Burgercomité herindeling Haren Analyse van de Herindelingskrant Op 20 februari j.l. liet de gemeente huis aan huis een krantje over het voorlopige raadsbesluit bezorgen. Om de inwoners van Haren voor te bereiden op de burgerraadpleging van 19 maart. We nemen een rijtje opvallende punten met u door. Maar eerst de vraag die velen bezighoudt: is deze krant objectief? Objectief wil zeggen: een zaak van alle kanten bekijken en belichten, voor- en nadelen noemen zonder een bepaalde voorkeur of kleuring te laten blijken. Meningen van de voorstanders en van de tegenstanders weergeven. Iemand die objectief wil oordelen, moet zich dus allereerst in die pro’s en contra’s verdiepen. Hoe is dat met deze krant gegaan? De schrijvers van de krant werkten onder regie van het college van B&W. De fracties van de gemeenteraad mochten geen bemoeienis met de inhoud hebben, want de burgemeester vond dat niet nodig. De tekst is wel vooraf bekeken door een ‘onafhankelijke commissie’ (bron: persbericht coalitiefracties d.d. 21 februari). Deze commissie heeft echter geen contact gezocht met de fracties die tegen het voorlopige fusiebesluit stemden. De argumenten en meningen van die fracties zijn in de krant alleen in de vorm van een paar losse opmerkingen weergegeven, en meestal meteen geneutraliseerd. Het is ook de vraag of de commissie in de korte tijd die haar ter beschikking stond, voldoende gelegenheid heeft gehad zich in het complete en complexe dossier, alle pro’s en contra’s, te verdiepen. Uit het feit dat de commissie blijkbaar geen aanleiding heeft gezien de krant tegen te houden, mag dan ook niet worden geconcludeerd dat de informatie in de krant objectief is. Antwoord: de krant is niet objectief. Hij geeft hoofdzakelijk de pro-Groningse info van B&W en de mening van de raadsleden die voor het fusiebesluit stemden. ‘uitvoerig onderzoek’ De Herindelingskrant begint met te stellen dat de gemeenteraad op basis van uitgebreid onderzoek een besluit nam. De feiten zijn anders. Op 2 september 2013 was er een bijeenkomst in het gemeentehuis waar de inwoners van Haren voor het eerst informatie zouden krijgen over de herindeling. Kort daarvoor had de gemeente een enquêteformulier verspreid, om te zien wat de Harenaars met de herindeling wilden. Op die bijeenkomst zeiden veel burgers dat ze eerst meer informatie over de mogelijkheden en consequenties van herindeling wilden. De burgemeester antwoordde: ik heb geen informatie. Ze vertelde intussen wel uitvoerig wat de Provincie wilde: Haren bij de Stad. Tynaarlo was niet aan de orde, want dat ligt niet in de provincie Groningen. Dat was 2 september. De raad moest (van de provincie en van de burgemeester) vóór 1 december een principebesluit over de toekomst van Haren nemen. De voor 14 oktober geplande besluitvorming over de herindeling werd op voorstel van het college van B&W uitgesteld tot 25 november omdat er nog onvoldoende informatie was. Tien dagen vóór 25 november werd het aanvullende onderzoek aan de raad toegestuurd. Door de oppositiepartijen en insprekers, waaronder het burgercomité, werd erop gewezen dat de verstrekte informatie onvolledig en nogal eenzijdig was.
1
hoe uitvoerig is de krant? Bijvoorbeeld de rijkstaken die naar de gemeente worden overgeheveld – de belangrijkste reden voor onze herindeling: welke informatie geeft de Herindelingskrant daarover? Niets. hoe objectief is het ‘uitvoerig onderzoek’? Het onderzoek geeft de indruk dat eenzijdig naar een conclusie is toegewerkt. Het getuigt van dezelfde aanpak als waarmee de Herindelingskrant is gemaakt. Alle vragen die gemeenteraadsleden in september, oktober en november 2013 over Tynaarlo stelden, zijn door B&W en de coalitie als irrelevant van tafel gewerkt. Al die tijd is in de gemeenteraad nooit gebleken dat de burgemeester en de coalitiepartijen die haar steunden, de optie-Tynaarlo even grondig als de optie-Groningen wilden onderzoeken. Objectief is: een zaak onpartijdig van alle kanten bekijken, en openstaan voor pro en contra. Klik hier om het onderzoek te lezen, en zie hoe daar de aansluiting met Groningen alleen maar voordelen laat zien, en fusie met Tynaarlo alleen maar nadelen. wat is de rol van de burgemeester? Dit is een gevoelige kwestie, want we zagen dat als iemand naar onze waarnemend burgemeester wijst, de coalitiepartijen ogenblikkelijk boos worden en excuses eisen. We houden ons daarom bij de droge feiten. De wet zegt dat de burgemeester de voorzitter van de raad is. Als lid van het college van B&W kan de burgemeester speciale uitvoerende taken krijgen. Onze burgemeester heeft op zich genomen de herindeling van de gemeente Haren te leiden. Ze heeft er nooit een geheim van gemaakt dat ze de wens van de Provincie (Haren sluit zich bij Groningen/Ten Boer aan) de beste – de enige - keus voor Haren vindt. Als voorzitter van de gemeenteraad behoort een burgemeester onpartijdig te zijn, maar als lid van het college van B&W kiest een burgemeester (in de besloten kring van de vergadering, nooit in het openbaar) partij. In de Herindelingskrant wordt mevrouw Vlietstra als burgemeester en als ‘schakel’ tussen gemeenteraad en B&W gepresenteerd. Ze kiest daar nadrukkelijk partij, namelijk de kant van Groningen. Als burgemeester hoort ze onpartijdig te zijn. Als burgemeester in deze schakelmodus vindt ze dat blijkbaar niet nodig. ‘het landschap van Haren is goed beschermd’ (blz. 4) Goed beschermd, en bovendien, zegt de Herindelingskrant, is veel landschap eigendom van instanties als het Groninger Landschap, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten’, en daar gaan gemeente en provincie niet over. Nou ja, is dat echt zo veel landschap? Natuurmonumenten heeft het Noordlaarderbos. De Harener Wildernis, de oeverlanden in de Oostpolder en Onnerpolder en het Hemrik zijn van Groninger Landschap. Staatsbosbeheer heeft Appelbergen en het Quintusbos. Tikkeltje overdreven om dat veel te noemen. Wat wil de Herindelingskrant hiermee suggereren? Is het andere landschap van Haren zoals de krant zegt ook zo goed beschermd? De Esserweg en de Vestdijklaan zijn nu de gemeentegrens met Groningen. Als die grens wegvalt, is de gemeenteraad van Groningen de instantie die de bestemming (en de bescherming) van de weilanden in Haren-Noord vaststelt. En van alle andere grond die geen beschermde natuur is. 2
‘kanttekeningen Groningen’ en ‘kanttekeningen Tynaarlo’ (blz. 5) De afstand tussen inwoners en ‘gemeente’ (Groot-Groningen, 230.000 inwoners) kan worden verkleind ‘als we bijvoorbeeld een Harense wijk- of dorpsraad oprichten’. Niet duidelijk is wat die dorpsraad kan uitrichten voor Harenaars die van ambtenaren afhankelijk worden (jeugdzorg, sociale uitkering, ondersteuning ivm werk of hulpbehoevendheid). Het klinkt een beetje makkelijk om het verschil tussen grootschaligheid en kleinschaligheid met een opmerking over een dorpsraad te laten wegsmelten. De Herindelingskrant sleept de provinciegrens er dan nog eens bij om de optie-Tynaarlo moeilijk te maken. En dat terwijl zowel de Provincie Groningen als de Provincie Drenthe hebben uitgesproken dat die grens geen belemmering is. Deze informatie is dus gewoonweg misleidend. Verder waarschuwt de krant dat Haren veel samenwerkingen met gemeenten en organisaties in Groningen moet loslaten en in Drenthe moet opbouwen. Hier wordt het patroon van de krant zichtbaar: problemen met Groningen lossen we op, problemen met Tynaarlo zijn ‘ingewikkeld, tijdrovend en duur’. ‘Wat zegt de provincie?’ (blz. 5) De krant: de fusiemogelijkheden zijn getoetst aan de criteria van de Provincie, en de optieGroningen/Ten Boer scoort aldus het beste. De krant noemt twee criteria, en laat er drie weg. En laat daar nu juist de optie-Tynaarlo het beste scoren. Het eerste van drie ‘vergeten’ criteria is het maatschappelijk en bestuurlijk draagvlak. Alle peilingen die er in de afgelopen maanden zijn geweest (enquête van gemeentebestuur, peilingen van politieke partijen, peilingen van website Haren de Krant) wijzen in dezelfde richting, namelijk dat er weinig draagvlak voor de optieGroningen is. Bestuurlijk draagvlak in Haren: 10 leden van de gemeenteraad stemden voorlopig voor de optie-Groningen, 7 stemden tegen. Deze stemming vond plaats onder dreiging van een bestuurscrisis. Van de 10 voorstemmers was er 1 die even later verklaarde dat hij ‘erin geluisd’ was en die zich bij de oppositie aansloot. En de VVD, die in december voor stemde, wil met de nieuwe gemeenteraad de voorbereiding van het definitieve herindelingsbesluit zorgvuldiger doen dan bij het voorbereidingsbesluit het geval was. Het bestuurlijk draagvlak was in december al niet groot, en het brokkelt elke maand verder af. Het tweede criterium van de Provincie gaat over de samenhang van de fuserende gemeenten. Zijn de fusiepartners gelijkwaardig aan elkaar, en hebben ze veel overeenkomsten? Pijnlijke vraag, voor de voorstanders van de optie-Groningen. Het is begrijpelijk dat de krant dit puntje liever overslaat. Maar objectief is dat niet. Het derde criterium vraagt naar de evenwichtige regionale verhoudingen die door de fusie moeten ontstaan. Ook lastig om dit pro-Groningen om te buigen. De annexatie van Haren maakt de positie van de stad immers ten opzichte van de regio nog dominanter. De optie-Tynaarlo kan daarentegen voor meer regionaal evenwicht zorgen, namelijk als een groene suburbane zone met een eigen karakter, tussen Groningen en Assen, zoals voorzien in de Regiovisie Groningen-Assen 2030.
3
‘Blijft Haren Harens?’ (blz. 7) Zorgen hierover zullen worden weggenomen door langjarige schriftelijke afspraken te maken met Groningen en Ten Boer. En door een wijk- of dorpsraad op te richten, in Hoogkerk werkt dat namelijk goed. Wel wat wonderlijk dat de krant er niet bij schrijft dat die zorgen helemaal niet zullen bestaan als Haren voor de optie-Tynaarlo kiest. De inwoners van Zuidlaren, Vries of Paterswolde hebben er geen enkel belang bij om Haren te veranderen, daarvoor hoeven vast geen langjarige schriftelijke afspraken te worden gemaakt. Haren kan samen met die andere dorpen moeiteloos Harens blijven. Evenmin wordt verteld dat bij een fusie door een gemeenteraad te geven garanties (= bestuurlijke afspraken) niets waard zijn. Volgende gemeenteraden zijn hieraan niet gebonden, de garanties kunnen gewoon worden genegeerd. ‘Wat betekent samenvoegen met Groningen voor de inwoners van Haren?’ (blz. 8) Weinig tot niets, zegt de krant. Verwarrend antwoord, tegenstrijdig ook. Zoals: ‘de meeste mensen merken in hun dagelijks leven weinig tot niets van een samenvoeging.’ De herindeling was toch bedoeld omdat er iets veel beters moest komen dan onze huidige gemeente is? Bijvoorbeeld op het vlak van zorg, waar heel veel Hareners mee te maken hebben of krijgen. Enfin. Toch maar fuseren met Groningen, want dan hoeven we, schrijft de krant, specialistische kennis niet meer in te huren, Groningen heeft namelijk een grote ambtelijke organisatie. ‘Beleidsvorming en de uitvoering van taken en activiteiten voor Haren zal beter worden’. Even afgezien van deze vage beloften: als Haren en Tynaarlo samen een nieuwe grotere gemeente vormen, dan wordt het aantal ambtenaren toch ook groter, en kan de uitvoering van taken toch ook beter worden? Of zijn de problemen van Haren zo groot dat daar een enorm ambtenarencorps voor nodig is? De burgemeester noemt (blz. 12) de herinrichting van het Stationsgebied en van het Raadhuisplein ‘grote ambities’, taken die we zelf niet aankunnen. Tja, dan is het inderdaad de hoogste tijd om de leiding uit handen te geven. Maar niet in de vorm van een ‘vlucht naar boven’. ‘Wat betekent samenvoegen met Groningen voor landschap en dorpskarakter?’ (blz. 10) Geen zorgen, er verandert niets, schrijft de krant. Er is tot 2030 genoeg bouwgrond in de nieuwe gemeenten Groningen/Ten Boer/Haren. Maar dat is misschien toch een beetje kort door de bocht. Het duurt maar 16 jaar voordat het 2030 is. Het buitengebied van het geannexeerde Hoogkerk werd ook pas twintig jaar later voor de stadsuitbreiding van Groningen gebruikt. En Haren heeft veel mooie plekken om te bouwen, het is maar de vraag of die 16 jaar ongebruikt blijven. Het karakter van de dorpen zal niet veranderen, belooft de krant, de identiteit zit in de mensen. Nee, identiteit zit ook in straten, groene ruimte, gebouwen. Karakter en identiteit blijven trouwens niet hetzelfde, alles wat leeft verandert. De vraag die er voor Haren ligt, is hoe we willen veranderen, in welke richting, welk karakter en welke identiteit die verandering krijgt. Aan sussende praatjes heeft niemand iets.
4
‘Wat betekent samenvoegen met Groningen voor ondernemers?’ (blz. 11) Geen nadelen (behalve misschien de precariobelasting) wel voordelen, zegt de krant, want Groningen heeft gespecialiseerde ambtenaren die ondernemers een betere dienstverlening kunnen bieden. Vreemd. Het Dagblad van het Noorden bericht toch vrij vaak over ondernemers in de stad die steen en been klagen over het ondernemersonvriendelijke optreden van de gespecialiseerde ambtenaren en hun wethouder. Jammer dat de Herindelingskrant geen Harense ondernemer heeft kunnen vinden die naar die ambtenaren uitkijkt. Janny Vlietstra (blz. 12, 13 en 14). Blz. 12: ‘Als geen ander kan juist zij toelichten waarom de raad voorlopig kiest voor samenvoegen met Groningen en Ten Boer.’ de andere interviews: Meningen van drie scholieren (blz. 15), Inwoner van Hoogkerk (blz. 20 en 21), Voorzitter PCOB Haren (stukje van blz. 21), Voorzitter Buurtvereniging Ons Belang Oosterhaar en Burgemeester van Ten Boer (blz. 22 en 23) Deze serie interviews onthult hoe moeilijk het kennelijk is om het maatschappelijk draagvlak voor het voorlopige fusiebesluit in beeld te brengen. De redactie zette koers naar het schoolplein. Voorzitter PCOB is wat sceptisch. Voorzitter Ons Belang Oosterhaar is ook sceptisch waar het gaat om het houden van je identiteit; dit vraagt om kleinschalige omgang met elkaar en tussen burger en bestuur. Inwoner van Hoogkerk waarschuwt: zorg voor goede afspraken. Burgemeester van Ten Boer is blij met de ambtenaren van Groningen, maar herindeling hoeft van hem niet zo nodig. Alles bij elkaar veel redactionele ruimte voor mensen die van buitenaf tegen Haren aankijken (ook de burgemeester, inwoner van Winschoten): bladzij 12 t/m 23, de helft van de krant. ‘zo werkt het in Hoogkerk’ (blz. 21) Het werkt goed in Hoogkerk, met een ‘wijkraad’ die met het gemeentebestuur overlegt en adviezen uitbrengt. Maar zo kan het natuurlijk overal werken. Ook in een grote gemeente Haren/Tynaarlo zal een Harense dorpsraad goed werken, misschien wel met minder stroperigheid dan waar Hoogkerk last van heeft. Om te bewijzen dat de wijkraad van Hoogkerk goed werkt, noemt de Herindelingskrant het plan om de loketfunctie in Hoogkerk af te schaffen. Een stevige lobby met 7500 handtekeningen van Hoogkerkers verhinderde dat. Wat er niet bij staat, is dat de gemeenteraad van Groningen vond dat een loket voor burgerzaken in Hoogkerk te duur is. De afstand tussen burger en bestuur is in de grote stad nu eenmaal groot, daar moeten dorpen maar aan wennen. en zo werkt het in Haren Een burgerinitiatief protesteerde in augustus 2013 tegen het voornemen van B&W om al na drie maanden te willen besluiten met welke gemeente Haren zou fuseren: Groningen of Hoogezand-Sappemeer. In zeer korte tijd steunden meer dan 2400 Harenaars dit protest, en het dringende verzoek van de 69 initiatiefnemers aan de gemeenteraad om meer tijd te nemen voor een goed onderzoek van de mogelijkheden. Ook wilde het burgerinitiatief dat de inwoners van Haren goed over de mogelijkheden werden geïnformeerd, en goed bij de
5
besluitvorming werden betrokken. Het ging hier om niets anders dan de basisvoorwaarden van fatsoenlijk openbaar bestuur en democratie. De Herindelingskrant heeft geen letter aan deze actie van het burgerinitiatief gewijd. Wel lovende woorden over de handtekeningen van Hoogkerkers, en complete stilte voor de bijna 2500 handtekeningen van de Harenaars die het initiatief steunden. Identiteit en karakter zitten in de mensen, zegt de burgemeester, ‘niet in de bestuurlijke organisatie en het gemeentehuis’. Een onthullende uitspraak, en de spijker op zijn kop. Lees ook het document ‘Antwoorden op veelgestelde vragen die u in de herindelingskrant niet vindt’. 2 maart 2014
6
