Caleidoscoop. Foto: Etty Hillesum De volgende Caleidoscoop moet vrijdag 31 oktober uitkomen. Kopijsluiting op maandag 20 oktober

Caleidoscoop Kerkblad van de Protestantse (wijk)gemeente te Rotterdam-Kralingen

Jaargang 13 nr 2 | oktober 2014

Foto: Etty Hillesum De volgende Caleidoscoop moet vrijdag 31 oktober uitkomen. Kopijsluiting op maandag 20 oktober. Zie colofon p 2

Retouradres: Leendert Butterstraat 44 3062 XN Rotterdam

Buren in een onherbergzame wereld “En laten we ervan doordrongen zijn, dat ieder leven is – draagt en verdraagt en verwerkt. En van onmacht, en tegelijkertijd de opdracht aan atoompje haat, dat wij aan deze wereld toevoe- dat men een stukje van zijn ziel ongeschonden ons burgers om onze stad, onze wijk leefbaar gen, haar onherbergzamer maakt dan ze al is.” bewaren kan door alles heen ...” (10 juli 1942) te houden. Ons steentje bij te dragen aan een verdraagzame samenleving. Dat kan op vele dagboekfragment van 23-09-1942, Etty Hillesum De zomer die achter ons ligt, was er één vol manieren. Een prachtig initiatief in onze stad is Terwijl het antisemitische geweld steeds groter geweld en ellende die onze huiskamers binnen- de Dag van de Dialoog. Deze is ontstaan oktowordt en het leven van joden met de dag moei- drong. Oorlog in Oost-Oekraïne, die opeens ber 2002 uit ongenoegen over de vervreemding lijker, schrijft de jonge joodse Etty Hillesum (ze heel dichtbij kwam doordat de MH-17 neer- tussen de verschillende bevolkingsgroepen die werd 100 jaar geleden geboren in Middelburg) geschoten werd, met daarin 196 landgenoten. mede het resultaat was van de aanslagen van over het ideaal van geweldloosheid. Zelfs ge- Burgeroorlogen in vele Afrikaanse landen: 11 september 2001. Het succes van deze eerste confronteerd met de nazi’s stelt zij dat er “geen Mali, Libië, Zuid-Soedan, Centraal Afrikaanse Rotterdamse dag leidde tot navolging in vele atoompje haat aan de wereld mag worden toe- Republiek. De strijd in Irak en Syrië, met de tientallen steden in binnen- en buitenland. gevoegd”. Natuurlijk zijn de omstandigheden indringende beelden van IS-strijders die onwaarin zij leefde onvergelijkbaar met die van schuldige journalisten onthoofden, de beelden Vanaf 7 november 2014 viert Rotterdam haar ons, maar zelf relativeert ze dat: uit Gaza. Het leidt ook in ons land tot span- 13e Dag van de Dialoog. In die dertien jaar deel“De ene keer is het een Hitler en de andere keer ningen en tot gevoelens van onmacht en onvei- den duizenden Rotterdammers hun diepste gevoor mijn part Iwan de Verschrikkelijke. En de ligheid, aldus koning Willem-Alexander in de voelens en gedachten met bekende en onbekenene eeuw is het de inquisitie en een andere keer troonrede. Hij bezweert: “De haat die elders in de stadsgenoten. De dialoogmethodiek maakte oorlogen, of de pest, en aardbevingen en hon- de wereld mensen in het verderf stort, mag niet het mogelijk maatschappelijk heikele kwesties op een veilige manier met elkaar te bespreken. gersnood. Het gaat er in laatste instantie om, overslaan naar onze straten.” hoe men het lijden – dat toch essentieel in ons Zo benoemt de koning duidelijk onze gevoelens Vanuit belangstelling, niet » lees verder op p 2 »

Protestants Kralingen Predikanten

ds Rian C. Veldman, Goosse van der Windstraat 57, 3062 XM; e: [email protected] t: 06 142 730 13. Dinsdag t/m vrijdag bereikbaar van 9 - 10 uur. ds Ilse D. Hogeweg, Kralingseweg 366 B, 3066 RC; e: [email protected], t: 435 41 44. Ds Hogeweg houdt de woensdagmiddag en zaterdag vrij.

Secretariaat

Scriba van de gefedereerde kerkenraad: Jakob Brederveld, Postbus 4326, 3006 AH Rotterdam, e: [email protected].

Ledenadministratie

Melding van verhuizing, geboorte, huwelijk, overlijden svp doorgeven aan de wijkadministratie. Gereformeerd: dhr J.C. Buitelaar, ­ Admira­ liteitskade 74  Z 3063 ED Rotterdam, t: 453 20 44, e: [email protected]. Her­ vormd: dhr G.H. Heere, Mia van IJperenplein 55, 3065 JK, t: 447 14 30, e: [email protected]

Financiën

Activiteitenkas: dhr P. Andringa, t 433 18 97. Bankrekeningnummer: NL90 FVLB 0635.8051.70, SoW-gemeente R’dam Kralingen inzake wijkkas.

Vervolg meditatie » vanuit een oordeel. Men neemt de tijd voor zichzelf en de ander, wat leidt tot unieke, magische en onvergetelijke momenten. Ook in Pro Rege wordt er een dialoogtafel georganiseerd (zie elders in deze Caleidoscoop, p 9). Zo kunnen wij er samen aan mee werken dat

de haat niet overslaat naar onze straten. Dat onze wereld niet onherbergzamer wordt dan ze al is. Daaraan kunnen we werken en we bidden erom, met een gebed van Sytze de Vries, getiteld: Voor de kerk, geboren uit Abraham. Ds Rian Veldman

Voor de kerk, geboren uit Abraham Hoe houden wij zicht op uw aanwezigheid, bewaren wij het vertrouwen in uw beleid, als wij niet zelf leven van uw liefde, en in deze stad die liefde vertalen en herhalen onder de mensen? Om gezamenlijkheid bidden wij en om gemeenschap, om openheid in het gesprek, om luisterbereidheid tussen synagoge, kerk en moskee en om het zoeken naar ons aller vader Abraham. Amen

NH College van Kerkrentmeesters: ­postbus 4326, 3006 AH, e: [email protected] Algemeen bankrekeningnummer: NL35 FVLB 0699.5412.71. Uitsluitend Kerk­ balans: rekeningnummer NL46 FVLB 0635.8144.98. NH Collectebonnen: verkrijgbaar in de waarden € 0,75, € 1,25 en € 2,50, in vellen van 20 stuks. Te bestellen via bankrekening NL35 FVLB 0699.5412.71 van de Hervormde Gemeente Kralingen. Na ontvangst van uw betaling volgt toezending per post. GK College van Kerkrentmeesters: dhr N.J. van Veen, Nancy Zeelenbergsingel 689, 3066 GA, t: 452 68 72. GK Commissie VVB (Kerkbalans): mw N. Slikker, t. 452 58 24 bankrek. NL74 FVLB 0225 4254 24 t.n.v. Gereformeerde Kerk Rotterdam-Kralingen inz. Vrijw. Vaste Bijdr. GK Collectebonnen: dhr B. Reinders, Stalpaertstraat 102, 3067 XT Rotterdam, NL81 INGB 0003 5347 94, t.n.v. Geref. Kerk van Kralingen Coll. Bonnen.

Diaconie

Secretaris diaconie: dhr H. Oosterhuis, Salvador Allendestraat 29, 3065 ED, t: 447 13 07. NL32 FVLB 0225 3893 20 ten name van Diaconie van de protestantse gemeente i.w. Kralingen. ZWO: dhr G. Roodhorst, Jacques Dutilhweg 723, t: 202 55 81, NL57 FVLB 0225 3893 55 t.n.v. Diaconie van de protestantse gemeente i.w. Kralingen inzake ZWO.

Kerkgebouwen

Hoflaankerk, Oudedijk 2, 3062 AE Rotter­dam, t: 411 20 75; e-gemeentewerk: [email protected] e-verhuur: [email protected] Pro Rege, Oudedijk 113, 3062 AD Rotterdam. Koster/beheerder: mw M. Gorissen, t: 452 78 60, e: [email protected]

www.kerkomroep.nl

De kerkdiensten in Pro Rege en in de Hoflaankerk kunnen live of tot ongeveer 4 weken na de dienst worden beluisterd op www.kerkomroep.nl. Wie in aanmerking wil komen voor een kerkomroepradio wende zich tot de diaken H. Oosterhuis, t: 447 13 07. Voor technische vragen: dhr A. van Dijk, t:  06 307 251 75, e: [email protected].

Kinderoppas voor de kleinsten

Contactpersoon: mw A. (Annemieke) Melching - de Bruijn, t: 202 23 42, e: [email protected]

Kindernevendienst

Contactpersoon: mw M.P. (Monique) van Hoof t: 841 41 78, e: [email protected]

Autodienst Protestantse wijkgemeente Pro Rege: dhr N.J. van Veen, t 452 68 72 Hoflaankerk: dhr H. Oosterhuis, t  447 13 07

www.protestantskralingen.nl

Wegwijzer terug De replica wegwijzer waarover ik schreef in het vorige nummer van Caleidoscoop, staat sinds 10 september weer in de tuin van de Hoflaankerk. Iemand liet me naar aanleiding van het verhaal een ansichtkaart zien uit 1904, waarop de originele wegwijzer staat (zie hierboven). De kaart geeft een beeld van de Oudedijk vanaf de viersprong in westelijke richting. Links moet dus de Hoflaan zijn, rechts de Kortekade. Het is nauwelijks te geloven, het beeld lijkt in niets op de Oude­dijk zoals we die nu kennen. De Hoflaankerk is op de kaart niet zichtbaar, wel de wegwijzer. (De replica is zo te zien niet zo nauwkeurig nagemaakt.) Het gebouw rechts is de theekoepel van Villa Laanzicht vertelt de eigenares van de kaart. In Caleidoscoop is dit slecht te zien; daarom zal ik een tijdlang een uitvergrote print laten hangen op het prikbord bij de toreningang van de Hoflaankerk. Leonard de Vos Caleidoscoop – p. 2

Caleidoscoop:

Caleidoscoop is een uitgave van de Protestantse (wijk)gemeente i.w. te Rotterdam-Kralingen.

Redactie:

ds I.D. (Ilse) Hogeweg, mw J.D. (Jeannette) Moerman-Schravesande, dhr G. (Gijs) Roodhorst, mw D. (Thea) van Santen, ds R.C. (Rian) Veldman, dhr L.A. (Leonard) de Vos.

Adressenadministratie Caleidoscoop:

Marina Mekking, Kerkelijk bureau, bezoekadres: Oudedijk 2, 3062 AE; postadres: Postbus 4326, 3006 AH Rotterdam; t: (010) 411  20  75; e: [email protected].

Beheerscommissie:

Dhr C.J. Jacobse en dhr J.C. Buitelaar, p/a Admiraliteitskade 74 Z, 3063 ED Rotterdam. Caleidoscoop heeft een SKG bankrekeningnummer: NL12 FVLB 0635.8050.22 tnv Kerkblad Caleidoscoop te Rotterdam.

Eerstvolgende nummers:

Novembernummer: kopijsluiting maandag 20 oktober, in de brievenbus vrijdag 31 oktober. Decembernummer: kopij­ sluiting maandag 24 november, in de brievenbus vrijdag 5 december.

Redactie- en kopij-adres:

Leendert Butterstraat 44, 3062 XN e: [email protected] | t: (010) 453 16 90

Het winterseizoen is – op bezoek bij de buren – gestart De propvolle kerkzaal van Pro Rege op 21 september was bemoedigend: voor onze gemeente en in het bijzonder voor Jan Segers. Hij werd deze morgen gedoopt en – zo zullen zijn ouders het hem later vertellen – dit betekende een feestelijk begin: een nieuw gemeentelid bij een nieuw seizoen. De cantorij en wij zongen liederen, die waren afgestemd op de oecumene: de Chinese ouders van Qian woonden de dienst bij.

bezoekers als de bezochten – hebben zij een warm gevoel overgehouden. Kortom: de start met het thema ‘buren’ was veelbelovend. Het programma voor de komende maanden – zo kleurrijk vormgegeven – is bedoeld om veel van elkaar te leren en met elkaar te beleven. Veel aandacht zal moeten worden gegeven aan hoe we vanuit die leerschool vormgeven aan Protestants Kralingen. Kralingen en Prinsenland mogen en moeten weten, dat de kerk op zondag openstaat en dat dat merkbaar is op de overige dagen. Gijs Roodhorst

In de preek legde Ilse de nadruk op onze opdracht: kerk-zijn in Rotterdam. Laat zien, dat we niet een gesloten gemeenschap zijn, maar naast onze ‘buren’ staan. Een goede gedachte van de voorbereidingsgroep was, dat na het koffiedrinken een 30-tal gemeenteleden op bezoek ging bij hen, die niet meer in staat zijn de kerkdienst bij te wonen. Per fiets, te voet of per auto gingen ze op weg. Naar hun komst werd al uitgekeken, want iedereen was vooraf op de hoogte gebracht. Op elk adres was ook een puzzelstukje te halen, dat rond kwart voor een bij onze overburen in Pniël moest worden gebracht. Daar legden een aantal jongeren de stukjes op de juiste plaats en zo ontstond een plattegrond van heel oud Rotterdam. Ons werkgebied! Tijdens de broodmaaltijd bij Pniël (geweldig) werden de ervaringen uitgewisseld. Het werden enthousiaste verhalen. Nog belangrijker was, hoe de bezochte gemeenteleden het ervaren hadden. Van diverse kanten hoorde ik goede reacties. Aan het ‘buurten’ – het kennismaken met vaak onbekenden – zowel de

Sponsorloop voor asielzoekers Zaterdagmiddag 20 september hadden we de sponsorloop rond de Kralingse Plas voor de ‘Bezoekgroep Asielzoekers Rotterdam’. Deze groep ondersteunt en begeleidt mensen in het Uitzetcentrum bij het vliegveld Rotterdam en mensen, die vanuit dit centrum worden geklinkerd (op straat gezet, zonder geld of verblijfplaats). Onder het motto: je kan terug naar je land van herkomst en zoek het maar uit. Ze krijgen alleen een advies mee: je kan ook naar de Pauluskerk voor mogelijk verdere hulp. De opkomst bij de sponsorloop was gering, het weer en de sfeer waren goed. Een aantal mensen (jong en oud) hebben gefietst voor het goede doel en een gezin heeft een rondje Plas hardlopend gedaan. Daarnaast waren er nog enige toeschouwers / gemeenteleden om de lopers en fietsers aan te moedigen. Na afloop was er een hapje en een drankje voor de sportievelingen.    Waar heeft de bezoekgroep nu geld voor nodig?

Een paar voorbeelden: er moest deze week nog een tweedehands jas komen voor iemand die in de zomer in z’n zomerkleren is opgepakt en opgesloten in de gevangenis op Zestienhoven en die het nu koud heeft als hij mag luchten op de binnenplaats. Er is deze week ook € 53,– betaald om bij de IND het identiteitsbewijs te bekostigen van een paar maanden oude baby. Voor de moeder van de baby is een soort van tijdelijke voorziening getroffen, maar de IND stelt dat als het kind geen identiteitsbewijs krijgt het illegaal in Nederland is. In sommige gevallen zijn er ook grotere bedragen nodig. Zo zit een vluchteling in de opvang bij Capelsebrug. Hij heeft polio gehad en is aan zijn benen verlamd. Iedere morgen om 8 uur moet hij de opvang verlaten (pas om 18 uur mag hij weer binnenkomen) en dan brengt hij zijn dag door op straat, bij de Pauluskerk of in de bibliotheek. Hij kan absoluut niet zonder een goede rolstoel. De rolstoel die hij nu gebruikt is Caleidoscoop – p. 3

geleend van een instelling in de buurt van Nijmegen, maar die wil de rolstoel over een tijdje terug hebben. De bezoekgroep is dus op zoek naar een goede tweedehands rolstoel, waarmee hij zich op straat goed kan redden. Dat kost nogal wat.  

U kunt nog steeds geld voor dit doel overmaken op IBANnummer NL32FVLB 0225383920 ten name van de diaconie van Protestantse Gemeente i.w. Kralingen, onder vermelding van sponsorloop.

Feestje van de kerk

Eerste ervaringen met het Liedboek

Predikantendag in Amsterdam

Isaac Watts: Zingen om het vuur aan te wakkeren

Met zeshonderd collega-predikanten bezochten ds Ilse Hogeweg en ondergetekende met veel plezier de eerste landelijke predikantendag in de Nieuwe Kerk te Amsterdam, georganiseerd ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van de PKN. Een dag boordevol inspiratie, door ontmoetingen, lezingen en workshops. De dag begon met een ochtendgebed, waarin ds Arjan Plaisier (scriba van de PKN) de overdenking verzorgde. Hij sprak bemoedigende woorden tot zijn kritische vakgenoten, die nu eens hoorders waren in plaats van sprekers. Daarna volgden boeiende lezingen, gericht op de toekomst. Omdat we te gast waren in Amsterdam, gaf de voorzitter van PKamsterdam ons tien tips mee, waaronder: ‘koester het geheim & wees verrassend!’ Daarna spraken twee dappere pionierpredikanten die – ieder op een heel andere bij hen passende manier – zoeken naar eigentijdse vormen van kerk zijn. Alle nadruk leggen zij op relaties: het gaat om kerk zijn en dus niet om allerlei activiteiten. Het draait om relaties aangaan met mensen en organisaties in de buurt waar je kerk bent: van activiteitenkerk naar relatiekerk. Daarna volgde de lunch, tijd voor ontmoeting met collega’s. Na de lunch een lezing van prof. Alister McGrath uit Oxford, met een prachtig Brits accent en dito humor. Hij stelde ons gerust dat deze voor de kerk turbulente tijd niet nieuw is in de kerkgeschiedenis. Hij vergeleek onze tijd met die van Augustinus (4e en 5e eeuw na Christus). Hij riep ons op om in ons leven te laten zien wat het betekent om christen te zijn, hoe dat zin en betekenis aan je leven geeft. Als grote voorbeeld haalde hij paus Franciscus aan die door zijn manier van zijn velen aanspreekt en nieuwsgierig maakt naar het christendom. McGrath riep ons predikanten op veel gebruik

Isaac Watts, dichter van Engelse kerkliederen (1674-1748), klaagde over zingen in de kerk: ‘Om de doffe onverschilligheid te zien, om de gedachteloosheid van al die gezichten te lezen van een hele gemeente, terwijl zij een psalm op hun lippen hebben … zelfs een barmhartige waarnemer kan geen vonkje zien van hun innerlijk geloof!’ In de Engelse kerkmuziek zijn er tijden geweest waarin alléén psalmen in de kerk gezongen mochten worden, gevolgd door een tijd waarin ook weer gezangen ingevoerd werden, maar dan wel een beperkt aantal, onder allerlei voorwaarden. Door alle strijd in de kerk en de kerkmuziek in Engeland was het persoonlijk geloofsleven van de gemeenteleden veronachtzaamd. Isaac Watts was de dichter die daar oog voor had. Hij schreef teksten waarin hij ruimte bood aan de persoonlijke gevoelens te maken van verhalen en verbeelding, zoals C.S. Lewis dat deed in zijn verfilmde boeken ‘The chronicles of Narnia’. (Een goede film om een keer te bekijken met de jeugd in onze gemeente.) Na de lezingen gingen we naar buiten, waar de herfstzon scheen. Collega Ilse Hogeweg op weg naar de Engelse Kerk op het Begijnhof, voor een inspirerende zangworkshop met het Vocaal Theologen Ensemble o.l.v. Hanna Rijken. Ik ging met de taxi naar de spontaan georganiseerde excursie naar de Vluchtgarage in de Bijlmer o.l.v. ds Gerhard Scholte (voorzitter Taakgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken Amsterdam). Daar konden we zien hoe vluchtelingen uit Sudan, Eritrea, Somalië overleven in een parkeergarage. Hoe Kerk-in-actie

ook juist daar mensen in hun wanhoop barmhartig nabij is. Indrukwekkend. Met de taxi weer terug van de rand van de maatschappij, een stukje derde wereld in onze samenleving, naar de toeristische Dam. Het was tijd voor de finale van deze dag: een groepsfoto van alle predikanten in kleurrijke gebedsmantel of zwarte toga. De lange stoet trok – met veel bekijks van toeristen – vanuit de Nieuwe Kerk naar het Nationaal Monument op de Dam. Een soort flashmob, een ludieke actie die laat zien dat de kerk zich mag laten zien in de publieke ruimte, in het centrum van de stad, en aan de rafelranden. ds Rian Veldman foto: de groepsfoto, maar dan van achteren gezien.

Koffiedrinken na kerktijd Op 19 oktober is ons koffieadres bij Marjan Verveda en Henk, Pieter en Irene van Drunen, Ebalstraat 10 C. Dit weekeinde begint de herfstvakantie en hoewel Marjan en Henk beiden met het onderwijs te maken hebben was het voor hen geen bezwaar de koffiedrinkers te ontvangen. Zij waren nog maar kort terug uit Engeland waar Irene in een hotel stage liep vanwege haar opleiding voor toerisme. De familie had geen plannen weer op stap te gaan. Dat kwam mij goed uit. Soms kost het moeite op de juiste datum een gastadres te vinden. Dus: zijn er lezers die ook weleens de koffiedrinkers willen ont-

vangen? Laat het mij weten: t. (010) 412 42 36, dan heb ik wat meer speelruimte. Op het adres voor vandaag zitten we goed: Pieter zien we in de Hoflaankerk als koster zorgzaam bezig en Irene wordt bij haar opleiding zorg voor gasten bijgebracht. Marjan en Henk zijn naast deze gastvrijheid ook op andere manieren actief op het kerkelijk erf. Marjan in de bezoekgroep internationale kerken en Henk als pastorale bezoeker. Ook zingt hij zijn toontje mee in de cantorij. Door dit gezin wordt ieder dus welkom geheten: tieners en tachtigers, stillen en luidruchtigen, zij die lang in Kralingen wonen of Caleidoscoop – p. 4

nieuwelingen in de gemeente. Voor ieder is het een uitgelezen manier om met anderen aan de babbel te gaan. U kunt er komen: lopen, per fiets, op skates en step, met stok en auto. De weg erheen, vanuit Pro Rege rechtsaf en rechtdoor op de Oudedijk tot even voor de Vlietlaan rechts de Ramlehweg nemen, aan het eind linksaf de Libanonweg op en hier de tweede straat rechts is de Ebalstraat. Op nr 10 is de koffie, om daar te komen moet u helaas wel een paar traptreden nemen. Een plezierige ontmoeting! Janny Korpershoek

van wie zijn liederen zong. De liederen die hij schreef – en anderen in navolging van hem – heten daarom ‘ devotional hymns’. Isaac Watts is de schrijver van de ook in Nederland zeer geliefde liederen: ‘O God die droeg ons voorgeslacht’ (zijn berijming van psalm 90, daarom is dit lied nu opgenomen als 90 A), 871 ‘Jezus zal heersen waar de zon’, 753 ‘Er is een land van louter licht’. Een lied dat minder ingang heeft gekregen in Nederland is 798 ‘Heer, geef mij vleugels dat ik reis’. Een prachtige tekst over onze levensreis, in verbondenheid met de mensen die ons zijn voorgegaan. Een tijdgenoot en predikant schreef aan Watts: ‘Ik preekte afgelopen woensdag in een schuur, voor een gezelschap van eenvoudige dorpelingen. Na een preek over Hebreeën 6:12 zongen we uw lied ‘Heer geef mij vleugels’, en ik zag tranen in de ogen van vele aanwezigen. Na de dienst vertelden sommigen

Leerroute Kunst en Theologie Las u in de vorige Caleidoscoop over een studieweek kerkmuziek, van september tot juni volg ik de volgende nascholingscursus: Leerroute Kunst en Theologie. Deze omvat 10 studiedagen op vrijdagen verspreid over het jaar. In deze leerroute leren predikanten en geestelijk verzorgers hoe kunst en beeld ingezet kunnen worden op verschillende gebieden van het werk: liturgie, het pastoraat, vorming en toerusting. Ook in deze cursus heb ik veel plezier (de start is al gemaakt), ik kijk uit naar het vervolg. Mocht ik op een vrijdag ergens ontbreken … dan weet u waarom!   |  Ds Ilse Hogeweg

Liedboekserie Dit is het zevende artikel uit een serie over het nieuwe liedboek. Na eerdere bijdragen van Laurens de Visser, Wouter van der Wilt, Pieter van Breugel, Elsa Oosterhuis en Gerard Verweij nu voor de tweede keer achter elkaar een bijdrage van ds Ilse Hogeweg. dat ze bijna niet konden zingen, zo ontroerd waren zij. De meeste van hen waren arme mensen, die moesten werken voor hun inkomen.’ (!!! Dat hoefde niet iedereen, in Engelands klassenmaatschappij ...) Isaac Watts ging het om het persoonlijke geloof van mensen, en was in staat om prachtige teksten te schrijven die mensen raakten zonder sentimenteel te zijn. Isaac Watts wordt dan ook beschouwd als de ‘vader van de Engelse kerkmuziek’. Zijn tijdgenoten hadden diep respect voor hem. Hijzelf, op zijn beurt, had groot ontzag voor de broers John en Charles Wesley, voor hun opwekkingsbeweging en voor hun liederen. De eerstvolgende keer, als wij psalmen zingen, of een lied van Watts, zal ik goed rondkijken… wat staat er op onze gezichten te lezen? Ds Ilse Hogeweg

Zit er aan te komen (I): Bezinningsavond, thema ‘oogst’ Stilstaan hoe doe je dat? We zullen op dinsdag 7 oktober op verschillende manieren stilstaan bij het thema ‘oogst’. Oogst is een zeer Bijbels thema. We zullen als bezinningsoefening schrijven, muziek luisteren, een gedicht lezen en stilte oefenen. Wie vormen van bezinning mee wil maken: op dins­ dag 7 oktober in Pro Rege, 20.00 uur. Opgeven niet nodig. Contact: ds Ilse Hogeweg.

Wat geloof ik … gespreksgenoten gezocht!! Wat geloof ik … en wat niet?? Enkele gemeenteleden willen op onderzoek uit: wat geloof ik, waar sta ik voor? En wat geloof ik níét? Belijdeniscatechese is niet: al zeker weten dat je belijdenis gaat doen, maar: verhelderen, jezelf en elkáár bevragen op: waar sta ik voor, en wat wil ik níét. Deze gemeenteleden (divers in leeftijd en omstandigheden) hebben gespreksgenoten nodig! Zes inhoudelijke avonden, een bezinningsdag op zaterdag in een abdij. Laat je belangstelling

weten aan één van de predikanten! Eerste kennismaking is op zondagavond 12 oktober in Pro Rege om plm 20.15 uur, na afloop van de Taizé­ dienst die begint om 19.30 uur. Contact: ds Hogeweg of ds Veldman.

Bijbelkring over Openbaring: begin! Op verzoek zal een aantal bijeenkomsten gaan over het bijbelboek Openbaring. Altijd een verwarrend boek: hoe moet je al die visi­oenen van Johannes nou verstaan? Het wonderlijke is, dat Johannes met al zijn soms beangstigende visioenen de mensen van zijn tijd heeft willen troosten en bemoedigen. Jos de Heer, predikant en kleinzoon van de beroemde Johannes de Heer, heeft een prachtig boek over Openbaring geschreven – dat geeft uitleg en perspectief. De eerste bijeenkomst gaat over het boek Openbaring in het algemeen en over hoofdstuk 1. De bijeenkomsten worden steeds gehouden op don­ derdagmiddag 14.30 uur en donderdagavond 20.00 uur, op 16 oktober is de eerste keer!! Welkom in de Hoflaankerk, om 14.30 of 20.00 uur. Caleidoscoop – p. 5

Michazondag: mediteren en nadenken Op zondag 2 november staat de kerkdienst in het teken van oogstzondag en Michazondag. In veel kerken is de Michazondag al een begrip. Op zaterdag 1 november wordt er als voorbereiding een meditatieve wandeling gehouden. Tot 11.30 uur kunt u in Pro Rege terecht om uw fruit te brengen voor de oogstzondag. Vanaf 12 uur is er in Pro Rege gelegenheid om uw meegebrachte brood te nuttigen. Er wordt voor koffie en thee gezorgd. U krijgt dan te horen wat de bedoeling is van de meditatieve wandeling. Vervolgens beginnen we onze wandeling rond de Kralingse Plas. Op zich is het wandelen in die prachtige omgeving al een genoegen. Ds Thalien Koopman zal een passende meditatie voorbereiden en ook de werkgroep Duurzaamheid levert een bijdrage. Rond 2 uur verwachten we weer bij Pro Rege uit te komen. Lichamelijk misschien wat vermoeid, maar geestelijk gesterkt. En wie weet, beziet u dit mooie stukje Rotterdam vanaf 1 november a.s. met andere ogen. Ds Thalien Koopman en de werkgroep Duurzaamheid.

In gesprek met ...

Pastoralia

Qian en Rene Segers De eetgroep werd verrast met de naam van een nieuwe kookster: Qian (uitspraak Tjèn) Segers. Toen ook nog bleek dat hun zoon (net een jaar geworden) op startzondag gedoopt zou worden, was de redactie het meteen eens over de invulling van “In gesprek met …” Door de welverdiende vakantie van Gijs Roodhorst ging ik dit keer op zaterdagmorgen al vroeg naar de Leendert Butterstraat en werd daar hartelijk ontvangen met Chinese thee. Zoon Jan was ook nog even op, zodat ik die ook kon bewonderen. Die konden we zelfs slapend blijven observeren door een babyfoon met beeld vanuit zijn kamertje. Hij heeft Jan Pieter als doopnamen, familienamen van Rene zijn kant. Ook heeft hij een Chinese naam gekregen: Liu Jia Ping. Liu is daarbij de achternaam. Zo heeft hij alsnog dezelfde initialen in beide talen. Qian (32) en Rene (33) wonen al weer 1½ jaar in deze straat. Ze hebben veel tijd nodig gehad voor een grote verbouwing. Omdat ze allebei erg van koken houden, hebben ze de keuken verplaatst en een kookeiland geïnstalleerd. De vaste eters in Pro Rege kunnen dus heel wat verwachten. Qian is al 10 jaar in Nederland. Doordat ze haar studie in het Engels volgde en bij een Engels bedrijf werkt, spreekt ze nog niet zo goed Nederlands. Dat gaat nog wel gebeuren. Het gesprek was dus half in het Engels en half in het Nederlands. Hun zoon zal in het Chinees en in het Nederlands opgevoed worden. Engels is van beiden geen moedertaal en dat is minder goed voor de taalontwikkeling van een kind. Rene is econometrist. Hij heeft met twee partners Gibbs opgericht, een klein adviesbureau. Ze werken voor uiteenlopende opdrachtgevers, van goede doelen tot grote bedrijven als KPN en bol.com. Deze bedrijven hebben behoefte aan inzichten en voorspellingen op grond van hun

databestanden. Goede doelen hebben bijvoorbeeld vaak een beperkt budget voor het sturen van nieuwsbrieven. Sommige donateurs stellen die informatie op prijs en tonen meer betrokkenheid. Anderen vinden de nieuwsbrieven zonde van het gedoneerde geld. Met behulp van econometrische modellen voorspelt Gibbs welke mensen tot deze groepen behoren, zodat het goede doel zijn budget nuttig kan besteden. Na zijn studie in Rotterdam studeerde Rene nog een jaar in Londen om vervolgens promotieonderzoek te gaan doen in Rotterdam over golfbewegingen in de economie. Hij heeft nog veel contacten op de Erasmus Universiteit en er is goede samenwerking tussen zijn bedrijf en de universiteit. Het is voor de boodschappen ook handig dat zijn bedrijfje op de Westersingel zit, vlak bij Chinatown. Qian werkt op de administratieve afdeling van Rolls-Royce Marine in Pernis. Vanuit deze vestiging wordt onderhoud gepleegd aan schepen met Rolls-Royce motoren die de Rotterdamse haven aandoen. Qian en Rene hebben elkaar leren kennen via een eetclubje. Rene zou met een buurvrouw in zijn studentenhuis gaan koken, maar die vriendin bleek dat helemaal niet te kunnen. Ze had een vriendin die dat wel kon en zo kwam Qian in beeld. Rene komt oorspronkelijk uit Hillegom en Qian uit Midden China. Zij koos voor een studie in Nederland omdat ze in China Engels en internationale bedrijfskunde als hoofdvakken had. Iets te gaan doen in een land waar men Engels spreekt, lag dus voor de hand. Het werd Europa vanwege de grote variatie in landen en dus mogelijkheden. Het werd Nederland vanwege het hoge niveau van de studie International Business & Management Studies. Qian en Rene zijn sinds Pasen 2014 lid van onze gemeente. Rene kwam met de kerk van Kralingen in aanraking via Monique van Hoof, die hij bij gezamenlijke vrienden tegenkwam. Dit was niet de eerste keer dat hij in de Hof-

Kledingactie zaterdag 25 oktober Ook dit jaar is er weer een kledingactie en wel op zaterdag 25 oktober tussen 10 en 12 uur. Kleding wordt ingezameld door de Oost-Europa Zending. Deze organisatie zal een vrachtwagen bij de Hoflaankerk plaatsen. Daarna wordt de kleding in de opslag in Krimpen aan de Lek uitgezocht en gesorteerd, waarna alles met een grote vrachtwagen naar Oost-Europa wordt gebracht. Helpt u ook mee? We kunnen er veel arme gezinnen blij mee maken. Graag

wel goede nog bruikbare en schone kleding. De kleding kan alleen op zaterdag 25 oktober worden gebracht, er is in de Hoflaankerk geen ruimte om het op te slaan. Als u de kleding niet zelf kunt komen brengen, kunnen we het komen ophalen. Bij voorbaat hartelijk dank namens de diaconie van Kralingen-West en de Protestantse Gemeente Kralingen, Matthijs van Zwieten – t. (010) 842 05 94 en Hiddo Oosterhuis – t. (010) 447 13 07 Caleidoscoop – p. 6

Ziek Als er eens iemand was die niets vroeg maar gewoon goed keek. Als er eens iemand was die niets zei maar enkel stil bij me zat.

laankerk kwam. In een zoektocht naar een Rotterdamse gemeente had hij al eerder een dienst bijgewoond, maar dit bleek achteraf een dienst van Kralingen-West te zijn geweest. Onze situatie is ook zeer verwarrend voor nieuwe mensen. Rene is gereformeerd opgevoed, Qian Boeddhistisch. Ze zijn dan ook heel benieuwd naar de gespreksgroep Rondom 30 met Rian Veldman, over de verschillen en de overeenkomsten tussen het Christendom en het Boeddhisme. In haar vrije tijd doet Qian aan yoga en ze houdt erg van lezen. Rene is een (jazz-)muziekliefhebber, zowel actief als passief. Hij begon met het spelen van accordeon, maar verruilde die in zijn pubertijd resoluut voor keyboards en piano. Ook heeft hij veel belangstelling voor de technische kant van allerlei dingen. Hij is een klusser, liefst in samenwerking met zijn vader. Snowboarden is ook een grote hobby. De ouders van Qian zijn steeds drie maanden bij hen te gast. Zo zien ze hun dochter, schoonzoon en kleinzoon lekker vaak. Natuurlijk wil de rest van de Chinese familie Jan ook bewonderen en dan niet alleen via Skype. Dat gaat volgende zomer zeker gebeuren. We hopen dat Qian en Rene zich thuis blijven voelen in onze kerkelijke gemeenschap. Jeannette Moerman-Schravesande

Oogstdienst 2 november Zondag 2 november is het Oogstdienst. Dan willen we vanuit de gemeente weer een fruitbakje bezorgen bij mensen, die niet meer in de kerk kunnen komen. Wilt u hiertoe zaterdag 1 november tussen half 11 en half 12 fruit brengen in Pro Rege. Alvast hartelijk dank voor uw medewerking. De diaconie van Protestants Kralingen

Als er eens iemand was die niet bang was maar dichtbij durfde te komen. Als ik daar eens om durfde te vragen [Margreet Klokke]

Deze tekst komt uit het boekje ‘Ziek’, met aquarellen van Roeli L. Willekes en teksten van Margreet Klokke, predikant van de Kloosterkerk in Den Haag. Roeli Willekes maakte de aquarellen in een tijd van ernstige ziekte. De tekst laat zien wat een kloof er is tussen ‘zieke’ en ‘gezonde’ mensen. Hoe ver durf je te gaan om het lijden van je medemens onder ogen te zien, het met die ander uit te houden? Daar stil bij te zijn, of juist woorden voor te vinden? Het verlangen van mensen in pijn en moeite, om gezien te worden is groot. Tegelijk: hoe heilzaam is het, als je zelf durft te vragen om de aandacht die je nodig hebt. Hoe heilzaam, om je uit te spreken in wat je verlangt. Ik hoop dat we een gemeenschap zijn, waarin we dit telkens met elkaar willen aangaan.

Geboren Op 30 augustus is Koen Samuel Jan, zoon van Elma en Jeroen Bestman-van Herk, Vondellaan 16 (Capelle a/d IJssel) geboren. Ze zijn blij en dankbaar met hun mannetje, schreven ze op de geboortekaart, waarop ook de mooie spreuk: “Moge liefde en trouw je nooit verlaten; wind ze om je hals, schrijf ze in je hart.” (Spreuken 3:3) We wensen dit prille gezin alle geluk en Gods liefde die ons leven omgeeft, die toekomst schept.

Overleden Mw Rie van Hattum-Bouwman, Poortmolen 150 (Capelle a/d IJssel) is dinsdag 23 september overleden in het IJssellandziekenhuis op 88-jarige leeftijd. Enkele weken geleden werd ze getroffen door een zware hersenbloeding waardoor ze steeds meer verzwakte. Ze is in vrede ontslapen. We wensen haar familie en allen die haar zullen missen Gods troostende nabijheid

Gebed toe. (In het volgende nummer van Caleidoscoop zal een in memoriam verschijnen).

Meeleven Mw  Dini Amesz-Riksman, Voorschoterlaan 18C, is getroffen door een herseninfarct. Na een opname in het Havenziekenhuis revalideert zij nu in Pniël. Wij wensen haar heel veel sterkte in alle moeite. Jo en Henny Hannewijk-Möhle, Voorschoterlaan 84B, kunnen beiden niet meer uit de voeten. Tot zijn grote spijt kost het bezoeken van kerkdiensten Jo te veel energie. Nog steeds hoopt hij op een wandelmaatje om op droge dagen een stukje te lopen. Henny Hannewijk is geveld door een hamstringblessure – zeer pijnlijk, iets dat eigenlijk alleen voetballers overkomt … wij wensen hen beiden heel veel sterkte! Mw J.R. van de Beek-Malkenhorst, de Lairesselaan 66, ligt op sterven. Zij wordt thuis zeer liefdevol verzorgd door haar man. We wensen hem en de familie Gods dragende kracht. Mw Corrie Hartog-Suur, Weteringstraat 225, lag in het Havenziekenhuis, en is weer teruggegaan naar de Nieuwe Plantage. Haar situatie is kwetsbaar en zorgelijk. Wij bidden dat de Eeuwige haar draagt door haar dagen. Dhr J. Kal, Onderlangs 38, kan niet meer thuis verzorgd worden. Een verdrietige tijd, wij wensen hem en zijn vrouw alle kracht en sterkte. Mw Nelly van den Heuvel, Oostmaaslaan 556, 3063 DH heeft te horen gekregen dat zij longkanker heeft. Zij ondergaat behandeling ter verlichting, genezing is niet meer mogelijk. Wat een verdrietig bericht! Een tijd van weinig energie, veel dat op een mens afkomt … wij wensen haar alle kracht en sterkte op deze moeilijke weg. Dhr Cor Hoogstad, Nancy Zeelenbergsingel 333, heeft een zware operatie moeten ondergaan in de strijd tegen alvleesklierkanker. We hopen van harte dat de operatie heilzaam is geweest en we wensen hem en zijn vrouw sterkte de komende tijd. Dhr Jack Overdijk, Marie van Eijsden-Vinkstraat 401, moet begin oktober een knieoperatie ondergaan waar hij erg tegen op ziet, omdat het vorige keer door een infectie een vervelende lange nasleep had. We hopen van harte dat dit keer de operatie zonder verdere complicaties zal verlopen. Thea van Santen-Kloosterman, Prinsenlandsepad 2, heeft nu twee zware kuren achter de rug in haar strijd tegen leukemie die gelukkig goed zijn aangeslagen! Dat stemt dankbaar en geeft Caleidoscoop – p. 7

Ik bid, Heer, voor grote en kleine mensen, dichtbij en veraf. “O God, luister naar het schreeuwen om gerechtigheid Waar mensenrechten met voeten worden getreden. Vervul me met een geest van compassie en recht. Open mijn oren, mijn ogen, Doorbreek mijn gevoelens van schaamte en machteloosheid En geef me de moed om te gaan om de ander te ontmoeten. Breng gerechtigheid, God, en vrede.“ Amen haar goede moed en vechtlust op weg naar de derde kuur en de stamceltransplantatie. Wij wensen haar en haar dochters draagkracht en Gods zegen. Ook Hans Buitelaar, Admiraliteitskade 74Z, zal een stamceltransplantatie ondergaan. Zijn behandelingen zijn zo ver dat deze ingrijpende behandeling aanstaand is. Ook voor Hans Buitelaar en Andrien van der Wal bidden wij om de geestkracht en rust die nodig zijn in deze tijd. Na zijn huidoperatie, na vele maanden eindeloos alleen maar liggend en met pijn doorgebracht te hebben in het ziekenhuis en in Pniël, is dhr G. van der Waa weer thuis, Bovenover 3. Wat heerlijk, wij feliciteren hem met zijn thuiskomst en wensen hem sterkte met het verdere herstel. Truus Velthuizen, Weteringstraat 33, ondergaat voorbereidingen en onderzoeken voor nierdialyse. Ingrijpende veranderingen en behandelingen, maar hoe zeer hopen we voor haar op verlichting en verbetering! Wij bidden om troost en dragende kracht van de Eeuwige.

Bloemen De bloemen uit de kerkdienst werden gebracht naar: Dhr en mw C. Hoogstad-Kamerling, Nancy Zeelenbergsingel 333. Ter bemoediging voor operatie van dhr Hoogstad. Dhr en mw H. Mees-Quarles van Ufford, Essenlaan 6, zij waren op 16 september 60 jaar getrouwd. Hartelijk gefeliciteerd! Dhr P. Oorschot, Oostplein 297, werd op 20 september 101 jaar en daarom werd hij vanuit de gemeente gelukgewenst. Mw N. v.d. Heuvel, Oostmaaslaan 556, ter bemoediging. Dat wij onszelf gewonnen geven aan het bevrijdende bestaan aan wat ons uitdaagt om te leven. Dat wij de stille roep verstaan. [René van Loenen, lied 816]

met hartelijke groet, ds Ilse Hogeweg en ds Rian Veldman

Ouders en kinderen Week van de o­ pvoeding 2014:

‘Ik tel tot tien’

Ruim 2,5 miljoen Nederlanders zorgen dagelijks voor hun gezin. Misschien wel de meest uitdagende en zinvolle bezigheid die er is. Een taak die bestaat uit plezier maken en doorzetten, uit geluk en stress, uit genieten en geduld oefenen. Dat alles komt samen in “Ik tel tot tien”, motto voor de Week van de Opvoeding 2014 die dit jaar voor de vierde keer plaatsvindt van 6 tot 12 oktober 2014. De Week van de Opvoeding is een prachtig moment om ook aandacht te besteden aan het thema (geloofs)opvoeding. Geloofsopvoeding is niet alleen iets voor thuis, het inwijden van kinderen in geloof is ook een opdracht voor de hele gemeenschap. Voor geloofsopvoeding is niet alleen praten en uitwisselen van belang, maar juist ook handelen: leren meedoen. Het is waardevol om na te gaan welke mogelijkheden er in de kerk (en thuis) zijn om als kind echt mee te doen. JOP heeft speciaal voor de Week van de Opvoeding een digitaal informatie- en activiteitenpakket ontwikkeld voor ouders en gezinnen rond geloofsopvoeding met achtergrondinformatie, praktische tips en programma’s en aanbevelingen voor materiaal. Zie hiervoor de website:

jop.nl/producten/geloofsopvoeding/week-van-de-opvoeding

TIP van de Maand:

De avonturenslinger Zoek het filmpje op youtube! Hoe zorg je ervoor dat ouder en kind zich aan elkaar hechten? Hoe bouw je als gezin mooie gezamenlijke herinneringen? En daarmee een goede basis voor ouder en kind?

Sirkelslag KIDS

Vrijdagavond 7 november is het zover. De spannendste online wedstrijd die er is voor groep 7 en 8! Dit jaar is het thema ‘de wereld te winnen’ waarbij de spelopdrachten in het teken staan van de schepping. Mocht je nog nooit van Sirkelslag gehoord hebben Sirkelslag is een creatief en actief spel rond Bijbelse thema’s. Je speelt Sirkelslag als groep, gewoon in je eigen woonplaats tegen duizenden andere kinderen in Nederland. Tijdens het spel sta je online in verbinding met andere groepen. Aanmelden kan je bij Rian Veldman.

Tienerzoekgroep Op maandag 6 oktober zijn tieners van harte welkom in Pro Rege bij ds Ilse Hogeweg. Deze eerste avond is kennismaking: je kent elkaar wel, maar je weet ook zo veel niet… Ik heb veel aan jullie te vragen! Dit jaar gaan we verschillende mensen uitnodigen: van wie zou jij van alles willen weten?? Kom naar de eerste avond … en vraag aan ds Ilse Hogeweg wat je altijd al eens had willen weten van een ds!! 6 oktober om 19.30 in Pro Rege. Caleidoscoop – p. 8

Wist je dat … … we op de startzondag in twee groepen kindernevendienst hebben gedaan? … er veel kinderen waren? … we heel erg blij zijn met onze nieuwe leidster Marieke Bukman? … zij veel ervaring heeft met peuter- en kleuterdiensten? … zij afgelopen zondag al met de jongste kinderen haar eerste kindernevendienst heeft gedaan? Marieke, fijn dat je meedoet met de kindernevendienstleiding! … er twee nieuwe kinderen zijn, Jort (4 jaar) en Niels (8 jaar) Bruinsma? Welkom Jort en Niels, we hopen jullie vaak in de kindernevendienst te zien … Lotte met alle kinderen die van zingen houden een kinderkoor wil starten? … zij hier al mee begonnen is en er al een paar kinderen meedoen? … zij nu hard aan het oefenen zijn voor de kinderdienst op 5 oktober? … er nog meer kinderen bij kunnen en welkom zijn! … er weer een kinderdienst is op zondag 5 oktober om 10.00 uur in Pro Rege ? … jullie daar allemaal welkom zijn? … Buurman & Buurman ook komen? … jullie buurmeisjes en buurjongens, vriendjes en vriendinnetjes van harte welkom zijn? We hopen jullie weer vaak te zien! De Kindernevendienstleiding

Vooraankondiging

Actie schoenendoos

Op zondag 2 november is het weer zover! De schoenendoosactie gaat weer van start. Op de zondagen 9, 16, 23 en 30 november kunnen mooi versierde en goed gevulde schoenendozen worden ingeleverd bij de diensten in Pro Rege en de Hoflaankerk. Op zondag 7 december zullen alle dozen het podium van de Hoflaankerk vullen! In de volgende Caleidoscoop volgt meer informatie over de actie! Edith Stapelkamp

Taakgroep eredienst vergaderde De Taakgroep eredienst vergaderde op 4 juni en 22 september. • Naar aanleiding van de bespreking over ziekenzalving besloot de taakgroep om op zondagavond 14 september een pastoraal meditatieve viering te houden ter bemoediging van zieken en mantelzorgers. Die viering was gegoten in de vorm van een Taizé gebedsviering. Volgend jaar willen we weer zo’n viering houden, over de vormgeving beraden we ons nog. • In juli zijn we in onze gemeente gestart met het thuis vieren van de Maaltijd van de Heer voor gemeenteleden die aan huis gebonden zijn. Dat doen we op de zondagen dat er in de kerk avondmaal wordt gevierd. Dit wordt zeer gewaardeerd. Diaken Hiddo Oosterhuis coördineert deze vieringen en verzoeken kunnen bij hem worden ingediend, maar ook bij de pastorale medewerkers en predikanten. In geval van ernstige ziekte of bijzondere omstandigheden kan op verzoek het avondmaal aan huis onafhankelijk worden gevierd van een viering in de kerk op zondag. • Inmiddels sloot Kristel Hillebrand zich bij de groep lectoren aan. De lectoren worden nog steeds met veel plezier geïnstrueerd en begeleid door Jan Brackmann. • Flip Bukman gaat mee helpen met het verwelkomen van kerkgangers en het uitdelen van de liturgie bij de ingang van onze kerkgebouwen. • We willen ons beleidsthema ‘Buren’ nog verder uitwerken dit jaar. In dit verband streven

we naar een gezamenlijke viering in de ‘gebedsweek voor de eenheid van kerken’ (januari) met o.a. de Pinkstergemeente, de Evangelische Broedergemeente en de Rooms Katholieke parochie. Tevens staat hoog op onze prioriteitenlijst: wat kunnen we verder oecumenisch samen vieren met de Rooms Katholieke parochie en kunnen we een themadienst houden met bijvoorbeeld kunstenaars of eventueel andere (sociale) instellingen in onze wijk? • Vanaf de Startzondag is het begin van onze diensten een beetje veranderd. Na de verwelkoming door de ouderling beginnen we niet meteen met een aanvangslied, maar kondigt de predikant de stilte aan als ieders persoonlijke voorbereiding op de viering. We vervolgen met een gezongen bemoediging. Het Nieuwe liedboek biedt daartoe mooie mogelijkheden, zie de liederen 291 tot en met 298. Daar willen we graag gebruik van maken. Gekozen is voor lied 291c “Onze hulp is de naam van de Heer”. • In het najaar organiseren we een gesprek na een zondagsviering waarbij inhoudelijk doorgepraat kan worden over de verkondiging van die morgen, in de vorm van een ‘Keek op de preek’-bijeenkomst onder het genot van koffie en thee vergezeld van eigengebakken cake! Als altijd vernemen we graag uw ideeën en reacties op de vieringen, Annie van Hoof, coördinator e. [email protected] t. (010) 452 49 51 | m. 06 22 97 79 25

Bijbel in Gewone Taal Er is een nieuwe vertaling van de Bijbel, gemaakt door het Nederlands Bijbelgenootschap: de Bijbel in Gewone Taal. Het is een vertaling uit het Hebreeuws en Grieks naar alledaags spraakgebruik. De gewone taal brengt de Bijbel dichtbij. Zo kan iedereen ervaren wat de Bijbel mensen van nu te zeggen heeft. Gewone taal is de taal die we allemaal gebruiken als we iets  vertellen of uitleggen aan anderen. Het gaat om woorden die iedereen kent. De zinnen zijn niet te lang en lopen goed. De tekst is duidelijk opgebouwd. Je begrijpt wat de zinnen met elkaar te maken hebben en over wie of wat het gaat.  Beeldspraak die moeilijk te begrijpen is, wordt verduidelijkt. De lay-out is overzichtelijk, met korte stukken tekst waar een kopje boven staat. Samengevat: • een betrouwbare vertaling uit de bronteksten • bekende woorden • korte zinnen • heldere zinsconstructies • duidelijke verbanden • begrijpelijke beeldspraak • overzichtelijke tekstindeling • uitleg van bijbelse termen. De Bijbel in Gewone Taal is voor wie graag een  duidelijke bijbel leest. Voor sommigen is het precies de vertaling die ze graag gebruiken, voor anderen is het een waardevolle aanvulling. De Bijbel in Gewone Taal is geschikt om kennis te maken met de  bijbelse verhalen én om je te verdiepen in moeilijke teksten. Je kunt er zelf in lezen of samen met anderen, thuis of in de kerk, op school en in het pastoraat. Meer informatie: www.bijbelingewonetaal.nl

Zit er aan te komen (II): De dag van de dialoog in Kralingen Op 11 september 2001 vlogen twee gekaapte burgervliegtuigen in de wolkenkrabbers van het World Trade Centre in New York. Deze gebeurtenis schokte de hele wereld. In Rotterdam kwamen vertegenwoordigers van verschillende bevolkingsgroepen, waaronder die van de kerken, islamitische organisaties en de Joodse gemeente bijeen. Ze wilden iets doen tegen de tsunami van haat die ontstond. Er werden dialoogtafels georganiseerd, waarbij buurtbewoners werden uitgenodigd om met elkaar in gesprek te gaan. Het voorbeeld van Rotterdam is snel door anderen gevolgd en in heel ons land wordt nu jaarlijks de dag (in feite: week) van de dialoog gevierd. Ook dit jaar is er weer een dialoogtafel in Centrum Pro Rege en wel op donderdag 13 november (begintijd is nog niet bekend). De toegang is gratis, maar van u wordt wel een bijdrage gevraagd in de kosten. En u wordt verzocht zich van te voren op te geven. Opgeven liefst per mail: [email protected]. Maar u kunt ook opbellen: 4520171 of 4527860. Wij rekenen

er op, dat ook deze keer onze gemeente goed verte­ genwoordigd is. De organisatoren zijn Iman El Jazae­ ri, Majda Ponjavic, Ageeth Palland en Anne Gercama

[email protected]. We verzamelen zaterdag 15 november om 11 uur bij het Nederlands Fotomuseum, Wilhelminakade 322

Nieuwe datum voor bezoek Fotomuseum!

Carol Evensong

Het bezoek aan het fotomuseum zal later plaatsvinden dan eerst was gepland: het wordt zaterdag 15 november. We willen de tentoonstelling ‘Nederland in 100 verjaardagen’ bezoeken van ‘Fotograaf des Vaderlands’ Ilvy Njiokiktjien o.l.v. een gids. Wat zie je? Hoe kijk je? Waarom vieren we verjaardagen? Hoe doen families dat? Verjaardagen laten veel zien van hoe een familie is en leeft. Ilvy Njiokiktjien maakt foto’s die vanzelfsprekend lijken, maar daar altijd een verhaal naast vertellen. Zo maakte zij ook een serie foto’s van de huizen van omgekomen mensen en gezinnen bij de MH17 vliegramp. Een gids laat je meer zien en scherper kijken. Ook deze keer delen we de kosten van de rondleiding: hoe meer mensen er meegaan, hoe voordeliger! Geef je op bij ds Ilse Hogeweg, tel. 4354144, e: Caleidoscoop – p. 9

Pal voordat de adventstijd begint, zaterdagavond 29 november zingen we in de Hoflaankerk in vele talen de lof van God. Negen keer eerder vierden we op die manier met de koren van migrantenkerken de Carol Evensong. Hoe passend is het om dat juist in ons ‘Jaar van de buren’ voor de tiende keer te doen. Zoveel Christenen uit zo vele culturen zijn in dit bruisende en vitale Rotterdam onze buren. Buren die we wel zien op straat, maar die we eigenlijk nauwelijks kennen, die we ook niet echt als mede-christenen kennen. Maar dat verandert als we luisteren hoe zij zingen voor God en als wij samen met hen zingen voor God. Zet zaterdagavond 29 november in uw agenda en kom erbij. Want zo’n avond heeft heel veel zingende men­ sen nodig!

Gun jezelf een heerlijk concert in Pro Rege!

Kerkdiensten in Kralingen in september

Op vrijdag 17 oktober is er een bijzonder concert van de Stichting Muzikc. Voor het eerst in samenwerking met de Lisztkring, die in het land de uitvoering van werken van Liszt bevordert. Het Grieg Pianoduo, bestaande uit Elles van der Heiden en Siebert Nix, speelt muziek van Liszt en Grieg. Aanvang: 20 uur. Toegang slechts € 15,–/studenten € 5,–. Dit programma wordt aangekondigd via radio 4.

toegang is gratis, er wordt wel een bijdrage gevraagd voor een nader te bepalen goed doel.

Zondag 5 oktober hoflaankerk 10.00 uur ds M. van Dam uit Hagestein 17.00 uur ds C.M. van Loon Pro Rege • 10.00 uur ds Rian Veldman, Kinderwoorddienst immanuelkerk 10.00 uur ds E-J. Vledder, Gez. Israëlzondag

Op dinsdag 10 november is er een herdenkingsconcert naar aanleiding van de ramp in Oekraïne met vlucht MH17. Dit concert wordt georganiseerd door musici uit de wijk, waarvan er een aantal afkomstig zijn uit Oekraïne en Rusland. Een gebaar van verzoening. De

Op zaterdag 22 november is er weer een concert in de serie ‘Bach op zaterdagmiddag’. Het Delftse Ensemble Chor, dat zich helemaal richt op de uitvoering van de cantates en passionen van J.S. Bach, voert de Hohe Messe uit. Een formidabel werk: een hoogtepunt in de klassieke

Op vrijdag 14 november zijn onze eigen organist Wouter van der Wilt en Janjob van der Steenhoven de gast van Henk van Twillert in zijn serie ‘Meet the Artists’. Het concert begint om 20 uur en de toegang bedraagt € 17,50 (studenten € 5,–).

muziek. Dirigent is Gilles Michels. Het concert begint om 15 uur. Toegang: € 22,–; studenten € 5,–. Kaarten zijn te koop bij boekhandel Amesz en bij Berlioz, Kortekade 14. Ook zijn ze te reserveren bij [email protected] (Nel Slikker). Er is veel te genieten in Pro Rege. Neem ook eens iemand mee …

Arjen Leistra: stadsorganist van Schiedam Zaterdag 13 september jl. was het monumentendag in Schiedam. Altijd heel feestelijk met veel actieve deelnemers. Zo ook Arjen Leistra, gedurende ruim 10 jaar tot 2010, onze organist van de Hoflaankerk. Zijn bijdrage die dag eindigde met een gloedvol concert in zijn eigen Grote Kerk in Schiedam. Na afloop van het concert, zo was hem verteld, zou er een boek over de Schiedamtentoonstelling worden uitgereikt aan de aanwezige burgemeester. Doe maar goed je best, had partner Nicoline van Veen hem toevertrouwd. Uiteraard speelde Arjen de sterren van de hemel, op zowel het koororgel als het grote orgel.

Heel blij was (en is) Arjen Leistra met deze vorm van waardering, dat mag blijken uit de foto. Het resultaat was een lange rij van mensen om hem te feliciteren. Later zou Arjen zeggen dat hij al vooraf vond dat er wel veel toehoorders op zijn concert afgekomen waren, veel meer dan normaal. Iedereen – waaronder vrijwel zijn hele familie en een aantal collegaorganisten – bleek dus op de hoogte te zijn, behalve het middelpunt van de feestelijkheden zelf. Mooier kan het bijna niet! Elsa Oosterhuis

Direct na afloop van het concert nam Arjen het applaus met een grote glimlach in de kerkzaal in ontvangst. Hij kreeg nog snel een feestelijke corsage opgespeld door Nicoline, voor hij naast haar ging zitten. Tijd om naar het waarom te vragen was er niet, want de burgemeester nam het woord. Na wat algemeenheden over Schiedam en het onderhoud van oude orgels in het bijzonder, maakte hij duidelijk dat hij hier speciaal voor Arjen was. Overdonderd hoorde Arjen zijn betoog aan, met name over hoe hij als organist al diverse keren om zijn deskundigheid gevraagd was en ook door zijn muzikale activiteiten voor Schiedam van grote betekenis was. “Heel gewoon eigenlijk”, dacht Arjen. “Heel bijzonder”, was de mening van diverse andere mensen. Kort en goed: het was de burgemeester een groot genoegen om Arjen Leistra bij deze gelegenheid tot stadsorganist te benoemen, waarna de bijbehorende versierselen werden opgespeld en de oorkonde werd uitgereikt.

De liederen van de Duitse reformator Luther vormden de inspiratiebron voor het programma dat Wouter van der Wilt samenstelde voor zijn hervormingsdagconcert op zaterdag 1 november in de Hoflaankerk. Martin Luther schreef en componeerde bijna veertig liederen. Ein feste burg ist unser Gott geniet daarvan wellicht de grootste bekendheid, maar ook liederen als Vater unser im Himmelreich, Aus tiefer noth schrei ich zu Dir, Wir glauben al an einen Gott en vele andere bekende en minder bekende liederen zijn van zijn hand. In de loop van de tijd werden veel componisten geïnspireerd door Luthers werk, en werden zijn liederen gebruikt als uitgangspunt voor composities. Soms beknopt als koraalvoorspel, soms groots, zoals de koraalfantasie over Ein feste Burg van Max Reger. Naast dit werk hoort u muziek van Bach, Hanff, Heiller, Mendelssohn, Ritter, Tunder en improvisatie. Het concert begint om 20 uur. De verrichtingen van de organist kunnen via de beamer gevolgd worden. De entree is gratis, er is een collecte na afloop. Koffie of fris zijn verkrijgbaar na afloop. Van harte welkom!

Caleidoscoop – p. 10

• = diensten van Pro­testants Kralingen. immanuelkerk 10.00 uur ds E-J. Vledder, Heilig Avondmaal

Zondag 2 november hoflaankerk 10.00 uur ds J.H. Reijm, uit Alblasserdam 17.00 uur dhr G.M. van Meijeren, uit Katwijk Verdiepingsdienst pro rege Zondag 12 oktober • 10.00 uur ds Ilse Hogeweg hoflaankerk verrijzeniskerk • 10.00 uur ds Ilse Hogeweg, Heilig Avondmaal 09.30 uur ds G. Geitenbeek, 17.00 uur dhr G.M. van Meijeren uit Katwijk Gezamenlijke oogstdankdienst Verdiepingsdienst Pro Rege Woensdag 5 november, Dankdag 10.00 uur ds M.C. van Pelt hoflaankerk immanuelkerk 20.00 uur ds M.C. van Pelt 10.00 uur ds E-J. Vledder Zondag 19 oktober hoflaankerk 10.00 uur dr O.J. van der Ploeg 17.00 uur ds J.W. Sparreboom, uit Krimpen pro rege • 10.00 uur ds Rian Veldman immanuelkerk 10.00 uur mw M. Lems-Groeneweg termaathuis 16.30 uur dr K.J. Holtzapffel

Ein feste Burg ist unser Gott

Collectes wijkgemeente Protestants Kralingen

Zondag 26 oktober hoflaankerk • 10.00 uur ds Ilse Hogeweg 17.00 uur ds C.N. van Dis, uit Nieuwegein pro rege 10.00 uur dhr G.M. van Meijeren, uit Katwijk

Zondag 9 november hoflaankerk • 10.00 uur ds Rian Veldman, H. Avondmaal 17.00 uur ds C. van Duijn, uit Delft pro rege 10.00 uur ds A. Slingerland, uit Klundert immanuelkerk 10.00 uur ds E-J. Vledder Zondag 16 november hoflaankerk 10.00 uur ds M.C. van Pelt 17.00 uur ds A. Tromp, uit Krimpen pro rege • 10.00 uur ds Ilse Hogeweg immanuelkerk 10.00 uur ds E-J. Vledder

Hoflaankerk 3 aug. Kerk € 142,50 Vluchtelingen € 174,10 17 aug. Kerk € 122,65 Zomerzendingscollecte € 121,65 31 aug. Kerk € 187,04 Havenpastoraat € 194,04 Zendingsbussen in de Hoflaankerk: € 37,20 Gift voor de diaconie: Op 7 september ontving mw H.S. de Vos-Koerselman van mw V een gift van € 10.

Pro Rege 29 juni Kerk € 141,81 (deze was per ongeluk vorige keer niet vermeld) 10 aug. Kerk € 144,88 Pastoraat Oude Wijken € 143,95 24 aug. Kerk € 155,25 Logeerhuis ‘De Buren’ € 105,40

Activiteitenkas Met veel dank ontving de kas de volgende gift via dhr G. Roodhorst: € 10 (V) Peter Andringa, penningmeester

Oud papier Zoals u in het vorige kerkblad heeft kunnen lezen, stoppen we met inzamelen van oud papier op de ’s-Gravenweg 650. Tot half december staat de container er nog, dus tot die tijd kunt u nog oud papier brengen. De opbrengst van de laatste containers wordt gebruikt voor het opknappen van het oudste toilet van de Hoflaankerk. Nogmaals dank voor uw inzet. Chiel Bakker, t (010) 220 23 34

Uitgebreidere informatie op: www.protestantskralingen.nl –> agenda

Programma V&T; vergaderingen; etc.

Activiteiten in september vrijdag 3 oktober, vanaf 17.30 uur, Pro Rege

maandag 13 oktober, 19-20 uur, Pro Rege

donderdag 16 oktober, 20.00 uur, Hoflaankerk

info/opgeven: Nico van Veen, t. (010) 452 68 72

contact: ds Rian Veldman, t. 06 142 730 13

contact: ds Ilse Hogeweg, t. (010) 435 41 44

Eten in Pro Rege

Basiscatechese

Bijbelkring Openbaring

maandag 6 oktober, 19.30 uur, pro Rege

maandag 13 oktober, 20-21.45 uur, Pro Rege

maandag 27 oktober, 19-20 uur, Pro Rege

contact: ds Ilse Hogeweg, t. (010) 435 41 44

contact: Elsa Oosterhuis, t. (010) 447 13 07

contact: ds Rian Veldman, t. 06 142 730 13

Zoekgroep! voor tieners

Repetitie cantorij

Basiscatechese

maandag 6 oktober, 20-21.45 uur, Pro Rege

dinsdag 14 oktober, 20 uur, Hoflaankerk

maandag 27 oktober, 20-21.45 uur, Pro Rege

contact: Elsa Oosterhuis, t. (010) 447 13 07

contact: Cees Jacobse, e: [email protected]

contact: Elsa Oosterhuis, t. (010) 447 13 07

Repetitie cantorij

College van kerkrentmeesters (hervormd)

Repetitie cantorij

dinsdag 7 oktober, 20 uur, Pro Rege

woensdag 15 oktober, 20 uur, Pro Rege

maandag 27 oktober, 20.15 uur, Pro Rege

contact: ds Ilse Hogeweg, t. (010) 435 41 44

contact: Willemijn Idema, t. 06 400 914 17

contact: ds Rian Veldman, t. 06 142 730 13

Bezinningsoefeningen (zie p xx)

Rondom 30

Leeskring: Dit is geen verdediging

woensdag 8 oktober, 20 uur, Hoflaankerk

woensdag 15 oktober, 20 uur, Pro Rege

maandag 27 oktober, 20 uur, Pro Rege

contact: Essel Valkenburg-Koopman, e: [email protected]

contact: ds Rian Veldman, t. 06 142 730 13

contact: Annie van Hoof, e: [email protected]

Moderamen van de kerkenraad

Oefenen in levenskunst

Gez. moderamen van Prot.Kral. en Kral.West

donderdag 9 oktober, 20 uur, Pro Rege

woensdag 15 oktober, 20.15 uur, Hoflaankerk

woensdag 29 oktober, 20 uur, Hoflaankerk

contact: Annie van Hoof, e: [email protected]

contact: Annemiek Melching, t. (010) 202 23 42

contact: Essel Valkenburg-Koopman, e: [email protected]

Taakgroep Pastoraat

Rondom 40!

Kerkenraad

zondag 12 oktober, 20.30 uur, Pro Rege

donderdag 16 oktober, 14.30 uur, Hoflaankerk

zaterdag 1 november

contact: ds Rian Veldman, t. 06 142 730 13

contact: ds Ilse Hogeweg, t. (010) 435 41 44

contact: Albert Taco Molenaar, t. 06 106 252 77

Gespreksgenoten gezocht!!

Bijbelkring Openbaring Caleidoscoop – p. 11

Duurzaam wandelen (zie p. xx)

Bij de erediensten Deze herfst lezen we verhalen over Abraham, aartsvader van alle gelovigen: joden, christenen en moslims. Die verbindende kracht tussen de drie wereldreligies is hard nodig. De aartsvader gaat op reis, met een Stem in zijn oren en een belofte voor ogen. God zal hem een land geven om te wonen en familie die toekomst heeft. Maar wanneer dat zal gebeuren? En hoe het allemaal zal gaan? Voor Abraham heeft geloven alles te maken met vertrouwen en geduld, lange adem. Zo kan hij een zegen zijn voor de volken, zoals geschreven staat in Genesis. Illustratie: Abraham weent om Sara | Chagall

Zondag 12 oktober schriftlezing: Genesis 16: 1-16 • 2de collecte: Kerk-in-Actie: Werelddiaconaat

Hoflaankerk, 10 uur: ds Ilse Hogeweg Viering maaltijd van de Heer Afwijzing: het gebeurt dagelijks, dat mensen elkaar afwijzen, geen boodschap meer hebben aan het leven van die ander, soms jouw dagelijkse naaste. Hagar wijst Sara af, Sara Hagar en Abram ook. Zo belandt Hagar in de woestijn, en gaat zij een zekere dood tegemoet. Niet voor alle vragen in de geschiedenis van Abram is een antwoord. Maar wat God doet en vraagt is helder: Ik zie jou, zie jij jouw naaste? Zo mogen wij de maaltijd van de Heer vieren!

Zondag 19 oktober lezing: Genesis 18: 1-15 • 2de collecte: Open Huis Pauluskerk

Pro Rege, 10 uur: ds Rian Veldman Koffie bij familie Van Drunen/Verveda, zie p 4

Zondag 5 oktober schriftlezing: Matteüs 7: 24-29 • 2de collecte: Kerk en Israël

Pro Rege, 10 uur: ds Rian Veldman Kinderwoorddienst, muzikale medewerking kinderkoor o.l.v. Lotte Suur (debuut!) Deze zondag is het landelijk ook Israëlzondag. Daar zullen we dit jaar minder aandacht aan besteden. De lezing van vandaag vormt het slot van de Bergrede (Matteüs 5-7). Deze misschien wel beste preek aller tijden van Jezus Messias is diep geworteld in de joodse traditie. De pointe van de parabel van het huis op de rots is dat alleen degenen die leer én daden op elkaar afstemmen, zullen zijn als een huis op de rots. Het samengaan tussen leren en doen bewerkt een harmonie tussen wat ‘binnen’ en ‘buiten’ is, tussen het innerlijk leven en de wereld om ons heen. Jezus verzette zich met de parabel tegen mensen die wel een huis of muur bouwen met de stenen van hun Tora-kennis, maar zonder een stevig fundament van daden waarop het aankomt. Bouwen doe je met woorden én daden.

Een verhaal over gastvrijheid aan vreemdelingen. Drie vreemde mannen verschijnen midden op de dag voor de tent van Abraham, terwijl hij siësta houdt. Hoe reageer je op de vreemdeling? Hoe reageren wij op de vreemdelingen aan de poorten van fort Europa en hier in onze stad? Aartsvader Abraham reageert gastvrij op deze (zoals pas later blijkt!) boden van God. Een hoofdstuk later zullen twee van de drie in Sodom heel anders bejegend worden, met (seksueel) geweld. En aartsmoeder Sarah, zij lacht om de boodschap van die vreemde boodschappers. Wat is dat voor lach, wat klinkt daar allemaal in mee?

Toelichting op de ­inzamelingen in oktober 5 oktober: Israëlzondag In Nederland ontwikkelt de PKN via het programma ‘Kerk en Israël’ materialen voor gemeenten en worden predikanten toegerust op het gebied van de relatie met het volk Israël. In het buitenland wordt onder meer de internationale christelijke nederzetting Nes Ammim ondersteund. Daar ontmoeten Joodse en Arabische mensen elkaar. Ds Pieter Dronkers werkt er en merkt hoe inspirerend het is om dagelijks mensen te ontmoeten die de strijd voor vrede en gerechtigheid niet opgeven. De Protestantse Kerk wil bijdragen aan een oplossing voor het Joods-Palestijnse conflict via wederzijdse erkenning en het wegnemen van vooroordelen.

12 oktober: Werelddiakonaat

Zondag 26 oktober

Het Mugu-district is een onherbergzaam berggebied in het noordwesten van Nepal. Er zijn geen wegen, er is geen stroom, geen middelbaar onderwijs of een toegankelijk systeem van gezondheidszorg. De levensverwachting is 49 jaar. De bevolking leeft voornamelijk van traditionele landbouw die niet genoeg voedsel oplevert om de mensen te voeden. De gezondheid van veel kinderen is slecht vanwege chronisch eiwitgebrek. Om extra inkomsten te werven trekken jonge mensen (meestal mannen) weg om werk te zoeken in India. De International Nepal Fellowship (INF) bevordert de gezondheid en de kwaliteit van leven. Kerk in actie ondersteunt dit werk.

schriftlezing: Genesis 18:16-33 • 2de collecte: Nederlands Bijbel Genootschap

19 oktober: Open Pauluskerk

Hoflaankerk, 10 uur: ds Ilse Hogeweg Nationale Bijbelzondag • koffie na de dienst Hoe veel rechtvaardigen zijn er nodig voor een samenleving? Het lijkt op koehandel, wat Abram doet met de Eeuwige: afdingen op het aantal rechtvaardigen. Het leven van velen, een samenleving van recht en vrede staat op het spel. Deze geschiedenis stelt grote en belangrijke vragen. In vertrouwen gaan we die aan. Deze zondag is Bijbelzondag. We zullen ook een gedeelte lezen uit de nieuwe Bijbel in Gewone Taal, die begin oktober verschenen is. (Zie ook bladzijde 9 over deze nieuwe bijbel.)

Zondag 2 november Pro Rege, 10 uur: ds Ilse Hogeweg • Michazondag, oogstdienst • wereldwinkel • koffie na de dienst Caleidoscoop – p. 12

Dagelijks kloppen vluchtelingen aan omdat zij geen uitweg meer zien. Invullen van papieren, geen of nauwelijks kennis van onze taal, geen verblijfsvergunning, illegaal. Ach, we kennen van horen zeggen of soms van dichtbij deze wanhopige mensen. “Zorg voor de vreemdeling in uw poorten” wordt gepraktiseerd in de Pauluskerk.

26 oktober: NBG Het Nederlands Bijbelgenootschap zorgt sinds 1814 voor betrouwbare en betaalbare vertalingen wereldwijd. In Nederland Nederlandse bijbelvertalingen; daarbuiten financieren zij de vertaling van de Bijbel door het lokale bijbelgenootschap. Een vertaling die gemaakt is door vertalers met kennis van de culturele omstandigheden en taalontwikkelingen, spreekt mensen tenslotte het meeste aan.