Charter over goed patiëntschap: Standpunt van de Orde der artsen.
Michel Deneyer, MD, PhD
26 september 2015
1
Opbouw
1.
Inleiding: “gezonde” arts-patiëntrelatie
2.
Arts-patiëntrelatie in de tijd
3.
Opportuniteit van het Charter
4.
Bijdrage van de Orde aan de verbetering van de artspatiëntrelatie
5.
Conclusies
2
Een optimale arts-patiëntrelatie is gezond voor patiënt en arts relatie-zorgverlener-patiënt v evenwicht dialoog samenwerking wederzijds … v goed voor patiënt en zorgverlener Burn-out bij huisartsen, KCE 2011
3
Arts-patiëntrelatie in de tijd
1975
1979
2002
2015
• Arts:
van paternalisme
------
patiëntempowerment
• Patiënt:
van blind volgen
------
weloverwogen handelen (niet naleven regels)
4
Arts-patiëntrelatie in de tijd: evolutie
• Art. 33 (1975)…..Een erge prognose mag evenwel terecht voor de zieke verborgen worden gehouden. Een noodlottige prognose moet hem slechts uitzonderlijk en met veel omzichtigheid worden medegedeeld….. • Art. 33 (2000) …. De arts deelt tijdig aan de patiënt de diagnose en de prognose mede; dit geldt ook voor een erge en zelfs voor een noodlottige prognose. Bij de informatie van de patiënt houdt de arts rekening met diens draagkracht en met de mate waarin hij wenst geïnformeerd te worden. 5
Arts-patiëntrelatie in de tijd: evolutie
Parallel Principlisme (1979): Autonomie, beneficence, non-maleficence, justice WPR (2002), Art. 5: De patiënt heeft, met eerbiediging van zijn menselijke waardigheid en zijn zelfbeschikking en zonder enig onderscheid op welke grond ook, tegenover de beroepsbeoefenaar recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking die beantwoordt aan zijn behoeften. 6
Arts-patiëntrelatie onder invloed van maatschappelijke factoren (1980 en later) • Arts van zijn “piëdestal” gevallen (meneer de notabel)
• Democratisering van het onderwijs •
plethora
•
mondigheid van patiënt ( “eis-tijd” in extreme vorm)
• Erkenning van patiëntenassociaties (2000) • Nieuwe communicatiemiddelen (Gsm, e-mail, SMS, ….)
• Internetpatiëntenfora, sociale media • Verzuring maatschappij door “postmodernisme”, “juridisering” • ……… 7
Arts-patiëntrelatie onder invloed van WPR (2002)
WPR
Rechten
Plichten zorgverlener
Medewerkingsplicht Uitgediept in “Charter” • Verantwoordelijkheden - fatsoensregels - regels binnen zorgrelatie • Schending regels 8
Arts-patiëntrelatie onder invloed van WPR (2002)
•
Bezwarende elementen
•
Kennis van WPR door beide actoren is bedroevend slecht!
•
Toepassen van rechten uit WPR is niet evident voor de arts • (attitude arts, tijd, ontbreken e-tools in KWS, e-ID, ...)
•
Niveau gezondheidsvaardigheden patiënt (health literacy) is laag
•
Bestaan van kennisasymmetrie, van “ongelijke” positie
9
Arts-patiëntrelatie onder invloed van WPR (2002)
Kennis van WPR door beide actoren is bedroevend slecht!
•
Kennisniveau WPR beperkt tot “noties”
8%
goed matig slecht
44%
48%
- adolescenten 3% - ouders 10%
10 M. Deneyer: Deontologische,ethische en wettelijke implicaties van de zorg voor minderjarigen, PhD Thesis (2012). VUBPRESS, ISBN 978 90 5718 123 8
Arts-patiëntrelatie onder invloed van WPR (2002)
•
Toepassen van rechten uit WPR door de arts is niet evident
Hoe ervaart u de WPR op de werkvloer?
Ja
Bijkomende last ?
15.5
Verandering in attitude ?
20.9
Meer discussies arts-patiënt ?
16.4
Moeilijk in praktijk omzetbaar ?
42.2
Volgt U WPR strikt ?
50.0
Is WPR te emanciperend?
27.8
M. Deneyer: Deontologische,ethische en wettelijke implicaties van de zorg voor minderjarigen, PhD Thesis (2012). VUBPRESS, ISBN 978 90 5718 123 8
11
Arts-patiëntrelatie onder invloed van WPR (2002)
•
Bezwarende elementen
•
Kennis van WPR door beide actoren is bedroevend
• •
Toepassen van rechten uit WPR door de arts is niet evident (attitude arts, tijdslimiet, ontbreken praktische tools: KWS, emiddelen,..)
•
Niveau gezondheidsvaardigheden patiënt (health literacy) is laag
•
Bestaan van kennisasymmetrie, van “ongelijke” positie 12
Opportuniteit van het Charter: situatie op de werkvloer 1.
Er is een vraag van de artsen naar een tegengewicht – “waar zijn onze rechten?” – vraag naar modaliteiten van stopzetten van individuele artspatiëntrelatie
2.
Ergernissen ervaren door de artsen (“eis-tijd” patiënt) – Inbreken in tijdsbeheer en privésfeer van de arts (zelfs fysiek geweld)
– Vraag naar “ongepast” telefonisch advies – Vraag naar welwillendheidsattesten – Patiënt stelt zich op als “dr. W. Google” – Patiënt volgt voorschriften niet op – ………………………………… 13
Opportuniteit van het Charter: bestaan van individueel of collectief “antidotum” – Inbreken in tijdsbeheer • Oprichten van telesecretariaten
– In de privésfeer van de arts • Oprichten van wachtposten • Rijdende wachtarts met taxidienst in grootsteden • Aanwezigheid van security in ziekenhuizen • Bestaan “zwarte lijsten”
– Vraag naar “ongepast” telefonisch advies • Affiches in wachtzaal
– Vraag naar welwillendheidsattesten • Affiches in wachtzaal
– Patiënt stelt zich op als “dr. W. Google” • Advies i.v.m. sociale media
– ……………………………………
14
Opportuniteit van het Charter Interventies in de arts-patiëntrelatie door de Orde
• Code artikel 28 01/01/1975 Behalve in geval van hoogdringendheid of wanneer hij in zijn menslievende plichten tekort zou schieten, staat het de arts steeds vrij om persoonlijke of beroepsredenen de behandeling van een zieke te weigeren. De arts mag eveneens van zijn opdracht afzien op voorwaarde dat hij de patiënt of de naastbestaanden ervan in kennis stelt, de continuïteit van de verzorging verzekert en aan de arts die zijn taak overneemt, alle nuttige inlichtingen verstrekt.
• Adviezen Nationale Raad (niet limitatief)
15
Opportuniteit van het Charter Interventies in de arts-patiëntrelatie door de Orde
• adviezen (niet limitatief) – – – – –
Verzet van de patiënt tegen de inhoud van zijn medisch dossier (30-06-2007) HIV: mededeling aan de partner (21/03/2009) Keuze van de vertrouwenspersonen (20-02-2010) Doorsturen beknopt dossier ten behoeve van Vitalink (25-04-2015) ………………………………..
• rode draad: de patiënt wijzen op zijn verantwoordelijkheid en de gevolgen die een keuze meebrengt • als ultimum remedium actie ondernemen/tussenkomen •
•
na herhaaldelijk aanmanen van de patiënt komt de arts tussen in een noodtoestand eventueel stopzetten arts-patiëntrelatie (bestaan van procedures) 16
Toekomstige plannen van de Orde die bijdragen tot een goede arts-patiëntrelatie •
Hervormingsvoorstel op tafel •
Provinciale raden zullen meer “dienstbetoon” aanbieden aan patiënt , mogelijkheid tot mediatie
•
Klager zal procesgang kunnen volgen
•
Nationale Raad zal systematisch overleg plegen met de patiëntenorganisaties
•
Op basis van jaarverslag kan men de arts-patiëntrelatie bijsturen
•
Orde streeft naar meer kwaliteitsgarantie van artsen • Controle van “licence to practice”, ordinale informatie doorgeven, …..
• Onmiddellijk stopzetten praktijkvoering in geval van ernstig gevaar volksgezondheid
17
Conclusie •
In de regel wordt de arts-patiëntrelatie als positief ervaren
•
Charter onderstreept de verantwoordelijkheden van de
patiënt op constructieve wijze •
Centrale plaats van de patiënt in de zorg moet hij/zij krijgen maar ook waarmaken/verdienen
•
Er is vraag naar een signaal (charter) vanwege de artsen
•
Artsen nemen nu al individuele maatregelen tegen ongepast optreden van de patiënt
•
Orde heeft in verschillende adviezen gepleit voor een “goede arts-patiëntrelatie” en patiënt op zijn verantwoordelijkheden gewezen. 18
Conclusie 2 •
“Vanzelfsprekende” elementen opnemen in een wet of een charter?
•
Streven naar een “gezonde” arts-patiëntrelatie is zowel de bekommernis van patiëntenorganisaties als van de Orde (synergie)
•
Arts moet de patiënt nog meer de kans geven om zijn autonomie te laten gelden en hem hierbij coachen (actueel tekortkomingen bij het opstellen van een informed consent, bij het opstellen van wilsbeschikkingen, bij de deelname aan klinische studies,…..)
19
Conclusie 3 • Implementatie van het charter: zal niet evident zijn!
M. Deneyer: Deontologische,ethische en wettelijke implicaties van de zorg voor minderjarigen, PhD Thesis (2012). VUBPRESS, ISBN 978 90 5718 123 8
20
Conclusie 3 • Implementatie van het charter: niet evident! • • •
Cave: WPR is na 13 jaar nog altijd slecht gekend bij alle actoren Toestroom patiënten waarbij “autonomie en dialoog” niet ingeburgerd zijn Ideaal inpassen in hogere cyclus van humaniora; deel van inburgeringscursussen
• Vrees dat er patiënten gaan uitgesloten worden zonder “vangnet” • Charter moet verder groeien naar “een goed vertegenwoordigersschap” van de patiënt, in geval van wilsonbekwaamheid om de leemte op te vullen voor gevallen waar niet de beste keuze wordt gemaakt voor de patiënt (waar WPR art. 15, §2 niet van toepassing is). • Nationale Raad is steeds bereid om mee te denken in de toekomst! • Alvast bedankt voor deze uitnodiging!
21
