCMW’s met hulp van de federale overheid lokale antennes voor socio-culturele en sportieve participatie opgestart. Het doel: ook kansengroepen sociale, culturele en sportieve kansen bieden. OCMW’s kunnen zelf activiteiten opstarten of samenwerken met bestaande sportclubs. Zo kan een OCMW bijspringen in de kostprijs voor toegangskaarten en het lidmaatschap van een sportclub.



... internetlessen organiseren in de clubinfrastructuur waardoor werkzoekenden een beter beeld krijgen van, en ook meer kans maken op, de arbeidsmarkt. ... samenwerken met buurt- en nabijheidsdiensten of sociale economie-bedrijven om klussen te klaren in en om het stadion.



‘ALS ZE ‘VUILE ZWARTE’ NAAR ME ROEPEN, MAAK IK GEWOON EEN GOALTJE MEER.’

RACISME EN INTEGRATIE Nergens zijn sommige spreekkoren zo kwetsend en wordt openlijk zoveel racisme tentoongespreid als rond de grasmat. Het sensibiliseren van supporters rond dit thema is dan ook een werk van lange adem. Ondanks vele acties, kon het racisme in de Belgische voetbalstadions nog niet tot aan de wortel worden uitgeroeid. In de strijd tegen racisme en voor het intercultureel samenleven heeft elke zichzelf respecterende club een belangrijke taak te vervullen. Vaak ligt onwetendheid aan de basis van discriminatie en racisme. Clubs kunnen hier blijvend informeren, aandacht trekken en bewustmaken. Vooral jongeren vormen hierbij een belangrijke doelgroep. Bovendien hebben clubs er baat bij inspanningen om meer kleur in hun aanhang te krijgen … en dan hebben we het niet alleen over de clubkleuren! In samenwerking met nationale en lokale zelf- en integratieorganisaties kunnen waardevolle projecten worden uitgedacht.

Open de stadionpoorten…

Willy Cabrera, voetballer en acteur.

Voorzet Voetbalclubs kunnen kiezen voor de individuele actie of aansluiten bij al bestaande grote campagnes. Daarnaast kunnen clubs ... ... een charter opstellen tegen elke vorm van racisme en de fans hierop attent maken. ... directe actie ondernemen tegen kwetsende spreekkoren in het stadion. ... samenwerken met scholen over dit thema. ... projecten ontwikkelen die de band tussen de verschillende gemeenschappen aanhalen en die op specifieke uitdagingen ingaan, zoals bijvoorbeeld sporten voor allochtone meisjes. ... spelers hun voorbeeldfunctie laten opnemen.

voor iedereen!

‘STAND UP, SPEAK UP’,

ARSENAL

UK

LES BLEUS

FAMILLE DES ROUCHES - STANDARD LUIK

de anti-racismecampagne met topvoetballer Thierry Henry als boegbeeld, haalde met de verkoop van zwart-wit vervlochten armbandjes heel wat geld op. Met de opbrengst zal de Koning Boudewijnstichting initiatieven steunen. Het voetbalpubliek is een afspiegeling van de maatschappij en daarin is geen plaats voor discriminatie op basis van kleur, ras of godsdienst. Clubs en spelers kunnen daarin een belangrijke rol spelen.

Via zondagochtendsessies voor kinderen en vrijwilligers werkt Arsenal aan een betere verstandhouding tussen joden en moslims. Deze sessies worden begeleid door coaches van beide gemeenschappen.

In het Verenigd Koninkrijk weten ze hoe racisme uit de voetbalstadions moet worden geweerd. Voorbeelden zijn er in overvloed: Football for All (Tottenham Hotspur), Refugee Football (Manchester City), Social Charter of the Glasgow Celtic Football Club (Celtic Glasgow), Asian Boys and Girls (Leicester City), A Game For All (Charlton Atletics), Peace week (Tottenham Hotspur), Show Racism the Red Card (Engelse spelersvakbond Professional Football Association), ….

Wie brengt er beter mensen samen dan het nationaal elftal? Zo dachten ook Les Bleus erover. Het multiculturele nationale elftal van Frankrijk won het WK in 1998 en het EK in 2000. Het multiculturele elftal bracht Fransen van alle geloofsovertuigingen en afkomst feestend samen op straat. Spelers als Zinedine Zidane, Marcel Desailly, Thierry Henry,… namen hier, gesteund door voetbalbond en media, het initiatief.

Bij Standard Luik resulteerde het opborrelende geweld in het project ‘Famille Des Rouches’. Deze vzw wil de energie van de supporters positief kanaliseren. De vzw organiseert sociale en culturele evenementen, trekt de straat op om jonge supporters te ontmoeten,... Zo wil de club geweld en racisme uit het stadion weren en van de tribunes weer een thuis voor iedereen maken. Daarvoor spaart de club kosten noch moeite en stort jaarlijks een donatie uit de clubkas op de rekening van de vzw.





VROUWEN

FC Sunderland FC Sunderland lokt met een weldoordachte strategie jaarlijks duizenden vrouwen naar de tribunes. Zo richtten ze een reeks vrouwelijke amateurploegen op en startten ze met een‘Women’s Football Academy’, een afdeling waar vrouwen de kans krijgen om op professioneel niveau te voetballen. Sinds Sunderland zijn thuiswedstrijden in het nieuwe ‘Stadium Of The Light’ afwerkt, zag de club het aantal vrouwelijke fans met 20% stijgen.

FC Everton Dankzij de bijdragen van twee sponsors startte FC Everton met een voetbalinitiatietornooi voor meisjes. 7.200 meisjes namen aan de wedstrijden deel. Een groot deel stapte over naar competitievoetbal.

De voetbalwereld is een mannenwereld. Realiteit of cliché? Uit onderzoek blijkt nochthans dat clubs met een vrouw- en gezinsvriendelijk gelaat meer baten hebben. Hoe aantrekkelijker de club wordt voor vrouwen en kinderen, hoe meer vrouwen naar het stadion afzakken. En waarom ook niet? 50% van de mensheid laat je toch niet buiten staan? Veel vrouwen zijn nu al actief bij een voetbalclub: als supporter, als bestuurslid, als speelster, als coach,… Enkel bij de eerste en tweede klasse van de nationale KBVB-competitie breken vrouwen in ons land moeilijk door. Vrouwen zowel actief als passief bij de club betrekken, vormt wellicht niet dé topprioriteit binnen het Belgisch voetbal. Toch heren, liggen hier heel wat doelkansen voor het rapen. Want voetbal is wereldwijd een sleutel tot vrouwenemancipatie!

Voorzet Enkele eenvoudige acties, om een stadion vrouwvriendelijk te maken:. ... vrouwen bestuurs- en andere verantwoordelijkheden geven binnen de club. ... samenwerken met vrouwenorganisaties om emancipatieprojecten op poten te zetten. ... voetbalcompetitie voor vrouwen en meisjes blijven stimuleren. ... het sanitaire en andere comfort in het stadion verbeteren. ... zorgen voor kinderopvang tijdens en na de match. ... een totaalspektakel – met inbegrip van een goed doordachte clubshop- aanbieden, aantrekkelijk voor (jonge) gezinnen.

8

rouwen

9

PERSONEN MET EEN HANDICAP Verkleumde supporters met een handicap die door regen en wind geteisterd voortdurend het gevaar lopen een bal in het aangezicht te krijgen. Herkenbaar?! Toch vergt het vaak niet veel moeite om deze onfatsoenlijke situatie te verhelpen.

30

Go Ahead Eagles

KRC Genk

Leicester City

Newcastle United

Ook in Nederland en meer bepaald bij Go Ahead Eagles waren discriminerende toestanden schering en inslag. Tot de armen uit de mouwen werden gestoken en meer moeite werd gedaan om personen met een handicap nauwer te betrekken bij het hele voetbalgebeuren. Om dit te bereiken ondersteunen de Eagles het gehandicaptenvoetbal, zowel tijdens de landelijke G-voetbal-dag als regionaal. Go Ahead stelt gehandicaptenploegen regelmatig voor een voormatch te komen spelen of vraagt hen te gast bij de wedstrijden. Aan de rand van het veld is een grote dug-out voorzien waar supporters met een handicap veilig de wedstrijd kunnen volgen. Tijdens de rust krijgt de groep iets aangeboden. Door deze activiteiten en ook door haar stadion open te stellen voor andere activiteiten met een sociaal maatschappelijk karakter, kreeg de club de warme uitstraling die ze daarvoor moest missen.

organiseert al vijf jaar een benefietavond waarbij het geld telkens opnieuw naar een ander goed doel gaat. Zo investeerde de club bijvoorbeeld in een aangepast platform voor rolwagengebruikers en voorziet de club ook in hun sanitaire noden. Als toemaatje mogen deze mensen ook gratis de wedstrijden bijwonen.

bouwde een apart schema voor zelfhulp uit. Elk van de twintig kernspelers accepteerde het peterschap over een ‘goed doel’ en nam deel aan ‘geldinzamelacties’ tijdens het seizoen.

Newcastle United is een unieke samenwerking met het English Federation of Disability Sport. Trainers van Newcastle geven wekelijks training in instellingen voor kinderen met een mentale handicap.

31

Een maatschappelijk verantwoorde onderneming streeft duurzaamheid na. Duurzaamheid op economisch en sociaal vlak. Maar ook op ecologisch vlak. Een goed leefmilieu is immers iets wat ons allen aanbelangt en waar we allen aan kunnen bijdragen. Ook een voetbalclub kan het goede voorbeeld geven. Voor hen is het een uitdaging om de milieugevolgen (afval, mobiliteit, …) van de volksverhuizingen bij matchen tot een absoluut minimum te beperken.

s a r g t e h n e e l l a t e i n N e o r g is FC Arsenal Hoewel de grasmat er vaak onberispelijk bijligt, is de rotzooi na een wedstrijd vaak niet te overzien. In Engeland groeide daaruit een initiatief dat gemakkelijk toepasbaar en rendabel is, zonder dat er grootse investeringen mee gemoeid zijn. Uit de leefmilieugroep ‘Keep Britain Tidy’ (Hou Engeland Rein) groeide rond ‘Highbury Stadium’, de thuishaven van FC Arsenal ‘sweeperzone’. Jongeren uit de buurt houden er de buurt netjes en krijgen in ruil enkele faciliteiten van het team. Zo mogen ze activiteiten organiseren in de vergaderzalen van het stadion en krijgen ze ook de kans er gespreksavonden rond dit thema te houden. Dit project kent een groot succes. Niet enkel omdat jongeren er het gevoel krijgen dat ze iets tastbaars kunnen doen voor hun favoriete team, maar ook omdat hun bijdrage het gevoel van eigenwaarde aanscherpt. Jongeren betekenen er iets. Ze kunnen fier zijn op zichzelf.



Een club kan dezelfde doelen nastreven als de milieu- en mobiliteitsverenigingen en lokale overheidsdiensten. Daarbij mag zeker niet uit het oog verloren worden dat door thema-overschrijdend samen te werken, mooie resultaten kunnen worden bereikt. Waarom zouden reinigingsdiensten bijvoorbeeld geen deel kunnen uitmaken van een tewerkstellingsprogramma? Of waarom zouden clubs bij dit streven geen verbintenis kunnen aangaan met vervoersmaatschappijen?

Voorzet Een nette omgeving is een prettige omgeving en dus veel aantrekkelijker voor potentiële klanten of supporters. Clubs hebben er dus alle baat bij om ... ... zo weinig mogelijk vervuiling en hinder te creëren in en om het stadion. ... zuinig energieverbruik in het stadion na te streven. ... duurzame materialen te gebruiken. ... supporters te stimuleren de wagen thuis te laten en voordelig openbaar vervoer mogelijk te maken, bijvoorbeeld door te ijveren voor een koppeling tussen het clubabonnement en een openbaar vervoerticket. ... een allesoverkoepelend milieucharter uit te werken.



Omdat clubs altijd in een bepaalde omgeving liggen ingebed, is het voor hun duurzaam voortbestaan van belang zich in die omgeving te integreren. Dit is niet enkel een goede zaak voor het imago van de club, het verhoogt ook de soepelheid en het begrip bij de omwonenden. Voetbalverenigingen zijn beter het kloppend hart van de buurt dan een eiland op zichzelf. Clubs die de hand reiken naar het wijk- en buurtleven (verenigingen, centra, gemeenschappen) en er meewerken aan evenementen en activiteiten, bewijzen iedereen een grote dienst. Elke investering in een warme en bruisende buurt is goud waard.

Voorzet Elke club is natuurlijk vrij deze projecten in te vullen naargelang de noden van haar buurt. Vaak komt het er echter op neer de grasmat en de spelers bij wijze van spreken de straat op te slepen, en actief aanwezig te zijn in het straatbeeld. Clubs kunnen hiertoe ...

Scoren in de wijk 34

... projecten opstarten rond samenlevingsopbouw (onderwijs, jeugdcriminaliteit, drugsverslaving, tewerkstelling, goed nabuurschap), bijvoorbeeld in samenwerking met de wijkpolitie, buurtwerk en straathoekwerk. ... hun infrastructuur openstellen voor organisaties uit de wijk of buurt. ... investeren in de verfraaiing van de wijk. ... samenwerken met scholen in ‘moeilijke’ wijken. ... jongeren van verschillende achtergronden van straat halen via de organisatie van begeleid straatvoetbal en wijktornooien.

35

FC Twente Adopteer een wijk! FC Twente probeert om, samen met de gemeente Hengelo, de leefbaarheid in een achterstandswijk te vergroten. En dat via onder meer ‘meerwerkervaringsplekken’ (onderhoud en toezicht) en het gebruik van de voorzieningen – bijvoorbeeld ook medische faciliteiten – van de voetbalclub. In de wijk staan vele projecten op stapel om de leefbaarheid te vergroten. Om te voorkomen dat het effect wegebt, werd er gezocht naar een organisatie met naam en faam die als een soort ‘trekker’ van de wijk kan werken. FC Twente nam die ‘adoptie’ van de wijk op zich, via tal van projecten: tewerkstelling, supportersactiviteiten, pleintjesvoetbal, enzovoort.

Charlton Athletic Rondhangende jongeren tijdens de schoolvakanties en een kil klimaat in woonwijken rond het stadion: allemaal uitwasemingen van een slechte mentaliteit, vond Charlton Athletic. De club ging praten met de plaatselijke economie en ontwikkelde een meesterplan. Met ‘A Game For All’ biedt Charlton Athletic een uiterst veelzijdig programma tijdens de schoolvakanties. Door een uitgebreide samenwerking met het bedrijfsleven, en dan vooral met de bank- en verzekeringswereld, slaagt de club erin animatie aan te bieden die zowel aandacht heeft voor de sportieve als de sociale eigenschappen van jongeren en hun verhouding tot de samenleving. Het programma omvat ondermeer sportieve, animatie- en antiracisme- programma’s, een deel rond vrouwenemancipatie en één rond gemeenschapswerk. Dat alles in een amusante sfeer verloopt, spreekt voor zich. ‘A Game For All’ is uitgegroeid tot een toonaangevend project waar bedrijven zich maar al te graag mee laten associëren. Werknemers en zelfs kaderleden van de betrokken bedrijven dragen op vrijwillige basis hun steentje bij en er is een opmerkelijke band gegroeid tussen de investeerders en de omgeving.

Johan Cruyff-foundation ‘Als je de mogelijkheid hebt om iets voor een ander te doen, dan moet je dat doen.’ Cruijfflogica ten top. Maar de legendarische nr.14 ging verder dan woorden. Met zijn stichting voorzag hij in de Cruyff-wijkvoetbalveldjes die verspreid liggen over heel Nederland. Cruijff gelooft in de jongeren en wil ze zuurstof en plezier aanreiken. Hij ziet ze graag uitgroeien tot gemotiveerde, positieve mensen. Daaraan wil hij bijdragen door ze waardevolle mogelijkheden tot ongehinderde ontspanning en ontwikkeling te geven. Door het organiseren van evenementen en wijktornooien kunnen het stadsbestuur en de plaatselijke club de sfeer en de betrokkenheid binnen de wijken optimaliseren en spelenderwijs thema’s als integratie en ‘normen en waarden’ aankaarten. De ”Cruijffcourts” zijn in Nederland uitgegroeid tot een begrip en nagenoeg alle eersteklasse-steden hebben hun pleintje al aangevraagd.

36

37

Nuttige links: www.supportersfederatieprofclubs.be en www.supporters-direct.org.

38

Open bestuur

Supporters: een onaangeboorde oliebron? Een gezonde verstandhouding tussen clubbesturen en supporters biedt enkel voordelen. Door de supporters aanspreekpunten te bieden, verhoogt niet enkel hun betrokkenheid, maar zullen zij ook bereid zijn met daden bij te dragen aan de stabiliteit en de groei van hun club. De mate van betrokkenheid bij de clubwerking moet vanzelfsprekend per club worden bepaald. Binnenlandse en buitenlandse voorbeelden tonen aan dat er een waaier aan mogelijkheden bestaat, gaande van geregeld overleg met de supportersfederatie over specifieke onderwerpen tot en met de verkiezing van een afgevaardigde vanuit de abonnees in het bestuur.

Iedereen weet dat een sterke bedrijfsvisie, een doordachte strategie en duidelijke afspraken de kans op winst vergroten. Zo ook wanneer het gaat om een clubbestuur. Belanghebbenden (buurtbewoners, supporters, personeel, …) die weten wat een bestuur wil en beslist en er zelfs hun steentje aan kunnen bijdragen, zullen daarvoor meer begrip kunnen opbrengen. Een moderne club is als een glazen huis. De club ziet zijn aanhangers en zij zien hun club. Ze bundelen hun krachten en communiceren. Zo zal een club snel doorhebben dat zijn veelkoppige achterban veel te bieden heeft …

Voorzet Een maatschappelijk verantwoorde voetbalonderneming ziet zijn aanhang niet langer als een bedreiging, maar wel als een bondgenoot. Door ze te informeren over en te betrekken bij het clubbeleid opent een club de deuren naar de buitenwereld. Verder kan een club... ... de wijk of de ruimere omgeving in kaart brengen en via een bevraging haar noden en de nuttige organisaties voor verdere samenwerking blootleggen. ... een Open Stadion-verantwoordelijke aanstellen die zich over de uitwerking van maatschappelijke projecten ontfermt. ... een charter of engagementsverklaring opstellen, waarin de club, zoals andere maatschappelijk verantwoorde ondernemingen doen, doelstellingen en -waarden op sportief, commercieel en maatschappelijk vlak publiekelijk verkondigt. ... samenwerking zoeken met bedrijven en de lokale overheid om de middelen te bundelen om de geplande sociale activiteiten van de club mogelijk te maken.

39

Ambi ance ! Voorzet

Elke match kan een feest zijn en... wie feest er niet graag? Een goede gelegenheid dus om de drukte en de zorgen van de week los te laten en je compleet te ontspannen, mét anderen. Voetbal draait om groepsgevoel en clubliefde gaat bovendien gepaard met lokale groepsidentiteit. Voetbal is de spil die alles naar zich toezuigt en mensen dichter bij elkaar brengt. Zonder onderscheid in stand, ras, godsdienst of geaardheid.

Een club kan zélf impulsen geven om de sfeer in het stadion te bevorderen. Bijvoorbeeld door met de supporters te werken aan sfeerinitiatieven, maar ook door:

Een open stadion is een sfeervol stadion. Eentje dat wekelijks tot in de nok gevuld is en waar het telkens opnieuw feest is. Een stadion waar iedereen welkom is, en iedereen strijdt voor hetzelfde doel: de overwinning en de eer van zijn of haar club. Bovendien is een club hét uithangbord van de stad. En daardoor ook een uitstekend middel om nieuwkomers kennis te laten maken met de plaatselijke charme en cultuur.

... ervoor te zorgen dat supporters hun clubkleuren regelmatig tegenkomen in het straatbeeld –bijvoorbeeld door projecten te ondersteunen- zodat supporters trots kunnen zijn op wat ‘hun’ club doet voor de samenleving.

... de plaatselijke muzikale en culturele verenigingen aan te spreken en te betrekken om meer lokaal “cachet” te geven aan de thuiswedstrijden. ... een clubdichter aan te stellen. ... projecten en initiatieven op te zetten die ontmoetingen tussen mensen van verschillende afkomst bevorderen en die hen via de club meer voeling laten krijgen met de stad.

“Ik sta elke morgen een uur vroeger op en ga ’s avonds een uur later slapen. Op die manier geniet ik elke dag twee uur langer van het feit dat mijn club eerste staat.” een supporter

40

41

Zuivere kansen HOGERE SUPPORTERSAANTALLEN • VERSTERKING VAN RELATIES BINNEN DE WIJK • MEER DIVERSITEIT ONDER DE TOESCHOUWERS • LOYALITEIT VANWEGE DE PLAATSELIJKE MIDDENSTAND • AANTREKKELIJKER VOOR GELDSCHIETERS EN SPONSORS • CLUB WORDT VRIEND VAN DE STAD • GEZINSVRIENDELIJKE UITSTRALING • POSITIE-

4

VE SFEER IN HET STADION • BETER IMAGO IN DE BUURT • HOGERE INKOMSTEN • MEER BEGRIP EN BETROKKENHEID VAN DE BUURTBEWONERS • DALENDE VEILIGHEIDSKOSTEN • DALINGVAN DE ENERGIEFACTUUR • GROEI VAN HET AANTAL JEUGDSPELERS • MEER WERKGELEGENHEID • MEER SPORTIEVE ARMSLAG • BETERE BAND TUSSEN SUPPORTERS EN CLUB

4

KLAAR? ACTIE!

Wekelijks trekken tienduizenden supporters naar het stadion, geen sporttak telt meer actieve beoefenaars en voetbal vormt – samen met het weer - wellicht hét meest besproken gespreksonderwerp in de huiskamer en aan de toog. Van voetbal gaat een enorm wervende kracht uit. Een kracht die dwars door alle sociale lagen van de bevolking heengaat. Een kracht die jammer genoeg op dit moment onvoldoende benut wordt… Vandaar dit pleidooi voor voetbalclubs als motor voor de samenleving: uit wat hiervoor beschreven werd, blijkt dat dit allesbehalve een naïeve boutade moet zijn. Voetbalclubs kunnen méér. Daar zijn wij van overtuigd. Zij kunnen de spil, de hefboom en de drijvende kracht zijn achter een waaier van hartverwarmende projecten. Met een beetje creativiteit helpen ze kleine problemen de wereld uit. En schrijven ze grootse verwezenlijkingen op hun palmares. Dit hoeft niet veel te kosten, integendeel. Een club met een beetje maatschappelijke verantwoordelijkheid, zal al gauw merken dat zij kan meeprofiteren van een netwerk aan voordelen. Met het Open Stadion Fonds, opgericht in de schoot van de Koning Boudewijnstichting, slaan de Staatssecretaris voor Duurzame Ontwikkeling en Sociale Economie, privé- en voetbalpartners de handen in elkaar om een duwtje in de goede richting te geven. Om u warm te maken en op te roepen om de handen uit de mouwen te steken.

Klaar voor de aftrap? In april 2006 lanceert de Koning Boudewijnstichting een projectoproep. Clubs van eerste en tweede klasse krijgen dan de kans om – al dan niet met de medewerking van een lokale of regionale partner - hun project in te dienen. Meer informatie over de projectoproep ontvangt u tijdens een informatie-evenement op 25 april 2006 in het auditorium van de Koninklijke Belgische Voetbalbond, waarop wij u nu al van harte uitnodigen. Een schriftelijke uitnodiging hiervoor volgt.Voor meer informatie kan u contact opnemen met het Open Stadion Fonds bij de Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21 in 1000 Brussel -mevrouw Guébli Carron op 02/549 02 33 of [email protected]

44

45

WELKOM IN HET OPEN STADION!