C E P OS Centrum voor Epilepsie en Psycho-Organische Stoornissen
I n for m at iebr o c hu r e S l a a pa pne u e n C PA P
R o o i e n b e r g 21 - 2570 D u f f e l - t e l : 015 3 0 4 5 4 5 w w w. c e p o s . b e - c e p o s@e m m a u s . b e
S L A A PA PN E U E N C PA P Onlangs kreeg U de diagnose van slaapapneu. Met deze brochure proberen we u beknopt en duidelijk te informeren over deze aandoening en de behandeling ervan met CPAP.
Wat betekent slaapapneu? Slaapapneu zijn periodes van ademhalingsstilstand/belangrijke ademvermindering tijdens de slaap. Er bestaan 3 vormen van slaapapneu: Obstructieve slaapapneu: dichtklappen van de bovenste luchtweg (keel) bij het inademen t.g.v. een kleinere keelopening of een verslapte keelwand. Overgewicht, roken, alcoholgebruik in de avond en spierverslappende medicatie hebben een negatieve invloed hierop. Vanaf 5 apneus per uur slaap spreekt men van OSAS (=obstructief slaapapneusyndroom). Minder frequent voorkomend is centrale apneu. Hierbij geven de hersenen een korte periode geen prikkel om te ademen. De volledige ademhaling (neus/borst/buik) valt dan tijdelijk stil. Ook gemengde apneu is mogelijk. Dit is een mengvorm van obstructieve en centrale apneu.
Hoe is OSAS te herkennen? Luid snurken, ademhalingsstilstanden en slaperigheid overdag zijn de belangrijkste symptomen van OSAS. Andere tekenen zijn: - vermoeid ontwaken (daling van het zuurstofgehalte geven onbewuste wekreacties met verstoring van de slaap waardoor er onvoldoende diepe slaap is) - droge mond en/of hoofdpijn bij ontwaken - concentratiestoornissen, vergeetachtigheid - wakker schieten met verstikkingsgevoelens
2
-
beklemmend gevoel op de borst nachtzweten regelmatig uit bed moeten om te plassen seksuele problemen, zoals libidovermindering en/of impotentie karakterveranderingen stemmingswisselingen gewrichtspijnen energieverlies
Wat zijn de gezondheidsrisico’s van een langer bestaand, onbehandeld OSAS? Door langdurig onvoldoende zuurstofvoorziening en extreme ademhalingsinspanningen ontstaan volgende problemen: - hoge bloeddruk - hartritmestoornissen - hartinfarct - herseninfarct - ontregeling van suikerspiegel en hormonen (ontwikkeling van diabetes en overgewicht) - geheugenproblemen - ongevallen t.g.v. oververmoeidheid - glaucoom - psychische problemen o.a. depressie, burn-out - erectieproblemen - vervroegd overlijden Behandeling is dus levensnoodzakelijk!
Welke behandelingsmogelijkheden bestaan er voor OSAS? Omdat veel patiënten te zwaar zijn, leidt gewichtsverlies in de meeste gevallen al tot een aanzienlijke verbetering. Een aangepaste, gezonde levensstijl is altijd aan te bevelen. De slaaplaborant(e) zal u hiervoor verwijzen naar een diëtist(e).
3
Snurken en lichte apneu kunnen behandeld worden met een lokale ingreep aan de keel of een aangepast mondstuk. Bij ernstig OSAS is CPAP-therapie aangewezen. In overleg kunnen NKO-arts en/of longarts in de behandeling betrokken worden.
Hoe werkt een CPAP-toestel? CPAP staat voor continuous positive airway pressure. Het CPAP-toestel bevat een pomp, die de kamerlucht aanzuigt en onder lichte druk zet. Deze lucht met positieve druk wordt via een verbindingsslang en een neusmasker (soms mond-neusmasker) in de luchtweg geblazen, waardoor deze mooi open blijft en u goed kan doorademen. Bijgevolg zal u beter en dieper slapen, overdag meer uitgerust zijn en uw hart en bloedvaten minder belasten door voldoende zuurstoftoevoer. De hedendaagse toestellen zijn erg compact, geluidsarm en eenvoudig in gebruik.
Het opstarten met CPAP-therapie op het slaaplabo: Vooraleer u thuis gaat slapen met een CPAPtoestel, laten wij u één proefnacht en één registratienacht naar het slaaplabo komen. De eerste nacht zal de slaaplaborant(e) u uitleg geven over het toestel, het meest geschikte masker aanpassen en de laagst efficiënte druk trachten in te stellen. Verder krijgt u nog heel wat praktische tips i.v.m. het gebruik van uw toestel thuis. De tweede nacht gebeurt er opnieuw een polysomnografie, ditmaal met CPAP-toestel en de optimale druk.
4
Mogelijks kan u tegen de behandeling wat opzien en zal slapen met het CPAP-toestel enige aanpassing vragen, toch is het belangrijk om het alle kansen te geven en door te zetten. Een actieve medewerking van in het begin geeft een grotere kans op slagen. Met vragen kan u steeds bij ons terecht. Na de proeftherapie gaat u op consultatie bij de arts vooraleer de eigenlijke behandeling wordt opgestart.
De CPAP-therapie bij u thuis: Afhankelijk van de ernst van het OSAS wordt u al of niet opgenomen in de conventie. Het slaaplabo zal een aanvraag voor u indienen. Onder conventie krijgt u een groot deel van de behandelingskosten door de ziekteverzekering terugbetaald. Buiten een minimale bijdrage van 0,25 € per dag hoeft u zelf niets te betalen gedurende uw volledige behandeling. De firma, waarmee het slaaplabo samenwerkt, installeert bij u thuis een voor u aangepast CPAP-toestel, dat u in bruikleen heeft. Zij informeert u over de bediening en goed beheer van uw toestel/masker en verlenen de nodige service tijdens uw verdere behandeling (onderhoud van uw toestel, vervanging van onderdelen of herstel bij defect). Valt u buiten de conventie, dan kan u zelf een toestel aanschaffen bij de firma. Alle verdere kosten tijdens uw behandeling zijn echter voor eigen rekening. U zal al snel na regelmatig gebruik van het CPAP-toestel verbetering gewaarworden. Soms zal uw lichaam zich wat moeten aanpassen of heeft u teveel slaapachterstand opge-
5
bouwd en zal verbetering pas na enkele weken voelbaar zijn. Het slaaplabo blijft ten allen tijde bereikbaar voor ondersteuning tijdens uw behandeling.
Het verdere verloop van een CPAP-therapie: Uw aanvraag voor terugbetaling moet jaarlijks vernieuwd worden (eerste maal na 6 maanden, nadien jaarlijks). U ontvangt een uitnodiging om uw CPAP-toestel met toebehoren te laten controleren, onderhouden en het gebruik ervan te laten uitlezen. Tijdens een consultatiemoment bij de arts wordt geëvalueerd of de behandeling nog efficiënt is en er aanpassingen dienen te gebeuren (bv. drukaanpassing bij sterke verandering in lichaamsgewicht). Bij onvoldoende gebruik van het CPAP-toestel (minder dan gemiddeld 3 uur/nacht) wordt de terugbetaling slechts eenmalig verlengd voor 3 maanden. Blijft uw gebruik verder ontoereikend, dan verliest u uw CPAP-toestel en recht op terugbetaling. Zelf een toestel aanschaffen blijft altijd mogelijk, maar wees ervan bewust dat de kosten dan hoog oplopen. Onderzoek heeft trouwens aangetoond dat te weinig en onregelmatig gebruik niet efficiënt is.
Enkele praktische weetjes bij het gebruik van een CPAP-toestel: Moet men het CPAP-toestel te allen tijde blijven gebruiken? Ja. Het gebruik van een CPAP-toestel is een behandeling zonder genezing. Zodra u ermee stopt, komen de symptomen (snurken, apneu, vermoeidheid) onmiddellijk terug.
6
Hoe het masker, de hoofdband en de verbindingsslang te onderhouden? - masker, hoofdband en grijze filter (zijkant toestel): zoveel mogelijk demonteren, minstens om de week reinigen. - verbindingsslang: de slang bij het gummiuiteinde van het toestel en masker lostrekken, minstens om de maand reinigen (rokers om de week). Alles te reinigen in een lauw sopje met neutrale zeep, naspoelen, droogdeppen en te drogen leggen/hangen (niet op chauffage of in de zon). Het grijze schuimvormpje in het masker mag slechts met een vochtig doekje zonder zeep gereinigd worden. Pas als alles goed droog is, alle materiaal terug monteren voor gebruik. Bij slijtage de firma contacteren voor vervangstukken. Bij gebruik van de witte filter (op de neus van het masker), deze om de paar maanden vervangen (NIET reinigen). In geen geval deze opening afsluiten, anders ademt u uw uitgeademde lucht opnieuw in. Wat bij nachtelijk toiletbezoek en moeilijk inslapen? - bij eventueel toiletbezoek hoeft u enkel de start/stop toets van uw toestel kort in te drukken. Zo wordt de sluimerstand geactiveerd en verschijnen 4 horizontale streepjes op het display. Zodra de luchtstroom afgenomen is, koppelt u de slang van het masker. Na uw toiletbezoek koppelt u de slang terug aan het masker. Adem gewoon in het masker of duw de start/stop toets terug kort in. De ingestelde druk wordt na enkele seconden automatisch terug ingesteld. - indien u moeilijk kan inslapen, staak dan even de CPAP-toepassing.
7
Ga na of het masker niet te strak of te los zit en pas het zo nodig aan. Indien u een hoge ingestelde druk heeft, zorg dan voor een voldoende lange rampfunctie. Bij deze functie wordt de druk geleidelijk opgebouwd van de laagste begindruk tot de ingestelde CPAP-druk, die u nodig heeft. Gaat het eerder om piekergedrag, ontspan u dan een korte periode en hervat daarna de CPAP-toepassing. Wat te doen bij op reis gaan? - houd uw CPAP-toestel bij de handbagage. - op het slaaplabo is een document te verkrijgen voor de douane. - het CPAP-toestel werkt op 220V. Hou er rekening mee dat sommige landen werken met andere stopcontacten en u een omvormstekker moet meenemen (te verkrijgen bij de firma). Wat bij ziekenhuisopname en operatie? - neem uw CPAP-toestel mee naar het ziekenhuis en gebruik het daar verder. - verwittig de arts van uw CPAP-gebruik en neem het mee naar het operatiekwartier, zodoende kan men snel na de operatie met CPAP starten. - gewoonlijk blijft u als CPAP-gebruiker één dag op intensieve zorgen.
Enkele adviezen bij mogelijke ongemakken: Huidirritatie t.g.v. het masker: - span de riemen van het masker niet te strak aan (vnl. bovenaan), maar vermijd ook dat er lucht kan ontsnappen bij een te los zittend masker. Eerder onderaan wat aantrekken.
8
- gebruik geen gelaatsproducten onder het masker. - was en droog uw aangezicht goed voor het slapengaan. - breng bij kleine wondjes op de neusbrug een stukje Compeed®, Opsite® (beschermende film) of zeemvel aan onder het masker. Zonodig de therapie tijdelijk stoppen tot de wondjes genezen zijn. - bij aanhoudende problemen contacteert u het slaaplabo en kan voor een alternatief masker geopteerd worden. Verstopte neus / neusverkoudheid / lopende neus / droge keel en neus: - dit is vaak een normaal verschijnsel in het begin van de behandeling en zal na enkele weken verdwijnen. - spoel de neus met een fysiologische oplossing voor het slapengaan. - kortdurend gebruik van een neusspray (op medisch advies). - zorg voor een niet te koude kamer en leg de verbindingsslang mee onder het deken of maak eventueel een hoes voor rond de slang. Anders krijgt u last van condensatievocht. - bij zware neusverkoudheden de therapie tijdelijk stoppen. - bij aanhoudende problemen contacteert u het slaaplabo en kan men voor een luchtbevochtiger opteren.
9
De luchtbevochtiger: De luchtbevochtiger is een apart reservoir dat rechtstreeks op het CPAP-toestel past. Vullen van het reservoir: - gebruik gedemineraliseerd water of water van de Brita-filter. Leidingwater of flessenwater zal de bevochtiger aantasten. - neem het reservoir uit het toestel, zodat u niet op de elektrische delen kan morsen. - doe er niet teveel water in één keer in, u kan beter elke dag aanvullen. Stilstaand water is een goede bron voor ziektekiemen en schimmels! !!! Zorg ervoor dat de bevochtiger niet opstaat wanneer hij leeg is. Onderhoud: Reinig regelmatig het reservoir met neutrale zeep (1x/week)
10
Alvast veel succes met uw CPAP-therapie! Voor vragen en ondersteuning blijft het slaaplabo steeds beschikbaar: 015/30 45 45 Voor bijkomende informatie kan u terecht op onze website: www.cepos.be
11
W EGW I J Z E R Adres: Rooienberg 21 2570 Duffel Telefoon: 015/30.45.97 E-mail:
[email protected] Website: http://www.cepos.be
N
W
Antwerpen
Lint
O
Kontich
Z
Lier Reet
Waarloos
4
nberg
nsstr
N1
o Stati
8
aat
n
laa
ius
nd
Ho
. .W W
A.
te Ne
etlaan
cl
A. Sto
Lier
N108
A1
Duffel Rumst
CEPOS
Rooie
STATION
E 19
Spoorweglaan
N1
an
eba
els
ch Me
Spo
glijn orwe
Mechelen
12
St-Katelijne-Waver
Antw
Brussel
n erpe
- Bru
Walem
ssel
N14
Deze zorgvoorziening maakt deel uit van de vzw Emmaüs. Maatschappelijke zetel: Edgard Tinellaan 1c - 2800 Mechelen.
0 85 0 5 - 0 911
