Colloquium 15 maart 2013, SYLLABUS Dames en heren: men heeft mij gevraagd om een compilatie te maken, van teksten die ik schreef in mijn, bijna 20-jarige carrière in de gevangenis. HEEL GRAAG, wil ik eigen ondervindingen, gesprekken met gedetineerden en zo meer, met u delen. De laatste jaren beweegt er heel wat rond het gevangeniswezen… Vele malen werd de media gehaald, echter het ene bericht was al negatiever dan het andere. Jarenlang werd er door de opeenvolgende justitieministers ‘neergekeken’ op de gevangenissen EN hun personeel. De kostprijs voor de overheid was te hoog en het leverde geen stemmenvoordeel op. Waarom zou er dan iemand zijn nek uitsteken? EN TOCH…. Plots is iedereen expert in strafuitvoering en al zijn dagelijkse beslommeringen. Plots weet iedereen hoe men het probleem moet oplossen. Plots staat iedereen te springen om zijn ‘ding’ te doen. Maar is dit realistisch? Ligt de oplossing daadwerkelijk voor het grijpen? Neen, natuurlijk niet! Er is meer aan de hand en hier bestaat geen wondermiddeltje. Een éénmalig bezoek aan de gevangenis geeft geen afdoend beeld van wat er binnen de muren leeft en welke noden en behoeften er zijn. Hiervoor moet je continu aanwezig zijn en dagelijks geconfronteerd worden met de problemen op de werkvloer. Je bent dus als het ware verplicht om het personeel hierbij te betrekken. In alle bescheidenheid: Wij zijn de ‘experts.’ En een beleid hierop geënt heeft meer kans op slagen dan het vele ‘natte vinger werk !’ Het idee rijst om de ‘gezagsdrager’ mee te laten draaien op de verschillende diensten. Niet enkel op een zondag, terwijl alle gedetineerden voor de veiligheid achter slot en grendel zitten. Neen, op een doordeweekse werkdag, met alles erop en eraan ! Alleen op DIE wijze, kan je een adequaat beeld krijgen. Ver weg van de media en de electorale beeldvorming… Een kijk op het dagelijkse bestaan van onze aparte wereld. De benaming cipier dekt al lang de lading niet meer en de job houdt dan ook veel meer in dan enkel deuren openen of sluiten. Daarnaast voldoende inzicht en mensenkennis bezitten om iedere situatie correct te kunnen inschatten en waar nodig te bemiddelen, met als doel een escalatie te verkomen. Dit is in ieders belang ! Na de kantooruren komen er nog diverse ‘informele taken’ bij. Door de afwezigheid van de sociaal assistenten, rekenplichtigen, verpleging, … worden dringende vragen van gedetineerden door de penitentiaire beambten
opgevangen. Dit zijn enkele van de vele bijkomende humane opdrachten die ertoe leiden dat men het welzijn kan bevorderen en agressie onder controle kan houden. U hoort het al: In een gevangenis werken is geen eenvoudige job, het vergt heel wat mensenkennis, talenkennis en sociale- en communicatieve vaardigheden. Hoe ga je anders jezelf staande houden op een sectie waar zestig, zeventig of meer gedetineerden verblijven en de onrust en de stress bij de gedetineerden groot is doordat men hen met twee, drie of zelfs vier in cellen stopt, die maar geschikt zijn voor één persoon ? Mannen (sommigen tweemaal zo breed als onszelf) die uit de ruwe wereld van de criminaliteit komen, proberen systematisch regels te overtreden. Velen doen dit in het bijzijn van medegedetineerden en trachten zo ‘status’ te verwerven door de beambten te overbluffen. Ze krijgen hun zin niet, maken amok en provoceren het personeel. Desnoods gaan ze over tot verbale of fysieke agressie. In die omstandigheden dient een penitentiair beambte zijn job uit te oefenen. In de meeste gevallen, zelfs helemaal alleen ! ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Hier zit de inschattingsfout van bepaalde politici die menen dat ze op de kar moeten springen van de mensenrechtenorganisaties… en misplaatste en onterechte verklaringen gaan afleggen. Alsof WIJ niet gemotiveerd zijn om een humaan gevangenisbeleid concreet gestalte te geven? Alsof WIJ degenen zijn die de mensenrechten aan hun laars lappen? De beambte wordt hierdoor als het ware opgezadeld met het gevoel alsof hij in de beklaagdenbank zit. De omgekeerde wereld ! Via de basiswet krijgen gedetineerden steeds meer rechten en daar is op zich niets verkeerd aan, maar ze vergeten wel hun plichten. Dit onevenwicht tussen rechten en plichten wensen wij aan de kaak te stellen. Niemand durft een vingerbreed in de weg te leggen van de basiswet. Voor de uitvoering ervan worden zelfs de fundamentele rechten van het personeel met de voeten getreden. Bij het schrijven van een rapport aan de directie moeten penitentiaire bewakingsassistenten hun woorden goed wikken en wegen of ze kunnen zelf vervolgd worden met tuchtsancties tot gevolg. Men stigmatiseert als het ware het eigen personeel, waardoor men hoe langer hoe minder motivatie aan de dag kan leggen. Het penitentiair personeel wordt rond de oren geslagen met allerlei beperkingen en ziet met lede ogen aan hoe gedetineerden steeds meer en meer rechten krijgen.
In sommige inrichtingen wordt het personeel gedegradeerd tot pispaal, soms zelfs letterlijk tot boksbal. De perceptie ontstaat dat er meer geld is om gedetineerden te plezieren dan voor het personeel ! Maar er is één gouden stelregel binnen de gevangenismuren, waar een directie zich evengoed aan zou moeten houden. Wie tegen het gevangenisreglement zondigt, moet de gevolgen dragen ! Met uitzondering van strafrechtelijke feiten, mag hier zelfs geen advocaat tussenkomen ! Goed gedrag moet meer bewegingsvrijheid betekenen … Slecht gedrag kost bewegingsruimte Hoe bied je weerwerk aan criminaliteit? Aan zinloos geweld? Aan het vervagen van waarden en normen in onze maatschappij en in de gevangenissen? Met mijn ruime werkervaring, 16 jaar in Antwerpen en 3 jaar in Hoogstraten, zie ik tot mijn spijt steeds hetzelfde: Personeelsleden die met hart en ziel hun werk uitvoeren en de gedetineerden helpen waar ze kunnen. Personeelsleden die dikwijls onder zeer hoge druk komen te staan door het regelmatige geweld. Personeelsleden die een gedetineerde ontdekken, die er stilletjes een eind aan heeft gemaakt. Men heeft de gedetineerden ‘rechten’ gegeven, maar rondom hun plichten vinden we weinig of niets! Wat denk je van de volgende voorvallen? Personeelsleden en/of hun familieleden worden door gedetineerden (of hun bezoekers) bedreigd omdat ze hun zin niet krijgen. Als dat geen indruk maakt, gaan ze het personeelslid wel ‘zwart maken’ door leugens te vertellen en zo meer… Personeelsleden die fysiek worden aangevallen of op de personeelsparking worden omvergereden door vrienden van de gedetineerde… Sommige gedetineerden proberen het personeel dan weer te verleiden of ‘om te kopen’ met allerlei zaken of beloftes… Sommigen zijn echte ‘beroepsoplichters’ en kennen alle trucjes om het personeel te misleiden… Weer anderen misbruiken onze onwetendheid over hun religie en verzinnen verhaaltjes om op deze wijze toch hun zin te krijgen of buiten schot van een ‘rapport aan de directeur’ te kunnen blijven… Hiertegen moet je opgewassen zijn, want je bent toch een ‘opgeleide’ penitentiair bewakingsassistent of niet !??
Om nog maar te zwijgen over hoe je dit allemaal in je eentje moet verwerken en weer door moet gaan met je andere dagelijkse taken. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------De oplossing hoor ik jullie denken ? Met een rechts beleid los je de problemen niet op. Dat is onze overtuiging. Ook de schuld geven aan bepaalde bevolkingsgroepen is niet de oplossing. Racisme heeft nog nooit tot een oplossing geleid en zal dit nu ook niet doen. Laat ons nu eens het geweer van schouder verwisselen. WIJ zullen nu, net zoals de politici al jaren doen, voorstellen lanceren die alle problemen gaan oplossen. Eerlijkheid gebied mij te zeggen dat de oplossingen al lang bestaan, ze worden alleen niet toegepast wegens budgettaire en/of politieke redenen! Een duidelijk, krachtig en doorzichtig justitiebeleid kan een antwoord bieden aan normvervaging en criminaliteit, OOK BINNEN DE GEVANGENISMUREN. In plaats van gedetineerden de mogelijkheid te bieden om een aanvraag te doen om op 1/3de of 2/3de van hun straf vrij te komen, zou er een eerlijker en doorzichtiger systeem moeten komen. Terug naar kortere straffen, maar geef de gedetineerde bij de uitspraak een duidelijke straf en een einddatum. De gedetineerde weet zo direct waar hij/zij aan toe is en zal daardoor minder belastend werken op de interne diensten van de strafinstelling. De onzekerheid over de datum van invrijheidsstelling en de daaraan gekoppelde emotionele onrust (hoop – wanhoop) zoals we die nu kennen zou wegvallen. Dit zou sociaal en emotioneel veel meer rust brengen voor zowel de gedetineerden als voor het personeel. Als er een duidelijke strafbepaling is weet ook het slachtoffer op voorhand wanneer de gedetineerde vrij komt en zal deze niet voor verrassingen staan, zoals nu vaak het geval is ondanks alle SURB beloftes. Met andere woorden, het slachtoffer leeft niet steeds met onzekerheid en angst en de gedetineerde heeft een streefdoel en datum om naar toe te werken. Een gedetineerde die zich echt wil re-integreren zal zich gedragen, waardoor hij/ zij op het vooropgestelde tijdstip zal vrijkomen. Dit is een veel betere waarborg voor de maatschappij waarin hij wenst terug te keren. Enkel op die wijze kan je de gedetineerden op hun plichten jegens de maatschappij wijzen. Pleegt de gedetineerde nieuwe feiten tijdens zijn/haar verblijf in de strafinstelling, dan zou er automatisch een nieuwe rechtszaak aan gekoppeld moeten worden. De uitgesproken straf zou bovenop de al bestaande straf moeten komen. Op deze manier straf je diegene die zich ook in de strafinstelling niet weet te gedragen. Een duidelijk signaal.
De ‘chain gang’ is niet meer van deze tijd… Maar… Is het maatschappelijk te verantwoorden dat daders van zware feiten, jarenlang dienen te worden onttrokken aan de samenleving, op kosten van de belastingbetalende burgers? Naar onze mening, niet! Na al het onmenselijke leed dat zij achter hebben gelaten bij hun slachtoffers horen ze thuis in moderne en strengbeveiligde instellingen met een regime van productiearbeid ten voordele van de staat en de slachtoffers. Investeren in een dergelijk strafuitvoering -beleid is duur, maar betaald zichzelf terug door de opbrengst van de productiearbeid. Wij vinden het noodzakelijk om ook hierin te investeren. Alle goede bedoelingen ten spijt, maar de wet Dupont zal in onze huidige inrichtingen en op de huidige werkwijze nooit kunnen werken. Er is te weinig aandacht besteed aan het personeel die het moet uitvoeren. Er is geen evenwicht tussen rechten en plichten van de gedetineerden. Er is te weinig nagedacht over de praktische realisatie van de wet Dupont in de huidige, sterk verouderde, infrastructuur. Omdat ze hun eigen carrière zouden kunnen ondermijnen, gaan inrichtingshoofden enerzijds de gevangenisregels en nieuwe omzendbrieven toepassen en anderzijds, ondanks de advokaten, of de commissie van toezicht, de reglementen zelf overtreden, om de boel draaiende te houden. MAAR: Niemand durft een vingerbreed in de weg te leggen van de basiswet. Voor de uitvoering ervan worden zelfs de fundamentele rechten van het personeel met de voeten getreden. De uitbouw van onze strafinstellingen moet dringend een ECHTE prioriteit worden. Het moet gedaan zijn met loze beloftes aan de gedetineerden, de bevolking en het personeel. De gevangenispopulatie piekt boven de 11500. Een stijging met bijna de helft in 15 jaar tijd. Ondanks het feit dat opeenvolgend Minister Onkelinx nieuwe gevangenissen wilde laten bijbouwen en Minister De Clerck een masterplan had uitgewerkt, raakt het probleem maar niet opgelost ! Hoe komt dat? Eerst en vooral: Er is een immens verschil tussen de werking van een arresthuis en een instelling voor strafuitvoering ! De inrichtingen voor strafuitvoering: Daar zie je zelden of nooit overbevolking. Men werkt met een quota dat niet overschreden wordt. Het gehele plaatselijke regime is hier op afgesteld ! De arresthuizen: daar situeert zich de overbevolking van het Belgische gevangeniswezen. In een kamer van 2 meter bij 3 meter, heeft men één stapelbed, één kast, één
tafel, twee stoelen, één mini ijskast, één televisie, één lavabo en meestal een toilet met in het beste geval een kamerscherm voor de privacy. Alsof dit nog niet genoeg is legt men vaak bijkomend een matras op de grond om ‘extra capaciteit’ te creëren. 3, soms 4 personen, in de ruimte van een modale badkamer zegt genoeg! Als ik u meegeef dat dit stress met zich meebrengt voor de gedetineerden, dan zal u dat wellicht begrijpen…Waar u misschien niet aan denkt zijn de bijkomende stressfactoren, te wijten aan conflicten rond origine, religie, roker of niet-roker, aard van de gepleegde feiten, mogelijke ziekten,… U ziet: een explosieve mix in afwachting van verbetering of komend onheil? Het werd al menigmaal aangekaart… maar… er wordt niet geluisterd en al zeker geen gevolg aan gegeven! De drastische toename van het aantal gedetineerden is echter niet enkel te wijten aan een stijging van de criminaliteit. De hardere aanpak en de toegenomen intolerantie van de overheid en rechts beleid, spelen evenzeer mee. Behalve de witteboordencriminaliteit, wordt blijkbaar alles bestraft ! Er worden zelfs mensen in de cel gestoken, omdat ze in het ‘zwart’ werkten. Diegenen die deze mensen misbruiken, zien we zelden of nooit ! Mensen die jaren geleden iets hebben uitgespookt en destijds veroordeeld werden, moeten zich nu plots komen aanmelden om hun straf uit te zitten. Nu ze een nieuw leven hebben opgebouwd, geraken ze hun vast werk kwijt, het gezinnetje valt uit elkaar… hun kindjes snappen het niet… Deze mensen zijn terug ‘vogels voor de kat.’ Begrijpen wie begrijpen kan !? En dan het voortdurend misbruik van de voorlopige hechtenis. Ondanks de in 1990 verstrengde wet op de voorwaarden om mensen in voorhechtenis te nemen, zien we een kleine 40% van de mensen tegen wie een maandenlang onderzoek loopt, uiteindelijk vrijuit gaan. Desondanks worden velen onder hen toch veroordeeld tot exact dezelfde straf als de tijd die ze in voorhechtenis zaten. Vreemd… Ik noem dit eerder ‘een vorm van onmiddellijke bestraffing.’ Anderen worden tegenwoordig veel zwaarder bestraft dan vroeger het geval zou geweest zijn. De regeringsmaatregelen om korte straffen niet uit te voeren, worden door de rechtspraak omzeild. In plaats van één jaar voor bepaalde feiten vroeger, wordt tegenwoordig 3 jaar uitgesproken… Ik citeer een greep uit jarenlange frustraties en emoties die ik als personeelslid, maar vooral ALS MENS, in Antwerpen, van me af schreef, om ooit gehoord te worden. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In een (kokos)notendop: De problemen in en rond het arresthuis Antwerpen. Na vele jaren van protestacties, blijken de beloftes van opeenvolgende regeringen alleen maar “holle woorden”. Zelfs de handtekeningen van een minister of diens kabinetschef zijn waardeloos. Men pleegt telkens opnieuw, woordbreuk! Er moet een einde komen aan deze ‘van boven uit’ georkestreerde chaos, maar het wordt met de dag erger en elke keer opnieuw is het bewakend personeel opnieuw de ‘kop van jut’! Gemiddeld 700 gedetineerden zitten op dit ogenblik in Antwerpen, in voorarrest, veroordeeld en in internering, op een plek waar met moeite plaats is voor 439 mensen. Familiebezoeken in Antwerpen: de inschrijvingen worden dikwijls rond het middaguur afgesloten omdat de beschikbare plaatsen dan reeds voor de ganse dag volzet zijn ! De penitentiaire bewakingsassistenten, die de inschrijvingen aan de voorpoort doen, rest vanaf dat moment enkel nog bezoekers teleur te stellen en regelmatig hun verbale agressie te ondergaan. Eten, kledij, douches en basis behoeften dienen te worden gerantsoeneerd wegens geldgebrek en afdoende infrastructuur. ?? mensen liggen zelfs op een matras op de grond, naast een wc of onder de wasbak. Het leidt tot confrontaties, geweldplegingen, zowel bij de gedetineerden onderling als tegenover het personeel. Ze steken, telkens opnieuw, de kop op. Op termijn zijn alle veiligheidscellen zo goed als dagelijks bezet, met gedetineerden die hun frustraties niet meer onder controle hebben. Niet alleen het Penitentiaire korps, maar ook de administratieve diensten staan onder druk. Psycho-Sociale dienst, de griffie, de rekendienst, zijn constant onderbemand. De overrompeling van gedetineerden legt zware druk op deze diensten. Tracht onder deze werkdruk er maar eens voor te zorgen dat er geen juridische en/of andere fouten gemaakt worden. De weinige werkhuizen, worden door zeer gemotiveerde Penitentiaire Beambten, draaiende gehouden. Sommigen voeren taken uit van een Technisch Assistent waarvoor zij eigenlijk niet gekwalificeerd zijn. Deze Beambten komen (meestal vrijwillig) in dagdienst werken en verliezen hierdoor hun shift- en weekend vergoedingen. Een aangepast barema, of een premie voor verhoogde functie?
Het plan ligt al enige tijd onder het stof, doch er is geen geld… De Antwerpse keuken voor gedetineerden. De capaciteit is berekend voor 480 gedetineerden, maar er moet al enige jaren, voor circa 700 mensen gekookt worden. De ‘bain-Marie’ wagentjes zijn voorzien voor maximum 60 maaltijden, terwijl er op meerdere secties tussen de 65 à 70 gedetineerden zitten. Jammer genoeg zit vernieuwing, of uitbreiding er niet in. De wasserij – vestiaire. Er wordt gemiddeld 1000 tot 1200 kg wasgoed per dag gedraaid. Capaciteit van het aantal machines: totaal 80 kilo aan was- en 60 kilo aan droogmachines! De slijtage van ondergoed, washandjes, kousen en handdoeken is bijna niet te bevatten. Technische wijzigingen zijn praktisch onmogelijk. De Elektriciteit is maximaal belast, afvoerbuizen zijn te smal! De budgetten, worden berekend op het gemiddelde aantal gedetineerden van het afgelopen jaar en zitten elk jaar opnieuw in zwaar te kort. De beschikbare enveloppes zijn gewoonlijk in september al opgesoupeerd. Technische diensten: De mensen weten niet waar eerst te beginnen. Verbouwingen, verbeteringen aan veiligheidsinstallaties, allerhande klussen, stroompannes en zo meer… Er wordt beroep gedaan op de handige doe-hetzelvers, in plaats van gekwalificeerd personeel aan te werven. GELDGEBREK, zegt men! Sport, onderwijs en zomeer, mag allemaal en is zelfs evident, maar heeft er misschien ergens iemand een lokaaltje of terreintje op overschot? Vooral Nederlandse les dient gegeven te worden. De meeste gedetineerden willen wel moeite doen om Nederlands te leren, maar het moment van de les ligt niet goed. Of het is te vroeg op de dag, of het is net wandeling en na een keer of twee zien ze er het nut niet van in. Volgens de medewerkers van de Vlaamse Gemeenschap komt 70 % van de gedetineerden in het Antwerps arresthuis in hoofdzaak naar de les, om uit hun cel te zijn en een paar euro’s te verdienen met hun aanwezigheid. Bezoek van de advocaat in Antwerpen, kan met mondjesmaat. Er zijn een 8tal, advocatenkamers die bijna constant bezet zijn. Sommige advocaten zitten er van s’ middags tot s’ avonds om meerdere cliënten te spreken. De wachttijden lopen soms op tot 45 minuten, Niet alleen de overbevolking heeft daar schuld aan… plaatsgebrek verhinderdt het uitbreiden. Sommige gedetineerden zijn te lui, of vinden het zelfs niet nodig, om te douchen en dan moet de Pba, de ‘jongens terecht roepen’. Een gang van 60 à 70 gedetineerden, met in het beste geval 3 werkende douches… De ene dag
doucht de linker zijde, de andere dag de rechter zijde van de sectie. En wat te denken over slechts 52 plaatsen, voor de gemiddeld 100 tot 150 geïnterneerden die in het arresthuis dienen te verblijven? De in het jaar 2000 gemaakte belofte, om een nieuwe gevangenis in Antwerpen bij te bouwen, ingericht om in te staan voor de zorg en de opvang van meer dan 1000 psychiatrische geïnterneerden, wordt ALWEER op de lange baan geschoven. In 2009 wilde men de oude kazerne van Herentals hiervoor in gebruik nemen. Dit werd uiteindelijk weer afgevoerd want er waren ‘dringender zaken’ en GEEN CENTEN!. MAAR… Bezoek aan de arts! In een inrichting bezoeken tussen de 40 à 80 gedetineerden, dagelijks de dokter. Ze worden er binnen de 2 uur “doorgejaagd”, maar toch horen we bedragen van rond de 300.000 euro noemen die aan medicatie besteed worden… per inrichting!!! Dit zijn toch duizelingwekkende cijfers??? Wat wij als Penitentiair personeel, ons nog het meeste afvragen is: Hoe het komt dat gedetineerden, die al 4 – 5 – 6 jaar en meer in de gevangenis verblijven, nog steeds een dagelijkse dosis methadon krijgen? Bij de meeste gedetineerden is er zelfs nog nooit over een AFBOUWPROGRAMMA gesproken! De Regie der gebouwen en de overheid maken allerlei plannen, doen allerlei beloften over zaken die zullen uitgevoerd worden. Doch de werken die moeten uitbesteed worden, blijven liggen wegens GEEN GELD. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Sinds de invoering van de wet ‘Dupont’ ontstonden nog meer problemen! Professor Dupont heeft dit manifest geschreven, in opdracht van toenmalig Minister van Justitie De Clerq, in 1996. Men ging er van uit dat alle gevangenissen draaiden zoals zijn voorbeeld, ‘Leuven Centraal’. Deze gevangenis heeft een ‘open deur’ regime. De gedetineerden daar zitten minimum 8 jaar in de gevangenis. Dames en heren: Geen enkele gevangenis of arresthuis werkt op dezelfde manier. Het plaatselijke inrichtingshoofd, zet de beleidslijnen uit! De Belgische justitie wilde deze basiswet, anno 2007 in alle gevangenissen en arresthuizen gaan toepassen, maar ondervond al snel dat die volledige basiswet veel geld kostte. Dus ‘typisch Belgisch’, voerden ze eerst de reglementen in, die geen geld kostte. Maar hoe meer artikelen men invoerde, hoe erger het werd! De meeste Belgische gevangenissen, zijn gedateerd, uit midden de 19de eeuw en helemaal niet voorzien op de moderne noden en nodige infrastructuur! Als de boel door de overbevolking niet ontploft, dan zal het wel instorten! Een mooi voorbeeld daarvan is Verviers, dat eerst gedeeltelijk, maar nu in allerijl moet
ontruimd worden. De uitvoering van artikelen uit de basiswet: Een, GELUKKIG MAAR, niet ingevoerd artikel - met betrekking tot het dragen van burgerkledij door de gedetineerden, doet voor ons vragen rijzen! Hoe gaat dit alles in zijn werk moeten gaan? Wie staat in voor beschadiging en/ of verlies van persoonlijke eigendom? Hoe maak je onderscheid tussen gedetineerde en bezoekers, want een onzichtbaar stempeltje op de hand van de gedetineerde, is geen echte oplossing? Wat dan met het wasgoed? Wie gaat al die kleurtjes, designs en soorten wasgoed sorteren? Beklaagden en veroordeelden moeten tegenwoordig gescheiden blijven. In alle arresthuizen zitten een hoop veroordeelden die niet naar de strafinrichtingen kunnen vertrekken. Iedereen, in alle omstandigheden, gescheiden houden? Bij de dokter, tijdens de lessen, aparte wandelingen, enz… De directeurs weten nu al met hun gedetineerden geen blijf, dus komt er alweer een typisch Belgische oplossing: ‘de gedetineerden tekenen een formuliertje waarin vermeld staat: ‘dat ze er geen probleem mee hebben.’ Tracht als ervaren Pba, maar eens duidelijk te maken aan die pas afgestudeerde en nieuwbakken, leidinggevenden dat ze ervaring ontbreken. Ze komen plots binnen vallen, en zaaien te pas en te onpas, tweedracht door zich te bemoeien met ons werk. Ze hadden nog nooit de binnenkant van de gevangenis gezien, maar ondermijnen ons gezag en/of beledigen bewakend personeel. Meer dan eens gebeurd dat in bijzijn van gedetineerden. Zij hebben de titel ‘directielid’ en wanen zich de meest ervaren personen in de inrichting. Wij zien en weten waar de problemen liggen, maar onze logische gevolgtrekkingen worden gewoon in het belachelijke getrokken en weggehoond. In Antwerpen noteerde een collega eens hoeveel gedetineerden, op vraag van directie, dokter, advocaat en hulpdiensten, uit hun cel werden geroepen en op de gelijkvloerse verdieping passeerden. Resultaat: Tijdens de vroege shift (tussen 06.00 en 14.00 uur) noteerde hij meer dan 800 gedetineerden, in beweging. 800 bewegingen op één shift!!! Terwijl er ongeveer 700 gedetineerden in het arresthuis zaten. Drugs buiten de gevangenismuren houden… is sinds de invoering van de ‘wet Dupont’ helemaal utopisch! geworden. Een beetje margarine, of op de kantine aangekochte vaseline of lichaamsolie zijn genoeg om de holtes op te kunnen vullen. Desnoods slikken ze het verpakt door. Regelmatig worden met uitwerpselen besmeurde kledingstukken, in de doucheruimte gevonden… U
begrijpt me wel… Het wordt helemaal te gek voor woorden, zelfs gevaarlijk! De basiswet voor gedetineerden werd ingevoerd maar men heeft geen enkele juridische bescherming voor het eigen personeel voorzien. Wordt een gedetineerde om één of andere reden gewelddadig… moeten wij hem met gevaar voor eigen lijf en leden, trachten, te overmeesteren en over brengen naar een veiligheidscel. Slechts het hoogstnodige geweld mag ingezet worden en we mogen hem enkel in de boeien slaan met gegronde reden. Achteraf moeten we een uitvoerig schriftelijk verslag maken en in detail uitleggen waarom we de gedetineerde in de handboeien hebben geslagen. Doen we dit niet grondig, kunnen we zelf in de problemen komen. Ik hoor een welbepaald directielid nog roepen: “doe hem geen pijn hé”… Oproer op de wandeling, moeten we verbaal trachten op te lossen. Ook al kost dat uren tijd. Vergeet achteraf je verslag niet te schrijven... Na lang aandringen worden de collega’s onderricht in conflict en agressiebeheersing. Na één dag theorieles, moeten we allemaal 4 praktijklessen volgen in groepjes van 10 personen. De lessen gelden als diensturen en één dag per jaar wordt nog eens een herhalingsles ingelast. Hebben diegenen die de les geven, zelf een diploma of enige ervaring in gevechtsporten? Ze hebben zelf eerst een cursus gevolgd… Meer niet! De gevolgen laten niet lang op zich wachten… kwetsuren, breuken, spierscheuren! En: begrijpe wie kan: De premies, onregelmatige prestaties, worden verzekerd, tijdens interventies en ten gevolge van agressie. Echter: als we kwetsuren oplopen, tijdens de opgedragen trainingsessies… behouden we slechts 40 dagen recht op deze vergoedingen. Daarna vallen we terug op ons netto maandloon. Het duurt weken, zoniet maanden tot jaren, eer we onze onkosten voor onderzoeken, medicatie en verzorging terug zien. De interventie technieken zijn dankzij constante bijsturing uitgebreid naar de opleiding en dit heeft een positieve weerslag gehad. Geordend, gestructureerd en zo veilig mogelijk! En toch missen we nog iets… Men kijkt altijd reikhalzend naar onze Noorderburen? Wel: In Nederland hebben de penitentiaire inrichtingen externe interventieteams, Deze zijn goed getraind en beschikken over de nodige uitrusting. Ze zijn geoefend en hebben voortgezette training en opleiding. In Nederland heeft elke inrichting een onderzoeksrechter ter beschikking die ij machte is, extra gevangenisstraffen uit te spreken als tuchtsanctie! In België moet de plaatselijke
directeur tuchtprocedures opstarten… op gevaar van eigen leven… zoals men enkele jaren geleden, in Antwerpen kon ondervinden en iedereen uitvoerig in de kranten kon lezen! Wij verzuipen in de administratieve rompslomp die de basiswet met zich mee brengt, door allerlei wettelijke bepalingen en dagelijks verschijnende en opnieuw wijzigende dienstorders, of –nota’s. Een greep uit de ‘papierwinkel’: Allerlei verslagen maken, ‘Rapporten’, tuchtprocedures, celmutaties, vergaderingen, de hele mikmak. Dit zorgt er ook voor dat de ploegchefs, zich niet kan bezighouden met de begeleiding van zijn sectie chefs… ze zijn met administratie bezig. Tot er weer eens zware problemen zijn en nog maar eens blijkt, dat de bejegeningspolitiek niet altijd vruchten afwerpt. Het formulier: staat der cellen. Als een gedetineerde, al dan niet aangevraagd, van de ene cel naar de andere wordt verhuisd moet men als ploegchef een inventaris van de cel opmaken. Zowel van de cel waaruit de gedetineerde vertrekt, als van de cel waar op hij toekomt. In het arresthuis van Antwerpen, is er een zodanig groot verloop, dat er al menig papier is aan moeten geloven. In sommige cellen zitten regelmatig 8 à 10 gedetineerden. Uiteindelijk is het afgevoerd, want het is onmogelijk op te volgen. Het vroegere, half A-4tje, genaamd “tuchtrapport”, noemt men tegenwoordig “Rapport aan de directeur”. Dit moet nu in drievoud gemaakt worden en het memo van de access file wordt er aan toe gevoegd. Vier volle bladzijden worden hieraan gespendeerd. Als er dan nog een tucht procedure op volgt, staat de teller gauw op negen bladzijden. Waarschijnlijk is er ondertussen evenredig veel nutteloze tijd verprutst door de vele pro-deo advocaten die ook voor ‘de minste futuliteiten’ moeten komen opdraven! Maar, Indien de advocaat het verslag om eender welke reden in twijfel kan trekken, sta je als cipier NERGENS! Bij het schrijven van een rapport aan de directie moeten penitentiaire bewakingsassistenten hun woorden goed wikken en wegen of ze kunnen zelf vervolgd worden met tuchtsancties tot gevolg. Men stigmatiseert als het ware het eigen personeel, waardoor men hoe langer hoe minder motivatie aan de dag kan leggen. Het penitentiair personeel wordt rond de oren geslagen met allerlei beperkingen en ziet met lede ogen aan hoe gedetineerden steeds meer en meer rechten krijgen. In sommige inrichtingen wordt het personeel gedegradeerd tot pispaal, soms zelfs letterlijk tot boksbal. De perceptie ontstaat dat er meer geld is om gedetineerden te plezieren dan voor het personeel !
Te gek voor woorden: Wet op de privacy: De gedetineerde zijn naam mag niet meer op de celdeur staan. Maar het personeel moet wel een badge leesbaar opspelden, waarop de volledige naam, voornaam en functie te lezen staat. Er heeft blijkbaar nog niemand bij stil gestaan dat men, via die gegevens en de snel achterhaalde nummerplaat van je wagen op de gevangenisparking, je adres weet te vinden. Zo heb ik zelf thuis, het onaangename bezoek gehad van de beruchte “Hells Angels”. Leuk is anders. Vooral als je plaatselijke directie, niet op je melding durft te reageren, tegen de opdrachtgevende bendeleden die in hun inrichting opgesloten zitten. “TREK JE PLAN CHEF”! De omzendbrief, gebruik van dwangmiddelen Goede voornemens werden een farce: Wapenstok, harnas, helm, schild, pepperspray, handboeien, snijwerende handschoenen… Kostenplaatje: +/- 3000 euro per set. Er werden in totaal 50 sets aangekocht… voor 32 gevangenissen!!! Onze veiligheid mag blijkbaar niet te veel kosten! Bovendien wordt alles op het bureau van de adjudant achter slot en grendel bewaard. Als er s’ nachts iets gebeurd, moet je eerst de adjudant, thuis uit zijn bed bellen. Drugshonden in de gevangenis??? Een fantastisch idee! Ware het niet dat er weer een addertje onder het gras zit. De drugshond mag de hele gevangenis, de bezoekers en het personeel ‘besnuffelen’! Maar de politiediensten moeten wel een, huiszoekingsbevel hebben! Geachte aanwezigen, jullie wijsheid behoord tot het collectief, onze ervaringen op de werkvloer, behoren dat ook te zijn. Wij penitentiaire bewakingsassistenten, zijn het politieke gehakketak meer dan beu. De overheid, en de elkaar opeenvolgende regeringen hebben alles laten verrotten en dit jarenlang! Luister goed: hetgeen waarop het personeel… EN de gedetineerden al jaren op wachten... Is dat de overheid: Zorgt voor voldoende gevangenissen met toereikende infrastructuur om de “Wet Dupont” op een correcte en humane wijze te kunnen uitvoeren en verregaande renovaties van de oude gebouwen binnen de afgesproken deadline. Zorgt voor voldoende APARTE arresthuizen met een toereikende infrastructuur en een wettelijk basisregime. Zorgt voor voldoende APARTE inrichtingen voor Psychiatrisch geïnterneerden. Zorgt voor een gezonde leef- en werkruimte voor ALLE in de inrichting aanwezige MENSEN! Een permanente opleiding voor alle personeelsleden. Een correcte, wettelijke en juridisch beschermde omkadering voor het personeel.
wanneer gaan jullie echt investeren in een echt gevangenisbeleid, waar zowel gedetineerden als personeel, onder goede levens- en werk omstandigheden, kunnen werken aan de reïntegratie van de gedetineerde in de maatschappij? Het is een EN-EN verhaal… Het gaat om ‘rechten en plichten’ van gedetineerden. Wij behandelen gedetineerden, met RESPECT en meestal krijg je dat van hen terug. … Maar het gaat ook om het RESPECT naar je eigen personeel toe… dat in diezelfde rotversleten arresthuizen en gevangenissen, moet samen werken met de gedetineerden. Mijn naam is Frank Van den Bossche
