Caleidoscoop. Bericht aan de levenden

Caleidoscoop Kerkblad van de Protestantse (wijk)gemeente te Rotterdam-Kralingen

Jaargang 13 nr 9 | mei 2015

Op de muur van de fusilladeplaats in het Weteringplantsoen te Amsterdam staan de beroemde slotregels van het gedicht ‘Een volk dat voor tirannen zwicht’ van H.M. van Randwijk; zijn ‘Bericht aan de levenden’ staat in zijn geheel op de muur van de Eerebegraafplaats Bloemendaal • Volgende Caleidoscoop zaterdag 6 juni. Kopijsluiting dinsdag 26 mei.

Retouradres: Leendert Butterstraat 44 3062 XN Rotterdam

Bericht aan de levenden Het gebeurde in de meidagen van het jaar 1940 ... In het midden van Europa had de geest uit de afgrond de Duitse natie betoverd. Zijn soldaten, overmachtig in bewapening en getal, onderwierpen door list en geweld vele volken en overrompelden ook Nederland. Een klein getal burgers, onze koopvaarders buitengaats, resten van leger en vloot en de regering weken uit naar het westen en zetten vandaar, tezamen met onze bondgenoten, de strijd voort. In het bezette land werden de organisaties van vrije burgers door de vijand ontbonden, de wetten ontkracht, de kerken bedreigd, de pers gemuilkorfd en de vrije beoefening van wetenschap en kunst verboden. Meer dan honderdduizend Joodse Nederlanders werden in de dood gejaagd, honderdduizenden mannen gevangen en tot slavernij gedwongen. Toen stonden in het midden des volks mannen en vrouwen op ... Tegen het geweld des vijands stelden zij overtuiging en geloof, tegenover het teutoonse heidendom het getuigenis van christendom en huma-

nisme, tegenover de georganiseerde millioenen de onvervangbare waarde van de mens. Vreedzame burgers werden brandstichters, saboteurs en spionnen. Zij hoedden het vrije woord in illegale geschriften, hielpen de vervolgden, verdedigden het recht van de ouders in de opvoeding en de vrije prediking van het Evangelie, vrijwaarden het menselijke verbond van de arts met zijn patiënt tegen de inmenging van een machtsbeluste staat. Dank zij hen was Nederland in die dagen, hoewel gemarteld en vernederd, nochtans vrijer en weerbaarder dan ooit ... Door de vijand vogelvrij verklaard, werkend in gebrekkig georganiseerd verband, met geen andere meester dan het geweten, weerstonden zij de aanval op ons volksbestaan, gaven zij de twijfelmoedigen zekerheid, de zwakken kracht en de opgejaagden bescherming. Velen van hen stierven in gevangenschap of voor het vuurpeloton. Slechts weinigen konden in de vaderlandse bodem ter ruste worden gelegd. Gedenk ze met eerbied en altijd.

Verwijl niet te lang bij het verdriet om hen die wij missen ... Zoek niet de doden, zoek de levenden. Zoek daar waar dit volk woont en werkt. Zie hoe wijd zijn land is, hoe hoog zijn hemel, hoe dichtbij het ruisen van de geweldige zee. In deze gewesten zijn vrede en vrijheid groot geworden. Zij zijn de vruchten van geestelijke zuiverheid, eerlijk denken, naastenliefde en geloof. Bedenk, dat hetgeen gisteren bedreigd werd, heden en morgen opnieuw in gevaar kan verkeren. Bescherm het en wees waakzaam. Zolang mogen de paden die naar de stilte van onze doden leiden begaanbaar blijven voor allen die zich willen bezinnen op de waardij van vrijheid en gerechtigheid. Daartoe helpe ons God ... H.M. van Randwijk Deze tekst is in 1953 geschreven door H.M. van Randwijk, verzetsstrijder en een van de oprichters van het illegale blad Vrij Nederland. De tekst staat verdeeld over vier gedenkplaten op de muur van ‘De Eerebegraafplaats’ te Bloemendaal.

Protestants Kralingen Predikanten

ds Rian C. Veldman, Goosse van der Windstraat 57, 3062 XM; e: [email protected] t: 06 142 730 13. Dinsdag t/m vrijdag bereikbaar van 9 - 10 uur. ds Ilse D. Hogeweg, Kralingseweg 366 B, 3066 RC; e: [email protected], t: 435 41 44. ds Hogeweg houdt de woensdagmiddag en zaterdag vrij.

Secretariaat

Scriba van de gefedereerde kerkenraad: Pim van Loon, Postbus 4326, 3006 AH Rotterdam, e: [email protected].

Ledenadministratie

Melding van verhuizing, geboorte, huwelijk, overlijden svp doorgeven aan de wijkadministratie. Gereformeerd: dhr J.C. Buitelaar, ­ Admira­ liteitskade 74  Z 3063 ED Rotterdam, t: 453 20 44, e: [email protected]. Hervormd: dhr G.H. Heere, Mia van IJperenplein 55, 3065 JK, t: 447 14 30, e: [email protected]

Financiën

Activiteitenkas: dhr P. Andringa, t 433 18 97. Bankrekeningnummer: NL90 FVLB 0635.8051.70, SoW-gemeente R’dam Kralingen inzake wijkkas. NH College van Kerkrentmeesters: ­postbus 4326, 3006 AH, e: [email protected] Algemeen bankrekeningnummer: NL35 FVLB 0699.5412.71. Uitsluitend Kerk­ balans: rekeningnummer NL46 FVLB 0635.8144.98. NH Collectebonnen: verkrijgbaar in de waarden € 0,75, € 1,25 en € 2,50, in vellen van 20 stuks. Te bestellen via bankrekening NL35 FVLB 0699.5412.71 van de Hervormde Gemeente Kralingen. Na ontvangst van uw betaling volgt toezending per post. GK College van Kerkrentmeesters: dhr N.J. van Veen, Nancy Zeelenbergsingel 689, 3066 GA, t: 452 68 72. GK Commissie VVB (Kerkbalans): mw N. Slikker, t. 452 58 24 bankrek. NL74 FVLB 0225 4254 24 t.n.v. Gereformeerde Kerk Rotterdam-Kralingen inz. Vrijw. Vaste Bijdr. GK Collectebonnen: dhr B. Reinders, Stalpaertstraat 102, 3067 XT Rotterdam, NL81 INGB 0003 5347 94, t.n.v. Geref. Kerk van Kralingen Coll. Bonnen.

Diaconie

Secretaris diaconie: dhr H. Oosterhuis, Salvador Allendestraat 29, 3065 ED, t: 447 13 07. NL32 FVLB 0225 3893 20 ten name van Diaconie van de protestantse gemeente i.w. Kralingen. ZWO: dhr G. Roodhorst, Jacques Dutilhweg 723, t: 202 55 81, NL57 FVLB 0225 3893 55 t.n.v. Diaconie van de protestantse gemeente i.w. Kralingen inzake ZWO.

Kerkgebouwen

Hoflaankerk, Oudedijk 2, 3062 AE Rotter­dam, t: 411 20 75; e-gemeentewerk: [email protected] e-verhuur: [email protected] Pro Rege, Oudedijk 113, 3062 AD Rotterdam. Koster/beheerder: mw M. Gorissen, t: 452 78 60, e: [email protected]

www.kerkomroep.nl

De kerkdiensten in Pro Rege en in de Hoflaankerk kunnen live of tot ongeveer 4 weken na de dienst worden beluisterd op www.kerkomroep.nl. Wie in aanmerking wil komen voor een kerkomroepradio wende zich tot de diaken H. Oosterhuis, t: 447 13 07. Voor technische vragen: dhr A. van Dijk, t:  06 307 251 75, e: [email protected].

Kinderoppas voor de kleinsten

Contactpersoon: mw A. (Annemieke) Melching - de Bruijn, t: 202 23 42, e: [email protected]

Kindernevendienst

Contactpersoon: Annemarie van den Toorn, t: (010) 202 14 98, e: [email protected]

Autodienst Protestantse wijkgemeente Pro Rege: dhr N.J. van Veen, t 452 68 72 Hoflaankerk: dhr H. Oosterhuis, t  447 13 07

www.protestantskralingen.nl

Gezamenlijke kerken in Kralingen:

Kranslegging bij monument ‘Steen van de miljoenen tranen’ Op 4 mei worden in de wijk Kralingen op verschillende plekken de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Dit jaar zal er tijdens de herdenking bij het monument ‘Steen van de miljoenen tranen’ tegenover Pro Rege een krans gelegd worden namens de gezamenlijke kerken van Kralingen. Het idee is geopperd door de kerkenraad van Kralingen-West, daarna is dit opgepakt en uitgewerkt door verschillende mensen, namens onze gemeente door Annie van Hoof. De krans zal nu gelegd worden namens de Evangelische Broedergemeente Rotterdam, de Pinkstergemeente Kom en Zie, de Christelijk Gereformeerde Gemeente

Caleidoscoop voor abonnees Dit nummer van Caleidoscoop is alleen toegestuurd aan betalende abonnees. Dat is nieuw beleid, een tijdje terug al afgestemd met de kerkenraad en aangekondigd in het decembernummer van Caleidoscoop (p 3). Reden: de begroting van dit jaar heeft een tekort vanwege oplopende kosten en dalende inkomsten. Om de te voorziene financiële problemen te vermijden heeft de redactie besloten om niet ieder nummer meer toe te sturen aan iedereen die staat ingeschreven bij Protestants Kralingen. Lezers die in dit abonnementsjaar een bijdrage hebben betaald, lezers die nieuw ingekomen zijn in Kralingen en een klein aantal mensen die uit hoofde van hun functie in andere wijkgemeentes op de hoogte willen blijven van het reilen en zeilen in Protestants Kralingen krijgen deze en de volgende Caleidoscopen nog toegestuurd. (LdV) Caleidoscoop – p. 2

Rotterdam-Kralingen, de Hervormde Gemeente Kralingen-West en de Protestantse Gemeente Rotterdam-Kralingen. Wellicht kunnen daar in de toekomst nog meer kerkgenootschappen bij aansluiten. Het is goed en passend dat de kerken op deze wijze zichtbaar deelnemen aan de herdenking. Het programma van de herdenking bij het monument: vanaf 19.30 uur klinkt koraalmuziek door een harmonieorkest. Na de stilte om 20.00 uur wordt het Wilhelmus gezongen, waarna er toespraken zijn, mogelijk door veteranen. Hierna vindt de kranslegging plaats. De plechtigheid is plm. 20.30 uur afgelopen.

COLOFON CALEIDOSCOOP: Caleidoscoop is een uitgave van de Protestantse (wijk)gemeente i.w. te Rotterdam-Kralingen.

Redactie:

ds I.D. (Ilse) Hogeweg, mw J.D. (Jeannette) Moerman-Schravesande, dhr G. (Gijs) Roodhorst, mw D. (Thea) van Santen, ds R.C. (Rian) Veldman, dhr L.A. (Leonard) de Vos.

Adressenadministratie:

Marina Mekking, Kerkelijk bureau, bezoekadres: Oudedijk 2, 3062 AE; postadres: Postbus 4326, 3006 AH Rotterdam; t: (010) 411  20  75; e: [email protected].

Financiële administratie:

Dhr J.C. (Hans) Buitelaar, p/a Admiraliteitskade 74 Z, 3063 ED Rotterdam. Caleidoscoop heeft een SKG bankrekeningnummer: NL12 FVLB 0635.8050.22 tnv Kerkblad Caleidoscoop te Rotterdam.

Eerstvolgende nummers:

Juninummer: kopijsluiting dinsdag 26 mei, in de brievenbus zaterdag 6 juni. Juli-augustusnummer: kopijsluiting maandag 22 juni, in de brievenbus zaterdag 4 juli.

Redactie- en kopij-adres:

Leendert Butterstraat 44, 3062 XN e: [email protected] | t: (010) 453 16 90

Het gebeurde in de Meidagen van het jaar 1940 In de Adelaarstraat woonde in 1940 de familie Van Driel. Zoon Rien (7-8-1927) zond onlangs een brief met zijn herinnering aan het bombardement, de hongerwinter en de Hoflaankerk. Dit epistel sloot mooi aan bij ‘In gesprek met’, dat we met Diny Voorrecht-Markwat zouden houden. We besloten daarom niet alleen Rien, maar ook enkele gemeenteleden gelegenheid te geven iets te vertellen over 14 mei 1940 / mei 1945. In de Hoflaan valt schuin tegenover de woning van de familie Hulst een bom achter de voormalige Hervormde Pastorie op (nr 70). De ernaast liggende bakkerij wordt zwaar beschadigd. Enkele bommen vliegen over de Hoflaan en komen terecht in de Waterloostraat. Corrie Hulst (10 jr) kan het zich goed herinneren. De schutting vliegt in brand, vader probeert te blussen, maar er is nauwelijks water. Hun woning blijft gespaard. Die woningen in de Waterloostraat ziet Jan van der Bas (net 9 jaar) vlam vatten. Een instortende muur wordt buurman Timmers noodlottig. Met vader, moeder en zus vluchten ze naar een kennis op de Kralingseweg. Hun huis blijft schadevrij. Het pand Avenue Concordia 51 wordt door een bom geheel verwoest. Riet van der Kley (9 jr, nu Riet Kamstra - van der Kley) zit met haar familie in de kelder en ze komen met de schrik vrij. Alle bezittingen zijn verwoest: twee kleine beeldjes weet vader nog mee te nemen. Ze ontvluchten de puinhoop. In de Lambertusstraat 137 hoort de 10 jarige Riet van Sluis (nu Jelsma-van Sluis) het gedreun van de Heinkels en hoe in de naaste omgeving de bommen inslaan. Hun huis wordt niet getroffen, maar de angst voor de naderende brand is groot. Ook zij sluiten zich aan bij de vluchtelingenstroom. Lopend bereiken zij via de Plaszoom de Hoofdweg, waar zij onderdak vinden bij kennissen van een buurman. Op 15 mei neemt vader poolshoogte: de ramen zijn stuk, maar zij kunnen terug.

Ik spreek met de 85-jarige Chris van Loon. Vader heeft een kapperszaak in de Brouwersstraat. De bommenregen neemt in hevigheid toe. Chris ziet hoe in de Weteringstraat een bom een compleet huis vernietigt. “Dit vergeet je je hele leven niet”, zegt hij, weer ontdaan. De brand nadert en ze vluchten richting Kralingse Plas. Een dag later blijkt dat hun woning geen schade heeft. Datzelfde kan Cor Monster hem niet nazeggen. Hij (9 jr) woont schuin tegenover de Brouwerstraat. De brandbommen zetten het huis van hun buren in de vlammen. Op zijn computer staat daarvan een foto. Hun ongeschonden pand is dan nog te zien. Maar er is geen redden aan en het gezin vlucht naar familie in Hillegersberg. Van woning en bedrijf rest slechts puin. Zo komen we terecht bij de brief van Rien van Driel (foto rechtsboven). In een gedicht verhaalt hij o.a.: Duitse bommen vielen op Rotterdam neer, de muren van ons huis trilden heen en weer. De inslagen dreunden hard in onze oren, met schrik in het hart: nu zijn wij verloren Wij moesten vluchten voor vuur en brand, langs Vlietlaan en Jaffa naar ’t veilige land, met struiken en bomen van Kralingse Plas, daar bleven we tot het weer rustig was. Een groot deel van Kralingen was verbrand, we sleepten ons huisraad naar de Vlietlaanrand daar zaten we samen bij dag en bij nacht en hielden om beurten bij de spullen de wacht. De Adelaarstraat bleef gespaard. Deze bloemlezing van ooggetuigen lijkt me voldoende om enigszins te beschrijven hoe verschrikkelijk het eraan toeging. De woningen van onze Kralingse predikanten en van een aantal van Centrum, die in Kralingen wonen, blijven gespaard. Van de ene op de andere dag zijn grote delen van hun wijkgemeenten verwoest. Ze gaan rond om te helpen en te troosten. Er zijn doden en gewonden, velen hebben niets meer. Berusting en boosheid. Een predikant vertelt: “Een vrouw klaagde haar nood. Haar kostbare gereedschap ging verloren. Het bleek een glazen bol te zijn, want haar beroep was toekomstvoorspellen. De vraag, waarom ze deze catastrofe dan niet had voorzien, was niet troostend.” Caleidoscoop – p. 3

Bezettingsjaren Dan volgen jaren vol angst en gebrek waar Protestants Kralingen nauw bij betrokken is. Rien schrijft: Met vele anderen mocht ik, op initiatief van de ‘Hoflaankerk’ vanwege ondervoeding in de zomer van 1941, 1942 en 1943 logeren bij een boer in Hummelo. Ook Chris van Loon is nog steeds dubbel dankbaar, dat de Hervormde Gemeente hem voor bijvoeding uitzond naar Hindeloopen. Goede voeding en … hij zag er een hinde lopen met wie hij alweer bijna 61 jaar getrouwd is. Rien woont nu 20 jaar in Aalten. Velen uit Kralingen zijn daar ondergedoken geweest. De in juli 1939 uit Aalten in Kralingen bevestigde Gereformeerde predikant ds Th. Delleman, zorgde voor adressen en er kwamen voedseltransporten. In de Oosterkerk onthulde ds Delleman op 13 juli 1946 ‘uit dankbaarheid voor hulp in oorlogstijd’ een gedenkraam met de afbeelding van het kerkzegel van de Gereformeerde Kerk in Kralingen. “Toen stonden in het midden des volks mannen en vrouwen op”. Ons (bijna) oudste gemeentelid Thea van DijkCornett wordt met de staf en drie gasten van het Zeemanstehuis aan de Veerhaven geëvacueerd. In de Ruilstraat wordt opvang voor slachtoffers geregeld. Daar hoort ze de bommen vallen; de felle brand en de paniek: ze zal het nooit vergeten. Radeloze burgers worden opgevangen. Haar boosheid over dit lafhartige gebeuren uit ze door, met haar man, verzetswerk te doen. Levensgevaarlijk; maar zij overleven. Duizenden helaas niet. Op 4 mei staan we even stil en denken aan allen, die door hun verzet ons in vrijheid doen leven. De jaren van 1940-1945 liggen ver achter ons, voor wie het meemaakten is het, alsof het gisteren was. Ik dank allen, die over hun belevenissen wilden vertellen. Gijs Roodhorst

Broeder Roger van Taizé

Een leven in vertrouwen Het jaar 2015 is een bijzonder feestelijk jaar in Taizé: de gemeenschap viert in augustus haar 75-jarig bestaan en nodigt iedereen uit om haar stichter te herdenken, honderd jaar na zijn geboorte en tien jaar na zijn dood. In dit artikel zetten we broeder Roger in de schijnwerpers, zijn levensweg tot 1940, het jaar waarin hij Taizé ontdekte. In het zomernummer zullen we stilstaan bij 75 jaar kloostergemeenschap Taizé.

lichaam, het innerlijk van de mens genezing nodig heeft. Toen ook zijn lievelingszuster Lily levensgevaarlijk ziek werd, probeerde hij weer te bidden. Hij bracht het niet verder dan het psalmwoord: ‘Uw aangezicht, Heer, wil ik zoeken.’ En plotseling begreep hij dat dit verlangen al geloven betekende. Later citeerde hij in gesprekken met jongeren veelvuldig Augustinus: ‘Alleen al het verlangen naar God is een uitdrukking van geloof.’

Oma als grote voorbeeld

Op zoek naar gemeenschap

Roger Louis Schutz-Marsauche werd op 12 mei 1915 geboren in het plaatsje Provence in Zwitserland. Hij had altijd al een voorliefde voor het eenvoudige; daarom veranderde hij zijn dubbele naam aanvankelijk in het korte Roger Schutz, om zich nog later frère (= broeder) Roger te noemen. Zijn oma van moeders kant was zijn grote voorbeeld. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak woonde oma Marie-Louise Marsauche-Delachaux als weduwe midden in het oorlogsgebied in Noord Frankrijk. Met verbeten vastberadenheid maakte ze haar huis tot een toevluchtsoord voor vluchtelingen, vooral voor kinderen en hoogzwangere vrouwen. Ze vond het ongelooflijk dat christenen in Europa elkaar naar het leven stonden. Vele jaren later zei frère Roger: ‘Het getuigenis van mijn grootmoeder heeft voor mij een concrete weg geopend. Haar keuze om arme mensen op te nemen tijdens de Eerste Wereldoorlog en om in zichzelf een verzoening tot stand te brengen heeft mij diep geraakt. In haar voetspoor heb ik al op jonge leeftijd mijn eigen christelijke identiteit gevonden: ik bracht in mijzelf een verzoening tot stand tussen het Protestantse geloof van mijn oorsprong en het mysterie van het katholieke geloof, zonder de verbondenheid met wie dan ook te verbreken.’

Roger wilde aanvankelijk boer en schrijver worden. Maar uiteindelijk ging hij vanaf 1936 theologie studeren in Lausanne en Straatsburg. Hij had respect voor de weten­schappen, maar het hart was voor hem altijd belangrijker dan het hoofd. De eenvoudige levenswijsheid die groeit uit verlangens, strijd en deuken in de ziel, waardeerde hij meer dan knappe analyses. Hij had grote interesse voor de geschiedenis van het monnikendom, bracht veel tijd door in kloosters en voerde lange gesprekken met leden van kloosterorden. Nog altijd had hij twijfels, maar de fascinatie voor Jezus Christus groeide: ‘zijn barmhartigheid, zijn vermogen om lief te hebben en te begrijpen.’

‘Alleen al het verlangen naar God is een uitdrukking van geloof’ Roger was domineeszoon. Hij had vertrouwen in de oprechtheid van het geloof van zijn ­ouders, maar toen hij op de middelbare school zat, wist hij niet hoe hij moest geloven. Roger twijfelde niet aan het bestaan van God, maar wel aan de mogelijkheid om te leven in gemeenschap met Hem. ‘Ik was er niet zeker van of ik wel zo oprecht kon zijn, en dat leidde ertoe dat ik niet meer durfde bidden. Er was een onzichtbare wereld waartoe ik geen toegang had.’ Toen kreeg Roger longtuberculose – levensgevaarlijk. Jarenlang zweefde hij tussen genezing en inzinkingen. De jongeman wachtte op de dood, las veel, maakte kleine wandelingen. In die jaren ontdekte hij, dat meer nog dan het

In zijn studententijd al stichtte hij een open gemeenschap voor studenten. Terwijl hij zijn afstudeerscriptie voorbereidde – Het monnikenideaal vóór Benedictus en zijn leven in overeenstemming met het evangelie – begon hij in 1940 naar een huis te zoeken, om ‘samen met anderen de wezenlijke dimensies van het christen-zijn te beleven als een bescheiden teken van gemeenschap’.

De ontdekking van Taizé Broeder Roger zocht geen vredig eiland, keurig afgescheiden van de roerige wereld rondom. Er was een oorlog uitgebroken in Europa! Roger was betrokken bij het helpen van joden en politieke vluchtelingen. Tijdens een van zijn vele omzwervingen stuitte Roger toevallig in het vervallen, bijna ontvolkte dorp Taizé op een bordje: ‘huis te koop!’. Er woonden nog vijftig mensen, vooral oude, eenzame lieden. ‘Geasfalteerde wegen waren er in dit gebied

Gebed van broeder Alois opvolger van broeder Roger God van liefde, wij danken u voor het gegeven leven van onze broeder Roger die alleen is aangekomen in dit kleine dorpje Taizé. Hij zocht vol vuur om te leven van uw vertrouwen om uw oneindige goedheid voor ieder mens, gelovig of niet gelovig, te verkondigen: u, de levende God, die niemand veroordeelt, die niemand uitsluit van uw liefde. In dit vertrouwen, heeft u het hem gegeven de bron van vreugde en vrede te vinden: de vreugde van het hart die hem tot een schepper van vrede onder mensen heeft gemaakt. (...) Hij hield van de kerk, die gelovigen samenbrengt in één gemeenschap over alle politieke, sociale en culturele grenzen heen. De kerk was voor hem een teken van hoop van een verzoende mensheid. (…) In de gemeenschap van heel de kerk over de wereld verspreid, en met allen die ons in het geloof zijn voorgegaan, zouden wij u willen prijzen en zingen: Jezus u bent het Licht in ons leven laat nimmer toe dat mijn duister tot mij spreekt, Jezus u bent het licht in ons leven, open mij voor uw liefde, o Heer. Caleidoscoop – p. 4

In gesprek met ...

Diny Voorrecht-Markwat niet’, noteerde Roger, ‘en al evenmin stromend water of telefoon’. Deze ‘menselijke woestijn’ strookte helemaal met zijn visioen. Een vergrijsde vrouw bij wie hij iets te eten kreeg vroeg hem schuchter: ‘Koopt u toch het huis en blijf hier. Wij zijn zo alleen!’ Dat overtuigde hem definitief. Het was 20 augustus 1940. ‘Ik heb Taizé gekozen omdat de vrouw arm was’, verklaarde hij later. ‘Christus spreekt door de armen, en het is goed om naar hen te luisteren. Het contact met hen behoedt het geloof ervoor om vaag en onwerkelijk te worden.’

Een huis voor vluchtelingen Roger leende het geld om het huis te kopen. Hij begon direct het aangrenzende stuk land te bebouwen, de enige koe te melken, een kleine kapel in zijn huis in te richten. Vluchtelingen klopten aan. In het huis verbleven dikwijls zo’n twaalf mensen. Roger kookte brandnetelsoep en lardeerde de karige maaltijd met de rijkelijk voorhanden slakken. De autoriteiten werden argwanend. Er waren bange momenten. ‘Ik zal die avond in de zomer van 1942 nooit vergeten’, herinnerde hij zich in zijn dagboek, ‘Ik zat aan een kleine tafel en schreef. Er was oorlog. Ik wist dat ik gevaar liep wegens de vluchtelingen die ik in mijn huis onderdak verschafte. Onder hen waren er joden. De dreiging om te worden gearresteerd en mee te worden genomen hing me voortdurend boven het hoofd. Op die avond, toen de angst me de keel dichtkneep, was er in mij een gebed van vertrouwen dat ik tot God bad: ‘Zelfs als me het leven wordt ontnomen, weet ik levende God, dat u zult voortzetten wat hier is begonnen, de stichting van een communauté.’ Dat gebed is verhoord. ds Rian Veldman Van harte welkom bij ons maandelijks Taizégebed elke tweede zondag van de maand om 19.30 uur in Pro Rege. Deze maand op zondag 10 mei.

Een (bijna) 90-jarige kan in 90 minuten veel vertellen. Ik volsta met hoofdpunten. Diny werd geboren in de Fuikstraat als zesde kind. Haar ouders leefden mee in de Gereformeerde Gemeente en kerkten aan de Boezemsingel. De (inmiddels gesloopte) Rehobothschool aan het Noordeinde was haar lagere school, waarvan ze o.a. familie De Vin kent. Haar ouders verhuisden met hun 10 kinderen in 1936 naar de Ranonkelstraat op Zuid. Daar zag ze de bommen vallen en de brand op de Rechter-Maasoever. De Huishoud- en Industrieschool was haar vervolgopleiding en ze werd hulp in de huishouding. Maar dat beviel haar niet. Elke morgen schoenenpoetsen en zo, daarvoor had ze niet geleerd. Ze kreeg een baan in een korsettenatelier waar ze het vak leerde, maar door gebrek aan materiaal moest het bedrijf sluiten. Gelukkig vond ze werk als verkoopster in een schoenenwinkel. Een schoolvriendin maakte haar erop attent, dat in het Witte Huis een damesconfectiebedrijf dringend om personeel verlegen zat. Die baan bepaalde haar verdere leven. Directeur Wim Voorrecht was actief in het verzet. Schuilnaam ‘Baas’. Hij was o.a. betrokken bij een overval op een distributiekantoor in Capelle a/d IJssel. Op zekere onheilsdag viel de SD het bedrijf binnen, vroegen naar de ‘baas’ (Wim Voorrecht) en het onwetende personeel verwees naar de ‘baas’ van het Witte Huis: Wim de Ruiter. Deze werd gearresteerd en twee dagen later zonder proces op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Dit heeft voor Wim Voorrecht grote psychische gevolgen gehad, want hij had daar moeten staan. In 1954 trouwde Diny met Wim. Hij was Hervormd en Diny werd het. Ze kregen een nieuwbouwflatje op de Goudsesingel en daarna een vochtig huis op de Meent. Met hun drie kinderen betekende hun woning in de Prinses Julianalaan de terugkeer in Kralingen. Helaas ging het met de damesconfectie niet goed. Het bedrijf ging failliet, Wim zat thuis. Geen geld. Gelukkig kwam een bestuurslid van de vereniging ‘Voormalig-Verzet Zuid Holland’ op tijd achter dit drama. Er kwam financiële ondersteuning, de burgemeester (!) zorgde voor een baan bij Sociale Zaken. Maar de spanning tijdens het verzetswerk en de ontlading na de bevrijding bleken Wims gezondheid te ondermijnen. In 1976 werd Diny weduwe. Caleidoscoop – p. 5

Ze merkte toen wat het betekent te verkeren in een hechte geloofsgemeenschap. Van vele kanten werd ze opgevangen. Het thuiszitten zette ze om in twee activiteiten. De Stichting 40-45 deed een beroep op haar om als medewerkster slachtoffers en nabestaanden van het verzet te bezoeken. Ruim 30 jaar heeft ze dat gedaan. Heel zwaar, want ze kreeg veel leed aan te horen en te verwerken. Daarnaast deed ze mee in de Hervormde Vrouwen Dienst. Gezamenlijk met een zestal dames uit Kralingen, heette ze nieuw ingekomenen welkom, bezocht ze zieken, bedroefden en jarigen. De kinderen verlieten het huis – alle drie een goede baan – en Diny kreeg 7 jaar geleden een appartementje in de Prinsenwiek. Er zijn nog veel contacten, in en buiten de kerk. Ieder jaar is er een ontmoeting met kennissen uit het verzet. Aan de kop van de Westersingel staat het Centraal monument voor de gevallen verzetsmensen. Jaarlijks legt Diny namens de Stichting 40-45 op 4 mei daar een krans, denkend aan het offer dat velen in – en als gevolg van – de oorlog hebben gebracht. Ondanks haar hoge leeftijd en wat ze allemaal heeft meegemaakt en doorleefd, geniet ze nog steeds van het leven: bewonderenswaardig! Het was een indrukwekkend gesprek op de 13e etage. Gijs Roodhorst

Dag van het pastoraat

Pastoraat om de hoek Pastoraat om de hoek was het thema van de vierde landelijke dag van het pastoraat, die jaarlijks door de PKN wordt georganiseerd. De korte traditie wil, dat dit evenement één keer per twee jaar in Gouda wordt gehouden. Om tijd te sparen ga ik graag per fiets. De afstand is redelijk en de weg langs de rivier is prachtig. Het was jammer dat ik dit jaar tegenwind had en geen fietsmaatje had. Maar tussen de tapijten van koolzaad bloeiden de eerste pinksterbloemen. En de zon scheen heerlijk. Toen er in Gouda een wegomlegging opdook, was er een troostrijke spreuk van Erasmus aan de muur: we zijn op deze aarde reizigers, geen bewoners ...

zonder de kerk leven, maar de kerk niet zonder de wereld. De organisatoren hadden de deelnemers gevraagd om ook in de pauze gesprekken met willekeurige deelnemers aan te gaan. Een mooie oefening voor een pastoraal mens! Zo heb ik mooie gesprekken gehad met predikanten uit Rozendaal en Zaltbommel en ook met ds Rob Visser. We hadden veel met elkaar te bespreken en het gesprek is nog niet afgelopen.

Gelukkig kwam ik nog op tijd. Bij binnenkomst zag ik al meteen een aantal mensen, die ik ooit eerder had ontmoet. De zaal zat al hele­ maal vol met meer dan 400 deelnemers. Het viel me op, dat de mannen veruit in de minderheid waren. De deelnemers waren gekomen uit alle windstreken van het land. Van Ulrum tot Roermond en van Rozendaal tot Zuidlaren. Ik had om te beginnen de presentatie van ds Rob Visser gekozen over zijn pionierswerk in Amsterdam IJburg. Op een tv film, die ooit door het IKON was gemaakt was te zien hoe ds Visser via de intercom van verschillende flats afspraken probeerde te regelen met de bewoners. Een heel karwei. Er waren heel veel afwijzende reacties, maar gelukkig ook positieve contacten. Eén van zijn mooiste uitspraken vond ik: “Tijd is het mooiste cadeau van de Schepper”.

van, dat mensen die zij ontmoeten, vaak bereid zijn het gesprek aan te gaan over het geloof. Dat geldt binnen de kerk, maar ook in contacten met b.v. moslims.

Pastoraat en diaconaat als brandpunten Een belangrijk thema van de dag was, dat pastoraat en diaconaat brandpunten zijn van de ellips, die wij kerk noemen. De kerk ontleent zijn bestaan aan de wereld. De wereld kan wel

Drie workshops Als eerste workshop had ik gekozen voor het thema: ‘Geloof ligt op straat’. In deze werkgroep waren de mannen veruit in de minderheid. Alle sprekers in de groep getuigden er

Mijn tweede workshop ging over ‘de zorgzame kerk’. Dit is een project dat nu loopt op verschillende plaatsen in ons land. Het ouderlingenblad geeft hierover veel informatie. Belangrijk is, dat er een goed beeld is van de sociale kaart van de omgeving. Op die manier kan heel goed samengewerkt worden met de overheidsinstellingen en zorgverleners. Pastoraat werd met name genoemd, omdat heel veel mensen gewoon behoefte hebben aan een goed gesprek. Mensen willen gehoord worden. Ik vertelde over het gesprek dat we hadden gehouden in de Prinsenlandkring over de zorgen over de zorg. Ik kreeg daarvoor veel bijval. Vanuit onze pastorale gesprekken hadden we geleerd, dat veel mensen zich zorgen maken over de zorg. Samen met Dock konden we mensen vertrouwen geven, dat zij er niet alleen voorstaan. Inmiddels is het een diaconaal project geworden. Het project heeft ook een goed Caleidoscoop – p. 6

effect naar de overheid. Het moet duidelijk zijn dat de kerk de hulpverlening niet overbodig kan maken, maar een eigen, belangrijke rol kan spelen. Bij de zorgzame kerk behoort het zorgmaatje, ook wel aandachtsmaatje genoemd. Verschillende gemeentes hebben mensen gevraagd een beperkte taak op zich te nemen. Boodschappen doen voor de mantelzorger, mensen naar het ziekenhuis brengen, aanwezig zijn bij het keukentafelgesprek, samen naar een gesprek met een medisch specialist gaan, enz. Een aantal deelnemers realiseerden zich voor het eerst dat ze zorgmaatje waren. Als laatste workshop ben ik naar ‘De kerk als betrokken buurtbewoner’ gegaan. Omdat de inleidster ziek was, heeft ds Rob Visser deze workshop geleid. Hij zag ons als een goudmijn. Er vinden in het land zoveel mooie initiatieven plaats. Opvallend was, dat veel kerken mogelijkheden creëren om elkaar te ontmoeten. Niet alleen de harde kern van de kerk, maar ook mensen aan de rand en mensen die geen relatie hebben met de kerk. Als mogelijkheden werden genoemd: de soos, voedselbankactiviteiten, 40-dagen maaltijden (voor ieder toegankelijk), eetgroepen, koffie-ochtenden, enz. Vaak werden ook concerten als contactmogelijkheid genoemd. Een mooi initiatief vond ik een open dag voor scholen in de buurt van de kerk. Kinderen kregen de kans om bij en achter het orgel te kijken, ze konden de klok luiden, er werd iets verteld over diaconale projecten (schoenendoos) en de eredienst. Die contactmogelijkheden creëren met de buurt werd heel belangrijk en hartverwarmend gevonden. In Zaltbommel had de kerkenraad een brief naar het bestuur van de moskee gestuurd om hen te bemoedigen, toen Wilders weer eens in het nieuws was gekomen met ongenuanceerde uitspraken. Voor de moskeebestuurders was de vrouwelijke predikant geen probleem. In IJburg loopt het contact met de conservatieve moskee uitermate stroef, terwijl er elders in Amsterdam wel goede contacten zijn. Met al deze ontmoetingen en uitwisselingen van ervaringen was de Dag van het Pastoraat zeer bemoedigend en inspirerend. Er waren nog wel dertig andere workshops met even belangwekkende onderwerpen. Ik heb gedaan wat ik kon en ging doodmoe, maar met de wind in de rug naar huis. Zo’n dag van het pastoraat, dat zouden meer mensen moeten doen ... Anne Gercama

Verwacht!

Voedselbank

Bijbelkring extra! Gesprek met Veldacademie i.s.m. Pniël

Een extra bijeenkomst van de bijbelkring ... met een inleiding én uw mening wordt gevraagd!! Zorgorganisatie Lelie zorggroep heeft de Veldacademie opdracht gegeven om in gesprek te gaan met ouderen uit Kralingen en omgeving, over zorg en wonen. Graag willen zij ook in gesprek met een groep mensen via onze gemeente. Op donderdag 21 mei, 14.30 uur in de Hoflaankerk houden we een extra bijeenkomst

van de bijbelkring. Na een korte inleiding over Michal, de (ten onrechte?) verguisde vrouw van David, gaan we in gesprek met de medewerker van de Veldacademie. Welkom op donderdag 21 mei, 14.30 uur in de Hoflaankerk! Als u vragen heeft over het gesprek kunt u deze stellen aan Karin Snoep via telefoonnummer 06-51563625 of e-mail: [email protected], of aan ds Ilse Hogeweg.

Pinksterbezinning in Boijmans Op zaterdag 23 mei gaan we in museum Boijmans van Beuningen op zoek naar Pinksterinspiratie. Aan de hand van kunstwerken komen we Pinksteren op het spoor, zonder dat Pinksteren letterlijk verbeeld

hoeft te zijn. Ons gesprek begint bij De toren van Babel van Pieter Bruegel de Oude. Ons museumbezoek is nu meer bezinnend, in plaats van kunsthistorisch (al komt dat altijd wel mee …). Meer gesprek dan kennisoverdracht. Verzamelen zaterdag 23 mei om 11.00 uur ingang Boijmans. Kosten: alleen museumtoegang. Leiding: ds Ilse Hogeweg, graag opgeven via e-mail.

De voedselbank, uitgiftepunt Hoflaankerk, op de vrijdagmiddag loopt goed. We hebben momenteel 24 klanten. De regels om in aanmerking te blijven komen voor een pakket zijn wel strenger geworden, en er komt voor de klanten en hun hulpverleners nogal wat administratie aan te pas. We willen vier keer per jaar onze klanten iets extra’s geven. Zo ook de dag na Hemelvaart. Daarom vragen wij u zondag 10 mei of Hemelvaartdag 14 mei iets extra’s naar kerk mee te nemen voor de Voedselbank. We denken hierbij aan: wasmiddel, tandpasta of shampoo. Wij hebben gemerkt dat dat hele populaire producten zijn bij onze klanten. Alvast hartelijk dank voor uw medewerking. Namens de vrijwilligers van de voedselbank, diaken Hiddo Oosterhuis

Koffiedrinken na kerktijd

Op 31 mei is er koffie bij Annie en Peter van Hoof, Prinses Julianalaan 31. Hét adres waaruit Annie allerlei kerkenwerk verricht en Peter onderwijl het huishouden draaiende houdt. Het boek van Joris Luyendijk over zijn waar- eigen beroepservaring In die gang van zaken kwam een grote kink nemingen in de bankwereld van Londen heeft in de financiële wereld in de kabel. Peter moest operatie op operatie in de media veel aandacht gekregen. Zijn boek gevraagd is om aanweondergaan en vanzelfsprekend kwam alle zorg roept vele vragen op over ons economisch zig te zijn. bij Annie terecht, die daar aan onderdoor leek systeem en over goed en kwaad in menselijk te gaan. Tot mijn verrassing zag ik haar piahandelen. Over dit verontrustende boek en de Gespreksleiding: ds Ilse Ho­ge­ nospelen. Een manier van overleven? Ik stond vragen die het oproept, willen we een avond weg. Plaats: Pro Rege | datum voor het huis, de bel deed het niet en ik ging in gesprek gaan, waarbij gemeenteleden met en tijd: dinsdag 26 mei, 20 uur twijfelen of dat wel Annie was en of ik voor het goede huis stond. Contact kwam er niet. Intussen lijkt Peter weer langzaamaan het mannetje te worden, hij is er hier en daar weer bij. En Annie die het koffiedrinken in de kerk Wat zijn kerkmaatjes? Dat zijn twee gemeente- spelletje doen, of een museum bezoeken. Wilt bijhoudt, was ook mij ter wille en bereid om 31 leden die een afspraak maken om iets te doen u ook voor iemand een kerkmaatje zijn?? In de mei thuis de koffiedrinkers te ontvangen. Kunwat ze allebei leuk vinden: samen eten of een volgende Caleidoscoop leest u hier meer over! nen we meteen de goede afloop vieren. Hun huis is vanuit de Hoflaankerk goed te vinden: Oversteken naar Pniël, linksaf en de eerste laan rechts in, doorlopen tot nr 31 aan de linkerkant. Om het huisnummer te onthouden: Zaterdag 30 mei 2015, aanvang 14.00 uur, afsluiting 16.30 uur denk aan de datum van deze zondag: 31 mei! Samen met onze vrienden van Kerkplein, die Wil je dit mee beleven en meehelpen? Dat kan, Gaat u mee? Iedereen wordt uitgenodigd: gevarieerd in leeftijd begeleid zelfstandig wo- gewoon even aanmelden bij Annie van Hoof: nieuwelingen en oude getrouwen, jongeren en nen in Rotterdam en omgeving, laten we ons 010 4524951 / e-mail : [email protected] ouderen, praters en luisteraars, lolbroeken en verrassen door iets waar velen van ons dageernstige mensen, zij die slurpen en zij die drinlijks van genieten, nl. fruit. Met bijbelverhaal, Tot ziens en hartelijke groet namens de werk- ken met de pink omhoog. Met zo’n gevarieerd spreekwoorden en gezegdes over vruchten, groep Kerkplein Kralingen: gezelschap is ’t aangenaam koffiedrinken. ‘blind’ voelen en proeven van fruit gaan we Monique, Edith, Tanja en Annie Proost! aan de slag en we maken onze eigen smoothies. Janny Korpershoek

Dit kan niet waar zijn !

Kerkmaatjes

Kerkpleinmiddag in de Hoflaankerk

Caleidoscoop – p. 7

Pinksteren:

Feest van de communicatie Ze waren buiten zichzelf van verbazing en zeiden: ‘Het zijn toch allemaal Galileeërs die daar spreken? Hoe kan het dan dat wij hen allemaal in onze eigen moedertaal horen?  (Handelingen 2: 7 - 8)

Pinksteren wordt ook wel het feest van de communicatie genoemd. In Jeruzalem waren vele bevolkingsgroepen bij elkaar en getuige van de verkondiging van de apostelen. Het grote wonder: zij verstonden wat daar werd gezegd door Petrus en de anderen, ieder in eigen taal. Niet voor niets wordt ook wel op Pinksteren de geschiedenis van de toren van Babel gelezen: daar ging het voorgoed mis, in de communicatie tussen mensen onderling en tussen mensen de Eeuwige. Eindeloos gebabbel waarin niemand elkaar meer kan vinden en iedereen eenzaam is. Pinksteren is het feest van mensen die verstaan wat de Eeuwige voor ons wil. Pinksteren is het feest van mensen die Pasen verstaan als het perspectief van hun leven. Hoe waardevol is het, als wij met andere geloofsgemeenschappen ons geloof kunnen vieren. Elke ontmoeting met een andere gemeenschap, met zusters en broeders met welke andere achtergrond dan ook opent ons de ogen voor de reikwijdte van het evangelie. Natuurlijk is zo’n ontmoeting niet vanzelfsprekend en gaat niet alles in een gesprek of een viering vanzelf goed. Altijd blijken er verschillen, soms ook verschillen die onverenigbaar zijn. Verschillen die je beter kunt erkennen: jij maakt deze keuze op grond van je geloof, ik die. Soms praat

je een hele tijd langs elkaar heen, totdat je elkaar vindt en verstaat. Zonder gesprek, zonder investering in elkaar, zonder geduld, zonder moeite en zonder erkenning van verschillen zal communicatie tussen zusters en broeders in geloof (en elke communicatie) niet slagen. Maar als je deze weg met elkaar hebt afgelegd, en het wonder gebeurt dat je elkaar verstaat … dan gebeurt Pinksteren. Hoe zeer waardeer ik het, dat onze gemeente op allerlei wijze contact heeft met de internationale kerken van Rotterdam. Verschillende gemeenteleden zetten zich daarvoor met toewijding in. Zo zijn er heel wat Pinkstermomen-

ten: dus ook Pinksteren in de tijd van advent, rondom de Carol Evensong. Zo mogen wij uitkijken naar opnieuw de viering van Pinksteren met onze zusters en broeders van de Evangelische Broeder Gemeente. Ik wens u een mooie viering van Pinksteren, het feest van verstaan! Vlammen zijn er vele, één is het licht, licht van Jezus Christus, vlammen zijn er vele, één is het licht, wij zijn één in Christus. (lied 970)

ds Ilse Hogeweg

Uit de taakgroep Eredienst van 8 april •  We blikten terug op allerlei bijzondere en inspirerende diensten, zoals de diensten in de Stille Week en op de Paasmorgen. De Cantorij heeft aan veel diensten enthousiast meegewerkt en was een grote steun bij liederen die we nog niet eerder zongen. De Paaswake ofwel Paasnacht is door menigeen verschillend beleefd. Dit jaar hebben we deze gevierd volgens de ‘eerste vorm’ volgens het Dienstboek, met de intocht van het licht van de nieuwe paaskaars aan het begin. (De ‘tweede vorm’ kent de intocht van het licht aan het einde van de paasnachtdienst.) Hierdoor kreeg de viering een uitbundiger karakter dan velen gewend waren. Tevens is het ook een uitdaging om dan meer jongeren bij deze vieringen of een speciale activiteit te betrekken. In sommige kerken brengen jongeren de Paasnacht door in de kerk. Misschien ook iets voor onze jongeren!

•   Van verschillende gemeenteleden kregen we reacties op het gebruik van de beamer in de Hoflaankerk en met name op het idee om te kijken of de papieren orde van dienst kan vervallen. Duidelijk is dat de beamer allerlei mogelijkheden biedt om illustraties, foto’s, muzieknoten bij alle verzen, e.d. te laten zien. Maar er is een aantal mensen die het gebruik van de beamer niet echt omarmt en niet iedereen kan van de schermen lezen of de projecties op de schermen goed zien. Met een papieren liturgie is het niet per se nodig daarop te kijken, maar als die papieren liturgie zou vervallen, zouden allerlei mensen het nodige missen. Zolang o.a. die praktische bezwaren niet kunnen worden opgelost, blijven we de papieren orde van dienst gebruiken en hopen we dat iedereen de diensten van harte mee kan vieren. •  Op ons verzoek om de taakgroep te laten Caleidoscoop – p. 8

weten hoe de viering van de maaltijd in de Hoflaankerk in lopende vorm wordt ervaren, kregen we heel weinig reacties binnen. Zowel positief, als wel dat een voorkeur voor viering in de kring werd uitgesproken. We erkennen dat de beleving anders van aard kan zijn in de kring. Maar, gelet op de weinige reacties, veronderstelt de taakgroep dat de meeste gemeenteleden zich kunnen vinden in de lopende viering. Die vorm willen we vooralsnog in beide gebouwen continueren. Mede, omdat we hechten aan een eenduidige manier van vieren. De volgende vergadering van de taakgroep is op woensdag 17 juni 2015. Annie van Hoof,

coördinator, 06 229779 25, [email protected]

Pastoralia Een gebed door een zucht Het kan zo op mij af komen als mensen zeggen: dominee, wilt u bidden, want ik kan dat niet goed … Welke eisen stellen wij aan een gebed? Moet het ‘mooi’ zijn, diepzinnig, lang, vol grote woorden? Welke eisen zou God aan een gebed stellen? In deze weken naar Pinksteren is het goed om je deze tekst uit de brief aan de Romeinen te binnen te brengen (Romeinen 8: 26): De Geest helpt ons in onze zwakheid; wij weten immers niet wat we in ons gebed tegen God moeten zeggen, maar de Geest zelf pleit voor ons met woordloze zuchten. Elk gebed is goed, ook een gebed dat alleen bestaat uit een zucht … En als wij het zelf niet meer weten, dan mogen we ons gebed uit handen geven en er op vertrouwen, dat de Geest voor ons bidt.

Pastoralia Wij leven mee met Dora en Sjoerd Eikelboom, Dillenburglaan 2. Op 20 maart overleed hun dochter Anne-Chris, 51 jaar jong. Hoe moeilijk om woorden te vinden voor dit onvoorstelbare verlies van deze zeer begaafde en creatieve vrouw. ‘In het huis van mijn Vader zijn vele woningen’ was de tekst boven de rouwadvertentie, een tekst om aan vast te houden als er geen houvast meer is. Wij denken aan Dora en Sjoerd, aan de zussen en broer van AnneChris, aan haar partner. Dora en Sjoerd hebben ook te maken met gezondheidsklachten en zijn zeer uitgeput – het is voor hen vaak niet mogelijk mensen te woord te staan. Wij bidden voor Dora en Sjoerd en voor de hele familie Eikelboom, dat er voor elke dag kracht zal zijn, dat God hen ziet en draagt in dit donker. Als blijk van bemoediging ontvingen zij met Pasen de bloemen uit de eredienst. Zuster W. Meijerink-Schiereck, Wilgenborch, Adriaan Kluitstraat 170, 3052  RJ, heeft opnieuw haar heup gebroken. Wij wensen haar veel sterkte en herstel. Jan Brackmann, Drinkwaterweg 479, 3063  VD moet met veel pijn en beperking een afspraak voor second opinion in juni afwachten. Een moeilijke tijd waarin hij aan huis gekluisterd is. Wij wensen hem heel veel sterkte en goede moed. De situatie van Nelly van den Heuvel, Oostmaaslaan 556 maar nu verblijvend in hospice de Regenboog, is op dit moment van schrijven zorgelijk. Wij bidden om de dragende kracht van de Eeuwige, in deze tijd van los moeten laten. Als blijk van verbondenheid ontving zij de bloemen uit de eredienst. De situatie van beide zussen Johanna van Slingerland-Paulus, Rendierstraat 16, en Geer-

truida Pelkman-Paulus, Rendierstraat 2, is zorgelijk. Wij denken aan hen en hun nicht en mantelzorger Carla de Jong. Wij bidden hen de dragende kracht van onze hemelse Vader toe. Wouter van der Bas, Waterloostraat 21, heeft problemen met zijn gezondheid en ontving ter bemoediging de bloemen. Hans Buitelaar, Admiraliteitskade 74 Z, is wederom een tijd in het ziekenhuis opgenomen geweest met longontsteking. Weer een aanslag op energie, agenda, goede moed … Wij wensen Hans en Andrien alle sterkte in het bijkomen van dit alles, en veel rust voor de komende tijd. In het Havenziekenhuis is opgenomen Maarten van Seters, Admiraliteitskade 23 H. De dag na zijn 92ste verjaardag werd hij onwel. Wij wensen hem een goed herstel. De oude paaskaarsen uit de Hoflaankerk en Pro Rege gingen als blijk van bemoediging naar Chiel Bakker en naar Otto en Annemieke van der Meer-Spijker, zo schijnt het licht van Christus zichtbaar in hun huizen.

Verhuizing Marina vd Heuvel kon niet meer zelfstandig wonen en moest daarom verhuizen naar de Gerard Goosenflat in Rotterdam-Ommoord, Thomas Mannplaats 262, 3069 NJ. We hopen van harte dat ze zich daar thuis zal gaan voelen. Broeder van der Kooij is verhuisd van de Kralingseweg 272 (zijn geboortehuis!) naar de Klapwiek aan de Nancy Zeelenbergsingel 757, 3066 GA. Gelukkig voelt hij zich op deze nieuwe woonplek erg thuis. We wensen hem aldaar goede dagen van leven.

Jarig Op 16 mei hoopt broeder W. Renes, 90 jaar te worden. Wij feliciteren hem en zijn echtgenote daarmee van harte. Om te voorkomen, dat u tevergeefs aan- of opbelt geven zij door, dat ze de gehele maand mei in Limburg zijn. Broeder W. Speijer, Prinsenlaan 159 ontving de bloemen vanwege zijn 98-ste verjaardag. We wensen beide jarigen van harte Gods zegen over hun nieuwe levensjaar.

In memoriam In het Hofje van Gerrit de Koker is donderdag 12 maart op 81-jarige leeftijd overleden zuster Bep Oostindie-Bosch (doopnaam Eibertje). VerCaleidoscoop – p. 9

groeid met de gereformeerde kerk van Rotterdam Centrum is zij nooit officieel lid geworden van onze gemeente. Maar toen de reis naar de Bergsingelkerk voor haar en haar man te zwaar werd, gingen ze wel ter kerke in Pro Rege en de Hoflaankerk. De laatste jaren lukte ook dat niet meer en wachtten ze op het moment dat de Heer hen roepen zou. Voor hem gebeurde dat in oktober 2013. Donderdag 19 maart is zij begraven op Oud-Kralingen, na een afscheidsdienst in de kapel aldaar. Op 20 april is overleden Anna Pieterdina (Ans) van Tuijl-van Bennekom, in de leeftijd van 92 jaar. Zij woonde Voorschoterlaan 112 A. Geboren in ’s-Hertogenbosch, woonde zij later met haar man en gezin in België. Terug in Nederland nam haar man boekhandel ­Unger over aan de Oudedijk 114, tegenover Pro Rege. Boekhandel Unger, waar Ans nog jaren in meewerkte, was één van de twee boekhandels van Kralingen. Na het overlijden van haar man Cornelis Jan in 1987 moest Ans haar leven opnieuw oppakken. Zij was actief in de NCVB, als presidente, zij gaf leiding aan de leeskring en deed mee met de vele activiteiten. Ans vond haar houvast in God, zij had een vast vertrouwen dat God haar zou leiden en brengen naar waar zij verlost zou zijn van pijn, moeite en verdriet. In dit vertrouwen lazen wij psalm 23 vers 4: ‘Al gaat mijn weg door een donker dal, ik vrees geen gevaar, want u bent bij mij.’ Wij wensen de kinderen van Ans van Tuijl-van Bennekom de dragende kracht van God in deze tijd van gemis en verder moeten gaan.

In mijn hart Mijn God, ik hoef niet naar de hemel te klimmen om met U te spreken en bij U mijn vreugde te vinden. Ik moet mijn stem niet verheffen om met U te praten. Al fluisterde ik heel zacht, Gij hoort me reeds: want Gij zijt in mij, ik draag U in mijn hart. Om U te zoeken heb ik geen vleugels nodig, ik heb me enkel stil te houden, in mezelf te kijken, me niet te verwijderen van een zo hoge Gast. (naar uitspraken van Teresa van Avila | Liedboek blz. 1418)

met hartelijke groet, ds Ilse Hogeweg en ds Rian Veldman

Ouders en kinderen Passie en de Scholendienst De foto rechts werd genomen bij de jeugdmaaltijd op Witte Donderdag, voordat ouders en kinderen samen op de grote schermen in de kerk gingen kijken naar de uitvoering van The Passion in Enschede. De foto hieronder is gemaakt bij de Scholendienst van 19 april. Het gelegenheidskoor van de Nieuwe Park Rozenburg School zingt onder leiding van de muziekmeester (met gitaar, links) “God is goed”.

Thema van de Scholendienst was “Jouw land is mijn land”. Leidraad daarbij was het verhaal van Ruth en Noömi. We zongen uit volle borst een vertaling (van de hand van Jan Rot) van de Amerikaanse folksong “This land is your land”: Terwijl ik wandel op de stille heide langs weidse luchten en groene weiden Denk ik, als iemand hard voorbij rijdt, Dit land heeft plaats voor jou en mij Refrein: Dit land is jouw land, dit land is mijn land Van de kop van Friesland tot de rand van Brabant Van het wijze oosten tot het wilde westen Dit land heeft plaats voor jou en mij Ik zwerf en struikel en ren in rondjes langs Duitse bunkers en blanke duinen Maar elke meter klinkt die stem blij, Dit land heeft plaats voor jou en mij (Refrein: ... )

Als de zon dan doorbreekt en ik blijf lopen tussen open velden en wuivend koren En de nevel optrekt, laat een koor zich horen Dit land heeft plaats voor jou en mij (Refrein: ... ) Toen ik wat later, weer in de Randstad angst en verdriet zag en al die ego’s Sloot ik mijn ogen en zocht de echo Dit land heeft plaats voor jou en mij Dit land is haar land, dit land is zijn land Van de voet van Limburg tot de duin- en zeerand Van het zoete Zeeland tot aan Nieuweschans Dit land heeft plaats voor jou en mij (Refrein: ... )

Geloofstip: Geloven met plezier! Meer dan honderd leuke ideeën voor geloofsopvoeding in één boekje! Geloven met plezier biedt een bonte verzameling van die ‘dagelijks leven’ momenten. De praktische ideeën die erbij worden gegeven zijn bedoeld om samen met je kind uit te voeren. En om je op (nieuwe) ideeën te brengen over hoe je het geloof in jullie dagelijks leven samen kunt vormgeven. Met meer dan 100 leuke ideeën voor jou en je kind. Het is een mooi en praktisch boekje voor (groot)ouders van kinderen tussen de 0 en 12 jaar. Prijs: € 12,50. Bekijk hier een sneakpreview van het boekje. Meer informatie vind je hier. Bestellen kan in de webwinkel van JOP. zie http://jop.nl/actueel/vers-van-de-pers-geloven-met-plezier

Caleidoscoop – p. 10

Uit de Kerkenraad van 26 maart

Impressie van de vergadering Onze vergadering vindt deze keer plaats in de Hoflaankerk. Net als de kerkdiensten doen we dat om en om. Dan weer in Pro Rege, en dan weer in de Hoflaankerk. Er zijn bijzondere momenten om bij stil te staan. De oudste dochter van Sjoerd en Dora Eikelboom, Anna Christa, is op 51-jarige leeftijd overleden. We denken aan het begin onze kerkenraadsvergadering aan hen. We laten een kaart rondgaan met onze blijken van mede­ leven, die naar Sjoerd en Dora gaan. Vandaag staat het jaarverslag van de taakgroep jeugd en jongeren op de agenda. Willemijn Idema, onze jeugdouderling, was gelukkig na een tijd van afwezigheid vanwege een auto-ongeluk weer aanwezig. En nu kon zij in de vergadering het jaarverslag toelichten. Er wordt heel veel voor onze jongeren gedaan en georganiseerd. Het is een ware kunst om de jongeren tussen de 14 en 18 jaar voor de kerk geïnteresseerd te krijgen en te houden. Alle kerkleden die bij tienerdienst en kinderdiensten betrokken zijn, blijven met de predikanten en de ouderlingen zoeken naar de beste manier om jongeren bij onze kerk en het geloof betrokken te houden. We staan nog stil bij de verbouwingsplannen van de Hoflaankerk om daar een jeugdhonk / multifunctionele ruimte in te richten. We spreken af dat in onze volgende vergadering met de initiatiefnemers wordt bekeken of die inrichting kan worden versneld. Met veel waardering voor de inspanningen van alle ouders en betrokkenen wordt dit jeugdpunt afgesloten. Er wordt gezocht door de kerkenraad naar een extra jeugdouderling naast Willemijn. Zij moet veel werk in haar eentje verzetten (gelukkig wel samen met de predikanten) en op termijn zal zij minder in Kralingen te zien zijn, omdat zij met haar man een huis in Pijnacker heeft gekocht. De kerkenraad besluit gericht te gaan zoeken. Over de toekomst van onze kerkgemeente wordt ook weer gesproken. We noemen dat het proces van ‘Delen en Helen’. In Alexanderpolder is er opnieuw beweging in de samenwerking tussen hervormd en gereformeerd. Wij hebben ons op het standpunt gesteld dat aan die zijde van de A-16, met gebruikmaking van beperkte financiële middelen eerst een gemeenschappelijke kerkgemeente moet worden gevormd. Daarna moeten wij in Kralingen weer verder denken over de levensvatbaarheid van de kerkgemeenten aan de westelijke zijde van de grote weg. Met instemming nemen wij kennis van de stap voorwaarts die de hervormden in Alexanderpolder nu gaan zetten.

Vervolgens kiezen wij het moderamen van onze kerkgemeente. Essel Valkenburg wordt tot voorzitter gekozen. Tevens voorzitter van de kerkenraad. Pim van Loon is onze scriba. Hij vervangt Jakob Brederveld intussen op een geweldig adequate manier. Als moderamenscriba is hij ook scriba van de kerkenraad. Ouderling in het moderamen is Annie van Hoof en kerkrentmeester in het moderamen is Bart Reinders. Hiddo Oosterhuis neemt namens de diakenen zitting in het moderamen. En natuurlijk zijn onze predikanten Ilse Hogeweg en Rian Veldman lid van het moderamen. Het moderamen heeft een aantal extra taken te verrichten, bovenop het deelnemen aan de kerkenraad. Zij bereiden als dagelijks bestuur van onze kerk onder meer de vergaderingen van de kerkenraad voor. Het betekent voor deze leden extra veel avonden op pad. Dat is een applausje wel waard! De kerkenraad besluit nog een paar zaken. Marga Hirschfeld en Ilse Hogeweg gaan namens onze PK-Kralingen zitting nemen in de classis-Rotterdam. De administratie van de diaconie en ZWO is door de controlecommissie (leden: Peter van Hoof en Flip Bukman) gecontroleerd en met een positief advies aan de kerkenraad voorgelegd. Dat waardeert de kerkenraad zeer en verleent decharge. De actie-Kerkbalans staat elke vergadering van onze kerkenraad even op de agenda. Ook nu weer positieve geluiden over de respons, maar tegelijk een oproep aan alle kerkleden om te blijven bijdragen aan de kerk. Op verzoek gaan onze predikanten ook hun bijdragen leveren aan de diensten van de bijzondere gemeente in ‘Het Steiger’ in Rotterdam-Centrum. De kerkenraad wil dit initiatief graag steunen. Ilse en Rian zullen daar diensten gaan doen. Het zal gaan om ongeveer acht weken dat die diensten worden gevraagd. In de rondvraag staan wij stil bij het heugelijke feit dat er zeven catechisanten op eerste Paasdag belijdenis van hun geloof zullen afleggen. We staan stil bij de cadeaus (boeken) en de logistiek van de dienst op die feestelijke Paasdag. Hennie van der Linden sluit de vergadering af met de tekst die ook werd gelezen op de uitvaart van Anna Christa Eikelboom: Joh. 14, waarin Jezus zegt “Ik ben de weg, de waarheid en het leven”. Onze volgende vergadering is op 21 mei in Pro Rege. Koos van der Steenhoven Caleidoscoop – p. 11

Uit de enquête van de PKN: Meer dan de helft van de leden (52,7%) van de Protestantse Kerk in Nederland geeft aan open te staan voor verandering in hun plaatselijke kerkgemeenschap. Dat blijkt uit de enquête ‘Kerk op weg naar 2025’ die de Protestantse Kerk in Nederland gehouden heeft tussen 17 februari en 31 maart 2015; 18.000 mensen vulden de enquête in. Van de mensen die openstaan voor verandering, geeft 60% aan dat die behoefte aan verandering in hun kerkgemeenschap gedeeld wordt. Ook ervaren degenen die verandering willen voldoende steun hiervoor vanuit de kerkenraad (73%), de predikant (73%) en de gemeenteleden (76%).

Kerntaken kerkzijn Het omzien naar elkaar is volgens de overgrote meerderheid van de respondenten (90%) de belangrijkste kerntaak van kerkzijn. Een goede tweede plaats krijgen de kerkdiensten. Volgens 87% behoren kerkdiensten tot de kern van kerkzijn. Tegelijkertijd zijn het de kerkdiensten waar de meeste behoefte aan veranderingen bestaat. Ongeveer de helft van de mensen die behoefte heeft aan verandering ziet dat in een vernieuwde invulling van de kerkdiensten. Tegelijkertijd is dit ook het onderwerp waarvan de meeste invullers van de enquête denken dat dit gevoelig ligt binnen hun kerkgemeenschap. Zo’n 39% verwacht dat vernieuwing in de opzet van de kerkdienst gevoelig ligt. Een vernieuwde vorm van de kerkdienst zou voor 37% van de mensen die weinig meer naar de kerk gaan een reden zijn om vaker een kerkdienst te bezoeken.

Lichtere organisatiestructuur Nu is het alleen mogelijk om lid te worden van de Protestantse Kerk via doop, belijdenis of als gastlid. Uit de enquête blijkt dat er behoefte is om na te denken over het aanbieden van alternatieve vormen van betrokkenheid, zodat het makkelijker wordt voor geïnteresseerden om zich te verbinden aan de Protestantse Kerk. Vooral predikanten (84%) zijn hier grote voorstanders van. Sinds november 2014 praat de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland over ‘de kerk op weg naar 2025’. Centraal staat daarbij de inhoud: kerk als geloofsgemeenschap in Jezus’ naam. Wat is de kern van de Protestantse Kerk? Hoe kunnen we terug naar de basis? Er is een breed gedeeld besef dat de huidige structuur niet houdbaar is en een te groot beroep doet op mensen en middelen. ‘Kerk 2025’ gaat erom energie vrij te maken voor de kerntaken van kerkzijn.

Reiskriebels? Lees een boek! Het is niet zo dwaas, dat reisorganisaties ons in kille, sombere dagen oproepen om op reis te gaan of in elk geval alvast uw vakantie voor te bereiden. De meest goedkope manier is thuisblijven, want met een boek op reis gaan is zeker ook aan te bevelen. U kunt dan altijd nog beslissen waar u heen zult gaan.

Van Mausoleum tot Columbarium Jarenlang stond de grafkapel van Pieter Kruijff Bartholomeuszn er op begraafplaats Oud-Kralingen verwaarloosd bij. Het kleine gebouwtje dicht bij de aula stond wel acht jaar in de steigers te verkommeren. De kapel met grafkelder is gebouwd in 1911 en werd tot 2006 gebruikt als familiegraf van de familie Kruijff. Daarna werden de kisten weggehaald en op een andere plek op de begraafplaats bijgezet, omdat het gebouwtje te bouwvallig werd. De grafkapel – of het mausoleum – is weliswaar een rijksmonument, maar er was nooit geld om het grondig op te knappen. Echter, in 2013 werd er een subsidie van de Provincie Zuid-Holland toegezegd, en ook de Stichting Volkskracht wilde bijdragen aan een restauratie. En na een gedegen voorbereiding door restauratie-architecten ir. A. Backx en N. Langelaan kon in april 2014 de restauratie een aanvang nemen. Het werk is nu bijna voltooid. Op zaterdagmiddag 30 mei zal de grafkapel in aanwezigheid van (uitsluitend) genodigden opnieuw in gebruik worden gesteld door Rotterdams’ burgemeester Aboutaleb. In het weekeinde daarna is het gebouwtje open voor bezichtiging: zaterdag 6 en zondag 7 juni tussen 12 en 16 uur. De grafkapel krijgt een nieuwe functie. Vanaf de begane grond gaat nog steeds de originele ijzeren trap naar de benedenruimte. De vloer daarvan is voorzien van mooie tegels, die nog in goede staat verkeren. In deze benedenruimte zal een columbarium ingericht worden. Er komen langs de wand ongeveer 135 kastjes waar urnen in gezet kunnen worden. Deze kastjes zijn voor korte of langere tijd te huur. Zij kun-

nen naar wens met een zelf gekozen voorzijde transparant afgesloten worden of open blijven zodat de urnen nog zichtbaar zijn. Er komen ook grotere kastjes waar meerdere urnen in bijgezet kunnen worden. Na het open weekeinde is de kapel alleen nog maar toegankelijk voor mensen die een kastje huren voor één of meerdere urnen. De grafkapel is in Neo-Romaanse stijl gebouwd en is ca 9 meter hoog. Boven op de koepel staat een lantaarn (het torentje). Het gebouw is voorzien van prachtige glas-in-loodramen met funeraire symbolen. De bakstenen muren zijn geheel bekleed met prachtig gedetailleerde Belgisch hardsteenplaten welke gefrijnd zijn. Alle gebarsten en gebroken hardsteenplaten zijn gerepareerd. Hier en daar moesten er nieuwe stukjes ingezet worden. De kapel heeft prachtige marmeren vloeren en lambriseringen. In de vier hoeken van de kapel bevinden zich vier zitnisjes, geflankeerd door Bleu-Belge marmeren zuilen. Het stucwerk in de koepel en op de muren is opnieuw aangebracht door een restauratie­stukadoor met speciale mortels die de zoutuitbloei moeten tegengaan. Er is een led-verlichting aangebracht, die ­binnen de 7 meter hoge koepel gaat aan­ lichten. De buitenkant van de 9 cm dikke betonkoepel was oorspronkelijk gestukadoord met een zandsteengele mortel die zwaar vervuild was en losliet. Ook hier is hard aan gewerkt: nu de restauratie klaar is prijkt weer een goudgeel dak boven het grijze natuurstenen gebouwtje. Caleidoscoop – p. 12

Een reisleider die ons daarbij goed helpt is Fik Meijer. Na zijn pensionering als hoogleraar oude geschiedenis heeft hij met ongekende snelheid zijn kennis over landen rond de Middellandse zee en zijn duikontdekkingen in die zee op papier gezet. De biografieën Paulus, een leven tussen Jeruzalem en Rome en Paulus’ zeereis naar Rome zijn uitermate boeiende aanvullende kennis bij het boek Handelingen. En in Macht zonder grenzen geeft hij een helder inzicht in Rome en zijn imperium. In zijn laatste verschenen boek neemt hij ons mee op een snelle rondreis door Italië, Rome, Napels, Griekenland, Turkije en gelijktijdig vertelt hij een aantal belevenissen als reisleider. Interessant en amusant, deze overpeinzingen in Muren van alle tijden. Wanneer je dit leest, ben je voor slechts 15 euro al op reis in de Levant. Ga mee met Fik en geniet! Gijs Roodhorst

Gebed op de 5e mei God van vrede en vrijheid, maak mij vrij van het geloof in het recht van de sterksten en het gelijk van de rijksten, maak mij vrij om U te dienen, elkaar op te bouwen, en onvermoeibaar te zoeken naar wegen van recht en vrede en zorg voor uw schepping, maak mij vrij om ruimte te maken voor de verdrukten en verjaagden die hier hun toevlucht zoeken, zodat er tekenen zijn van uw Rijk op het slagveld van deze wereld, door Jezus Christus onze Heer. Amen. (naar een gebed van de Raad van Kerken)

Vorig jaar bleek de rubriek ‘Vakantietijd en kerkbezoek’ in de smaak te vallen. De redactie wil de komende maanden weer graag publiceren wat u in uw vakan­tie heeft geïnspireerd tijdens bijvoorbeeld het bezoek aan een kerk of ander monument. We starten deze maand met een bezoek aan Saintes-Maries de la Mer in Zuid Frankrijk.

Vakantietijd en kerkbezoek In het zuiden van de Camargue, in Frankrijk aan de Middellandse Zee, ligt het mooie dorpje Saintes-Maries de la Mer. Wie hier op 24 en 25 mei vertoeft, wordt verrast door de aanwezigheid van honderden woon­wagens. Heel oude, versierde woonwagens en ook moderne. Ze zijn afkomstig uit heel Europa, maar vooral uit de Balkan. De bewoners zijn zigeuners, die gekomen zijn voor hun jaarlijkse pelgrimage. De geschiedenis daarvan is heel oud. De legende vertelt dat discipelen van Christus als straf voor hun geloof door Herodes Agrippa

de zee werden opgedreven in een boot zonder zeil of roeispanen. Onder hen waren: Maria Salome (de moeder van Johannes), Maria Jacoba (zuster van de maagd Maria), Maria Magdalena, Lazarus en zijn zuster Martha, met anderen. Volgens de legende dreigde het scheepje ter hoogte van de Rhône te vergaan. Zwarte Sara stond aan het hoofd van een grote groep zigeuners. In een visioen had ze de komst van de vrouwen gezien. Zij wierp haar rok als een vlot op het water en daarmee bereikten de schipbreukelingen de vaste wal. Sedert die tijd is Zwarte Sara de beschermheilige van de zigeuners. Het is een bijzondere belevenis beide dagen mee te maken. Op 24 mei begint de dag met een mis in een stampvolle kerk met in de crypte het beeld van Sara. Alleen haar zwarte hoofd is zichtbaar want meerdere kledingstukken beschermen haar. Na de mis wordt ze door vier mannen naar zee gedragen. Wanneer het water

Orgelmuziek voor Pinksteren Op zaterdag 23 mei geeft Wouter van der Wilt zijn eerste concert van dit seizoen in de Hoflaankerk. Het concert staat in het teken van de jaarlijkse meiserie ‘bewegen – bewogen’ van Rotterdam Orgelstad, die in tal van Rotterdamse kerken plaatsvindt. Wouter speelt pinkstermuziek van Bach, Buxtehude, Böhm en Karg-Elert. Hij zal ook improviseren over een bekend pinksterlied. Mendelssohn schreef zijn meeslepende Praeludium en Fuga opus 35 eigenlijk voor piano, maar op orgel komt deze muziek ook verrassend goed tot zijn recht. Verder staat de grootse derde orgelsonate van Ritter op het programma. Het concert begint om 20 uur. De verrichtingen van de speler kunnen via de beamer gevolgd worden. De entree is gratis, er is een collecte na afloop. De koffie staat voor u klaar! Van harte welkom!

tot aan hun middel staat, keren ze om. Honderden zigeuners en belangstellenden lopen al biddend, dansend en zingend mee. Terug in de crypte, die spaarzaam is verlicht, maar waar honderden kaarsen staan te walmen, ziet het zwart van de mensen en de roet. De tweede dag wordt na de Hoogmis een boot, met daarin de beelden van Maria Salome en Maria Jacoba naar zee gedragen, symbolisch te water gelaten en weer naar de wal gebracht. Een grote optocht met versierde wagens, mannen te paard, spelende kinderen en muziek trekt door het dorp. Het is een spiritueel gebeuren voor de zigeuners, waarin dorpelingen en vele niet-dorpsbewoners en belangstellenden delen in vroomheid, dans en familie-ontmoetingen. Mocht u ooit in de gelegenheid zijn: beleef het mee! Jeannette Moerman en Gijs Roodhorst

[advertorial v.d. Regenboog]

Onder de Regenboog Voor verlies en rouw Na het verlies van een dierbare komt er aanvankelijk veel op je af: er moeten heel wat zaken geregeld worden, er zijn daardoor meerdere contacten nodig en dat brengt veel drukte met zich mee. Na zo’n hectische periode lijkt alles tot stilstand te komen. De naaste omgeving en de hele wereld gaan ‘gewoon’ weer verder. Maar dat geldt niet voor jou! Dat kan de ontreddering en mogelijke gevoelens van verdriet en eenzaamheid groot maken.

• Samen met een rouwbegeleider zoeken naar een mogelijkheid om door middel van kunstzinnige uiting of het schrijven van uw eigen verhaal het verdriet vorm te geven • Deelnemen aan een gespreksgroep voor rouwenden.

Met anderen praten over het verlies, je daarbij gehoord voelen en erkend, kan veel steun geven. Het delen van emoties, soms samen door een dal gaan, aanspraak hebben en horen hoe anderen met hun verdriet omgaan, kunnen Palliatief centrum De Regenboog biedt daar- hulpmiddelen zijn. om vanuit christelijk, maar vooral vanuit Deze groepen worden begeleid door deskunmenselijk oogpunt voor nabestaanden een dige gespreksleiding. aantal activiteiten aan. Informatie, datums, maken van een afspraak: Deze bestaan uit: Karin Bakker, Palliatief Centrum De Regenboog • Individuele gesprekken met de geestelijk Oudedijk 11, 3062 AB Rotterdam verzorger van ons centrum. (010) 27 26 444 | [email protected] Caleidoscoop – p. 13

Van de Stichting La Sonrisa Naranja Met enige regelmaat wordt in onze kerkdiensten gecollecteerd voor La Sonrisa Naranja: de huisartsenpost en medische kliniek van Els van der Linden en haar man in een sloppenwijk in de stad Guayaquil in Ecuador. En bij het ‘Samen eten’ in Pro Rege is het vaste prik dat Nico van Veen zijn lieveheersbeestje met spaargleuf laat rondgaan voor de kliniek. Hier is een update over de activiteiten:

Drie fantastische feesten! •  Het kerstfeest was weer een prachtig evenement. Er waren cadeautjes voor 300 kinderen, een paar clowns, een taart, ballonnen, cola en snoep. Alle kinderen werden geschminkt en er waren danswedstrijden. •  In januari hebben we voor 30 kinderen (1-5 jaar) een speelmiddag georganiseerd in een superdeluxe kinderopvang waar normaal de kinderen van de meer welgestelde Ecuadorianen de dag doorbrengen. Terwijl ze zich te goed deden aan koek en limonade, vloog de middag voorbij. Deze activiteit werd gesponsord door de Protestantse Wijkgemeente in Kralingen. •  Gesponsord door Wings of Support, het personeelsfonds van KLM en Martinair, gaan weer 60 pubers een weekend met de bus naar het strand. Slapen in een echt hotel met warm

stromend water en eten in een restaurant; een belevenis die ze niet snel zullen vergeten.

Gratis bij de dokter! Midden februari werden meer dan 250 patiënten kosteloos geholpen. Ook de medicijnen waren gratis. Er is steeds meer vraag naar consulten door specialisten. Een orthopeed, cardio­ loog en psycholoog zijn inmiddels bereid hun diensten te verlenen tegen een verlaagd tarief.

Summerschool Met kleuren, plakken en knippen worden de kinderen van straat gehouden in de twee maanden lange schoolvakantie. Onder leiding van een gediplomeerde onderwijzeres, gesteund door een aantal vrijwilligers, wordt tegelijkertijd geprobeerd hun niveau van lezen en rekenen te verhogen. We trachten hen te motiveren om naar school te blijven gaan om ze later betere kansen te geven op de arbeidsmarkt.

TV-wens gehonoreerd! Goededoelenfietser Dirk Spits heeft nu voldoende geld bij elkaar gefietst voor een televisie in de wachtkamer – zodat naar educatieve filmpjes over gezondheid en ziektes gekeken kan worden. De tv wordt aangeschaft!

De penningmeester schrijft: Dankzij enkele onverwachte giften is 2014 financieel gezien toch nog positief afgesloten. Per maand is € 1200 nodig om huur en de driemaandelijkse gratis dagen te bekostigen. Van de vaste donoren komt ca. € 550 per maand binnen, een tekort derhalve van € 650. Minimaal € 5000 per jaar willen we aan andere uitgaven besteden. De Stichting zoekt meer bedrijven, stichtingen of fondsen die goede doelen ondersteunen. Indien u zo’n donor kent of wilt zijn, mail [email protected]. Belastingvoordeel is er: zie Belastingdienst.nl/periodieke giften Meer informatie: info@lasonrisanaranja of kijk op www.lasonrisanaranja.nl P.S.: Els van der Linden wenst ons een prachtige lente, één van de dingen die zij het meest mist van Nederland.

Ontmoetingen met onze buurkerken in Rotterdam Na de geweldige Carol Evensong in november 2014 met wel 11 koren, muzikanten en ensembles gaat de tijd gewoon door en is het zomaar weer maart 2015. Tijd dus om de contacten weer eens aan te halen of te vernieuwen. Er stonden een paar gemeentes op ons lijstje: De Koreaanse kerk in Prins Alexander, de Mehaber kerk in het centrum, de Kaapverdiaanse kerk in Delfshaven Voor we naar de Koreaanse kerk gingen, hadden we eerst contact gelegd met een gemeentelid. We werden hartelijk ontvangen, noteerden onze naam op een blaadje en kregen een plaats toegewezen in de kerkzaal. De dienst was in het Koreaans, maar alle teksten, inclusief de preek, kon je volgen op de beamer in het Engels. Dit was niet voor ons, maar vooral voor de Koreanen met een anderstalige partner of hier grootgebracht en die zelf de taal niet zo machtig zijn. Voor ons was het een uitkomst en volgden zo de lezingen en de preek. Daar tussendoor klonk hun prachtige koorzang. Wat ons opviel was de gemiddelde leeftijd van de kerkgangers: velen rond de veertig. Toen we ineens onze naam hoorden en we staande

werden toegezongen, begrepen we waarom we dat op een briefje hadden moeten schrijven. We waren welkom!

De Mehaber kerkt van 14.30 uur tot 17.00 uur. Ik had niet gebeld van tevoren, dus klopte ik zo aan en nam plaats in hun kerkzaal. Dat was, achteraf, geen goed idee. De dienst werd geleid door iemand die sprak in het Amhaars, een taal die gesproken wordt in Ethiopië. Omdat niemand wist van mijn komst, wist ook niemand dat ik er helemaal niets van begreep. Ik ben na een uur opgestaan, werd vriendelijk Caleidoscoop – p. 14

toegeknikt en ben weggegaan. De volgende keer zal ik eerst contact leggen. Dan zal het zeker goed komen. Bij de Kaapverdianen was vorig jaar een nieuwe pastor gekomen: Dr. Theodor Wubbels. Een missionaris, geboren in Groningen, die de wereld gezien had en thuiskwam op het Marconiplein. Het verschil met onze vorige ontmoetingen bij de Kaapverdiërs – toen zonder pastor, nu met – was te merken: de kerkdienst om 12.00 uur puilde uit, terwijl er om 10.00 uur ook al een dienst was geweest! En wat een kinderen! Om jaloers van te worden! In ons gesprek met de pastor na afloop kwam ter sprake met welke problemen deze gemeente te maken heeft: geldzorgen, huisvestings- en (vooral) relatieproblemen. Geen gemakkelijke opgave om herder te zijn van zo’n grote parochie. We kregen van allen de zegen mee ook voor onze gemeente! Hennie van der Linden (foto: het koor van de Mehaberkerk bij de Carol Evensong)

Collectes wijkgemeente Protestants Kralingen

Kerkdiensten in Kralingen in mei • = diensten van Pro­testants Kralingen. Zondag 3 mei hoflaankerk • 10.00 uur ds Laurens Korevaar 17.00 uur (wijkgemeente Kralingen West) pro rege 10.00 uur ds B. Oosterom uit Oudewater verrijzeniskerk 09.30 uur ds E-J. Vledder

Pinksteren, zondag 24 mei hoflaankerk 10.00 uur ds M.C. van Pelt 17.00 uur Pinksterzangdienst avenuekerk (Avenue Concordia 111) • 11.00 uur ds Danny Zinhagel en ds Ilse Hogeweg (gezamenlijk met e.b.g.) verrijzeniskerk 09.30 uur ds E-J. Vledder en ds G. Geitenbeek

Zondag 10 mei Zondag 31 mei hoflaankerk hoflaankerk 10.00 uur dhr G.M. van Meijeren • 10.00 uur ds Rian Veldman 17.00 uur dhr G.J. Anker 17.00 uur ds M. van der Zwan, uit Westbroek pro rege pro rege • 10.00 uur ds Rian Veldman, met tienernevendienst 10.00 uur ds B.F. Bakelaar, uit Krimpen a/d Lek • 19.30 uur Taizéviering immanuelkerk immanuelkerk 10.00 uur ds E-J. Vledder 10.00 uur ds L. Korevaar Zondag 7 juni Hemelvaartdag, donderdag 14 mei hoflaankerk hoflaankerk 10.00 uur ds M.C. van Pelt en • 10.00 uur ds Ilse Hogeweg, gezamenlijke dienst dhr G.M. van Meijeren, Belijdenisdienst verrijzeniskerk 17.00 uur ds J. Snaterse, uit Vlaardingen 9.15 uur ds E-J. Vledder pro rege • 10.00 uur ds Ilse Hogeweg, Jongerendienst Zondag 17 mei immanuelkerk hoflaankerk 10.00 uur ds E-J. Vledder • 10.00 uur ds Ilse Hogeweg 17.00 uur dhr G.M. van Meijeren pro rege 10.00 uur ds M.C. van Pelt immanuelkerk 10.00 uur ds G. Koelman, Heilig Avondmaal termaathuis 16.30 uur ds L. Korevaar

Zondag 14 juni • 10.00 uur ds Rian Veldman 17.00 uur ds L. Wüllschleger, uit Amersfoort pro rege 10.00 uur dhr D. van der Kraan immanuelkerk 10.00 uur ds Ilse Hogeweg

Programma V&T; vergaderingen; etc.

Zie ook: www.protestantskralingen.nl –> agenda

Activiteiten in mei

zaterdag 23 mei, 11.00 uur, Museum Boijmans

informatie: ...

informatie: ds Ilse Hogeweg, [email protected]

Pinksterbezinning in Boijmans

donderdag 7 mei, 10 uur, Oosterkapel

dinsdag 26 mei, 20 uur, Pro Rege

informatie: Gijs Roodhorst, [email protected]

informatie: ds Ilse Hogeweg, [email protected]

Ontmoetingskring Prinsenland

Gesprek over de Mammon

dinsdag 12 mei, 20 uur, Hoflaankerk

zaterdag 30 mei, 14 uur, Hoflaankerk

informatie: Cees Jacobse, [email protected]

informatie: Annie van Hoof, [email protected]

Wijkraad Kerkrentmeesters (Hervormd)

Kerkpleinmiddag

maandag 18 mei, 20 uur, Hoflaankerk

Repetitie Cantorij

informatie: Elsa Oosterhuis, t (010) 447 13 07 dinsdag 19 mei, 20 uur, Hoflaankerk

College van Kerkrentmeesters Herv. Kralingen informatie: Cees Jacobse, [email protected] donderdag 21 mei, 14.30 uur, Hoflaankerk

Gesprek Bijbelkringgroep met Veldacademie

Samen eten in Pro Rege menu: •  Pastabuffet • IJs met vruchten

informatie: ds Ilse Hogeweg, [email protected] donderdag 21 mei, 20 uur, Hoflaankerk

Kerkenraad

informatie: Pim van Loon, [email protected]

8 maart Kerk Kerk-in-Actie, vakanties ... 22 maart Kerk Diaconie, algemeen In de zendingsbussen zat € 11,15

€ 140,84 € 163,00 € 186,72 € 230,04

Pro Rege 1 maart 15 maart 29 maart

Kerk Voorjaarszendingsweek Kerk Eyes on Ghana Kerk Havenzicht

€ 158,33 € 199,32 € 136,21 € 164,76 € 152,11 € 157,98

Spaardoosjes en gift De Spaardoosjes voor de jonge kerken in Bangladesh hebben het mooie bedrag van € 359,10 opgebracht. Ontvangen via ds Ilse Hogeweg € 20,–.

Inzamelingen in mei: Zondag 3 mei en zondag 17 mei Op deze beide zondagen wordt in de Hoflaankerk uw bijdrage gevraagd voor het brede werkterrein van de diakenen, zoals hulp bij armoede, extraatjes in verzorgingshuizen.

Zondag 10 mei In Pro Rege wordt op 10 mei ingezameld voor het werk van de Pauluskerk onder dak- en thuislozen, waaronder ook vele vreemdelingen. Zonder hulp wordt hun situatie nog slechter.

Donderdag 14 mei Hemelsvaartdag wordt in de Hoflaankerk voor het jeugdwerk gecollecteerd. Catechese, activiteiten en studiemateriaal worden uit uw bijdrage bekostigd.

Pinksterzondag 24 mei

maandag 4 mei, v.a. 19.30 uur, t.o. Pro Rege

Kranslegging bij Steen van miljoenen tranen

Hoflaankerk

vrijdag 8 mei 17.30 uur ontvangst 18.00 uur eten | € 5,–

Caleidoscoop – p. 15

aanmelden bij Nico van Veen, t 452 68 72 inschrijven zondag 3 mei

Het grote Zendingsfeest vieren we bij de EBG. Er zijn drie inzamelingen, de eerste en de derde zijn voor de EBG-Rotterdam, de tweede collecte is voor het zendingsproject ‘Tafeltje dekje’: De broeders en zusters in Jamaica hebben het zwaar. De economische crisis heeft daar ook toegeslagen. Het toerisme loopt terug en alles wordt duurder. Vooral de ouderen in de hoofdstad Kingston zijn hier de dupe van. De plaatselijke Broedergemeenten springen bij door voedsel te geven, vrijwilligers koken wekelijks een warme maaltijd voor hen. Ook deelt de kerk zo nu en dan voedselpakketten uit verleent, gratis medische en pastorale zorg. Ongeveer 150 mensen krijgen op dit moment hulp.

Zondag 31 mei De Krimtataren vormen een minderheidsgroep op de Krim. Een Bijbel in hun eigen taal komt dit jaar. Deze zal 9 euro kosten. Kerk in Actie wil het drukken van 2000 stuks mogelijk maken! Daarom deze inzameling.

Bij de erediensten We lezen deze zondagen van Pasen onder meer uit Hooglied. Het lied der liederen is het heilige der heiligen, zo schreef rabbi Akiba ben Joseph rond 135 (Sjir ha Sjir ha’sjirim kodesh kodashim). In de synagoge wordt Hooglied met Pasen gelezen, vanuit het besef dat God zijn geliefde volk Israël heeft verleid weg te trekken uit Egypte naar het beloofde land. Zo trok Hij een spoor van liefde door de woestijn. Het is een allegorische manier van lezen die wij niet meer gewend zijn. Wij lezen vooral hoe heerlijk zintuiglijk dat boekje Hooglied over de liefde spreekt. De heilige abt Bernard van Clairvaux (1090-1153) schreef in een van zijn preken over Hooglied: ‘Wat een kus is kom je beter te weten doordat iemand er een op je wang drukt, dan doordat hij het met woorden uitdrukt.’ Hooglied wijst ons op de veelzijdige, zintuiglijke ervaring van de liefde, met haar hoogtepunten én dieptepunten; liefde is bitterzoet. Het roept de vraag op deze lentetijd – waarin alles groeit en bloeit, kleurt en geurt – hoe zintuiglijk onze ervaring van de liefde van en tot God is?

Zondag 3 mei Vijfde zondag van Pasen, ‘Cantate’ • lezingen: Deuteronomium 4: 32 - 40, Johannes 15: 1 - 8 • 2de collecte: diaconie algemeen

Hoflaankerk, 10 uur: ds Laurens Korevaar Op deze zondag voorafgaand aan 4 en 5 mei staan we stil bij wat vrijheid is. De meesten van ons weten niet beter dan dat we in vrijheid leven. Tegelijk is onze vrijheid problematisch: we voelen ons innerlijk vaak niet vrij, we worstelen met zaken als vrijheid van meningsuiting. Echte vrijheid hoeft echter niet bevochten te worden, maar is een gegeven goed. Deze wordt ons gegund door de God van Israël (Deuteronomium 4) en bevestigd door Jezus Christus. Gods dienst (ook: godsdienst) is dan ook de beste waarborg voor vrijheid. Hoe deze werkt laat de wijnstok (Johannes 15) ons zien: door de binding aan de persoon van Jezus kunnen wij als vrije mensen leven.

Zondag 10 mei Zesde zondag van Pasen, ‘Rogate’ • lezingen: Hooglied 7: 1 - 8: 4 en 1 Johannes 4: 7 - 21 • 2de collecte: Pauluskerk

Pro Rege, 10 uur: ds Rian Veldman Tienernevendienst Op deze zesde zondag van Pasen staat de liefde centraal. We zijn aangekomen bij het hoogtepunt van het lied der liederen. In het Hooglied treden twee hoofdpersonen op: een ‘zij’, de ‘Sjoelammitische’ en een ‘hij’, mijn geliefde (dodi in het Hebreeuws). Zij verlangen met alles wat in hen is naar elkaar, dat komt in deze

erotische liefdeszang tot een hoogtepunt. In de brief van Johannes wordt ook gesproken over de liefde, de liefde tot God en tot elkaar. Er is vaak onderscheid gemaakt tussen eros (de begerende liefde die de ander wil bezitten) philia (vriendschap) en agape (de liefde die zichzelf wegschenkt, naastenliefde). Maar kunnen we die wel zo netjes uit elkaar houden? De lezingen van vandaag willen ze bij elkaar houden, een hele uitdaging! Zondag 10 mei, 19.30 uur, Pro Rege Taizé-viering

Hemelvaartsdag, 14 mei Lezingen: Lukas 24: 49 - 53 en Efeziërs 4: 1 - 13 • 2de collecte: Jeugdwerk

Hoflaankerk, 10 uur: ds Ilse Hogeweg Gezamenlijke dienst met wijkgemeente Kralingen-West • m.m.v. muziekgroep (viool en piano) • koffie na de dienst ‘Heer, komt in deze tijd ... uw heerschappij?’ Het diepzinnige hemelvaartslied 662 zal ons themalied zijn op deze bijzondere Hemelvaartsdag. Het is namelijk ook 14 mei, de dag dat 75 jaar geleden het grote bombardement op Rotterdam plaatsvond, de binnenstad verwoest werd, 650 - 900 mensen gedood werden en 80.000 mensen dakloos raakten. Juist op deze dag lezen wij en denken wij aan Jezus’ afscheid van zijn leerlingen, zijn opdracht aan hen en zijn opgaan in de hemel. Hoe goed is het, om gezamenlijk te weten en te zingen, dat wij door Jezus Christus gezegende mensen zijn, die mogen gedenken, die mogen bidden ook voor wat te groot is om te beseffen, en die mogen uitzien naar Gods toekomst – ondanks alles.

Zondag 17 mei Zevende zondag van Pasen: ‘Weeskind’ • lezingen: Hooglied 8: 5 - 14 en Johannes 17: 14 - 26 • 2de collecte: Diaconie algemeen

Hoflaankerk, 10 uur: ds Ilse Hogeweg Jezus bidt voor zijn leerlingen en voor de wereld. Een gedeelte uit dit ontzagwekkende gebed lezen wij deze zondag. In het Johannesevangelie speelt liefde een grote rol, Jezus’ gebed eindigt met de liefde van God. Daarnaast lezen en overwegen wij Hooglied 8. Met wonderlijke uitdrukkingen, maar ook met die bekende woorden: ‘sterk als de dood is de liefde’. Over de reikwijdte van deze woorden ben je niet snel uitgedacht. Na afloop van deze dienst worden belangstellenden uitgenodigd voor ‘Keek op de preek’. Na deze dienst is weer ‘Keek op de Preek’. Een gesprek over de preek aan de hand van een aantal vragen. Mét cake natuurlijk! Caleidoscoop – p. 16

Zondag 24 mei, Pinksteren Pinksteren • lezing: Handelingen 2: 1 - 11 • 2de collecte: Hulp aan de Broedergemeenten in Jamaica.

Avenuekerk, 11 uur: ds Danny Zinhagel en ds Ilse Hogeweg Gezamenlijke dienst van de EBG en onze wijkgemeente in de kerk van de EBG (Avenue Concordia 111) • Avondmaal • koffie na de dienst Samen met onze zusters en broeders van de Evangelische Broedergemeente mogen we het feest van Pinksteren vieren. De Geest, die ons troost en leidt, de Geest, die ons soms brengt waar we niet willen zijn, de Geest, die in ons bidt en zucht. De Geest, die ons verbindt: hoe goed om dit als geloofsgemeenschappen samen te vieren. ‘Wij weten het nu zonneklaar: al ging Hij van ons heen/ wat Hij beloofd heeft maakt Hij waar; wij zijn niet meer alleen.’ Koek- en cakebakkers gevraagd! Onze gemeente is gevraagd om koek en cake mee te nemen voor bij de koffie na afloop van de dienst. Zelfgebakken is heel leuk, maar neem toch vooral wat lekkers mee om met elkaar te delen!

Zondag 31 mei Zondag Trinitatis • lezingen: Exodus 3:  1 - 6 en Johannes 3:  1 - 16 • 2de collecte: Werelddiaconaat

Hoflaankerk, 10 uur: ds Rian Veldman Na de dienst koffie bij Annie en Peter van Hoof De zondag van het uitroepteken en van de dubbele punt. Na alles wat er is gevierd en beleden, van Advent tot en met Pinksteren, van geboorte, via besnijdenis en doop, lijden, sterven en opstanding, hemelvaart, het feest van de uitstorting van de Geest, nu de lofzang op Vader (Kerst) Zoon (Pasen) en Geest (Pinksteren). Het is nu aan de gemeente om uit dit geheimenis te leven, telkens opnieuw te leven op de adem van Gods Geest. Zoals Mozes zich laat aanvuren door Gods vuur bij de berg Horeb en gaandeweg leert leven uit het geheim van Gods Naam: Ik-zal-er-zijn.

Concert: het lied der liederen Het Erasmuskamerkoor heeft een programma samengesteld, geïnspireerd door het Hooglied. Enkele van de interpretaties van het Hooglied door de eeuwen heen (• mystieke tekst • Christus als geliefde van de ziel • liefdesliederen vol vitaliteit en sensualiteit) komen tot leven in een concert met vooral prachtige muziek, gedichten en een theologisch-literaire verduidelijking door ds Rian Veldman. Zaterdag 30 mei 20.15 uur in de Pelgrimvaderskerk in Rotterdam Delfshaven. www.erasmuskamerkoor.nl