Cijfers en wegwijzers Armoede in Vlaanderen en Brussel ChanceArt 10 december 2009
Inhoud 1. 2. 3. 4. 5.
De naakte cijfers Decenniumdoelstellingen Armoedebarometers Armoede en cultuurparticipatie Pleidooi voor sterke allianties
De naakte cijfers "Een op de tien Vlamingen moet het momenteel stellen met een inkomen onder de armoedegrens. Voor België ligt dat cijfer rond de 15%, waarmee we net onder het Europees gemiddelde van 17% zitten.” "Bijna 74.000 Belgen doen momenteel beroep op collectieve schuldbemiddeling. Dat zijn er 14% meer dan begin 2008." "Ruim de helft (57%) onder hen heeft energieschulden, maar ook gezondheidskosten brengen heel wat Belgen in financiële nood.” Metro, 4 december 2009
De naakte cijfers "Liefst 12 procent van de kinderen groeit op in een gezin met werkloze ouders, terwijl het Europees gemiddelde 9,4 procent is. Van de min-6-jarigen leeft liefst 18 procent onder de armoederisicogrens.” "Bijna een op de drie alleenstaande ouders leeft in armoede. Op die manier sluipt de armoede trouwens langzaam maar zeker ook de middenklasse binnen.” De Morgen, 4 december 2009 "België scoort voor kinderarmoede het vijfde slechtste cijfer in Europa. ... Van de Belgische kinderen groeit 12 procent op in een gezin met werkloze ouders. In Europa is dat gemiddeld 9,4 procent." Knack, 3 december 2009
De naakte cijfers
“28,1 procent van de Brusselaars leeft in een huishouden dat grote tot zeer grote moeilijkheden heeft om rond te komen. Dat percentage ligt hoger dan in Wallonië (21,8procent) en Vlaanderen (11,7 procent). 2,74procent van de Brusselse bevolking ontvangt een vervangingsinkomen van het OCMW. Dat is bijna driemaal zoveel als het landelijke gemiddelde.” De Standaard, 4 april 2009
De naakte cijfers Vaststellingen: – Ruime groep van mensen heeft het zeer moeilijk om zich financieel uit de slag te trekken: éénoudergezinnen, ouderen, allochtonen… maar ook mensen in diepe schulden, mensen zonder papieren, mensen die op de rand van de armoedegrens zitten, slachtoffers van economische crisis… – Regionale verschillen: In Vlaanderen bedraagt het armoederisico 10,9% tegenover 18,8% in Wallonië. Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bedraagt het percentage 28,2%. – Armoederisico‟s: armoederisicopercentage personen afhankelijk van sociale uitkeringen is 31%. Voor wie leeft van een arbeidsinkomen, 5% risico op armoede.
Decenniumdoelstellingen • Armoede is meer dan inkomensarmoede. Armoede is multidimensioneel. • In Vlaanderen en Brussel gaan negen armoedeorganisaties en sociale bewegingen tot 2017 samenwerken rond de armoedebarometer. • Armoedebarometer: maakt beleid inzichtelijk op het vlak van gezondheid, arbeid, inkomen, wonen, onderwijs en samenleving. De barometer zal tot en met 2017 het beleid op de voet volgen.
Decenniumdoelstellingen 1.Gezondheid: Een halvering van de gezondheidsongelijkheid tussen arm en rijk
2. Arbeid: Een halvering van het aantal gezinnen waar niemand werkt 3. Inkomen: Voor elk gezin, ongeacht de samenstelling, minstens een inkomen dat de Europese armoederisicodrempel bereikt 4. Wonen: Een toename van het aantal goede en betaalbare huurwoningen met 150.000 eenheden, waarvan minstens de helft sociale woningen zijn
Decenniumdoelstellingen 5. Onderwijs: Een daling tot 3% van laaggeletterdheid en laaggecijferdheid bij jongeren, in alle onderwijsvormen en voor alle jongerengroepen 6. Samenleven: Mensen in armoede verbreden hun netwerken •
•
Nulmeting in 2007. Onderzoeksgroep OASeS van de Universiteit Antwerpen heeft onderzocht of er vooruitgang geboekt is op het vlak van arbeid, inkomen, wonen, onderwijs, gezondheid en samenleven. Eén rode draad doorheen alle barometers: er is weinig tot geen vooruitgang geboekt. In sommige domeinen is er zelfs een negatieve evolutie... (cijfers 2008, voor effect crisis)
Armoedebarometers • Welzijnsbarometer Brussel De Welzijnsbarometer verzamelt jaarlijks indicatoren die het mogelijk maken om de evolutie van armoede in Brussel op te volgen. Eerste doelstelling het Brussels parlement te ondersteunen bij het debat inzake de strijd tegen armoede in het Brussels Gewest. • Federale armoedebarometer In januari 2009 lanceerde de POD MI de armoedebarometer. De armoedebarometer is opgebouwd rond vijftien indicatoren. Deze indicatoren meten de verschillende facetten van armoede en sociale onzekerheid: inkomsten en schulden, gezondheidszorg, werk, onderwijs, huisvesting, niet-monetaire deelname…
Cultuurparticipatie Binnen decenniumdoelstellingen is er terecht aandacht voor samenleven. – Armoede: weerslag op het psychische welzijn van mensen. – Effecten: gebroken vertrouwen in de samenleving, uitsluiting, gebroken zelfvertrouwen, schuldgevoel. Deze „binnenkant van armoede‟ maakt het moeilijk, zoniet onmogelijk om terug te keren in de samenleving. – Gevolg voor sociaal netwerk: beperkt in aantal relaties, hoofdzakelijk toegespitst op het eigen kerngezin, als dat er is. Ook beperkt in verscheidenheid: mensen in armoede kennen meestal alleen andere mensen die ook in armoede leven. Op eigen kracht slagen ze er zelden in om mensen met een andere sociale achtergrond te leren kennen en te blijven kennen.
Cijfers over cultuurparticipatie • Vanuit een integrale benadering / visie op armoedebestrijding is participatie aan samenleving en meer specifiek vrijetijds/cultuurparticipatie een belangrijk aandachtspunt. • Onderzoek: sterk verband tussen cultuurparticipatie en opleidingsniveau (en dus ook met het inkomensniveau). Hoe lager de opleiding die men heeft genoten, hoe lager de cultuurparticipatie (aan concerten, theater, dans, ... ). • Mensen in armoede participeren structureel en significant minder aan cultuur dan andere bevolkingsgroepen. Er kan dus zonder meer gesproken worden over het fenomeen van „culturele armoede‟, naast bvb. inkomensarmoede.
Pleidooi voor sterke allianties en vruchtbare samenwerkingen Armoedeprobleem vraagt een geïntegreerde aanpak en dialoog met verenigingen van mensen in armoede. • Vlaams Actieplan Armoedebestrijding, Permanent Armoedeoverleg. • Federaal plan armoedebestrijding, Brussels Actieplan Armoedebestrijding • 2010: Het Europese jaar voor de bestrijding van de Armoede en de Sociale Uitsluiting en Nationale Actieplannen lidstaten. • Op lokaal niveau: Lokaal Sociaal Beleidsplan Participatiedecreet en Lokale Netwerken Vrijetijdsparticipatie Talloze vruchtbare samenwerkingsinitiatieven tussen o.m. Cultuur en welzijn.
WEGWIJZERS • • • • • • • • • •
www.demos.be www.armoedebestrijding.be www.oases.be www.vlaams-netwerk-armoede.be www.welzijnszorg.be Fonds vrijetijdsparticipatie via www.armoede.be www.mi-is.be www.decenniumdoelen.be www.brussels-platform-armoede.be
