Buitendag – Utrecht 21 November 2009
Programma
12.30 Verzamelen op Leiden CS 14.00 Begin wandeling door het centrum van Utrecht (verzamelpunt: spoorbord 15 Utrecht CS) 15.00 Rondvaart door de grachten van Utrecht 16.00 Vervolg stadswandeling 18.30 Diner bij Pannenkoekenrestaurant ‘De Oude Muntkelder’ 20.00 Drankje
Plattegrond centrum Utrecht
De geschiedenis van Utrecht in vogelvlucht
De exacte datum, waarop de eerste mensen zich vestigen waar nu het huidige Utrecht ligt, is niet bekend. Een stenen hamer van 2200 v. Chr. is het oudste voorwerp dat in die regio gevonden is. De Romeinen bouwen er in 47 n. Chr. een legerplaats bij een doorwaadbare plaats (trecht) in de Rijn, en een fort dat deel uitmaakt van de noordelijke grens van het Romeinse Rijk. Het bisdom Utrecht wordt in de achtste eeuw gesticht. Vlakbij het geestelijke centrum wordt een nederzetting gebouwd, de zogenoemde Stathe, en deze is de basis van het Utrecht van nu. In de eeuwen daarna wordt Utrecht meerdere malen aangevallen door de Vikingen. Voor de laatste maal gebeurt dit in 1007. Vanaf die periode wordt het rustiger en is er sprake van economische groei. Utrecht ontvangt haar stadsrecht in 1122. Tussen de 12e en 15e wordt de binnenstad van Utrecht gevormd zoals we die nu kennen. De werven met kelders worden gebouwd en in 1254 wordt gestart met de bouw van de Dom. In de 16 eeuw beleeft Nederland en dus ook Utrecht onrustige tijden. Utrecht blijft zich ontwikkelen en in 1634 wordt een school opgericht waar Antonius Mattheus de eerste hoogleraar rechten wordt. Twee jaar later wordt de school een universiteit. Begin negentiende eeuw laat koning Lodewijk Napoleon een paleis bouwen aan de Drift. Hij heeft er nooit gewoond, omdat het koninkrijk na vier jaar ophoudt te bestaan en wordt ingelijfd door Frankrijk. De tijd onder bewind van Napoleon duurt niet lang en in 1813 wordt Willem I de eerste koning van het Koninkrijk der Nederlanden. In de periode daarna groeit de stad Utrecht uit zijn voegen. De stadsgrenzen uit de middeleeuwen blijken te klein. De hygiëne is slecht en er breken regelmatig ziektes uit. Er wordt een begin gemaakt met de aanleg van riolering en waterleiding, in de 20e eeuw gevolgd door elektriciteit en stadsverwarming.
Na de 2e wereldoorlog wordt besloten tot het herorganiseren van de stad Utrecht. In de jaren 60 wordt Hoog Catharijne gebouwd en wordt de universiteit deels verplaatst naar de Uithof. Bijna 2000 jaar na de vestiging van de Romeinen, is Utrecht uitgegroeid tot het grote knooppunt van weg-, spoor- en waterwegen van Nederland.
De Vrede van Utrecht Begin achttiende eeuw was Utrecht een provinciestadje in wording, totdat het werd gekozen als de plaats voor de onderhandelingen op het gebied van Europese politiek, die moesten leiden tot algemene vrede in Europa. De onderhandelingen tussen diplomaten draaiden om de verdeling van de Spaanse erfenis. Op 1 november 1700 was Karel II van Spanje overleden. Uit zijn testament bleek dat hij zijn gehele rijk had nagelaten aan Filips van Anjou, de tweede kleinzoon van de Franse koning Lodewijk XIV. Deze Franse machtsuitbreiding dreigde het wankele evenwicht tussen Frankrijk, en Engeland, de Republiek der Verenigde Nederlanden en de Duitse keizer te verstoren. Stadhouder Willem III, tevens koning van Engeland, nam het voortouw tot een grote alliantie tegen Lodewijk XIV. De coalitie bleef bestaan na de dood van Willem III in 1703. Er volgde de Spaanse Successieoorlog, die tien jaar duurde. Pogingen van de Republiek om vrede met Frankrijk te sluiten mislukte, hetgeen Engeland uiteindelijk wel voor elkaar kreeg. Toen de onderhandelingen in Utrecht in januari 1712 begonnen, was de kern van de vredesovereenkomst al rond. In april 1713 werd de vrede ondertekend. Engeland bleek de grote overwinnaar. De Republiek der Verenigde Nederlanden had net als Utrecht een tweetal jaren in het centrum van de Europese politiek gestaan, maar verloor haar positie als grote mogendheid.
Onrechtmatige rechtspraak in Utrecht?
Naar aanleiding van een rechtszaak voor de kantonrechter in Utrecht, rees de vraag of de Staat aansprakelijk zou kunnen worden gesteld voor onrechtmatige rechtspraak. Volgens de Hoge Raad is dit in beginsel niet mogelijk. […] “dat slechts, indien bij de voorbereiding van een rechterlijke beslissing zo fundamentele rechtsbeginselen zijn veronachtzaamd dat van een eerlijke en onpartijdige behandeling van de zaak niet meer kan worden gesproken, en tegen die beslissing geen rechtsmiddel openstaat en heeft opengestaan, de Staat ter zake van de schending van het in art. 6 van het Europese Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden gewaarborgde recht voor de daaruit voortvloeiende schade aansprakelijk zou kunnen worden gesteld” […] HR 3 december 1971, NJ 1972, 137. De laatste jaren zijn er echter ontwikkelingen, die hebben geleid tot een ruimere aansprakelijkheid van de Staat voor onrechtmatige rechtspraak. Een uitspraak van het Hof van Justitie in de zaak Köbler geeft aan dat een lidstaat aansprakelijk is voor schade die particulieren lijden als gevolg van schendingen van het gemeenschapsrecht die hem kunnen worden toegerekend. “Gezien de essentiële rol van de rechterlijke macht bij de bescherming van de rechten die particulieren aan communautaire voorschriften ontlenen, zou de volle werking ervan in gevaar komen en zou de bescherming van de daarin toegekende rechten worden verzwakt, indien het uitgesloten zou zijn dat particulieren onder bepaalde voorwaarden schadevergoeding kunnen krijgen indien zij in hun rechten zijn geschaad door een schending van het gemeenschapsrecht die kan worden toegerekend aan een beslissing van een in laatste aanleg rechtsprekende rechterlijke instantie van een lidstaat.” HvJ EG 30 september 2003, NJ 2004, 160 (Köbler).
Utrecht – Domstad De Dom De Dom is een gotische kerk in het midden van Utrecht. Hij werd vanaf 1254 gebouwd als kathedraal van het bisdom Utrecht en was tot de kerkelijke herindeling in 1559 de enige kathedraal in Nederlandstalig gebied. Door geldgebrek werd de bouw van de Domtoren, die begon in 1321, pas afgerond in 1382. Nu resteren slechts het koor, het dwarsschip en de toren, aangezien het schip in 1674 tijdens een orkaan instortte. De Domtoren wordt sindsdien door een plein van de kerk gescheiden.
Unie van Utrecht De Unie van Utrecht betekende de totstandkoming van een verdedigend verbond van een klein aantal Nederlandse gewesten tegen het Spaanse gezag. De leider van de opstand, Willem van Oranje, zag dat de opstandelijke gewesten in een isolement dreigden te geraken, nu de Spaanse landvoogd Parma met zijn leger zuidelijke steden veroverde. In 1577 drong hij er bij Gelderland op aan een alliantie met Holland en Zeeland te sluiten. Gelderland zag echter niets in deze verbintenis. De broer van Willem, Jan van Nassau, werd in 1578 benoemd tot stadhouder van Gelderland. Na enige moeilijkheden rond de Landdag te Arnhem, werd het verbond op 23 januari 1579 in de kapittelzaal van de Dom ondertekend door Gelderland, Holland, Zeeland en andere gewesten. Het Unietraktaat werd uiteindelijk onbedoeld een soort grondwet in het nieuwe staatsbestel van de Republiek der Verenigde Nederlanden. De latere grondwet van 1814 en 1840 verwezen nog naar de Unie van Utrecht.
Bekende Utrechters
Gerrit Rietveld Gerrit Rietveld, geboren te Utrecht op 24 juni 1888, was naast architect ook grafisch ontwerper en meubelontwerper. Van zijn hand is de wereldberoemde rood-blauwe stoel (van 1918). Ook zijn gebouwen, in de stijl van het Nieuwe Bouwen, zijn karakteristiek. Zo is het Rietveld Schröder huis, te Utrecht, opgenomen op de Werelderfgoedlijst.
Herman van Veen Geboren Utrechter Herman van Veen is zowel zanger als violist, componist en cabaretier. Van hem verschenen tientallen cd’s, boeken en scenario’s. Ook is hij ambassadeur voor Unicef en de rechten van het kind. Herman van Veen werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau en tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en is vele malen meer onderscheiden. Samen met de Utrechtse band Het Goede Doel en Spinvis bracht hij onlangs het nummer ´Weg van Utrecht´ uit.
Anton Geesink Judoka Anton Geesink wist in 1961 als eerste niet-Japanner de wereldtitel te behalen in de klasse alle categorieën. Tijdens de Olympische Spelen in Tokio in 1964, toen judo voor het eerst op het programma stond als demonstratiesport, won hij goud. Geesink heeft een recordaantal van 21 Europese judotitels en werd tevens vier keer verkozen tot Sportman van het Jaar.
Buitendagcommissie Arjen van Driel Kluit Esther Huijzer Sabrina van der Linden Annet de Rooij
Deelnemers Bestuur Prof. Snijders Abdel Zirar Rosanne van der Laan Bouma Leden Guus Boelens Lara Elzas Johan van ’t Hart Rens Henkemans Nick Jongerius Laurens Koolhof Roos van der Poel Loes de Rooij Tobias van der Wal
Susanne van Boheemen Silvia Gawronski Anne Hendrikx Valerie Huijts Tami Kern Gianni Molewijk Willemien Pos Ingrid Viertelhauzen Angela Walraven
Steiger Rondvaartboot Oudegracht 85 (kruising Lange Viestraat, nabij Stadskasteel Oudaen)
Pannenkoekenhuis ‘De Oude Muntkelder’ Oudegracht 112`
