Cijfers over Wonen Feiten over mensen, wensen, wonen

Cijfers over Wonen 2003 Feiten over mensen, wensen, wonen

Woord vooraf

Voor u ligt de derde editie van Cijfers over Wonen. Indien de voorgaande reeks onder de titel Volkshuisvesting in Cijfers wordt meegeteld is dit reeds de 16de editie. De ondertitel luidt Feiten over mensen, wensen, wonen, een verwijzing naar de Nota mensen, wensen, wonen (MWW) die ook voor het kabinet Balkenende 1 de basis voor het woonbeleid in de komende jaren is.

In deze uitgave is veel nieuwe informatie ontleend aan de, dit jaar gereedgekomen, Kwalitatieve Woningregistratie (KWR), het tweede grote periodieke onderzoek van het DGWonen. Dit onderzoek geeft, met gebruikmaking van een steekproef van vijftienduizend adressen, een waardevol inzicht in de kwalitatieve toestand van de woningvoorraad en de woonomgeving.

Geleidelijk aan is in de laatste edities de nadruk verschoven van het volkshuisvestingsbeleid naar het woonbeleid. Voor de verzameling van de kwantitatieve informatie is een groot aantal bronnen geraadpleegd. Een van de belangrijkste bronnen is het periodiek uitgevoerde Woningbehoefteonderzoek, (WBO). Eenmaal per vier wordt dit onderzoek uitgevoerd met gebruikmaking van een netto steekproef van zestigduizend huishoudens. De meest recente informatie stamt uit 1998 of 2000. De WBO’s leveren informatie op over een groot aantal, met het wonen samenhangende thema’s, zoals onder andere: bezoek aan culturele voorzieningen, sociale contacten naar woonmilieu, gebruik en aanwezigheid van voorzieningen voor specifieke doelgroepen naar woonmilieu. Een deel van die informatie is terug te vinden in deze uitgave.

Evenals vorig jaar is ook nu weer een paragraaf opgenomen over de thema’s van VBTB (van Beleidsvoorbereiding tot Beleidsverantwoording), ontleend aan de Rijksbegroting 2003, alsmede een hoofdstuk over de stedelijke vernieuwing. Voor het hoofdstuk Verkenningen is de Nota MWW wederom de belangrijkste bron. Andere bronnen zijn de studies Bewoners Nieuwe Woningen, de Monitor Nieuwe Woningen, de Monitor Stedelijke Vernieuwing, de Politiemonitor, EnergieNed en de Nota Ruimte maken, Ruimte delen (Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening), alsmede publicaties van de instellingen als het Centraal Bureau voor de Statistiek, het Sociaal Cultureel Planbureau, het Centraal Planbureau, de Europese Commissie, het Sociaal Fonds voor de Volkshuisvesting, het Kadaster, de Nederlandse Vereniging van

Makelaars en de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Financiën. Waardevolle informatie kwam tevens van de adviesbureaus ABF, Tauw en PRC Bouwcentrum. Getracht is om de presentatie van de informatie zo aantrekkelijk mogelijk te maken. Daartoe is aan het begin van ieder hoofdstuk in een notendop een toelichting gegeven op de belangrijke beleidsaspecten die samenhangen met de informatie in het betreffende hoofdstuk. Voorts is door de herschikking van enkele onderwerpen de toegankelijkheid verbeterd. Bij een ieder die betrokken is bij, of belangstelling heeft voor het wonen, beveel ik Cijfers over Wonen 2003 van harte aan. De Directeur Strategie van het Directoraat Generaal Wonen,

Ir. C. Lever

Inhoud

Beleid en begroting

07

De woningvoorraad Kenmerken van de woningvoorraad Verbetering van de woningvoorraad

17

Verandering van de woningvoorraad Woningaanbod en woningtekort Nieuwbouw en bouwvergunningen Onttrekkingen

39

Wonen: bewoners en woninggebruik Bevolking Voorzieningen en contacten Woonsatisfactie Veiligheid Kansarmoede Ruimte in en om de woning Verhuizingen

53

De sociale as Ouderen Studenten Woonwagenbewoners en dak- en thuislozen Gehandicapten Allochtonen

165

ISV-gemeenten

195

Wonen internationaal

207

Duurzaam bouwen Algemeen Energiegebruik en -besparing

219

Verkenningen Ontwikkeling bevolking Ontwikkeling wonen

237

Voor inhoudsopgave per tabel zie pagina 275 Sociale verhuurders Algemeen Financieel

105

Woonlasten en betaalbaarheid Prijs en kwaliteit Woonlasten Aandachtsgroep en scheefheid

119

07

Beleid en begroting

Begroting Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, 2003

08

Beleid en begroting

Begroting 2003 In de op Prinsjesdag bij de Staten-Generaal ingediende ontwerpbegroting 2003 is door VROM nog geen gedetailleerde invulling geven aan de efficiency- en volumetaakstellingen uit het nieuwe regeerakkoord. Op basis van een zorgvuldige prioriteitsstelling zal de concrete invulling door middel van een zogeheten Nota van Wijziging in de begrotingsvoorstellen worden verwerkt. In samenhang hiermee is er tevens vooralsnog voor gekozen bij de beleidsartikelen 2 t/m 5 geen concrete ambities (in de vorm van streefwaarden) en prestaties op te nemen. Ook dit zal in de Nota van Wijziging worden ingevuld. Als gevolg van de beleidsmatige invulling van de taakstellingen zullen de in de navolgende overzichten opgenomen (apparaats)budgetten nog wijzigen.

15 16

beleidsartikelen strategische beleidsontwikkeling en monitoring betaalbaarheid van het wonen duurzame woningen en gebouwen aantrekkelijke fysieke woonomgeving sociale kwaliteit van het wonen en de woonomgeving versterken ruimtelijke kwaliteit stedelijke gebieden verbeteren integrale milieukwaliteit op lokaal niveau versterken ruimtelijke kwaliteit landelijke gebieden versterken ruimtelijke kwaliteit in Europees verband verbeteren nationale milieukwaliteit tegengaan klimaatverandering en emissies beheersen milieurisico's van stoffen, afval en straling handhaving huisvesting Koninklijk Huis, Hoge Colleges van Staat en Ministerie van Algemene Zaken niet-beleidsartikelen algemeen nominaal en onvoorzien

67.719 1.656.446 261.994 607.462 56.873 30.177 252.991 15.263 8.429 22.985 168.939 33.522 79.821 62.114 172.134 -11.182 _________ 3.485.687

totaal 2003

betaalbaarheid van het wonen duurzame woningen en gebouwen aantrekkelijke fysieke woonomgeving sociale kwaliteit van het wonen en de woonomgeving versterken ruimtelijke kwaliteit stedelijke gebieden

Bron: Rijksbegroting 2003 Begrotingsopzet is anders dan vorige edities door nieuwe artikelsgewijze opzet VBTB Bedragen in euro’s x 1.000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Beleid en begroting

Met ingang van het begrotingsjaar 2002 is de begroting opgezet volgens het VBTBstramien (VBTB = van Beleidsbegroting tot Beleidsverantwoording). Dit betekent dat in de begroting inzichtelijk wordt gemaakt wat de maatschappelijke effecten zijn die VROM en DGW op de verschillende beleidsterreinen nastreven, de prestaties die daarvoor geleverd moeten worden en de middelen (budgetten) die daarvoor nodig zijn. De begroting is niet langer meer een financieel document, maar een beleidsdocument geworden. De interne bedrijfsvoering van het ministerie kan hier niet los van worden gezien. Derhalve is in 2002 een belangrijke stap gezet om de interne jaarplancyclus en externe begrotingscyclus in termen van tijdstippen, vorm en inhoud beter op elkaar af te stemmen. De invoering van VBTB heeft ook gevolgen voor de opzet en inhoud van de jaarverantwoording. In het jaarverslag 2002 zal - als tegenhanger van de beleidsbegroting 2002 meer dan voorheen beleidsmatig verantwoording (moeten) worden afgelegd over de in dat jaar gerealiseerde maatschappelijke effecten en de daarvoor geleverde prestaties.

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14

09

Begroting VROM 1997-2002

1999 _________ 3.771.151

2000 _________ 3.688.722

2001 _________ 3.584.343

2002 _________ 3.403.485

2003 _________ 3.485.687

De thema’s van het w VBTB

Thema 1: Betaalbaarheid van het wonen a - Betaalbare woonkeuze huren b - Betaalbare woonkeuze kopen c - Versterking van de positie van de burgerbij huur en koop

Thema 4: Sociale kwaliteit van het wonen en de woonomgeving a - Voldoende aanbod b - Aanbod van voldoende kwaliteit c - Voldoende keuzevrijheid voor de burger

11

Thema 2: Duurzame woningen en gebouwen a - Garanderen van de minimale kwaliteit van woningen en gebouwen b - Verbeteren van de kwaliteit van woningen en gebouwen en stimuleren van innovatie c - Bevorderen van de invloed van de burger op de kwaliteit bij totstandkoming van woningen en gebouwen d - Coördinatie bouwbeleid

Thema 3: Aantrekkelijke fysieke leefomgeving a - Herstructurering b - Nieuwbouw en verkoop huurwoningen

Uitgaven thema’s 2003 - 2007 (in E 1000) op basis van begroting t/m 2007

begroting totaal 4.000.000 3.750.000

Thema 1 Thema 2 Thema 3 Thema 4

3.500.000 3.250.000

2003 _________ 1.656.446 261.994 607.462 56.873

2004 _________ 1.674.419 252.993 602.217 46.212

3.000.000 2.750.000 2.500.000 1998

1999

2000

Bron: Rijksbegroting 1997 t/m 2003 Bedragen in euro’s x 1.000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2001

2002

2003

Bron: Rijksbegroting 2003 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2005 _________ 1.689.994 257.758 501.759 70.365

2006 _________ 1.711.562 257.405 484.540 57.485

2007 _________ 1.747.826 253.077 481.980 49.348

Beleid en begroting

Beleid en begroting

totaal

1998 _________ 3.302.052

10

Thema 1: Betaalbaarheid van het wonen

Beleid en begroting

w Ninki* voor categorieën huursubsidieontvangers Alleenstaanden t/m 64 jr 100,0% 102,1% Meerpersoons t/m 64 jr 100,0% 102,2% Alleenstaanden 65+ 100,0% 102,2% Meerpersoons 65+ 100,0% 102,6%

105,4% 106,2% 108,4% 107,9%

109,1% 109,6% 111,6% 111,3%

Netto w huurquote voor verschillende groepen huursubsidieontvangers 25,7% 18,2% 23,5% 19,6%

25,8% 18,3% 23,6% 19,6%

25,9% 18,4% 23,1% 19,3%

25,6% 18,2% 22,9% 19,1%

Index

Ninki voor categorieën huursubsidieontvangers (1997/1998 =100) 110 Alleenstaanden t/m 64 jr

13

2003 2004 2005 2006 2007 ________ ________ ________ ________ ________ 13.630 13.630 13.630 13.630 13.630 248.364 239.363 244.128 243.775 239.447 ________ ________ ________ ________ ________ 261.994 252.993 257.758 257.405 253.077

Apparaatsuitgaven Programma Totale uitgaven Verbijzondering programma Garanderen minimale kwaliteit van woningen en gebouwen Toegankelijkheid rijkshuisvesting Verbeteren kwaliteit woningen en gebouwen en stimuleren innovatie Regeling sanering loden leidingen Energiebesparing rijkshuisvesting Duurzaam bouwen rijkshuisvesting Innovatief bouwen Regeling Energiebesparing huishoudens lagere inkomens Programma energiebudgetten Energiepremieregeling (EPR) Coördinatie bouwbeleid Onverdeeld programma Budget BWS Onderzoek Volkshuisvestinginstellingen, experimenten en kennisoverdracht Communicatie-instrumenten

-

-

-

-

-

87.870 1.662 4.033 386 1.760

80.700 1.208 1.697 386 1.479

86.192 1.494 1.390

87.124 500 556

83.160 -

1.815 24.214 54.000 1.905 158.589 152.919 3.831

1.815 17.115 57.000 1.905 156.758 150.960 3.969

2.494 15.812 65.000 1.905 156.031 150.983 3.219

681 13.387 72.000 1.905 154.746 150.978 2.369

681 10.479 72.000 1.905 154.382 150.914 2.069

1.363 476

1.353 476

1.353 476

923 476

923 476

108 Meerpersoons t/m 64 jr

106

Index ontwikkeling budget duurzaam wonen en bouwen (2002 =100) 400

Alleenstaanden 65+ 104 Meerpersoons 65+ 102

Apparaatsuitgaven

350 300

Programma

250

Verbeteren kwaliteit woningen en gebouwen en stimuleren innovatie

200 100 1997/1998

1998/1999

1999/2000

2000/2001

150 Coördinatie bouwbeleid

100 50

Onverdeeld programma

0 2003 Bron: Rijksbegroting 2003 * Ninki: index van netto inkomen na w kale huurlasten Helpdesk per e-mail ([email protected])

2004

2005


2006

2007

Uitgaven

Beleid en begroting

1997/1998 1998/1999 1999/2000 2000/2001 __________ __________ __________ __________ Percentage huishoudens met een laag netto inkomen na aftrek w woonlasten Alleenstaanden t/m 64 jr 2,8% 2,6% 2,8% Meerpersoons t/m 64 jr 7,0% 6,5% 5,7% Alleenstaanden 65+ 8,1% 7,8% 7,6% Meerpersoons 65+ 4,4% 4,6% 4,0% -

Alleenstaanden t/m 64 jr Meerpersoons t/m 64 jr Alleenstaanden 65+ Meerpersoons 65+

Thema 2: Budget duurzame woningen en gebouwen

12

Thema 3: Budget aantrekkelijke fysieke leefomgeving

Beleid en begroting

Totale uitgaven

2003 2004 2005 2006 2007 ________ ________ ________ ________ ________ Apparaatsuitgaven Programma

1.807 1.580 1.544 1.514 1.514 55.066 44.632 69.091 55.971 47.834 ________ ________ ________ ________ ________

Totale uitgaven Verbijzondering programma Herstructurering en nieuwbouw 597.962 Investeringen stedelijke vernieuwing 553.174 Stadsvernieuwing Planologische en woningbouwknelpunten VINEX 2.028 Stimulerings herstructurering woningvoorraad Stedelijke vernieuwing Lelystad 3.176 Innovatiebudget stedelijke vernieuwing 39.584 Grondzakeninstrumentarium Onverdeeld programma 1.508 Onderzoek 669 Volkshuisvestingsinstellingen, experimenten en kennisoverdracht 612 Communicatie-instrumenten 227

593.533 548.396 -

495.344 440.005 -

478.125 436.007 -

475.565 440.726 -

2.155

-

-

-

3.176 39.306 500 1.146 669

3.176 52.163 1.146 669

3.176 38.942 1.146 669

3.176 31.663 1.146 669

250 227

250 227

250 227

250 227

Verbijzondering programma Bevorderen vernieuwing beleid voor wonen en zorg Huisvesting gehandicapten Woonzorgstimuleringsregeling Bevorderen sociale kwaliteit in de woonomgeving Sociale verniewing Onverdeeld programma Onderzoek Kennisoverdracht, experimenten e.a Communicatie-instrumenten

56.873

46.212

70.635

57.485

49.348

46.775 22.092 24.683

33.387 21.415 11.972

25.075 17.785 7.290

16.788 16.788 -

13.500 13.500 -

7.770 7.770 521 340 45 136

10.724 10.724 521 340 45 136

43.495 43.495 521 340 45 136

38.662 38.662 521 340 45 136

33.813 33.813 521 340 45 136

Index budget sociale kwaliteit van wonen en woonomgeving (2002 = 100)

Index ontwikkeling van het budget (2002 = 100) 350

1000 Apparaatsuitgaven

300

Apparaatsuitgaven

900 800

250

Programma

Programma

700 600

200 Herstructurering en nieuwbouw

150

Bevorderen vernieuwing beleid voor wonen en zorg

500 400

100

Onverdeeld programma

50 Uitgaven

300

Bevorderen sociale kwaliteit in de woonomgeving

200 100 0

0 2003

2004

2005

2006

2007

Onverdeeld programma 2003

2004

2005

2006

2007 Uitgaven


15


Beleid en begroting

2003 2004 2005 2006 2007 ________ ________ ________ ________ ________ 7.992 7.538 5.269 5.269 5.269 599.470 594.679 496.490 479.271 476.711 ________ ________ ________ ________ ________ 607.462 602.217 501.759 484.540 481.980

Apparaatsuitgaven Programma

Thema 4: Budget sociale kwaliteit van het wonen en de woonomgeving

14

16

17

Beleid en begroting

De woningvoorraad Kenmerken van de woningvoorraad Verbetering van de woningvoorraad

18

19

De woningvoorraad De woningvoorraad

Op 1 januari 2001 stonden er in de Nederlandse woningvoorraad 6,65 miljoen woningen. Op een bevolking van bijna 16 miljoen inwoners betekent dit een gemiddelde woningbezetting van 2,4. In 1970 lag deze nog op 3,5. Er wordt steeds ruimer gebouwd. In 1985 lag de gemiddelde inhoud van een nieuwbouwwoning op 335 kubieke meter. In 2001 is deze gestegen tot 515. De woningbezetting ligt hier gemiddeld op 2,5 personen. Het percentage eengezinswoningen in de voorraad ligt op 71%. Naar bouwjaarklasse bezien is bijna de helft van de voorraad na 1970 gebouwd. De stijging van het eigen woningbezit houdt ook in 2001 aan. Op 1 januari 2001 bestond 53% van de woningvoorraad uit koopwoningen. Tien jaar geleden was het percentage koopwoningen nog 46. In deze periode is het totale aantal koopwoningen gestegen met ruim 825.000, terwijl het aantal huurwoningen licht is gedaald. De groei van het aantal koopwoningen wordt veroorzaakt door nieuwbouw en door omzetting van woningen van de huur- naar de koopsector. De provincie Zeeland kent het hoogste eigen woningbezit (65%). Noord- en Zuid-Holland het laagste (45%).

De Nederlandse woningvoorraad is in de periode 1990 - 1995 aanzienlijk verbeterd. In 1990 lagen de totale herstelkosten (dit zijn de kosten die moeten worden gemaakt om manifeste bouwtechnische gebreken op te heffen) op E 24,3 miljard. In 2000 zijn deze gedaald tot E 16,4 miljard. Omgerekend naar woning en eigendomscategorie liggen de herstelkosten het hoogst bij vooroorlogse eigen woningen (E 5.694,per woning in 2000). De gemiddelde herstelkosten zijn het laagst in de sociale huursector, vooral de woningen die na 1970 zijn gebouwd. Deze bedragen E 958,-.

vooroorlogs

1945-1969

1970 en later

20%

27%

53%

1+2 kamers

3 kamers

100%

10%

20% 100%

4 kamers

35%

5+ kamers

35%

Aantal zelfstandige woningen

47,8%

Huur

52,2%

Koop

100%

6.505.250 woningen

100%

68,4%

31,6%

eengezins

meergezins

aantal woningen (100%) __________ 2.126.000 2.567.000 3.072.000 3.787.000 4.480.000 4.957.000 5.384.000 5.802.000 6.116.000 6.191.900 6.276.000 6.357.600 6.440.500 6.522.400 6.589.700 6.649.000

koopwoningen __________ 28% 29% 34% 35% 41% 42% 43% 45% 48% 48% 49% 50% 51% 52% 52% 53%

eengezinswoningen __________ 71% 69% 67% 69% 68% 69% 69% 71% 71% 71% 71% 71% 71% 71% 71%

Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Nederland Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht

1991 _________ 227 237 169 376 84 663 392 1.007 1.334 151 823 429 _________ 5.892

1994 _________ 232 244 176 390 95 691 411 1.047 1.374 153 860 443 _________ 6.116

1998 _________ 241 256 188 414 113 730 435 1.094 1.432 160 913 464 _________ 6.441

2000 _________ 244 262 192 425 122 747 447 1.117 1.461 164 938 472 _________ 6.590

340 275 200 101

352 278 205 105

364 283 211 108

372 284 215 110

Bron: ABF Woningvoorraadbestand Helpdesk per e-mail ([email protected])

toename 2001 1991-2001 _________ _________ 245 7,8% 264 11,6% 193 14,1% 429 14,1% 127 51,2% 753 13,5% 453 15,4% 1.125 11,7% 1.472 10,3% 164 9,1% 949 15,3% 476 11,0% _________ 6.649 12,8% 373 285 216 111

9,9% 3,4% 8,1% 10,7%

Bron: ABF Woningvoorraadbestand Aantal woningen x 1.000, inclusief leegstand Gegevens 2001 per 31 december 2000; overige jaren per 1 januari van betreffende jaar Helpdesk per e-mail ([email protected])

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

0% Gelderland

20%

Flevoland

10%

Overijssel

30%

Drenthe

20%

Groningen

40%

2001

30%

2000

50%

1999

40%

1998

60%

1997

50%

1996

70%

1995

60%

1994

21

toename 1991-2001

koopwoningen 80%

Friesland

31-05-1947 30-06-1956 01-01-1964 28-02-1971 01-01-1977 01-01-1982 01-01-1986 01-01-1990 01-01-1994 01-01-1995 01-01-1996 01-01-1997 01-01-1998 01-01-1999 01-01-2000 01-01-2001

Woningvoorraad

20

De woningvoorraad Kenmerken van de woningvoorraad


Kenmerken van de woningvoorraad

Woningvoorraad naar woningtype

22

w bezettingsgraad ___________________________________ 1970 3,51 1975 3,18 1980 2,97 1981 2,93 1982 2,88 1983 2,83 1984 2,78 1985 2,73 1986 2,70 1987 2,66 1988 2,63 1989 2,59 1990 2,56 1991 2,55 1992 2,54 1993 2,52 1994 2,51

w bezettingsgraad ___________________________________ 1995 2,49 1996 2,47 1997 2,45 1998 2,43 1999 2,41 2000 2,41 2001 2,40 2002 2,37 2003 2,36 2004 2,34 2005 2,33 2006 2,33 2007 2,32 2008 2,31 2009 2,31 2010 2,30

4,0

23

Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg

eengezins _____________ 73% 88% 89% 83% 85% 84% 70% 56% 52% 88% 85% 81%

meergezins _____________ 27% 12% 11% 17% 15% 17% 30% 44% 48% 12% 15% 19%

Nederland

71%

29%

totaal (100%) _____________ 244,8 264,1 193,3 428,5 126,6 753,2 452,6 1.125,1 1.471,6 164,4 949,1 475,8 _____________ 6.649,0

Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht

15% 27% 21% 48%

85% 73% 79% 52%

373,0 284,7 216,0 111,3

100% eengezins

reëel

3,5

80%

3,0

meergezins

prognose

2,5

60%

2,0 40%

1,5 1,0

20%

0,5

Bron: ABF Woningvoorraadbestand Aantal woningen inclusief leegstand Gemeten op 1 januari 2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Nederland

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

2010

2008

2006

2004

2002

2000

1998

1996

1994

1992

1990

1988

1986

1984

1982

1980

Bron: CBS (1970 - 1999) en DGW/S (2000 - 2010) Gemeten op 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

Groningen

0%

0,0



Gemiddelde woningbezetting

Nederland

21%

12%

18%

18%

17%

14%

totaal (100%) ________ 244,8 264,1 193,3 428,5 126,6 753,2 452,6 1.125,1 1.471,6 164,4 949,1 475,8 ________ 6.649,0


44% 34% 45% 36%

10% 14% 17% 12%

11% 15% 9% 22%

8% 8% 7% 6%

15% 18% 12% 13%

13% 11% 11% 11%

373,0 284,7 216,0 111,3


Woningvoorraad naar sector

24

1991 en tot 1945 ’45-’59 ’60-’70 ’71-’80 ’81-’90 later ________ ________ ________ ________ ________ ________ 28% 11% 18% 19% 13% 11% 25% 10% 17% 21% 14% 12% 17% 12% 19% 21% 17% 14% 20% 12% 18% 19% 16% 14% 0% 5% 5% 20% 35% 35% 19% 12% 19% 20% 17% 13% 21% 10% 17% 18% 19% 15% 30% 11% 15% 15% 17% 13% 24% 12% 18% 16% 17% 13% 22% 14% 18% 22% 12% 12% 14% 12% 20% 22% 18% 15% 16% 16% 20% 20% 17% 11%

Nederland

25


w sociale huur ___________ 37% 33% 30% 33% 35% 32% 33% 40% 40% 27% 32% 32%

w particuliere huur ___________ 12% 9% 11% 9% 7% 10% 10% 15% 14% 8% 9% 9%

koop ___________ 52% 58% 60% 58% 59% 58% 57% 45% 45% 65% 59% 59%

Nederland

35%

11%

53%

totaal (100%) ___________ 244,8 264,1 193,3 428,5 126,6 753,2 452,6 1.125,1 1.471,6 164,4 949,1 475,8 ___________ 6.649,0


56% 59% 39% 42%

26% 13% 26% 13%

19% 28% 35% 45%

373,0 284,7 216,0 111,3

100% tot 1945 1945-1959

koop 80% particuliere huur

1960-1970

60%

1971-1980

40%

1981-1990

20%

sociale huur

1991 en later



Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Groningen

0%



Woningvoorraad naar bouwperiode

w huur ____________________________ w goed- w middelkoop duur w duur _______ _______ _______ Groningen 29,7% 14,7% 1,4% Friesland 28,5% 13,6% 2,1% Drenthe 24,2% 13,8% 2,4% Overijssel 25,8% 16,4% 1,5% Flevoland 11,3% 24,2% 5,6% Gelderland 22,5% 15,5% 3,0% Utrecht 23,6% 15,2% 6,8% N-Holland 34,4% 17,2% 5,5% Z-Holland 31,1% 18,2% 5,8% Zeeland 23,3% 10,5% 2,4% N-Brabant 22,0% 16,7% 3,7% Limburg 23,1% 16,9% 2,4% Nederland Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht

27,1% 58,4% 54,6% 43,8% 40,2%

16,6% 16,8% 16,9% 15,5% 17,1%

Realisatie 1995-2001 netto uitbreidingsproductie

26

4,2% 7,5% 4,7% 6,0% 6,8%

w koop totaal ____________________________ w goed- w middelaantal koop duur w duur woningen _______ _______ _______ _______ 24,3% 14,0% 15,9% 239.685 19,9% 11,4% 24,5% 252.406 11,7% 18,4% 29,6% 187.241 13,3% 15,7% 27,3% 418.622 11,5% 24,9% 22,5% 748.717 6,0% 17,0% 36,0% 432.781 4,3% 14,0% 36,2% 1.107.474 5,9% 13,5% 23,5% 1.449.985 10,1% 13,7% 21,1% 153.146 29,6% 16,5% 17,8% 928.489 7,2% 16,7% 33,7% 469.080 7,4% 19,9% 30,3% 117.627 _________ 9,6% 15,4% 27,2% 6.505.253 2,2% 4,6% 10,4% 371.459 10,2% 5,8% 7,9% 286.855 17,2% 8,1% 9,4% 213.156 6,9% 13,9% 15,2% 99.795

100%

Aantallen volgens VINEX convenanten _________ kaderwetgebieden 295.000 overige stadsgewesten 165.000 overige gebieden 190.000 _________ Nederland 650.000

realisatie 1995 t/m 2000 _________ 154.000 105.000 178.000 _________ 437.000

realisatie 2001 _________ 26.000 12.000 20.000 _________ 58.000

27

totaal realisatie _________ 180.000 117.000 198.000 _________ 495.000

totaal realisatie 600.000

dure koop 500.000

80%

kaderwetgebieden

middeldure koop 400.000 60%

overige stadsgewesten

goedkope koop 300.000

40%

dure huur

20%

middeldure huur

overige gebieden

200.000 Nederland 100.000 goedkope huur 0

0% Amsterdam

Rotterdam

Den Haag

Bron: WBO 2000 Gemeten op 1 januari 2000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Utrecht

Bron: CBS Netto uitbreiding betekent nieuwbouw minus ontrekkingen Helpdesk per e-mail ([email protected])



Woningvoorraad naar w prijsklasse

1998 ________ 1.540 3.640 3.860 5.950 ________ 15.090

Noord Oost Zuid West totaal

w Herstelkosten naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse

28

1999 ________ 1.640 3.850 3.810 6.420 ________ 15.520

2000 ________ 1.570 3.680 3.930 6.510 ________ 15.690

2001 ________ 1.700 3.530 3.540 6.590 ________ 15.360

gemiddelde herstelkosten per woning ___________________________________ 1990 1995 2000 _______ _______ _______ sociale huur voor 1946 6.200 3.300 2.200 1946 - 1970 3.300 2.700 1.800 1971 en later 1.300 1.000 1.000 particuliere huur voor 1946 10.700 9.400 5.600 1946 - 1970 4.000 4.600 2.800 1971 en later 1.300 1.200 1.300 eigen woning voor 1946 9.200 7.800 5.700 1946 - 1970 3.500 4.300 3.000 1971 en later 1.600 1.600 1.500 Nederland

4.200

3.500

2.500

29

totale herstelkosten ___________________________________ 1990 1995 2000 _______ _______ _______ 1,1 3,2 1,2

0,9 2,8 1,0

0,6 1,8 1,0

5,5 1,0 0,3

3,9 0,9 0,3

2,0 0,5 0,3

7,3 2,9 1,8

6,5 3,3 2,2

4,9 2,5 2,7

24,3

21,9

16,4

Gemiddelde herstelkosten 2000 6000

18.000

tot 1945

West

16.000

5000

14.000

1946 - 1970

Zuid 4000

12.000

na 1970

Oost

10.000

3000

8.000

Noord 2000

6.000 4.000

1000 2.000 0

0 1998

1999

Bron: CBS Productiewaarde in € mln. van 2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000

2001

Sociale huur

Particuliere huur

Bron: KWR 1989-1991 / 1994-1996 / 1999-2001 Alle bedragen prijspeil 1-1-2000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Koopwoningen



Productiewaarde van de woningbouw

1990 _______________________ relatieve aantal herstelwoningen kosten _______ _______ sociale huur voor 1946 183 15,4% 1946 - 1970 977 8,0% 1971 en later 926 3,0% particuliere huur voor 1946 513 25,0% 1946 - 1970 258 9,4% 1971 en later 231 3,1% eigen woning voor 1946 799 14,9% 1946 - 1970 825 6,4% 1971 en later 1.100 2,7% _______ Nederland 5.814 8,5%

Woningvoorraad naar kwaliteitsklassen

30

1995 2000 _______________________ _______________________ relatieve relatieve aantal herstelaantal herstelwoningen kosten woningen kosten _______ _______ _______ _______ 280 1.026 1.024

7,5% 6,0% 2,2%

279 990 1.087

4,4% 3,6% 1,9%

411 202 260

19,2% 9,8% 2,5%

353 178 246

10,1% 5,3% 2,4%

830 779 1.381 _______ 6.192

11,0% 7,1% 2,3%

869 819 1.768 _______ 6.588

7,4% 4,7% 2,1%

6,3%

3,9%

1990 _______________________ relatief aantal t.o.v. de woningen voorraad _______ _______

31

1995 2000 _______________________ _______________________ relatief relatief aantal t.o.v. de aantal t.o.v. de woningen voorraad woningen voorraad _______ _______ _______ _______

uitstekend (relatieve herstelkosten 0% tot 1%) 607 10% 1.403

23%

2.012

30%

goed (relatieve herstelkosten: 1% tot 10%) 3.681 63% 3.627

58%

4.050

62%

matig (relatieve herstelkosten 10% tot 20%) 909 16% 791

13%

411

6%

6%

115 _______ 6.588

2%

slecht (relatieve herstelkosten 20% of meer) 617 11% 372 _______ _______ Totaal 5.814 100% 6.192

100%

100%

relatieve herstelkosten 2000 12%

100% tot 1945

10% 1946 - 1970 8% na 1970 6%

slecht

90% 80%

matig

70% 60%

goed

50% uitstekend

40% 4%

30% 20%

2%

10% 0%

0% Sociale huur

Particuliere huur

Koopwoningen

Bron: KWR 1989-1991 / 1994-1996 / 1999-2001 * Relatieve herstelkosten: herstelkosten woning gedeeld door de nieuwbouwwaarde woning Aantallen x 1.000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

1990

1995

Aantallen woningen: voorraad in duizenden woningen Bron: KWR 1989-1991 / 1994-1996 / 1999-2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000

De woningvoorraad Verbetering van de woningvoorraad


Gemiddelde relatieve w herstelkosten* per woning naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse

Woningvoorraad in kwaliteitsklassen naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse, 2000

sociale huur voor 1946 1946 - 1970 1971 en later particuliere huur voor 1946 1946 - 1970 1971 en later eigen woning voor 1946 1946 - 1970 1971 en later totaal

uitstekend _______

goed _______

matig _______

slecht _______

Totaal _______

68 252 548

181 682 525

25 46 14

4 9 0

279 990 1.087

24 30 108

202 122 133

90 23 3

38 4 2

353 178 246

94 118 769 _______ 2.012

612 634 960 _______ 4.050

120 55 36 _______ 411

43 12 2 _______ 115

869 819 1.768 _______ 6.589

G4** _________ sociale huurwoningen voor 1946 3,3% 1946-1970 2,6% na 1970 1,4% particuliere huurwoningen voor 1946 7,2% 1946-1970 4,0% na 1970 1,4% koopwoningen voor 1946 4,6% 1946-1970 2,8% na 1970 1,0% totaal

G26 _________

Overige gemeenten _________

totaal _________

4,9% 3,7% 1,8%

6,5% 3,9% 2,0%

4,4% 3,6% 1,9%

10,8% 4,5% 1,9%

13,1% 6,1% 2,7%

10,1% 5,3% 2,4%

7,0% 3,9% 2,1%

8,1% 5,0% 2,2%

7,4% 4,7% 2,1%

3,8%

4,1%

3,9%

3,4%

aandeel voorraad slecht/matig 45%

14 G4

40%

12

35%

G26

10

30% 25%

8

20%

6

15%

Overige gemeenten

4

10% 2

5%

totaal

na 1970

1946-1970

koopwoningen voor 1946

na 1970

1946-1970

particuliere huurwoningen voor 1946

na 1970

1946-1970

eigen woning 1971+

eigen woning 1964 - 1970

eigen woning voor 1964

part. huur 1971+

part. huur 1964 - 1970

part. huur voor 1964

soc. huur 1971+

soc. huur 1964 - 1970

soc. huur voor 1964

Kwaliteitindeling, uitstekend: rel. herstelkosten 0% tot 1%; goed: 1% tot 10%; matig: 10% tot 20% en slecht: 20% of meer Aantal woningen x 1000 Bron: KWR Helpdesk per e-mail ([email protected])

sociale huurwoningen voor 1946

0

0%

* Relatieve herstelkosten: herstelkosten woning gedeeld door nieuwbouwwaarde woning ** G4: vier grote steden Bron: KWR 1999-2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])

33



aantal woningen

Gemiddelde relatieve w herstelkosten* per woning voor G4, G26 en overige gemeenten

32

Aanwezigheid voorzieningen meergezinswoningen naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse

34

eengezinswoningen ___________

meergezinswoningen ___________

totaal ___________

80 87 94

65 67 69

72 79 80

114 103 112

73 72 76

92 85 94

138 116 132

92 73 88

132 108 128

sociale huurwoningen voor 1946 1946-1970 na 1970 particuliere huurwoningen voor 1946 1946-1970 na 1970 koopwoningen voor 1946 1946-1970 na 1970

118

72

104

totaal

sociale huurwoningen voor 1946 1946-1970 na 1970 particuliere huurwoningen voor 1946 1946-1970 na 1970 koopwoningen voor 1946 1946-1970 na 1970 totaal

spreekinstallatie en deuropener ________________

35

huismeester ________________

lift ________________

43,3% 78,0% 87,5%

8,1% 26,0% 32,0%

6,6% 45,4% 65,5%

20,1% 79,8% 92,7%

2,6% 20,1% 42,3%

7,6% 53,5% 93,5%

24,9% 81,2% 93,8%

3,2% 14,7% 18,4%

11,2% 51,8% 86,0%

74,4%

22,3%

51,4%

aanwezigheid voorzieningen, 2000 160

100% eengezins

140 120

meergezins

90% 80% 70%

100

60%

80

50%

60

40% 30%

40

20%

Bron: KWR 1999-2001 Oppervlakte: gemiddelde gebruiksoppervlakte (GBO) in m2 Helpdesk per e-mail ([email protected])

totaal

na 1970

1946-1970

koopwoningen voor 1946

na 1970

1946-1970

particuliere huurwoningen voor 1946

na 1970

0% 1946-1970

10%

0 sociale huurwoningen voor 1946

20

spreekinstallatie en deuropener

huismeester

Bron: KWR 1999-2001 Aanwezigheid lift bij meergezinswoning met tenminste 4 bouwlagen Helpdesk per e-mail ([email protected])

lift



Gemiddelde oppervlakte per woningtype naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse

Voorzieningen woningen: sanitair natte cel

1 2 of meer totaal voorzieningen in badkamer alleen een douche bad of bad en douche geen van beide totaal

1990 _________ 67% 33% _________ 100%

1995 _________ 65% 35% _________ 100%

2000 _________ 54% 46% _________ 100%

1990 _________ 61% 36% 3% _________ 100%

1995 _________ 60% 38% 2% _________ 100%

2000 _________ 56% 44% 0% _________ 100%

w aandachtsgroep _______________ Oppervlakte per persoon* eengezins woning 102 meergezins woning 68 totaal 88

37

w nietaandachtsgroep _______________

totaal w huishoudens _______________

124 76 112

118 72 104

Gemiddelde relatieve herstelkosten voor 1946 van 1946 t/m 1970 1971 of later totaal

7,8% 4,3% 2,0% 4,2%

7,3% 4,1% 2,1% 3,8%

7,5% 4,2% 2,1% 3,9%

Voorzieningen individuele CV lift bij meergezinswoning** dubbel glas intercom bij meergezinswoning*** huismeester

70% 49% 64% 73% 22%

83% 53% 72% 75% 20%

79% 52% 70% 74% 21%

voorzieningen

voorzieningen in de badkamer 100%

100% geen van beide

90%

aandachtsgroep

90% 80%

80% bad of bad en douche

70%

niet-aandachtsgroep

70% 60%

60% alleen een douche

50%

totaal huishoudens

50%

40%

40%

30%

30%

20%

20%

10%

10% 0%

0% 1990

1995

Bron: KWR 1989-1991 / 1994-1996 / 1999-2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000

individuele CV

lift

dubbel glas

intercom bij meergezinswoning*

Bron: KWR 1999-2001 * Gemiddelde gebruiksoppervlakte per persoon (GBO) ** meergezinswoningen met tenminste 4 bouwlagen *** Intercom: spreekinstallatie en deuropener Helpdesk per e-mail ([email protected])

huismeester



aantal toiletten

Kwaliteitsaspecten naar w aandachtsgroep/niet-aandachtsgroep

36


Fysieke kwaliteit van G4, G26 en overige gemeenten

G26 __________

Overige gemeenten __________

totaal Nederland __________

30 41

52 39

42 41

83

85

84

93 93

97 97

95 95

100

100

100

82

66

64

68

82

74

78

78

38

32

33

34

G4* __________ Voorzieningen (A) privé parkeerplaats 9 (B) speelvoorziening binnen 100 m 51 (C) gemiddelde of meer dan gemiddelde hoeveelheid openbaar groen 76 Vervuiling en vandalisme (D) zeer weinig tot geen vervuiling 87 (E) zeer weinig tot geen graffiti 87 (F) zeer weinig tot geen beschadigingen door vandalisme 99 Veiligheid (G) voldoende openbare verlichting (H) openbaar gebied voldoende overzichtelijk (I) verkeersverordening is woonerf of 30 km-zone

38

120 G4 100 G26 80 overige gemeenten

60 40 20 0 A B C Voorzieningen

D E F Vervuiling en vandalisme

* G4 vier grote steden Bron: KWR 1999-2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])

G

H Veiligheid

I

39

Verandering van de woningvoorraad

Woningaanbod en woningtekort Nieuwbouw en bouwvergunningen Onttrekkingen

40

van nieuwe woningen. Bij appartementen is sprake van een tegengesteld beeld: het gemiddelde gebruiksoppervlak van nieuwe appartementen is groter dan dat van appartementen in de voorraad. Het prijsverloop van nieuwe koopwoningen blijft ook in 2002 opmerkelijke fluctuaties vertonen. De huursector omvat een naar verhouding klein deel van de nieuwbouwproductie. Bovendien neemt dit aandeel in de loop van de tijd af. In tegenstelling tot de nieuwe koopwoningen zijn de meeste nieuwe corporatie-huurwoningen appartementen. Daarnaast is differentiatie in woningtypen bij nieuwe corporatiewoningen aanmerkelijk minder groot dan bij de nieuwe koopwoningen. Opvallend bij de bewoners van nieuwe corporatiewoningen is de oververtegenwoordiging van ouderen.

41

Bewoonde woningvoorraad per 1-1-1998 6,36 mln woningen


1994-1997

1998-2000

+ Nieuwbouw 356.800

+ Nieuwbouw 170.000

+ Produktie anderszins 19.800

+ Produktie anderszins 9.000

- Onttrekkingen 53.300

- Onttrekkingen 27.000 - Adm. Corr. 3.000

+ Urgente starters 128.300 + Urgente doorstromers 224.600

= Urgente vraag 352.900

Bron: WBO

Woningtekort 1994 137.000

Woningtekort 1998 84.700

+ Urgente doorstromers 224.600 + Urgente woningverlaters 43.600

= Aanbod 268.200




Voor de periode van 1995 - 2005 zijn door middel van convenanten afspraken gemaakt over de uitvoering van het VINEXverstedelijkingsbeleid. Hiervan vormen de afspraken over de woningbouw een belangrijk onderdeel. De woningbouwproductie is de laatste twee jaren behoorlijk gedaald. Het perspectief op een spoedige opleving van de bouwproductie is klein, gelet op het aantal afgegeven bouwvergunningen. Voor de daling is een aantal oorzaken te noemen, zonder dat daarbij gesteld kan worden dat een bepaalde oorzaak daarin een dominante rol speelt. Tussen de vier landsdelen zijn er grote verschillen voor wat betreft het aandeel van de diverse woningtypen. In de noordelijke provincies is de ‘twee-onder-een-kapper’ het dominante woningtype onder de verkochte woningen. In het westen wordt bijna de helft van de nieuwe koopwoningen in rij gebouwd. In het landsdeel Zuid valt het relatief grote aandeel appartementen op. Voor alle onderscheiden woningtypen blijkt dat de verkoopprijs per m2 gebruiksoppervlak voor in 2000 verkochte nieuwe woningen hoger is dan voor woningen die in dat jaar zijn verkocht in de voorraad. Bovendien is het gebruiksoppervlak van vrijstaande woningen en twee-onder-eenkap woningen in de voorraad groter dan dat

Ontwikkeling woningvoorraad, 2000

aanbod ____________ 11.740 14.800 13.634 12.357 9.435 10.661 9.603 11.801 7.092 8.395 10.293 10.754 9.073 11.299

1999 I 1999 II 1999 III 1999 IV 2000 I 2000 II 2000 III 2000 IV 2001 I 2001 II 2001 III 2001 IV 2002 I 2002 II

Statistisch woningtekort

42

verkoop ____________ 13.310 12.092 12.783 11.585 10.892 9.916 9.489 10.814 7.743 8.230 8.182 9.506 8.186 7.185

opgeleverd ____________

12.246 8.786 12.357 7.959 10.288

1990 _________ absoluut _________ 3.000 0 2.000 6.000 3.000 17.000 14.000 33.000 24.000 1.000 17.000 6.000 _________ 126.000

Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Nederland

43

1994 _________ absoluut _________ 1.000 3.000 2.000 8.000 4.000 15.000 15.000 30.000 29.000 2.000 17.000 11.000 _________ 137.000

1998 _______________________________ absoluut % woningvoorraad _________ _________ 1.000 0,4% 1.000 0,4% 0 0,0% 3.000 0,7% 2.000 1,8% 9.000 1,2% 10.000 2,3% 29.000 2,7% 10.000 0,7% 2.000 1,2% 18.000 2,0% 2.000 0,4% _________ 85.000 1,3%

statistisch woningtekort 1998 3,0%

17.500 aanbod 15.000

2,5% verkoop

12.500

2,0%

10.000 1,5% 7.500

Bron: Monitor Nieuwe Woningen 02/1 Aantal woningen per kwartaal Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: WBO Woningtekort bepaald op basis van urgent woningzoekenden en woningverlaters Gemeten op 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

N-Holland

Utrecht

N-Brabant

Flevoland

Nederland

Gelderland

Zeeland

Z-Holland

Overijssel

Limburg

Groningen

Drenthe

2002 II

2002 I

2001 IV

2001 III

2001 II

2001 I

2000 IV

2000 III

2000 II

2000 I

1999 IV

0,0% 1999 III

0 1999 II

0,5%

1999 I

2.500

Friesland

1,0%

5.000

Verandering van de woningvoorraad Woningaanbod en woningtekort

Verandering van de woningvoorraad Woningaanbod en woningtekort

Aangeboden en verkochte nieuwbouwwoningen


Voltooide nieuwbouwwoningen naar sector en prijsklasse

44

1996 _______ 2.900 3.100 3.000 7.000 4.100 10.300 7.700 10.900 19.100 1.800 14.000 5.100 _______ 88.900

1997 _______ 3.045 3.591 3.152 7.188 5.619 10.921 6.899 12.424 17.121 1.855 14.320 6.180 _______ 92.315

1998 _______ 2.807 3.317 2.101 6.502 5.369 9.196 5.768 14.995 19.424 2.044 14.868 4.125 _______ 90.516

1999 _______ 2.368 3.074 2.613 5.959 3.933 8.693 6.524 11.676 16.268 1.635 11.735 4.147 _______ 78.625

2000 _______ 1.769 2.503 2.043 4.307 4.565 7.360 6.485 10.096 14.584 1.845 11.441 3.652 _______ 70.650

2001 _______ 2.171 2.701 1.974 5.002 4.651 6.468 7.026 11.153 16.965 1.343 9.558 3.946 _______ 72.958

per 1.000 inw. _______ 3,8 4,3 4,2 4,6 14,1 3,3 6,3 4,4 5,0 3,6 4,0 3,5 _______ 4,4

2.100 3.500 2.800 800

3.085 2.790 1.900 335

6.442 3.115 1.862 460

3.470 1.711 2.562 1.289

1.734 2.421 1.846 896

1.961 2.140 1.654 3.167

2,7 4,8 2,8 12,4

w w w w w

goedkope huur middeldure huur goedkope koop middeldure koop dure huur en koop

totaal

1995 ______ 23.758 2.984 8.689 4.998 53.407 ______ 93.836

1996 ______ 23.142 5.736 6.453 11.701 41.902 ______ 88.934

1997 ______ 16.184 7.782 7.166 18.270 42.913 ______ 92.315

1998 ______ 11.798 7.619 6.651 16.452 47.996 ______ 90.516

45

1999 ______ 10.877 5.192 4.635 13.669 44.252 ______ 78.625

2000 ______ 7.226 5.735 3.983 10.865 42.839 ______ 70.648

2001 100%

16

18.000 16.000

14

14.000

12

12.000

10

10.000

aantal voltooide nieuwbouwwoningen per 1000 inw.

dure huur en koop 80% middeldure koop

60%

8

8.000

Bron: CBS Helpdesk per e-mail ([email protected])

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

0

Flevoland

0

Overijssel

2

Drenthe

2.000

Friesland

4

Groningen

4.000

per 1000 inw.

6.000

goedkope koop

40%

6

middeldure huur

20%

0% 1997

1998


1999

2000

goedkope huur

Verandering van de woningvoorraad Nieuwbouw en woonvergunningen


Voltooide nieuwbouwwoningen

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Voltooide nieuwbouwwoningen en afgifte bouwvergunningen naar prijsklasse en opdrachtgever, 2000

46

voltooide nieuwbouwwoningen

afgifte bouwvergunningen

___________________________________ andere overheid en bouwers particuliere w woningvoor opdrachtcorporaties de markt* gevers _______ _______ _______ 24.440 43.552 15.697 25.936 45.445 15.988 28.143 49.584 16.109 31.002 43.426 14.506 25.160 52.682 14.473 20.390 57.184 12.942 17.660 48.979 11.986 14.563 43.837 12.250 13.725 48.933 10.300

___________________________________ andere overheid en bouwers particuliere w woningvoor opdrachtcorporaties de markt* gevers _______ _______ _______ 25.989 46.717 16.828 32.589 57.763 17.412 36.120 46.482 15.803 24.062 62.314 15.743 23.014 64.377 14.110 19.326 54.166 14.181 15.658 54.904 13.639 14.696 51.041 12.826 11.452 40.764 10.110

overheid en w corporaties _______ voltooide nieuwbouwwoningen w goedkope huur 5.686 w goedkope koop 1.082 w middeldure huur 3.619 w middeldure koop 1.391 w dure huur- en koop 2.785 _______ totaal 14.563 afgifte bouwvergunningen w goedkope huur 5.001 w goedkope koop 695 w middeldure huur 4.105 w middeldure koop 1.402 w dure huur- en koop 3.493 _______ totaal 14.696

bouwers voor de markt* _______

andere particuliere opdrachtgevers _______

totaal _______

943 2.728 1.597 8.879 29.690 _______ 43.837

597 173 522 595 10.364 _______ 12.251

7.226 3.983 5.738 10.865 42.839 _______ 70.651

864 1.997 1.581 10.656 35.943 _______ 51.041

381 68 530 566 11.281 _______ 12.826

6.246 2.760 6.216 12.624 50.717 _______ 78.563

totaal voltooide nieuwbouwwoningen

100.000

dure huur en koop 80% middeldure koop

80.000 totaal afgifte bouwvergunningen

60.000

60%

middeldure huur

40% 40.000

Bron: CBS *Bouwers voor de markt inclusief institutionele beleggers Helpdesk per e-mail ([email protected])

0%

goedkope huur

Bron: CBS *Bouwers voor de markt inclusief institutionele beleggers Helpdesk per e-mail ([email protected])

andere particuliere opdrachtgevers

goedkope koop

bouwers voor de markt

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

0

20%

overheid en corporaties

20.000

1993

voltooide nieuwbouwwoningen

voltooide nieuwbouwwoningen 100%

120.000

47



Voltooide nieuwbouwwoningen en afgifte bouwvergunningen naar opdrachtgever

m3 per woning _____ 335 344 358 367 383 403 403 407 416 422 414 433 438 452 484 488 515

w bezettingsgraad _____ 2,2 2,4 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,4 2,4 2,4 2,5 2,4 2,4 2,4 2,5 2,5 2,5

3,0

600

bouwtype _______________________ eengezins meergezins _______ _______ Groningen 1.655 516 Friesland 2.359 342 Drenthe 1.641 333 Overijssel 4.402 600 Flevoland 3.902 749 Gelderland 5.268 1.200 Utrecht 5.407 1.619 N-Holland 7.742 3.411 Z-Holland 10.259 6.706 Zeeland 1.235 108 N-Brabant 7.223 2.335 Limburg 3.224 722 _______ _______ Nederland 54.317 18.641

aantal kamers _____________________________________________ 1 2 3 4 5 6+ ______ ______ ______ ______ ______ ______ 1 103 327 972 735 33 12 485 1.612 447 145 2 170 218 1.214 300 70 34 271 504 3.072 906 215 61 875 3.182 502 31 1 241 1.797 3.509 766 154 79 279 1.522 4.486 481 179 79 446 3.420 5.600 1.433 175 11 298 4.718 8.905 2.647 386 1 10 221 731 351 29 47 183 2.974 4.940 1.184 230 23 32 892 2.186 669 144 ______ ______ ______ ______ ______ ______ 278 2.106 17.953 40.409 10.421 1.791

100% meergezins

bezettingsgraad

Bron: CBS en BNW Betreft bruto-inhoud van woningen waarvoor bouwvergunning is verleend Helpdesk per e-mail ([email protected])

60%

40%

20%


Nederland

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

0%

Drenthe

1,0

eengezins

Friesland

100

3 m per bewoner

80%

Groningen

1,4

2000

200

1997

1,8

1994

300

1991

2,2

1988

400

3 m per woning

aantal personen

2,6

500

1985

oppervlakte

1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

m3 per bewoner _____ 150 147 146 148 152 162 161 167 171 173 169 180 182 188 194 195 206

Voltooide nieuwbouwwoningen naar aantal kamers en bouwtype, 2001

48

49



Ontwikkelingen in inhoud en woningbezetting van nieuwbouwwoningen

2001 I _______ 83 106 110 171 55 202 57 237 312 92 376 155 _______ 1.956

Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Totaal

2001 II _______ 139 136 119 297 50 193 58 116 164 94 350 144 _______ 1.860

Onttrekkingen aan de woningvoorraad

50

2001 III _______ 165 214 176 211 58 255 52 182 199 121 405 206 _______ 2.244

2001 IV _______ 223 411 179 573 91 501 160 389 331 138 799 445 _______ 4.240

2001 _______ 610 867 584 1.252 254 1.151 327 924 1.006 445 1.930 950 _______ 10.300


51

1995 _______ 899 686 340 663 36 1.570 510 1.836 4.630 525 1.494 502 _______ 13.691

1996 _______ 903 440 326 1.076 17 1.265 444 1.593 3.061 492 1.450 446 _______ 11.513

1997 _______ 591 535 262 836 289 1.002 997 1.233 4.605 393 1.306 478 _______ 12.527

1998 _______ 1.097 376 469 691 95 956 415 2.573 4.454 537 1.028 407 _______ 13.098

1999 _______ 1.525 792 433 913 10 1.111 473 3.011 3.412 383 1.251 1.040 _______ 14.354

2000 _______ 908 387 403 766 36 1.005 349 3.166 4.341 779 1.049 339 _______ 13.528

2001 _______ 2.103 572 762 962 385 1.062 819 2.639 3.888 273 1.379 711 _______ 15.555

825 1.843 1.118 271

980 1.869

240 1.723 1.514 760

1.993 2.124 340 39

1.769 1.756 301 84

1.929 1.496 1.125 117

1.404 978 1.509 480

183

Gereedgekomen woningen uit particulier opdrachtgeverschap 5.000

2.000

1995

2001 IV 4.000

1.500

2001

2001 III 2001 II

3.000

2001 I

2.000

1.000

500

1.000

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Limburg

Noord-Brabant

Zeeland

Zuid-Holland

Noord-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Groningen


Groningen

0

0

Bron: CBS Onttrekkingen door verbouw, buitengebruikstelling en vernietiging Cijfers 1996 gemeente Den Haag opgenomen in cijfers 1997 gemeente Den Haag. Cijfers voor Nederland en Zuid-Holland in 1996 exclusief gemeente Den Haag en in 1997 inclusief cijfers gemeente Den Haag 1996. Helpdesk per e-mail ([email protected])

Verandering van de woningvoorraad Onttrekkingen


Particulier opdrachtgeverschap naar provincie, 2001

Onttrekkingen aan de woningvoorraad naar bouwperiode

Verandering van de woningvoorraad Onttrekkingen

bouwperiode voor 1801 1801-1850 1851-1875 1876-1900 1901-1925 1926-1950 1951-1975 1976 en later totaal

1994 ______ 34 74 27 1.570 5.733 3.213 4.667 243 ______ 15.561

1995 ______ 47 40 45 1.499 4.403 2.846 4.491 320 ______ 13.691

1996 ______ 62 45 26 1.580 3.164 2.953 3.336 347 ______ 11.513

1997 ______ 37 26 32 1.149 3.895 2.782 4.182 424 ______ 12.527

1998 ______ 59 28 45 1.894 3.663 3.118 4.073 218 ______ 13.098

52

1999 ______ 41 21 37 1.495 3.188 2.531 6.751 290 ______ 14.354

2000 ______ 33 30 30 1.437 3.039 2.462 6.046 451 ______ 13.528

2000 voor 1900 1901-1925 1926-1950 1951-1975 1976 en later

Bron: CBS Onttrekkingen door verbouw, onbewoonbaarverklaring, buitengebruikstelling, afbraak, brand en andere rampen Cijfers 1996 exclusief gemeente Den Haag; cijfers 1996 gemeente Den Haag opgenomen in cijfers 1997 Een marginaal aantal woningen is buiten deze tabel gelaten door het ontbreken van de bouwperiode Helpdesk per e-mail ([email protected])

53

Wonen: bewoners en woninggebruik

Bevolking Voorzieningen en contacten Woonsatisfactie Veiligheid Kansarmoede Ruimte in en om de woning Verhuizingen

54

Bevolking en huisvesting 2000 (WBO)

bevolking 15.848.000 inwoners

huishoudens 6.824.000 huishoudens

De trend op de woningmarkt lijkt anno 2002 te veranderen. De zwakke economische ontwikkeling, de achterblijvende bouwproductie en de stagnerende doorstroming in de huursector zijn veelvuldig in het nieuws. De gevolgen voor de woningmarkt worden weinig rooskleurig beschreven. Als gekeken wordt naar de trends is er weliswaar een trendverschuiving waarneembaar, maar geen trendbreuk. De prijsvorming in de koopsector is stabiel. De woonwensen zijn als vanouds: er is een grote vraag naar eengezins huizen in de koopsector waarvoor de bewoners bereid zijn flink te investeren. De bewoners verwachtten een goede kwaliteit van de woning en een schone maar bovenal veilige woonomgeving. Door het hogere prijsniveau worden de luxere woningen betrokken door bewoners met een goed inkomen. Het zijn dikwijls mensen van middelbare leeftijd in hun actieve loopbaan en het zijn vaker huishoudens in de groeifase met jonge kinderen dan huishoudens in de empty-nest fase. Dit is geen regel van Meden en Perzen, want er is ook een groep ouderen met een goed pensioen die zich op woongebied veel kan permitteren. De keerzijde wordt gevormd door bewoners die minder bij kas zijn en woningen zoeken die goedkoop zijn. De goedkope voorraad is

geconcentreerd in stedelijke gebieden. Goedkopere woningen zijn ook kwalitatief minder en staan dikwijls in een onveiliger woonomgeving.

hoofdbewoner 99% van de huishoudens

inwonend 1% van de huishoudens

bewoonde andere ruimte o.a. woonwagens en woonschepen 1% van de huishoudens wooneenheid 3% van de huishoudens

woning 95% van de huishoudens

huurwoningen 48%

Bron: WBO

koopwoningen 52%

Wonen: bewoners en woninggebruik

De bewoners en het gebruik van de woning

55

bevolkingsomvang __________ 5.104.000 5.858.000 6.831.000 7.832.000 8.834.000 10.027.000 11.417.000 12.958.000 13.599.000 14.091.000 14.209.000 14.286.000 14.340.000 14.395.000 14.454.000 14.529.000

1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1975 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986

Bevolking naar leeftijd

56

bevolkingsomvang __________ 14.615.000 14.715.000 14.805.000 14.893.000 15.010.000 15.128.000 15.239.000 15.342.000 15.424.000 15.494.000 15.567.000 15.650.000 15.760.000 15.848.000 15.989.000 16.100.000

1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

57

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2005 2010 ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ t.e.m. 14 jaar 18,4% 18,4% 18,4% 18,5% 18,6% 18,6% 18,6% 18,6% 18,0% 15-24 jaar 12,9% 12,5% 12,2% 12,0% 11,9% 11,8% 11,9% 12,0% 12,3% 25-34 jaar 16,9% 16,8% 16,5% 16,1% 15,7% 15,2% 14,8% 13,5% 12,3% 35-44 jaar 15,4% 15,6% 15,7% 15,8% 15,9% 16,0% 16,1% 16,0% 15,0% 45-54 jaar 13,6% 13,8% 14,1% 14,2% 14,4% 14,5% 14,3% 14,1% 14,7% 55-64 jaar 9,5% 9,5% 9,6% 9,8% 10,0% 10,1% 10,7% 11,8% 12,8% 65-74 jaar 7,6% 7,6% 7,6% 7,6% 7,5% 7,5% 7,5% 7,6% 8,2% 75 jaar e.o. 5,7% 5,8% 5,9% 6,0% 6,0% 6,1% 6,1% 6,3% 6,6% Aant. inwoners in miljoenen

15,5

15,6

15,7

15,8

15,8

16,0

16,1

16,4

16,9

demografische druk*

0,60

0,61

0,61

0,61

0,61

0,61

0,62

0,63

0,64

bevolking in miljoen inwoners 100%

16,5

45+

90%

16,0

80% 15,5

25 - 44

70% 60%

15,0

t/m 24

50% 14,5

40%

14,0

30% 20%

13,5

10% 0%

Bron: CBS Gemeten op 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

1985

1984

1983

1982

1981

1980

13,0

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2005

2010

Bron: CBS Gemeten op 1 januari * Demografische druk is de verhouding tussen het niet-actieve deel (0-19 en 65+ jaar) op het actieve deel van de bevolking (20-64 jaar). Helpdesk per e-mail ([email protected])

Wonen: bewoners en woninggebruik Bevolking


Bevolkingsomvang

75 en totale 0-14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 ouder bevolking _______ _______ _______ _______ _______ _______ _______ _______ __________ Groningen 16,9% 13,9% 14,9% 15,1% 14,1% 10,7% 7,6% 6,9% 570.300 Friesland 19,0% 12,4% 13,7% 15,1% 14,1% 11,2% 7,8% 6,6% 636.779 Drenthe 18,6% 10,8% 12,9% 15,7% 14,9% 11,6% 8,7% 6,8% 478.900 Overijssel 19,5% 12,6% 14,8% 15,3% 13,6% 10,5% 7,7% 6,0% 1.093.876 Flevoland 23,5% 12,9% 15,7% 17,9% 13,7% 7,7% 5,0% 3,6% 341.523 Gelderland 19,0% 12,0% 14,2% 15,9% 14,4% 10,8% 7,7% 6,0% 1.948.813 Utrecht 19,1% 12,3% 16,3% 16,3% 13,8% 9,8% 6,7% 5,7% 1.139.587 N-Holland 17,9% 11,0% 16,0% 16,8% 14,4% 10,5% 7,1% 6,3% 2.557.353 Z-Holland 18,6% 12,2% 15,3% 15,9% 14,0% 10,3% 7,3% 6,5% 3.423.241 Zeeland 18,4% 11,0% 13,0% 14,7% 14,6% 11,8% 8,5% 7,9% 376.959 N-Brabant 18,6% 11,7% 14,5% 16,3% 14,6% 11,1% 7,8% 5,4% 2.390.107 Limburg 17,1% 11,0% 12,8% 16,5% 15,5% 12,0% 8,8% 6,2% 1.142.855 __________ Nederland 18,6% 11,9% 14,8% 16,1% 14,3% 10,7% 7,5% 6,1% 16.100.293 Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht

16,1% 17,4% 17,2% 15,8%

11,3% 13,3% 12,2% 14,8%

20,9% 17,5% 17,5% 23,3%

18,0% 15,3% 15,7% 15,5%

13,2% 12,4% 13,2% 10,9%

Aantal w huishoudens

58

8,6% 9,3% 9,4% 8,0%

5,9% 7,4% 6,9% 5,9%

5,9% 7,4% 8,0% 5,6%

1982 ______ 214 203 147 344 24 589 327 906 1.170 127 691 369 ______ 5.111


59

1986 ______ 226 216 155 357 61 643 371 980 1.263 134 757 402 ______ 5.565

1990 ______ 237 229 167 379 78 695 413 1.042 1.333 135 822 431 ______ 5.961

1994 ______ 252 243 178 410 95 745 447 1.110 1.432 147 895 453 ______ 6.407

1998 ______ 259 257 194 436 109 775 463 1.150 1.467 153 957 478 ______ 6.698

2000 ______ 261 261 192 436 120 788 481 1.171 1.512 156 963 484 ______ 6.824

734.316 598.568 458.635 260.545 toename huishoudens (x 1000) 2000 t.o.v. 1998 50

Nederland 0-14 jr

40 15-24 jr 30 25-34 jr 20 35-44 jr 10 45-54 jr 0

Bron: CBS Gemeten op 1 januari 2002 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: WBO Aantal huishoudens x 1.000 Flevoland: voor 1 januari 1986 ZIJP Gemeten op 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

75 jr en ouder

Friesland

65-74 jr

-10

Groningen

55-64 jr



Bevolking naar leeftijd en provincie, 2002

w Huishoudens naar grootte

1 2 3 4 5 of meer totaal (100%)

1978 ______ 18% 30% 17% 21% 14%

1982 ______ 22% 30% 16% 21% 11%

1986 ______ 28% 30% 15% 19% 8%

1990 ______ 29% 32% 14% 17% 8%

1994 ______ 31% 33% 14% 15% 7%

1998 ______ 33% 34% 13% 14% 6%

2000 ______ 34% 33% 13% 14% 7%

4.692

5.111

5.565

5.961

6.407

6.699

6.824

100%

1978 ______ w eenpersoonshuishouden 18% w niet gezinshuishouden 3% (echt)paar 26% (echt)paar met kinderen 48% een-oudergezin 5% totaal (100%)

4.692

61

1982 ______ 22% 2% 26% 43% 7%

1986 ______ 28% 1% 26% 38% 7%

1990 ______ 29% 1% 28% 35% 7%

1994 ______ 31% 0% 30% 33% 6%

1998 ______ 33% 1% 31% 30% 5%

2000 ______ 34% 1% 30% 31% 4%

5.111

5.565

5.961

6.407

6.699

6.824

60% 5 of meer

80%

50%

eenpersoonshuishouden

40%

(echt)paar

30%

(echt)paar met kinderen

4 60%

3

40%

2

20%

1

20%

een-oudergezin

10% niet gezinshuishouden

0%

0% 1978

1982

1986

1990

Bron: WBO Gemeten op 1 januari Totaal x 1000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

1994

1998

2000

1978

1982

1986

1990

Bron: WBO (Echt)paar: gehuwd of met vaste partner Gemeten op 1 januari Totaal x 1000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

1994

1998

2000



aantal personen

w Huishoudens naar samenstelling

60

18 - 24

25 - 34

35 - 44

45 - 54

55 - 64

65 en ouder

totaal

_______

_______

_______

_______

_______

_______

_______

zelfstandige woning

71%

94%

98%

98%

98%

95%

95%

wooneenheid

23%

4%

1%

1%

1%

3%

3%

w bewoonde andere ruimten

1%

1%

1%

1%

1%

2%

1%

inwoning

5%

1%

0%

0%

0%

0%

1%

328.800 1.369.900 1.434.800

939.200

totaal (100%)

w Eenpersoonshuishoudens

62

902.000 1.424.800 6.824.400

63


1982 _____ 28% 21% 16% 18% 8% 20% 25% 27% 24% 20% 17% 17%

1986 _____ 32% 25% 21% 23% 18% 26% 31% 34% 30% 24% 21% 22%

1990 _____ 35% 26% 20% 25% 22% 26% 32% 37% 32% 25% 23% 24%

1994 _____ 39% 29% 24% 27% 22% 28% 34% 38% 34% 27% 25% 25%

1998 _____ 39% 32% 29% 29% 19% 30% 32% 40% 35% 27% 29% 29%

2000 _____ 39% 31% 27% 29% 26% 30% 36% 40% 37% 29% 28% 29%

Nederland

22%

23%

29%

31%

33%

34%

eenpersoonshuishoudens 2000 45% zelfstandige woning

40% 35%

wooneenheid bewoonde andere ruimten inwoning

30% 25% 20% 15% 10%

18 tot 24 jr

65 jr en ouder

5%


Bron: WBO Aantal eenpersoonshuishoudens als percentage van alle huishoudens Flevoland: voor 1 januari 1986 ZIJP Gemeten op 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

Limburg

N-Brabant

Zeeland

N-Holland

Z-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Groningen

0%



w Huishoudens naar huisvestingsvorm, 2000

Bevolking naar w woonmilieu

526.210 huishoudens

55% alleenstaanden 23% huishoudens zonder kinderen 21% huishoudens met kinderen

Stedelijk buiten-centrum 2.652.650 huishoudens

Groen stedelijk 514.310 huishoudens

centrum stedelijk ________ w aandachtsgroep 41% 55-plussers 31% alleenstaanden 51% aantal woningen 458.458

stedelijk buitencentrum ________ 38% 33% 37% 2.515.999

groen stedelijk ________ 34% 38% 34% 486.318

65

centrum dorps ________ 32% 36% 24% 2.301.277

landelijk ________ 32% 38% 22% 743.200

totaal ________ 35% 35% 31% 6.505.250



60% aandachtsgroep Centrum dorps 2.363.140 huishoudens

25% alleenstaanden

50% 55-plussers

33% huishoudens zonder kinderen 42% huishoudens met kinderen

40% alleenstaanden 30% 20%

Bron: WBO 2000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

landelijk

centrum dorps

0% groen stedelijk

42% huishoudens met kinderen


10%

35% huishoudens zonder kinderen stedelijk buitencentrum

768.060 huishoudens

23% alleenstaanden

centrum stedelijk

Landelijk



Centrum stedelijk

Bewonerskenmerken naar w woonmilieu, 2000

64

Immigratie en emigratie

66

voor ’45 ’45-’59 ’60-’69 ’70-’79 ’80-’89 vanaf ’90 totaal _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ w aandachtsgroep 37% 47% 39% 32% 33% 26% 35% 55-plussers

31%

42%

45%

38%

27%

29%

35%

alleenstaanden

30%

39%

32%

29%

32%

27%

31%

aantal woningen 1.319.010

785.144

989.496 1.345.857 1.112.733

953.013 6.505.253

EU-landen Turkije Overig Europa

1997 1998 1999 2000 2001 ___________ ___________ ___________ ___________ ___________ immiemi- immiemi- immiemi- immiemi- immiemigratie gratie gratie gratie gratie gratie gratie gratie gratie gratie _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ 24,6 29,7 35,7 30,0 34,9 30,1 35,8 32,9 35,4 35,0 6,9 1,9 6,3 1,5 5,4 1,3 5,8 1,2 6,4 0,9 17,9 3,7 9,8 3,8 12,0 3,8 16,9 4,1 15,8 4,1

Nederlandse Antillen Suriname Overig Amerika

5,9 3,5 11,2

3,3 1,4 9,4

10,5 4,6 11,2

3,8 1,2 8,4

11,6 3,1 10,7

3,9 0,9 8,2

13,1 3,4 11,1

3,7 0,8 8,2

10,9 3,4 11,2

4,1 0,8 7,6

Azië

22,8

6,7

25,4

6,2

22,6

5,4

25,1

5,4

26,0

5,4

Marokko Overig Afrika

4,8 10,3

1,1 3,1

5,4 11,1

0,8 3,0

4,7 10,9

0,7 2,7

4,4 13,8

0,7 2,4

5,2 15,9

0,7 2,6

1,7

1,9

2,0

1,8

2,0

2,0

2,1

2,0

2,3

2,0

-

-

0,5

-

1,1

-

1,2

-

1,0

-

Oceanië Asielzoekerscentra Gegevens onbekend Totaal

50%

67

0,3 0,4 ___________ ___________ ___________ ___________ ___________ 109,9 62,2 122,9 60,5 119,1 59,0 132,9 61,2 133,4 63,3

150 aandachtsgroep

45% 40%

55-plussers

35% 30%

alleenstaanden

emigratie 100

immigratie

50

25% 20%

0

15% 10%

-50

5% 0%

-100 voor 1945

1945-1959


vanaf 1990

1997

1998

1999

Bron: CBS Aantal x 1.000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000

2001



Bewonerskenmerken naar bouwperiode, 2000

centrumstedelijk _________ vereniging 36% café 24% museum 9% kerk 15%

stedelijk buitencentrum _________ 36% 12% 4% 18%

groenstedelijk _________ 41% 9% 4% 21%

centrumdorps _________ 45% 9% 3% 27%

Sociale contacten naar w woonmilieu, 2000

68

landelijk _________ 48% 8% 2% 30%

totaal _________ 49% 56% 58% 56%

centrumstedelijk _________

stedelijk buitengroencentrum stedelijk _________ _________

69

centrumdorps _________

landelijk _________

totaal _________

wekelijks familiecontact

79%

82%

83%

88%

86%

84%

wekelijks contact met vrienden

79%

76%

75%

76%

74%

76%

vaak contact naaste buren*

14%

15%

15%

16%

17%

15%

vaak contact met buurtbewoners*

7%

7%

7%

8%

8%

7%

mensen kennen elkaar nauwelijks*

7%

5%

6%

2%

2%

4%

100%

60% centrumstedelijk

wekelijks familiecontact 80%

stedelijk buiten-centrum

40%

wekelijks contact met vrienden

60%

groen-stedelijk

vaak contact naaste buren

40% 20%

centrum-dorps 20%

vaak contact met buurtbewoners

0%

mensen kennen elkaar nauwelijks

Bron: WBO 2000 Aandeel dat tenminste één keer per maand (verenigingen één keer per week) een culturele voorziening bezoekt Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: WBO 2000 * repondent hebben geantwoord: ‘helemaal meer eens’ Helpdesk per e-mail ([email protected])

totaal

kerk

landelijk

museum

centrumdorps

café

groenstedelijk

vereniging

stedelijk buitencentrum

0%

centrumstedelijk

landelijk

Wonen: bewoners en woninggebruik Voorzieningen en contacten


Bezoek aan culturele voorzieningen naar w woonmilieu, 2000

centrumstedelijk _________ crèche gebruik 4% niet-aanwezig 8% basisschool gebruik 9% niet-aanwezig 6% speelvoorzieningen gebruik 6% niet-aanwezig 17% voorzieningen voor jongeren gebruik 2% niet-aanwezig 24% medische voorzieningen gebruik 73% niet-aanwezig 4%


Waardering algemene voorzieningen naar w woonmilieu, 2000

70


landelijk _________

totaal _________

5% 5%

5% 9%

6% 10%

5% 20%

5% 9%

14% 2%

13% 4%

17% 5%

16% 8%

15% 4%

9% 7%

9% 13%

10% 12%

9% 16%

9% 11%

6% 11%

4% 15%

7% 17%

6% 20%

6% 15%

77% 4%

77% 5%

83% 7%

67% 24%

78% 7%



71


landelijk _________

totaal _________

winkels voldoende onvoldoende niet-aanwezig

87% 10% 3%

86% 10% 4%

82% 12% 6%

81% 11% 8%

52% 20% 28%

80% 12% 8%

groen voldoende onvoldoende niet-aanwezig

65% 30% 5%

82% 16% 2%

83% 15% 2%

85% 11% 3%

85% 9% 7%

82% 14% 3%

ontbreken voorzieningen volgens huishoudens

waardering winkels naar woonmilieu 100%

30% crèche basisschool

voldoende 80%

onvoldoende

20% speelvoorzieningen

60%

nietaanwezig

40% voorzieningen voor jongeren

10%

20% medische voorzieningen 0%



totaal

landelijk

centrumdorps

groenstedelijk


centrumstedelijk

totaal

landelijk

centrumdorps

groenstedelijk


centrumstedelijk

0%



Gebruik en aanwezigheid voorzieningen voor specifieke doelgroepen naarw woonmilieu, 2000

stedelijk centrum buitenstedelijk centrum ________ ________ buurtgroen 5,3% 2,3% haltes openbaar vervoer 2,4% 2,6% medische voorzieningen 4,4% 4,1% creche 8,1% 5,3% speelgelegenheid 17,2% 7,1% parkeergelegenheid 4,2% 1,7% winkels 2,7% 4,2% aantal woningen 458.459 2.515.999

Ontbrekende voorzieningen naar bouwperiode, 2000

72

groen centrum stedelijk dorps ________ ________ 2,0% 3,3% 3,9% 9,0% 5,4% 6,8% 9,4% 9,6% 12,8% 11,7% 2,9% 3,7% 6,0% 8,5% 486.318 2.301.277

landelijk ________ 6,6% 16,2% 23,5% 19,8% 15,8% 9,9% 27,7% 743.201

totaal ________ 3,4% 6,5% 7,4% 9,0% 10,9% 3,6% 8,5% 650.254

bouwperiode van de buurt (overwegend) voor ’45 ’45-’59 _______ _______ buurtgroen 6,8% 3,5%

’70-’79 _______ 2,1%

’80-’89 vanaf ’90 _______ _______ 2,3% 3,2%

totaal _______ 3,4%

haltes openbaar vervoer

8,4%

6,4%

5,3%

5,2%

5,5%

8,0%

6,5%

medische voorzieningen

9,5%

8,1%

6,2%

6,2%

6,0%

8,3%

7,4%

crèche 12,5% speelgelegenheid 17,3%

9,9% 12,9%

7,0% 9,4%

6,9% 7,9%

7,4% 8,0%

10,0% 9,5%

9,0% 10,9%

7,5%

3,6%

2,6%

2,4%

1,9%

3,0%

3,6%

11,5%

9,8%

5,8%

6,9%

6,7%

10,2%

8,5%

aantal woningen 1.319.010

785.144

parkeergelegenheid winkels

30%

’60-’69 _______ 2,0%

73

989.496 1.345.857 1.112.732

953.013 6.505.252

20% centrum stedelijk

25% 20%


15%

groen stedelijk

10%

centrum dorps

voor 1945

18% 16%

vanaf 1990

14% 12%

totaal

10% 8%

landelijk

5%

6% 4% 2%

Bron: WBO 2000 De cijfers hebben betrekking op afwezigheid van voorzieningen voorzover dat als probleem wordt ervaren Helpdesk per e-mail ([email protected])

winkels

parkeergelegenheid

speelgelegenheid

crèche



buurtgroen

winkels

parkeergelegenheid

speelgelegenheid

crèche



0% buurtgroen

0%

Bron: WBO 2000 De cijfers hebben betrekking op afwezigheid van voorzieningen voorzover dat als probleem wordt ervaren Helpdesk per e-mail ([email protected])



Ontbrekende voorzieningen naar w woonmilieu, 2000

centrumstedelijk _________ mee eens 68% neutraal 15% mee oneens 17%

stedelijk buitencentrum _________ 67% 17% 16%

groenstedelijk _________ 72% 13% 15%

centrumdorps _________ 77% 12% 11%

landelijk _________ 78% 10% 12%

Tevredenheid met woning en bevolkingssamenstelling naar w woonmilieu

74

totaal _________ 72% 14% 13%

centrumstedelijk __________ bevolkingssamenstelling 1998 17,7% 1999 14,0% 2000 13,5% woning 1998 1999 2000

36,3% 32,8% 37,9%

75

stedelijk buitencentrum __________

groenstedelijk __________

centrumdorps __________

landelijk __________

14,2% 12,4% 14,8%

15,7% 13,2% 15,5%

17,0% 16,6% 19,2%

21,1% 18,4% 20,0%

35,1% 33,6% 33,6%

44,0% 39,3% 41,7%

42,5% 42,9% 45,3%

44,5% 46,8% 46,8%

bevolkingssamenstelling 25%

80% centrumstedelijk

1998 20%

60% stedelijk buiten-centrum 40%

1999

15%

2000

groen-stedelijk 10% centrum-dorps

20%

5% landelijk

0%


Bron: WBO 2000 percentages hebben betrekking op het antwoord ‘helemaal tevreden met’ Helpdesk per e-mail ([email protected])

landelijk

centrumdorps

groenstedelijk

mee oneens


neutraal

centrumstedelijk

0% mee eens

Wonen: bewoners en woninggebruik Woonsatisfactie


Medeverantwoordelijkheid voor de leefbaarheid in de buurt, 2000

centrum stedelijk ________ zeer tevreden 37,9% tevreden 47,7% niet (on)tevreden 8,4% ontevreden 3,9% zeer ontevreden 2,2% ________ totaal 100,0%

stedelijk buitencentrum ________ 33,6% 48,4% 10,8% 5,3% 1,8% ________ 100,0%

groen stedelijk ________ 41,7% 45,8% 8,3% 2,9% 1,3% ________ 100,0%

centrum dorps ________ 45,3% 45,3% 6,9% 2,0% 0,5% ________ 100,0%

Tevredenheid met de woning naar bouwperiode, 2000

76

landelijk ________ 46,8% 45,7% 5,5% 1,8% 0,3% ________ 100,0%

totaal ________ 40,2% 46,7% 8,5% 3,5% 1,2% ________ 100,0%

zeer tevreden tevreden niet (on)tevreden ontevreden zeer ontevreden totaal

77

voor ’45 ’45-’59 ’60-’69 ’70-’79 ’80-’89 vanaf ’90 totaal _______ _______ _______ _______ _______ _______ _______ 41,4% 32,6% 32,3% 39,7% 39,1% 54,8% 40,2% 44,9% 48,3% 52,0% 48,2% 48,0% 39,1% 46,7% 7,7% 11,5% 10,8% 8,3% 9,0% 4,3% 8,5% 4,4% 5,0% 3,7% 3,0% 3,2% 1,7% 3,5% 1,6% 2,8% 1,3% 0,8% 0,7% 0,2% 1,2% _______ _______ _______ _______ _______ _______ _______ 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

zeer tevreden 100%

50%

zeer ontevreden

90% 80%

40%

ontevreden

70% 60%

30%

niet (on)tevreden

50% tevreden

40%

20%

30% zeer tevreden

20%

10%

10% 0%


landelijk

centrum dorps

groen stedelijk


centrum stedelijk

0%

voor 1945

1945 1959

1960 1969

1970 1979


1980 1989

vanaf 1990



Tevredenheid met de woning naar w woonmilieu, 2000

eigendomsklasse ___________________________ eigenaar huurder ________ ________ zeer tevreden 52,9% 26,2% tevreden 42,1% 51,8% niet (on)tevreden 4,0% 13,3% ontevreden 0,9% 6,4% zeer ontevreden 0,1% 2,3% ________ ________ totaal 100,0% 100,0%

Tevredenheid met de woonomgeving naar w woonmilieu, 2000

78

woningtype ___________________________________ eengezinswoningmeergezinswoning ________ ________ 45,6% 28,4% 45,2% 50,0% 6,4% 12,9% 2,2% 6,3% 0,6% 2,4% ________ ________ 100,0% 100,0%

centrum stedelijk ________ helemaal eens 31,7% mee eens 52,4% niet eens/oneens 8,6% mee oneens 5,5% helemaal oneens 1,8% ________ totaal 100,0%

stedelijk buitencentrum ________ 25,4% 53,7% 10,1% 8,4% 2,5% ________ 100,0%

groen stedelijk ________ 31,7% 51,6% 9,4% 5,5% 1,9% ________ 100,0%

centrum dorps ________ 36,3% 52,8% 6,2% 3,9% 0,9% ________ 100,0%

landelijk ________ 40,9% 50,8% 4,8% 2,7% 0,8% ________ 100,0%

79

totaal ________ 31,9% 52,8% 8,0% 5,7% 1,6% ________ 100,0%

helemaal eens eigenaar

50%

huurder zeer tevreden

40% tevreden niet (on)tevreden

30%

ontevreden/ zeer ontevreden

20%

10%



landelijk

centrum dorps

groen stedelijk


centrum stedelijk

0%



Tevredenheid met de woning naar woningkenmerken, 2000

voor ’45 _______ helemaal eens 34,9% mee eens 50,1% niet eens/oneens 7,2% mee oneens 6,5% helemaal oneens 1,3% _______ totaal 100,0%

’45-’59 _______ 27,8% 52,2% 9,7% 7,8% 2,6% _______ 100,0%

’60-’69 _______ 28,6% 54,8% 8,8% 5,9% 2,0% _______ 100,0%

’70-’79 _______ 32,1% 54,1% 7,4% 5,1% 1,3% _______ 100,0%

Beleving sociale aspecten naar w woonmilieu, 2000

80

’80-’89 vanaf ’90 _______ _______ 28,6% 38,1% 56,1% 49,5% 8,5% 6,9% 5,1% 4,3% 1,7% 1,3% _______ _______ 100,0% 100,0%

totaal _______ 31,9% 52,8% 8,0% 5,7% 1,6% _______ 100,0%


stedelijk buitencentrum _________

groenstedelijk _________


81

landelijk _________

totaal _________

In deze buurt gaat men op een prettige manier met elkaar om mee eens 75% 72% 75% 84% neutraal 20% 19% 18% 12% mee oneens 5% 9% 7% 4%

88% 9% 3%

78% 15% 6%

Ik woon in een gezellige buurt met veel saamhorigheid mee eens 26% 27% 25% 18% neutraal 24% 22% 21% 18% mee oneens 50% 51% 54% 64%

13% 15% 72%

21% 20% 59%

totaal 80%

100%

In deze buurt gaat men op een prettige manier met elkaar om

helemaal oneens

90% 80%

mee oneens

70% 60%

60%

niet eens/oneens 40%

50%

Ik woon in een gezellige buurt met veel saamhorigheid

mee eens

40% 30%

helemaal eens

20%

20%

10% 1960 1969

1970 1979


1980 1989

vanaf 1990


mee oneens

1945 1959

neutraal

voor 1945

mee eens

0%

0%



Tevredenheid met de woonomgeving naar bouwperiode, 2000

w woonmilieu angst voor beroving/ lastigvallen verkeersonveilig last van vandalisme verkeerslawaai burenoverlast overlast stank, lawaai etc. aantal woningen

centrum stedelijk ________

stedelijk buitencentrum ________

groen stedelijk ________

centrum dorps ________

landelijk ________

totaal ________

11,5% 54,4% 33,6% 32,9% 16,0%

11,5% 63,0% 26,2% 25,1% 18,0%

5,9% 60,6% 23,1% 28,6% 15,3%

4,5% 62,5% 12,9% 21,3% 10,9%

3,1% 59,7% 8,0% 23,9% 8,3%

7,6% 61,7% 19,7% 24,4% 14,0%

43,2% 36,1% 458.457 2.515.999

33,5% 25,6% 486.318 2.301.277

Aspecten van ontevredenheid* met de woonomgeving naar bouwperiode, 2000

82

23,4% 31,2% 743.201 6.505.252

bouwperiode van de buurt (overwegend) voor ’45 ’45-’59 ’60-’69 ’70-’79 ’80-’89 vanaf ’90 totaal _________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ angst voor beroving/ lastigvallen 8,4% 10,2% 8,1% 6,6% 7,3% 5,8% 7,6% verkeersonveilig 48,3% 60,0% 66,4% 67,1% 65,0% 65,2% 61,7% last van vandalisme 21,0% 21,1% 20,0% 19,9% 21,2% 14,4% 19,7% verkeerslawaai 35,8% 25,8% 22,2% 20,8% 21,5% 18,5% 24,4% burenoverlast 15,1% 18,6% 14,3% 13,6% 14,3% 8,8% 14,0% overlast stank, lawaai etc. 37,2% 33,3% 29,5% 29,5% 31,8% 25,5% 31,2% aantal woningen 1.319.010 785.143 989.496 1.345.859 1.112.732 953.012 6.505.252

70%

70%

voor 1945

centrum stedelijk 60%

60% stedelijk buitencentrum

50%

vanaf 1990

50%

totaal

40%

40%

groen stedelijk 30%

30% centrum dorps

20%

20% landelijk

10%

Bron: WBO 2000 *Aandeel bewoners dat antwoordde ‘mee eens’ of ‘helemaal mee eens’ Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: WBO 2000 *Aandeel bewoners dat hier matig tot veel hinder van ondervindt Helpdesk per e-mail ([email protected])

overlast stank, lawaai etc.

burenoverlast

verkeerslawaai

last van vandalisme

verkeersonveilig

angst voor beroving/ lastigvallen

overlast stank, lawaai etc.

burenoverlast

verkeerslawaai

last van vandalisme

verkeersonveilig

0% angst voor beroving/ lastigvallen

0%

10%

83



Aspecten van ontevredenheid* met de woonomgeving naar w woonmilieu, 2000

centrumstedelijk __________ zeer tevreden 2% tevreden 9% neutraal 12% ontevreden 55% zeer ontevreden 22%

stedelijk buitencentrum __________ 2% 8% 9% 53% 26%

Beleving van onveiligheid

84

politiedistrict groenstedelijk __________ 2% 4% 7% 57% 31%

centrumdorps __________ 1% 3% 5% 57% 34%

landelijk __________ 1% 2% 5% 53% 39%

60%

85

Amsterdam- RotterdamAmstelland Rijnmond

Utrecht

Haaglanden Nederland

__________ __________ __________ __________ __________ onveiligheidsgevoelens 7,1% 9,9% 6,0% 7,4% 5,5% mijdt bepaalde plekken in woonplaats vanwege onveiligheid 17,3% 15,5% 11,0% 12,3% 10,4% doet ’s avonds en ’s nachts niet open vanwege onveiligeid 22,5% 26,5% 12,8% 18,9% 16,7% laat waardevolle spullen thuis ter voorkoming van diefstal of beroving 23,3% 22,5% 15,1% 19,8% 15,5% rijdt of loopt om om onveilige plekken te mijden 13,4% 13,7% 9,9% 9,3% 9,1% staat kinderen niet toe ergens naar toe te gaan vanwege onveiligheid 32,9% 33,9% 29,0% 32,0% 26,3%

30%

50%

zeer tevreden

40%

tevreden

20%

30%

neutraal

15%

20%

ontevreden

10%

10%

zeer ontevreden

5%

0%

onveiligheids gevoelens

25%

mijden van bepaalde plekken doet ’s avonds en ’s nachts niet open laat waardevolle spullen thuis ter voorkoming van diefstal of beroving


Bron: Politiemonitor bevolking meting 2001 Percentage van de bevolking dat antwoordt: ‘komt vaak voor’ Helpdesk per e-mail ([email protected])

Nederland

Haaglanden

Utrecht

RotterdamRijnmond

AmsterdamAmstelland

landelijk

centrumdorps

groenstedelijk


centrumstedelijk

0%

Wonen: bewoners en woninggebruik Veiligheid


Waardering veiligheid per w woonmilieu, 2000

Slachtoffer-ervaringen

Amsterdam- RotterdamAmstelland Rijnmond

bedreiging mishandeling inbraak in woning poging tot inbraak in woning beroving zonder geweld beroving met geweld diefstal uit auto autodiefstal fietsdiefstal

Haaglanden Nederland

Utrecht

__________ __________ __________ __________ __________ 9,0% 6,2% 7,6% 7,0% 5,6% 1,6% 0,8% 1,9% 1,3% 1,1% 3,0% 2,1% 2,7% 3,1% 2,1% 4,5% 5,5% 3,7% 4,9% 3,5% 7,3% 3,8% 3,9% 4,8% 3,5% 1,1% 0,6% 0,5% 0,6% 0,4% 18,1% 9,7% 10,2% 13,9% 6,9% 1,7% 1,0% 0,6% 1,1% 0,8% 16,0% 4,6% 8,0% 8,0% 5,5%

1993 ________ inbraakalarm 6,2% extra hang- en sluitwerk 67,6% licht laten banden bij afwezigheid 69,1% extra buitenverlichting 51,4%

87

1995 ________ 6,9% 71,8% 74,7% 64,2%

1997 ________ 7,7% 74,4% 75,1% 66,6%

1999 ________ 8,3% 74,2% 73,5% 68,6%

2001 ________ 8,1% 76,6% 74,1% 70,1%

100%

10%

1993

bedreiging 80%

8%

1995

mishandeling 6%

inbraak in woning

4% beroving zonder geweld

2%

1997

40%

1999

20%

2001

Bron: Politiemonitor bevolking meting 2001 Bedreiging, mishandeling en beroving: percentage mensen dat één of meer keer slachtoffer is geweest. Inbraak: in procenten van het totaal aantal woningen Diefstal van en uit auto’s en van fietsen: aantal voorvallen per 100 auto’s/fietsen Helpdesk per e-mail ([email protected])

extra buitenveerlichting

licht laten branden bij afwezigheid

extra hang- en sluitwerk

inbraakalarm

Nederland

Haaglanden

Utrecht

RotterdamRijnmond

0% AmsterdamAmstelland

0%

60%

Bron: Politiemonitor bevolking meting 2001 Inbraakalarm, extra hang- en sluitwerk en extra buitenverlichting: percentage van totaal aantal woningen, percentage ‘aanwezig’ Licht laten branden bij afwezigheid: percentage van totaal aantal woningen, percentage ‘wel eens’ Helpdesk per e-mail ([email protected])



politiedistrict

Preventiemaatregelen

86

1990-1993 ______ 7,6% 6,1% 10,4% 9,5% 3,7%

1994-1997 ______ 6,5% 6,5% 6,4% 8,6% 3,3%

toename ______ -1,1% 0,4% -4,0% -0,8% -0,3%

overige gemeenten > 100.000 inwoners

5,7%

4,5%

gemeenten < 100.000 inwoners

5,2%

3,7%

-1,2% 0,0% -1,5%

Nederland

5,6%

4,2%

-1,4%

vier grote steden Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht

w Kansarme huishoudens naar woonmilieutype

88

12%

89

centrum stedelijk ______ 6,6% 6,7% 6,7% 8,2% 1,9%

stedelijk buiten centrum ______ 6,6% 6,5% 6,5% 9,4% 3,5%

groen stedelijk ______ 4,2% 5,0% 4,4% 2,4% 5,0%

centrum dorps ______ -

landelijk wonen ______ -

overige gemeenten > 100.000 inw.

4,2%

4,6%

4,1%

-

-


3,4%

4,8%

4,2%

3,4%

2,4%

Nederland

4,9%

5,3%

4,3%

3,4%

2,4%


10% 1990-1993

10% 1994-1997 8%

centrum stedelijk

9% 8% 7%


6% 6%

5%

groen stedelijk

4% 4%

3% 2%

2%

1% 0%

Bron: WBO 1994 en 1998 Helpdesk per e-mail ([email protected])


Nederland


gemeenten > 100.000 inwoners

Utrecht

Den Haag

Rotterdam

Amsterdam

vier grote steden



Utrecht

Den Haag

Rotterdam

Amsterdam

vier grote steden

0%

Wonen: bewoners en woninggebruik Kansarmoede


w Kansarme huishoudens in Nederland

vooroorlogs ______ 5,1% 5,0% 6,8% 6,0% 1,6%


90

vroeg-naoorlogs ______ 10,2% 14,0% 8,5% 11,8% 5,8%

recent ______ 7,0% 6,3% 5,2% 12,3% 4,0%

Ruimtegebruik in en om de woning

Bevolkingsdichtheid Nederland en omringende landen 2000

2,3%

4,9%

4,9%


3,8%

5,4%

3,3%

Kavelgrootte eengezinswoningen Nederland 2000 in bestaand stedelijk gebied

468 inw/km2 Nederland

151 m2 goedkope woningen

339 inw/km België

202 m2 middelduur

246 inw/km2 Verenigd Koninkrijk

382 m2 dure woningen

2

overige gemeenten > 100.000 inwoners

91

236 inw/km2 Duitsland

Nederland

4,4%

6,1%

3,6%

169 inw/km2 Luxemburg

in uitleggebieden

126 inw/km Denemarken

134 m2 goedkope woningen

109 inw/km2 Frankrijk

181 m2 middelduur

2

372 m2 dure woningen

Inhoud nieuwe woningen (gemiddeld) Nederland 2001

Aantal kamers nieuwe woningen (gemiddeld) Nederland 2001

378 m3 huurwoning

28% tot en met 3 kamers

539 m3 koopwoning

60% 4-5 kamers 3% 6 kamers of meer

14% vooroorlogs 12% vroeg-naoorlogs

10%

recent

8% 6% 4% 2%


Nederland



Utrecht

Den Haag

Rotterdam

Amsterdam

vier grote steden

0%

Bron: CBS, BNW, Tauw

Wonen: bewoners en woninggebruik Ruimte in en rond de woning


w Kansarme huishoudens naar bouwperiode

3.730.500 3.729.109

3.733.428

3.985.794

4.102.785

4.152.618

hectare

water

overig

natuurlijk terrein

recreatie

93

verkeer

bebouwde grond

bossen

agrarisch

1981 1983 1985 1989 1993 1996 __________ _________ __________ __________ __________ __________ landbouwgrond 65% 64% 64% 60% 58% 57% bossen 8% 8% 8% 8% 8% 8% bebouwde grond 8% 8% 8% 7% 8% 8% verkeer 3% 3% 4% 3% 3% 3% recreatie 2% 2% 2% 2% 2% 2% natuurlijk terrein 4% 4% 4% 4% 3% 3% overige gronden 1% 1% 1% 1% 1% 1% water 9% 9% 9% 15% 17% 18% totaal (100%)

Bodemgebruik 1996 naar provincie

92

_____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _________ 65% 2% 5% 3% 1% 2% 1% 21% 296.710 46% 2% 3% 2% 1% 5% 0% 42% 574.075 73% 11% 5% 3% 2% 4% 1% 1% 268.049 72% 10% 7% 4% 2% 3% 1% 2% 342.006 43% 7% 2% 2% 1% 2% 1% 41% 241.230 60% 18% 8% 4% 2% 4% 1% 3% 514.337 59% 12% 14% 4% 3% 1% 1% 5% 143.425 41% 3% 10% 3% 3% 4% 1% 35% 405.908 53% 2% 15% 4% 4% 4% 2% 17% 344.574 49% 1% 3% 3% 1% 3% 2% 38% 293.191 63% 13% 11% 4% 2% 2% 1% 3% 508.184 62% 13% 13% 4% 3% 2% 1% 2% 220.930 _________ 57% 8% 8% 3% 2% 3% 1% 18% 4.152.618

Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Nederland

100%

1996

water

landbouwgrond 80%

bossen en natuurlijk

bossen bebouwde grond

60% agrarisch

verkeer

40% recreatie en overig

Bron: CBS Totaal in hectaren Helpdesk per e-mail ([email protected])


Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

water

0%

Drenthe

overige gronden

bebouwd en verkeer

Friesland

natuurlijk terrein

20%

Groningen

recreatie



Ontwikkeling in bodemgebruik voor wonen, werken en recreëren

Woningvoorraad naar woninggrootte

94

w goedkoop ____________

w middelduur ____________

w duur ____________

gemeentegrootte 0-30.000 inwoners 30.000-100.000 inwoners 100.000-200.000 inwoners > 200.000 inwoners

130 163 203 98

142 215 202 161

409 325 317 192

landsdeel west noord oost zuid

143 342 152 169

222 199 151 190

248 546 267 401

gemeentesoort w VINEX w niet-VINEX

151 163

163 231

288 437

Nederland

158

201

324

400

aantal kamers

95


1 of 2 ______ 11,5% 8,9% 7,7% 7,0% 5,0% 7,8% 9,9% 15,1% 13,1% 7,7% 7,1% 6,2%

3 ______ 18,3% 14,8% 13,1% 14,0% 15,7% 14,2% 17,9% 24,0% 22,8% 12,9% 12,9% 14,3%

4 ______ 35,7% 35,4% 38,1% 37,9% 43,7% 39,3% 37,1% 33,7% 36,7% 39,6% 35,1% 36,7%

5 ______ 23,5% 27,2% 27,1% 27,3% 26,8% 25,5% 22,5% 18,5% 18,4% 26,5% 28,7% 26,9%

6 en meer ______ 10,9% 13,7% 14,0% 13,9% 8,8% 13,3% 12,6% 8,7% 8,9% 13,2% 16,1% 15,9%

Nederland

10,2%

18,0%

36,5%

23,3%

12,0%

totaal (100%) __________ 244,8 264,1 193,3 428,5 126,6 753,2 452,6 1.125,1 1.471,6 164,4 949,1 475,8 __________ 6.649,0


26,8% 16,1% 19,6% 13,0%

37,0% 30,1% 30,2% 24,4%

26,7% 39,0% 31,1% 34,9%

6,7% 11,2% 11,0% 16,0%

3,0% 3,5% 8,2% 11,7%

373,0 284,7 216,0 111,3

Nederland

350 300

goedkoop

1 of 2

middelduur

3

duur

4

250 200 150

5

100

6 of meer

50 0 0-30.000 inwoners

30.000-100.000 inwoners

100.000-200.000 inwoners

> 200.000 inwoners

Bron: Tauw, Grondprijzen voor de woningbouw in Nederland 1990 - 2000 versie februari 2002 Kavelgrootte in vierkante meters Helpdesk per mail ([email protected])

Bron: ABF Woningvoorraadbestand Gemeten op 1 januari 2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])



Kavelgrootte van eengezinswoningen naar soort regio, 1999

1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

tot en met 3 kamers ______ 41% 36% 34% 34% 32% 33% 32% 33% 34% 34% 38% 40% 38% 34% 33% 33%

Oppervlakte en inhoud van nieuwe woningen

96

4 of 5 kamers ______ 55% 59% 61% 62% 64% 62% 63% 62% 61% 61% 57% 54% 55% 58% 58% 56%

6 kamers of meer ______ 4% 5% 5% 4% 4% 5% 5% 4% 5% 5% 6% 6% 6% 7% 9% 11%

gemiddeld aantal kamers1

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

__________ __________ huur koop _____ _____ 3,3 4,3 3,2 4,3 3,3 4,2 3,1 4,2 3,1 4,2 3,1 4,2 3,1 4,3 3,0 4,2 3,1 4,3 3,2 4,3 3,3 4,4

97

oppervlakte woonkamer1 __________ __________ huur koop _____ _____ 30 39 30 39 30 39 30 40 30 40 30 39 30 40 31 40 31 40 30 43 31 43

inhoud woning2 __________ __________ huur koop _____ _____ 293 457 294 463 292 469 293 479 307 472 313 472 306 473 320 490 352 511 351 519 378 539

inhoud woning 2001

600 tot en met 3 kamers 4 of 5 kamers 6 kamers of meer

huur

550 500

koop

450 400 350 300 250 200 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Bron: BNW Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: 1 = BNW en 2 = CBS Oppervlakte in m2 en inhoud bruto in m3 Helpdesk per e-mail ([email protected])



Aantal kamers in nieuwe woningen

Centrum stedelijk Buitencentrum stedelijk Groenstedelijk Centrumdorps Landelijk wonen Werkmilieu

G4* ______ 59,4 42,6 20,4 21,9 12,1

Verhuizingen in 1996-2000 naar vorige woning en huidige woning

98

G26** ______ 33,1 25,0 18,3 17,3 14,6 8,3

G30*** ______ 38,9 27,4 18,7 17,8 14,6 8,8

99

vorige woning van groep doorstromers ________________________________________________ goed- betaalgoed- betaalkope bare dure kope bare dure huur huur huur koop koop koop _____ _____ _____ _____ _____ _____ Huidige woning goedkope huur 182 30 12 42 19 9 betaalbare huur 132 48 16 42 14 7 dure huur 26 19 8 15 10 7 totaal huursector 340 97 36 99 43 23 goedkope koop betaalbare koop dure koop totaal koopsector Totaal

59 63 54 176 _____ 516

34 57 47 138 _____ 235

4 17 35 56 _____ 92

29 74 122 225 _____ 324

8 12 90 110 _____ 153

0 7 64 71 _____ 94

totaal doortotaal stromers starters _____ _____ 294 258 85 637

270 121 25 416

133 230 411 774 _____ 1.411

73 74 56 203 _____ 619

Woningdichtheid in woonmilieus (in woningen/ha) van (516.000) goedkope huurwoningen naar...

100

naar goedkope huur

Centrum stedelijk

90 80

naar betaalbare huur

70

Buitencentrum stedelijk

60 50

naar dure huur

Groenstedelijk

40 30

naar goedkope koop

Centrumdorps

naar betaalbare koop

20 10

Landelijk wonen

naar dure koop

0 G4

G26

G30

Werkmilieu

Bron: Monitor Stedelijke Vernieuwing: nulmeting september 2001 (Ministerie van VROM) * G4: de vier grootste steden in Nederland **G26: de overige grote steden in Nederland *** G30: de bovenstaande groepen steden samen, zie ook ISV-gemeenten Woningdichtheid is één van de indicatoren van het prestatieveld zorgvuldig ruimtegebruik Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: WBO 2000 Aantallen x 1.000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Wonen: bewoners en woninggebruik Verhuizingen


Woningdichtheid (woningen per hectare)

Percentage verhuizingen naar nieuwe koopwoningen binnen dezelfde w BoN-regio

Regionaal Orgaan Amsterdam Stadsregio Rotterdam Haaglanden Bestuursregio Utrecht Knooppunt Arnhem-Nijmegen Twente Stadsregio Eindhoven Totaal BoN-regio's

kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal 2001 I 2001 II 2001 III 2001 IV 2002 I _________ _________ _________ _________ _________ 87,4% 76,3% 80,7% 73,5% 61,4% 84,7% 86,5% 85,4% 86,1% 78,4% 81,6% 85,2% 87,3% 87,7% 74,7% 82,7% 80,3% 82,7% 83,1% 47,1% 94,2% 95,0% 90,5% 90,2% 85,4% 94,6% 94,5% 89,4% 85,6% 90,2% 91,5% 91,4% 90,0% 86,6% 71,5% 85,7%

84,4%

85,7%

82,4%

69,0%

100%


1998 1999 2000 ________ ________ ________ saldo saldo saldo -1.299 -200 -80 -1.820 -1.448 -146 -471 -81 942 -118 -217 -473 8.487 6.081 6.658 -553 483 1.658 1.505 579 545 -2.629 -2.288 -6.016 -2.234 -3.904 -5.086 -1.259 -365 429 2.361 2.856 2.868 -1.970 -1.496 -1.299

2001 ______________________________ vestiging vertrek saldo 27.809 28.241 -432 26.603 26.528 75 18.437 18.092 345 34.131 34.360 -229 19.950 13.134 6.816 73.012 71.511 1.501 52.257 50.703 1.554 92.597 99.390 -6.793 137.310 141.548 -4.238 13.684 13.184 500 77.690 76.158 1.532 39.089 39.720 -631 ________ ________ 612.569 612.569

10.000 2000 I

80%

2001 I

1998

8.000 6.000

1999

4.000 60%

2002 I

2000

2.000 0

40%

2001

-2.000 -4.000

20%

-6.000 0%

Bron: Monitor Nieuwe Woningen 02/1 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Groningen

Nederland

Eindhoven

Twente

ArnhemNijmegen

Utrecht

Haaglanden

Rotterdam

Amsterdam

-8.000

Bron: CBS Betreft alleen verhuizingen tussen gemeenten. Saldo: vestiging in provincie X minus vertrek uit provincie X. Helpdesk per mail ([email protected])

101



regio

Verhuisde personen tussen gemeenten / w binnenlandse migratie 2001

100

auto bestuurder _____ woon-werk verkeer 5,29 zakelijk verkeer 2,33 boodschappen* 1,88 onderwijs/cursus 0,26 visite/logeren 3,06 recreatie/ ontspanning** 1,68 overig 1,13 _____ Totaal 15,62

auto passagier _____ 0,67 0,25 1,09 0,18 2,91 1,88 1,1 _____ 8,08

Afgelegde afstand naar provincie en motief, 2001

102

trein _____ 0,86 0,18 0,18 0,49 0,51

bus, tram, metro _____ 0,39 0,04 0,17 0,39 0,18

fiets, bromfiets _____ 0,58 0,05 0,43 0,42 0,29

lopend _____ 0,04 0,01 0,13 0,05 0,06

overig _____ 0,2 0,17 0,05 0,11 0,1

totaal _____ 8,03 3,02 3,93 1,9 7,11

0,37 0,16 _____ 2,75

0,13 0,04 _____ 1,34

0,6 0,13 _____ 2,5

0,26 0,05 _____ 0,59

0,19 0,05 _____ 0,87

5,11 2,67 _____ 31,75

6

woon-werk zakelijk verkeer verkeer

boodschap.*

onderwijs/ cursus

103

recreatie/ visite/ ontspanlogeren ning**

overig

totaal


_____ 7,29 7,67 8,22 8,05 12,14 8,24 9,00 8,29 7,67 7,30 7,98 6,78

_____ 3,68 2,87 3,66 3,05 2,72 3,12 4,03 2,89 2,78 3,55 2,99 2,34

_____ 3,76 4,50 4,71 3,81 4,52 4,08 3,90 4,00 3,59 4,50 3,92 3,78

_____ 2,11 2,14 2,27 1,88 2,37 2,29 1,81 1,79 1,65 2,35 1,89 1,61

_____ 8,26 7,00 7,92 7,12 7,53 6,94 8,79 7,52 6,76 6,47 7,03 5,24

_____ 3,96 5,74 5,45 5,07 6,86 5,28 5,46 4,96 4,97 4,53 5,07 5,07

_____ 2,66 3,65 2,99 2,56 3,13 2,59 2,90 2,99 2,45 3,08 2,65 1,66

_____ 31,71 33,58 35,21 31,55 39,28 32,53 35,88 32,44 29,87 31,79 31,54 26,48

Nederland

8,03

3,02

3,93

1,90

7,11

5,11

2,67

31,75

50 totaal 2000

autobestuurder 5 autopassagier

40

totaal 2001

4 trein

30

fiets of bromfiets

20

lopend

10

3 2

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

overig

recreatie/ ontspanning**

visite/ logeren

onderwijs/ cursus

diensten/ boodschappen*/ winkelen

zakelijk verkeer

woonwerk verkeer

Bron: CBS. * Onder boodschappen wordt verstaan: boodschappen, winkelen en diensten. Diensten zijn: gebruik van diensten voor medische verzorging (huisarts e.d.), overheidsdiensten, persoonlijke verzorging (kapper e.d.) en materiële verzorging (schoenmaker e.d.) en diensten van bank, postkantoor. ** Onder recreatie/ontspanning wordt verstaan: toeren, wandelen, sport en overige ontspanning. Gemiddeld aantal afgelegde km per persoon per dag, inclusief veelvuldige verplaatsingen. Helpdesk per e-mail ([email protected])

0

Friesland

overig 0

Groningen

1

Bron: CBS. * Onder boodschappen wordt verstaan: boodschappen, winkelen en diensten. Diensten zijn: gebruik van diensten voor medische verzorging (huisarts e.d.), overheidsdiensten, persoonlijke verzorging (kapper e.d.) en materiële verzorging (schoenmaker e.d.) en diensten van bank, postkantoor. ** Onder recreatie/ontspanning wordt verstaan: toeren, wandelen, sport en overige ontspanning. Gemiddeld aantal afgelegde km per persoon per dag Helpdesk per e-mail ([email protected])



Verplaatsingsmotieven, 2001

autobestuurder

autopassagier

0 - 2,5 2,5- 5 5 - 10 10 - 15 15 - 20 20 - 30 30 - 40 40 >

______ 18,8% 38,4% 51,2% 63,2% 70,5% 72,4% 73,3% 65,9%

______ 2,4% 4,3% 6,9% 7,5% 8,7% 7,8% 7,3% 8,6%

gem.

50,9%

6,1%

104

trein

bus, tram, metro

bromfiets

fiets

lopend

overig

totaal

______ 0,2% 0,6% 2,4% 5,4% 8,8% 11,6% 21,3%

______ 0,8% 3,2% 7,4% 8,4% 8,0% 6,4% 5,4% 2,2%

______ 1,7% 3,1% 3,7% 3,5% 0,9% 0,6% 0,1%

______ 56,9% 48,5% 28,5% 12,6% 4,2% 0,9% 0,3% -

______ 18,4% 0,9% 0,1% -

______ 1,0% 1,4% 1,5% 2,4% 2,3% 3,1% 2,1% 1,9%

______ 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

4,6%

4,9%

2,1%

25,9%

3,8%

1,8%

100%

gemiddelde woon-werk afstand naar hoofdvervoerswijze 21,2 20,8 46,1 14,9 7,0 4,0

0,9

19,3

16,8

(brom)fiets/ lopen 80% openbaar vervoer

60%

auto 40%

20%

totaal

40>

30-40

20-30

15-20

10-15

5-10

2,5-5

0%


105

Sociale verhuurders

100%

0-2,5


Woon-werk verplaatsingen naar afgelegde afstand (in km), 2001

Algemeen Financieel

Betaalbaarheid woningvoorraad sociale huursector, 2001

106

Sociale verhuurders

goedkope woningvoorraad < E 298,59/mnd _____________ 46,9% 47,7% 42,4% 39,3% 31,4% 30,8% 32,7% 40,8% 34,3% 34,8% 31,1% 31,4%

betaalbare woningvoorraad E 298,59 tot E 458,32/mnd _____________ 51,4% 49,5% 56,3% 56,4% 61,9% 65,3% 57,5% 53,7% 56,3% 62,6% 65,1% 65,7%

dure voorraad E 458,32+/mnd _____________ 1,6% 2,8% 1,3% 4,3% 6,7% 3,9% 9,9% 5,5% 9,4% 2,6% 3,9% 2,9%

35,8%

58,3%

5,9%

100% dure voorraad E 458,32+/mnd

90% 80% 70%

betaalbare woningvoorraad E 298,59 458,32/mnd

60% 50% 40%

goedkope woningvoorraad E 298,59/mnd

30% 20% 10%

Bron: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting Helpdesk per e-mail ([email protected])

Nederland

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Groningen

0%

Sociale verhuurders

Woningcorporaties vervullen nog steeds een spilfunctie bij de realisering van beleidsdoelstellingen inzake het wonen. Voor de huisvesting van kwetsbare groepen en voor het realiseren van investeringsdoelstellingen rondom stedelijke vernieuwing zijn ze onmisbaar. Het in omvang toenemende maatschappelijk gebonden vermogen waarover woningcorporaties kunnen beschikken geeft hen de middelen om de gewenste taken waar te maken. Met name na de bruteringsoperatie zijn woningcorporaties in toenemende mate verzelfstandigd. Hun sociale taken zijn echter onverminderd overeind blijven staan. Om die reden gaat het Rijk in een zogeheten “Rijksbeleidskader” scherper formuleren welke maatschappelijke prestaties van woningcorporaties worden verwacht. Deze dienen op lokaal niveau en in overleg met betrokken gemeenten worden geconcretiseerd in een prestatieplan en prestatiecontracten. Daarnaast zal in de Woonwet het werkdomein van woningcorporaties nader worden afgebakend.

totaal woonruimten _____________ Groningen 95.772 Friesland 81.840 Drenthe 48.363 Overijssel 126.472 Flevoland 88.969 Gelderland 224.463 Utrecht 178.470 Noord-Holland 448.499 Zuid-Holland 566.006 Zeeland 41.114 Noord-Brabant 296.605 Limburg 144.522 _____________ Nederland 2.341.095

107

Kerngegevens w sociale verhuurders

1999 _________

2000 _________

2001 _________

791

759

701

697

Sociale verhuurders Algemeen

voorraad woongelegenheden totaal* nieuwbouw aankoop van derden verkopen afbraak/samenvoeging

2.353.000 21.646 2.518 22.572 7.401

2.475.176 16.474 3.177 21.489 8.937

2.438.831 14.500 14.026 18.666 7.533

2.440.460 12.582 21.435 15.916 14.483

1999 _____________________ > 3 mnd. > 12 mnd. _____ _____ Groningen 0,8 0,7 Friesland 0,3 0,1 Drenthe 0,5 0,4 Overijssel 0,3 0,2 Flevoland 0,1 0,1 Gelderland 0,2 0,1 Utrecht 1,9 0,8 Noord-Holland 0,4 0,2 Zuid-Holland 0,5 0,4 Zeeland 1,5 0,4 Noord-Brabant 0,2 0,1 Limburg 0,4 0,1 Nederland

0,4

2000 _____________________ > 3 mnd. > 12 mnd. _____ _____ 0,5 0,4 0,3 0,1 0,6 0,3 0,2 0,2 0,1 0,1 0,2 0,1 0,3 0,4 0,4 0,2 0,5 0,5 0,8 0,3 0,2 0,1 0,4 0,2

0,2

0,3

2001 _____________________ > 3 mnd. > 12 mnd. _____ _____ 1,0 0,8 0,2 0,2 0,4 0,3 0,2 0,1 0,2 0,1 0,1 0,0 0,2 0,1 0,3 0,2 0,5 0,4 0,6 0,3 0,2 0,1 0,6 0,3

0,2

0,3

0,2

2,0

1.000 950

2.500.000

woongelegenheden totaal*

900 2.000.000

850

1.500.000

1999 1,5

2000

toegelaten instellingen 2001

800

1,0

750

Bron: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting * woningen, wooneenheden in verzorgingstehuizen, overige wooneenheden en woonwagens Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting Cijfers gemeten op 1 januari Helpdesk per mail ([email protected])

Nederland

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

0 N-Holland

2001

Utrecht

2000

Gelderland

1999

Flevoland

1998

Overijssel

600

0

Drenthe

650

0,5

Friesland

700 500.000

Groningen

1.000.000

corporaties

woningen

leegstand meer dan 3 maanden 3.000.000

109


1998 _________ aantal w toegelaten instellingen

Leegstand van woongelegenheden bij w toegelaten instellingen in %

108

Verkochte huurwoningen van w toegelaten instellingen aan particulieren (zittende en niet-zittende huurders)

110

1998 1999 2000 2001 _________________ _________________ _________________ _________________ aantal aandeel aantal aandeel aantal aandeel aantal aandeel (promille) (promille) (promille) (promille) _______ _______ _______ _______ _______ _______ _______ _______ Groningen 1.386 14,8 1.563 16,9 928 10,2 745 8,3 Friesland 1.633 18,0 1.274 14,2 923 10,5 766 8,8 Drenthe 745 12,5 718 12,2 463 8,0 503 8,7 Overijssel 1.614 11,1 1.097 7,6 913 6,3 859 6,0 Flevoland 1.206 27,2 621 14,2 835 19,0 984 22,5 Gelderland 1.376 5,7 1.826 7,5 1.357 5,6 1.041 4,3 Utrecht 601 4,0 1.333 8,9 912 6,1 519 3,5 N-Holland 1.301 2,9 1.338 3,0 1.488 3,3 1.371 3,0 Z-Holland 3.734 6,3 3.110 5,2 2.150 3,6 1.466 2,5 Zeeland 709 15,5 621 13,8 597 13,4 336 7,7 N-Brabant 1.959 6,6 1.756 5,9 1.252 4,2 1.088 3,6 Limburg 1.950 12,6 1.388 9,0 790 5,2 1.129 7,5 _______ _______ _______ _______ Nederland 18.214 7,7 16.645 7,0 12.608 5,3 10.807 4,6

1999 I 1999 II 1999 III 1999 IV 2000 I 2000 II 2000 III 2000 IV 2001 I 2001 II 2001 III 2001 IV

aandeel 2000 en 2001 in promille

eengezinswoningen

meergezinswoningen

_________________ geen zittende zittende huurder huurder ________ ________ 1.973 1.182 2.118 1.265 2.252 1.256 2.245 1.478 1.239 1.263 1.212 1.220 1.243 1.244 1.310 1.366 730 1.088 913 1.129 900 1.175 1.285 1.298

_________________ geen zittende zittende huurder huurder ________ ________ 128 458 283 427 280 531 244 451 177 455 197 471 154 442 103 405 68 326 77 412 91 498 180 637

eengez. en meergezinswoningen _________________ geen vier zittende zittende totaal kwartaalhuurder huurder som ________ ________ ________ ________ 2.101 1.640 3.741 2.401 1.692 4.093 2.532 1.787 4.319 2.489 1.929 4.418 16.571 1.416 1.718 3.134 1.409 1.691 3.100 1.397 1.686 3.083 1.413 1.771 3.184 12.501 798 1.414 2.212 990 1.541 2.531 991 1.673 2.664 1.465 1.935 3.400 10.807

verkochte eengezins- en meergezinswoningen

50

5.000 2000

40 2001 30

geen zittende huurder

4.500 4.000 3.500

zittende huurder

3.000 2.500

20

2.000 1.500

10

1.000 500

0

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Groningen

0

Bron: CBS Aandeel verkochte huurwoningen van het totale bezit op 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

1999 1999 1999 1999 2000 2000 2000 2000 2001 2001 2001 2001 IV III II I IV III II I IV III II I

Bron: DGW/S Helpdesk per e-mail ([email protected])

111



Verkochte huurwoningen aan (toekomstige) bewoners door w corporaties

activa vaste activa immateriële vaste activa materiële vaste activa financiële vaste activa vlottende activa effecten liquide middelen overige vlottende activa totaal activa passiva eigen vermogen herwaarderingsreserve egalisatierekening voorzieningen onderhoud overige voorzieningen langlopende schulden kortlopende schulden totaal passiva

1998 __________ 76.743 320 68.238 8.185 4.767 324 2.829 1.614 __________ 81.510

7.202 648 2.284 3.845 435 60.424 6.672 __________ 81.510

112

1999 __________ 77.581 136 69.040 8.405 4.702 250 2.803 1.649 __________ 82.283

8.080 570 1.839 3.735 466 60.406 7.187 __________ 82.283

2000 __________ 78.289 90 70.305 7.894 4.557 335 2.502 1.720 __________ 82.847

8.743 603 1.429 3.577 555 59.786 8.154 __________ 82.847

2001 __________ 78.535 85 71.723 6.727 4.457 380 2.232 1.845 __________ 82.992

10.973 713 872 2.345 347 59.222 8.520 __________ 82.992

passiva 2001 eigen vermogen

Verlies- en winstrekening van de w toegelaten instellingen

113

1998 _______ 10.369 8.522 489 585 39 733 5.828

1999 _______ 10.718 8.822 493 499 46 858 6.244

2000 _______ 10.385 9.126 508 117 353 10 271 6.276

2001 _______ 11.207 9.439 569 320

1.049

1.124

1.207

1.239

174 39 840 2.134 1.591 4.541 502 285 5.062 267 733 405

226 36 920 2.237 1.700 4.474 455 210 4.886 253 705 327

68 35 986 2.332 1.649 4.109 535 159 4.776 27 1.102 539

273 36 1.103 2.378 1.882 4.296 436 214 4.599 347 935 270

595

631

590

1.012

1 bedrijfsopbrengsten huren vergoedingen overheidsbijdragen vrijval egalisatierekening verrekening DKPH-complexen overige bedrijfsopbrengsten 2 bedrijfslasten afschrijvingen op materiële en immateriële vaste activa overige waardeveranderingen materiële en immateriële activa erfpacht personele lasten lasten onderhoud overige bedrijfslasten 3 bedrijfsresultaat, 1-2 4 rentebaten, 5 overig 6 rentelasten 7 exploitatieresultaat, 3+4+5-6 8 buitengewone baten 9 buitengewone lasten

17 863 6.911

herwaarderingsreserve 10 jaarresultaat, 7+8-9 egalisatierekening voorzieningen onderhoud overige voorzieningen langlopende schulden kortlopende schulden

Bron: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting Bedragen in miljoenen euro’s Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting Bedrijfsresultaat is de som van de bedrijfsopbrengsten en bedrijfslasten Exploitatieresultaat is het resultaat van de gewone bedrijfsvoering Cijfers voorgaande editie zijn deels herzien Bedragen in miljoenen euro's, sociale verhuurders betreft woningcorporaties en gemeentelijke woningbedrijven Helpdesk per e-mail ([email protected])

Sociale verhuurders Financieel


Balans van de w sociale verhuurders

klein onderhoud

2000 _________________________ totaal per woning* __________ __________ 2.148.230 869

2001 _________________________ totaal per woning* __________ __________ 2.582.843 1.103

groot onderhoud excl. aangekocht bezit

381.966

154

296.937

127

verbetering excl. aangekocht bezit

299.248

121

382.642

163

25.982 __________ 2.855.425

10 __________ 1.154

16.951 __________ 3.279.374

7 __________ 1.401

groot onderhoud/verbetering aangekocht bezit Totaal

Investering in onderhoud en verbetering per provincie, 2001

114

groot onderhoud verbetering excl. aangekocht bezit excl. aangekocht bezit _______________________ _______________________ _______________________ totaal per woning* totaal per woning* totaal per woning* __________ ___________ __________ ___________ __________ ___________ Groningen 41.109 429 676 7 6.326 66 Friesland 35.146 429 4.122 50 3.441 42 Drenthe 26.148 540 9.971 206 1.299 27 Overijssel 54.511 431 8.593 68 13.888 110 Flevoland 46.615 524 2.563 29 120 1 Gelderland 539.457 2.403 13.536 60 18.871 84 Utrecht 80.062 449 1.896 10 5.690 32 N-Holland 1.283.293 2.861 182.996 408 273.214 609 Z-Holland 244.577 432 30.432 54 24.746 44 Zeeland 21.285 518 2.873 70 1.649 40 N-Brabant 145.561 491 25.526 86 20.701 70 Limburg 65.080 450 13.753 95 12.699 88 __________ __________ __________ Nederland 2.582.843 1.103 296.937 127 382.642 163

klein onderhoud

Investering in onderhoud en verbetering, 2001

bedragen per woning in euro’s 3.000 klein onderhoud

klein onderhoud

2.700 2.400



2.100 1.800


1.500


1.200 groot onderhoud/ verbetering aangekocht bezit

900 600 300 Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Groningen

0

Bron: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting * Bedrag gerelateerd aan het totale woningbezit en niet de investering per verbeterde woning Voor kolommen ‘totaal’ geldt bedragen x 1.000 euro Helpdesk per e-mail ([email protected])

115

Bron: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting Bedragen in euro’s Voor kolommen ‘totaal’ geldt bedragen x 1.000 * Bedrag gerelateerd aan het totale woningbezit en niet de investering per verbeterde woning Helpdesk per e-mail ([email protected])



Investering in onderhoud en verbetering

aantal toegelaten instellingen omvang woningbezit (x 1000) jaarresultaat (euro mrd) w eigen vermogen excl. herwaarderingsreserve (euro mrd) egalisatierekening (euro mrd) w voorzieningen (euro mrd) w weerstandsvermogen (euro mrd) balanstotaal (euro mrd) solvabiliteit excl. herwaarderingsreserve

Kerncijfers Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting, 2001

116

1998 _______ 718 2.434 0,602

1999 _______ 669 2.438 0,631

2000 _______ 620 2.439 0,591

2001 _______ 579 2.440 1,012

7,219 2,284 4,280 13,323 81,510 8,9%

8,080 1,839 4,201 13,984 82,283 9,8%

8,743 1,429 4,133 14,214 82,847 10,6%

10,973 0,872 2,691 14,451 82,992 13,2%

117

1997 1998 1999 2000 2001 __________ __________ __________ __________ __________ 4 3 1 0 0 4 2 1 1 2

aantal verzoeken aantal toezeggingen Bedragen in euro's x 1.000: toegezegde steun uitbetaalde steun

117.156 5.331

68.246 85.843

-31.015 10.556

32.436 47.943

22.500 42.795

reservering ten behoeve van geldelijke steun (31/12)

54.101

44.379

128.529

103.195

86.358

voorziening ten behoeve van geldelijke steun (31/12)

284.639

267.432

225.861

210.354

190.359

29.365

16.586

9.330

11.469

14.647

saldo uitstaande renteloze leningen (31/12)

jaarresultaat (mrd euro) 1,2

350.000 1997

300.000

1,0

250.000 0,8

1998

200.000

0,6

1999

150.000

0,4 0,2

100.000

2000

50.000

2001

0

0

-50.000 1998

1999

2000

Bron: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting Bedragen in miljarden euro’s Cijfers zijn exclusief gemeentelijke woningbedrijven Cijfers voorgaande editie zijn deels herzien Helpdesk per e-mail ([email protected])

2001

2002

toezeggingen

uitbetalingen

reserveringen

voorzieningen

saldo

Bron: Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting Toegezegde steun in 1999 is negatief doordat een voorlopige toekenning in 1999 is verlaagd Uitbetaalde steun kan betrekking hebben op verzoeken uit voorgaande jaren Helpdesk per e-mail ([email protected])



Financiële kerngegevens w toegelaten instellingen

118

119


Woonlasten en betaalbaarheid Prijs en kwaliteit Woonlasten Aandachtsgroep en scheefheid

Woonuitgaven eigenaar-bewoners en huurders

120

Eigenaar-bewoners

Huurders

Bruto hypotheek

Kale huur

Vaste woonuitgaven

+

Vaste woonuitgaven

+

Opstalverzekering OZB (eigenaardeel), erfpacht

Subsidiabele servicekosten

-

Het waarborgen van de betaalbaarheid van wonen is een van de kernopgaven van het woonbeleid. Het ministerie van VROM faciliteert, binnen maatschappelijke randvoorwaarden, een vrije, betaalbare woonkeuze voor alle burgers zowel in de huur- als de koopsector. Voor mensen die op grond van hun inkomen onvoldoende in staat zijn om zelf in hun vrije woonkeuze te voorzien, garandeert de overheid een betaalbare woning die voorziet in hun maatschappelijk gerechtvaardigde vraag. Meer concreet betekenen deze volzinnen dat gewerkt zal worden aan de betaalbare woonkeuze huren, bevordering eigen woningbezit en versterking van de positie van de burger. Instrumenten die de betaalbaarheid direct raken zijn het huurprijsbeleid, de huursubsidie, de koopsubsidie en de nationale hypotheekgarantie. Het huurprijsbeleid richt zich op normen met betrekking tot redelijke huurprijzen, gegeven de onvolledige marktwerking die eigen is aan de huurwoningmarkt. De redelijkheid van de huurprijzen wordt daarbij zowel beoordeeld voor huurders (bescherming tegen schaarstehuren) als voor verhuurders (een redelijke vergoeding voor het verhuurde). Het voornaamste doel van de

huursubsidie is om huishoudens met lagere inkomens te voorzien van goede en betaalbare huisvesting. De sinds 1 januari 2001 in werking is getreden koopsubsidie heeft als doel de keuzevrijheid tussen huren en kopen voor lagere inkomens te vergroten. De nationale hypotheekgarantie beoogt het eigen woningbezit te bevorderen. Lagere rentetarieven is één van de voordelen van nationale hypotheekgarantie.

=

Rijksbijdrage (premie koop) =

Basishuur

Bruto woonuitgaven -

IHS

Fiscaal effect =

= Netto vaste woonuitgaven

%

Netto huishoudinkomen

Netto koopquote

+

Heffingen OPL* Uitgaven nutsvoorzieningen

Netto vaste woonuitgaven

Netto huurquote

+

Bijkomende woonuitgaven

%


Heffingen OPL* Uitgaven nutsvoorzieningen

Bijkomende woonuitgaven

=

= Totale woonuitgaven % Netto woonquote eigenaar bewoners


Totale woonuitgaven

Totale woonuitgaven % Netto woonquote huurders

* Overige Publieke Lichamen, zoals onroerend zaak belasting, rioolrechten e.d.


Totale woonuitgaven

Woonlasten en betaalbaarheid

Woonlasten en betaalbaarheid

121


1996 ____ 268 265 282 276 320 290 299 272 285 286 290 293

1997 ____ 275 270 288 284 340 298 305 277 296 293 300 301

1998 ____ 284 279 297 293 343 309 321 289 309 304 311 310

1999 ____ 293 290 305 305 353 319 332 304 321 316 322 320

2000 ____ 303 295 309 314 382 339 356 314 334 344 342 335

2001 ____ 300 309 314 324 394 347 368 325 345 339 351 347

2002 ____ 306 317 321 335 408 360 386 339 357 347 365 357

Nederland

284

292

304

315

329

339

351


244 255 269 275

248 269 277 286

260 286 298 303

279 297 302 312

290 319 329 349

295 326 343 368

310 334 362 386

Euro’s

1995 ______ tot 136 2,9% 136 tot 182 9,5% 182 tot 227 18,9% 227 tot 272 21,8% 272 tot 318 20,4% 318 en meer 26,5% ______ totaal 100%

1996 ______ 2,2% 7,1% 16,6% 20,8% 21,4% 31,9% ______ 100%

1997 ______ 1,7% 5,5% 14,9% 19,8% 21,8% 36,4% ______ 100%

1998 ______ 1,2% 4,1% 12,3% 18,5% 21,7% 42,2% ______ 100%

1999 ______ 1,0% 3,3% 10,4% 17,0% 21,3% 47,0% ______ 100%

123

2000 ______ 1,3% 3,6% 8,9% 14,7% 18,6% 52,8% ______ 100%

2001 ______ 0,9% 2,8% 7,7% 13,1% 18,4% 57,1% ______ 100%

2002 ______ 0,7% 2,4% 6,4% 11,3% 17,0% 62,1% ______ 100%

2002

400 2001

tot 136

2002

136 tot 182

350 182 tot 227 227 tot 272 300 272 tot 318 318 en meer

Bron: CBS Huur per 1 juli in euro’s per maand Helpdesk per e-mail ([email protected])

Nederland

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

250

Groningen

euro

Huurwoningvoorraad naar w kale huur

122


Woonlasten en betaalbaarheid Prijs en kwaliteit


Gemiddelde w kale huur

1995 _____

1996 _____

1997 _____

1998 _____

1999 _____

2000 _____

2001 _____

2002 _____

289 250

301 263

310 270

320 282

331 297

349 311

360 319

372 332

landsdeel Randstad 268 overig Nederland 275

280 286

289 295

305 301

315 315

-

-

-

gemiddelde huur

284

292

304

315

329

339

351

bouwtype eengezins meergezins

272

Gemiddelde w kale huur naar bouwperiode en aantal kamers

124

bouwperiode tot 1945 1945-1959 1960-1969 1970-1975 1976 en later kamers 1-3 4 5 6 7 en meer gemiddelde huur

400

1994 _____

1995 _____

1996 _____

1997 _____

1998 _____

1999 _____

2000 _____

2001 _____

2002 _____

190 206 248 307 304

201 217 260 319 316

211 228 272 330 327

222 238 280 337 335

234 249 292 345 344

242 260 302 357 357

290 277 313 363 368

299 287 322 371 379

311 298 332 382 394

218 248 262 291 301

229 260 275 304 313

241 276 287 316 323

246 285 296 323 331

257 296 308 334 341

270 311 319 347 353

272 322 335 381 408

283 331 344 390 420

300 343 357 402 420

259

272

284

292

304

315

329

339

351

500 eengezins

1994 400

350

meergezins

300

gemiddelde huur

2002 300

200 250

100

200


1999

2000

2001

2002


1976 en later

1998

1970-1975

1997

1960-1969

1996

1945-1959

1995

tot 1945

0 1994

125



Gemiddelde w kale huur naar bouwtype en landsdeel

jaar ______ 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990

w zuivere huurverhoging ______ 7,2% 7,8% 8,4% 6,8% 3,6% 3,4% 2,4% 2,6% 3,3% 3,2% 3,3%

Verhoging van de w kale huur

126

jaar ______ 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

w zuivere huurverhoging ______ 5,9% 5,6% 5,4% 5,2% 4,7% 4,1% 3,7% 3,4% 3,0% 2,6% 2,7% 2,9%

tot 0% 0 tot 4% 4 tot 5% 5 tot 6% 6 tot 7% vanaf 7 % totaal

tot 0% 0% 0 tot 1% 1 tot 2% 2 tot 3% 3 tot 3,9% vanaf 3,9% totaal

1993 ______ 0,8% 6,2% 13,0% 60,4% 13,0% 6,6% ______ 100%

1994 ______ 0,9% 9,8% 22,5% 46,1% 14,6% 6,1% ______ 100%

1995 ______ 0,8% 26,6% 27,8% 28,7% 11,8% 4,4% ______ 100%

2000 ______ 0,8% 8,0% 1,6% 7,6% 49,4% 27,6% 4,9% ______ 100%

2001 ______ 0,9% 6,6% 0,9% 5,2% 52,7% 28,3% 5,5% ______ 100%

2002 ______ 0,7% 6,3% 0,7% 2,5% 50,0% 28,4% 11,5% ______ 100%

127

1996 ______ 1,2% 51,4% 19,8% 14,6% 10,1% 2,9% ______ 100%

1997 ______ 1,3% 60,5% 18,6% 11,7% 6,0% 1,9% ______ 100%

1998 ______ 1,0% 73,3% 13,2% 7,6% 3,4% 1,4% ______ 100%

1999 ______ 1,1% 80,1% 9,7% 5,6% 2,3% 1,2% ______ 100%

60%

10%

2001 50%

8%

2002 40% 6% 30% 4% 20% 2%

10%

0%

Bron: CBS Huurverhoging per 1 juli Helpdesk per e-mail ([email protected])

2001

1998

1995

1992

1989

1986

1983

1980

0% < 0%

0%

0 - 1%

1 - 2%

Bron: CBS Het betreft de zuivere huurstijging Huurverhoging per 1 juli Helpdesk per e-mail ([email protected])

2 - 3%

3 - 3,9%

> 3,9%



Gemiddelde w zuivere huurverhoging

totaal gemiddelde verhoging

2,9%

2,5%

2,6%

3,2%

2,6%

_______ 0,7% 7,6% 1,2% 1,5% 46,2% 26,1% 16,7% _______ 100,0%

totaal

_______ 2,8% 22,5% 1,9% 2,0% 42,8% 12,3% 15,6% _______ 100,0%

beleggers

_______ 0,0% 5,3% 1,0% 3,0% 53,7% 24,5% 12,6% _______ 100,0%

w particuliere personen

_______ 1,7% 10,0% 0,3% 1,7% 61,8% 11,9% 12,6% _______ 100,0%

w niet-commerciele instellingen

_______ 0,0% 11,7% 0,9% 3,3% 61,0% 19,1% 4,1% _______ 100,0%

bedrijven

_______ 0,5% 4,0% 0,5% 2,6% 50,1% 31,7% 10,6% _______ 100,0%

overheid

w corporaties

tot 0% 0% 0 tot 1% 1 tot 2% 2 tot 3% 3 tot 3,9% vanaf 3,9 %

Prijs en kwaliteit van huurwoningen naar woningkenmerken en type verhuurder, 2002

128

_______ 0,7% 6,2% 0,7% 2,5% 50,0% 28,5% 11,5% _______ 100,0%

3,0%

129

w WWS-punten _______________

w kale huur _______________

w puntprijs _______________

141 106

372 332

2,65 3,11

bouwtype eengezins meergezins bouwjaar tot 1945 1945-1959 1960-1969 1970-1975 na 1975 type verhuurder w corporaties w beleggers w particuliere personen

103 108 121 136 132

311 298 332 392 394

2,94 2,78 2,78 2,87 3,00

120 136 38

338 499 352

2,82 3,37 3,36

Nederland

110

351

2,89

2,9%

500

100% vanaf 3,9%

kale huur 400

80%

WWS-punten

3 tot 3,9% 60%

2 tot 3%

300

40%

1 tot 2%

200

20%

0 tot 1%

100

0%

0% corporaties overheid

bedrijven

nietpartibeleggers commerciële culiere instellingen personen

Bron: CBS Huurverhogingen per 1 juli Helpdesk per e-mail ([email protected])

0 corporaties

tot 0%

beleggers

particuliere personen

Bron: CBS Huur en puntprijs in euro’s per maand Gemeten op 1 juli 2002 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Nederland



Verhoging van de w kale huur naar type verhuurder, 2002

Prijzen in euro’s per vierkante meter en kavelgrootte eengezinswoningen 1990-2000 in uitleggebieden en w BSG

130

w goedkoop w middelduur w duur _________________ _________________ _________________ kavelprijs m2-prijs kavelprijs m2-prijs kavelprijs m2-prijs ________ _______ ________ _______ ________ _______ gemeentegrootte 0-30.000 inwoners 30.000-100.000 inwoners 100.000-200.000 inwoners > 200.000 inwoners

14.121 12.022 12.777 10.440

108 74 63 106

22.515 22.532 24.165 23.859

159 105 119 148

46.711 44.089 36.999 39.088

114 136 117 204

landsdeel west noord oost zuid

12.363 13.743 11.987 12.975

86 40 79 77

17.110 13.590 13.056 21.783

77 68 86 115

40.774 47.679 36.618 46.207

165 88 137 115

gemeentesoort w VINEX w niet-VINEX

13.157 12.022

87 74

17.556 17.070

108 74

39.442 50.676

137 116

Nederland

12.511

79

17.282

86

42.162

130

prijzen per m2 ________________________________ w goed- w middelw duur koop duur _______ _______ _______ uitleggebieden [binnen w BSG] 1990 62 [58] 66 [84] 72 [96] 1991 59 [55] 69 [80] 69 [67] 1992 55 [53] 73 [74] 71 [76] 1993 55 [43] 73 [79] 76 [78] 1994 56 [57] 79 [74] 82 [88] 1995 60 [69] 71 [70] 93 [91] 1996 74 [51] 82 [79] 102 [99] 1997 67 [73] 86 [92] 109 [116] 1998 79 [68] 105 [83] 118 [114] 1999 79 [*] 83 [105] 128 [144] 2000 109 [68] 126 [113] 142 [183]

kavelgrootte ________________________________ w goed- w middelw duur koop duur _______ _______ _______ 155 [148] 156 [148] 162 [152] 162 [183] 162 [145] 159 [150] 149 [144] 159 [146] 133 [168] 159 [*] 134 [151]

172 [142] 183 [184] 195 [217] 196 [163] 185 [182] 182 [191] 197 [199] 190 [188] 179 [162] 200 [208] 181 [202]

339 [442] 332 [365] 355 [359] 343 [369] 324 [312] 315 [308] 341 [330] 326 [267] 328 [295] 318 [357] 372 [382]

prijzen per vierkante meter in uitleggebieden 160

60.000 goedkoop

duur

50.000 middelduur

130

middelduur

40.000 duur

goedkoop 100

30.000 20.000

70 10.000 0

40 0-30.000 inwoners

30.000100.000 inwoners

100.000200.000 inwoners

> 200.000 inwoners

Bron: Tauw, Grondprijzen voor de woningbouw in Nederland, 1990 - 2000 versie februari 2002 Bedragen in euro’s exclusief BTW Helpdesk per mail ([email protected])

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Bron: Tauw, Grondprijzen voor de woningbouw in Nederland 1990 - 2000 versie februari 2002 Cijfers voorgaande edities zijn voor sommige jaartallen herzien * geen betrouwbare gegevens beschikbaar Helpdesk per mail ([email protected])

131



Grondprijzen van eengezinswoningen naar soort regio, 1999

Betrokken koopwoningen (nieuw en bestaand) naar prijssegment

1990-1994

1994-1998

1996-2000

_________________ _________________ _________________ _________________ w doortoew doortoew doortoew doortoestromers treders stromers treders stromers treders stromers treders _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ w goedkoop 10% 28% 7% 25% 18% 34% 17% 36% w middelduur 22% 39% 15% 32% 35% 38% 30% 36% w duur 68% 33% 78% 43% 47% 28% 53% 28% totaal (100%)

198.000 434.000

475.000 180.000

759.000 167.000

774.100 202.500

verkoopwaarde tot E 45.378 E 45.378 - E 68.067 E 68.607 - E 90.756 E 90.756 - E 113.445 E 113.445 - E 136.134 E 136.134 - E 158.823 E 158.823 - E 181.512 E 181.512 - E 226.890 meer dan E 226.890

totaal aantal woningen (100%)

133

1998 _________ 0,9% 3,2% 8,8% 15,1% 16,9% 16,0% 11,0% 12,9% 15,2% 100,0%

2000 _________ 0,4% 1,2% 3,1% 6,3% 9,7% 13,4% 14,0% 20,8% 31,1% 100,0%

3.232.065

3.327.300

totaal 60%

1.200.000 toetreders

1998 50%

1.000.000 doorstromers

2000

800.000

40%

600.000

30%

400.000

20%

200.000

10%

0

0% 1986-1990

1990-1994

1994-1998

1996-2000

Bron: WBO Gemeten op 1 januari De laatste twee periodes overlappen omdat zowel in 1998 als in 2000 een nieuw WBO is gehouden Helpdesk per e-mail ([email protected])

tot E 113.445

E 113.445 - E 181.512

Bron: WBO 1998 en 2000 Prijspeil 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

meer dan E 181.512



1986-1990

Woningen van eigenaar-bewoners naar verkoopwaarde

132

eengezinswoningen ______________________________ 1999 2000 2001 _____ _____ _____ Groningen 93 107 132 Friesland 102 126 131 Drenthe 117 140 156 Overijssel 126 142 170 Flevoland 99 149 161 Gelderland 155 190 214 Utrecht 164 205 250 N-Holland 171 204 226 Z-Holland 151 186 215 Zeeland 92 109 120 N-Brabant 147 183 211 Limburg 130 158 171 Nederland

140

173

meergezinswoningen ______________________________ 1999 2000 2001 _____ _____ _____ 76 85 87 73 60 84 75 108 78 78 79 101 54 102 165 100 109 137 109 136 158 128 145 177 88 103 111 96 102 88 102 129 133 72 85 99

197

98

114

Gemiddelde verkoopprijzen van nieuwe koopwoningen, 2001

134

135


eengezinswoningen ________ 203,6 223,8 202,9 217,1 211,1 212,9 237,2 227,4 244,2 209,9 251,5 204,3

appartementen ________ 222,6 204,9 226,3 220,3 204,6 204,8 226,4 226,7 211,7 228,3 216,2 214,6

totaal ________ 206,2 219,7 206,0 218,0 210,3 210,2 234,7 227,2 233,7 215,6 240,5 207,8

Nederland

230,5

216,1

226,4

129

gemiddelde verkoopprijs totaal

gemiddelde verkoopprijzen eengezinswoningen per januari 250

300

1999

1999 200

2000

2000 200 2001

150

2001

100 100 50

Bron: Monitor Nieuwe Woningen 02/1 Prijs in euro’s x 1.000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Groningen

Bron: Kadata Prijs in euro’s x 1.000 per januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

Groningen

0

0



Gemiddelde verkoopprijzen van nieuwe en bestaande, vrij te aanvaarden woningen

w Minimum en w modaal jaarinkomen

136

huur koop totaal __________________________________________ ____________ ____________ w goedkoop w middelduur w duur enquêtejaar _______ _______ _______ _______ _______ 1984 24.000 29.700 21.400 36.200 111.200 1985 27.600 29.400 12.900 42.600 112.500 1986 24.500 20.400 9.300 43.300 97.500 1987 24.500 19.900 10.200 48.700 103.300 1988 17.100 23.900 10.700 58.400 110.100 1989 14.000 27.000 10.600 66.900 118.400 1990 11.200 26.300 8.200 65.500 111.200 1991 7.700 20.400 9.400 60.000 97.400 1992 5.800 16.000 7.200 53.900 82.900 1993 6.000 17.400 8.200 54.600 86.200 1994 5.000 16.200 7.100 55.400 83.700 1995 4.000 17.600 6.700 59.100 87.400 1996 4.600 18.000 6.500 64.700 93.800 1997 4.700 18.700 7.700 57.800 88.900 1998 4.700 14.600 6.600 66.400 92.300 1999 4.500 11.700 5.300 69.100 90.500 2000 3.900 10.300 3.400 61.000 78.600 2001 3.300 8.600 3.300 55.400 70.600

w minimum jaarinkomen ________________________________ bruto belastbaar netto _______ _______ _______ 11.634 9.658 8.571 11.635 9.837 8.695 11.672 9.888 8.697 11.689 9.872 8.717 11.689 9.873 8.825 11.896 12.788 9.107 12.278 13.326 9.379 12.634 13.533 10.031 12.722 13.452 10.197 12.722 13.644 10.252 12.722 13.035 10.575 12.901 13.213 10.876 13.127 13.449 11.110 13.479 12.965 11.521 13.884 13.319 11.860 14.272 13.631 12.160 15.130 15.909 13.585 15.802 16.618 14.166

1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

140.000

30.000

137

w modaal jaarinkomen ________________________________ bruto belastbaar netto _______ _______ _______ 18.151 14.229 11.517 18.151 14.523 11.738 18.605 14.929 11.937 18.745 15.038 12.069 19.011 15.405 12.548 19.562 20.091 13.266 20.208 20.976 13.701 20.391 21.017 14.156 21.531 21.846 14.841 22.235 22.971 15.776 22.235 23.060 16.031 22.689 23.385 16.548 23.143 23.843 16.936 24.050 23.625 17.587 24.504 24.235 17.864 25.412 24.808 18.260 26.500 26.840 19.545 28.000 28.351 20.516

bruto modaal inkomen

koop 120.000

25.000 dure huur

100.000

bruto minimum inkomen

20.000 middeldure huur

80.000

15.000

60.000

Bron: BNW Enquêtejaar is een jaar later dan het bouwjaar Helpdesk per e-mail ([email protected])

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1985

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

0 1986

0 1985

5.000

1984

20.000

1987

10.000

1986

goedkope huur

40.000

Bron: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Bedragen zijn afgeronde eurobedragen Minimum en modaal inkomen: inclusief vakantietoeslag Netto: alleenverdieners zonder kinderen, na aftrek procentuele premies, tariefgroep 3 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Woonlasten en betaalbaarheid Woonlasten


Productie van nieuwe woningen

w w w w w

kale huur basishuur IHS netto huur netto huishoudinkomen w netto huurquote

1982 ______ 141 145 8 136 12.706 15,8%

1986 ______ 178 183 14 169 13.160 18,1%

w Woonlasten, inkomen en w individuele huursubsidie

138

1990 ______ 206 209 18 191 13.613 19,7%

1994 ______ 253 258 20 238

1998 ______ 309 317 31 286

16.018 21,1%

2000 ______ 325 331 29 302

16.971 24,1%

17.970 24,0%

w IHS ontvangend ___________________ 1994 1998 2000 _____ _____ _____

geen w IHS ontvangend ___________________ 1994 1998 2000 _____ _____ _____

w kale huur

255 299 318 basishuur 260 307 324 IHS 79 109 119 netto huur 182 198 205 netto huishoudinkomen 10.437 11.708 12.434 w netto huurquote 23,2% 23,3% 23,1%

252 257 0 257

w w w w

314 321 0 321

totaal ___________________ 1994 1998 2000 _____ _____ _____

336 341 0 341

18.151 19.150 20.488 20,3% 24,3% 24,3%

139

253 258 20 238

309 317 30 286

15.882 16.971 17.970 21,1% 24,1% 24,0%

huurquote 350

25%

20.000

1994

IHS 300 15.000

250

1998

netto huur 20%

200 10.000

2000

inkomen per jaar

150 15%

100

5.000

50 0

0 1982

1986

1990

1994

Bron: WBO Huur en IHS in euro’s per maand Gemeten op 1 januari Netto huishoudinkomen per jaar Helpdesk per e-mail ([email protected])

1998

2000

10% IHS ontvangend

geen IHS ontvangend

Bron: WBO Prijspeil 1 januari Huur en IHS in euro’s per maand Netto huishoudinkomen per jaar Helpdesk per e-mail ([email protected])

325 331 29 302

totaal



w Woonlasten en inkomens van huurders

Toegekende w individuele huursubsidie


bedrag ___________ 731.040 770.518 807.275 835.409 843.577 857.644 893.493 997.862 1.106.316 1.330.029 1.530.600 1.540.583 1.551.400

voorraad aantal huurwoningen toekenningen _________ _________ Groningen 118.527 48.796 Friesland 110.647 42.070 Drenthe 77.857 27.100 Overijssel 180.508 66.102 Flevoland 315.252 102.711 Gelderland 195.530 55.628 Utrecht 623.343 163.510 N-Holland 805.396 243.825 Z-Holland 57.025 20.138 Zeeland 385.787 127.491 N-Brabant 193.632 73.142 Limburg 52.337 21.109 _________ _________ Nederland 3.115.841 991.622 Amsterdam 303.943 75.722 Rotterdam 140.543 41.554 Den Haag 205.315 73.483 Utrecht 60.913 19.813

141

aandeel in % _________ 41,2% 38,0% 34,8% 36,6% 32,6% 28,4% 26,2% 30,3% 35,3% 33,0% 37,8% 40,3% 31,8% 24,9% 29,6% 35,8% 32,5%

totaalbedrag in miljoen euro _______ 70,8 61,4 41,3 101,9 159,7 88,7 250,7 387,7 31,2 203,2 115,6 39,2 _______ 1.551,4 110,5 65,8 114,2 28,8

gemiddelde jaarlijkse subsidie _________ 1.450,94 1.459,47 1.523,99 1.541,56 1.554,85 1.594,52 1.533,24 1.590,07 1.549,31 1.593,84 1.580,49 1.857,03 _________ 1.564,51 1.459,29 1.583,48 1.554,10 1.453,59

300.000

1.700.000 bedrag 1.500.000

1.050.000

250.000 aantal

1.300.000

200.000

1.100.000

150.000

Bron: MD/HIS Verplichtingen, exclusief woonwagens Een subsidietijdvak loopt van juli in het jaar vóór het aangegeven jaar tot juli in het aangegeven jaar Voorbeeld: 2001 heeft betrekking op juli 2000 tot en met juni 2001 Bedragen in euro's x 1.000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

50.000

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

0

Drenthe

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

500.000 1992

850.000 1991

700.000

1990

900.000

100.000

Friesland

900.000

Groningen

950.000

bedrag x 1000 euro

1.000.000

1989

aantal

aantal toekenningen 2001 1.100.000

Bron: MD/HIS. Totaalbedrag in miljoenen euro’s Verplichtingen, exclusief woonwagens Een subsidietijdvak loopt van juli in het jaar vóór het aangegeven jaar tot juli in het aangegeven jaar Voorbeeld: 2001 heeft betrekking op juli 2000 tot en met juni 2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])


aantal ___________ 918.000 949.000 953.000 960.000 920.000 905.000 909.000 922.300 978.500 1.030.700 1.047.200 1.030.814 991.622

1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Toegekende individuele huursubsidie, 2001

140

1995 ______ 3% 57% 40% ______ 100%

1996 ______ 2% 59% 39% ______ 100%

1997 ______ 1% 61% 38% ______ 100%

1998 ______ 4% 59% 37% ______ 100%

1999 ______ 4% 59% 37% ______ 100%

2000 ______ 4% 58% 38% ______ 100%

2001 ______ 4% 57% 39% ______ 100%

2001 18 - 22 jaar 23 - 64 jaar 65 jaar en ouder

w basishuur _____ 219 210 209 220 235 248 256 280 297 316 334 350 360 374 391 401 400 421

enquêtejaar 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 basishuur in euro

1994 ______ 18 - 22 jaar 4% 23 - 64 jaar 55% 65 jaar e.o. 41% ______ totaal 100%

Basishuur, netto huurquote en w individuele huursubsidie in nieuwe woningen

142

w IHSbedrag _____ 81 71 72 71 80 83 80 87 83 91 97 103 105 107 120 129 134 144

% w IHSontvangers _____ 34% 32% 31% 36% 38% 38% 42% 36% 34% 28% 28% 24% 30% 32% 28% 31% 31% 29%

450

w netto huurquote _____ 19% 18% 18% 18% 19% 20% 20% 20% 22% 23% 25% 25% 26% 26% 26% 24% 24% 23% 30% basishuur

400 25% 350

netto 20% huurquote

300 250

15% 200 150 100 5% 50 0

Bron: DGW/IBS Verplichtingen, exclusief woonwagens Een subsidietijdvak loopt van juli in het jaar vóór het aangegeven jaar tot juli in het aangegeven jaar Voorbeeld: 2000 loopt van 1 juli 1999 tot 1 juli 2000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: BNW Enquêtejaar is een jaar later dan het bouwjaar Gemiddelde lopende prijzen Huur en IHS-bedrag in euro's per maand Helpdesk per e-mail ([email protected])

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

1986

1985

1984

0%

huurquote

10%

143



Ontvangers van w individuele huursubsidie naar leeftijd

w w w w w

met hypotheek _________________ bruto woonuitgaven 529 fiscaal effect -121 netto woonuitgaven 407 netto huishoudinkomen 29.859 netto koopquote 19,6%

zonder hypotheek _________________ 30 35 66 22.689 5,1%

Woonuitgaven van eigenaar bewoners en huurders

144

totaal _________________ 456 -98 357 28.816 17,5%

Woonuitgaven geïndexeerd w netto vaste woonuitgaven huur koop w totale woonuitgaven huur koop

145

1990 _______

1994 _______

1998 _______

2000 _______

100 100

125 144

150 179

159 188

100 100

124 134

144 163

148 175

450

30.000

netto 400 huishoud350 inkomen

25.000

300

netto 250 woonuitgaven 200

20.000 15.000

150

10.000

100 5.000

50 0

0 met hypotheek

zonder hypotheek

Bron: WBO 2000 Prijspeil 1 januari 2000 Inkomen in euro’s per jaar Helpdesk per e-mail ([email protected])

totaal

w netto huurquote w netto koopquote

19,7% 12,4%

21,1% 15,1%

24,1% 17,5%

24,0% 17,5%

w netto woonquote huur w netto woonquote koop

28,3% 20,5%

30,1% 22,9%

33,2% 25,5%

33,7% 25,5%

200

40%

180

35%

160

30%

140

25%

120

20%

100

15%

80

10%

60

5% 0%

40 1990

1994

1998

Bron: WBO Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000

totale woonuitgaven huurders totale woonuitgaven eigenaar-bewoners

netto woonquote

35.000

index totale woonuitgaven 1999 = 100

Woonuitgaven als percentage van het inkomen

netto woonquote huur netto woonquote koop



Opbouw van de maandelijkse w woonlasten van eigenaar-bewoners

Ontwikkeling koopprijzen en afgesloten hypotheken van nieuwe koopwoningen

225.000

kwartaal 1999 I 1999 II 1999 III 1999 IV 2000 I 2000 II 2000 III 2000 IV 2001 I 2001 II 2001 III 2001 IV

Totaal aantal woninghypotheken x 1000 ________ 137 176 183 170 114 125 125 147 100 120 124 137

Aantal oversluitingen en tweede hypotheken x 1000 ________ 76 105 108 85 58 58 60 66 47 56 57 56

Aantal transacties x 1000 ________ 61 71 75 85 56 67 65 81 53 64 67 81

200 koopprijs

200.000 afsluitbedrag hypotheek

175.000

aantal oversluitingen en tweede hypotheken

180 160 140 120

150.000

aantal transacties

100 125.000

80 60

100.000

40 75.000

20

Betreft hypotheken op woonhuizen ten laste van particulieren Bron: CBS Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000 IV

2001 III

2001 II

2001 I

2000 IV

2000 III

2000 II

2000 I

1999 IV

1999 III

1999 II

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

1986

1985

Bron: BNW Enquêtejaar is een jaar later dan het bouwjaar Gemiddelde lopende prijzen in euro’s Helpdesk per e-mail ([email protected])

1999 I

0

50.000 1984

euro


afsluitbedrag hypotheek __________ 63.000 64.000 61.000 62.000 66.000 66.000 69.000 71.000 72.000 78.000 84.000 87.000 93.000 103.000 108.000 124.000 142.000 170.000

147


koopprijs __________ 70.300 71.200 70.300 71.700 76.200 82.100 86.200 91.200 96.200 100.300 107.500 109.800 113.000 128.900 134.800 149.700 162.900 195.200

enquêtejaar 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Aantal afgesloten hypotheken op woningen: transacties en oversluitingen

146

Woonhuizen ______________________ aantal gemid. hypotheken waarde __________ __________ 303.297 69.565 384.236 70.920 349.994 73.970 470.178 79.989 537.075 89.946 577.242 103.995 665.205 117.304 510.039 136.450 480.540 151.097

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Combinatie woonhuis/bedrijfspand ______________________ aantal gemid. hypotheken waarde __________ __________ 11.548 155.871 13.160 149.772 9.889 179.796 11.193 199.500 11.830 218.935 11.676 272.782 12.153 320.908 10.393 359.761 10.336 359.327

Gemiddelde hypotheekbedrag naar gebied

148

Bouwgrond ______________________ aantal gemid. hypotheken waarde _____________________ 18.425 114.898 20.978 105.730 14.067 114.523 15.865 129.404 14.298 141.628 11.948 177.184 14.314 204.834 12.132 239.120 8.273 268.343

NoordNederland __________ 58.641 62.224 62.330 66.763 75.037 84.492 93.799 106.825 118.716

Jaar 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

OostNederland __________ 66.168 68.253 69.793 75.765 86.385 99.525 111.574 126.898 139.335

WestNederland __________ 73.661 74.946 78.371 84.775 95.403 110.494 125.347 145.024 159.469

149

ZuidNederland __________ 67.236 67.772 71.229 77.529 86.131 99.611 111.308 128.959 143.424

Nederland __________ 69.573 70.926 73.975 79.991 89.952 103.992 117.317 136.446 151.099

Gemiddelde hypotheekbedragen

Waarde 400.000

180.000 Woonhuizen

350.000 300.000

Combinatie woonhuis/ bedrijfspand

250.000

Noord-Nederland

160.000 140.000

Oost-Nederland

120.000 West-Nederland

100.000

200.000

Bouwgrond

150.000

80.000

Zuid-Nederland

60.000

100.000

Nederland

40.000

50.000

20.000

0

0 1993

1994

1995

1996

1997


1998

1999

2000

2001

1993

1994

1995

1996

1997

Bron: CBS bedragen zijn in euro’s Helpdesk per e-mail ([email protected])

1998

1999

2000

2001



Aantal hypotheken en waarde door particulieren afgesloten

soort hypotheek w lineaire hypotheek w annuïteitenhypotheek w groeihypotheek w op levensverzekering w spaarhypotheek w aflossingsvrij andere hypotheek totaal gemeentegarantie wel niet totaal

Ontwikkelingen in de koop- en huurprijzen

150

aantal __________

aandeel __________

171.526 369.537 280.165 416.996 903.134 673.418 119.423 __________ 2.934.199

5,8% 12,6% 9,5% 14,2% 30,8% 23,0% 4,1% __________ 100,0%

975.833 1.958.366 __________ 2.934.199

33,3% 66,7% __________ 100,0%

huurindex koopindex _________________________________ 1965 100 100 1966 108 100 1967 112 103 1968 120 106 1969 128 103 1970 134 105 1971 145 111 1972 157 119 1973 171 136 1974 184 160 1975 200 170 1976 219 217 1977 235 301 1978 255 325 1979 272 322 1980 292 281 1981 316 253 1982 344 226

151

huurindex koopindex _________________________________ 1983 371 233 1984 386 230 1985 400 230 1986 411 241 1987 424 252 1988 436 265 1989 454 282 1990 474 289 1991 505 298 1992 536 321 1993 568 350 1994 600 377 1995 627 400 1996 653 433 1997 679 473 1998 705 515 1999 733 615 2000 765 710

1000 lineaire hypotheek

huurindex 800

annuïteitenhypotheek

koopindex

groeihypotheek

600

op levensverzekering

400

spaarhypotheek

200

aflossingsvrij

Bron: WBO 2000 Totaal aantal hypotheken dat is uitgegeven Gemeten op 1 januari 2000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: DGW/S Indexcijfers (1965=100) Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000

1995

1990

1985

1980

1975

1970

andere hypotheek

1965

0



Hypotheken


gemiddelde koopprijs _______________________ 141 163 181 184 180 225 237 245 204 142 231 187

gemiddelde huurprijs _______________________ 300 309 314 324 394 347 368 325 345 339 351 347

Nederland

212

339

totale gezinsconsumptie __________________________ stijgings-% prijsindex __________ __________ 7,0% 100,0 2,3% 122,3 2,4% 128,0 4,1% 133,2 3,7% 138,1 2,2% 141,1 2,6% 144,7 1,9% 147,5 2,0% 150,5 2,3% 154,0 1,9% 157,0 2,2% 160,5 2,5% 164,5 4,5% 172,0

1980 1985 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

153

bouwkosten _______________ prijsindex __________ 100 98 112 115 121 125 128 133 138 143 148 158 166 176

hypotheekrente _______________ __________ 10,1% 7,8% 8,8% 9,3% 8,8% 7,5% 7,3% 7,1% 6,3% 5,8% 5,6% 5,1% 5,9% 5,9%

180

250 N-Holland

N-Brabant

225

Utrecht

Gelderland

160 Z-Holland

200 Drenthe

Overijssel

175

prijsindex bouwkosten

150

Limburg Flevoland

140 130

Friesland

150

prijsindex gezinsconsumptie

170

120 Groningen

125

Zeeland 110

Bron: NVM en CBS Gemiddelde kale huurprijs per 1 juli in euro's per maand Koopprijs in euro's x 1.000 De gemiddelde koopprijs heeft betrekking op verkopen waarbij een NVM-makelaar heeft bemiddeld Helpdesk per e-mail ([email protected])

2001

2000

1999

1998

1997

1996

350 375 400 gemiddelde huurprijs in euro’s

1995

325

1994

300

1993

275

1992

250

1991

100

100

1990

gemiddelde koopprijs (x 1.000) in euro’s

w Inflatie, bouwkosten en hypotheekrente

152

Bron: CBS. Indexcijfers (1980=100), gezinsconsumptie alle huishoudens Prijsindex bouwkosten nieuwe woningen voor 1995 heeft betrekking op nieuwe woningen in de sociale sector. Met ingang van 1995 is de index gebaseerd op alle categorieën nieuwe woningen Bouwkosten zijn exclusief grondkosten en exclusief btw Hypotheekrente: gemiddelde maandrente van alle nieuw ingeschreven gewone hypotheken op onroerende goederen Helpdesk per e-mail ([email protected])



Verkoopprijs bestaande koopwoningen totaal, 2001

72,2 % Huurders

46,5 % IHS-ontvangers

36,6 % Huurders

w Aandachtsgroep

50,1 % alleenstaande

8,2 % IHS-ontvangers

w Niet-aandachtsgroep

2.282.080 huishoudens 36,4 %

4.342.290 huishoudens 63,6 %

+

37,1 % 65-plussers

49,6 % Huurders

Profielschets w aandachtsgroep en niet-aandachtsgroep, 2000

154


w aandachtsgroep ________ % IHS-ontvangers 46,5% % huurwoningen 72,2% % alleenstaanden 50,1% % 65-plussers 37,1% (netto) huurquote 29,7% (netto) koopquote 27,1% gemiddeld inkomen per jaar in euro’s 11.389,00 % hypotheek in koopwoning 65,9%

w nietaandachtsgroep ________ 8,2% 36,6% 24,0% 11,6% 18,2% 15,2% 30.040,00 90,2%

totaal aantal huishoudens ________ 28,5% 49,6% 33,5% 20,9% 24,0% 17,5% 23.641,00 85,3%

11,6 % 65-plussers

28,5 % IHS-ontvangers 80% aandachtsgroep

70% Totaal aantal huishoudens 6.824.370 huishoudens 100 %

60%

nietaandachtsgroep

50% 40% 30%


20,9 % 65-plussers

20% 10% 0% % IHSontvangers

Bron: WBO 2000

% huurwoningen

% alleenstaanden


% 65plussers

155

Woonlasten en betaalbaarheid Aandachtsgroep en scheefheid


Positie van de w aandachtsgroep, 2000

w aandachtsgroep overige huishoudens totaal huishoudens

Huisvesting van de w aandachtsgroep en de overige huishoudens in zelfstandige woningen, 1 janauri 2000

156

1982 _______ 19,8% 11,7%

1986 _______ 21,0% 13,8%

1990 _______ 23,7% 15,0%

1994 _______ 25,7% 16,2%

1998 _______ 29,4% 18,4%

2000 _______ 29,7% 18,2%

15,8%

18,1%

19,7%

21,1%

24,1%

24,0%

w aandachtsgroep __________ huur w w w koop w w w

goedkoop middelduur duur

1.033.134 482.618 87.525

goedkoop middelduur duur

156.538 176.276 343.802 __________ 2.279.893

totaal

waarvan met w IHS __________

overige huishoudens __________

__________

44,0% 63,4% 35,4%

726.992 596.896 183.620

1.760.126 1.079.514 271.145

466.250 825.274 1.426.327 __________ 4.225.359

622.788 1.001.550 1.770.129 __________ 6.505.252

huur 35%

totaal

koop

1.500.000 aandachtsgroep

30%

aandachtsgroep

1.250.000 totaal huishoudens

25%

overige huishoudens

1.000.000

20% overige huishoudens

15%

750.000 500.000

10%

250.000

5%

0

0% 1982

1986

1990

1994

Bron: WBO Gemeten op 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

1998

2000

tot 339

340 - 455

456 en meer

tot 124.790

Bron: WBO 2000 Aantal huishoudens exclusief onzelfstandig wonenden Prijsgrenzen in euro’s Gemeten op 1 januari 2000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

124.790 176.975

176.974 en meer

157



Netto w huurquote van de w aandachtsgroep

w huur ______________________________ w goed- w middel- w duur koop duur ______ ______ ______ Groningen 47,2% 20,2% 1,8% Friesland 45,7% 18,5% 0,3% Drenthe 39,9% 17,8% 3,3% Overijssel 45,2% 21,1% 2,2% Flevoland 19,7% 48,3% 2,5% Gelderland 39,5% 30,1% 3,4% Utrecht 45,3% 18,1% 6,4% N-Holland 51,4% 17,7% 4,9% Z-Holland 49,2% 23,9% 5,4% Zeeland 45,2% 12,9% 2,3% N-Brabant 38,8% 23,0% 3,2% Limburg 19,7% 48,3% 2,5%

w Goedkope huurwoningenvoorraad en de w aandachtsgroep, 2000

158

w koop ______________________________ w goed- w middelw duur koop duur ______ ______ ______ 14,1% 6,0% 10,8% 15,5% 5,3% 14,7% 8,4% 9,7% 20,9% 9,4% 7,5% 14,6% 10,8% 9,9% 8,9% 5,3% 9,4% 22,4% 5,3% 8,2% 16,7% 4,9% 6,5% 14,7% 5,9% 6,4% 9,2% 19,2% 7,5% 13,0% 5,4% 9,6% 20,1% 10,8% 9,9% 8,9%

totaal ______

______ 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%


Nederland

45,3%

21,2%

3,8%

6,9%

7,7%

15,1%

100%

Nederland


75,0% 66,8% 63,9% 66,4%

14,9% 24,1% 17,6% 16,0%

4,7% 4,3% 3,7% 5,7%

1,2% 1,0% 9,6% 4,9%

1,2% 1,1% 2,4% 4,0%

2,9% 2,7% 2,9% 3,0%

100% 100% 100% 100%


w goedkope huur _____________________________ aantal % van de voorraad __________ __________ 71.083 29,7% 71.821 28,5% 45.295 24,2% 107.831 25,8% 13.335 11,3% 168.300 22,5% 102.127 23,6% 381.140 34,4% 450.825 31,1% 35.624 23,3% 204.427 22,0% 108.318 23,1% __________ 1.760.126 27,1% 216.934 156.504 93.457 40.089

w aandachtsgroep _____________________________ aantal % van alle huishoudens __________ __________ 115.023 44,1% 99.695 38,1% 68.256 35,5% 164.597 37,8% 33.476 27,9% 279.916 35,5% 152.617 31,7% 452.787 38,7% 542.647 35,9% 52.828 33,9% 345.568 35,9% 174.668 36,1% __________ 2.482.078 36,4%

58,4% 54,6% 43,8% 40,2%

185.215 145.211 97.121 56.195

45,4% 47,9% 42,5% 44,0%

50%

80% goedkope koop 60%

middeldure koop dure koop

% goedkope huur

45% 40%

% aandachtsgroep

35% 30% 25%

40% goedkope huur

20% 15%

20%

middeldure huur dure huur

10% 5%


Bron: WBO 2000 Aandachtsgroep inclusief onzelfstandig wonenden Gemeten op 1 januari 2000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Flevoland

Utrecht

Zeeland

Gelderland

Drenthe

Z-Holland

N-Brabant

Limburg

Nederland

Utrecht

Overijssel

Den Haag

Friesland

Rotterdam

N-Holland

Amsterdam

Groningen

0%

0%

159



Verdeling van de w aandachtsgroep naar sector en prijsklasse

1990 _________

1994 _________

1998 _________

2000 _________

162.000 41%

106.000 29%

110.553 30%

87.525 32%

7%

5%

5%

5%

738.000 40%

666.388 39%

726.992 41%

20%

17%

17%

dure scheefheid aantal huishoudens % van de w dure voorraad % van de huishoudens in aandachtsgroep

goedkope scheefheid aantal huishoudens 728.000 % van de w goedkope voorraad 38% % van de huishoudens in niet-aandachtsgroep 22%

Achtergelaten woningen bij w doorstroming naar nieuwe woningen

160

enquêtejaar ___________ 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

toetreders ________ 32% 30% 28% 25% 23% 19% 17% 16% 18% 16% 14% 15% 13% 12% 13% 12% 10% 11%

w goedkope huur ________ 31% 29% 23% 25% 27% 28% 31% 28% 27% 26% 24% 23% 24% 23% 22% 21% 21% 18%

w middeldure huur ________ 16% 17% 18% 20% 19% 19% 20% 17% 17% 16% 15% 17% 18% 18% 17% 15% 17% 16%

w dure huur ________ 13% 14% 15% 14% 13% 13% 11% 10% 9% 11% 12% 10% 11% 10% 8% 9% 9% 8%

koop ________ 8% 10% 16% 17% 19% 21% 21% 29% 29% 30% 35% 35% 33% 37% 40% 43% 44% 48%

totaal (100%) ________ 111.200 112.500 97.500 103.300 110.100 118.400 111.200 97.400 82.900 86.200 83.700 87.400 93.800 88.900 92.300 90.500 78.600 70.700

100%

800.000

koop

goedkope scheefheid

700.000

80% 600.000

dure huur dure scheefheid

500.000

60%

middeldure huur

400.000 40%

300.000

goedkope huur

200.000

20%

100.000

toetreders

0

Bron: WBO Gemeten op 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: BNW Enquêtejaar is een jaar later dan het bouwjaar Helpdesk per e-mail ([email protected])

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

2000

1986

1998

1985

1994

1984

0% 1990

161



w Dure en w goedkope scheefheid

w Doorstroming uit bestaande naar nieuwe huurwoningen

huidige huur ________ 230 225 225 230 245 250 255 275 295 310 325 345 355 370 390 395 390 410

huidige huur 400 vorige huur

enquêtejaar ___________ 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

koopprijs in euro

vorige huur ________ 170 180 200 190 190 190 200 200 210 230 245 265 285 300 315 320 330 335

500

huurprijs oude woning ________ 210 230 230 240 235 245 245 250 255 285 300 300 325 340 345 365 370 390

aantal w doorstromers ________ 21.700 26.600 24.900 28.800 32.600 34.200 33.700 26.800 23.400 24.000 24.000 25.600 30.700 24.400 26.600 26.600 23.400 18.900

koopprijs nieuwe woning ________ 66.700 68.100 64.900 66.300 69.900 75.800 79.000 80.800 85.300 91.200 95.300 93.500 101.200 111.600 114.800 129.000 143.200 171.500

500

190.000

koopprijs nieuwe woning

170.000 150.000

huurprijs oude 300 woning

130.000

300

90.000

200

70.000 100

Bron: BNW Enquêtejaar is een jaar later dan het bouwjaar Gemiddelde lopende prijzen Huur: basishuur in euro’s per maand Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: BNW Enquêtejaar is een jaar later dan het bouwjaar Gemiddelde lopende prijzen Huur: basishuur in euro’s per maand Helpdesk per e-mail ([email protected])

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

1986

1985

100 1984

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

1986

1985

50.000

huur in euro

110.000

1984

huurprijs



163


enquêtejaar ___________ 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

w Doorstroming uit bestaande huurwoningen naar nieuwe koopwoningen

162

enquêtejaar ___________ 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

164

verkoop prijs oude woning ________ 63.500 59.000 59.000 64.000 65.800 70.300 71.200 77.600 83.900 90.300 91.200 99.400 98.900 117.100 124.100 146.300 153.300 189.000


koopprijs nieuwe woning ________ 89.800 87.100 87.100 89.400 93.900 98.900 105.300 110.700 120.300 122.500 127.500 133.000 134.800 150.700 157.700 173.400 185.100 219.400

40.000 aantal doorstromers

35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000

Bron: BNW Enquêtejaar is een jaar later dan het bouwjaar Gemiddelde lopende prijzen in euro’s Helpdesk per e-mail ([email protected])

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

1987

1986

1985

0 1984


w Doorstroming uit bestaande naar nieuwe koopwoningen

165

De sociale as Ouderen Studenten Woonwagenbewoners, dak- en thuislozen Gehandicapten Allochtonen

166

De sociale as

167

De sociale as

Mensen met een zorgvraag, waaronder veel ouderen, hebben weer andere wensen. Een aantal heeft specifieke woningen of voorzieningen in en om de woning nodig door lichamelijk of verstandelijke handicaps of ouderdom. Ook is een beperkte groep intramuraal gehuisvest. Tenslotte is er de groep mensen die extra begeleiding nodig hebben bij het wonen. Het betreft (ex)-psychiatrische patiënten die door de toenemende extramuralisering meer en meer begeleid zelfstandig wonen. Ook de huisvesting van (ex-) dak- en thuislozen vraagt voorzieningen met extra begeleiding.

Gehandicapten

Allochtonen**

55+ = 24% bevolking 65+ = 14% bevolking

561.100 lichamelijk 295.100 verstandelijk*

2.775.305 inwoners (1-1-2000)

ontwikkeling aandeel 65+ 1970: 10% 2000: 14% 2030: 22%

lichamelijk gehandicapt 416.000 zelfst. wonend 145.100 wonend in tehuis

in 4 grote steden 808.050 inwoners = 40% bevolking

55+ woonachtig in ouderenwoning 384.053

verstandelijk gehandicapt 217.400 zelfst. wonend 77.700 wonend in tehuis

overige gemeenten >100.000 inw. 576.578 inwoners = 20% bevolking

69% geheel zelfstandige ouderenwoning 11% aanleunwoning 8% serviceflat 12% overig (o.a. woonzorgcomplex)

in gemeenten < 100.000 inw. 1.390.677 = 13% bevolking

Bron: CBS/WBO * Vestandelijk gehandicapten inclusief dementiepatiënten ** Allochtonen: personen in het buitenland geboren en personen in Nederland geboren en waarvan tenminste 1 ouder in het buitenland is geboren

De sociale as

Dit hoofdstuk over de sociale as gaat in op groepen die een specifieke woonvraag hebben. Deze vraag gaat veelal gepaard met extra voorzieningen, begeleiding of zorg. Door hun lage inkomen kunnen zij slechts lage woonlasten opbrengen. Niet iedereen heeft dezelfde woonbehoefte. In de verschillende levensfasen ontstaan andere wensen ten aanzien van de woning. Jongeren hebben behoefte aan goedkope huisvesting, eventueel als onzelfstandige woonruimte. Ieder jaar is het voor studenten als zij gaan studeren weer een probleem om een betaalbare kamer te krijgen. Maar ook werkende jongeren lopen tegen het probleem van betaalbare woonruimte op. Gezinnen met kinderen vragen een eengezinswoning. Wanneer het een kostwinner met een zeer laag inkomen betreft is de beschikbaarheid van kwalitatief goede, doch betaalbare huisvesting essentieel. Tot deze categorie behoren veel eenoudergezinnen. Allochtonen kunnen vanuit hun culturele achtergrond andere eisen aan de woning en woonomgeving stellen dan autochtone bewoners. Woonwagenbewoners vormen weer een andere categorie met specifieke wensen. Zij zijn veelal zeer gehecht aan hun wijze van huisvesting en hebben geen behoefte aan een gewone woning.

Ouderen

168

enquêtejaar ___________ 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

aantal _________ 17.200 15.600 18.000 19.100 25.300 25.500 23.700 19.800 19.800 21.000 20.400 22.500 26.700 24.000 20.800 19.500 18.300

aandeel _________ 15% 16% 17% 17% 21% 23% 24% 24% 23% 25% 23% 24% 30% 26% 23% 25% 26%

30.000

35%

25.000

30%

Aantal ouderen in w ouderenwoningen, 2000

55-64 jaar _________

65-74 jaar _________

ouder dan 74 jaar _________

totaal _________

geheel zelfstandige w ouderenwoning aanleunwoning serviceflat woonzorgcomplex overig

78,6% 1,0% 6,8% 3,6 10,0%

77,0% 7,7% 5,3% 2,5% 7,5%

60,8% 15,3% 10,8% 5,5% 7,6%

68,9% 10,7% 8,3% 4,2% 7,9%

totaal (100%)

49.267

138.279

196.507

384.053

geheel zelfstandige ouderenwoning

aantal

25%

20.000

169

aandeel aanleunwoning

20% serviceflat

15.000 15%

woonzorgcomplex

10.000

10%

Bron: BNW Enquêtejaar is een jaar later dan het bouwjaar Ouderen: 55 jaar en ouder Helpdesk per e-mail ([email protected])

overig

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

0% 1987

0 1986

5%

1985

5.000


De sociale as Ouderen


Aantal ouderen in nieuwe woningen

enquêtejaar ___________ 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

aantal _________ 2.200 2.800 2.500 2.300 2.400 2.100 1.900 1.200 1.800 1.800 1.600 1.500 1.400 1.100

aandeel _________ 13% 20% 22% 30% 41% 35% 39% 30% 37% 38% 35% 32% 37% 35%

3.000

45% 40%

2.000

30% 25%

1.500

huisvesting in 2001 aantal ouderen 65+ zelfstandig wonend intramuraal wonend w.v. in verzorgingstehuis w.v. in verpleegtehuis prognose intramuraal gehuisvest 2010 55-64 jaar 65-74 jaar 75+ 2020 55-64 jaar 65-74 jaar 75+ 2030 55-64 jaar 65-74 jaar 75+

171

absoluut ____________ 2.174.501

percentage ____________ 100,0%

2.040.759 133.742 103.475 30.267

93,8% 6,2% 4,8% 1,4%

11.200 16.433 105.204

0,5% 1,2% 9,4%

10.105 21.907 96.776

0,4% 1,2% 7,3%

10.175 23.682 124.240

0,4% 1,1% 7,0%

10% aantal

2.500 35%

Intramuraal en zelfstandig wonende ouderen

170

2010

9% 8%

aandeel

2020

7% 6%

2030

5% 20%

1.000

15%

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

1989

1988

Bron: BNW Helpdesk per e-mail ([email protected])

3%

10%

2%

5%

1%

0%

0%

500 0

4%

55-64 jaar

65-74 jaar

Bronnen: CBS, SCP Helpdesk per e-mail ([email protected])

75+



Aantal w ouderenwoningen in de w goedkope huursector, nieuwbouw


w verzorgingstehuizen __________ 63 62 41 93 12 188 86 199 243 43 221 101 __________ 1.352

capaciteit __________ 4.926 4.604 3.378 7.836 1.076 13.935 6.916 17.917 23.444 3.434 16.492 8.463 __________ 112.421

bewoners __________ 4.460 4.341 3.166 7.132 1.008 13.205 6.249 16.269 21.581 3.298 15.489 7.915 __________ 104.113

41 39 37 13

4.290 4.130 4.125 1.465

3.957 3.765 3.839 1.360


Dienstverlening van w verzorgingstehuizen aan zelfstandig wonende ouderen

172

aantal ouderen dat 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 gebruik maakt van: _______ _______ _______ _______ _______ _______ _______ kortdurende opname 18.667 20.869 24.098 24.052 26.672 28.102 27.530 dagverzorging/-opvang 13.522 15.939 16.474 15.026 17.415 20.754 20.900 nachtverzorging/-opvang 461 553 296 562 1.702 1.568 1.599 maaltijdverstrekkingen 49.969 48.432 51.652 50.002 54.621 57.532 58.805 voetverzorging 13.727 16.427 12.795 bewegen voor ouderen 16.811 18.025 13.740 aangesloten op alarmsysteem 60.900 59.389 62.504 64.595 66.089 66.961 67.467

80.000

30.000 capaciteit bewoners

aangesloten op alarmsysteem

70.000 60.000

maaltijdverstrekkingen

20.000

50.000 kortdurende opname

40.000 30.000

10.000

nachtverzorging/ nachtopvang

20.000 10.000 0

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

Gelderland

Flevoland

Overijssel

Drenthe

Friesland

Groningen

0

Bron: CBS. Gemeten op 1 januari 2000, capaciteit gemeten op 1 januari 1999 Capaciteit is inclusief verzorgingsplaatsen, ziekenbedden en bedden in niet-erkende verpleegafdelingen Bewoners kunnen jonger zijn dan 65 jaar Helpdesk per e-mail ([email protected])

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Bron: CBS. Gemeten op 1 januari Maaltijdverstrekkingen: gemiddelde aantal verstrekte maaltijden per dag Aangesloten op alarmsysteem: aantal aangesloten woningen (inclusief tot het verzorgingstehuis behorende woningen) Helpdesk per e-mail ([email protected])

173



w Verzorgingstehuizen, capaciteit en bewoners per provincie

1982 ______ 43% 41% 38% 33% 31% 29%

54-57 jaar 58-61 jaar 62-65 jaar 66-69 jaar 70-73 jaar 74-77 jaar

1986 ______ 47% 44% 40% 37% 31% 28%

1990 ______ 52% 47% 40% 37% 34% 32%

w Netto huurquote van oudere huishoudens, 2000

174

1994 ______ 55% 50% 47% 40% 35% 30%

1998 ______ 59% 53% 48% 42% 36% 31%

2000 ______ 61% 55% 50% 41% 37% 32%

65%

tot 12% 12-15% 16-19% 20-23% 24% en meer

175

75 jaar 55 jaar tot 55 alle huis55-64 jaar 65-74 jaar en ouder en ouder jaar houdens _________ _________ _________ _________ _________ _________ 13% 8% 5% 9% 15% 12% 14% 10% 8% 11% 21% 17% 16% 16% 15% 16% 19% 18% 19% 19% 21% 20% 15% 17% 37% 47% 50% 45% 30% 36%

100% 54-57 jaar

60% 55%

58-61 jaar

24% en meer 80% 20-23%

50% 45% 40%

62-65 jaar

60%

16-19%

66-69 jaar

40%

12-15%

70-73 jaar

20%

tot 12%

35% 30% 25% 74-77 jaar 20%

0% 1982

1986

1990


1994

1998

2000

< 55 jaar

55-64


65-74

75 >



Ontwikkeling eigen woningbezit bij ouderen

w w w w w

netto vaste woonuitgaven bijkomende woonuitgaven totale woonuitgaven netto inkomen inflatie

1986 ______ 100 100 100 100 100

1990 ______ 115 84 103 104 103

1994 ______ 140 103 126 118 112

1998 ______ 182 111 155 137 123

176

2000 ______ 185 122 161 146 125

Aantal toegankelijke woningen in de woningvoorraad, 2000

intern toegankelijk* ______ extern toegankelijk** ja nee totaal

ja ______ 22% 14% 36%

nee ______ 52% 12% 64%

177

totaal ______ 74% 26% 100%

toegankelijkheid woningen 200 180

netto vaste woonuitgaven

zowel intern als extern toegankelijk

160

totale woonuitgaven

alleen intern toegankelijk

netto inkomen

alleen extern toegankelijk

inflatie

noch intern, noch extern toegankelijk

140 120 100 bijkomende woonuitgaven

80 60 1986

1990

1994

Bron: WBO Indexcijfers (1986 = 100) Helpdesk per e-mail ([email protected])

1998

2000

Bron: KWR 1994-1996 / 1999-2001 * interne toegankelijkheid: primaire vertrekken op dezelfde bouwlaag ** externe toegankelijkheid: woning bereikbaar zonder trappen lopen Helpdesk per e-mail ([email protected])



Ontwikkelingen in de woonuitgaven van huurders van 65 jaar en ouder

Leefsituatie van studenten

178

voorziet zelf in dagelijkse levensbehoeften _______

heeft hulp bij persoonlijke verzorging _______

Leeftijd 55-64 jaar 65-74 jaar 75 jaar en ouder

89,2% 91,9% 72,3%

7,1% 9,6% 18,8%

Totaal 55 jaar en ouder

81,1%

14,2%

179

thuiswonend ____________ 265.785 243.530 247.226 250.516 260.155 255.659

1996 1997 1998 1999 2000 2001

uitwonend ____________ 260.901 251.240 242.537 239.983 232.778 246.129

totaal ____________ 526.686 494.770 489.763 490.499 492.933 501.788

600.000

100% 55-64 jaar

uitwonend 500.000

80%

65-74 jaar

thuiswonend 400.000

60%

75 jaar en ouder

300.000

40% 200.000 20%

100.000 0

0% voorziet zelf in dagelijkse levensbehoeften


heeft hulp bij persoonlijke verzorging

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Bron: Informatie Beheer Groep Studenten zijn inschreven studenten in WO en HBO per 1 september van elk jaar Helpdesk per e-mail ([email protected])

De sociale as Studenten


Ouderen en hulpbehoevenden naar leeftijd

1990 ___________ Zelfstandige wooneenheid 81.300 Onzelfstandige wooneenheid 146.690 BAR 32.200 Kamer bij hospita 76.640 ___________

totaal

338.820

Woonwagenstandplaatsen, eigendomsverhoudingen en standplaatsdichtheid*, 2001

180

1994 ___________ 80.179 156.656 37.875 67.813 ___________

1998 ___________ 112.414 78.367 70.474 47.276 ___________

index 1998 (1990=100) ___________ 138 53 219 62 ___________

344.517

310.529

92

eigenaarbewoners

gemeente eigenaar en verhuurder

gemeente eigenaar, t.i.** verhuurder

t.i. eigenaar en verhuurder

derden

181

totaal aantal standplaatsen

standplaatsdichtheid

_________ _________ _________ _________ _________ _________ _________ provincie Groningen 51 Friesland 12 Drenthe 1 Overijssel 16 Gelderland 39 Flevoland 0 Utrecht 6 Noord-Holland 34 Zuid-Holland 103 Zeeland 8 Noord-Brabant 23 Limburg 74 Nederland 367

142 7 429 220 860 45 232 857 952 151 1.003 948 5.846

5 20 1 100 214 0 66 103 316 0 256 111 1.192

17 89 37 269 284 12 169 165 234 0 380 198 1.854

3 0 0 0 0 0 177 3 15 96 65 0 359

218 128 468 605 1.397 57 650 1.162 1.620 255 1.727 1.331 9.618

0,39 0,21 1,06 0,57 0,73 0,19 0,59 0,46 0,48 0,69 0,74 1,17 0,61

standplaats-dichtheid 1,4

400.000 Kamer bij hospita

350.000

1,2

300.000

BAR

250.000

Onzelfstandige wooneenheid

200.000

1 0,8 0,6

150.000

Zelfstandige wooneenheid

100.000

0,4 0,2

50.000 0

Bron: WBO, Laagland'advies Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: Ministerie van VROM (DGW) *standplaatsdichtheid: aantal standplaatsen per 1000 inwoners ** t.i. staat voor w toegelaten instelling gemeten per 31 december 2000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Limburg

Drenthe

N-Brabant

Gelderland

Zeeland

Nederland

Utrecht

Overijssel

Z-Holland

N-Holland

Groningen

1998

Friesland

1994

Flevoland

0 1990

De sociale as Woonwagenbewoners, dak- en thuislozen

De sociale as Studenten

Ontwikkeling van de markt voor onzelfstandige woonruimte 1990 -1998

leeftijdklasse < 18 jaar 18 - 21 jaar 21 - 31 jaar 31 - 41 jaar 41 - 51 jaar 51 - 61 jaar > 61 jaar totaal

182

1999 ________________ aantal bewoners % ______ ______

2000 ________________ aantal bewoners % ______ ______

2001 ________________ aantal bewoners % ______ ______

223 6,2 112 3,1 573 16,0 706 19,8 758 21,2 508 14,2 691 19,4 ______ ______ 3.571 100,0

120 2,5 234 5,0 805 17,1 974 20,7 968 20,5 763 16,2 848 18,0 ______ ______ 4.712 100,0

60 1,2 235 4,7 685 13,6 996 19,8 1.077 21,4 961 19,1 1.020 20,3 ______ ______ 5.034 100,0

Gebruik van informele zorg en particuliere hulp door zelfstandig wonende huishoudens in procenten

183

informele zorg*

particuliere zorg**

________________________

________________________

1991 leeftijd ______ 6-54 jaar 8% 55-64 jaar 6% 65-74 jaar 9% 75+ jaar 21% type huishouden alleenwonend 11% samenwonend 8% lichamelijke beperkingen geen beperkingen 6% lichte beperkingen 9% matige beperkingen 16% ernstige beperkingen 33%

1995 ______ 8% 7% 13% 23%

1999 ______ 8% 7% 8% 22%

1991 ______ 6% 6% 10% 23%

1995 ______ 6% 7% 12% 21%

1999 ______ 6% 7% 9% 18%

12% 8%

11% 8%

12% 7%

9% 8%

9% 7%

6% 11% 21% 40%

6% 10% 17% 34%

6% 12% 14% 13%

6% 11% 11% 15%

6% 9% 11% 15%

8,9%

9,5%

9,2%

8,2%

8,3%

7,5%

tot. huishoudens (x 1000) 6.164

6.469

6.745

6.164

6.469

6.745

gebruik van informele zorg 1999

gebruik van particuliere zorg 1999

alle huishoudens

1200 1999

geen beperkingen

2000

lichte beperkingen

2001

matige beperkingen

1000 800 600 ernstige beperkingen 400 200 0 < 18 jaar

18 - 21

21 - 31

31 - 41

Bron: Federatie opvang Helpdesk per e-mail ([email protected])

41 - 51

51 - 61

> 61 jaar

Bron: SCP Rapportage Gehandicapten 2002 en CBS * Informele zorg is hulp door familie, vrienden of buren bij lichamelijke verzorging of huishoudelijke activiteiten **particulier zorg is hulp van instellingen die buiten de reguliere thuiszorg vallen (bijvoorbeeld werkster) Helpdesk per e-mail ([email protected])

De sociale as Gehandicapten

De sociale as Woonwagenbewoners, dak- en thuislozen

Bewoners van de thuislozenzorg naar leeftijd

leeftijd 6-54 jaar 55-64 jaar 65-74 jaar 75+ jaar type huishouden alleenwonend samenwonend lichamelijke beperkingen geen beperkingen lichte beperkingen matige beperkingen ernstige beperkingen alle huishoudens totaal huishoudens (x 1000)

Persoonsgebonden budget voor verpleging en verzorging en verstandelijk gehandicapten

184

1991 _________

1995 _________

1999 _________

3% 2% 9% 27%

2% 5% 11% 30%

3% 5% 9% 31%

9% 4%

11% 4%

13% 4%

2% 5% 15% 42%

2% 7% 17% 43%

2% 6% 17% 47%

5,3%

5,9%

6,7%

6.164

6.469

6.745

verstandelijk gehandicapten _____________ 1.400 1.500 3.101 3.641 6.195 9.164

1996 1997 1998 1999 2000 2001

verpleging en verzorging _____________ 4.000 6.045 7.184 9.408 16.282 26.753

gebruik van thuiszorg, 1999 50%

30.000 verstandelijk gehandicapten

45% 25.000

40% 35%

verpleging en verzorging

20.000

30% 25%

15.000

20% 10.000

15% 10%

5.000

5% 0

0% geen beperkingen

lichte beperkingen

matige beperkingen

ernstige beperkingen

Bron: SCP Rapportage Gehandicapten 2002 en CBS thuiszorg is zorg door thuiszorginstellingen, exclusief kraamzorg, diëtetiek en jeugdgezondheidszorg Helpdesk per e-mail ([email protected])

1996

1997

1998

1999

Bron: SCP Rapportage gehandicapten 2002 Cijfers betreft aantal budgethouders Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000

2001

185



Gebruik van thuiszorg door zelfstandig wonende huishoudens in procenten

Aantal nieuw toegekende WVG voorzieningen op het gebied van wonen

woningaanpassingen roerende woonvoorzieningen 6.100 overige woonvoorzieningen 9.400 verhuizing en inrichting 11.600 _______ totaal 51.500 totaal exclusief verhuizing/inrichting 39.900

1996 _______ 46.500

1997 _______ 58.400

1998 _______ 63.200

1999 _______ 64.400

2000 _______ 66.800

13.300

16.000

16.500

19.400

21.500

12.500 12.900 _______ 85.200

13.600 16.300 _______ 104.400

14.300 17.300 _______ 111.200

17.700 16.900 _______ 118.300

16.000 16.000 _______ 120.300

72.300

88.100

94.700

101.400

104.300

140.000

alle intramurale voorzieningen gezinsvervangend tehuis (GVT) voor verstandelijk gehandicapten totaal

1981 _______

1985 _______

1990 _______

1995 _______

2000 _______

28.970

30.295

31.171

33.282

35.588

8.204 _______ 37.174

11.296 _______ 41.591

13.320 _______ 44.491

15.982 _______ 49.264

17.661 _______ 53.249

40.000 verhuizing en inrichting

120.000 overige woonvoorzieningen

100.000 80.000

roerende woonvoorzieningen

60.000

woningaanpassingen

alle intramurale voorzieningen

35.000 30.000

gezinsvervangend tehuis (GVT voor verstandelijk gehandicapten

25.000 20.000

40.000

15.000 10.000

20.000

5.000

0

0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

Bron: SCP Rapportage Gehandicapten 2002 Cijfers afgerond op honderdtallen, de som der delen kan daardoor marginaal afwijken van het totaal Helpdesk per e-mail ([email protected])

1981

1985

1990

Bron: SCP Rapportage Gehandicpaten 2002 Helpdesk per e-mail ([email protected])

1995

2000

187



1995 _______ 24.400

Capaciteit intramurale en semimurale voorzieningen voor verstandelijk gehandicapten

186

lichamelijk gehandicapten-sector grote woonvormen GVT's* voor mensen met lichamelijke beperkingen fokuswoningen/ adl-clusterwoningen** zintuigelijk gehandicapten-sector instellingen voor mensen met visuele beperkingen instellingen voor mensen met communicatieve en/of auditieve beperkingen GVT's* voor mensen met communicatieve en/of auditieve beperkingen totaal

188

1990 _______

1997 _______

1998 _______

1999 _______

2000 _______

801

764

744

752

770

967

1.974

2.112

2.189

2.290

468

847

859

859

860

572

560

560

560

560

856

874

874

894

904

168 _______ 3.832

213 _______ 5.232

215 _______ 5.364

217 _______ 5.471

219 _______ 5.603

Bevolking naar nationaliteit, 2002

nationaliteit Nederlandse niet-Nederlandse waaronder: Europa Turkse Griekse Italiaanse Joegoslavische Bosnische Kroatische Portugese Spaanse overig Europa totaal Europa

189

15.414.892 690.393

100.309 6.015 18.599 6.645 3.006 1.632 10.585 17.449 183.050 _________ 347.290

Amerika Surinaamse overig Amerika

8.491 30.144 _________ 38.635

totaal Amerika Azië Afrika Oceanië staatloos en onbekend

61.903 131.415 4.150 106.999

6.000 GVT's voor mensen met communicatieve en/of auditieve beperkingen

5.000

Nederlands niet-Nederlands

inst. voor mensen met communicatieve en/of auditieve beperkingen

4.000 3.000

inst. voor mensen met visuele beperking

2.000

fokuswoningen/adl-clusterwoningen

1.000 GVT's voor mensen met lichamelijke beperking 0 1997

1998

1999

2000

grote woonvormen

Bron: SCP Rapportage Gehandicpaten 2002 * GVT betekent: gezin vervangend tehuis ** fokus/clusterwoningen zijn woongroepen met zelfstandige woningen waar minimale begeleiding wordt aangeboden Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: CBS Staatloos is inclusief de personen die hun Nederlandse nationaliteit hebben verloren door zich zonder verlof te begeven in vreemde krijgs- of staatsdienst Gemeten op 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

De sociale as Allochtonen


Capaciteit woonvoorzieningen voor mensen met lichamelijke of zintuiglijke beperkingen

4 grote steden overige gemeenten > 100.000 inwoners gemeenten < 100.000 inwoners Nederland

Woningtypen naar herkomst bewoners, 2000

190

index 2002 (1992=100) ______ ______ 42,1% 122

1992 ______ 34,6%

1995 ______ 37,1%

1996 ______ 37,7%

1998 ______ 40,8%

2000 ______ 40,4%

18,0%

19,4%

19,7%

19,7%

19,9%

21,1%

117

11,7%

12,4%

12,6%

12,7%

12,7%

13,3%

113

15,6%

16,7%

16,9%

17,5%

17,5%

18,4%

118

50%

autochtonen ______ eengezinswoning 68% flat e.d. 27% overig woonverblijf 4% inwonend 1% aantal huishoudens 5.716.230

w allochtonen ______ 49% 46% 4% 1% 1.108.138

191

w doelgroep minderhedenbeleid ______ 52% 39% 7% 1% 2.482.077

totaal ______ 65% 30% 4% 1% 6.824.368

70% 4 grote steden

40% overige gemeenten > 100.000 inwoners 30%

60%

eengezinswoning

50%

flat e.d.

40% gemeenten < 100.000 inwoners

20%

overig woonverblijf

30% 20%

10% 10% 0%

0% 1992

1995

1996

1998

2000

2002

Bron: CBS Allochtonen als percentage van het totaal aantal in Nederland woonachtige personen Index betreft de ontwikkeling van het aandeel allochtonen in de bevolking Helpdesk per e-mail ([email protected])

autochtonen

allochtonen


doelgroep



w Allochtonen in Nederland

Kenmerken van woningen naar herkomst bewoners, 2000

aantal kamers een of twee kamers 9% drie kamers 19% vier kamers 34% vijf of meer kamers 37% bouwjaar voor 1945 21% 1945-1969 27% vanaf 1970 53% sector koop 56% huur 44% aantal huishoudens 5.716.230

w allochtonen ______

w doelgroep minderhedenbeleid ______

totaal ______

12% 24% 37% 27%

18% 28% 38% 16%

10% 20% 35% 36%

19% 31% 50%

18% 35% 48%

20% 27% 52%

34% 66% 1.108.138

15% 85% 2.482.077

52% 48% 6.824.368

40%

w autochtonen ____________ 37%

niet westerse w allochtonen* ____________ 57%

westerse w allochtonen** ____________ 36%

8% 29% 63% ____________ 100%

19% 38% 43% ____________ 100%

9% 27% 64% ____________ 100%

5.581.000

561.000

555.000

w aandachtsgroep waarvan: (sub)minima overige w aandachtsgroep w niet-aandachtsgroep Totaal Aantal huishoudens

193

100% een of twee kamers

niet-aandachtsgroep

90% 80%

30%

drie kamers vier kamers

20%

aandachtsgroep

70% 60%

(sub)minima

50% vijf of meer kamers

40% 30%

10%

20% 10%

0%

0% autochtonen

allochtonen

Bron: WBO 2000 Doelgroep is allochtonen die tot de doelgroep behoren Helpdesk per e-mail ([email protected])

doelgroep

autochtonen

niet westerse allochtonen*

westerse allochtonen**

Bron: Nota Wonen: mensen, wensen, wonen * niet-westerse allochtonen: Marokko, Turkije, Antillen/Aruba, Suriname, Zuid-Europa (Portugal, Spanje, Italië, Griekenland), Afrika, Latijns Amerika, Azië inclusief Oost-Europa en Joegoslavië en exclusief Indonesië (voormalig Nederlands-Indië) en Japan. ** westerse allochtonen: Europa (exclusief Oost-Europa, Zuid-Europa en Joegoslavië), NoordAmerika, Australië, Japan en Indonesië (voormalig Nederlands-Indië). Helpdesk per e-mail ([email protected])



autochtonen ______

w Aandachtsgroep en w allochtonen

192

% Nederlander __________________ alleenstaanden 84% echtpaar zonder kinderen 87% echtpaar met kinderen 83% eenoudergezinnen 65% overige 68% totaal huishoudens

% Niet-Nederlander __________________ 16% 13% 17% 35% 32%

84%

16%

Totaal (100%) __________________ 2.286.367 2.059.465 2.128.128 261.517 88.891 _________ 6.824.368

100% % Nederlander 80% % Niet-Nederlander 60%

40%

20%


overige

eenouder gezinnen

echtpaar met kinderen

echtpaar zonder kinderen

0% alleenstaanden


Gezins- en huisvestingssituatie van Nederlanders en niet-Nederlanders (huishoudens), 2000

194

195

ISV-gemeenten

196

De indicatoren van de Monitor Stedelijke Vernieuwing

De fysieke condities voor economische versterking (pv7)*

Beleid Stedelijke Vernieuwing

vijfjarig investeringsbudget is dat gemeenten een samenhangend Meerjaren Ontwikkelingsprogramma (MOP) opstellen waarin zij aangeven wat zij aan het einde van die periode willen bereiken in hun fysieke leefomgeving. Er zijn 30, zogenaamde rechtstreekse, gemeenten waarvoor het Ministerie van VROM als budgethouder optreedt. Deze gemeenten hebben hun MOP’s bij het ministerie ingediend. Zie pagina 189. Daarnaast zijn er zo’n 100 niet-rechtstreekse gemeenten die een Meerjaren Ontwikkelingsprogramma hebben ingediend bij de provincies en die via de provincies een Investeringsbudget hebben ontvangen. De tabellen in dit hoofdstuk hebben betrekking op de uitgangssituatie in deze G30 bij de aanvang van de eerste ISVperiode.

Versterking van betrokkenheid bij dagelijkse leefomgeving (pv12)

Het aanbod van gevarieerde woonmilieus (pv8)

Zorgvuldig ruimtegebruik (pv11)

De omgevingskwaliteit (pv9)

Duurzaamheid (pv10)

De steden in de Monitor stedelijke vernieuwing G4 - grote steden

G21 - middelgrote steden


Almelo Arnhem Breda Deventer Dordrecht Eindhoven Enschede Groningen

Haarlem Heerlen Helmond Hengelo Den Bosch Leeuwarden Leiden Maastricht

De 5 aanleungemeenten Nijmegen Schiedam Tilburg Venlo Zwolle

Alkmaar Amersfoort Lelystad Emmen Zaanstad

Bron: Monitor Stedelijke vernieuwing: nulmeting september 2001 (Ministerie van VROM) * pv duidt preststatieveld aan Helpdesk per e-mail ([email protected])

ISV-gemeenten

Per 1 januari 2000 is de Wet stedelijke vernieuwing in werking getreden, met daar als beleidsinstrument aan gekoppeld het Investeringsbudget stedelijke vernieuwing (ISV). Dit beleid beoogt een revitalisering van de steden te bewerkstelligen, waarbij dit doel vooral wordt nagestreefd via maatregelen gericht op de fysieke leefomgeving. Het gaat daarbij om investeringen in de sfeer van wonen, ruimte, milieu, fysieke condities voor economische activiteiten en grootschalig groen. De beleidsuitvoering en -verantwoordelijkheid is, binnen de grenzen die het Beleidskader Stedelijke Vernieuwing stelt, gedecentraliseerd naar de gemeenten. De gemeenten krijgen beleidsmatige en financiële ruimte om een integrale aanpak te ontwikkelen en uit te voeren om de beleidsdoelen te realiseren. In deze sturingsfilosofie schrijft het rijk geen strak kader voor beleidskeuzes van gemeenten voor; de beleidsdoelstellingen, de aanpak en de inzet van middelen voor stedelijke vernieuwing worden juist zoveel mogelijk aan de gemeenten overgelaten. Het Rijk dicteert dan ook niet wat gemeenten moeten realiseren maar geeft aan op welke onderwerpen en vraagstukken gemeenten concrete ambities moeten formuleren. De voorwaarde voor de toekenning van een

197

Aandeel w sociale huurwoningen in de totale voorraad huurwoningen 2001

198

Emmen

199

Amsterdam

Venlo

Rotterdam

Haarlem

Den Haag

Breda

Arnhem

Dordrecht

Schiedam

Hengelo (Ov)

ISV-gemeenten

ISV-gemeenten

Aandeel koopsector in de woningvoorraad, 2001

Groningen

Tilburg

Nijmegen

Leiden

Gemiddeld

Den Haag

Maastricht

Amersfoort

Enschede

Alkmaar

Heerlen

Zwolle

Deventer

Deventer

Leiden

Leeuwarden

Utrecht

Utrecht

Eindhoven

Helmond

Venlo

’s-Hertogenbosch

Dordrecht

Lelystad

Zaanstad

Almelo

Haarlem

Heerlen

Zwolle

Maastricht

’s-Hertogenbosch

Enschede

Helmond

Schiedam

Leeuwarden

Arnhem

Alkmaar

Gemiddeld

Emmen

Zaanstad

Hengelo (Ov)

Eindhoven

Almelo

Nijmegen

Lelystad

Groningen

Tilburg

Amsterdam

Amersfoort

Rotterdam

Breda 0

10

20

Bron: VROM/DGW/SYSWOV Helpdesk per e-mail ([email protected])

30

40

50

60

70

0

20

40

Bron: CBS Woningstatestiek Helpdesk per e-mail ([email protected])

60

80

100

200

Onttrekkingen als percentage van de nieuwbouw, 1999-2001*

Haarlem

Zwolle

Heerlen

Tilburg

Alkmaar

Heerlen

Arnhem

’s-Hertogenbosch

Amsterdam

Leiden

Hengelo (Ov)

Enschede

Dordrecht

Maastricht

Tilburg

Zaanstad

Rotterdam

Utrecht

Den Haag

Helmond

’s-Hertogenbosch

Amersfoort

Leiden

Breda

Enschede

Eindhoven

Gemiddeld

Lelystad

Eindhoven

Arnhem

Breda

Almelo

Maastricht

Nijmegen

Venlo

Emmen

Amersfoort

Dordrecht

Leeuwarden

Hengelo (Ov)

Nijmegen

Deventer

Emmen

Gemiddeld

Groningen

Alkmaar

Zaanstad

Leeuwarden

Almelo

Schiedam

Deventer

Den Haag

Lelystad

Venlo

Zwolle

Rotterdam

Helmond

Amsterdam

Utrecht

Haarlem

Schiedam

Groningen 0

5

10

Bron: VROM/DGW/Vois Helpdesk per e-mail ([email protected])

15

20

25

30

35

201

ISV-gemeenten

ISV-gemeenten

Nieuwbouw als promillage van de woningvoorraad, 2001

0

20

40

60

80

Bron: CBS/DGW/Vois *Betreft onttrekkingen gedurende drie jaar ten opzichte van nieuwbouw in die periode Helpdesk per e-mail ([email protected])

100

202

Gemiddelde w WOZ-waarde woningen 2001 in E 1000

Amsterdam

Groningen

Haarlem

Leeuwarden

Amersfoort

Rotterdam

Zaanstad

Schiedam

Zwolle

Lelystad

Den Haag

Enschede

’s-Hertogenbosch

Almelo

Deventer

Den Haag

Utrecht

Heerlen

Leiden

Emmen

Gemiddeld

Dordrecht

Venlo

Hengelo (Ov)

Schiedam

Deventer

Alkmaar

Tilburg

Arnhem

Gemiddeld

Eindhoven

Arnhem

Rotterdam

Zaanstad

Maastricht

Alkmaar

Hengelo (Ov)

Zwolle

Breda

Venlo

Dordrecht

Nijmegen

Nijmegen

Helmond

Helmond

Maastricht

Emmen

Leiden

Tilburg

Amsterdam

Heerlen

Haarlem

Groningen

Eindhoven

Enschede

Utrecht

Lelystad

Breda

Almelo

’s-Hertogenbosch

Leeuwarden

Amersfoort 0

10

20

Bron: Ministerie van VROM (DGVH/BD) Helpdesk per e-mail ([email protected])

30

40

50

60

203

ISV-gemeenten

ISV-gemeenten

Percentage w IHS-ontvangers (% huursector), 2001

0

20

40

60

Bron: CBS/MFIN Woonlasten Helpdesk per e-mail ([email protected])

80

100

120

140

160

204

Aanleunwoningen per 1000 senioren (65+), 2001

Leiden

Venlo

Helmond

Haarlem

Utrecht

Arnhem

Amersfoort

Heerlen

Amsterdam

Rotterdam

Groningen

Helmond

Tilburg

Utrecht

205

ISV-gemeenten

ISV-gemeenten

Aandeel 65+ in de totale bevolking, 2001

Breda

’s-Hertogenbosch

Leiden

Alkmaar

Hengelo (Ov)

Zwolle

Nijmegen

Nijmegen

Lelystad

Arnhem

Amsterdam

Gemiddeld

Maastricht

Zaanstad

Gemiddeld

Enschede

Eindhoven

Dordrecht

Alkmaar

Almelo

Almelo

Deventer

’s-Hertogenbosch

Hengelo (Ov)

Amersfoort

Breda

Den Haag

Leeuwarden

Enschede

Venlo

Zaanstad

Rotterdam

Deventer

Emmen

Emmen

Eindhoven

Groningen

Den Haag

Schiedam

Schiedam

Tilburg

Haarlem

Leeuwarden

Maastricht

Zwolle

Heerlen

Dordrecht 0%

2

4

6

Bron: CBS/BEV Bevolkingsstatistiek Helpdesk per e-mail ([email protected])

8

10

12

14

16

18

0

10

20

30

Bron: CBS/BEV Bevolkingsstatistiek Helpdesk per e-mail ([email protected])

40

50

60

70

Ruimtelijke spreiding van probleemwijken, 1998

206

meervoudige (potentiële) geen sociale en sociale en/of problemen marktproblemen marktproblemen

totaal

ISV-gemeenten

_______________ _______________ _______________ _______________ Vier grote steden aantal wijken 94 8 146 248 aantal woningen 240.000 35.000 700.000 975.000 Overige rechtstreekse ISV-gemeenten aantal wijken 332 4 179 515 aantal woningen 770.000 15.000 550.000 1.335.000 Overige gemeenten aantal wijken 2.902 2 290 3.194 aantal woningen 3.915.000 5.000 375.000 4.295.000 _______________ _______________ _______________ _______________ Totaal aantal wijken 3.328 14 615 3.957 aantal woningen 4.925.000 55.000 1.625.000 6.605.000

spreiding woningen 100% overige gemeenten

90% 80% 70%

overige rechtstreekse ISV-gemeenten

60% 50% 40%

vier grote steden

30% 20% 10% 0% geen problemen

(potentële) sociale meervoudige sociale en marktproblemen en/of marktproblemen

Bron: Nota Wonen: mensen, wensen, wonen Helpdesk per e-mail ([email protected])

207


Bevolking in Europa

208

aandeel 65 jaar en ouder _______________ 17,0% 14,7% 15,9% 16,7% 16,3% 15,8% 11,3% 17,1% 14,1% 12,5% 15,4% 15,2% 14,7% 17,3% 18,7%

gemiddelde huishoudgrootte _______________ 2,4 2,2 2,2 2,7 3,1 2,4 3,1 2,7 2,6 2,3 2,5 3,0 2,3 2,1 2,4

gemiddelde huishoudgrootte 4

3

2

1

Ierland

Spanje

Portugal

Italië

Griekenland

Luxemburg

Oostenrijk

Verenigd Koninkrijk

Frankrijk

België

Finland

Nederland

Duitsland

0 Denemarken

Het DGWonen beschikt over een uitgebreid netwerk van contacten, met name in Europa. Het netwerk is ontstaan sinds de voor het wonen verantwoordelijke bewindslieden in de EU-lidstaten jaarlijks bijeenkomen voor een informele gedachtewisseling. In dat kader is een reeks Europees-vergelijkende studies op onderdelen van het woonbeleid uitgevoerd, worden jaarlijkse voortgangsberichten verzameld over het woonbeleid in de lidstaten alsmede statistieken over wonen opgesteld. Een van de belangrijkste bronnen van statistische informatie is de uitgave “Housing Statistics in the EU” die in

nauwe samenwerking tussen de ministeries in de lidstaten wordt samengesteld. De laatste uitgave is van 2001 en is beschikbaar bij op de VROM-website www.minvrom.nl. De eerstvolgende uitgave wordt eind 2002 verwacht.

aandeel jonger dan 15 jaar _______________ 18,0% 18,4% 15,8% 15,6% 15,5% 19,0% 22,1% 14,7% 18,7% 18,5% 17,1% 16,9% 18,4% 18,5% 19,2%

Bron: Eurostat. Totale bevolking per 1-1-2001. Leeftijdsopbouw per 1-1-1999, België, Denemarken, Luxemburg: 2000, Griekenland, Spanje, Oostenrijk, Portugal, Finland, Ver.Koninkrijk: 1998 en Italië 1997. Leeftijdsopbouw Duitsland per april, Griekenland per juni en Portugal, Finland, Verenigd Koninkrijk per 31 december. Huishoudgrootte per 1-1-1999, Spanje, Nederland, Oostenrijk, Finland, Portugal, Verenigd Koninkrijk: 1998 en Griekenland, Italië, Luxemburg, Zweden: 1997 Helpdesk per e-mail ([email protected])


Het DGWonen wint relevante beleidsinformatie over andere landen in, en stelt relevante Nederlandse know-how beschikbaar aan buitenlandse professioneel geïnteresseerden. Ook ziet het toe op de naleving van internationale - multilaterale en bilaterale - verplichtingen en afspraken aangaande het DG Wonen. Multilaterale contacten zijn er met de Europese Commissie en met Verenigde Naties, m.n. met de VN Commissie voor Menselijke Nederzettingen (Habitat) en de VN Economische Commissie voor Europa (ECE). Bilaterale contacten zijn er met een aantal Midden- en Oost-Europese landen en met Zuid-Afrika en ook Indonesië en China.

bevolking per 1-1-2001 _______________ België 10.262.000 Denemarken 5.349.000 Duitsland 82.193.000 Griekenland 10.565.000 Spanje 39.490.000 Frankrijk 59.521.000 Ierland 3.820.000 Italië 57.844.000 Luxemburg 441.000 Nederland 15.983.000 Oostenrijk 8.121.000 Portugal 10.023.000 Finland 5.181.000 Zweden 8.883.000 Verenigd Koninkrijk 59.832.000

Zweden

Internationaal

209

bevolking per 1-1-2001 ___________ België 10.262.000 Denemarken 5.349.000 Duitsland 82.193.000 Griekenland 10.565.000 Spanje 39.490.000 Frankrijk 59.521.000 Ierland 3.820.000 Italië 57.844.000 Luxemburg 441.000 Nederland 15.983.000 Oostenrijk 8.121.000 Portugal 10.023.000 Finland 5.181.000 Zweden 8.883.000 Verenigd Koninkrijk 59.832.000

Woningvoorraad naar bouwperiode in Europa

210

bevolking per 1-1-2020 ___________ 10.338.000 5.668.000 78.445.000 10.555.000 39.331.000 63.453.000 3.947.000 55.939.000 488.000 16.898.000 8.354.000 10.134.000 5.222.000 9.222.000 61.082.000

index 2000 = 100 __________ 100,7 106,0 95,4 99,9 99,6 106,6 103,3 96,7 110,7 105,7 102,9 101,1 100,8 103,8 102,1

groei aandeel 65+ periode 2000-2020 ________________ 19% 27% 35% 20% 19% 30% 33% 29% 22% 36% 33% 17% 50% 28% 22%

jaartal inventarisatie _____________ België 1995 Denemarken 1999 Duitsland 1998 Griekenland 1991 Spanje 1991 Frankrijk 1996 Ierland 2000 Luxemburg 1997 Nederland 1998 Oostenrijk 1998 Finland 1998 Zweden 1990 Verenigd Koninkrijk 1996

Prognose groei aandeel 65+ 2000-2020

211

voor 1919 1919-1945 1946-1970 1971-1980 _________ _________ _________ _________ 27% 23% 33% 11% 22% 21% 25% 17% 16% 13% 48% 11% 4% 8% 42% 30% 13% 9% 34% 26% 22% 13% 33% 32%* 13% 11% 21% 18% 17% 16% 25% 13% 8% 13% 32% 19% 20% 9% 30% 17% 2% 10% 32% 25% 11% 22% 36% 19% 23% 19% 36% 9%

na 1980 _________ 6% 15% 12% 17% 18% 37% 29% 28% 24% 31% 12% 13%

bouwperiode 100%

60%

na 1980

90% 50%

80% 1971-1980

70%

40%

60%

1946-1970

50%

30%

1919-1945

40% 20%

30% voor 1919

20%

10%

10% 0%

Bron: Europese Commissie Totale bevolking per 1-1-2001. Leeftijdsopbouw per 1-1-1999, België, Denemarken, Luxemburg: 2000, Griekenland, Spanje, Oostenrijk, Portugal, Finland, Verenigd Koninkrijk: 1998 en Italië 1997 Helpdesk per e-mail ([email protected])

België

Denemarken

Verenigd Koninkrijk

Luxemburg

Zweden

Oostenrijk

Duitsland

Ierland

Spanje

Nederland

Griekenland

Finland

Finland

Nederland

Duitsland

Oostenrijk

Ierland

Frankrijk

Zweden

Denemarken

Luxemburg

Verenigd Koninkrijk

Griekenland

België

Spanje

Portugal

0%

Bron: Europese Commissie, OTB Delft. Gegevens Italië niet beschikbaar, Portugal 69% tot 1980 en 31% na 1980; Frankrijk: voor 1915, 1915-1948, 1949-1974, 1975+; Duitsland voor 1919, 1919-1948, 1949-1978, 1979-1986, 1987+; Denemarken: voor 1920, 1920-1949, 1950-1969, 1970-1979, 1980+ * 32% betreft gehele periode 1971-1996 Helpdesk per e-mail ([email protected])



Bevolkingsprognose Europa

Nieuwbouw in Europa

212

woningvoorraad __________ België 3.748.000 Denemarken 2.475.600 Duitsland 37.041.000 Griekenland 4.657.000 Spanje 19.176.000 Frankrijk 28.696.000 Ierland 1.251.000 Italië 25.028.000 Luxemburg 146.400 Nederland 6.520.500 Oostenrijk 3.673.700 Portugal 4.743.300 Finland 2.449.000 Zweden 4.271.000 Verenigd Koninkrijk 20.396.000

aantal woningen per 1.000 inw. _____ 401 465 451 454 465 479 303 440 365 402 386 424 472 478 417

w bezettingsgraad _____ 2,50 2,10 2,20 2,20 2,20 2,60 3,10 2,30 2,70 2,40 2,50 2,90 2,30 2,10 2,40

aandeel eigen woningen _____ 74% 51% 41% 76% 81% 54% 79% 68% 70% 52% 56% 64% 60% 39% 69%

213

per 1.000 inwoners _____ 3,2 2,9 5,5 9,3 6,9 5,4 12,4 2,7 5,4 5,8 7,1 9,0 5,8 1,3 3,4

aantal woningen _________ België 32.600 Denemarken 15.500 Duitsland 472.800 Griekenland 97.400 Spanje 321.000 Frankrijk 317.500 Ierland 46.500 Italië 155.000 Luxemburg 2.300 Nederland 90.500 Oostenrijk 57.500 Portugal 89.200 Finland 30.000 Zweden 11.700 Verenigd Koninkrijk 169.300

aandeel eengezinswoningen _____ 66% 63% 44% 31% 59% 79% 45% 73% 41% 33% 43% -

aandeel sociale huur _____ 8% 22% 7% 0% 17% 13% 8% 17% 23% 3% 44% 16% 20%

aandeel eigen woningen 100%

Bron: Europese Commissie / OTB Delft Eigen woning Denemarken, ex-DDR, Spanje, Nederland 1999; Luxemburg 1997; Frankrijk 1996; Griekenland en Zweden 1990; overig 1998. Helpdesk per e-mail ([email protected])

Finland

Oostenrijk

Denemarken

Verenigd Koninkrijk

Nederland

Spanje

Zweden

Frankrijk

Ierland

België

Duitsland

aandeel sociale huur

Griekenland

Spanje

Ierland

Griekenland

België

Luxemburg

Verenigd Koninkrijk

0% Italië

0% Portugal

20%

Finland

20%

Oostenrijk

40%

Frankrijk

40%

Nederland

60%

Denemarken

60%

Duitsland

80%

Zweden

80%

aandeel overige sectoren

Portugal

100%

Bron: Europese Commissie / OTB Delft. Cijfers aantal woningen Italië 1996; Luxemburg 1997; Belgie, Griekenland, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Finland 1998; overig 1999. Cijfers eengezinswoningen Luxemburg 1997; Duitsland, Nederland en Finland 1998; overig 1999. Cijfers aandeel soc.huur België, Duitsland, ex-DDR, NL, Oostenrijk, Portugal en Finland 1998; overig 1999 Helpdesk per e-mail ([email protected])



Woningvoorraad in Europa

geen bad/ geen warm douche water _____ _____ België 4% 5% Denemarken 3% 1% Duitsland 2% 6% Griekenland 6% Spanje 2% 4% Frankrijk 4% 2% Ierland 4% 5% Italië 2% 2% Luxemburg 2% 3% Nederland 1% 1% Oostenrijk 4% 3% Portugal 16% 22% Verenigd Koninkrijk 0% 0%

woning te klein _____ 14% 16% 11% 24% 22% 12% 12% 17% 9% 10% 16% 28% 19%

vocht/ lekkage of houtrot _____ 19% 12% 10% 22% 25% 21% 14% 11% 11% 17% 11% 42% 21%

Prijsindex, woonkostenindex in Europa

214

geluidsoverlast vandalisme _____ _____ 27% 19% 18% 11% 35% 10% 21% 5% 35% 20% 24% 23% 13% 16% 36% 19% 22% 11% 34% 20% 27% 8% 25% 22% 27% 27%

1990 _______________ woonprijs kosten _____ _____ België 156 176 Denemarken 177 192 Duitsland 129 133 Griekenland 499 501 Spanje 244 239 Frankrijk 183 208 Ierland 223 187 Italië 251 272 Luxemburg 155 187 Nederland 126 144 Oostenrijk 141 164 Portugal 485 563 Finland 343 179 Zweden 208 211 Verenigd Koninkrijk 189 305

215

1995 _______________ woonprijs kosten _____ _____ 176 219 196 225 151 162 1038 1119 314 354 204 231 145 177 166 213 688 229 225 254 296 223 310

1999* _______________ woonprijs kosten _____ _____ 182 228 213 249 158 1338 1290 325 376 215 243 152 199 174 238 762 244 258 289 -

woonkosten (index 1980=100) 30%

400

25%

woning te klein

20%

vandalisme

1990

350

1995

300 250

15%

1999

200 150

10%

100 5%

50

0%

Bron: Europese Commissie, Living conditions in Europe 2000 edition Geen douche/bad en geen warm water: 1995 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: Europese Commissie / OTB Delft Indexcijfers (1980 = 100) * Cijfers Spanje betreffen 1996, België 1997 en Nederland 1998 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Zweden

Finland

Oostenrijk

Nederland

Frankrijk

Spanje

Denemarken

België

Portugal

Griekenland

Spanje

Ver. Koninkrijk

Italië

Oostenrijk

Denemarken

België

Frankrijk

Ierland

Duitsland

Nederland

Luxemburg

0



Knelpunten huisvesting en woonomgeving in Europa, 1996

België Denemarken Duitsland Spanje Ierland Nederland Finland Zweden Verenigd Koninkrijk

1988 _______ 83 109 70 80 92 87 76 84

216

1990 _______ 100 100 100 100 100 100 100 100 100

1992 _______ 115 95 115 113 105 112 90 97 85

1994 _______ 132 108 136 113 111 131 69 90 95

1996 _______ 144 118 133 120 133 151 70 91 99

1998 _______ 150 134 137 127 190 181 91 107 120

index 1998 met 1990 = 100 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20

Bron: Nota Wonen: Mensen, wensen, wonen / European mortage Federation (EMF) Helpdesk per e-mail ([email protected])

Verenigd Koninkrijk

Zweden

Finland

Nederland

Ierland

Spanje

Duitsland

Denemarken

0 België


Ontwikkeling koopprijsniveau in de EU

217

Duurzaam bouwen Algemeen Energiegebruik en -besparing

218

Duurzaam bouwen

219

Duurzaam bouwen

Centrale ambitie van het Beleidsprogramma Duurzaam Bouwen 2000-2004 is de verankering van duurzaam bouwen in beleid en praktijk per eind 2003. Tussentijdse evaluatie van het programma toont dat de doorwerking van duurzaam bouwen in de brede bouwpraktijk nadere aandacht vraagt. Het beleid moet hiervoor optimale randvoorwaarden scheppen. Dat vergt een goede combinatie van regelgeving, prestatieafspraken en stimuleringsmaatregelen, maar ook méér aansluiting op de belevingswereld van de burger en bovenal een helder en meetbaar geformuleerde beleidsinzet. Deze beleidsinzet is neergelegd in de beleidsbrief duurzaam bouwen van 16 april 2002. Uitgangspunt van het beleid is dat de rijksoverheid, door in overleg met betrokken partijen de minimum-kwaliteitsvereisten te bepalen en in regelgeving vast te leggen, een basis legt voor toepassing ervan in de brede bouwstroom. Daarnaast schept zij ruimte voor het realiseren van verdergaande ambities met betrekking tot de milieukwaliteit van de gebouwde omgeving en stimuleert zij hogere prestaties in de praktijk. Duurzaamheid wordt als kwaliteitsaspect ondergebracht in het reguliere kwaliteitsbeleid ten aanzien van het wonen.

Met betrekking tot de milieu- en gezondheidskwaliteit van woningen, gebouwen en andere bouwwerken onderscheidt de beleidsbrief drie thema’s: • energiebesparing en toepassing van hernieuwbare energie om de CO2uitstoot door de gebouwde omgeving te verminderen; • verantwoord materiaalgebruik in het belang van het milieu; • verbetering van het binnenklimaat met het oog op de gezondheid van bewoners en gebouwgebruikers. Het streven is op deze drie terreinen de inzet van het beleid concreter en beter meetbaar te maken. Daarnaast onderscheidt de brief twee belangrijke aangrijpingspunten voor het beleid. Ten eerste liggen op het niveau van buurten en wijken oplossingen op het vlak van stedenbouwkundig ontwerp of ruimtelijke inrichting. Ten tweede is een nadere oriëntatie op de vraagzijde van de markt nodig en een beter inspelen op de wensen van bewoner en gebouwgebruiker.

Duurzaam Bouwen: duurzaam ontwikkelen, beheren en onderhouden van de gehele gebouwde omgeving

Milieu en natuur

Ruimtelijke ontwikkeling

Duurzaam bouwen

Sociaal maatschappelijke ontwikkeling

Economische ontwikkeling

Bereidheid extra te betalen voor duurzaam wonen

koop

15%

28%

30%

16%

18%

sociale huur particuliere huur koopwoningen

20% totaal

niet bereid extra te betalen 76% 76% totaal

81%

71%

73%

55%

55%

67%

58%

221

1995 2000 __________________________ __________________________ aantal relatief t.o.v aantal relatief t.o.v woningen voorraad woningen voorraad ____________ ____________ ____________ ____________ 44.000 1,9% 23.000 1,0% 115.000 13,2% 64.000 8,3% 108.000 3,6% 78.000 2,3% __________ __________ 267.000 4,3% 166.000 2,5%

62%

24.700 20.100 12.300 10.500 10.400 41.800 43.900 33.600 35.600 31.300

2001 100%

2000 huur

sociale huur

koop

particuliere huur

80%

60%

koopwoningen

40%

20%

0% bereid extra te betalen

bereid extra te betalen (terugverdienen)

niet bereid extra te betalen

Bron: BNW Cijfers slaan op de bewoners van in dat jaar opgeleverde nieuwbouwwoningen die niet duurzaam gebouwd zijn Terugverdienen betekent dat bewoners de extra investeringen willen terugverdienen Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: KWR 1999-2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])

Duurzaam bouwen Algemeen


huur

_________________________________ _________________________________ 1997 1998 1999 2000 2001 1997 1998 1999 2000 2001 _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ bereid extra te betalen 7% 8% 8% 14% 12% 17% 15% 17% 24% 18% bereid extra te betalen (terugverdienen) 17% 18% 11% 15%

Aanwezigheid van loden waterleidingen

220

w Duurzaam bouwen naar financieringswijze

aandeel

totaal

___________________________________ _________________________________ 1997 1998 1999 2000 2001 1997 1998 1999 2000 2001 _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ huurwoning 21% 23% 43% 40% 31% 6.400 5.800 9.200 7.100 4.800 koopwoning 28% 34% 51% 42% 44% 16.000 22.500 35.500 25.400 24.100 ______ ______ ______ ______ ______ totaal 25% 31% 49% 41% 41% 22.400 28.300 44.700 32.500 28.900

223

aandeel

totaal

_________________________________ _________________________________ 1997 1998 1999 2000 2001 1997 1998 1999 2000 2001 _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ _____ meergezinswoning eengezins rijwoning twee ondereen-kap vrijstaand overig totaal

18%

19%

41%

35%

31%

5.500

5.200 11.600

8.000

29%

33%

50%

42%

43%

7.400

9.500 14.900 10.900 10.400

27% 33% 26%

35% 42% 28%

52% 61% 50%

43% 50% 44%

41% 54% 45%

25%

31%

49%

41%

4.000 5.700 8.600 5.900 4.200 4.300 6.500 8.500 6.100 6.100 1.200 1.400 1.100 1.600 1.100 ______ ______ ______ ______ ______ 41% 22.400 28.300 44.700 32.500 28.900

aandeel

aandeel duurzaam gebouwde woningen 60%

70% 1997

1997 60%

50% 1998

50%

1998

1999

40%

1999

2000

30%

40% 30% 20%

2000

20% 2001

10%

2001 10%

0%

0% huurwoning

koopwoning

totaal

Bron: BNW Cijfers slaan op de in voorgaande jaar opgeleverde nieuwbouwwoningen Helpdesk per e-mail ([email protected])

meergezinswoning

eengezins rijwoning

7.100

twee ondereen-kap

vrijstaand

Bron: BNW Cijfers slaan op de in voorgaande jaar opgeleverde nieuwbouwwoningen Helpdesk per e-mail ([email protected])

overig



w Duurzaam bouwen naar woningtype

222

Elektriciteitsverbruik van kleinverbruikers (huishoudens) op jaarbasis

reiniging koeling verlichting verwarming en warmwater audio/video/comunicatie koken keukenapparatuur binnenhuisklimaat hobby persoonlijke verzorging overig totaal

aandeel totaal verbruik in KWh elektriciteitsverbruik _________________________ _______________________ 1999 2000 2000 _______ _______ ________ 739 784 22,0% 620 606 17,0% 569 559 15,7% 527 487 13,7% 515 521 14,6% 170 181,8 5,1% 122 124 3,5% 127 135 3,8% 36 41 1,2% 28 28 0,8% 100 100 2,8% _______ _______ ________ 3.553 3.568 100,0%

penetratie toestel _____________________ 1999 2000 ______ ______ elektrische boiler <20l 8,4% 8,0% elektrische boiler >20l 9,8% 9,7% elektrische geiser 1,0% 1,3% centrale verwarming (individueel) 78,3% 79,2% elektrische badkachel 10,6% 10,8% elektrische straalkachel 2,6% 2,7% elektrische ventilatorkachel 5,4% 5,2% convector (elektrische radiator) 5,0% 4,7% elektrische vloerverwarming 0,3% 0,2%

verbruik in KWh _____________________________ 1997 1998 2000 ______ ______ ______ 64,7 66,9 57,5 180,8 171,3 184,6 18,7 31,3 7,1 218 225,3 214,5 10,7 10,8 10,2 0,7 0,8 0,7 8,1 7,3 6,6 7,1 6,8 5,9 0,1 0,1 0,1 ______ ______ ______ totaal elektriciteitsverbruik verwarming en warmwater 508,9 520,6 487,2 totaal overig elekriciteitsverbruik kleinverbruikers

elektriciteitsverbruik kleinverbruikers in KWh

2.845,1

2.968,4

3080,8

penetratie toestel

800

100% 1999

700

1999 80%

600

2000

500

2000 60%

400 40%

300 200

20%

100 0

Bron: EnergieNed Helpdesk per e-mail ([email protected])


convector (electrische radiator)

electrische ventilatorkachel

electrische badkachel

centrale verwarming (individueel)

electrische geiser

electrische boiler >20l

electrische boiler <20l

overig

persoonlijke verzorging

hobby

binnenhuisklimaat

keukenapparatuur

koken

audio/video/ communicatie

verwarming/ warmwater

verlichting

koeling

reiniging

0%

225

Duurzaam bouwen Energiegebruik en -besparing


toepassing

Penetratie en elektriciteitsverbruik verwarming en warm water per huishouden op jaarbasis

224

penetratie toestel _____________________ 1999 2000 ______ ______ centrale woonhuis ventilatie unit 37,4% 38,3% ventilatie douche 28,0% 29,2% ventilatie toilet 22,3% 23,3% ventilatie douche en toilet luchtreiniger afzuigkap 76,1% 75,5% raamventilator keuken 5,8% 6,6% raamventilator overige ruimten 3,5% 3,9% plafondventilator 18,9% 19,2% losstaande ventilator 44,1% 44,4% airconditioning 1,8% 1,2%

verbruik in KWh _____________________ 1997 1998 ______ ______ 81,7 88,6 2,0 2,9 1,3 2,3 1,1 1,2 11,4 11,7 0,6 0,6 0,4 0,4 1,9 2,1 5,3 5,6 6,5 9,7 ______ ______ 113,4 123,9

totaal elektriciteitsverbruik binnenhuisklimaat totaal overig elektriciteitsverbruik kleinverbruikers

3.241

Gasverbruik verwarming van de woning per huishouden op jaarbasis

226

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ individuele centrale verwarming vrijstaande woning 2/1 kap hoekwoning tussenwoning meergezinswoning gemiddeld lokale verwarming eengezins meergezins gemiddeld

2.460 1.870 1.695 1.390 1.180 1.640

2.545 1.985 1.835 1.465 1.125 1.720

2.545 1.940 1.745 1.455 1.095 1.690

2.615 2.045 1.830 1.530 1.100 1.785

2.475 1.880 1.740 1.430 1.050 1.640

2.415 1.780 1.675 1.355 985 1.545

2.390 1.785 1.685 1.370 1.035 1.565

2.375 1.765 1.720 1.380 1.015 1.580

1.385 1.115 1.305

1.515 1.125 1.390

1.460 1.025 1.315

1.480 1.050 1.355

1.420 945 1.270

1.435 850 1.215

1.415 850 1.200

1.465 990 1.315

3.365

individuele centrale verwarming

penetratie toestel 80%

3.000 1999

1993 2.500

60%

2000

2000 2.000

40%

1.500 1.000

20% 500

Bron: EnergieNed Gemiddelden voor 1997 en 1998 gecorrigeerd t.o.v. voorgaande edities Gasverbruik in m3 Helpdesk per e-mail ([email protected])

meergezins woning

tussenwoning

hoekwoning

twee ondereen-kap

ventilatie toilet

ventilatie douche

losstaande ventilator

plafondventilator

afzuigkap

centrale woonhuis ventilatie unit


vrijstaande woning

0

0%

227



Penetratie en elektriciteitsverbruik binnenhuisklimaat per huishouden op jaarbasis

Gemiddeld gasverbruik centrale verwarming per bouwperiode per huishouden op jaarbasis

voor 1945 1945-1965 1966-1975 1976-1981 1982-1985 1986-1990 1991-1995 1996 en later gemiddeld

1994 ______ 2.170 1.745 1.865 1.695 1.355 1.155 -

1995 ______ 2.025 1.715 1.890 1.680 1.280 1.185 -

1996 ______ 2.195 1.810 1.975 1.670 1.530 1.245 -

1997 ______ 2.035 1.660 1.875 1.655 1.380 1.170 1.155

1998 ______ 1.985 1.595 1.765 1.530 1.335 1.105 1.110

1999 ______ 2.035 1.625 1.790 1.510 1.310 1.150 1.065 980

2000 ______ 1.985 1.605 1.850 1.555 1.255 1.215 1.120 1.005

1.720

1.690

1.785

1.660

1.565

1.565

1.580

koken _______ 75 75 75 70 70 70 70 70 70 70 65 65 65 65 65 65 65 65 65

1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

warm water _______ 270 260 245 245 260 370 375 395 400 400 435 450 445 455 375 375 370 375 375

229

verwarming totaal gemiddeld _______ _______ 2.385 2.730 2.315 2.650 2.160 2.480 2.160 2.475 2.075 2.405 1.900 2.340 1.830 2.275 1.755 2.220 1.780 2.250 1.670 2.140 1.635 2.135 1.620 2.135 1.640 2.150 1.610 2.130 1.690 2.130 1.560 2.000 1.475 1.910 1.500 1.940 1.525 1.965

gemiddeld gasverbruik centrale verwarming 3.000

2.500 1998

verwarming 2.500

2.000

warm water

1999 2.000

1.500

2000

koken 1.500

1.000 1.000 500

500

0

Bron: EnergieNed Gasverbruik in m3 Helpdesk per e-mail ([email protected])

1996 en later

1991-1995

1986-1990

1982-1985

1976-1981

1966-1975

1945 tot 1965

voor 1945

0 1982

1984

1986

1988

1990

1992

Bron: EnergieNed Gasverbruik in m3 Helpdesk per e-mail ([email protected])

1994

1996

1998

2000



bouwjaar

Gemiddeld huishoudelijk gasverbruik per jaar

228

Aanwezigheid van soort warmwaterapparatuur in de woningvoorraad

bad- keukengeiser boiler

gasboiler

electr. boiler

combiketel

zonneboiler

eengezins meergezins

1% 10%

14% 29%

12% 5%

9% 2%

4% 1%

6% 12%

65% 44%

1% 0%

voor 1946 1946-1970 na 1970

1% 3% 6%

27% 33% 6%

13% 10% 8%

8% 5% 8%

3% 2% 3%

7% 10% 6%

53% 44% 71%

0% 0% 1%

sociale huur particuliere huur koop

6% 7% 2%

29% 34% 9%

7% 11% 12%

2% 4% 11%

1% 2% 5%

6% 14% 7%

53% 35% 68%

0% 0% 1%

totaal woningen

4%

19%

10%

7%

3%

8%

59%

1%

eengezins meergezins

Conventioneel ________________ 1995 2000 _______ _______ 35% 12% 38% 14%

231

totaal aant. woningen VR HR met CV ________________ ________________ ________________ 1995 2000 1995 2000 1995 2000 _______ _______ _______ _______ _______ _______ 44% 46% 21% 43% 3.680 4.110 54% 64% 8% 22% 840 1.080

voor 1946 1946-1970 na 1970

38% 42% 30%

15% 18% 8%

40% 41% 52%

44% 48% 52%

22% 17% 19%

41% 33% 40%

950 1.320 2.250

1.100 1.400 2.690

sociale huur particulier huur 430 koopwoning

37%

14% 43%

51% 22%

60% 46%

12% 54%

26% 11%

1.540 25%

1.680 450

33%

10%

43%

43%

25%

47%

totaal

35%

12%

46%

49%

19%

2.540 3.070 _______ _______ 38% 4.530 5.190

Aantal woningen 70%

6.000 eengezins

60%

HR 5.000

meergezins

50%

VR 4.000

totaal woningen

40%

Conventioneel 3.000

30% 2.000

20%

combiketel

keukengeiser

badgeiser

electrische boiler

keukenboiler

0 collectieve voorziening

0% gasboiler

1.000

zonneboiler

10%

Bron: KWR 1999-2001 Door gebruik van meerdere soorten apparatuur tellen de percentages op tot meer dan 100% Helpdesk per e-mail ([email protected])

1995

Bron: KWR 1994-1996 / 1999-2001 VR: verbeterd rendement HR: hoog rendement Totaal aantal woningen x 1000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000



collectieve keukenvoorziening geiser

Aanwezigheid van soort CV-ketel in de woningvoorraad

230

eengezins meergezins voor 1946 1946-1970 na 1970

Aanwezigheid isolatievoorzieningen naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse

232

individuele CV lokale verwarming blokverwarming ______________________ ______________________ ______________________ 1990 1995 2000 1990 1995 2000 1990 1995 2000 ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ 80% 83% 89% 18% 14% 9% 2% 3% 2% 40% 48% 55% 28% 24% 17% 31% 28% 28% 53% 61% 85%

63% 66% 85%

73% 70% 87%

45% 25% 2%

36% 24% 1%

25% 16% 2%

2% 14% 14%

1% 11% 15%

2% 14% 12%

sociale huur 61% particulier huur 46% koopwoning 82%

66% 51% 85%

71% 56% 89%

21% 40% 14%

19% 35% 10%

13% 27% 6%

18% 14% 4%

15% 14% 5%

15% 17% 5%

totaal woningen 68%

73%

79%

21%

17%

11%

11%

10%

10%

dubbel glas _____________ 1995 2000 ____ ____ sociale huurwoningen tot 1946 48% 58% 1946-1970 51% 61% na 1970 71% 79%

gesloten gevel _____________ 1995 2000 ____ ____

dak _____________ 1995 2000 ____ ____

233

begane grondvloer _____________ 1995 2000 ____ ____

30% 34% 77%

25% 34% 82%

29% 26% 80%

32% 38% 85%

9% 3% 48%

9% 6% 59%

particuliere huurwoningen tot 1946 19% 1946-1970 37% na 1970 68%

31% 50% 75%

6% 11% 66%

6% 15% 72%

15% 14% 78%

19% 29% 79%

2% 2% 43%

6% 4% 54%

koopwoningen tot 1946 1946-1970 na 1970

41% 49% 79%

57% 70% 86%

15% 13% 67%

23% 17% 81%

34% 29% 82%

47% 47% 90%

8% 5% 47%

15% 8% 64%

57%

70%

42%

50%

51%

63%

24%

34%

verdeling ruimteverwarming woningen totaal 100%

100% blokverwarming

90% 80%

lokale verwarming

70% 60%

individuele CV

80%

2000

70% 60%

50%

50%

40%

40%

30%

30%

20%

20%

10%

10%

0%

1995

90%

0% 1990

1995

Bron: KWR 1989-1991 / 1994-1996 / 1999-2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000

dubbel glas

gesloten gevel

Bron: KWR 1994-1996 / 1999-2001 aanwezigheid in percentage van de voorraad Helpdesk per e-mail ([email protected])

dak

begane grondvloer



Soort ruimteverwarmingssysteem

Kwaliteitsaspecten naar leeftijd hoofdbewoner

> 75 jaar _________

totaal _________

toegankelijkheid woning w extern toegankelijk w intern toegankelijk

68% 35%

76% 27%

80% 44%

76% 64%

74% 37%

aanwezigheid voorzieningen individuele CV dubbel glas intercom bij meergezinswoning huismeester bij meergezinswoning

79% 71% 68% 18%

83% 70% 70% 14%

77% 69% 81% 24%

62% 65% 85% 38%

79% 70% 74% 21%

45

54

70

73

56,26

gemiddelde relatieve w herstelkosten

3,8%

4,0%

3,8%

4,3%

éénpersoons _________

235

tweepersoons _________

gezin _________

totaal _________

65% 63% 52% 74% 22%

82% 71% 58% 77% 21%

89% 75% 34% 66% 17%

79% 70% 51% 74% 21%

83

54

32

56

oppervlakte totale privé buitenruimte**

103

245

290

215

gemiddelde relatieve w herstelkosten

4,2%

4,1%

3,5%

3,9%

aanwezigheid voorzieningen individuele CV dubbel glas lift bij meergezinswoningen (>= 4 bouwlagen) intercom bij meer gezinswoningen huismeester bij meergezinswoningen gemiddelde woonoppervlakte*

3,9%

toegankelijkheid 100%

300 extern toegankelijk

90%

gemiddelde woonoppervlakte

250

80%

intern toegankelijk

70%

oppervlakte totale privé buitenruimte

200

60% 150

50% 40%

100

30% 20%

50

10% > 75 jaar

Bron: KWR 1999-2001 * gemiddelde gebruiksoppervlakte per persoon in m2 Helpdesk per e-mail ([email protected])

totaal

Bron: KWR 1999-2001 * gemiddelde gebruiksoppervlakte per persoon in m2 ** oppervlakte privé buitenruimte per woning Helpdesk per e-mail ([email protected])

totaal

60-74 jaar

gezin

40-59 jaar

tweepersoons

< 40 jaar

éénpersoons

0

0%



< 40 jaar 40-59 jaar 60-74 jaar _________ _________ _________

gemiddelde woningoppervlak per persoon*

Kwaliteitsaspecten naar huishoudentype

234

236

237


Verkenningen Ontwikkeling bevolking Ontwikkeling wonen

Ontgroening en vergrijzing van de bevolking

238

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030

20-64 jaar ________ 5.513 6.067 6.989 8.044 9.165 9.839 10.286 10.262 10.063

65 jaar e.o. ________ 771 1.018 1.311 1.615 1.906 2.152 2.499 3.220 3.848

totaal ________ 10.026 11.416 12.958 14.091 14.893 15.864 16.865 17.492 17.919

Bij de voorbereiding van het beleid is het van belang om een beeld te hebben van toekomstige maatschappelijke ontwikkelingen. Daartoe worden - globaal gesproken - twee soorten toekomstverkenningen gebruikt: scenario’s en prognoses. Prognoses geven een zo goed mogelijke inschatting van te verwachten ontwikkelingen, uitgaande van momenteel waarneembare trends. De CBS-bevolkingsprognose en de Primos-woningbehoefteraming zijn hier voorbeelden van.

20.000 65 jaar e.o.

18.000 16.000

Scenario’s geven niet zozeer een beeld van de meest waarschijnlijk geachte ontwikkeling, maar een bandbreedte van mogelijke toekomstige ontwikkelingen. Scenario’s nemen een centrale plaats in bij de beleidsontwikkeling voor de langere termijn, zoals de afgelopen jaren in de Nota Mensen Wensen Wonen en in de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening. Prognoses dienen vooral om de vinger aan de pols van de woningmarkt te houden.

20 - 64 jaar

14.000 12.000

0 19 jaar

10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 1950

1960

1970

1980

1990

Bron: CBS 2002 bevolking x 1000 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2000

2010

2020

2030

Verkenningen Ontwikkeling bevolking

0-19 jaar ________ 3.742 4.331 4.658 4.432 3.822 3.873 4.080 4.010 4.008

Verkenningen

239

Prognose aantal huishoudens

2 pers. 3 pers. 4 pers. 5/+ pers. totaal ___________________________________________________ 2.303.673 878.367 991.190 453.270 4.626.500 2.364.703 880.714 1.033.716 444.575 4.723.708 2.434.651 894.643 1.050.731 425.138 4.805.163 2.489.464 905.860 1.062.545 408.323 4.866.192 2.531.856 911.508 1.064.627 400.848 4.908.839 2.558.271 896.232 1.071.963 404.044 4.930.510

totaal aantal huish. _________ 7.151.863 7.454.126 7.732.662 7.972.215 8.169.294 8.296.769

9 5 of meer pers.

8 7

4 personen

6 3 personen

5

autochtonen ____________ 13.215.866 13.244.750 13.203.261 13.141.348 13.066.086 12.957.096

2005 2010 2015 2020 2025 2030

miljoen

miljoen


meerpersoons huishoudens

allochtonen niet-westers* westers** totaal _______________________________________ 1.731.969 1.476.867 3.208.836 2.033.635 1.586.087 3.619.722 2.319.206 1.682.438 4.001.644 2.591.201 1.759.551 4.350.752 2.848.410 1.821.044 4.669.454 3.090.401 1.871.369 4.961.770

20 niet-westerse allochtonen

18 16 14

westerse allochtonen

12 10

4

2 personen

3

bevolking totaal ____________ 16.424.702 16.864.472 17.204.905 17.492.100 17.735.540 17.918.866

autochtonen

8 6

tot 1 pers. huishoudens

2 1

4 2

0

0 2005

2010

2015

2020

Bron: CBS 2002 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2025

2030

2005

2010

2015

2020

2025

2030

Bron: CBS 2002 * niet-westerse allochtonen: Marokko, Turkije, Antillen/Aruba, Suriname, Zuid-Europa (Portugal, Spanje, Italië, Griekenland), Afrika, Latijns Amerika, Azië inclusief Oost-Europa en Joegoslavië en exclusief Indonesië (voormalig Nederlands-Indië) en Japan. ** westerse allochtonen: Europa (exclusief Oost-Europa, Zuid-Europa en Joegoslavië), NoordAmerika, Australië, Japan en Indonesië (voormalig Nederlands-Indië). Helpdesk per e-mail ([email protected])

241


eenpersoons huishoudens totaal _________ 2005 2.525.363 2010 2.730.418 2015 2.927.499 2020 3.106.023 2025 3.260.455 2030 3.366.259

Prognose bevolkingsomvang naar herkomst bewoners 2005-2030

240

Percentage huishoudens dat behoort tot de w aandachtsgroep onder drie scenario’s

242

2000 2010 2020 2030 _______________ _______________ _______________ _______________ immiemi- immiemi- immiemi- immiemigratie gratie gratie gratie gratie gratie gratie gratie ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ EU-landen 22,2 15,2 24,8 17,8 25,0 19,0 25,0 19,7 Overig Europa 15,9 3,3 17,4 7,1 15,0 8,8 15,0 9,3 Totaal westers 47,0 24,6 51,1 32,1 49,0 35,5 49,0 36,7 Afrika 12,7 4,6 10,8 5,3 10,0 5,3 10,0 5,2 Marokko 5,0 1,5 5,0 1,6 5,0 1,8 5,0 1,8 Azie 19,4 5,0 22,0 6,9 23,0 8,4 23,0 9,4 Turkije 5,4 1,9 4,0 1,8 4,0 1,8 4,0 1,7 Indonesie 1,8 0,9 1,2 0,5 1,0 0,4 1,0 0,3 Latijns-Amerika 4,5 1,8 4,7 2,3 5,0 2,7 5,0 2,9 Ned. Antillen 10,7 2,7 5,0 3,2 5,0 3,2 5,0 3,1 Suriname 3,4 1,6 3,0 1,5 3,0 1,5 3,0 1,5 Overig buiten 7,2 5,2 7,8 6,7 8,0 7,3 8,0 7,5 Tot. niet-westers 61,0 19,0 54,5 22,6 55,0 24,7 55,0 25,5 ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ ______ Totaal 132,0 80,0 131,0 90,7 130,0 96,5 130,0 99,2

w Verdeeldheid ____________ 51% 44% 41% 39% 37% 35% 32% 26%

1986 1990 1994 1998 2000 2005 2010 2020

w Coördinatie ____________ 51% 44% 41% 39% 36% 31% 25% 17%

w Competitie ____________ 51% 44% 41% 39% 36% 29% 22% 14%

60%

150 immigratie 100

Verdeeldheid 50%

emigratie

Coördinatie

50

40%

0

30%

-50

20%

-100

10%

Competitie

-150

0% 2000

2010

Aantal personen x 1.000 Bron: CBS 2002 Helpdesk per e-mail ([email protected])

2020

2030

1986

1990

1994

1998

2000


2005

2010

2020

243



Prognoses immigratie en emigratie 2000 tot 2030

Prognose woningvoorraad

244

2002 _______

2003 _______

2004 _______

2005 _______

2006 _______

2007 _______

Laag vergunningen gereedmeldingen productiewaarde

55 66 9.320

60 64 9.170

65 64 9.430

70 67 10.370

65 69 10.810

60 65 10.300

Midden vergunningen gereedmeldingen productiewaarde

55 66 9.320

60 64 9.170

70 65 9.550

75 71 11.060

73 73 11.660

68 71 11.400

Hoog vergunningen gereedmeldingen productiewaarde

55 66 9.320

60 64 9.170

75 65 9.880

80 74 11.780

85 77 12.760

80 79 13.220


245

2000 _________ 244 262 192 425 122 747 447 1.117 1.461 164 938 472 _________ 6.590

2001 _________ 245 264 193 429 127 753 453 1.125 1.472 164 949 476 _________ 6.649

2006 _________ 248 270 197 442 139 787 476 1.156 1.509 169 996 497 _________ 6.886

372 284 215 110

373 285 216 111

381 288 217 122


prognose toename 2000-2006 _________ 1,8% 3,0% 3,0% 3,9% 14,3% 5,3% 6,7% 3,5% 3,3% 3,2% 6,1% 5,2% 4,5% 2,6% 1,6% 0,8% 10,6%

prognose woningvoorraad

productiewaarde 1.600

14.000 hoog 13.000 midden 12.000 laag

2000

1.400 1.200

2001

1.000

2006

800

11.000

600

10.000

400 9.000

200

Bron: CBS/TNO Inro/SEO vergunnigen en gereedmeldingen x1000 won. produktiewaarde x 1 mln euro's Helpdesk per e-mail ([email protected])

Bron: ABF Woningvoorraadbestanden DGW/S Aantal woningen x 1000 Gemeten per 1 januari Helpdesk per e-mail ([email protected])

Limburg

N-Brabant

Zeeland

Z-Holland

N-Holland

Utrecht

2007

Gelderland

2006

Flevoland

2005

Overijssel

2004

Drenthe

2003

Friesland

2002

Groningen

0

8.000

Verkenningen Ontwikkeling wonen


Woningbouw in drie scenario's

2000-2004 2005-2009

uitbreidingsbehoefte ____________ 329.000 270.000

Geprognosticeerd overschot en niet gehonoreerde vraag naar w woonmilieu bij trendmatige ontwikkeling

246

vervangings behoefte ____________ 145.000 220.000

totaal ____________ 474.000 490.000

per jaar ____________ 94.800 98.000

centrum stedelijk ________

buiten centrum ________

groen stedelijk ________

centrum dorps ________

landelijk wonen ________

37.811 43.276 36.443 44.997

32.961 38.189 63.136 70.511

23.689 21.691 40.902 41.688

29.425 35.192 71.017 77.466

16.907 18.348 53.378 68.318

potentieel overschot (woningen) huur 2000 10.982 huur 2010 18.389 koop 2000 564 koop 2010 1.396

108.756 203.857 9.136 32.505

8.603 13.733 4.628 28.183

40.499 85.710 2.911 16.527

10.009 19.210 1.783 7.200

niet gehonoreerde vraag (woningen) huur 2000 huur 2010 koop 2000 koop 2010

Potentieel overschot (links) & niet gehonoreerde vraag (rechts) Coördinatie 2000-2010 600.000 vervangingsbehoefte 500.000

huur 2000

centrum stedelijk

huur 2010

buiten centrum

uitbreidingsbehoefte 400.000 300.000

groen stedelijk

koop 2000

200.000 100.000

centrum dorps

koop 2010

Bron: Primosprognose 2001 Helpdesk per e-mail ([email protected])

400.000

300.000

200.000

100.000

0

-100.000

-200.000

2005-2009

-300.000

2000-2004

-400.000

0

landelijk wonen

Bron: Nota Wonen: mensen, wensen, wonen. Uitgangspunt: geen aanpassing (transformatie) beleid en uitgaande van scenario Coördinatie NB: potentieel overschot en niet gehonoreerde vraag kan binnen 1 woonmilieu optreden, bijvoorbeeld wanneer het aanbod niet matcht naar prijsklasse Helpdesk per e-mail ([email protected])

247



Nieuwbouwbehoefte

voorraad 2000 nieuwbouw onttrekkingen voorraad 2010 groei voorraad 2000-2010 gewenste groei 2000-2010

Verwachte ontwikkeling aandeel koopwoningen in de woningvoorraad naar w woonmilieu

248

centrum stedelijk ________ 474.000 53.000 -23.000 503.000

buiten centrum ________ 2.530.000 273.000 -97.000 2.706.000

groen stedelijk ________ 485.000 144.000 -14.000 615.000

centrum dorps ________ 2.357.000 271.000 -44.000 2.584.000

landelijk wonen ________ 758.000 79.000 -20.000 818.000

6,1%

7,0%

26,8%

9,6%

7,9%

14,5%

3,6%

22,9%

5,3%

20,3%

centrum stedelijk

buiten groen centrum stedelijk

centrum landelijk dorps wonen

totaal

________

________

________

________

________

________

37% 41% 4%

39% 44% 5%

51% 55% 4%

63% 65% 2%

72% 75% 3%

52% 56% 4%

aandeel koop in voorraad 2010 bij trend 42% gewenst 46% verschil 4%

47% 53% 6%

59% 61% 2%

67% 70% 3%

75% 78% 3%

58% 62% 4%

aandeel koop in voorraad 2000 gewenst verschil

Aandeel koopwoningen 30%

80% groei voorraad 2000-2010

25%

aandeel koop in 2010 bij trend

75% 70%

gewenste groei 2000-2010

20%

65%

aandeel koop gewenst in 2010

60% 55%

15%

50% 10%

45% 40%

5%

35%



totaal

landelijk wonen

landelijk wonen

centrum dorps

centrum dorps

groen stedelijk

groen stedelijk

buiten centrum

buiten centrum

centrum stedelijk

centrum stedelijk

30%

0%

249



Trendmatige ontwikkeling woningvoorraad naar w woonmilieu en gewenste groei


Ruimtebehoefte in Nederland tot 2030 (in hectares)

250

Laag scenario _____________

Hoog scenario _____________

39.000 32.000 35.000

85.000 54.000 60.000

144.000 333.000 -170.000

-* -475.000

90.000 25.000 375.000

-

Ruimtebehoefte wonen 2000-2030 (in aantal woningen) Laag scenario _____________ 2000-2010 376.000 2010-2020 375.000 2020-2030 198.000

Hoog scenario _____________ 680.000 633.000 560.000

Wonen en werken wonen werken Infrastructuur Recreatie, natuur & landschap en landbouw recreatie en sport natuur & landschap landbouw Water veiligheid extra open water ruimtelijke maatregelen

Ruimtebehoefte wonen 2000-2030 (aantal woningen) 800.000 laag scenario

700.000 600.000

hoog scenario

500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 2000-2010

2010-2020

Bron: Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening 2000/2020 * geen waarde betekent: niet in hoog scenario opgenomen Helpdesk per e-mail ([email protected])

2020-2030

251

Begrippenlijst

252

253

Verklaring van begrippen met een pijltje (>)

Aandachtsgroepen volkshuisvestigingsbeleid In de verschillende Woning Behoefte Onderzoeken behoren de volgende huishoudens tot de aandachtsgroep: WBO 1998 WBO 1999 WBO 2000 Netto inkomen van éénpersoonshuishouden < E 12.522,07 < E 12.625,07 < E 12.926,38 Netto inkomen van meerpersoonshuishouden < E 17.075,30 < E 17.253,63 < E 17.627,09 Aflossingsvrije hypotheek Een hypotheekvorm waarbij over de schuld alleen rente wordt betaald en over de hele looptijd niet wordt afgelost. Na afloop van de hypotheek blijft de schuld staan. Allochtonen Personen in het buitenland geboren en personen in Nederland geboren en waarvan tenminste één ouder in het buitenland is geboren. Annuïteitenhypotheek Een hypotheekvorm waarbij ieder jaar (of iedere maand) voor rente en aflossing samen een gelijk bedrag wordt betaald. In het begin bestaat dit bedrag voor het grootste deel uit rente en na verloop van tijd vormt de aflossing het grootste deel. BAR Zie bewoonde andere ruimten Basishuur De basishuur wordt gehanteerd bij het vaststellen van de hoogste van de individuele huursubsidie. Deze huur is gelijk aan de bruto huur verminderd met de eventueel in dat bedrag opgenomen kosten voor water, verwarming, garage en andere diensten voor privégebruik. Subsidiabele servicekosten worden niet in mindering gebracht.

Beleggers (zie institutionele beleggers) Bewoonde andere ruimten Een woonverblijf dat niet aan de woningdefinitie voldoet zoals: woonruimte in een studentenhuis, woonruimte in een hotel, pension of kamerverhuurpand, een woonschip, woonwagen, caravan, zomerhuis, woonkeet, barak en dergelijke. Bezettingsgraad Het gemiddeld aantal personen per woning. Bijkomende woonuitgaven De som van de energie- en wateruitgaven en de uitgaven die huishoudens moeten doen voor heffingen en belastingen van de Openbaar Publieke Lichamen (OPL) (zie schema op bladzijde 121). Binnenlandse migratie Migratie van personen tussen gemeenten binnen Nederland. BoN (= Besturen op Niveau) gebieden Het betreft zeven gebieden rond grote steden die sinds 1 juli 1994 op grond van de “Kaderwet Bestuur in verandering” zijn onderscheiden. Zij zijn onder andere verantwoordelijk voor het volkshuisvestigingsbeleid. Bruto huur De brutohuur is het totale huurbedrag (inclusief bijkomende kosten) dat de huurder aan de verhuurder is verschuldigd. Bruto inhoud De bruto inhoud van een woning wordt bepaald door het product van de brutovloeroppervlakte en de bruto-hoogte conform NEN 2580.

254

Bruto inkomen Dit inkomen omvat het primair inkomen vermeerderd met de ontvangen overdrachten (hetzij rechtstreeks van de overheid, hetzij via de sociale verzekering, hetzij anderszins ontvangen). Bruto woonuitgaven De vaste woonuitgaven. Voor huurders is dit de bruto huur. Voor eigenaar-bewoners is dit de som van de bruto hypotheekuitgaven en bijkomende vaste uitgaven (opstalverzekering, OZB en erfpacht) minus een eventuele rijksbijdrage in de vorm van een premie. BSG Bestaand stedelijk gebied (de bebouwde kom van vóór 1971). Commerciële verhuurders Commerciële verhuurders zijn institutionele beleggers (zoals banken, pensioenfondsen, verzekerings- en beleggingsmaatschappijen) en particuliere personen die op commerciële basis woningen verhuren of laten verhuren. Samen vormen zij de particuliere huursector. Competitie scenario (Global Competition (GC)) Eén van de drie scenario’s die door het CPB zijn opgesteld en die veronderstellingen doen over de context waarbinnen Nederland de komende jaren zal opereren. In dit scenario ligt de nadruk op een goede werking van de wereldmarkt. Nederland is in staat om hierop in te spelen. Het kernwoord van het scenario is efficiëntie (zie ook verdeeldheid scenario (DE) en coördinatie scenario (EC)). Coördinatie scenario (European Coördination (EC)) Eén van de drie scenario’s die door het CPB zijn opgesteld en die veronderstellingen doen over de context waarbinnen Nederland de komende jaren zal opereren. In dit scenario ligt de nadruk op coördinatie in plaats van concurrentie. Het kernwoord van het scenario is gelijkheid (zie ook verdeeldheid scenario (DE) en competitie scenario (GC)).

255

Corporaties (zie woningbouwcorporaties) Doelgroep (zie aandachtsgroep) Doelgroep van het minderhedenbeleid Alle in ons land woonachtige personen die geboren zijn in Turkije, Marokko, Suriname, de Nederlandse Antillen, Aruba, Griekenland, Italië, voormalig Joegoslavië, Portugal, Spanje, Kaapverdië, en Tunesië, alsmede de in ons land woonachtige kinderen van genoemde personen. Daarnaast behoren de in ons land verblijvende Molukkers, vluchtelingen (statushouders), woonwagenbewoners en zigeuners tot de doelgroepen van het minderhedenbeleid. Doorstroming/Doorstromer Men spreekt van doorstromen indien een huishouden binnen Nederland verhuist. Voor en na de verhuizing is het huishouden de hoofdbewoner van een woning. DuBo Duurzaam bouwen. Duurzaam Bouwen Het duurzaam ontwikkelen, beheren en onderhouden van de gehele gebouwde omgeving. Dure scheefheid Dit betreft huishoudens behorend tot de doelgroep, gehuisvest in een dure huurwoning. Duur/dure voorraad (zie prijsgrenzen) Eenpersoonshuishouden Een zelfstandig huishouden dat door één persoon alleen wordt gevoerd.

256

Eigen vermogen Kapitaal, wettelijke en statutaire reserves en overige reserves exclusief herwaarderingsreserve. Externe toegankelijkheid (voor ouderen) Een woning is extern toegankelijk indien het hoogteverschil dat zonder lift moet worden overbrugd om de woning van buitenaf te bereiken niet meer is dan 20 cm. Financiële kengetallen (zie eigen vermogen, solvabiliteit, voorzieningen) Financieringswijze De financieringswijze heeft betrekking op de objectsubsidie die van toepassing is. Objectsubsidie is subsidie die door de rijksoverheid wordt verstrekt aan de eigenaar van een te bouwen woningcomplex en die onafhankelijk is van de financiële positie van de eigenaar of de huurder. Tussen 1988 en 1995 werd onderscheid gemaakt tussen de volgende financieringssectoren: sociale huur, premiehuur, vrije sector met eenmalige bijdrage en ongesubsidieerde woningen. een relatief goedkope huurwoning, gebouwd in opdracht van en verhuurd door een woningcorporatie. sociale koop een relatief goedkope woning waarbij de hoogte van de objectsubsidie afhankelijk is van het belastbaar inkomen van de koper. premiehuur een gesubsidieerde huurwoning die wordt gebouwd in opdracht van een institutionele belegger waarbij de belegger een bepaald rendement wordt gegarandeerd. vrije sector een woning met een huur- of koop prijs boven de met eenmalige distributiegrens waarvoor een eenmalige subsidie wordt bijdrage gegeven. ongesubsidieerd een ongesubsidieerde woning.

257

Voor 1988 werd ook nog onderscheid gemaakt tussen de premie-A, B, C en D-koopwoning. De premie-A koopwoning is vergelijkbaar met de sociale (inkomens afhankelijke) koopwoning. Bij de premie-B-koopwoning hing de hoogte van de subsidie af van de stichtingskosten. Premie-C-woningen zijn in grote lijnen vervangen door de vrije sectorwoningen met een eenmalige bijdrage. Premie-D-koopwoningen waren koopwoningen in de stadsvernieuwingsgebieden met een eenmalige subsidie. Sinds de invoering van het Besluit Woninggebonden Subsidies in 1995 is nog slechts sprake van een indeling naar stichtingskosten (goedkoop, middelduur en duur), waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen huur en koop. In het WBO 2000 worden de volgende grenzen gehanteerd: goedkoop middelduur duur

stichtingskosten lager dan 124.789,56 euro of een maximale (kale) huurprijs van 339,43 euro per maand. stichtingskosten tussen 124.789,56 en 176.974,28 euro of een (kale) huurprijs tussen 339,43 en 454,69 euro per maand. stichtingskosten hoger dan 176.974,28 euro of (kale) huurprijs van tenminste 455,14 euro per maand.

sociale huur

Fiscaal effect Het saldo van rente-aftrek in verband met de hypotheek, het te betalen huurwaardeforfait en een eventuele bijdrage eigen woningbezit. Goedkope scheefheid Dit betreft huishoudens niet behorend tot de doelgroep, maar wel gehuisvest in een goedkope huurwoning. Goedkoop/goedkope voorraad (zie prijsgrenzen) Groeihypotheek Een hypotheekvorm waarbij het bedrag van rente en aflossing samen stijgt gedurende een

258

aantal jaren en vervolgens gelijk blijft. In het begin wordt weinig tot niets afgelost en er wordt te weinig rente betaald. Hierdoor neemt de restant schuld toe. Herstelkosten De kosten die moeten worden gemaakt om manifeste bouwtechnische gebreken op te heffen. De herstelkosten zijn exclusief de kosten van eventueel noodzakelijk funderingsherstel. Huishouden Elke alleenstaande en tevens elke groep van twee of meer personen die in huishoudelijk verband samenleven. Huurquote De woonuitgaven uitgedrukt in een percentage van het netto inkomen. Individuele huursubsidie (IHS) Rijkssubsidie die wordt verstrekt aan huurders, die in verhouding tot hun inkomen, te duur (moeten) wonen. Inflatie Gebaseerd op de CBS consumentenprijsindex (CPI). Deze index geeft de gemiddelde prijsverandering weer van goederen en diensten die huishoudens voor hun levensonderhoud aanschaffen. Institutionele beleggers Onder institutionele beleggers worden verstaan banken, verzekerings- en beleggingsmaatschappijen die op commerciële basis woningen verhuren of laten verhuren.

259

Kale huur De kale huur is de prijs die verschuldigd is voor het enkele gebruik van woonruimte. Dit komt neer op de basishuur verminderd met alle overige kosten (zie schema op bladzijde 129). Kansarmen/kansarme huishoudens Kansarme huishoudens zijn huishoudens (ook 65+) waarvan beide partners een inkomen hebben dat lager is dan 105% van het bijstandsniveau, werkloos zijn en ten hoogste een afgeronde beroepsopleiding hebben. Kwartiel Statistische maat die een kwart van de bevindingen omvat. De totale gegevens worden van laag tot hoog in vier delen verdeeld: de kwartielen. Het eerste kwartiel bevat de laagste 25% van de bevindingen Levensverzekeringhypotheek Een hypotheekvorm waarbij gedurende de hele looptijd van de hypotheek niet wordt afgelost. Over de schuld wordt alleen rente betaald. Daarnaast betaalt men premie voor een levensverzekering die aan het einde van de looptijd van de hypotheek tot uitkering komt en waaruit in principe de volledige schuld kan worden afgelost. Lineaire hypotheek Een hypotheekvorm waarbij ieder jaar (of iedere maand) een gelijk deel van de beginschuld wordt afgelost. De te betalen rente (over de restantschuld) daalt in de loop der jaren als gevolg van een dalende restantschuld. Middelduur/middeldure voorraad (zie prijsgrenzen)

Interne toegankelijkheid (voor ouderen) Een woning is intern toegankelijk indien de primaire ruimten (woonkamer, douche of badkamer en één slaapkamer) op dezelfde bouwlaag liggen.

Minimum jaarinkomen Inkomen waarop iedere werknemer van 15 tot en met 64 jaar, die in meer dan 1/3 van de gebruikelijke arbeidstijd in dienstbetrekking werkt, recht heeft.

260

Modaal jaarinkomen Inkomen van een modale werknemer. Een modale werknemer is een werknemer met twee kinderen beneden de 12 jaar en een looninkomen dat juist beneden de premieinkomengrens van de verplichte ziekenfondsverzekering ligt. MPS-gemeenten Grote en middelgrote gemeenten als groep onderscheiden in het door het Rijk tot 1994 jaarlijks uitgebrachte Meerjarenplan stadsvernieuwing (MPS). Netto huur De netto huur is de basishuur minus individuele huursubsidie (zie schema op bladzijde 121). Netto (vaste) huurquote De netto (vaste) woonuitgaven van huurders uitgedrukt in een percentage van het netto huishoudinkomen (zie schema op bladzijde 121). Netto huishoudinkomen De som van de bruto inkomsten van de leden van het huishouden uit arbeid, winst uit onderneming, ontvangen overdrachten en andere inkomsten, verminderd met betaalde overdrachten, de inhouding bij ambtenaren en loon- en inkomstenbelasting. Ontvangen overdrachten zijn uitkeringen van overheden en sociale verzekeringen en overige overdrachten als pensioen, lijfrente en alimentatie c.q. bijstandsverhaal. De andere inkomsten betreffen gratificaties, tantièmes en vaste winstdeling. Bij betaalde overdrachten gaat het om de premies voor sociale verzekeringen. Het netto huishoudinkomen is verder inclusief kinderbijslag en vakantietoeslag, werknemers- en werkgeversaandeel ziekenfondspremie en de tegemoetkoming van de werkgever in de ziektekosten (zoals de interimuitkering bij ambtenaren). Netto inkomen De som van inkomsten uit alle bronnen na aftrek van premies en belastingen.

261

Netto vaste koopquote De netto (vaste) woonuitgaven voor de eigen woning uitgedrukt in een percentage van het netto huishoudinkomen (zie schema op bladzijde 121). Netto (totale) woonquote De totale woonuitgaven (inclusief OPL-heffingen en uitgaven aan nutsbedrijven) uitgedrukt in een percentage van het netto huishoudinkomen (zie schema op bladzijde 121). Netto (vaste) woonuitgaven De woonuitgaven van huurders en eigenaar-bewoners zijn als volgt berekend. Bij huurders van een woning is de basishuur verminderd met eventuele huursubsidie en gedeeld door het netto jaarinkomen van het huishouden. Bij eigenaar-bewoners zijn bij de berekening van de woonuitgaven de volgende posten betrokken: (+) de bruto hypotheeklasten (rente, aflossing, levensverzekeringspremie), (+) erfpacht, (+) opstalverzekering, (+) het eigenaargedeelte onroerendgoedbelasting, (-) de rijksbijdrage eigen woningbezit en (+/-) effecten in de sfeer van de inkomstenbelasting en premieheffing volksverzekering ten gevolge van renteaftrek, erfpacht, huurwaardeforfait en rijksbijdrage eigen woningbezit. Het saldo van deze posten is vervolgens gedeeld door het netto jaarinkomen van het huishouden en uitgedrukt in procenten. Er is geen rekening gehouden met onderhoudskosten. De gemiddelde netto woonuitgaven in de tabellen hebben betrekking op het gemiddelde van de woonuitgavenverdeling (in tegenstelling tot het quotiënt van de gemiddelde huur respectievelijk woonuitgaven van eigenaar-bewoners en gemiddelde inkomen). Niet-gezinshuishouden Een meerpersoonshuishouden dat geen gezin vormt (bijvoorbeeld samenwonende vrienden of vriendinnen, broers of zusters, weduwnaar met kleinkind etc.). Niet-subsidiale servicekosten De servicekosten die niet worden meegenomen bij het vaststellen van de IHS, zoals kosten voor garage, energie en water.

262

263

Ninki Index van netto inkomen na kale huurlasten

basis verhuren of laten verhuren (zie ook commerciële verhuurders en institutionele beleggers).

Objectsubsidie (zie OPL-heffingen) Rijkssubsidie die wordt verstrekt bij nieuwbouw van woningen in de goedkope en middeldure stichtingskostenklasse (zie prijsgrenzen).

Productiewaarde In geld uitgedrukte deel van de bouwsom dat in het betreffende jaar is besteed.

Omslagheffing (zie OPL-heffingen) De heffing die de waterschappen opleggen aan de eigenaren van onroerende zaken om de kosten voor het kwantiteitsbeheer en de waterkering te dekken.

Prijsgrenzen/prijsklasse In de WBO’s 1998, 1999 en 2000 zijn de volgende prijsgrenzen gehanteerd:

goedkope huur OPL-heffingen De uitgaven die huishoudens moeten doen voor heffingen en belastingen van de Overige Publiekrechtelijke Lichamen, zoals OZB, reinigingsheffing, rioolrecht, verontreinigingsheffing en omslagheffing (zie ook deze afzonderlijke heffingen).

betaalbare huur

WBO 1998 t/m E 318,10

WBO 1999 t/m E 328,99

WBO 2000 t/m E 339,43

E 318,55 t/m E 425,65

E 329,44 t/m E 440,17

E 339,88 t/m E 454,69

dure huur Ouderenhuisvesting/Ouderenwoning Een zelfstandige woning bestemd of geschikt gemaakt voor ouderen. Voorbeelden zijn en bejaardenwoning (aangepast voor ouderen), een aanleunwoning (nabij een verzorgingstehuis), een serviceflat (met dienstverlening) of een woonzorgcomplex (met zorgverlening). OZB (zie OPL-heffingen) Onroerend Zaak Belasting wordt door de gemeente op basis van de WOZ-waarde van de woning vastgesteld. Deze bestaat uit een eigenaren- en gebruikersdeel. Particuliere huurwoningen Huurwoningen in beheer bij particuliere verhuurders. Particuliere verhuurders Dit zijn institutionele beleggers en particuliere personen die woningen op commerciële

goedkope koop betaalbare koop

dure koop

vanaf E 426,10 tot E 95.293,85

vanaf E 440,62 vanaf E 455,14 tot E 104369,45 tot E 124.789,56

E 95.293,85 E 104.369,45 E 124.789,56 tot E 136.134,06 tot E 147.478,57 tot E 176.974,28 vanaf E 136.134,06

vanaf E 147.478,57

vanaf E 176.974,28

Puntprijs De kale huur per WWS-punt (zie woningwaarderingsstelsel). Reinigingsheffing (zie OPL-heffingen) Verzamelbegrip voor de afvalstoffenheffing (gebaseerd op de Wet Milieubeheer) en het reinigingsrecht (gebaseerd op de Gemeentewet).

264

Rioolrecht (zie OPL-heffingen) Gemeentelijke heffing om de kosten van onderhoud aan en vervanging van het gemeentelijk rioleringssysteem te dekken. Scheefheid (zie dure en goedkope scheefheid) Sociale huurwoningen Huurwoningen in beheer bij sociale verhuurders. Sociale verhuurders Dit zijn woningcorporaties, categoriale stichtingen die zonder winstoogmerk zorg dragen voor de huisvesting van specifieke groepen (studenten, ouderen, enz.) en gemeentelijke woningbedrijven (zie ook woningcorporaties en gemeentelijke woningbedrijven). Solvabiliteit De mate waarin een instelling in staat is om bij liquidatie aan haar financiële verplichtingen te voldoen ofwel het eigen vermogen gedeeld door het balanstotaal, uitgedrukt in procenten. Spaarhypotheek Een hypotheekvorm waarbij alleen rente over de schuld wordt betaald en waarbij over de hele looptijd niet wordt afgelost. Verder betaalt men premie. De premie omvat een spaarpremie waarmee het kapitaal dat nodig is voor aflossing van de schuld bijeen wordt gespaard en een overlijdensrisicoverzekering. Subsidiabele servicekosten Hierbij gaat het om de servicekosten die worden meegenomen bij de berekening van de IHS, zoals de schoonmaakkosten van gemeenschappelijke ruimten en de kosten van een huismeester.

265

Tehuis Alle woonvormen waarbij een persoon woonachtig is in een institutionele voorziening. Toegelaten instellingen Een toegelaten instelling is een privaatrechtelijke instelling die zich tot doel stelt uitsluitend op het gebied van de volkshuisvesting werkzaam te zijn en die als zodanig door de Kroon is toegelaten (art. 70 woningwet). Totale woonuitgaven De som van de vaste woonuitgaven en de bijkomende woonuitgaven (zie schema op bladzijde 121). VBTB Van Beleidsbegroting Tot Beleidsverantwoording. Verdeeldheid scenario (Devided Europa (DE)) Eén van de drie scenario’s die door het CPB zijn opgesteld en die veronderstellingen doen over de context waarbinnen Nederland de komende jaren zal gaan opereren. Het kernwoord van dit scenario is economische stagnatie. Zie ook Coördinatie scenario (EC) en Competitie scenario (GC). Verontreinigingsheffing (zie OPL-heffingen) De heffing die de waterschappen opleggen aan huishoudens om de kosten voor de zuivering van het oppervlaktewater te dekken. Verzorgingstehuis Een verzorgingstehuis (ofwel een bejaardenoord) is volgens de Wet op de Bejaardenoorden (per 1 januari 1997 vervangen door de Overgangswet Verzorgingstehuizen) een inrichting waarin aan tenminste vijf bejaarden huisvesting wordt geboden, gepaard aan gedeeltelijke of gehele verzorging. Psychiatrische inrichtingen en verpleeghuizen behoren hier niet toe. In een verzorgingstehuis wordt verzorging verschaft in het kader van de AWBZ.

266

267

VINEX-locatie In de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra aangewezen uitleggebied voor de periode 1995 tot 2005.

Woonmilieu In het Woning Behoefte Onderzoek van het ministerie van VROM wordt een onderscheidt gemaakt tussen vijf typen woonmilieus:

VINEX-taakstelling In de VINEX-convenanten vastgelegde aantallen te bouwen woningen op de VINEX-locaties in de periode 1995 tot 2005.

centrum stedelijk woonmilieu: (historische) binnensteden, City/ nieuwe stedelijke centra, centra van nieuwe steden essentie: grootschalige complexiteit voorbeelden: Nieuwmarkt Amsterdam, Kop van Zuid Rotterdam, Almere Centrum

Voorzieningen Het totaal van de reserveringen voor onderhoud en overige voorzieningen. Weerstandsvermogen Totaal van het eigen vermogen, egalisatierekening en voorzieningen minus de immateriële activa. Het weerstandsvermogen is net als het eigen vermogen een maatstaf voor de financiële positie van de woningbouwcorporatie. Deze maatstaf is echter minder gevoelig voor de vele variaties die corporaties toepassen in de waarderingsgrondslagen.

stedelijk buiten centrum woonmilieu: vooroorlogse etage, vooroorlogs grondgebonden, vooroorlogse herenhuizen, vooroorlogse tuindorpen, naoorlogse etage, naoorlogs grondgebonden essentie: de stadswijk voorbeelden: Berlagebuurt Amsterdam, Wittevrouwensingel Utrecht, Statenkwartier Den Haag, Betondorp Amsterdam, Nieuwedam Noord, Tongelre Eindhoven

Woningbouwcorporaties Privaatrechtelijke instellingen (stichtingen of verenigingen) die zich ten doel stellen uitsluitend op het gebied van de volkshuisvesting werkzaam te zijn en als zodanig door de Kroon zijn toegelaten (toegelaten instellingen).

groen stedelijk woonmilieu: uitbreiding aan de stad, groeikernen, actuele uitleg essentie: huis met een tuin voorbeelden: Rijnsweert Utrecht, Nieuwegein, Prinsenland Rotterdam

Woningwaarderingstelsel (WWS) Met het woningwaarderingsstelsel kan de kwaliteit van de woning (o.a. grootte, voorzieningen) in punten worden uitgedrukt. Aan dit puntenaantal is een maximaal redelijke huurgrens gekoppeld, zodat kan worden vastgesteld of de huurprijs in redelijke verhouding staat tot de kwaliteit van een woning.

centrum dorps woonmilieu: historische kernen, nieuwe kernen essentie: kleinschalige complexiteit voorbeelden: Muiden, Houten-Rond

Woonlasten (zie schema op bladzijde 121)

landelijk woonmilieu: villawijken, wonen in het landschap, landgoederen essentie: Villa Verde voorbeelden: Loosdrechtse plassen, Amsteldijk.

268

269

Trefwoordenregister

Woonuitgaven (zie schema op bladzijde 121) Woon(uitgaven)quote De netto woonuitgavenquote wordt gebruikt om te bepalen welk deel van het jaarinkomen wordt besteed aan wonen. Hiervoor dient de verhouding tussen de netto woonuitgaven en het netto jaarinkomen van het huishouden te worden berekend (zie ook netto huurquote en netto koopquote). WOZ Waardering Onroerende Zaken WVG Wet voorzieningen gehandicapten. WWS (zie woningwaarderingstelsel) Zuivere huurverhoging Huurstijging die is gecorrigeerd voor met verbeteringen samenhangende huurverhoging. Naast de reguliere huurstijging per 1 juli is ook het effect van harmonisatie ineens in dit stijgingspercentage opgenomen.

270

271

Trefwoordenregister

Aandachtsgroep Aanpasbaar bouwen Allochtonen

37, 65, 66, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 193, 243 177, 185 167, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 241

Balans sociale verhuurders Begroting volkshuisvesting Bevolking Bewoonde andere ruimten (BAR) Bezettingsgraad Bijkomende woonuitgaven Binnenlandse migratie Bodemgebruik BoN-gebieden Bouwkosten Bouwvergunningen BSG Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting Corporaties Dak- en thuislozen Doorstroming Duurzaam bouwen

112 9, 10, 11, 13, 14, 15 55, 56, 57, 58, 64, 189, 209, 210, 239, 241 62, 180 22, 48, 212 121 100, 101 92, 93 100 153 46, 47, 50 131 116, 117 46, 47, 108, 109, 110, 111, 112, 128 181 99, 132, 161, 162, 163, 164 11, 13, 219, 220, 222, 223

Eenpersoonshuishouden Emigratie Elektriciteitsverbruik Externe toegankelijkheid

60, 61, 63 67, 242 224, 225, 226 177, 234

Financiële kerngegevens toegelaten instellingen

112, 113, 116

Gasverbruik Gehandicapten Gemeentegarantie Herstelkosten Herstructurering Huishoudens Huurprijs Huurstijging Hypotheek(rente) Immigratie Individuele huursubsidie Inflatie Inkomen Institutionele beleggers Interne toegankelijkheid Investeringen sociale verhuurders Isolatie Jaarresultaten sociale verhuurders Kale huur Kansarme huishoudens Kavelgrootte Kavelprijzen Koopprijs Kwaliteit woningvoorraad Leegstand Lichamelijke gehandicapten

227, 228, 229 167, 183, 184, 185, 186, 187, 188 150 29, 30, 33 11, 14 55, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 156, 209, 240, 243 121, 122, 123, 124, 125, 129, 143, 145, 151, 152 126, 127, 128 146, 147, 148, 149, 150, 153, 155

12, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 154, 153, 137, 138, 139, 46, 47,

67, 155, 176, 153, 128, 177, 114,

242 157 215 176 129 234 115 233

112, 113 122, 123, 124, 125, 127, 128, 129, 138, 139 88, 89, 90 94, 131 130, 131 133, 134, 135, 146, 151, 152, 216 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 214 109 183, 184, 186

272

Netto huishoudinkomen Netto huurquote Netto koopquote Netto woonquote Niet gezinshuishouden Nieuwbouw Nieuwbouwbehoefte Onderhoud (sociale huurwoningen) Onttrekkingen Ouderen(woningen) OZB Particuliere huur Probleemwijken Productiewaarde Prijsklasse Puntprijs Ruimtegebruik Scheefheid Sociale huur Sociale verhuurders kerngegevens Studenten Type woonomgeving/ woonmilieu

138, 139 121, 138, 139, 143, 145, 155, 156, 175 121, 144, 145, 155 121, 145 61 41, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 96, 97, 100, 108, 135, 136, 161, 162, 163, 164, 200, 213 244, 246, 248 114, 115 51, 52, 108, 201 57, 58, 62, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 182, 204, 205, 210, 239 121 25, 29, 30, 32, 33, 34, 35, 128, 129, 231, 232, 233 206 28 26, 45, 47, 94, 99, 107, 130, 131, 132, 136, 157, 158, 159, 161 129 91, 92, 93 160 25, 28, 29, 30, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 107, 213 108 179, 180 64, 65, 68, 69, 70, 71, 72, 74, 75, 76, 79, 81, 82, 84, 89, 247, 248, 249

273

Veiligheid Verhuisketen (zie ook: doorstroming) Verkoop huurwoningen door corporaties Verkoopprijzen Verplaatsingsafstand Verplaatsingsmotieven Verstandelijk gehandicapten Verzorgingstehuizen VINEX Woningbezetting (zie bezettingsgraad) Woningdichtheid Woninggrootte Woningtekort Woningverbetering Woningvoorraad Woonwagenbewoners Woon-werkverkeer Woonlasten

82, 83, 84, 85, 86, 87 41, 99 110, 111 133, 134, 135, 146, 151, 152, 216 103, 104 102, 103 185, 186, 187 171, 172, 173 14, 27, 28, 94, 130, 244 22, 48, 212 98 48, 49, 95, 96, 97, 125 41, 43 114, 115, 185, 235 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 31, 32, 41, 51, 52, 95, 107, 123, 199, 200, 211, 212, 244, 245 181 102, 103, 104 12, 121, 138, 139, 143, 144, 145, 150, 175, 176, 183, 215

Woonmilieu (zie type woonomgeving) Woonomgevingtypologie/ woonmilieu (zie type woonomgeving) Woonsatisfactie woning 76, 77, 78, 214 Woonsatisfactie woonomgeving 36, 37, 72, 73, 79, 80, 82, 83, 212 Woonuitgaven 138, 139, 143, 144, 145, 146, 175, 176, 183, 213 WOZ-waarde 203 WVG 185, 186 WWS-punten 129 Zuivere huurverhoging: zie huurstijging

274

275

Inhoud per tabel

276

277

Inhoud per tabel

Beleid en begroting Inleiding DGW Begroting Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Begroting VROM 1998 - 2003 De thema’s van het VBTB Thema 1: betaalbaarheid van het wonen Thema 2: budget duurzame woningen en gebouwen Thema 3: budget aantrekkelijke fysieke leefomgeving Thema 4: budget sociale kwaliteit van het wonen en de woonomgeving

07 08 09 10 11 12 13 14 15

De woningvoorraad Inleiding DGW Kenmerken van de woningvoorraad Kenmerken bewoonde woningvoorraad, 2000 Kenmerken van de woningvoorraad Woningvoorraad Gemiddelde woningbezetting Woningvoorraad naar woningtype Woningvoorraad naar bouwperiode Woningvoorraad naar sector Woningvoorraad naar prijsklasse Realisatie 1995-2001 netto uitbreidingsproductie Productiewaarde van de woningbouw Verbetering van de woningvoorraad Herstelkosten naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse Gemiddelde relatieve herstelkosten per woning naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse Woningvoorraad naar kwaliteitsklassen Woningvoorraad in kwaliteitsklassen naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse, 2000 Gemiddelde relatieve herstelkosten per woning voor G4, G26 en overige gemeenten Gemiddelde oppervlakte per woningtype naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse

17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

Aanwezigheid voorzieningen meergezinswoningen naar eigendomscategorie en bouwjaarklasse Voorzieningen woningen: sanitair natte cel Kwaliteitsaspecten naar aandachtsgroep/ niet-aandachtsgroep Fysieke kwaliteit van G4, G26 en overige gemeenten Verandering van de woningvoorraad Inleiding DGW Ontwikkeling woningvoorraad, 2000 Woningaanbod en woningtekort Aangeboden en verkochte nieuwbouwwoningen Statistisch woningtekort Nieuwbouw en bouwvergunningen Voltooide nieuwbouwwoningen Voltooide nieuwbouwwoningen naar sector en prijsklasse Voltooide nieuwbouwwoningen en afgifte bouwvergunningen naar opdrachtgever Voltooide nieuwbouwwoningen en afgifte bouwvergunningen naar prijsklasse en opdrachtgever, 2000 Ontwikkelingen in inhoud en woningbezetting van nieuwbouwwoningen Voltooide nieuwbouwwoningen naar aantal kamers en bouwtype, 2001 Particulier opdrachtgeverschap naar provincie, 2001 Onttrekkingen Onttrekkingen aan de woningvoorraad Onttrekkingen aan de woningvoorraad naar bouwperiode

35 36 37 38

40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52

29 30 31 32 33 34

Wonen: de bewoners en het gebruik van de woning Inleiding DGW Bevolking en huisvesting, 2000 Bevolking Bevolkingsomvang Bevolking naar leeftijd

53 54 55 56 57

278

Bevolking naar leeftijd en provincie, 2002 Aantal huishoudens Huishoudens naar grootte Huishoudens naar samenstelling Huishoudens naar huisvestingsvorm, 2000 Eenpersoonshuishoudens Bevolking naar woonmilieu Bewonerskenmerken naar woonmilieu, 2000 Bewonerskenmerken naar bouwperiode, 2000 Immigratie en emigratie Voorzieningen en contacten Bezoek aan culturele voorzieningen naar woonmilieu, 2000 Sociale contacten naar woonmilieu, 2000 Gebruik en aanwezigheid voorzieningen voor specifieke doelgroepen naar woonmilieu, 2000 Waardering algemene voorzieningen naar woonmilieu, 2000 Ontbrekende voorzieningen naar woonmilieu, 2000 Ontbrekende voorzieningen naar bouwperiode, 2000 Woonsatisfactie Medeverantwoordelijkheid voor de leefbaarheid in de buurt, 2000 Tevredenheid met woning en bevolkingssamenstelling naar woonmilieu Tevredenheid met de woning naar woonmilieu, 2000 Tevredenheid met de woning naar bouwperiode, 2000 Tevredenheid met de woning naar woningkenmerken, 2000 Tevredenheid met de woonomgeving naar woonmilieu, 2000 Tevredenheid met de woonomgeving naar bouwperiode, 2000 Beleving sociale aspecten naar woonmilieu, 2000 Aspecten van ontevredenheid met de woonomgeving naar woonmilieu, 2000 Aspecten van ontevredenheid met de woonomgeving naar bouwperiode, 2000

58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83

279

Veiligheid Waardering veiligheid per woonmilieu, 2000 Beleving van onveiligheid Slachtoffer-ervaringen Preventiemaatregelen Kansarmoede Kansarme huishoudens in Nederland Kansarme huishoudens naar woonmilieu Kansarme huishoudens naar bouwperiode Ruimte in en rond de woning Ruimtegebruik in en om de woning Ontwikkeling in bodemgebruik voor wonen, werken en recreëren Bodemgebruik 1996 naar provincie Kavelgrootte van eengezinswoningen naar soort regio, 1999 Woningvoorraad naar woninggrootte Aantal kamers in nieuwe woningen Oppervlakte en inhoud van nieuwe woningen Woningdichtheid (woningen per hectare) Verhuizingen Verhuizingen in 1996-2000 naar vorige woning en huidige woning Percentage verhuizingen naar nieuwe koopwoningen binnen dezelfde BoN-regio Verhuisde personen tussen gemeenten / binnenlandse migratie, 2001 Verplaatsingsmotieven, 2001 Afgelegde afstand naar provincie en motief, 2001 Woon-werk verplaatsingen naar afgelegde afstand, 2001

99 100 101 102 103 104

Sociale verhuurders Inleiding DGW Betaalbaarheid woningvoorraad sociale huursector, 2001

105 106 107

84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98

280

Algemeen Kerngegevens sociale verhuurders Leegstand van woongelegenheden bij toegelaten instellingen in % Verkochte huurwoningen aan (toekomstige) bewoners door corporaties Verkochte huurwoningen van toegelaten instellingen aan particulieren (zittende en niet-zittende huurders) Financieel Balans van de toegelaten instellingen Verlies- en winstrekening van de toegelaten instellingen Investering in onderhoud en verbetering Investering in onderhoud en verbetering per provincie, 2001 Financiële kerngegevens toegelaten instellingen Kerncijfers Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting, 2001 Woonlasten en betaalbaarheid Inleiding DGW Woonuitgaven eigenaar-bewoners en huurders Prijs en kwaliteit Gemiddelde kale huur Huurwoningvoorraad naar kale huur Gemiddelde kale huur naar bouwtype en landsdeel Gemiddelde kale huur naar bouwperiode en aantal kamers Gemiddelde zuivere huurverhoging Verhoging van de kale huur Verhoging van de kale huur naar type verhuurder, 2002 Prijs en kwaliteit van huurwoningen naar woningkenmerken en type verhuurder Grondprijzen van eengezinswoningen naar soort regio, 1999 Prijzen per vierkante meter en kavelgrootte eengezinswoningen 1990-2000 in uitleggebieden en BSG Betrokken koopwoningen (nieuw en bestaand) naar prijssegment

108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132

281

Woningen van eigenaar-bewoners naar verkoopwaarde Gemiddelde verkoopprijzen van nieuwe en bestaande, vrij te aanvaarden woningen Gemiddelde verkoopprijzen van nieuwe koopwoningen, 2001 Productie van nieuwe woningen Woonlasten Minimum en modaal jaarinkomen Woonlasten en inkomens van huurders Woonlasten, inkomen en individuele huursubsidie Toegekende individuele huursubsidie Toegekende individuele huursubsidie naar provincie, 2001 Ontvangers van individuele huursubsidie naar leeftijd Basishuur, netto huurquote en individuele huursubsidie in nieuwe woningen Opbouw van de maandelijkse woonlasten van eigenaar-bewoners Woonuitgaven van eigenaar-bewoners en huurders Ontwikkeling verkoopprijzen en afgesloten hypotheken van nieuwe koopwoningen Aantal afgesloten hypotheken op woningen: transacties en oversluitingen Aantal hypotheken en waarde door particulieren afgesloten Gemiddeld hypotheekbedrag naar gebied Hypotheken Ontwikkelingen in de koop- en huurprijzen Huur- en koopprijzen uitgesplitst naar provincie, 2001 Inflatie, bouwkosten en hypotheekrente Aandachtsgroep en scheefheid Positie van de aandachtsgroep 2000 Profielschets aandachtsgroep en niet-aandachtsgroep, 2000 Netto huurquote van de aandachtsgroep Huisvesting van de aandachtsgroep en de overige huishoudens in zelfstandige woningen, 1 januari 2000 Verdeling van de aandachtsgroep naar sector en prijsklasse Goedkope huurwoningenvoorraad en de aandachtsgroep, 2000

133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159

282

Dure en goedkope scheefheid Achtergelaten woningen bij doorstroming naar nieuwe woningen Doorstroming uit bestaande naar nieuwe huurwoningen Doorstroming uit bestaande huurwoningen naar nieuwe koopwoningen Doorstroming uit bestaande naar nieuwe koopwoningen

160 161 162 163 164

De sociale as Inleiding DGW De sociale as Ouderen Aantal ouderen in nieuwe woningen Aantal ouderen in ouderenwoningen, 2000 Aantal ouderenwoningen in de goedkope huursector, nieuwbouw Intramuraal en zelfstandig wonende ouderen Verzorgingstehuizen, capaciteit en bewoners per provincie Dienstverlening van verzorgingstehuizen aan zelfstandig wonende ouderen Ontwikkeling eigen woningbezit bij ouderen Netto huurquote van oudere huishoudens, 2000 Ontwikkelingen in de woonuitgaven van huurders van 65 jaar en ouder Aantal toegankelijke woningen in de woningvoorraad, 2000 Ouderen en hulpbehoevenden naar leeftijd Studenten Leefsituatie studenten Ontwikkeling markt voor onzelfstandige woonruimte 1990-1998 Woonwagenbewoners, dak- en thuislozen Woonwagenstandplaatsen, eigendomsverhoudingen en standplaatsdichtheid, landelijk en per provincie, 2001 Bewoners van thuislozenzorg naar leeftijd Gehandicapten Gebruik van informele zorg en particuliere hulp door zelfstandig wonende huishoudens in procenten

165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180

181 182

183

283

Gebruik van thuiszorg door zelfstandig wonende huishoudens in procenten Persoonsgebonden budget voor verpleging en verzorging verstandelijk gehandicapten Aantal nieuw toegekende WVG voorzieningen op het gebied van wonen Capaciteit intramurale en semimurale voorzieningen voor verstandelijk gehandicapten Capaciteit woonvoorzieningen voor mensen met lichamelijk of zintuiglijke beperkingen Allochtonen Bevolking naar nationaliteit, 2002 Allochtonen in Nederland Woningtypen naar herkomst bewoners, 2000 Kenmerken van woningen naar herkomst bewoners, 2000 Aandachtsgroep en allochtonen Gezins- en huisvestingssituatie van Nederlanders en niet-Nederlanders (huishoudens), 2000

184 185 186 187 188

ISV-gemeenten Inleiding DGW De indicatoren van de Monitor Stedelijke Vernieuwing Aandeel sociale huurwoningen in de totale voorraad huurwoningen, 2001 Aandeel koopsector in woningvoorraad, 2001 Nieuwbouw als promilage van de voorraad, 2001 Onttrekkingen als percentage van de nieuwbouw, 1999-2001 Percentage IHS-ontvangers (% huursector), 2001 Gemiddelde WOZ-waarde woningen, 2001 in _ 1000 Aandeel 65+ in de bevolking, 2001 Aanleunwoningen per 1000 senioren (65+), 2001 Ruimtelijke spreiding van probleemwijken, 1998

195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206

Wonen internationaal Inleiding DGW Bevolking in Europa Bevolkingsprognose Europa

207 208 209 210

189 190 191 192 193 194

284

Woningvoorraad naar bouwperiode in Europa Woningvoorraad in Europa Nieuwbouw in Europa Knelpunten huisvesting en woonomgeving in Europa, 1996 Prijsindex, woonkostenindex in Europa Ontwikkeling koopprijsniveau in de EU

211 212 213 214 215 216

Duurzaam bouwen Inleiding DGW Duurzaam Bouwen Algemeen Bereidheid extra te betalen voor duurzaam wonen Aanwezigheid loden waterleidingen Duurzaam bouwen naar financieringswijze Duurzaam bouwen naar woningtype Energieverbruik en -besparing Elektriciteitsverbruik van kleinverbruikers (huishoudens) op jaarbasis Penetratie en elektriciteitsverbruik verwarming en warm water per huishouden op jaarbasis Penetratie en elektriciteitsverbruik binnenhuisklimaat per huishouden op jaarbasis Gasverbruik verwarming van de woning per huishouden op jaarbasis Gemiddeld gasverbruik centrale verwarming per bouwperiode per huishouden op jaarbasis Gemiddeld huishoudelijk gasverbruik per jaar Aanwezigheid van soort warmwaterapparatuur in de woningbouw Aanwezigheid van soort CV-ketel in de woningbouw Soort ruimteverwarmingssysteem Aanwezigheid isolatievoorzieningen naar eigendomsverhouding en bouwjaarklasse Kwaliteitsaspecten naar leeftijd hoofdbewoner Kwaliteitsaspecten naar huishoudenstype

217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235

285

Verkenningen Inleiding DGW Ontwikkeling bevolking Ontgroening en vergrijzing van de bevolking Prognose aantal huishoudens Prognose bevolkingsomvang naar herkomst bewoners, 2005-2030 Prognoses immigratie en emigratie, 2000 tot 2030 Percentage huishoudens dat behoort tot de aandachtsgroep onder drie scenario’s Ontwikkeling wonen Woningbouw in drie scenario’s Prognose woningvoorraad Nieuwbouwbehoefte Geprognosticeerd overschot en niet gehonoreerde vraag naar woonmilieu bij trendmatige ontwikkeling Trendmatige ontwikkeling woningvoorraad naar woonmilieu en gewenste groei Verwachte ontwikkeling aandeel koopwoningen in de woningvoorraad naar woonmilieu Ruimtebehoefte in Nederland tot 2030 (in hectares)

237 238

Begrippenlijst

251

Trefwoordenregister

269

239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250

286

Colofon Het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en de daaronder ressorterende afdelingen, diensten en personen aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid uit welke hoofde dan ook voor het gebruik van de in de publicatie vermelde onderzoeksresultaten en het toepassen van de daarin beschreven gegevens, methodieken en constructies. Een ieder is en blijft derhalve te dien aanzien zelf aansprakelijk. Verkrijgbaar, zolang de voorraad strekt, bij: Distributiecentrum VROM, Postbus 2727, 3430 GC Nieuwegein, tel. 0900 8052 (E 0,18 p.m.) internet www.vrom.nl Februari 2003

Cijfers over Wonen Feiten over mensen, wensen, wonen

Recommend Documents