Nieuwsbrief
April 2015 / nr. 26
IN DEZE EDITIE 1/ Voorwoord door Hugo Van Geet 2/ Buitengerechtelijke bescherming (BGB) 3/ Schematisch overzicht rechtshandelingen
1/ VOORWOORD
domsziekten zullen meer en meer mensen gedurende een langere periode niet meer bij machte zijn hun vermogen
Elk van ons is of wordt vroeg of laat in zijn omgeving wel ge-
op te volgen en de juiste beslissingen zelfstandig te nemen
confronteerd met de onmogelijkheid om nog beslissingen te
en dit vaak geruime tijd vóór hun overlijden.
nemen (t.g.v. Parkinson, dementie, hersenaandoeningen, …). Hoe dan nog zinnig en fair omgaan met het vermogen in het
De wetgever heeft met deze recente ontwikkelingen rekening willen
belang van kinderen, nabestaanden en de eigen verzorging
houden bij de opmaak van de wet van 17 maart 2013 waarin een
gedurende misschien nog vele jaren? Hoe nog zinnig plan-
volledig nieuwe beschermingsregeling voor meerderjarige onbekwa-
nen om successierechten te ontgaan of te minimaliseren?
men werd ingevoerd. De nieuwe wetgeving wil personen bescher-
Het vergt moed daarover na te denken hoe, als het eenmaal
men die “wegens hun gezondheidstoestand geheel of gedeeltelijk,
zover zou komen, jezelf wilt dat één en ander zal bestuurd
zij het tijdelijk, niet in staat zijn zonder bijstand of andere bescher-
worden en vooral aan wie u het vertrouwen geeft dat te be-
mingsmaatregel hun belangen van vermogensrechtelijke of niet-ver-
waken en uit te voeren. Onderstaand geven wij een com-
mogensrechelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen” (art 488/1 BW)
mentaar op de nieuwe wettelijke context terzake.
of die “zich in een staat van verkwisting bevinden” (art 488/2 BW).
Hugo Van Geet
2/ BUITENGERECHTELIJKE BESCHERMING (BGB)
Voordeel van een buitengerechtelijke bescherming (BGB)
Eén van de opmerkelijkste nieuwigheden is het feit dat wilsbekwame meerderjarigen ‘zelf een regeling’ kunnen uitwer-
De medische vooruitgang heeft er voor gezorgd dat de ge-
ken met betrekking tot het beheer en het beschikken over
middelde levensverwachting van de bevolking aanzienlijk
hun vermogen voor het geval men later wilsonbekwaam zou
is gestegen. Door de toename van chronische - en ouder-
worden. Wanneer er een bescherming nodig is die de persoon
zelf – niet het vermogen van de persoon - aanbelangt, dient
Het is de bevoegdheid van de vrederechter om indien no-
er steeds een rechterlijk bescherming opgemaakt te worden.
dig — wanneer de belangen van de lastgever niet voldoende zijn beschermd — de BGB te beëindigen of aan te vullen
ENKELE VOORBEELDEN:
met een rechterlijke bescherming. Bovendien kan de vrede
1. U heeft een beleggingsportefeuille bij een bank en volgt
rechter de uitvoering van de lastgeving onderwerpen aan
deze zelf nauwgezet op.
vormvereisten – bv. elk jaar verantwoording afleggen aan de
U wenst bij voorkeur dat uw oudste zoon — die over
(andere) kinderen.
voldoende financiële kennis beschikt – de effectenportefeuille beheert indien u door een slepende ziekte tijdelijk
Het uitgangspunt binnen de nieuwe beschermingsregeling is
hiertoe niet in staat bent. Hij dient hierover per kwartaal
dat een BGB met betrekking tot het vermogen in principe
verslag uit te brengen aan u, uw echtgeno(o)t(e) en de
primeert boven een rechterlijke bescherming.
andere kinderen.
2. U beschikt over enkele onroerende goederen in uw gemeente die u verhuurt aan particulieren.
Vormvereisten
Indien u hiertoe zelf niet in staat bent, wenst u dat uw dochter — die bij u in de buurt woont — zich bekommert over de mogelijke problemen met de huurders alsook de
Op zich mag dergelijke lastgeving zowel onderhands als no-
nodige herstellingen laat uitvoeren. U wenst haar hier-
tarieel opgesteld worden. Als er echter een volmacht wordt
voor een forfaitaire vergoeding te geven op maandbasis.
gegeven voor rechtshandelingen die zelf een notariële akte
3. U heeft aan uw 2 oudste kinderen een bedrag geschon-
vereisen dan moet de lastgeving ook notarieel opgemaakt
ken bij de aankoop van hun gezinswoning.
worden. Vb. de verkoop van een onroerend goed.
Men heeft de ziekte van Alzheimer bij u vastgesteld. U vreest dat u mogelijks niet meer in staat zal zijn om uw wil uit te drukken om uw jongste dochter een gelijkaardig bedrag te schenken op het ogenblik dat zij een
Aanvang en uitvoering van de lastgevingsovereenkomst
woning zal aankopen. Het organiseren van een BGB gebeurt via een lastgeving. De
De volmachtgever bepaalt wanneer de lastgeving aanvangt.
lastgever zal hierbij een volmacht geven aan één of meer-
De lastgeving kan reeds aanvangen tijdens de wilsbekwaam-
dere lasthebbers — vaak een familielid maar soms ook een
heid van de lastgever of kan pas in werking treden bij zijn
professioneel adviseur. De lasthebber vertegenwoordigt —
wilsonbekwaamheid. In de parlementaire voorbereidingen
handelt dus in naam en voor rekening van — de lastgever en
van deze nieuwe wet wordt geadviseerd om in de lastge-
dit voor de rechtshandelingen opgenomen in de volmacht.
vingsovereenkomst te bepalen hoe deze wilsonbekwaamheid kan vastgesteld worden — vb. vaststelling door 2 onafhankelijke artsen. De meningen zijn verdeeld over het feit of de lasthebber — wanneer de lastgever feitelijk onbekwaam is geworden – al dan niet eerst uitvoering van de lastgeving dient te vragen aan de vrederechter vooraleer hij als volmachthouder rechtshandelingen kan stellen. Sommigen auteurs menen dat er geen tussenkomst van de vrederechter nodig is omdat de lasthebber zijn bevoegdheid rechtstreeks put uit de lastgevingovereenkomst.
EEN GOED BEHEER VAN UW VERMOGEN - ZELFS INDIEN U ONGENEESELIJK ZIEK BENT. Kaat Gunst – Miek Vandecasteele Estate Planners Truncus
Dergelijke BGB laat in principe ook toe om in extremis nog successieplanning uit te voeren — vb. schenkingen aan de erfgenamen. Dan kan het soms gewenst zijn om binnen de richtlijnen van de lastgeving snel te handelen zonder dat men de tijd heeft gehad om de uitvoering van de lastgeving via
een vrederechter te bekomen. Doch zou het kunnen dat de
van beschikking zoals bv. het schenken met voorbehoud van
bank – indien er geen bancaire volmacht bestaat — de uit-
vruchtgebruik voor de te beschermen persoon.
voerbaarverklaring vraagt alvorens de vertegenwoordigingsbevoegdheid van de lasthebber te aanvaarden omdat het de verantwoordelijkheid van de vrederechter is om na te gaan of
Plichten van een lasthebber.
de belangen van de lastgever niet worden geschaad. De lastgever blijft wel handelingsbekwaam na de aanvang
De gelden en goederen van de lastgever dienen volledig af-
van de BGB. Dit betekent dat de door de lastgever gestelde
gescheiden te worden van het persoonlijk vermogen van de
handelingen principieel ook rechtsgeldig zijn. Alhoewel het
lasthebber en de banktegoeden dienen op naam van de last-
voor vele families vaak emotioneel moeilijk is om een naaste
gever ingeschreven te staan.
handelingsonbekwaam te laten verklaren, is het soms toch aangewezen om deze persoon te beschermen tegen zichzelf en zo te voorkomen dat hij nog rechtshandelingen kan stel-
Bezoldiging van een lasthebber.
len die in zijn nadeel zouden zijn.
Rechten van de lasthebber
Voor familiale lasthebbers is er een meestal enkel een vergoeding voorzien voor onkosten. Professionele lasthebbers kunnen ook nog een bezoldiging krijgen voor het vervullen van hun taak. De vrederechter kan deze bezoldiging verlagen
Een lasthebber mag enkel de rechtshandelingen stellen die
indien deze hem overdreven lijkt. Hierover bestaat evenwel
hem lastens de lastgevingsovereenkomst worden gegeven en
geen uniformiteit binnen de verschillende kantons.
dit volgens de richtlijnen meegegeven in deze volmacht. De lastgever kan in de volmacht bepalen dat de volmachthouder zich op bepaalde tijdstippen moet verantwoorden bij een
Aansprakelijkheid van de lasthebber.
derde (vertrouwens)persoon of bepaalde rechtshandelingen onderwerpen aan een voorafgaande rechterlijke machtiging. Inhoudelijk is er grote vrijheid bij het opmaken van de vol-
Bij een BGB beoordeelt de lasthebber het tijdstip waarop
macht.
de lastgever zich in een toestand bevindt als bedoeld in art. 488/1 of 488/2 BW, eventueel mits inachtneming van hetgeen
Er wordt gewoonlijk een onderscheid gemaakt in de daden
is bepaald in de volmacht – vb. vastelling van onbekwaam-
van beheer en de daden van beschikking.
heid door 2 artsen. Deze beoordeling is tegenstelbaar aan
Een lasthebber zal steeds daden van beheer moeten kunnen
derden ter goeder trouw. Indien de lasthebber de beginselen
stellen, anders heeft het weinig zin om een lastgevingsover-
van de volmacht niet naleeft – bv. door de volmacht reeds
eenkomst op te maken betreffende het beheer van het ver-
aan te wenden vooraleer het aanvangspunt is bereikt — dan
mogen van de lastgever. Daden van beheer zijn handelingen
zal de lastgever verbonden zijn indien de derde te goeder
die de kapitaalswaarde niet aantasten en het zakenrechte-
trouw handelde. De lastgever zal enkel schadevergoeding
lijk staat niet wijzigen. Daden van beheer verlenen dus niet
kunnen vorderen van de lasthebber voor contractbreuk.
de bevoegdheid om goederen te vervreemden (verkopen of schenken).
Beëindigen of aanpassen volmacht
In vele gevallen zal aan de lasthebber ook welbepaalde daden van beschikking worden toegewezen. Deze handelingen tasten wel de kapitaalwaarde aan — vb. schenken van effectenpor-
De BGB eindigt automatisch
tefeuille aan de kinderen — en/of wijzigen het zakenrechtelijk
•
statuut — vb. verkoop van een onroerend goed. Een volmacht
vindt zoals bedoeld in art 488/1 of 488/2 BW.
m.b.t. daden van beschikking heeft veelal een grote impact op
•
het vermogen van de lastgever. Vaak worden bij de daden van
•
beschikking dan ook meer controle ingebouwd door hiervoor
wanneer de lastgever zich niet meer in een toestand bedoor overlijden van lasthebber of de lastgever Als de vrederechter maatregelen treft in het belang van de lastgever op verzoek van een belanghebbende
de lastgeving toe te wijzen aan meer dan één lasthebber. Ook
Merken we op dat het mogelijk zou moeten zijn om bij
kunnen er voorwaarden gekoppeld worden aan deze daden
onbekwaamheid van de lasthebber reeds een opvolgend
lasthebber te voorzien. Aangezien deze BGB uitdrukkelijk
Overzicht van enkele rechtshandelingen
dient aanvaard te worden, moet ook de opvolgende lasthebber de overeenkomst tekenen. We lijsten hierbij een aantal rechtshandelingen m.b.t het verDe buitengerechtelijke volmacht kan op elk ogenblik worden
mogen op waarbij we telkens nagaan of
opgezegd/herroepen door de lasthebber of de lastgever, ui-
•
teraard op voorwaarde dat de persoon nog wilsbekwaam is.
bij een BGB – voor zover de lastgeving hierin voorziet – de lasthebber deze rechtshandeling kan stellen.
•
Bij een gerechtelijke bescherming – voor zover de vrede-
CONCLUSIE
rechter de te beschermen persoon voor deze rechtshan-
De nieuwe wet heeft als uitgangspunt het zelfbeschikkings-
deling onbekwaam heeft verklaard —
recht van de beschermde meerderjarige persoon. De vrede
- de te beschermen persoon zelf — maar niet zelfstan-
rechter zal in principe rekening moeten houden met uw
dig — kan handelen. Concreet dient de bewindvoer-
wens, vastgelegd in een geregistreerde lastgeving, als het om
der tussenbeide te komen om de handeling van de
het behartigen van uw vermogensrechterlijke belangen gaat.
beschermde persoon rechtsgeldig te maken door mee toe te stemmen of mee te ondertekenen.
Het is dus raadzaam om in zo’n volmacht te voorzien vanaf
- de bewindvoerder — in naam en voor rekening van
een bepaalde leeftijd, maar ook als uw vermogen aanzienlijk
de te beschermen persoon — de rechtshandeling kan
is en u op vandaag – gezien de familiale situatie – nog niet
stellen.
toe bent aan planning. U bepaalt zelf wie u als volmachtdrager(s) aanstelt en welke bevoegdheden aan hen zal worden
Merken wij nog op dat indien de vrederechter een rechterlijke
toegekend.
bescherming oplegt, het de vrederechter is die enerzijds vastlegt of voor bepaalde rechtshandelingen bijstand of vertegenwoordiging nodig is en anderzijds wie de bewindvoerder zal zijn. U kan wel uw voorkeur van bewindvoerder ofwel in een aparte verklaring ofwel in de BGB opnemen.
Blijf op de hoogte van de actualiteit. Lees onze nieuwsbrieven & nieuwsberichten op www.truncus.eu & volg ons op linkedin.
COLOFON Verantwoordelijke uitgever: Katrien Yde I Spinnerijstraat 12 I 9240 Zele, België I
[email protected] Redactie: Kaat Gunst, Miek Vandecasteele, Koen Steeland, Stefaan Vanden Berghe, Pieter Van Neste, Katrien Yde & Isabelle Verhoye
3/ SCHEMATISCH OVERZICHT RECHTSHANDELINGEN BUITENGERECHTELIJKE BESCHERMING
RECHTERLIJKE BESCHERMING
WIE
LASTHEBBER
TE BESCHERMEN PERSOON + BEWINDVOERDER
BEWINDVOERDER
RECHTSHANDELING
VERTEGENWOORDIGING
BIJSTAND
VERTEGENWOORDIGING
Afhalen/overschrijven van een bedrag van de rekening
JA
JA
Soms machtiging vereist Bedrag dat mag afgehaald of overgeschreven worden zonder machtiging binnen een bepaalde periode wordt door de vrederechter bepaald.
Beheer van de beleggingsportefeuille
JA
JA
Machtiging vereist Opmerking: Geen machting vereist indien de vrederechter het beheer van de effectenportefeuille heeft toevertrouwd aan een vergunde kredietinstelling. De vrederechter bepaalt de voorwaarden van het beheer.
Wijzigen van beleggersprofiel
JA
JA
JA
Verhuren van onroerend goed (<9 jaar)
JA
JA
JA
Verkopen van roerend en onroerend goed
JA
JA
Machtiging vereist
Aankopen van onroerend goed
JA
JA
Machtiging vereist
Opstellen/wijzigen van een huwelijkscontract of samenlevingsovereenkomst
JA
NEEN Uitzondering - Machtiging vereist De te beschermen persoon kan - alhoewel hij voor deze handeling onbekwaam werd verklaard - achteraf toch nog zelf machtiging vragen aan de vrederechter. De vrederechter zal oordelen over de wilsbekwaamheid op dat ogenblik.
Machtiging vereist
Keuze uitoefenen m.b.t. keuzebeding opgenomen in het huwelijkscontract
JA
JA
JA
Aanvaarden/verwerpen van een schenking
JA
JA
Machtiging vereist
Aanvaarden/verwerpen van een nalatenschap
JA
JA
Machtiging vereist
Aanvaarden/verwerpen van een legaat
JA
JA
Machtiging vereist
Schenken onder levenden
JA Bij voorkeur specifiëren: 1. welke goederen 2. de begiftigden 3. onder welke voorwaarden
NEEN Uitzondering - Machtiging vereist De te beschermen persoon kan - alhoewel hij voor deze handeling onbekwaam werd verklaard - achteraf toch nog zelf machtiging vragen aan de vrederechter. De vrederechter zal oordelen over de wilsbekwaamheid op dat ogenblik.
NEEN Uitzondering - Machtiging vereist 1. De wil tot schenken blijkt uit vroegere verklaringen van de te beschermen persoon geuit op tijdstip waarop hij wilsbekwaam was. 2. De te beschermen persoon heeft in het verleden al schenkingen gedaan waaruit kan afgeleid worden dat het ook de bedoeling is om dergelijke schenkingen nog te doen vb. bij het huwelijk van één van de kinderen. Opmerking: de schenking mag niet tot gevolg hebben dat de te beschermen persoon behoeftig wordt.
Opstellen of herroepen van testament
NEEN
NEEN Uitzondering - Machtiging vereist De te beschermen persoon kan - alhoewel hij voor deze handeling onbekwaam werd verklaard - achteraf toch nog zelf machtiging vragen aan de vrederechter. De vrederechter zal oordelen over de wilsbekwaamheid op dat ogenblik.
NEEN
Herroepen van een schenking tussen echtgenoten
JA
JA
JA
Uitoefenen van optioneel conventioneel beding van terugkeer bij eerdere schenkingen
JA
JA
JA
Geen jaarlijks verslag
JA
NEEN Soepelere verantwoordingsplicht indien één van de ouders tot bewindvoerder is aangesteld.
NEEN Soepelere verantwoordingsplicht indien één van de ouders tot bewindvoerder is aangesteld.
Persoon moet voldoende wilsbekwaam zijn
Truncus Estate Planners:
[email protected] - 052 40 97 40 I
[email protected] - 052 45 87 12
