Centrum voor Migratierecht
De asielprocedure in Nederland
Begrippen
• Migrant: iemand die voor langere tijd naar een ander land verhuist • Asielzoeker: iemand die een aanvraag om bescherming heeft ingediend • Vluchteling: iemand die in eigen land wordt vervolgd en daarom recht heeft op bescherming in een ander land • Andere soorten migranten: arbeidsmigranten, gezinsmigranten of internationale studenten
Asielzoeker
Een asielzoeker is iemand die internationale bescherming van een ander land inroept. In dit geval zoekt iemand deze bescherming in Nederland. Dit verzoek om internationale bescherming wordt beoordeeld in de asielprocedure. In de asielprocedure wordt beoordeeld of iemand in Nederland mag blijven. In Nederland beslist de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) daarover.
Wat is internationale bescherming?
• Internationale bescherming = in ieder geval bescherming tegen refoulement • Refoulement: (Het verbod) om iemand (terug) te sturen naar een gebied waar zijn leven wordt bedreigd of waar hij het risico loopt slachtoffer te worden van ernstige mensenrechtenschendingen. • Dit is de kern van het VN Vluchtelingenverdrag
Wanneer Internationale bescherming?
1. Is de asielzoeker een vluchteling (volgens het VNvluchtelingenverdrag)? of 2. heeft hij/zij recht op ‘subsidiaire bescherming’? Daarnaast kan iemand op grond van Nederlands beleid bescherming op andere gronden (medische behandeling of familie) een gewone verblijfsvergunning krijgen.
Vluchteling
VN Vluchtelingenverdrag (1950): een vluchteling is: • Iemand die zich • wegens een gegronde vrees voor vervolging • vanwege godsdienst, politieke overtuiging, nationaliteit, ras of het behoren tot een bepaalde sociale groep, • buiten het land van herkomst bevindt (of als staatloze buiten land van bestendig verblijf) • en vanwege die vrees de bescherming van dat land niet kan of wil inroepen
Subsidiaire bescherming
Subsidiaire bescherming geldt voor een asielzoeker: • die geen vluchteling is, maar • bij uitzetting een reëel risico loopt te worden onderworpen aan: – doodstraf of executie; – foltering, onmenselijke behandeling of bestraffing – ernstige en individuele bedreiging van het leven of de persoon van een burger als gevolg van willekeurig geweld in het kader van een internationaal of binnenlands gewapend conflict.
Weigeringsgronden
• Andere EU lidstaat is verantwoordelijk (Dublin regeling) • Ernstig vermoeden van – oorlogsmisdrijf of misdrijf tegen de menselijkheid te hebben gepleegd (artikel 1F)
• Valse identiteit of papieren • In een ander land al erkend en beschermd • Werkt niet mee aan asielprocedure
Regels
• VN: Vluchtelingenverdrag (1951) • Europese Verdrag Rechten van de Mens (1950) • EU: Handvest van de Grondrechten (2009) • EU: Vluchtelingenrichtlijn (2011) • EU: Asielprocedure richtlijn (2013) • NL: Vreemdelingenwet en uitvoeringsregels
De asielprocedure (NL) Verzoek Rust en Voorbereidingstijd
eXit
Algemene asielproc. (AA)
√ergunning
eXit
Verlengde asielproc. (VA)
√ergunning
Beroep (Rb) Hoger Beroep (RvS)
Europa: EHRM, HvJEU
Asielverzoek, rust en voorbereiding
• Registreren • Na registratie: rust- en voorbereidingstermijn: ² van minimaal zes dagen ² inmiddels: > 6 maanden - voorlichting door VWN - medisch onderzoek door FMMU - voorbereiding door advocaat - onderzoek (naar identiteit en documenten)
De gewone (snelle) asielprocedure: AA
Dag 1: Eerste gehoor (nationaliteit, identiteit, reisroute Dag 2: Nabespreking (correcties en aanvulling) en voorbereiding nader gehoor Dag 3: Nader gehoor (vluchtverhaal) Dag 4: Nabespreking (correcties en aanvullingen) Dag 5: Voornemen Dag 6: Zienswijze (reactie op het voornemen) Dag 7/8: Beslissing
Verlengde asielprocedure (VA)
• Beslissing kan niet binnen de korte procedure dan: • De verlengde procedure (VA): ² duurt maximaal zes maanden (of langer) ² asielzoeker verblijft in AZC
Bij afwijzing asielverzoek
• Binnen een week beroep bij Rechtbank (…) of • Binnen vier weken Nederland verlaten • Na vier weken einde opvang in AZC • Einde rechtmatig verblijf in Nederland
Rechtsbijstand
• Bij begin van Asielprocedure (AA) krijgt iedere asielzoeker een advocaat toegewezen die gespecialiseerd is in asielrecht en wordt betaald door de overheid. • Asielzoeker kan eigen advocaat uitzoeken, maar moet die dan ook zelf betalen. • Advocaten die Arabisch speken of zelf uit Syrië komen, zijn soms in trek en hebben drukke praktijk.
Film met uitleg over de asielprocedure
• de Procedure
Welke rechten heeft asielzoeker?
• Alle rechten die ieder mens in Nederland heeft: zoals vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting (inclusief de vrijheid om Nederlandse taal te leren), vrijheid van vereniging (kan lid sportclub worden), e.d. • Bewegingsvrijheid: reizen in NL en bezoek ontvangen in AZC (wel meldplicht in AZC) • Rechtmatig verblijf, maar beperkt zolang nog geen verblijfsvergunning • Gezondheidszorg via GCA (verpleegkundige, huisarts, specialist) • Recht op bijstand advocaat • Leerplichtige kinderen hebben recht op onderwijs
Welke rechten hebben asielzoekers niet?
• Geen recht om te werken – alleen als asielprocedure langer dan half jaar duurt, – mag max. 24 weken per jaar werken – maar alleen met tewerkstellingsvergunning van UWV)
• Geen recht op inschrijving bij universiteit of andere officiële onderwijsinstelling • Geen sociale zekerheid of bijstand • Geen recht op gezinshereniging
Huisvesting
• Asielzoekers wonen tijdens de procedure in: – een asielzoekerscentrum (AZC) of – in tijdelijke noodopvang zoals Heumensoord.
• Wanneer ze een verblijfsvergunning krijgen, komen ze in aanmerking voor een woning of andere vorm huisvesting. • Vluchtelingen worden door heel Nederland gehuisvest. • Hun woonplaats kiezen ze niet zelf.
Gezinshereniging
• Nadat een vluchteling een verblijfsvergunning heeft gekregen, kan hij zijn gezinsleden laten overkomen naar Nederland. • Echtgenoot (partner) en (minderjarige) kinderen • Aanvraag binnen drie maanden na verlening verblijfsvergunning indienen. • Gezinsleden geen inburgeringstest in het buitenland
Inburgering
• Asielzoekers hoeven niet in te burgeren, maar zijn vrij om de Nederlandse taal te leren. • COA verzorgt tijdens asielprocedure alleen beperkt onderwijs Nederlands als IND asielverzoek kansrijk vindt • Tweede Kamer wil eerder onderwijs Nederlandse taal • Als vluchteling een verblijfsvergunning heeft gekregen, moet hij/zij binnen drie jaar het inburgeringsexamen halen; DUO geeft lening voor kosten inburgeringscursus.
EEN status systeem
Asielzoekers die vluchteling zijn en asielzoekers die subsidiaire bescherming hebben, krijgen dezelfde verblijfsvergunning. Deze asielvergunning is geldig: • voor één jaar en voor maximaal vijf jaar; • daarna verblijfsvergunning onbepaalde duur. Deze ‘statushouders’ hebben recht op gezinshereniging, op een paspoort, recht om te werken, gelijke behandeling als Nederlanders wat betreft onderwijs, sociale zekerheid, huisvesting en andere terreinen (VlV). Doel gelijke behandeling: bevorderen integratie in NL
Tips voor vrijwilligers
• Ga niet zelf als hulpverlener optreden, ² maar help vluchtelingen op weg naar hulpverleners • Leg zo nodig contacten • Sporten en stadshobbywerkplaats • Probeer je in te leven in ervaringen vluchtelingen ² Wat zou je zelf denken en willen als je in een vreemd land op de hulp van anderen was aangewezen?
Verhalen met ervaringen van vluchtelingen
Kader Abdolah, De reis van de lege flessen, 1997 (Uitgeverij De Geus)
Verhalen met ervaringen van vluchtelingen
Konrad Merz Een mens valt uit Duitsland, 1979 Bruna (Ein Mensch fällt aus Deutschland 1936)
Verhalen met ervaringen van vluchtelingen
C.J. Aarts en M.C. van Etten Ga met de wind zeggen de schaduwen, Verhalen van vluchtelingen, (1998 Stichting Vluchteling/Jan Mets)
Nuttige websites
• • • • •
www.vluchtelingenwerk.nl/ www.vluchtelingenwerk.nl/oostnederland www.coa.nl www.gcasielzoekers.nl www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/asielbeleid/ vraag-en-antwoord • UNHCR
Alles op een rijtje
• http://www.ru.nl/radboudforrefugees
