Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
H
Canarische Eilanden
Spanje
Canarische Eilanden
Spanje EUROPESE GEMEENSCHAP
Fuerteventura La Gomera Gran Canaria El Hierro Lanzarote La Palma Tenerife
I
N
H
O
U
D
Inleiding
Inleiding 1 De eilanden van de eeuwig durende lente 4 1500 kilometer Atlantische kust 6 Vulkanen, bossen, bergen en woestijnen 8 Een volk tussen drie werelddelen 12 Een legendarische geschiedenis 15 Fuerteventura 18 Lanzarote 22 Gran Canaria 26 Tenerife 32 La Gomera 36 La Palma 40 El Hierro 44 Belangrijke Gegevens 48
Ierland Verenigd Koninkrijk
Dublin
Londen
Parijs
Frankrijk Cantabricha Zea
Madrid
Portugal Lissabon
S PA N J E Atlantische Oceaan
Middellandse Zee Ceuta
Melilla
CANARISCHE EILANDEN
Lanzarote
La Palma
La Gomera Gran Canaria
El Hierro Hugo Palacios
Druk: EGRAF, S.A. D.L. M. 35019-2006
Vertaling: Marianne Moester Blom
NIPO: 704-06-063-4
Tekst:
LANZAROTE Het vulkanische terrein van Lanzarote vormt een uniek landschap van ongeëvenaarde schoonheid. Het eiland is bedekt met verschillende kleuren lava die in het Nationale Natuurpark Timanfaya in hun meest spectaculaire vorm te bewonderen zijn. De mens en dit wonderlijke landschap zijn erin geslaagd zich op elkaar in te stellen waardoor er een buitengewone harmonie is ontstaan tussen de traditionele architectuur en de landbouw.
TENERIFE De gigantische vulkaan de Teide, 3718 meter hoog, torent boven het grootste eiland van de eilandengroep uit. Het groene noorden vormt een contrast met het droge zuiden. De met weelderige bossen overdekte bergen vinden hun
Playa de Las Canteras. Las Palmas
Fuerteventura
Tenerife
Voorpagina: De Teide Achterpagina: Bloeiende vijgencactussen. La Gomera
FUERTEVENTURA Het haast woestijnachtig droge Fuerteventura heeft enorme goudkleurige zandstranden die uitlopen in een kristalheldere zee. Hier kan men kilometers langs het strand lopen zonder ook maar iemand tegen te komen, aangezien het eiland dunbevolkt is en de kusten zeer uitgestrekt.
GRAN CANARIA Dit “miniatuurcontinent” herbergt een verrassend aantal verschillende landschappen met grote hoogteverschillen over slechts enkele kilometers: vanaf de miniwoestijn met duinen en palmbossen in het zonnige zuiden tot aan de dichtbegroeide bergtoppen, langs vulkanen, diepe ravijnen en indrukwekkende uitzichten. Gran Canaria, het eiland met de meeste inwoners, biedt een op het strand gericht toerisme een compleet aanbod aan overnachtingsmogelijkheden, restaurants, winkels, sport en vermaak.
Utigave: © Turespaña Secretaría de Estado de Turismo y Comercio
Archief Turespaña
Gedrukt in Spanje
Ministerio de Industria, Turismo y Comercio
Maquette: P&L MARÍN
5e Editie
Foto´s:
hoogtepunt in de indrukwekkende schoonheid van het Nationale Natuurpark Las Cañadas del Teide. Aan de kust staan prachtig aangeleg de toeristische complexen van waaruit men kan genieten van het zonnige klimaat in het zuiden en het prachtige landschap in het noorden van het eiland. LA GOMERA Dit eiland met zijn vele palmbomen heeft geen vliegveld, waardoor de natuur hier in oorspronkelijke staat behouden is gebleven. In het landschap is een zeer waardevolle botanische relikwie behouden gebleven: het weelderige laurierboomwoud van het Nationale Natuurpark Garajonay, door de UNESCO tot Universeel Erfgoed van de Mensheid verklaard.
Nationaal Park Timanfaya. Lanzarote
LA PALMA Ook wel het Mooie Eiland genoemd, het groenste eiland met de meest uitbundige flora van de Canarische Eilanden. De hoge bergen en de heldere luchten hebben er voor gezorgd dat hier de grootste sterrenwacht van het noordelijk halfrond gevestigd is. Het midden van het eiland is een reusachtige vulkanische kom van 1500 meter diepte, dat het buitengewoon interessante Nationale Natuurpark La Caldera de Taburiente vormt. EL HIERRO Het eiland El Hierro is eeuwenlang beschouwd als het einde van de bekende wereld. Dit kleinste, in het westen van de Canarische Eilanden gelegen eiland is een mysterieuze zone waar mythen en legendes deel uitmaken van het landschap dat een vreemdvormige begroeiing heeft en waar nauwelijks 8000 inwoners nog in alle rust leven.
De eilanden van de eeuwig durende lente De zeven eilanden die de Canarische Eilandengroep vormen liggen op iets meer dan duizend kilometer ten zuiden van het Iberisch Schiereiland en zijn op het dichtst nabijgelegen punt slechts 155 kilometer van de kust van Afrika verwijderd. De vulkanische oorsprong van de eilanden en hun bijzondere ligging in de Atlantische Oceaan hebben ervoor gezorgd dat zowel de geologie als de begroeiing geheel eigen kenmerken vertonen, met een landschap dat weinig gelijkenissen vertoont met het Europese of het Afrikaanse landschap. Deze karakteristieke natuur heeft ook voor een zacht klimaat gezorgd met milde
temperaturen (22 ºC als jaarlijks gemiddelde aan de kust), zonder grote seizoensschommelingen of tussen dag en nacht. Het eeuwigdurende voorjaarsklimaat, dat ervoor zorgt dat het gehele jaar rond van de stranden genoten kan worden, is weerspiegeld in het ontspannen en vriendelijke karakter van de inwoners. Het zachte klimaat is al sinds de oudheid de meest geroemde eigenschap van de Canarische Eilanden; volgens de Grieken was hier zelfs de Tuin van de Hesperiden gelegen en al eeuwenlang zijn de eilanden bekend als de “Fortuinlijke Eilanden”. De faam van de Canarische Eilanden als reisbestemming begon met de grote wetenschappelijke expedities in de XVIIIe en XIXe eeuw, toen de Europese
natuuronderzoekers de kenmerkende vulkanische landschappen en de rijke inheemse flora veelvuldig bezochten. Aan het eind van de vorige eeuw werden deze eilanden beroemd als een plaats waar je goed tot rust kon komen, aangeraden voor de behandeling van vele verschillende ziektes. Tegenwoordig zijn de Canarische Eilanden één van de belangrijkste bestemmingen voor Europese toeristen. Aan de kust zijn jaarlijks meer dan acht miljoen bezoekers te vinden, die zich goed bewust zijn van de onmiskenbare aantrekkingskracht van deze eilanden. De bekoring die de Canarische Eilanden uitoefenen op de reizigers, meer dan de helft waarvan hier al meerdere keren geweest is, heeft veel te maken met het buitengewone klimaat
van de eilanden, maar ook met de meer dan 1500 kilometer kust, de fantastische stranden en de mogelijkheden tot vertier; de exotische subtropische natuur, vol vulkanen, bossen en spectaculaire landschappen, die in verhouding tot de geringe oppervlakte een haast onvoorstelbare afwisseling vertonen; een belangrijke rol spelen hierin ook de inwoners, hun gewoonten en hun gastronomie, als erfgenamen van een cultuur waar Europa, Amerika en Afrika zijn samengevloeid. Dit alles gepaard aan een goede bereikbaarheid op slechts enkele uren vliegen vanuit de grote steden op het Oude Continent - en een complete toeristische infrastructuur, een kwaliteitsvoorbeeld voor vele plaatsen ter wereld.
Agulo. La Gomera
1500 kilometer Atlantische kust
het karakteristieke blauw van de zee, een aanwijzing omtrent de diepte van de zeebodem hier, tot 300 meter tussen sommige eilanden.
De ongeveer 1500 kilometer kust van de eilandengroep met rondom de Atlantische Oceaan zorgen ervoor dat men gegarandeerd kan genieten van het gunstige klimaat en het hele jaar door aan het strand kan zonnen, in zee kan zwemmen, watersport beoefenen of alleen maar rustig naar de zee kijken.
De kusten van de eilandengroep vertonen veel verschillende vormen, die te maken hebben met de ligging en de geologische processen van elk van de eilanden. Op de Canarische Eilanden zijn zowel steile kusten als brede stranden te vinden, die vlak kunnen zijn of een duinlandschap vormen en die soms uit wit zand bestaan en soms uit zwart vulkanisch zand.
Het water van de Atlantische Oceaan is op de Canarische Eilanden iets koeler dan te verwachten zou zijn in een subtropisch gebied, omdat hier de Golfstroom van Noord naar Zuid loopt. Hier ziet men ook
De oudste eilanden in geologische zin, met de meest uitgebreide vlakke kustgebieden - Lanzarote,
Fuerteventura en Gran Canaria beschikken over de grootste stranden, vrijwel allemaal met wit zand. De kusten van de westelijke eilanden zijn meestal steiler, hoewel ook hier vele stranden te vinden zijn, met vulkanisch zand bij uitstek. Op het eiland Tenerife is een deel van de stranden op kunstmatige wijze met goudkleurig zand overdekt, afkomstig uit de Sahara en de oceaanbodem, zoals bijvoorbeeld het strand van Las Teresitas en het strand van Las Américas. Uiteraard bevinden de meeste hotels zich aan zee, waar het klimaat het mildst is met gemiddelde temperaturen die in de winter niet onder de 19 ºC komen en in de zomer niet boven de 25 ºC. Het toeristisch aanbod op de Canarische
Eilanden is één van de belangrijkste van Europa, met meer dan 400.000 bedden. Deze bevinden zich verspreid over vele urbanisaties aan de kust die zowel uit grotere centra bestaan met allerlei faciliteiten, vermaak en voorzieningen, als uit kleinere kernen waar men vooral goed kan uitrusten of watersport kan beoefenen. Ook is het mogelijk midden in de natuur te logeren in één van de vestigingen van het plattelandstoerisme die gebruik maken van de pracht en afwisseling van het Canarische landschap en niet alleen overnachtingsmogelijkheden bieden, maar ook activiteiten gericht op de natuur, zoals wandelingen en mountainbikeroutes.
Playa de Las Teresitas. Tenerife
Jachthaven van Las Palmas de Gran Canaria. Gran Canaria
6
Vulkanen, bossen, bergen en woestijnen De natuur van de Canarische Eilanden vertoont een aantal kenmerken die totaal verschillen van waar dan ook ter wereld. Bij aankomst wordt men meteen al verrast door de vormen van het landschap en de begroeiing die in het geheel niet lijken op de relatief nabijgelegen Afrikaanse en Europese continenten. De oorsprong van deze grote verschillen zijn gelegen in de twintig miljoen jaar van vulkanische activiteit en de bijzondere ligging in de oceaan die de eilandengroep geïsoleerd heeft gehouden van twee drastische klimaatsveranderingen:
de ijstijd in het zuiden van Europa en de woestijnvorming in het noorden van Afrika. De lange vulkanische geschiedenis van de eilanden, met een groot aantal verschillende materialen en processen, heeft een landschap gecreëerd met buitengewone vormen en kleuren. Hoewel de Canarische Eilanden van belang zijn in wetenschappelijke zin, wordt de aandacht vooral getrokken naar de spectaculaire schoonheid van de grote lavarivieren, de diepe ravijnen, de immense kraters en de gigantisch hoge vulkanen. Bij iedere stap die men hier zet verandert de kleur van het terrein, van dieprood naar geel, van groen naar gitzwart met daar tussenin allerlei schakeringen bruin.
Anderzijds is door het isolement in de oceaan op de eilandengroep een buitengewone flora en fauna behouden gebleven, met een uiterst groot aantal inheemse soorten. De biologische rijkdom van de Canarische Eilanden heeft deze zone tot één van de belangrijkste ter wereld in dit opzicht gemaakt, aangezien slechts enkele andere eilandengroepen zoals Hawai en de Galapagos eilanden een soortgelijke verhouding aan inheemse plant- en diersoorten vertonen.
Ofschoon er zeer waardevolle autochtone dieren op de Canarische Eilanden voorkomen - waarvan enkele bekend zoals de kanarievogel, andere met uitsterving bedreigd zoals de reuzehagedis, de hubara, de verschillende duivensoorten en de Teidevink -, gaat de aandacht hier vooral uit naar de flora, want van de 2000 bestaande inheemse plantensoorten komen er hier ongeveer 600 voor, vrijwel een derde dus - een botanische exclusiviteit.
Roque Nublo. Gran Canaria
Vulkaan La Corona. Lanzarote
9
sterven, maar dat nog steeds op de eilanden voorkomt na reeds miljoenen jaren geleden in de rest van de wereld verdwenen te zijn. Het feit dat deze laurierboombossen op deze eilandengroep nog steeds voorkomen is te danken aan het buitengewone klimaat hier dat niet beïnvloed werd door de ijstijden van het Quartair. Op andere plaatsen zijn van deze wouden, die tijdens het Tertiair het gehele zuiden van Europa en noorden van Afrika bedekten, slechts fossiele resten overgebleven. Op de Canarische Eilanden bevinden deze bossen zich ter hoogte van de wolkenzee in het noorden
Onder de begroeiing van de Canarische Eilanden nemen vooral de laurierbomen een belangrijke plaats in, die hier een dichtbegroeid subtropisch woud vormen dat dreigt uit te
Nationaal Park De Teide. Tenerife
11
Ook de folklore geeft een belangrijke aanwijzing omtrent de traditionele Canarische identiteit. De eilanden hebben een buitengewoon gevarieerd repertoire aan traditionele muziek, voor het merendeel afkomstig van het Iberisch schiereiland, andere aspekten uit Amerika en sommige nog overgebleven uit de cultuur van vóór de komst van de Spanjaarden.
Een volk tussen drie werelddelen In de loop der eeuwen hebben de Canarische Eilanden altijd een verbindingsbrug tussen Europa, Afrika en Amerika gevormd. Deze roeping is terug te vinden in de geaardheid van de inwoners, een ruimhartig volk met een identiteit waarin de drie continenten verenigd zijn. De verschillende emigratiegolven na de verovering van de Canarische Eilanden door de Kroon van Castilië in 1496 heeft de inheemse cultuur van de Guanches verrijkt met mensen uit Castilië, Andalusië, Portugal, Genua, Vlaanderen, Normandië, met Berbers, Britten en Joden. Met hun allen hebben zij het huidige Canarische volk
Karakteristiek balkon. Tenerife
van de westelijk gelegen eilanden. Het woud van El Cedro op La Gomera is het mooiste voorbeeld van deze botanische relikwie. Met hun natuur, de vorm van de bergen en afwisselende landschappen vormen de Canarische Eilanden een waar paradijs voor wandelaars. De vier Nationale Parken (Timanfaya, Teide, Garajonay en La Caldera de Taburiente) en de meer dan 100 Natuurparken en -gebieden beslaan 36% van het grondgebied van de eilandengroep. In deze vele beschermde gebieden kan men volop genieten van de natuur en op alle eilanden zijn routes uitgezet voor de liefhebbers van een plezierige wandeling.
Borduurwerk. Tenerife
Keramiek. Lanzarote
De folkloristische muziek is op de Canarische Eilanden een zeer levend element, dat deel uitmaakt van het dagelijks leven en slechts weinig eilandbewoners raken niet geëmotioneerd bij het horen van hun traditionele liederen. De hernieuwing van de folklore is vooral in gang gezet door de groep “Los Sabandeños”, die jarenlang als de beste folkloristische groep ter wereld werd beschouwd. Op de eilanden zijn talrijke groepen amateurmusici te zien, die er plezier in hebben de traditionele melodieën te spelen en te zingen, waaronder de vrolijke isas en seguidillas, de trieste malagueñas, de ritmische folías en tajaraste.
gevormd dat, altijd mede gericht op Amerika, een vermenging is van een Afrikaans land, een Europese geest en een Amerikaans hart.
Traditie en cultuur De traditiegetrouwe eilandbewoner heeft ervoor gezorgd dat er nog veel gewoonten en volksambachten behouden zijn gebleven uit de karakteristieke cultuur van de Canarische Eilanden. De traditionele bouwkunst heeft hier geheel eigen kenmerken, met een zekere koloniale sfeer. De Portugese en Andalusische invloeden hebben gezorgd voor een bijzondere bouwstijl met de typische houten balkons in de voorgevels en aan de binnenplaatsen, en de verticale schuiframen met panelen.
12
De Canarische volkskunst komt vooral goed tot uiting in het geborduurde linnen kantwerk en de keramiek die zonder draaischijf gemaakt wordt, een erfenis van de Guanches. 13
Het belangrijkste feest op de eilanden is ongetwijfeld het Carnaval van februari. Andere belangrijke vieringen zijn: San Ginés (25 augustus) op Lanzarote; Nuestra Señora del Pino (8 september) en La Rama (4 augustus) op Gran Canaria; Nuestra Señora de Candelaria (15 augustus) en Corpus Christi (begin juni) in La Orotava, Tenerife; Nuestra Señora de Las Nieves (5 augustus, om de vijf jaar) op La Palma; Nuestra Señora de Los Reyes de eerste dagen van juli, om de vier jaar) op El Hierro.
Een legendarische geschiedenis Al in de oudheid heeft het nieuws over eilanden met een mild klimaat achter de zuilen van Hercules de klassieke mythologie van de Elyzeese velden en de Tuin van de Hesperiden gevoed. Plato situeerde Atlantis ongeveer hier en vele klassieke schrijvers noemen, omschrijven of proberen de “Gezegende Eilanden” te situeren: Herodotos, Plutarchus, Plinius, Ptolomaeus, Horatius, Vergilius... Allen hebben aanleiding gegeven tot talrijke expedities.
Tropisch fruit
De gastronomie is een ander aantrekkelijk aspekt van de Canarische Eilanden. De eenvoudige bereidingswijzen laten de inheemse ingrediënten
Karakteristieke klederdracht. Fuerteventura
Fabricage van sigaren. La Palma
14
goed tot hun recht komen, zoals de verse vis, varkens- en geitenvlees, uitstekende groentensoorten waaronder de “papa” oftewel de karakteristieke aardappelsoort en de tropische vruchten. Als voorgerecht zijn vooral de verschillende soepen aan te bevelen (van waterkers, courgette of verschillende groenten). Een smakelijke vissoort is vieja en geliefde vleessoorten zijn geitenvlees en gemarineerd varkensvlees. De verschillende gerechten gaan haast verplicht begeleid van “mojo”, een rode of groene saus en “papas arrugadas”, kleine aardappelen in de schil. Een bijzondere vermelding waard zijn de wijnsoorten, die de laatste jaren de faam en kwaliteit herkregen hebben die zij reeds in de Renaissancetijd hadden.
Later, tijdens de Europese expansie in de XIVe eeuw, werd de oude mythe nog versterkt toen de reizigers ontdekten dat deze eilanden bevolkt waren met mensen van wie men nog nooit iets gehoord had. Voor de eerste keer in de geschiedenis van het Westen werd het bestaan geconstateerd van mensen die er als Europeanen uitzagen maar die in een primitieve staat verkeerden; die geen god in menselijke gedaante vereerden - zoals de Mohammedanen - maar de Zon, de Maan en de bergen; die niet leken te weten wat hebzucht 15
was maar die een hoog ontwikkeld gevoel voor rechtvaardigheid hadden. Dit soort nieuws - opgetekend door schrijvers als Boccaccio vormden in de Gouden Eeuw een nieuwe voedingsbodem voor de mythe en verplichtten de Europeanen voor het eerst de geldigheid van de morele normen van andere volkeren te overwegen.
zouden vormen - en omtrent de onbekende oorsprong van de inheemse bevolking. De moderne geologie en archeologie bieden meer waarschijnlijke theorieën rond het ontstaan van het volk, vulkaantektoniek met betrekking tot de eilanden en Afrikaans-Berbers voor de inwoners van de Canarische eilanden. Tegenwoordig veronderstelt men dat het om een neolithisch volk gaat dat waarschijnlijk vanuit NoordAfrika op de eilanden arriveerde in het eerste millennium voor Christus, hoofdzakelijk bestaande uit Cromagnonachtige Berbers.
Zelfs nu nog is deze mythologische visie op de Canarische Eilanden in zwang, zoals omtrent de steeds weer terugkerende theorieën rond Atlantis - waarvan deze eilanden de hoogste toppen
De geschiedenis als zodanig begint vanaf de Castiliaanse verovering van de eilanden, na 94 jaren van voortschrijdende bezetting van het land onder verzet van de inheemse bewoners. Sinds die tijd is de ontwikkeling van de eilanden hand in hand gegaan met de landbouw, in een chronologische opeenvolging van monoculturen: aanvankelijk rietsuiker (XVIe eeuw), later wijn (XVIIe eeuw), daarna cochenille (XIXe eeuw) en uiteindelijk bananen en tomaten. Ook vond een ontwikkeling van de handel plaats met de vrijhavens en, meer recent, van het toerisme.
De Guanches
Tapijten van El Corpus. La Laguna
Het mysterie dat de oorspronkelijke inwoners van de Canarische Eilanden, de Guanches, omringt verscheen reeds in de kronieken ten tijde Klooster van Valeron
16
van de veroveringen en is in latere eeuwen tot in onze tijd aan toe voortgezet. Het bestaan van een volk dat lichamelijk op Europeanen leek maar dat zich in een veel primitievere culturele ontwikkeling bevond, wekte indertijd veel verbazing op en gaf met de ontwikkeling van de wetenschap aanleiding tot vele theorieën, enkele waarvan de Guanches beschouwden als een groep Europese Cromagnons die had weten te overleven. De voortdurende mythe rond de Guanches is enerzijds een gevolg van het feit dat het onmogelijk is hun culturele staat te classificeren (primitief in hun materiële wereld, maar ontwikkeld in moreel en magisch-religieus opzicht, met ingewikkelde mummificatieprocessen vergelijkbaar met die van de Egyptenaren en Inca’s) en anderzijds vanwege hun onbekende oorsprong.
Fuerteventura Eindeloze stranden, kristalhelder water Het eiland Fuerteventura heeft ongetwijfeld de beste en langste stranden van de eilandengroep. Een groot deel van de 340 kilometer kust van dit eiland bestaat uit witte zandstranden die veelal in oorspronkelijke en verlaten staat behouden zijn gebleven. Hier kan men nog in alle rust van de zee genieten en zelfs op de beroemdste stranden zoals Sotavento de Jandía is het nog mogelijk kilometers lang te wandelen zonder iemand tegen te komen. De zee is hier ook heel bijzonder, aangezien het grote kustplateau van Fuerteventura
zorgt voor ondiep en kristalhelder water dat hier een buitengewone turquoise kleur heeft. De onderwaterfauna is heel gevarieerd en overvloedig; men kan hier dan ook volop snorkelen en duiken. De meest favoriete sport op Fuerteventura is windsurf en ieder jaar bezoeken duizenden liefhebbers deze kusten in de wetenschap dat dit één van de beste plekken ter wereld is voor het beoefenen van deze activiteit. Zo zijn bijvoorbeeld bij het strand van Jandía reeds verscheidene malen de wereldkampioenschappen voor verschillende takken van deze sport gehouden. De zones waar tegenwoordig het toerisme geconcentreerd is bevinden zich op het schiereiland van Jandia, in het zuiden. Dit is een natuurgebied dat is afgescheiden van de rest
van het eiland en dat vrijwel geheel door witte zandstranden is omgeven. In het westen de Playas de Barlovento, waar het enigszins gevaarlijk is om in zee te zwemmen en die naf onferept zijn. In het oosten ligt een 20 kilometer lange zandstrook, af en toe meer dan één kilometer breed, en hier zijn twee toeristische centra geherbergd: Costa Calma, aan het ongeëvenaarde Playa de Sotavento, en Morro Jable, gebouwd rond de haven van waaruit een jet-foil naar het eiland Gran Canaria vertrekt. In het midden en het noorden van het eiland bevinden zich ook kleine toeristische kernen. Dichtbij de luchthaven en de hoofdstad, Puerto del Rosario, ligt Caleta de Fustes. Aan de noordkust Corralejo, naast een enorm strand met duinen, dat van harte aanbevolen kan worden. Het centrum is een vissershaven waar van goede vis genoten kan worden en van
Playa de Morro Jable
waaruit excursies gemaakt kunnen worden naar het nabijgelegen vulkanische eilandje Lobos en naar Lanzarote.
Een woestijn aan zee Op slechts 115 kilometer van de Afrikaanse kust gelegen, biedt van alle Canarische eilanden Fuerteventura de landschappen die nog het meest lijken op die van het nabijgelegen werelddeel. De 1700 vierkante kilometer grote oppervlakte is miljoenen jaren lang onderhevig geweest aan erosie, waardoor een woestijnlandschap is ontstaan met zachte heuvels en uitgestrekte vlaktes die bij het bereiken van de zee veranderen in goudkleurige zandstranden. De geologische leeftijd van dit eiland heeft de geërodeerde geografie bepaald. Tegelijkertijd is dit de oorzaak van de geringe
regenval, aangezien de lage bergen de vochtige wolken uit de oceaan niet tegenhouden, zoals op andere eilanden wel het geval is. Hierdoor is het klimaat op Fuerteventura droog en zonnig, hetgeen slechts een geringe xerofytische begroeiing toelaat die evenwel in botanisch opzicht van grote betekenis is.
Fuerteventura de formatie van grote zandecosystemen heeft bevorderd - vlakke zoals die van het schiereiland van Jandía of met duinen zoals die van Corralejo - en van een rijke onderwaterwereld.
Dit droge karakter geeft het eiland enkele exclusieve natuurlijke kenmerken. Door de slechts zeer moeizaam te bewerkstelligen landbouw is het binnenland eeuwenlang vrijwel onbewoond gebleven, waardoor de schriele schoonheid van het woestijnlandschap praktisch in oorspronkelijk staat behouden is gebleven. De geërodeerde en droge eilandgrond is ook geëigend voor een aantal zeer speciale ecosystemen. Dit is vooral het geval aan de kust, waar het brede kustplateau van
Eén van de meest toepasselijke namen die ooit aan Fuerteventura zijn gegeven, is ongetwijfeld de definitie van Miguel de Unamuno: “spirituele rots” als een verwijzing naar de magische bekoring die het eiland uitoefent op de inwoners ondanks, of wellicht dankzij, de gemengde gevoelens van eenzaamheid, geborgenheid en bescherming die het land inspireert.
Duinen. Sotavento
Spirituele rots
De ontwikkeling van de landbouw op dit droge land is slechts bewerkstelligd voor
zover de harde grond en het gebrek aan water dat toelieten. Dit is direct van invloed geweest op de geringe bevolking van het eiland. Zelfs nu nog, met drinkwaterinstallaties en de ontwikkeling van het toerisme, is de bevolkingsdichtheid hier de laagste van de Canarische Eilanden, met slechts 22 inwoners per vierkante kilometer. De economie is traditioneel gebaseerd op de geitenteelt waardoor hier de uitstekende kaassoorten van Fuerteventura gefabriceerd kunnen worden, “majoreros” genaamd, een verwijzing naar Maxorata, de oude naam van het eiland. Deze ambachtelijke industrie produceert nog steeds de meest prestigieuze kaassoorten van de Canarische Eilanden, die regelmatig prijzen behalen op internationale wedstrijden.
Kerk. Pájara
uit te ademen. Vooral de kerk van Santa María en het Archeologisch Museum zijn een bezoek waard. Het historische monument bij uitstek van Fuerteventura is het Kolonelshuis, in de plaats La Oliva in het noorden. Dit statige paleisje met een originele architectuur was eeuwenlang de residentie van de gouverneur van het eiland en tegenwoordig is het een herinnering aan het soort bestuur dat tot aan de XIXe eeuw heeft voortgeduurd.
De windmolens staan verspreid over de eenzame vlaktes van Fuerteventura en in de bergen zijn enkele van de meest pittoreske dorpen van de Canarische Eilanden verborgen, zoals bijvoorbeeld Antigua, Pájara en Betancuria. Deze laatste plaats is ongetwijfeld het mooiste dorp van het eiland. Sinds de eerste nederzetting in de XVe eeuw is hier vrijwel niets veranderd en de schoonheid van de omringende natuur lijkt wel een eeuwenoude spiritualiteit
De vissersplaatsen Corralejo en El Cotillo, aan de noordkust, zijn de dorpen van Fuerteventura die nog het meest op zee gericht zijn. In hun aangename havens kan van de goede vis van het eiland genoten worden. 21
Lanzarote Zand en lava De buitengewone OCÉANO lichtval op het eiland Lanzarote is AT L Á N T I C O ongetwijfeld één van de aspekten die de bezoeker nog het meest verwonderen. Dit is in belangrijke mate te danken aan de kleurcontrasten van het landschap, waarbij de verschillende donkere schakeringen van de lava en het felwitte zand van de Een vakantie op Lanzarote stranden de boventoon voeren. betekent een fraai vulkanisch landschap met talrijke Het klimaat van Lanzarote, verrassende plaatsen - zoals droog en zonnig zoals te het Nationale Park Timanfaya, verwachten is bij een dergelijke El Golfo, of de grot Cueva de oostelijke ligging en de kleine los Verdes -, begeleid door hoogteverschillen, is fantastische gouden verantwoordelijk voor het zandstranden. gebrek aan groen in het landschap. De schaarse Lanzarote vormt een voorbeeld begroeiing op het eiland lijkt op wereldniveau van een wonderlijk op niets te overleven verdedigbaar toerisme, dankzij en vormt dikwijls zeer zeldzame de schitterende integratie van en belangrijke botanische deze sector in de natuurlijke formaties. Men zou kunnen omgeving. De infrastructuur denken dat deze droogte aan hotels, die weliswaar ontwikkeld is, schuwt aanleiding geeft tot een massificatie en heeft vormen weinig vriendelijk landschap, aangenomen die beter in het maar Lanzarote is juist het landschap integreren, zoals tegenovergestelde: het eiland kleine woonkernen en het geeft de bezoeker de indruk dat het een prachtige gerieflijke gebruik van de traditionele architectuur. plek is.
22
Het belangrijkste toeristencentrum van het eiland is Puerto del Carmen, weliswaar geen grote plaats, maar met talrijke restaurants, uitgaansgelegenheden, winkels en een goed strand. Costa Teguise, iets meer naar het noorden, biedt wat luxere overnachtingsgelegenheden, waaronder één van de meest luxueuze hotels van Europa. Aan de zuidkust is Playa Blanca een toeristisch middelpunt in opkomst rond een vissershaven. Dichtbij liggen de beste stranden van het eilanden, de idyllische inhammen van Papagayo, met wit zand en kristalhelder water, die alleen bereikbaar zijn via ongeplaveide wegen, bij voorkeur per jeep. De geïsoleerde ligging van deze reeks stranden heeft ervoor Wijngaarden. La Geria
gezorgd dat de meeste daarvan nog steeds in alle eenzaamheid in hun oorspronkelijke staat verkeren.
Een landschap van een andere planeet Op het eiland Lanzarote, waar de vulkanische aard van de Canarische Eilanden nog het best tot uitdrukking komt, hebben de natuur en de mens zich aan elkaar weten aan te passen zoals vrijwel nergens op de aarde, daarbij een uniek landschap vormend, erkend door de UNESCO, die het gehele eiland tot Biosfeer Reservaat heeft verklaard. Het spectaculaire vulkaanlandschap van Lanzarote, met meer dan 300 kegelvormen en een grote verscheidenheid in vorm en kleur van de lava, is relatief recent, aangezien twee
uitbarstingsepisodes in de XVIIIe en de XIXe eeuw het midden van het eiland geheel overdekten. Tegenwoordig wordt dit hele gebied “de Vuurbergen” genoemd en is het tot Nationaal Park verklaard. Een bezoek omvat een busrit langs de meest afgelegen plekken van deze mysterieuze lavavlakte, evenals een demonstratie van de grote hitte die in de grond is waar te nemen: 350 graden Celsius op slechts enkele centimeters onder de oppervlakte die een bosje stro in enkele seconden in brand steekt of die een sappige biefstuk in een handomdraai bakt. Behalve de bekoringen van het beschermde gebied van het Nationale Park Timanfaya, biedt ook de omgeving veel interessante plaatsen, zoals een rit langs de vulkanen op een La Laguna Verde. El Golfo
dromedaris - een dier dat van oudsher voor de akkerbouw op het eiland gebruikt werd -, de bijzondere teelt van La Geria, de kustzone van Los Hervideros, waar de lava zich op grillige wijze bij de zee voegt en de spectaculaire groen uitgeslagen krater van El Golfo. Ook andere delen van het eiland zijn een bezoek waard: de stranden van El Papagayo, in het zuiden; de klippen en het strand van Famara in het westen; de Cactustuin, het Malpaís de la Corona, met de mysterieuze vulkanische pijpen van Los Jameos del Agua en van La Cueva de los Verdes, alsmede het schitterende uitzichtpunt Mirador del Río in het noorden van het eiland. Van hieruit kan men de nabijgelegen eilandengroep Chinijo zien, die bestaat uit de nog in woeste
Los Jameos del Agua
staat verkerende eilandjes La Graciosa, Montaña Clara en Alegranza, het eerste waarvan met een klein schip vanuit Lanzarote bereikt kan worden.
De dorpen van Lanzarote doemen op als een blanke oasis vanuit de donkere lava. De meest bekoorlijke plaatsen van het eiland zijn Yaiza, Uga, Tías en Haría; alle met de kenmerkende eilandbouwkunst. In de huidige hoofdstad, Arrecife, en de voormalige, Teguise, staan de meeste monumenten van het historische erfgoed. In eerstgenoemde plaats wordt aangeraden een bezoek te brengen aan het Kasteel van San Gabriel, evenals aan het Kasteel van San José buiten de stad. In Teguise zijn het Paleis van Spínola in het centrum en het Kasteel van Guanapay, op de rand van een nabijgelegen krater, zeker een bezoek waard.
De erfenis van César Manrique Men kan niet over de traditionele architectuur van Lanzarote spreken zonder de naam van César Manrique te noemen. Deze kunstenaar heeft zijn leven gewijd aan het eiland waar hij geboren was en ontdekte daarbij opnieuw de schoonheid van het landschap en van de cultuur van Lanzarote. De kunstenaar heeft vele werken die tegenwoordig als voorbeelden van de integratie tussen architectuur en natuur beschouwd worden zelf ontworpen, zoals bijvoorbeeld het Monument aan de Landbouwer, Los Jameos del Agua, Mirador del Río en de Cactustuin.
Kasteel van San Gabriel. Arrecife
25
jaar onbewolkt, zodat men hier zowel in de zomer als in de winter van de zon kan genieten en in de zee gezwommen kan worden. Vlakbij enkele van de beste stranden van deze zone staan grotere en kleinere toeristische centra die ofwel alle gemakken van een grotere stad bieden ofwel de rust van een klein dorpje of de mogelijkheid tot het beoefenen van watersporten.
Gran Canaria Duinen en palmbomen Op de 1532 vierkante kilometer oppervlakte van Gran Canaria zijn een groot deel van de verschillende landschappen van de Canarische Eilanden te vinden, met een toeristisch O C ÉdatAzowel N O de aanbod uitgestrekte stranden als de Aafwisselende T L Á N Tnatuur I C Oomvat. Deze variatie heeft het eiland tot een vakantiebestemming van verscheidene miljoenen bezoekers per jaar gemaakt, die niet alleen van de zon en de zee willen genieten maar ook van excursies door de fraaie landschappen, van de cultuur en van de onovertreffelijke keuze uit toeristische faciliteiten. Ongeveer 50 van de 236 kilometer kust op Gran Canaria bestaat uit verschillende soorten stranden, waaronder
Duinen. Maspalomas
ongetwijfeld Maspalomas, met 250 hectare duinen aan de zee, een bijzondere plaats inneemt. Naast deze rustige zandstrook beschikt Gran Canaria ook over woeste en steile gebieden waar nog ongerepte plekken te vinden zijn zoals Güigüí of zoals de klippen van Andén Verde die honderden meters diep de zee in reiken.
De meeste stranden bevinden zich aan de zuidkant van het eiland, waar het klimaat droger en zonniger is. Als gevolg van het feit dat de bergen midden op het eiland de uit het noorden aandrijvende wolken tegenhouden, is het in het zuiden vrijwel elke dag van het
Landschap. Fataga
San Agustín en Playa del Inglés vormen tesamen met Maspalomas één van de belangrijkste toeristische centra van Spanje, met een zeer uitgebreid aanbod aan hotels en appartementen, winkels, restaurants, bars, theaters en pretparken. De twee plaatsen liggen aan het strand dat waarschijnlijk het bekendste van de hele eilandengroep is: een acht kilometer lang en plaatselijk
Miniatuurcontinent
Playa del Inglés
omzoomde straatjes leiden naar een haven waar honderden jachten aanmeren en waar heerlijke vis gegeten kan worden.
twee kilometer breed natuurgebied gevormd door duinen in beweging en een oase van palmbomen die vlak aan zee een ware miniwoestijn vormen. Puerto Rico en Mogán zijn twee kleinere woonkernen, beide gewijd aan watersporten met elk een eigen jachthaven. De eerste plaats heeft een beschut strand waar vele mogelijkheden geboden worden tot het genieten van activiteiten op de zee: excursies per boot, windsurf, vissen op zee, parachutespringen in zee, enz. De Haven van Mogán is een aantrekkelijke enclave van traditionele architectuur gelegen in een vissersdorp. De met bloemperken
Haven van Mogán
28
Het ongelooflijk afwisselende landschap van Gran Canaria heeft het eiland met recht de bijnaam opgeleverd van “miniatuurcontinent”. Inderdaad biedt het eiland naast de stranden en de uitstekende toeristische infrastructuur een toegankelijke natuur die elke paar kilometer verrassend verschillende aspekten toont. De variatie in vulkanische silhouetten, de verscheidenheid in de begroeiing, de diepte van de ravijnen en de indrukwekkende uitzichten zijn aspekten die men vanaf de kust nauwelijks had kunnen bevroeden en die soms verborgen blijven voor de bezoeker die zich niet landinwaarts begeeft. Het eiland heeft een kegelvorm van ongeveer 60 kilometer doorsnede en 1950 meter hoogte, met diepe uitsnijdingen in alle richtingen. De verschillende panorama’s van de geografie van Gran
Canaria moeten begrepen worden als resultaat van de gerichtheid naar het noorden of naar het zuiden en de oudere of jongere leeftijd in geologische zin, hetgeen de verschillende niveaus van erosie bepaalt, de aan- of afwezigheid van neerslag en de soorten begroeiing. Hierdoor vertoont elke zone van het eiland en vrijwel elk ravijn een ander landschap, dat varieert van nagenoeg een woestijn in het zuiden tot de indrukwekkende kloven in het westen, van de dennenbossen op de centrale hoogvlaktes tot aan de vreemde vulkanische monolieten op de hoogste punten, van de groene berghellingen in het noorden tot aan de zwarte vulkanen in het middelhoge gedeelte van het eiland. De afwisselende en toegankelijke natuur van Gran Canaria, tesamen met
Vulkaanlandschap
het uitstekende klimaat het hele jaar rond, nodigt uit tot het beoefenen van natuurtoerisme en bergsporten. De met ravijnen doorkruiste geografie van het eiland vormt een paradijs voor wandelaars aangezien het landschap voortdurend verandert en er talrijke afgelegen plekjes te vinden zijn. De bijzondere natuur van de Canarische Eilanden is het beste wandelend waar te nemen.
Kasteel van La Luz. Las Palmas
steeds heeft de hoofdstad een fraai historisch centrum met geplaveide straatjes en kenmerkende Canarische bouwwerken: de wijk van Vegueta. Hier bevinden zich de Kathedraal van het eiland, tegenover het Plaza de Santa Ana, het interessante Canarische Museum gewijd aan de archeologie van de inheemse bewoners van voor de komst van de Spanjaarden, en het fraaie Casa de Colón waar herinneringen aan Columbus bewaard zijn gebleven uit de periode die de admiraal doorbracht op dit eiland en over de rol die de Canarische Eilanden hebben gespeeld bij de ontdekking van Amerika.
Dorpen en steden Met zijn 715.000 inwoners is Gran Canaria het eiland met de meeste inwoners van de eilandengroep. Hiervan woont de helft in de hoofdstad, Las Palmas de Gran Canaria, de grootste stad van de Canarische Eilanden en één van de belangrijkste havens in de Atlantische Oceaan. De stad werd in 1478 op bevel van Isabel la Católica gebouwd en nog Huis van Columbus. Las Palmas
Kathedraal. Las Palmas
30
Een excursie door het binnenland van Gran Canaria betekent het ontdekken van de bekoring van de plattelandsarchitectuur. Op het groenere en vruchtbaardere land in het agrarische noorden toont de stad Arucas, omringd door bananenplantages, zijn glorie van weleer op de hellingen van een vulkaan. Niet ver hiervandaan ligt het plaatsje Teror, waar zich de basiliek van de Virgen del Pino bevindt. Ook in het noorden en het midden zijn de agrarische plaatsen Santa Brígida, San Mateo, Moya en Valleseco zeer noemenswaard, evenals de dichter bij de kust gelegen Guía en Agaete.
Plein van Teresa de Bolivar. Teror
De pittoreske dorpen Tejeda, Ayacata en Artenara, omgeven door een spectaculair landschap, hangen als het ware aan de steile bergtoppen van het eiland. In het droge zuiden vormen de smetteloos witte Santa Lucía, Fataga en Arteara een sterk contrast met het groen van de palmbomen.
Kerk. Agaete
Santa Lucía
Een aparte vermelding waard zijn de steden Telde en Gáldar, beide oude hoofdsteden van de koninkrijken van voor de Spaanse verovering, met waardevolle historische centra en interessante archeologische overblijfselen in de omgeving. 31
Tenerife Twee manieren om van de zee te genieten Het prachtige landschap van de Canarische Eilanden dat doordrongen is van een Atlantische sfeer laten de reiziger op deze eilanden genieten van de natuur, het klimaat en de zee, terwijl ook vele culturele excursies te maken zijn. Dit is in het bijzonder het geval op het eiland Tenerife, waar men kan genieten van het grote contrast tussen het noorden en het zuiden van het eiland, van de indrukwekkende schoonheid van het landschap en de vele tradities, vanuit twee grote toeristische middelpunten van erkende faam: één in het vruchtbare noorden OC É A NenOéén in het zonnige zuiden.
AT L Á N T I C O
Puerto de la Cruz is het oudste toeristische centrum van de Canarische Eilanden. Reeds in de vorige eeuw was deze plaats beroemd als vakantieplaats vanwege het zachte klimaat en de prachtige omgeving. Deze stad is aan zee gelegen aan de voet van het vruchtbare dal van Orotava, aan de noordkust van het eiland. El Puerto is een enclave die volkomen geïntegreerd is in de tropische natuur van het dal en de met bloemperken en bomen omzoomde straten zijn ideaal voor een wandeling. Bijzonder aanbevelenswaard zijn de Paseo Marítimo en het Lago Martiánez, een geheel aan natuurlijke zwembaden dat een schepping is van de grote kunstenaar uit Lanzarote César Manrique. In de omgeving van deze stad bevinden zich fraaie plaatsen die een bezoek zeker waard zijn, zoals de befaamde botanische tuin en het vogelpark Loro Parque.
enclaves, zoals El Médano, gewijd aan windsurfen, Costa del Silencio en Los Gigantes. Elk van deze toeristische centra heeft een geheel eigen persoonlijkheid. Het zuiden van het eiland is meer geschikt voor een stranden zeevakantie en voor het beoefenen van watersporten, waaronder vooral windsurf een belangrijke plaats inneemt.
Lago Martiánez . Puerto de la Cruz
Een tuin onder de vulkaan
De andere manier waarop men van de zee kan genieten heeft te maken met de toeristische centra in het zuiden, dat droger is en een beter klimaat heeft. Hier neemt het complex Playa de las Americas-Los Cristianos een belangrijke plaats in, met een zeer uitgebreid aanbod aan overnachtingsmogelijkheden, bars, restaurants, hotels, uitgaansgelegenheden en andere faciliteiten ten dienste van de toerist. Langs de kust zijn er ook nog kleinere
Van alle attracties die de Canarische Eilanden de reiziger bieden, is één van de bekendste ongetwijfeld de indrukwekkende vulkaan de Teide, de hoogste berg van de Spaanse geografie. Met zijn 3718 meter boven de zeespiegel rijst deze vulkaan omhoog vanuit een vulkanische kom op 2000 meter hoogte in de zone midden op het eiland Tenerife. Dit geheel aan vreemde vormen en kleuren van de lava, een exclusieve flora en buitengewone geologie vormt het Nationale Park De Teide, het meest bezochte park van Spanje.
Surf bij het Playa de Martiánez. Puerto de la Cruz
Tenerife is in werkelijkheid net een grote berg die eindigt aan de top van de kegel van de Teide, want de geologische geschiedenis van dit eiland is 33
altijd nauw verbonden geweest met de uitbarstingen die gepaard gingen aan het ontstaan van deze vulkaan en die het grootste deel van het land overdekten, deze veranderend in steile hellingen. Twee gebieden zijn echter onaangetast gebleven door de lava: het bergmassief van Anaga en dat van Teno, met een veel oudere geologische geschiedenis. Aan de voet van de grote berg van Tenerife strekt zich een landschap uit waarvan de schoonheid reeds in de oudheid geroemd werd. Het noorden, traditioneel agrarisch, is een groen tapijt dat zich vanaf de zee ontrolt tot aan de besneeuwde toppen van de Teide: het dal van Orotava, waarvan verteld wordt dat de beroemde Duitse natuuronderzoeker Alexander von Humboldt hier neerknielde
De Teide
en dit als het mooiste landschap ter aarde aanmerkte. De hogere zones van het dal is zijn bedekt met dicht begroeide bossen met een uitgebreid netwerk aan bospaden waar gewandeld kan worden. Het zuiden van het eiland heeft een landschap dat een verrassend contrast vormt met dat van het noorden. De uit de oceaan afkomstige wolken worden vastgehouden door de hoge bergen in het binnenland en kunnen niet verder naar het zuiden. Hierom is de zuidkant altijd zonnig met als resultaat een droog landschap, waar de lava open en bloot in vele kleurschakeringen te zien is en met een begroeiing die kenmerkend is voor woestijnlandschappen. Ook hier zijn verbazingwekkende gebieden, zoals het ravijn Barranco del Infierno en de steile rotsen Acantilados de Los Gigantes die vanaf het gebergte van Teno 600 meter vertikaal naar zee lopen.
Drie plaatsen in het noorden van Tenerife zijn beroemd omdat zij zeer karakteristiek zijn en vanwege hun historische waarde. La Orotava, gelegen in het gelijknamige dal, is een prachtig stadje midden tussen bananenplantages dat tijdens de feesten van El Corpus bedekt wordt met bloemtapijten. In Icod de los Vinos, middelpunt van de wijnbouwstreek waar de beroemde malvezijdruif vandaan komt, staat in het historisch centrum de duizendjarige drago, een enorme boom die het symbool vormt van Tenerife. Garachico, gelegen op het terrein dat een lavarivier op de zee herwonnen heeft, is een heel interessant dorp met geplaveide straatjes en fraaie witte bouwwerken.
Een vrolijk en geestig volk Het vriendelijke en open karakter van de inwoners van Tenerife, grote liefhebbers van feesten, maakt hen tot een vrolijk volk, dat zijn gevoelens graag deelt. Op het eiland zijn vele traditionele feesten behouden gebleven, waaronder zonder twijfel het beroemde Carnaval een ereplaats inneemt. Er zijn hier maar weinig mensen die niet al maanden vantevoren hun kostuums klaar hebben liggen of die geen lid zijn van één of andere musicale groep. De belangrijkste plaatsen van het eiland zijn de hoofdstad, Santa Cruz de Tenerife, en de historische stad La Laguna. De eerstgenoemde plaats heeft ongeveer 200.000 inwoners, een aangename haven, prachtige modernistische residenties en veel groenzones. La Laguna, de voormalige hoofdstad van Tenerife, is de historische universiteitsstad bij uitstek van de Canarische Eilanden. In het historisch centrum zijn talrijke herenhuizen uit de XVIIe en XVIIIe eeuw te bewonderen. De residenties van El Corregidor, Lercaro, Salazar en La Nava evenals de Kathedraal en de kerk van La Concepción zijn een goed voorbeeld van dit belangrijke monumentale erfgoed.
Carnaval
35
La GomeraO C É A N O AT L Á N T I C O
Het ecologische paradijs
Het laatste eiland dat nog geen vliegveld heeft is, wellicht juist daarom, een bolwerk van eeuwenoude gewoonten met een natuur die de bezoeker verbaast vanwege de zeldzame vegetatie en zeer steile bergen. Eigenlijk bestaat de 370 vierkante kilometer grote oppervlakte van dit eiland uit slechts ravijnen. Deze grote hoogteverschillen op La Gomera heeft de communicatie tussen de dorpen altijd bemoeilijkt en hierdoor zijn vele zones nog in oorspronkelijke staat behouden gebleven.
naar La Gomera vanuit de toeristische centra in het zuiden van Tenerife. De overtocht kan zowel in een ferry als met een jet-foil gemaakt worden, die het trajekt in respectievelijk 90 en 40 minuten afleggen. Voor een bezoek aan het eiland heeft men echter meer dan een dag nodig omdat de moeilijk begaanbare wegen het onmogelijk maken de vele verschillende aspekten in zo’n korte tijd te leren kennen.
Het landschap van La Gomera is verrassend vanwege de exotische groenschakeringen en diepe valleien, met onwaarschijnlijk tegen de hellingen hangende bebouwde terrassen en duizenden palmbomen, maar vooral ook vanwege de onverwacht dichte begroeiing van de centrale hoogvlakte waar het duizenden jaren oude in nevelen gehulde laurierboomwoud groeit.
De beste manier om het landschap van La Gomera te ontdekken is daar tenminste enkele dagen door te brengen en wandelend of met de fiets het eiland te verkennen. San Sebastián de La Gomera is de grootste plaats van het eiland. Op een rots boven de stad torent het Parador de Turismo uit, op een plek met een prachtig uitzicht. De meeste toeristische
Al deze bekoorlijke aspekten hebben geleid tot de populariteit van de excursies 36
overnachtingsgelegenheden bevinden zich in Playa de Santiago, gelegen in het zonnigste gedeelte van het eiland. Deze kleine woonkern ligt rond een vissersdorpje waar van goede verse vis genoten kan worden. Ook in de uitmonding in zee van het idyllisch gelegen Valle Gran Rey bevindt zich een klein strand en een afgezonderde haven waar men kleine hotels, pensions en appartementen kan vinden. Valle Gran Rey is sinds enkele jaren de bakermat van een alternatief toerisme.
Natuurlijke relikwie In tegenstelling tot de andere eilanden van de eilandengroep heeft La Gomera geen vulkaanuitbarstingen gekend
San Sebastián de La Gomera
tijdens het Quartair. Deze bijzondere geologische omstandigheid heeft ervoor gezorgd dat de beste vertegenwoordiging ter wereld van de laurierboomwouden die het Middellandse-Zeegebied tijdens het Tertiair bedekten, behouden is gebleven. Het centrale tafelgebergte van het eiland, tussen de 800 en 1500 meter hoog, ligt op het niveau van de wolken van de passaatwinden, ontvangt constant vocht uit deze nevelzee en met het fenomeen van de “loodrecht naar beneden vallende regen” wordt het land bevochtigd. Sinds dit soort bossen uit andere delen van de wereld met de ijstijden van het Pleistoceen verdwenen zijn is het hooggelegen land op La Gomera een soort reusachtige broeikas geweest, waar bijna 400 inheemse plantensoorten overleven, die elders in Europa en Afrika al miljoenen jaren geleden verdwenen zijn.
Columbuseiland
Valle Gran Rey
In het Bezoekerscentrum “Juego de Bolas” wordt volledige informatie gegeven omtrent de kenmerken en faciliteiten van het Park, waaronder excursies onder begeleiding van een gids.
Het Nationaal Park Garajonay, dat meer dan 10% van de totale oppervlakte van het eiland omvat, werd in het leven geroepen ter bescherming van het botanische belang van deze dichtbegroeide plantenmassa. Sinds 1986 is dit Park ook erkend door de UNESCO als Universeel Erfgoed van de Mensheid. De 4000 hectares van het Park vinden een hoogtepunt in Alto de Garajonay, op 1487 meter hoogte boven de zeespiegel. Het ecosysteem omvat ook talrijke ongewervelde inheemse dieren en twee vogelsoorten die met uitsterven bedreigd worden: de turqué- en de rabicheduiven, waarlijke dierenrelikwieën.
De lager gelegen zones van het eiland, niet beschermd door het Park, vertonen een landschap dat gespleten is door diepe ravijnen, droog in het zuiden, groen in het noorden, op de hellingen waarvan bebouwde terrassen hangen en oneindig veel palmbomen. Aan de kust van Vallehermoso, in het noordwesten, staan de hoge basaltzuilen van Los Órganos, die op een reusachtig 80 meter hoog stenen orgel lijken. 38
De geschiedenis van La Gomera is verbonden met die van de ontdekking van Amerika. Het eiland wordt niet voor niets ook wel “Isla Colombina”, eiland van Columbus, genoemd vanwege de bijdrage die hier geleverd werd aan dit historische hoogtepunt. De hoofdstad, San Sebastián, was de laatste plaats waar Columbus voet aan land zette alvorens zijn avontuur te beginnen en sindsdien werd het eiland een gebruikelijke halte op de reizen naar de Nieuwe Wereld. De Torre del Conde, gebouwd in 1449, en de huizen van Columbus en van de Douane zijn getuigen van de trotse geschiedenis van deze plaats, een uitgangspunt voor de bezoekers op het eiland.
Haven. Playa de Santiago
Een korte rondrit langs de belangrijkste dorpen van La Gomera brengt de reiziger in het zuiden naar de kleine vissershaven van Playa de Santiago; in het westen naar het curieuze dorp Chipude, aan de voet van het indrukwekkende natuurlijke monument La Fortaleza en naar de vruchtbare terrassen en palmbossen van Valle Gran Rey; tenslotte komt men, reeds in het groene noorden, bij de schilderachtige dorpjes Agulo en Hermigua.
Hermigua
De tradities van de inwoners, roepen mede een sfeer op van een woeste en primitieve plaats. Zo zijn uit de tijd van de holbewoners nog de autochtone pottenbakkunst, waarbij geen draaischijf gebruikt wordt, bewaard gebleven, evenals het “silbo”, een gefloten gearticuleerde taal waarmee de herders van ravijn tot ravijn met elkaar communiceerden. 39
La Palma Tussen de Atlantische Oceaan en de hemel La Palma, het drie na dichtst bevolkte eiland, heeft niet dezelfde toeristische ontwikkeling doorgemaakt als Gran Canaria en Tenerife. Het prachtige landschap, de rust, de karakteristieke eigenschappen en de enorme mogelijkheden voor het plattelandstoerisme hebben ertoe geleid dat het toeristisch aanbod gericht is op de bezoeker die in zijn vakantie volop van de weelderige natuur wenst te genieten. Het eiland San Miguel de La Palma is ongetwijfeld het meest Atlantische van alle Canarische Eilanden, met het oog op de groene kusten, de plattelandsarchitectuur met Lusitaanse invloeden en het karakter en de tradities van de mensen die hier wonen.
Woud van Los Tilos
Deze grote berg die vanuit de oceaan omhoog rijst tot aan de 2426 meter hoogte van de Roque de los Muchachos heeft dichtbegroeide hellingen waar een levenswijze behouden is gebleven die gebaseerd is op de bananenteelt en de tradities. Het eiland kent geen industrie en het leven verloopt hier in een rustig tempo waaraan de bezoekers zich zonder enige moeite aanpassen.
De hotelcapaciteit op dit eiland is 7000 bedden, verdeeld tussen strand-, stads- en plattelandstoerisme. Aan het strand staan twee kleine urbanisaties, één in het oosten en één in het westen. Los Cancajos, in het oosten, ligt op slechts enkele kilometers van het vliegveld en van de hoofdstad van het eiland. Puerto Naos, in de agrarische plaats Llanos de Aridane, in het westen, heeft door een gunstigere ligging een zonniger klimaat. Beide plaatsen zijn ontstaan rondom twee afgezonderd liggende stranden met vulkanisch zand. Er staan ook hotels in de hoofdstad, Santa Cruz de La Palma en in de tweede stad van het eiland, Los Llanos, dichtbij het Natuurpark Caldera de Taburiente. Verder is er een groeiend aanbod aan huizen en hotels in de bergen voor het natuurtoerisme, een sector die op La Palma van belang is dankzij het landschap hier dat uiterst geschikt is voor allerlei activiteiten in de natuur.
Het Mooie Eiland Als men de weelderige natuur van La Palma heeft gezien is gemakkelijk te begrijpen waarom de inwoners van de Canarische Eilanden dit “het mooie eiland” noemen. De overvloed aan water en de vruchtbare jonge vulkanische grond verzekeren de overlevingskans van bossen die vanuit een botanisch oogpunt bezien van groot belang zijn. De laurierboomwouden die het gehele noorden van het eiland La Palma bedekken tussen de 500 en 1500 meter hoogte, zijn ware relikwieën, de laatste vertegenwoordigers van de bossen die het hele zuiden van Europa bedekten tijdens het Tertiair. In de smalle ravijnen in het noordelijke gedeelte van het eiland vormen 20 soorten inheemse bomen een dichte groene massa die vaak in nevelen is gehuld. De ravijnen Cubo de la Galga en Los Tilos, Santa Cruz de la Palma
dit laatste tot laatste Biosfeer Reservaat verklaard door de UNESCO, herbergen schitterende exemplaren van dit soort bossen, doorkruist door bospaden waarlangs men hier prachtige wandelingen kan maken. De Canarische dennenbomen van Caldera de Taburiente, tesamen met de geologische omgeving, vormen het meest bekende beeld van La Palma, één van de meest spectaculaire landschappen van de Canarische Eilanden. Het in 1954 tot Nationaal Park verklaarde Caldera de Taburiente is een gigantische geërodeerde vulkanische kom die het gehele
midden van het eiland bedekt. Het heeft een middellijn van 10 kilometer, een omtrek van 28 kilometer en een diepte van 1500 meter met een landschap dat niet door de mens is aangetast, indrukwekkend vanwege het isolement en de enorme afmetingen. Er zijn verscheidene uitzichtpunten van waaruit men de kom in zijn geheel kan zien: die van La Cumbrecita, van Las Chozas en van Roque de los Muchachos, het hoogste punt van het eiland, waar de grootste sterrenwacht van het noordelijke halfrond staat. Door de Caldera loopt een netwerk aan paden, zodat men dit gebied via verschillende wandelroutes kan bezoeken.
na belangrijkste haven van het Spaanse wereldrijk werd - na Sevilla en Antwerpen - heeft op het eiland een waardevol erfgoed aan monumenten achtergelaten. Het hoogtepunt in de kunst tijdens het bewind van de Spaanse Habsburgers vond zijn uitdrukking in de prachtige burgerlijke en religieuze bouwwerken en in de vele Vlaamse kunstuitingen. Dit heeft ook geleid tot een sterke culturele bewustwording van de bevolking van La Palma. Tijdens de eenmaal in de vijf jaar gevierde feesten van La Bajada de la Virgen de las Nieves, verschijnt deze gehele erfenis weer aan de oppervlakte en vormt het bijzondere schouwspelen.
Een ander interessant natuurgebied is de bergrug van vulkanische oorsprong die La Palma van noord tot zuid doorkruist. De zogenaamde “Vulkaanroute” loopt langs deze rij kegelformaties en kraters die in het uiterste zuiden van het eiland eindigt in de Volcán del Teneguía, waar in 1971 de laatste uitbarsting van de eilandengroep plaatsvond.
De ambachten op La Palma waarin de fabricage van sigaren en zijde een hoofdrol spelen -
Zijdefabricage
wedijveren met de rijkelijk gevarieerde gastronomie, met de beste “mojo”-sauzen van de Canarische Eilanden. In Santa Cruz de La Palma bevinden zich de fraaiste bouwwerken van het eiland, met een nostalgische koloniale sfeer. De oude stadskern, die tot Monumentaal Centrum is verklaard, omvat belangrijke architectonische voorbeelden rond de Calle Real en het Plaza de España, zoals bijvoorbeeld de parochiekerk van El Salvador, het Gemeentehuis, de kerk van San Francisco en het Paleis van Salazar.
Caldera de Taburiente
Volksbouwkunst. Santa Cruz
Andere interessante plaatsen op het eiland zijn Los Llanos, de tweede belangrijke stad van La Palma; El Paso, beroemd vanwege de zijdeen sigarenproductie; Fuencaliente, bakermat van uitstekende wijnen en Mazo, in de omgeving waarvan de eeuwenoude grot van Belmaco zich bevindt.
Koloniale sfeer Het belang van La Palma tijdens de Renaissance, toen de hoofdstad Santa Cruz de drie 42
43
De hotelcapaciteit is voornamelijk verdeeld tussen het Parador de Turismo (Las Playas), de hoofdstad Valverde met bijbehorende kuststreek en het gebied van El Golfo, waar de Club Punta Grande een bijzondere vermelding waard is aangezien dit hotel is opgenomen in het “Guinness Book of Records” als het kleinste hotel ter wereld.
El Hierro Het einde van de wereld Het eiland El Hierro is van oudsher beschouwd als een afgelegen en mysterieuze plek waar de wereld leek op te houden. Dit heeft gezorgd voor een eeuwenlang isolement dat het eiland blijvend heeft verbonden aan een agrarische economie en lange tradities. De inwoners van El Hierro hebben hierdoor een zeer ontspannen manier van leven zonder enige haast, in harmonie met het landschap dat op het hele eiland een bron van rust is, waar de tijd veel langzamer voorbij lijkt te gaan. De relatief late ontdekking van toeristische mogelijkheden op El Hierro heeft ervoor gezorgd dat de met deze sector gepaard
gaande urbanisatie en ontwikkeling het landschap niet heeft aangetast. Deze omstandigheid heeft er ook tot geleid dat het toeristische aanbod nu gericht is op de bezoeker die zich juist verre wenst te houden van de drukte en de beslommeringen van de moderne wereld en ernaar verlangt naar het einde van de wereld te verdwijnen. Hiertoe zijn verspreid over het eiland enkele kleine overnachtingsmogelijkheden ontstaan die niet geconcentreerd zijn in toeristische centra.
Sabina
De kusten van El Hierro zijn grotendeels steil, hoewel er ook enkele kleine inhammen en natuurlijke zwembaden te vinden zijn waar men heerlijk kan zwemmen en duiken in het kristalheldere water. In de kustplaatsen Timijiraque, La Caleta en Tamaduste kan uitstekend van de zee genoten worden, vooral in de laatste plaats, met een curieus natuurlijk zwembad van lava waar het zeewater in kan stromen.
alleen maar de immense zee te zien was. Men kan daarom niet naar het landschap kijken zonder herinnerd te woren aan de legendes die hier altijd hebben voortgeleefd zoals bijvoorbeeld het mythische eiland San Borondón dat uit de oceaan tevoorschijnt komt en daar weer in verdwijnt en dat men af en toe lijkt te zien aan de horizon, of de heilige boom, de Garoé, de takken waarvan het hele eiland voorzagen van water in de tijd vóór de komst van de Spanjaarden.
De tijd staat stil
De verlaten en raadselachtige natuur van El Hierro geeft de indruk dat de tijd hier heeft stilgestaan. De kromme lava-uitsteeksels van Punta de Orchilla herbergen de meest westelijk gelegen vuurtoren van Spanje. Het was hier dat men dacht dat de wereld ophield en waar vroeger de nulmeridiaan gesitueerd werd. La Dehesa herbergt het laatste Canarische
Tamaduste
Het in het uiterste zuidwesten van de Canarische eilandengroep gelegen El Hierro is in zijn eigen legendes verzonken. Hier kan men moeilijk vergeten dat dit eiland eeuwenlang als het einde van de bekende wereld werd beschouwd, het meest westelijk gelegen stukje grond waarna 45
jeneverbeswoud, vol bomen met spookachtige vormen. Ook de evolutie van de fauna lijkt hier te zijn opgehouden want op ontoegankelijke klippen, tegenover de rotsen van Salmor gelegen, overleven nog enkele exemplaren van een waarlijk levend fossiel: de reuzenhagedis van El Hierro.
middengedeelte bedekt met een prachtig dennenwoud waarvan het groen een contrast vormt met de zwarte lava van een rij vulkanische kegelvormen. De kust eindigt meestal in steile klippen en grillige formaties, zoals bijvoorbeeld de rots van Bonanza.
De geografie van het eiland wordt bepaald door de gigantische kom van El Golfo, een 25 kilometer lange halve cirkel, geïsoleerd door tot 1000 meter hoge wanden, die zich naar de zee toe opent en de gehele noordkust van El Hierro beslaat. Dit is het meest vruchtbare en vlakke gebied, waar de landbouw voornamelijk plaatsvindt. De rest van het eiland rijst in slechts vier kilometer omhoog tot 1501 meter boven de zeespiegel (Pico Malpaso). De berghellingen zijn in het
Legendarische tradities Valverde, de enige hoofdstad van de eilandengroep die niet aan zee ligt, is de belangrijkste plaats op El Hierro met nog geen 3500 inwoners. In het binnenland leven de dorpen Tiñor en San Andrés nog in de herinnering aan de Garoéboom. Het uiterste punt aan de zuidkant van het eiland eindigt in de kleine haven van La Restinga, een plaats met kalm water en goede vis,
Uitzichtpunt van La Peña. El Golfo
Parador de Turismo. Valverde
alle inwoners van binnen en buiten het eiland verenigt om hun Maagd van het heiligdom van La Dehesa naar Valverde te dragen. Sinds 1643 wordt de Maagd om de vier jaar in alle vroegte op 4, 5 of 6 juli (veranderlijk) naar buiten gedragen in gezelschap van een groep vreemd uitgedoste dansers die onophoudelijk dansen en een ritmisch geluid met de typische “chácaras”, fluiten en trommels voortbrengen. Deze viering, die de verering van de Maagd Maria verbindt met eeuwenoude tradities, is ongetwijfeld één van de meest opmerkelijke feesten van de Canarische Eilanden.
ongetwijfeld de meest op de zee gerichte enclave van El Hierro. In het noorden lijkt de streek El Golfo een ander eiland te vormen, aangezien dit gebied van de rest van het eiland is afgescheiden door 1000 meter hoge wanden. De landbouw is hier wat welvarender en de traditionele wijnbouw wordt sinds kort afgewisseld met tropische ananaskwekerijen. In Frontera, de hoofdstad van dit gewest, kan men de kwaliteit van de producten van El Hierro keuren, waaronder naast de eerdergenoemde ananas ook kwarkgebak en vooral ook uitstekende wijn en smakelijke gerookte kaas.
Kapel van de Virgen de los Reyes
Er is één evenement op El Hierro dat boven alle andere uitsteekt: La Bajada de la Virgen de los Reyes, een feest dat eens in de vier jaar gevierd wordt en dat 47
BELANGRIJKE GEGEVENS Netnummer Internationaal % 34 TOERISTEN INFORMATIE TURESPAÑA www.spain.info Consejería de Turismo y Transportes de la Comunidad Autónoma Plaza de los Derechos Humanos, 22 Edificio de usos múltiples 6e en 7e verdieping 35071 Las Palmas de Gran Canaria
% 928 306 000 ) 928 306 768 www.canarias-turismo.com Patronato de Turismo de Gran Canaria León y Castillo, 17. Las Palmas % 928 219 600
TRANSPORT VLIEGTUIG AENA (Aeropuertos Españoles y Navegación Aérea) % 902 404 704 www.aena.es
FERRY Trasmediterranea % 902 454 645 www.trasmediterranea.es Fred Olsen % 922 628 200 www.fredolsen.es
NUTTIGE TELEFOONNUMMERS Patronato de Turismo de Tenerife Plaza de España Palacio Insular Santa Cruz de Tenerife % 922 239 592
Spoedeisende hulp % 112 Medische spoedgevallen % 061 Guardia Civil % 062 Rijkspolitie % 091 Gemeentepolitie % 092
Wegeninformatie % 900 123 505 www.dgt.es Consumenteninformatie % 010 Postkantoor % 902 197 197 www.correos.es
PARADORES VVV-KANTOREN PROVINCIE LAS PALMAS
PROVINCIE SANTA CRUZ DE TENERIFE
Fuerteventura Toeristeninformatie (Puerto del Rosario) Almirante Lallermand, 1 % 928 530 844
El Hierro Toeristeninformatie (Valverde) Doctor Quintero Magdaleno, 4 % 922 550 326
Gran Canaria Toeristeninformatie (Las Palmas) León y Castillo, 17 % 928 219 600 ) 928 219 601
La Gomera Toeristeninformatie (San Sebastián) Calle Real, 4 % 922 141 512
Lanzarote Toeristeninformatie (Arrecife) Blas Cabrera Felipe % 928 811 762
La Palma Toeristeninformatie (Santa Cruz) O’Daly, 22 % 922 422 106 Tenerife Toeristeninformatie (Santa Cruz) Plaza de España % 922 239 592
Boekingscentrale Calle Requena, 3 Madrid 28013 % 902 547 979 ) 902 525 432 www.parador.es Cañadas del Teide Isla de Tenerife % 922 374 841 ) 922 382 352
Santa Cruz de La Palma Isla de La Palma % 922 435 828 ) 922 435 999 San Sebastián de La Gomera Isla de La Gomera % 922 871 100 ) 922 871 116 El Hierro Isla de El Hierro % 922 558 036 ) 922 558 086
SPAANSE BUREAUS VOOR TOERISME IN HET BUITENLAND BELGIË. Brussel Office Espagnol du Tourisme Rue Royale 97, 5º 1000 – BRUXELLES % 322/ 280 19 26 ) 322/ 230 21 47 www.tourspain.be www.tourspain.lu e-mail:
[email protected]
NEDERLAND. Den Haag Spaans Bureau voor Vreemdelingenverkeer Laan van Meerdervoort, 8A 2517 AJ DEN HAAG % 3170/ 346 59 00 ) 3170/ 364 98 59 www.spaansverkeersbureau.nl e-mail:
[email protected]
AMBASSADES IN MADRID België Paseo de la Castellana, 18 % 915 776 300 ) 914 318 166
Nederland Avenida Comandante Franco, 32 % 913 537 500 ) 913 537 565
Tolvrije snelweg en autoweg Eersterangsweg Aut. Gemeenschap Tweederangsweg Aut. Gemeenschap B-weg Parador Nationaal Park
Natuurpark Golfbaan Jachthaven Camping Vliegveld Vuurtoren
