Climate Change and Spatial Planning

IALE-Conference 2009

14.07.2009

Structuur

Climate Change and Spatial Planning Jan Staes & Patrick Meire WINVORM studiedag 7 juni 2011

 Kunnen we klimaatverandering nog voorkomen?  Wat zijn de gevolgen • • • •

Internationaal Lokaal: hoe grijpt klimaatverandering in op onze maatschappij Hoe kwetsbaar is Vlaanderen? Hoe omgaan met schaalniveau’s

 Transitie • Uitdaging 1: natuurlijke klimaatvariabiliteit • Uitdaging 2: verder kijken dan 2030

 Hoe komen we tot anticipatie en adaptatie? • Ecosystem based adaptation • Principes en uitdagingen binnen CCASPAR ▫ Kempen, kust, steden…

Geo-Instituut Leuven Vakgroep Civiele Techniek - Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning Vakgroep Geografie - Landschapskunde

Van Eetvelde & Käyhkö, 2009

Department of Biology Ecosystem Management Research Group

1


14.07.2009

Klimaatverandering… wat kunnen we verwachten?

 Kunnen we klimaatverandering nog voorkomen?  Mitigatie en/of adaptatie zal ingrijpend zijn • Zonder drastische emissiereductie, kijken we aan tegen drastische klimaatverandering • -50 % tegen 2025, -75 % tegen 2050???


2


Onzekerheid ivm klimaatvoorspellingen?

14.07.2009

Wat zijn de gevolgen?

• We gaan dagdagelijks om met onzekerheid en risico’s • Risico = effect/impact * kans op voorkomen • Dit is ingeburgerd voor vele risico’s en fenomenen (overstromingen, brandverzekering, schuldsaldo…)

Bij het niet behalen van de fameuze 2 ° C globale opwarming kijken we aan tegen een resem nieuwe fenomenen die veel verder reiken en totaal onomkeerbaar zijn

• In de toekomst zullen er daar nieuwe fenomenen bijkomen De onzekerheid op het realiseren van emmissiereducties is vele malen groter dan de onzekerheid op het voorspellen van de gevolgen van een bepaalde concentratie van broeikasgassen


3


Tipping points…

14.07.2009

Wat zijn de gevolgen?

Maar zelfs als we onder de 2° C blijven, zullen de effecten in onze contreien aanzienlijk zijn


4


14.07.2009

Hoe grijpt klimaat in op onze maatschappij? Huidig Landgebruik Ruimtefuncties en typologieën

Huidig (ruimtelijk) beleid Randvoorwaarde/factor

Klimaat verandering Scenario’s

Story-lines

Respons beleid

Fysisch milieu Kwetsbaarheid Wenselijkheid

Story-lines

Socio-economische drivers Maatschappij visie Anticipatie en adaptatie

Kwetsbaarheid Wenselijkheid

Toekomstig Landgebruik Ruimtebalans


5


14.07.2009

Klimaatverandering

 Grijpt in op fysisch milieu (droogte, overstromingen, bodem,...) • Dit werkt door op mogelijkheden inzake vegetatie – bodembedekking en indirect dus ook op ruimtefuncties

• De kans op volgende effecten in onze contreien is hoogst zeker!!! • • • •

Drogere, warmere zomers Nattere warmere winters Meer extreme zomerstormen (convectieve) Zeespiegelstijging

 Grijpt in op socio-economische drivers • Vlaanderen is géén eiland in een geglobaliseerde economie • Ook klimaatverandering elders zal zijn impact hebben


6


14.07.2009

13

Voorbeeld: schaarste aan water?

Klimaatscenarios voor België tot 2100: Binnenland: • Winter :

▫ ▫ ▫

Meer neerslag Impact op binnenlandse overstromingen is eerder onduidelijk Meer verdamping Stijging zeespiegel Toename in risico op overstromingen kuststreek

• Zomer

▫ ▫ ▫

Minder neerslag Laagwater problematiek /waterschaarste Meer verdamping Meer intense, hevige convectieve zomerstormen Riooloverstromingen, overstorten, erosie, modderstromen

Bron: http://www.kuleuven.be/hydr/CCI-HYDR.htm


7


Meer overstromingen?


14.07.2009

Meer Laagwater problemen!

8


14.07.2009

19

20

Droogte in 2003, 2009, 2011 …

Is er genoeg water?

Bron: Mira, 2008


9


21

Erosie – modderstromen!

14.07.2009

De gevolgen / uitdagingen? • Drogere, warmere zomers

• • • •

Stedelijk hitte eiland Laagwater episodes (scheepvaart, waterkwaliteit) Verdroging Hoger verbruik water

• Nattere, warmere winters

•

Foto: watering van Sint Truiden, http://www.wateringsinttruiden.com/nl/problematiek/foto repo/index.htm


Winteroverstromingen

• Meer extreme zomerstormen (convectieve) • Hagelschade van zomerstormen • Riooloverstromingen • Erosie akkers • Zeespiegelstijging • Kleiner afvoervenster door zeespiegelstijging • Verzilting polders • Kusterosie/kustveiligheid

10


14.07.2009

24

Socio-economische kwetsbaarheid  Klimaatcrisis hangt samen met andere mondiale uitdagingen • • • •

Watercrisis (versnelling hydrologische cyclus) Energiecrisis (fossiele energiedragers) Fosforcrisis (minerale bronnen) Voedselcrisis (politieke destabilisatie)

 Zonder in detail te gaan, moeten we bekijken hoe we ook rekening kunnen houden met deze onafwendbare crisissen. • Vlaanderen heeft weinig natuurlijke rijkdommen en is kwetsbaar


Vlaamse context  Vlaanderen importeert: • 1/3 van zijn drinkwater uit Wallonië • Duizenden tonnen veevoeder (wat de vleesindustrie exporteert, wordt eerst geïmporteerd onder deze vorm)

▫

Zonder deze import ook geen mestoverschotten!!

• Olie, gas, steenkool en elektriciteit • Gigantisch veel voedsel (ook bio-produkten) • De technologiesector importeert veel zeldzame metalen Vlaanderen is relatief kwetsbaar wat betreft de afhankelijkheid van externe bronnen. Het verlagen van die kwetsbaarheid zou een beleidsdoelstelling moeten zijn van topprioriteit.

11


25


14.07.2009

26

12


14.07.2009

27

28

Bron: de morgen


13


14.07.2009

29


Struisvogelpolitiek???

Protectionisme tav natuurlijke rijkdommen (water, ertsen, olie, gas, fosfaaterts) zal enkel grimmiger worden.

Wanneer kan men spreken van Wetenschappelijke consensus ?

Landen die nu nog exporteren zullen op termijn zelf de toegevoegde waarde willen creëren op hun export.

Wat is de rol van de wetenschap…?

Als 50 % van de wetenschappers het eens zijn? Als 75 % van de wetenschappers het eens zijn?

14


14.07.2009

Tom Toles in The Washigton Post

Tom Toles in The Washington Post



15


14.07.2009

Hoe omgaan met schaalniveaus ?

• Ontwikkelingen op dergelijke hogere schaalniveaus hebben een hogere onzekerheid, maar tevens een hogere impact • De ontwikkelingen zelf zijn moeilijker te beheersen maar wel te anticiperen • Dit dient te gebeuren op mondiaal, europees en nationaal vlak



16


Hoe omgaan met schaalniveaus ?

 Op lagere schaalniveaus hebben we meer controle • We moeten net trachten om de invloed/afhankelijkheid van de hogere schaalniveaus te beperken door

▫ ▫ ▫

Nieuwe concepten voor organisatie ruimtegebruik Diversificatie, decentralisatie, verweving Kwetsbaarheid fysisch milieu te verlagen

14.07.2009

Geen wanhoop!  Klimaatverandering aangrijpen om te kiezen voor een sterke, duurzame toekomstvisie  Transitiemodel om de kwetsbaarheid te verlagen ten aanzien van droogte, energie, voedselvoorziening, zeespiegelstijging,….  Ook in planningsconcepten!

• Dit moet de mogelijk geven om adaptief te zijn en in te spelen op ontwikkelingen van de hogere schaalniveaus


17


14.07.2009

Het kan in ieder geval geen kwaad!

 Technologie zal helpen, maar zal NIET voldoende zijn • Er is een drastische omwenteling nodig in hoe we onze maatschappij organiseren

▫ Efficienter omgaan met hulpbronnen ▫ Efficienter en multifunctioneel landgebruik ▫ Stedelijke ontwikkeling  Ecosystem based adaptation zal deel uitmaken van de oplossing


18


14.07.2009

Houston we have a problem… with perception

Uitdaging nummer één is iedereen overtuigen van de ernst van de zaak om een draagvlak te creëren voor transitie… Maar…


 Er zit een haar in de boter…  Perceptie maakt ons blind, vaak is ons referentie kader ontoereikend • Multidecadale oscillatie

▫ Cyclische variatie van het klimaat

• Natuurlijke variabiliteit

▫ Natte zomers en droge winters zullen nog wel voorkomen

 Dit wordt gretig aangegrepen door sceptici

19


14.07.2009

Ons klimaat kent een natuurlijke cyclus Winter (DJF) neerslagextremen Ukkel (10 min, 1898 –2005):

anomaly in extremes [%]

30

klimaatverandering

20 10

Multidecadale klimaatoscillatie

0 -10 -20

winter, 10-year window winter, 15-year window long-term average approximate cyclic variations cyclic variations plus climate change climate change effect

-30 -40 -50 1900

1910

1920

1930

1940

1950

1960

1970

1980

1990

2000

2010

year [-]

Bron: Patrick Willems, KULeuven, Hydraulics Lab


20


14.07.2009

Ons klimaat kent een natuurlijke cyclus

Ons klimaat kent een natuurlijke cyclus

(Anti-)correlations across Europe: Uccle (Central Europe) vs. Bologna precipitation,Europe): Uccle (Southern

Correlation (r) of multidecadal anomalies in extreme daily prec. quantiles (DJF):

80

Anomaly [%]

60

precipitation, Bologna

40 20 0 -20 -40 1880

1900

1920

1940



1960

1980

2000


21


14.07.2009

Climatology – Hydrology interfacing

Climatology – Hydrology interfacing

Climate change vs. natural variability

Climate change vs. natural variability

Multidecadal anomalies in SLP and SLP SLP, Gibraltar - SLP, Haparanda(Sweden) differences: SLP, Gilbraltar - SLP, Vestervig(Denmark) 15

voorbije 20 jaar

60 40

precipitation, Uccle

30

5

20 0

10 0

-5

-10 -20

-10

-30 -15

-40

0.15

SLP anomaly [-]

blocking

blocking blocking

0.1 0.05

30 % verandering in extremen

SLP anomaly [-]

10

Prec. anomaly [%]

50

jaren 1910-20

20 10 0 -10 -20 winter, 10 jaar bewegend venster winter, 15 jaar bewegend venster lange-termijn gemiddelde benaderende cyclische variaties benaderende cyclische variaties + invloed klimaatverandering effect klimaatverandering

-30 -40

0

-50 1900 1910

-0.05

SLP, Haparanda(Sweden) -0.1



jaren 1960

1920 1930

1940 1950 1960 1970

1980 1990

Beleidscyclus Klimaatcyclus Menselijke perceptie Draagvlak?

2000 2010

jaar


22


14.07.2009

49

Uitdaging nummer twee is te kiezen voor no-regret maatregelen…


Technocratische oplossingen zijn niet zaligmakend….

 Vaak neveneffecten  Sturing en controle altijd nodig (calamiteiten)  Investeringskost > kosten - efficiëntie  Gevoelig voor energiekost?  Toenemende schaarste aan grondstoffen (bvb zeldzame metalen voor elektronica)  Lage omkeerbaarheid door hoge investering

23


50

14.07.2009

51

Maas 1992

Technische maatregelen hebben meestal onvoorziene neveneffecten en zijn niet zo “efficient” als men denkt

 We zijn wellicht te ver gegaan in het manipuleren en controleren van het milieu

Ruisbroek 1976


24


14.07.2009

53

 De meeste technische maatregelen verhogen de kwetsbaarheid ten aanzien van andere fenomenen  Ze moeten een antwoord bieden op de verschillende klimaatuitdagingen!


 Reflex inbouwen om na te gaan of het gebruiken of herstellen van ecosystemen niet kosten-efficiënter is?

 Sommige semi-technische oplossingen maken al gebruik van bepaalde Ecosysteemdiensten • Waterzuivering op basis van algengroei systemen, rietvelden… • Landbouw en voeding... Veredeling van natuurlijke gewassen met bepaalde eigenschappen • Vergisting van afval (bacteriën en schimmels)

25


Uitdaging nummer drie is verder te durven kijken dan 2030…


14.07.2009

 Ook noodzakelijk om verder denken dan de tijdshorizon 2030… grote, ingrijpende veranderingen in ruimtegebruik worden meestal pas gerealiseerd binnen 20-30 jaar…

26


14.07.2009

56

Hoe komen we tot Anticipatie en adaptatie?  Het risico tav klimaatverandering bepalen is enkel mogelijk op basis van enkele goed uitgewerkte storylines die

uitleggen hoe klimaatverandering op onze maatschappij doorwerkt • Lokale klimaatverandering => impact fysisch milieu • Globale klimaatverandering => socioeconomische impact


27


Van Kwetsbaarheid/gevoeligheid naar wenselijkheid van ruimtelijke ontwikkelingen  Kwetsbaarheidskaarten kunnen aangeven waar de huidige ruimtelijke structuur kwetsbaar/gevoelig is (per klimaatscenario/storyline) • Door specifieke aard, kwetsbare ruimtelijke configuratie en beperkte draagkracht fysisch systeem  Wenselijkheidskaarten kunnen aangeven waar er mogelijkheden zijn (vanuit een bepaalde typologie) om de kwetsbaarheid / klimaatgevoeligheid te verlagen (per klimaatscenario/storyline) • Door specifieke aard, sterke ruimtelijke configuratie • Draagkracht fysisch systeem te versterken/behouden • Ecosysteemdiensten • In meer of mindere mate rekening houdend met randvoorwaarden vanuit huidig ruimtelijk beleid


14.07.2009

59

Think “out of the box”… enkele voorbeelden  Het voorzien van voldoende water voor een groeiende bevolking… • Strategische keuzes (watervraag sectoren) • Migratie

 Uitgaan van een zeespiegelstijging van 1 meter tegen 2100…  Vliegreizen zijn onbetaalbaar voor de gewone mens tegen 2030… • Limburg vakantieparadijs?

 Afhankelijkheid van externe hulpbronnen…

28


14.07.2009

61

Multifunctioneel landgebruik vs maximalisatie van mono-functies

 Efficiënter omgaan met grondstoffen  Efficiënter omgaan met landgebruik • Afstappen van monofunctioneel landgebruik • Herwaarderen pact tussen stad en platteland • Afstemmen landgebruik op fysische potenties


29


14.07.2009

62

63

A

A

I

B

H

C

G

B

H

D F

A

I

C

G F

INDUSTRIAL CROP GROWTH

G F

C H

G

D E

G

B

D F

E

B

D F

E

I

D F

schade door overstromingen, ….) ▫ Directe winsten door:

o Betere oogst (bv. Verbetering visserij opbrengsten) o Recreatie mogelijkheden

B

C H

G E

C

G

D F

E

© Jacobs Sander


• gebieden zo in te richten en te beheren dat de levering van ecosysteemdiensten verhoogt • Dit levert een economische meerwaarde op door

▫ Vermeden kosten (bv minder onderhoud, minder

ADDED GREEN INFRASTRUCTURE

A

I C H

G

E

INHABITATION AND ROADS

A

I C H

G

D F

CONFINED RIVER

A B

C

E

FLOOD AREAS

A I

B

H

D F

SPECIES RICH PASTURE

B

H

G

MONOSPECIFIC PASTURE

I C

E

ECOSYSTEM CONSERVATION

A I

B

H

D

E

 Het is mogelijk om:

A

I C

SPECIES PROTECTION

SUSTAINABLE CROP GROWTH

F

B

H

D

E

A

I

• Dit levert een ecologische meerwaarde door

▫ Complexe landschappen waarin water en natuur verweven zijn

30


14.07.2009

64 Moderne ruilverkavelingen Gentse kanaalzone

ECOSYSTEM BASED ADAPTATION Erosiebestrijdingsplannen Sigmaplan Grote Nete

Is een antwoord op vele uitdagingen, zowel voor natuur, waterbeheer en maatschappij

Landschapspark Averbode Sigmaplan


31


• Het concept ecosysteemdiensten biedt een uniek kader waarbinnen men de verschillende sociale, economische en omgevingsaspecten kan samenbrengen en integreren. • De economische waardering van ecosysteemdiensten biedt bovendien duidelijk mogelijkheden om het maatschappelijke en economische belang van natuur in rekening te brengen.


14.07.2009

• Door de dense urbane-rurale matrix zijn ecosysteemdiensten van groot belang in Vlaanderen. • Een Multifunctionele invulling van de open ruimte is noodzakelijk • Versterken van lokale ecosysteemdiensten maakt ons minder kwetsbaar ten aanzien van klimaatverandering en andere mogelijke crisissen (voedsel, olie, kunstmest). • Het vinden van een juiste balans tussen ecosysteemdiensten moet gebeuren op verschillende schalen (landschap, bekken, stroomgebied).

32


14.07.2009

Oude wijn in een nieuwe fles? • Het idee van multifunctionele landschappen is niet nieuw • Bij Ecosysteemdiensten tracht men de processen beter te begrijpen om zo de baten zeer expliciet te maken, zowel in hun ruimtelijke dimensies als hun economische waardering • Dit verheft het “concept” naar een toepasbaar instrument om te komen tot duurzame landschappen


 Het genereren van kennis om afwegingskaders te creeren die aangepast zijn aan: • Het schaalniveau van de toepassing • De verschillende fases van planningsprocessen • Het bestaande instrumentarium • De bestaande bevoegdheidsverdelingen

33


70

14.07.2009

71

Globale kosten-efficientie

 Al te vaak worden bepaalde ecosysteemdiensten afgedaan als “marginaal” ten opzichte van de “echte” economische meerwaarde van het maximaliseren van één enkele functie/ecosysteemdienst  De vele “marginale” baten zijn wellicht niet meer zo marginaal en zeker niet als men deze op zou tellen.


 De kracht van “Ecosystem Based Adaptation” is om de baten van verschillende ecosysteemdiensten in rekening te brengen en niet enkel te streven naar maximalisatie van één bepaalde ESD  Een wachtbekken is zeer kosten efficient naar vermeden overstromingsschade (per m²), maar levert weinig andere baten  Een “natuurlijk” overstromingsgebied/moeras levert veel minder baten naar veiligheid (per m²), maar draagt bij tot biodiversiteit, landschappelijke waarde, denitrificatie, bodemvorming, koolstofsequestratie, waterretentie (droogte)

34


14.07.2009

72

Hefboom voor integraal beleid  De specifieke kosten-efficiëntie van een maatregel voor één bepaalde beleidsdoelstelling kan hoog zijn – maar weinig baat opleveren voor andere beleidsdoelstellingen. Bij dergelijke overwegingen zou men de globale kostenefficiëntie over de verschillende beleidsdoelstellingen heen moeten evalueren. • Dit vereist beleidsdomeinoverschrijdende samenwerking

Koppeling tussen waardeoordeel en gebruik van diensten

INSTELLINGEN EN MENSELIJKE BEOORDELINGEN die (gebruik van) diensten bepalen

Beheer en Herstel

MENSELIJK WELZIJN (socio-culturele context)

ECOSYSTEMEN EN BIODIVERSITEIT BIOFYSISCHE STRUCTUUR EN PROCES (bvb vegetatiebedekking of netto primaire productie)

FUNCTIE*

DIENST

Baten

(bvb waterstroming, biomassa)

(bvb voedsel, bescherming tegen overstroming)

(bvb bijdrage aan gezondheid, veiligheid,…)

(econ.) WAARDE (bvb betalingsbereidheid voor groene ruimte)

* Verzameling van structuren en processen die een dienst leveren


35


CCASPAR

 Case Kempen  Case Kust  Case Stad (Gent) Wetenschappelijk onderbouwde visievorming ten aanzien van klimaatadaptatie en mitigatie


14.07.2009

Principes & uitdagingen case Kempen  Wat als we bovenstroomse bekkens zoals Nete en Demer beheren als watervoorzieningsbekkens • Watervoorziening zal een enorme uitdaging worden in de toekomst • Momenteel de meest groene regio van Vlaanderen • Zandige bodems zijn in staat om veel water (30 % - 50 % vol) te bufferen en voldoende snel terug vrij te geven naar de rivieren bij verhoogde watervraag in de zomer • Overvloedige neerslag in de winter infiltreren en vasthouden om benedenstroomse regio’s te vrijwaren van overstromingen én water te bufferen voor watervoorziening • Debieten op Demer en Nete afromen voor drinkwater AWW, Scheepvaart (Albertkanaal) en intensieve landbouw (Lier)

36


14.07.2009

potentie waterconservering  Wat als we dit combineren met recreatie, toerisme , bosbouw en extensieve landbouw • Het hedendaagse toerisme blijft niet bestaan • De uitdaging van mitigatie zal de luchtvaart indusstrie niet sparen en lokaal toerisme zal aan belang groeien in de EU. • De regio Limburg is reeds belangrijk voor toerisme en recreatie, maar kan uitgebreid worden. • Extensivering ook nodig in valleien (nu nog vaak hoge drainage) • De regio kan vergelijk vinden met de Limousin en Zwarte woud • Realisatie van een robuuste Natura 2000 structuur • De huidige landbouw is kwetsbaar voor klimaatverandering (te nat in het voorjaar, te droog in de zomer) • Aangepaste extensivering kan even veel opbrengen als de huidige, doch kwetsbare intensieve landbouw


37


Synergie tussen waterbeheer, natuurontwikkeling, watervoorziening en recreatie


14.07.2009

Herstel van (natuurlijke) retentie

38


14.07.2009

Bodem

Principes & uitdagingen case Kust  De polders en de kuststreek hebben een specifieke problematiek in het aanzien van klimaatverandering

DTM

BWK

(Rubarenzya & staes, 2007)

•Grondwater en oppervlaktewater afhankelijke systemen •Hydro-topologische kenmerken > verschillende functies


• Het spanningsveld tussen te droog en te nat in de polders zal enkel groter worden en vereist wellicht een oplossing vanuit ruimtelijke planning • De meest verziltingsgevoelige gebieden opgeven voor waterconservering (extensieve spaarbekkens) ▫ Aquacultuur? • Meer ruimte voor waterberging, de afvoer naar zee zal enkel moeilijker worden bij zeespiegelstijging >extensivering • Kustverdediging – zandsuppletie? Verbreding duinengordel? ▫ Uitgaan van 1 meter stijging? ▫ Lange termijn 2050 vs heel lange termijn 2100

39


14.07.2009

Landbouwopbrengsten zijn zeer klimaatgevoelig… Aangepast beheer: Jaarlijkse suboptimale opbrengst door aangepast beheer met verminderd risico Maximale drainage: Verhoogde kans op mislukken van oogsten door droogte, met af en toe een optimale opbrengst droogteschade

opbrengstverliezen door vernatting

Principes & uitdagingen case stad

 Stedelijke gebieden • Extreme neerslag events (lokaal bufferen)

▫ Groendaken, stadstuinen, water in de stad, infiltratiesystemen in openbaar domein

• Hitte eiland effecten

▫ Verkoelen door verdamping, beschaduwing ▫ Groen en water in de stad dissipeert energie

Drainage in winterperiode minimaal houden en gebruiken om spaarpolders te vullen, en gebruiken om te voeden tijdens droge perioden


40


14.07.2009

 Evolutie van het brusselse hitte – eiland op een windstille, heldere, zomerse dag  Merk op dat het hitte eiland blijft tot 4 à 5 uur s’ochtends


41


14.07.2009

Cooling effect – energy dissipation

Pokorny, 2001 – effects of forests Pokorny, 2001 – landscape effects


42



14.07.2009

43


14.07.2009

Conclusie

 Adaptatie is noodzakelijk  Adapatatie moet op verschillende niveau’s gebeuren  Inpassing in de ruimtelijke planning is essentieel  Het concept ecosysteemdiensten is een ideaal concept om zowel ecologische, economische als ruimtelijke elementen te integreren


44


14.07.2009

Example: Melsterbeek Catchment Jacobs S. , Turkelboom F., Genar O. In coöperation with Karel Vandaele , Peter Priemen, Jo Lammens (Watering St-Truiden)


45


14.07.2009

ES Agriculture versus local , regional and global regulating Services

Agricultural production

Ecosystem Melsterbeek

Climate regulation

Soil Formation

Erosion protection Soil Stabilisation

Peak discharge storage Filtration - Denitrification

Ground water storage & purification


46


Loss local regulating ES as trigger for action


14.07.2009

Loss local regulating ES as trigger for action

47


14.07.2009

Sediment management in catchment 2000


Direct benefit from peak discharge decrease

2005

48


14.07.2009

Direct benefit from peak discharge decrease


This Ecosystem service can be profitable in other regions:

49


14.07.2009

Rationale Huidig Landgebruik Ruimtefuncties en typologieën

Huidig (ruimtelijk) beleid Randvoorwaarde/factor

Klimaat verandering Scenario’s

Respons beleid

Story-lines

Fysisch milieu Kwetsbaarheid Wenselijkheid

Story-lines

Socio-economische drivers Maatschappij visie Anticipatie en adaptatie

Kwetsbaarheid Wenselijkheid

Toekomstig Landgebruik Ruimtebalans


50

Climate Change and Spatial Planning

Recommend Documents