Broken Wings Juni 2011 In dit nummer o.a.: Opening kamer BK710...Grote schoonmaak...Vera Lynn te water...Herdenken en vieren...Nieuwe vlaggenmast...NL-doet...Bestuurslid stelt zich voor...De helden van “Ten Horsepower”...Vliegtuigcrash Hilversum...Integratie geschonken erfgoed...1 mei opening museum...en nog veel meer………..
1986
2011
Broken Wings is het kwartaal Informatie Magazine van de Stichting Aircraft Recovery Group 1940-1945 gevestigd te
Luchtoorlogmuseum “Fort Veldhuis” Genieweg 1 1967 PS Heemskerk Tel: 0251-230670
www.arg1940-1945.nl (Correspondentieadres: Dorpsstraat 204H, 1566 AT, Assendelft, t.a.v. Secretaris ARG1940-1945)
Herculesstraat 28 1812 PH Alkmaar Tel.:072-5402726 Fax.:072-5401118
NATUURSTEENHANDEL ANNEX STEENHOUWERIJ MARMERWERKEN EN GRAFMONUMENTEN, GRAFZERKEN, HARDSTEEN GRANIET LID NATUURSTEEN GRAFWERKSPECIALISTEN
NOG GEEN DONATEUR? Steun de werkzaamheden van de Stichting Aircraft Recovery Group 1940-1945 en wordt donateur.
Wat krijgt u hiervoor: Tijdens de openingstijden van het museum gratis toegang met een introducé, 4x per jaar dit blad Broken Wings, een uitnodiging voor de donateursavond Minimum donatie € 15,00 per jaar. Stuur een briefje met uw adres naar de secretaris van de stichting. Zie voor het adres de voorpagina.
Of vul het donateur aanmeldingsformulier in via onze website www.arg1940-1945.nl.
Broken Wings No. 92
Juni 2011
-2-
STICHTING AIRCRAFT RECOVERY GROUP 1940-1945 Inschrijving Kamer van Koophandel Zaandam, d.d. 6 november 1986 onder nummer 41231709
Doelstelling van de Stichting A.R.G. 1940-1945: Het bevorderen van de nagedachtenis aan, en de inzet van het luchtmachtpersoneel in de periode 1940-1945 alsmede de burgerslachtoffers van deze luchtoorlog.
BROKEN WINGSSeptemb2009
Luchtoorlogmuseum “Fort Veldhuis”, Genieweg 1, 1967 PS Heemskerk 0251-230670 Geopend iedere zondag in de maanden mei tot en met oktober, van 10:00 tot 17:00 COLOFON Voorzitter: Johan Graas Scheibeekstraat 17 1566 TN Assendelft 075-6874678 E-mail:
[email protected] Penningmeester: Ko Kroesen Treilerstraat 129 1503 JE Zaandam E-mail:
[email protected] Secretaris & Donateursadministratie: Harm van.der Laan Dorpsstraat 204H 1566 AT Assendelft 075-6877430/06-20298691 E-mail:
[email protected] Bestuurslid: Jon van der Maas S. Groenwegplantsoen 48 1067 DC Amsterdam 020-06117481 E-mail :
[email protected] Bestuurslid: Ron van der Aar Jan van Kuikweg 155b 1962 WC Heemskerk 0251-244971 E-mail:
[email protected] Samenstelling en redactie “Broken Wings”: Harm v.d. Laan (
[email protected]) Ben Vrenegoor (
[email protected]) Dijon Boshoven (
[email protected]) Bankrelatie: Rabobank, Rekeningnummer 14.90.86.725 t.n.v. Penningmeester Stichting A.R.G. 1940-1945
Broken Wings No. 92
Juni 2011
24e jaargang No. 2 (No.92)
Beste donateurs, Inmiddels zijn we met ons Luchtoorlogmuseum al weer bijna een maand open. Vele bezoekers hebben in deze maand al het museum bezocht. Er is een positieve trend te zien in bezoeken buiten de normale openingstijden. De opening van de nieuwe expositie op 26 mei welke werd verricht door de Burgemeester van Heemskerk en de nabestaanden van de nog vermiste bemanningsleden was een groot succes. Vanaf zondag 29 mei is de expositie voor iedereen opengesteld. Het is zeker een bezoekje waard. Ook op onderzoeksgebied zijn we zeer actief. Zo is onze Vera Lynn al weer meerdere malen ingezet om onderzoek te doen op het Markermeer. Bovendien zal er op 27 juni door onze stichting een onderzoeksrapport worden gepresenteerd aan de burgemeester van de gemeente Ouder-Amstel, over de crash van een Blenheim bommenwerper aldaar. In de zomer staan de werkzaamheden aan het fort en de tentoonstelling natuurlijk niet stil. Zo is er al weer een zomerprogramma opgesteld voor onze vaste zaterdagmedewerkers. Positief is dat zich weer inmiddels 4 vrijwilligers hebben aangemeld om op zaterdag en op zondag ons team te komen versterken. Hopelijk zien we u komend seizoen in Fort Veldhuis. Johan Graas
Inhoud: Opening herdenkingskamer BK710 Grote schoonmaak Vera Lynn te water Herdenken en vieren Nieuwe vlaggenmast NL-doet Bestuurslid stelt zich voor De helden van “Ten Horsepower” Vliegtuigcrash Hilversum In Memoriam George Milburn Integratie van geschonken erfgoed 1 mei, opening museum Fort Veldhuis hoofdkwartier actiedag Een Stirlingschutter Giften Evenementenkalender
Juni 2011
Cees Broere Harm van der Laan Johan Graas Harm van der Laan Harm van der Laan Harm van der Laan Ron van der Aar Bart Mulder Co Maarschalkerweerd Bestuur Jon van der Maas Harm van der Laan Harm van der Laan Bram Kemp Bestuur Bestuur
4 6 7 8 9 10 13 14 16 17 20 21 22 22 23 24
-3-
Opening herdenkingskamer Stirling BK710 Door Cees Broere Donderdag 26 mei 2011 was een winderige dag, op de kop af 68 jaar geleden dat een Short Stirling bommenwerper van 149 Squadron haar einde vond in de golven van het IJsselmeer, de Britse Union Jack hing halfstok in de vlaggenmast van Fort Veldhuis maar hield stand. Trouwe lezers onder u hebben de afgelopen twee jaar de voortgang kunnen volgen voor wat betreft het onderzoek naar het lot van de vermiste bemanningsleden van A- for Apple.
Alle nabestaanden vereeuwigd voor het fort. (Foto Hans Vierveijzer)
Wat begon als een toevalstreffer, toen de reddingsboot van Marken het anker van een in nood verkerende boot ophaalde, en er een stuk vliegtuig aan bleek te zitten. Het had maar weinig gescheeld of het stuk was weer op de bodem teruggegooid maar het lot besliste anders. De opvarenden hadden het besef dat er misschien iets belangrijks daar beneden lag en namen het onderdeel mee en noteerden de precieze GPS locatie. Niet wetende dat hun tegenwoordigheid van geest twee jaar later zou resulteren in een emotionele bijeenkomst van nabestaanden afkomstig uit Engeland en zelfs Australië. Het geluk speelde ook een grote rol toen na een van de eerste duiken een stuk plaatwerk werd opgehaald wat in eerste instantie niet de moeite waard van het onderzoeken leek te zijn, maar zelfs de sleutel van het hele mysterie zou vormen. Door toeval werd het serienummer van het tot dan toe onbekende toestel gevonden, dit zou een sneeuwbaleffect teweeg brengen dat tot in alle uithoeken van het voormalige Britse rijk zou reiken. Een paar cijfers en letters op een stuk aluminium geschilderd, zou duidelijkheid brengen bij families die tot op dat moment allemaal een niet afgesloten hoofdstuk in het familieboek hadden. De wonden waren nog steeds vers, met de vraag: wat is er gebeurd met oom, vader, broer, zoon…….. Vermist is erger dan dood zegt men wel eens, maar dat is het ook. Zonder plek waar je eer kunt bewijzen aan je familielid, zonder dat je antwoord hebt op je vele vragen zoals: wat is er gebeurd
Broken Wings No. 92
Juni 2011
-4-
die nacht, hebben ze geleden, hebben ze het zien aankomen. Vragen waar in de overgrote meerderheid van soortgelijke gevallen, die zich in de donkere hemel boven destijds bezet Nederland zich hebben afgespeeld. Maar niet in het geval van BK710. Kort nadat Georg Kraft zijn toestel afboog nadat hij een Stirling had aangeschoten boven zee, zou niemand meer iets vernemen van het toestel dat haar einde zou vinden in het koude water. Alleen de statistieken zouden de kille informatie tonen: Short Stirling, neergeschoten 40 km ten westen van Texel. Alleen, de bemanning van de BK710 had het niet zo gauw opgegeven. Toen het wrak werd gevonden bleek het toestel een flink stuk zuidwaarts terecht gekomen te zijn in het IJsselmeer Waarschijnlijk is het toestel nog een kwartier in de lucht gebleven voordat het in de Kuil van Marken neerkwam. Waarschijnlijk heeft men geprobeerd een noodlanding op het water te maken, maar we weten dat dat niet is gelukt. De staartschutter Percival was de enige die het toestel wist te verlaten en werd een maand later Ter herdenking van de bemanning van de door een Duitse patrouilleboot gevonden In de BK710 brachten de nabestaanden de beDuitse Bocht en kreeg een laatste rustplaats op kende Poppy’s mee. de begraafplaats Ohlsdorf in Hamburg. De eni(Foto Hans Vierveijzer) ge van de zeven, de overige zes werden op het Runnymede Memorial nabij de Theems vermeldt. Nadat het wrak was geïdentificeerd werd met spoed contact gezocht met de nabestaanden, dit is op zich al een heidens karwei waarbij honderden standaardbrieven naar adressen met dezelfde naam over de hele wereld werden verzonden. Binnen korte tijd kwamen de meldingen binnen. Vijf van de zeven families werden gevonden, behalve nabestaanden van de navigator Morse en de staartschutter Percival zijn nog niet gevonden, hopelijk is dit een kwestie van tijd. Tijdens de vele bezoeken aan de crashlocatie werd een grote hoeveelheid wrakdelen geborgen die tot doel hadden na te gaan of de vermisten nog aan boord zijn. Er is meer dan genoeg bewijsmateriaal voorhanden die in deze richting wijzen. er zijn drie dichte parachutesluitingen gevonden. De bemanningsleden deden dit nagenoeg nooit af tenzij ze het vliegtuig konden verlaten na een geslaagde ditching. Er zijn restanten gevonden van kleding, vliegersmaskers, maar helaas nog niet genoeg om zonder enige twijfel te ver- Onmiddellijk na de opening grote belangstelling voor de nieuwe klaren dat ze nog in het wrak kamer. (Foto Hans Vierveijzer) aanwezig zijn, daar is een grootschalig onderzoek voor nodig, maar tot die tijd gaat ons vooronderzoek door, met medeweten van de KLu en de Gemeente Lelystad. Als eerbetoon aan de jonge mannen die hun leven gaven voor de vrijheid van Europa werd besloten een kamer in te richten met daarbij alle objecten die direct te linken vielen met de taak van het betreffende bemanningslid. Stuurkolommen voor de 1e en 2e piloot, navigatiemiddelen voor de navigator, delen van het bomvizier van de bommenrichter, het complete paneel van de boordwerktuigkundige, mitrailleurs van de neuskoepel etc. Duidelijk tastbare Broken Wings No. 92
Juni 2011
-5-
bewijzen dat deze jongens bezig waren met een grimmige taak. Als deadline werd 26 mei 2011 vastgesteld aangezien dat de dag zou zijn waarop het toestel 68 jaar eerder verloren ging. Ver van tevoren werd contact gezocht met de nabestaanden of ze aanwezig wilden zijn. De reacties waren overweldigend, er zouden maar liefst 17 man overkomen om de kamer te onthullen. Een flinke organisatie werd op touw gezet door het bestuur en de Burgemeester van Heemskerk en wethouder Wagner werden bereid gevonden de opening te verzorgen, een doedelzakspeler uit ……Assendelft , werd bereid gevonden zijn kunsten te vertonen en een trompettist om de Last Post te spelen. De openingsmiddag werd onder veel belangstelling uitgevoerd, er waren ook vertegenwoordigers van de pers zoals het NoordHollands Dagblad, TV Flevoland, RTV Noord-Holland en Radio Heemskerk aanwezig. Buiten het fort hing de vlag halfstok en werd na de Last Post een stilte van twee minuten gehouden waarna het gezelschap in de presentatieruimte korte speeches van de voorzitter Johan Graas, nabestaanden Roy Long en Paul Winchester en burgemeester Nawijn van Heemskerk konden aanhoren. Vooral de nabestaanden waren niet erg te spreken over de houding van de Britse overheid die alle vermisten liever wil laten liggen waar ze zijn, en de Nederlandse Overheid kwam er ook niet best af. Op de vraag hoe de vertegenwoordigers van de Nederlandse Luchtmacht hierover dachten, werd het telefoonnummer van de bergingsofficier Paul Petersen gegeven en die wist niet wat hem overkwam toen hij vele malen werd gebeld door nabestaanden wanneer hij nu eens aan het werk zou gaan! De Gemeente Lelystad werd ook benaderd en men beloofde binnen een paar maanden met een definitief oordeel te komen. Na de onthulling van de kamer kregen de nabestaanden de tijd om op hun gemak rond te kijken en de sfeer tot zich te nemen: het bleek een emotionele ervaring te zijn die niet zonder traan voorbij ging. Eenieder was het erover eens dat het een passend eerbetoon was aan hun familieleden. De foto op ware grootte van de zeven jongens voor het landingsgestel van hun Stirling zorgt bij menigeen voor kippenvel. Na de onthulling was het tijd voor een hapje en een drankje waarbij de nabestaanden vele verhalen over hun vermiste familieleden vertelden zodat het verhaal aardig begon te leven. Al met al was het een emotioneel maar zeer indrukwekkende aangelegenheid waarbij men het erover eens was dat de vermisten een passende begrafenis verdienen. De tijd zal het ons leren of de Nederlandse Overheid het hier mee eens is en voor de benodigde fondsen zal zorgen dat deze jongens een verdiende laatste rustplaats krijgen. In de komende edities van Broken Wings zullen wij u natuurlijk op de hoogte houden van de vorderingen van dit onderzoek.
Grote schoonmaak Door Harm van der Laan Elk jaar tegen de tijd dat het museum weer voor het publiek open gaat, moeten alle vitrines worden schoongemaakt, moet er geveegd en gestofzuigd worden en moet de koffiekamer worden schoongemaakt. Het bestuur doet dan een oproep aan alle medewerkers om gezamenlijk deze klus ter hand te nemen. Dit jaar was gekozen voor 16 april. Om 10.00 uur stonden zo’n 20 vrijwilligers paraat om te beginnen. De dames hebben zich ontfermd over de koffiekamer en het toilet, terwijl de heren zich verder met het museum hebben beziggehouden. Als je samen werkt moet je ook samen eten. Derhalve had het bestuur voor de attributen en een lunch gezorgd. De dames hadden deze tussen de bedrijven door nog even klaargemaakt. Rond 12.00 uur konden we heerlijk in het zonnetje gezamenlijk de lunch gebruiken. Na de lunch werd nog even het restant afgemaakt en zo rond 14.00 uur was het museum weer geschikt om bezoekers te ontvangen. Namens het bestuur alle vrijwilligers bedankt voor de inzet op deze dag.
Broken Wings No. 92
Juni 2011
-6-
Vera Lynn te water. Door Johan Graas Eindelijk was het dan zover. Na ruim 1 jaar opknappen en restaureren was op 15 april het moment aangebroken dat onze boot te water gelaten kon worden. In de laatste maanden was het voor Bram van Kan, Dijon Boshoven, Ron van het Aar en Johan Graas hard buffelen om de boot vaarklaar te maken. Bram en Johan zouden op die vrijdag de boot vanuit Weesp over brengen naar Uitdam waar onze Vera Lynn een vaste ligplaats zou krijgen in de haven. Om ongeveer 11.00 uur wachten Bram en Johan met spanning af. Zou de koelwaterpomp van de motor het wel doen ? Als de schroefas maar niet lekt enz. Toen de boot eenmaal in het water lag was de vreugde groot. De pomp deed het en de schroefas was dicht. Op het oog geen schokkende mankementen. Dan maar in zijn achteruit. Het motortje liep prima dus Vera Lynn op wielen (Foto Johan Graas) gas geven. Johan kwam er al snel achter dat er iets met de besturing aan de hand was. De boot bleek onbestuurbaar. Met een woonboot in het zicht volle kracht vooruit. Dat ging net goed. Op 25 cm afstand lag de boot stil voordat de woonboot geraakt zou worden. Met het zweet op het voorhoofd van uw voorzitter liep het goed af. Hoe kan dat nu !!!. weken eerder alles nog nagekeken. Bram kwam al snel met de mededeling dat het roer muurvast zat en naar een kant stond. Wat nu !!!. De boot door de wind maar even af laten drijven, gelukkig van de woonboten af. We belanden bij een steiger van een fabriek. Hier de achterkant van de Vera naar de steiger gericht. Bram nam een grote pijpentang en bewerkte het roermechanisme vanuit de binnenkant. Johan pakte een grote pijp en begon te rammen aan de buitenkant. Met gepast geweld kregen we het roer weer enigszins beweegbaar. De hydraulische zuiger moest over zijn dode punt tegen de oliedrukrichting in teruggebracht worden. Witheet en met veel onverantwoord te noemen woorden voor in dit artikel lukte Vera Lynn op weg naar haar element (Foto Johan Graas) het ons. Achteraf bleek dat het hele glijlager huis van de bevestiging van de hydraulische zuiger was afgebroken. Wat Nu !!. Bram wist met wat tyrerips en wat kunst en vliegwerk het lager in losse onderdelen Broken Wings No. 92
Juni 2011
-7-
weer enigszins vast te krijgen. Wat heet vast, met een grote speling in het roer. De kapitein zou zeer voorzichtig gaan varen dus geen grote roeruitslag. Nu op weg naar de sluizen van Muiden. Enigszins zig zag varend richting Muiden kwamen we bij de sluizen aan. De Vera Lynn maar direct bij het invaren van de sluis tegen de kant gezet zodat de kans klein was om tegen andere boten te knallen. Het zal je maar gebeuren. Eenmaal op het Markermeer voelde we ons stukken beter. Ruimte genoeg om alles eens uit te proberen. Om Pampus heen varend richting Uitdam. Onderweg viel de dynamo nog uit maar met een lopend dieseltje is dat gelukkig geen probleem. Volgens ons hadden we na 1 uur varen al in Uitdam moeten zijn, maar dit was niet zo. We voeren op een niet nagekeken kompas dus na 1,5 uur de GPS maar eens ingesteld. Toen kwam de aap uit de mouw. Het noorden van de GPS was toch echt heel anders dan het noorden van ons vloeistofkompas. Dan maar een half uurtje terug varen. Het was overigens geen straf met het schitterende weer op die dag. In de haven van Uitdam brak wederom alles af bij het roer. We konden Vera nog net in zijn box manoeuvreren en dat was een hele opluchting. Wachtend op onze ”Taxi” Marijke van Kan zou ons komen ophalen, leek het ons wel prettig om op het terras een biertje te nemen. Met een bord patat en een kroket (anders was er niet ) De eigenaresse van het restaurant had ons al aan zien komen en maakte de opmerking dat zij het een prachtig bootje, vond met al die kleuren en dat we zo mee konden doen aan de Gayparade in Amsterdam! Als antwoord hebben we maar gezegd dat we daar naar op weg waren. Binnen vijf minuten wist het hele terras inmiddels dat wij vliegtuigen aan het bergen waren. Er ontspon dan ook een druk heen en weer gepraat en we kregen meerdere biertjes aangeboden. Geen slechte plek om te vertoeven. Marijke arriveerde en zo togen we, met een Pietje Bel avontuur achter de rug, naar huis. De Vera Lynn is al volop in gebruik maar moet nog wel binnenkort officieel gedoopt worden.
Herdenken en vieren Door Harm van der Laan Op 4 mei staan er traditioneel twee herdenkingen op het programma voor de Stichting. In de middag de herdenking voor de Vickers Wellington T2879, van het 99e squadron, in het Landsmeerderveld en ’s-avonds onze eigen herdenking aan de Communicatieweg. Rond 14.00 uur worden we verwacht in het gemeentehuis van Landsmeer. Daar bevinden zich dan al leden van het huidige 99 squadron, die altijd overkomen voor de herdenking. Voorts is daar altijd de oud oorlogsvlieger Bert Edgerly met zijn dochter en schoonzoon.. Vanaf het gemeentehuis wandelen we naar de bootjes voor de tocht naar het monument bij de crashplaats. Bij aankomst bij de bootjes zien we dat de jaarlijkse rampenschipper er ook weer bij is. Deze man knalt elk jaar wel ergens bovenop. Wij kiezen voor de andere boot. Het begin gaat goed, de boot met het muKo Kroesen en Johan Graas leggen bloemen bij het monuziekkorps sluit aan. Ik zie dat de ment in Landsmeer. (Foto Harm van der Laan) Engelsen zichtbaar onder de indruk zijn. Bij de eerste smalle
Broken Wings No. 92
Juni 2011
-8-
doorgang gaat het mis, de andere boot knalt op de brug en zit vast met zijn klep. De man heeft weer aan onze verwachtingen voldaan. Gelukkig gaat het verder goed. Het is een mooie herdenking. Na de last post, het bloemen leggen en de speeches van de burgemeester van Landsmeer, onze voorzitter Johan Graas en de Engelse commandant, varen we terug naar Landsmeer. Terug bij het gemeentehuis nemen we afscheid van de Engelsen en we gaan snel naar huis om even iets te eten, om 19.00 uur moeten we weer bij het fort zijn. De mensen stromen de koffiekamer binnen. Ook donateurs die nog nooit eerder zijn geweest. Onze eigen herdenking begint bekender en bekender te worden. Er is ook een fotograaf van webregio, die alles vastlegt op foto en film ter publicatie op internet. Tegen 19.45 uur wandelen we met zijn allen, achter een oude Dodge uit de oorlog naar het monument. Na een toespraak van Johan Graas, waarin hij piloot Feeney van de B-17 die aan de Communicatieweg is neergestort, extra belicht worden 2 minuten stilte in acht genomen. Daarna Indrukwekkende toespraak van Hans van Ravenzwaaij. (Foto Dennis Eijking) legt Gustavo Schoonenberg, de zoon van onze medewerker Job Schoonenberg, bloemen bij het monument. Aansluitend is er een indrukwekkende toespraak van Hans van Ravenzwaaij. Hierna gaan we gezamenlijk terug naar het fort, waar Aad Blansjaar voor verse koffie heeft gezorgd. Na het herdenken komt het vieren. Op 5 mei gaan Harm van der Laan en Jon van der Maas naar de bevrijdingsmarkt in Wageningen. Hier hebben we een kraam om het museum meer onder de aandacht van het publiek te brengen. Gedurende de dag trekt een stroom van veteranen, militairen en bezoekers onze kraam voorbij. Tegen 15.00 uur droogt de stroom belangstellenden op. Rond die tijd wordt het defilé van de veteranen samengesteld. Snel onze spullen opgeborgen en naar het defilé gaan kijken. We vonden het beiden erg indrukwekkend die oude mannen die langs marcheerden. Voorts reden er prachtige voertuigen mee. Na het defilé snel huiswaarts na een dag museum promotie.
Nieuwe vlaggenmast Door Harm van der Laan
Deze gigantische truck met oplegger kwam voorrijden met de vlaggenmast. (Foto van Nierop Transport)
Broken Wings No. 92
Juni 2011
In de vorige Broken Wings hebt u kunnen lezen dat de vlaggenmast was neergehaald. De oude mast was een oude scheepsmast en van hout. Na jaren trouwe dienst bleek de mast zo rot geworden dat het niet veilig was om hem te laten staan. Toen moesten we dus op zoek naar iets nieuws. De eerste oriëntatie was op een normale vlaggenmast. Echter de prijs was evenredig hoog als de lengte die
-9-
wij wilden hebben. Hierop kwamen we op het idee van een lichtmast die in de middenberm van een snelweg staat. Deze is van staal en in onze beleving zou dit een goede oplossing zijn. Dus contact opgenomen met Rijkswaterstaat. Deze konden ons niet helpen maar verwezen ons naar van Vuuren Wegenbouw in Beverwijk. Dit bedrijf was op de A-9 bezig de door ons gewenste mast te vervangen. Schrijver dezes heeft een gesprek gehad met Ernst Schouten, manager bij van Vuuren. Gelukkig kende hij ons museum en wilde ons aan een mast helpen. Hij zij er wel bij dat deze 1200 kg weegt. Dat was even schrikken en in eerste instantie was de beslissing dat dit te zwaar zou worden. Dus stonden we weer met lege handen. Echter onze Brammetjes (Bram van Kan en Bram Kemp) waren van mening dat dit een mast van dit gewicht geen enkel probleem zou zijn. De oude mast was uiteindelijk ook van aanzienlijk gewicht. Als de mast bij levering maar rechtop gezet zou worden zou het geen probleem zijn. Dus terug naar van Vuuren en toch om de mast gevraagd. Via van Vuuren werd de mast geleverd door van Nierop Transport uit Schagerbrug. Het was wel even slikken bij de bezorging, want er kwam toch een truck met oplegger Vlag tijdens de openings zondag op 1 mei aan……. De chauffeur had alles al berekend. Hij koppelde de aanhanger af en nam de mast rechtweer in top. (Foto Harm van der Laan) op in de kraan van de truck. Zo bracht hij hem keurig rechtop naar de plek waar hij moest komen. Met spanbanden vastgezet stond de mast klaar voor afwerking. Bram Kemp keek met kennersoog naar de omvang van de mast en binnen een week had hij beugels op de juiste maat klaar. Met de takel werd de mast opgetild en in de onderste beugels vastgezet. Hierop kon het draaipunt op het dak worden gedemonteerd en door Bram Kemp op maat worden gemaakt. Een week later, op Koninginnedag, werd het draaipunt weer gemonteerd met de nieuwe beugels en werd de mast vastgezet. Toen kwam het spannendste moment, hij moest plat op dak komen te liggen. Gelukkig was het zwaartepunt goed verdeeld en viel de mast zachtjes plat. Hierop kon het vlaggentouw, tuidraden en antennes worden bevestigd, waarna hij weer rechtop werd gezet en volledig werd vastgezet. Met veel voldoening konden de vrijwilligers constateren dat op 1 mei, de eerste openingsdag van het museum de vlag weer netjes in top waaide.
NL-Doet Door Harm van der Laan Op vrijdag 18 en zaterdag 19 maart 2011 werd de grote vrijwilligersactie NL-Doet georganiseerd. Bedoeling van deze dagen is om zoveel mogelijk mensen in aanraking te brengen met vrijwilligerswerk. Zelfs de Koninklijke familie zet zich altijd in op deze dagen. Organisaties kunnen een klus aanmelden die vervolgens op een website wordt gepubliceerd. Als er vrijwilligers zijn die de klus accepteren wordt de aanvrager hiervan in kennis gesteld. Bij 10 of meer vrijwilligers voor een klus is zelfs een subsidie van het Oranjefonds mogelijk. Bij fort Veldhuis was het onkruid op het voorterrein aardig uitgegroeid en overdekte een groot gedeelte van de straat. Omdat wij er met onze eigen vrijwilligers steeds niet aan toe kwamen leek NL-Doet een unieke gelegenheid om extra hulp te krijgen. Het bestuur heeft daarom besloten om deze klus aan te melden bij de organisatie. Gezien de grote van het voorterrein is gevraagd om 12 vrijwilligers, hierdoor was er dus ook subsidie mogelijk. Al heel snel na het aanmelden kregen we bericht dat een groep mensen van Welschap uit Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 10 -
Heemskerk onze klus had geadopteerd. Deze mensen zijn van een organisatie die zelf veel met vrijwilligers werkt en zij wilden daarom nu zelf een vrijwilligerswerk doen. Begin maart ontvingen we de aangevraagde subsidie en was het mogelijk om gereedschap voor het onkruid krabben aan te schaffen c.q. te huren. Zo werden 12 paar werkhandschoenen, 11 krabbers, 2 stoffers en blik en 2 bezems aangeschaft. Tevens werden 2 onkruid borstelmachines gehuurd. Op zaterdag 19 maart om 09.00 uur werden de machines bezorgd en zijn 2 van onze eigen vrijwilligers vast aan de slag gegaan om het ergste onkruid los te borstelen. Om 12.30 uur kwam De mensen van Welschap aan het krabben en vegen. (Foto Harm van der Laan) onze ploeg vrijwilligers en met groot enthousiasme toog men aan het werk om te vegen en te krabben. Om 16.00 uur was het straatgedeelte van de oprit en tussen de kazematten geheel van onkruid ontdaan en ziet er weer heel netjes uit. Na een drankje en een rondleiding door het museum namen we om 17.00 uur afscheid van de mensen van Welschap die nog een feestavond voor de boeg hadden. Wij kijken terug op een geslaagde dag en hebben weer een netjes voorterrein. Mensen van Welschap en organisatie NL-Doet bedankt!!!! Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 11 -
Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 12 -
Bestuurslid stelt zich voor Door Ron van der Aar Mijn naam is Ron van der Aar ben in maart 50 jaar geworden en woon al 25 jaar met vrouw en twee kinderen op een steenworp afstand van het fort aan de Jan van Kuikweg in Heemskerk. Ik ben mijn werkzame leven begonnen als machinist op zeeslepers en suppliers en heb een aantal jaren over de wereldzeeen gezworven. Echter was de roep van het huisje, boompje beestje sterker dan die van het zilte nat, dus ben ik in 1985 overgestapt naar een walbaantje als machinist en opzichter in de energiecentrales van Hoogovens. Omdat stoomkennis schaars was op de bedrijfsschool ben ik in 1989, het jaar dat onze zoon geboren is, als leraar op de bedrijfsschool aan de gang gegaan. Dit doe ik nog steeds met heel veel plezier. Eind vorig jaar las mijn vrouw in Bestuurslid Technische zaken Ron van der Aar. (Foto Johan Graas) een lokaal suffertje een advertentie van de vrijwilligerscentrale waarin men mensen zocht voor de museumdienst en technische werkzaamheden in het Fort Veldhuis. Iets voor jou? Dus ik contact gezocht met de vrijwilligerscentrale en voor ik het goed en wel door had was ik elke zaterdag in het fort aan het klussen. Op het moment dat ik dit stukje schrijf kom ik net van een bestuursvergadering waarin besloten is dat ik naast bestuurslid ook de technische commissie ga coördineren. Soms gaan dingen sneller dan je verwacht. Te snel? Nee, ik denk zelf van niet. Soms heeft een organisatie nieuw bloed nodig, en blijkbaar ben ik de donor. Hoe denk ik als bestuurslid te gaan functioneren? Ik ben van nature positief ingesteld en ben erg gesteld op korte communicatielijntjes. Ook sta ik open voor overleg, maar ik heb een hekel aan ellenlange discussies. Verder ben ik best wel technisch aangelegd, dat moet ook wel als je midden op de oceaan vaart en je niet even een monteur kan bellen. En als ik het even niet weet, dan ben ik ook niet te eigenwijs om het aan iemand anders te vragen. Ik hoop dat ik de komende jaren een positieve inbreng kan leveren aan de ARG. Schroom niet om met vragen en opmerkingen bij me langs te komen. Een bestuurslid is ten slotte een vertegenwoordiger van de stichting, dus ook een vertegenwoordiger van de medewerkers.
Broken Wings digitaal Indien u de beschikking heeft over een computer en de Broken Wings digitaal wilt ontvangen dan kunt u dit aangeven bij de secretaris Harm van der Laan via
[email protected]. U krijgt de Broken Wings dan als PDF-bestand toegestuurd.
Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 13 -
De helden van “Ten Horsepower” Door Bart Mulder Operatie “Argument”, ook wel bekend als “The Big Week” ging van start op 20 februari en eindigde op 25 februari 1944. Het doel van deze operatie was om in zes dagen de Luftwaffe uit het luchtruim te verdrijven. Dit, zo dacht men, kon worden bereikt door vliegvelden en grote vliegtuigproductiecentra in Duitsland te bombarderen. In totaal zouden er zo’n 3500 missies gevlogen worden waarbij in totaal 10.000 ton aan bommen op deze doelen gelost werden. Tevens zouden 800 P-38 Lightnings, P51 Mustangs en P-47 jachtvliegtuigen met hun nieuwe 150 gallon afwerpbare brandstoftanks de Luftwaffe jagers tot een gevecht dwingen.
Staand van links naar rechts: Mathies, Rex, Moore, Robinson, Sowell, Hagbo. Geknield van links naar rechts: Nelson, Bartley, Truemper, Martin (Foto via Bart Mulder)
Twintig februari begon als een heldere dag, de vooruitzichten waren gunstig, en het opperbevel besloot dat operatie “Argument” van start kon gaan met als eerste doelwit vliegvelden en de vliegtuigindustrie in de omgeving van Leipzig. In totaal werden deze dag 1003 Amerikaanse bommenwerpers richting Duitsland gestuurd waarvan er 417 B-17’s Leipzig als hoofddoel hadden. Voor de B-17G met als bijnaam “Ten Horsepower” (42-31763) van de 351ste Bomb Group gestationeerd te Polebrook zou deze dag heel anders aflopen als de bemanning gehoopt had. Na een redelijk rustig verlopen aanloop naar het doelwit zagen enkele Me-109’s Messerschmitt jachtvliegtuigen hun kans schoon. Nadat zij door het escortescherm van de Amerikaanse jagers gebroken waren, zij het met grote verliezen, wisten twee Me-109’s de B-17 “Ten Horsepower” te bereiken. In deze periode van de oorlog hadden de Me-109’s opdracht om de escortejagers te laten gaan en zich te concentreren op de bommenwerpers. Speciaal voor deze taak waren zij uitgerust met extra zware bewapening van 20 en 30mm kanonnen. Deze zware bewapening maakte hen echter minder wendbaar en het was dan ook niet verstandig het gevecht aan te gaan met de Amerikaanse jagers. Terwijl de bemanning van “Ten Horsepower” zich opmaakten voor de “bombrun”, de aanloop naar het doelwit, sloeg de topschutter alarm; “Two enemy fighters twelve o’clock high
Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 14 -
and closing fast”. De twee Me-109’s kwamen met een enorme snelheid recht op de B-17 af en losten een salvo uit hun kanonnen. Het was meteen raak, granaten sloegen in het vliegtuig en penetreerde het dikke pantserglas van het rechter cockpitraam. Het meest verschrikkelijke gebeurde; de co-piloot, Ronald Bartley, werd door de explosie onthoofd en van de piloot, C Richard Nelson, scheurde het rechter deel van zijn gezicht open, deze verloor dan ook onmiddelijk het bewustzijn. Stuurloos raakte de enorme B-17 in een “vrille” en begon ongecontroleerd te “spinnen”. De gehele bemanning werd door de centrifugaal krachten tegen de romp van het vliegtuig aangedrukt en waren niet meer in staat zich te bewegen. De enige die wat kon doen was de bommenrichter, Martin, die vrijwel meteen het zogeheten “bail out alarm” activeerde. Dit alarm zorgde ervoor dat in het gehele vliegtuig alarmbellen begonnen te rinkelen om aan te geven dat het vliegtuig verloren was en men zich uit de voeten diende te maken. Kort hierop gelukte het Martin de spinnende B-17 te verlaten, hij zou later krijgsgevangen genomen worden. Echter, na enige tijd gelukte het Carl Moore, de top schutter, naar de cockpit te kruipen en zich tussen de twee cockpitstoelen te manoeuvreren. De gierende ijskoude wind welke door het stukgeschoten cockpitraam naar binnen blies, zorgde er echter voor dat hij weer terug werd geblazen. Men moet hierbij niet vergeten dat de bemanning voorzien was van zeer dikke kleding en het hierdoor vrijwel onmogelijk was zich snel te verplaatsen. Na met vereende krachten weer overeind te komen wist Carl het voor elkaar te krijgen toch de kleine cockpit te bereiken, wat hij daar aantrof gaat iedere beschrijving te boven. Het hoofd van de co-piloot lag rechts op de grond, de
piloot lag geheel onder het bloed gebogen over het stuurwiel, de rechterzijde van zijn hoofd weggeslagen en de grond kwam sneller dan ooit naderbij. Overtuigd dat de piloot Nelson overleden was greep Carl beide stuurwielen en trok deze, terwijl hij met zijn ellebogen de beide piloten wegduwde, hard naar achter. Na een ongecontroleerde vrille waarbij “Ten Horsepower” zo’n 15.000 voet (5 km) aan hoogte had verloren begon de onfortuinlijke bemanning het vliegtuig enigszins onder controle te krijgen en de B-17 begon uit zijn duikvlucht te geraken. Dit ging gepaard met geweldige G-krachten, zo verteld radioman Thomas Sowell; “de B-17 werd door Carl zo abrubt uit zijn dodelijke duik getrokken dat ik het gevoel had dat mijn ogen uit mijn oogkassen zouden “poppen”. Op dat moment begon de navigator Walter Truemper zijn weg naar de cockpit te “vechten”. Daar aangekomen gaf Carl uitgeput het stuur over aan Walter. Tevens kwam de buikkoepel schutter Archie Mathies naar voren om assistentie te verlenen. Beide mannen wisten met vereende krachten de B-17 onder controle te krijgen, zij het maar net want vliegen was iets wat ze nooit deden en ze konden alleen maar de rol- en hoogteroeren bedienen aangezien de lichamen van de vliegers nog in hun stoel zaten. Na hulp ingeroepen te hebben begonnen de andere bemanningsleden het lichaam van de co-piloot van zijn stoel te verwijderen. Nog steeds sloegen granaten gaten in de B-17, pas op dat moment besefte de bemanning dat de Me-109’s tijdens hun duikvlucht door zijn blijven gaan met hun aanval! Uiteindelijk stopten zij hun aanval en besloten de B-17 te laten voor wat zij was, een gewonde gans zonder gekwalificeerd vliegend personeel… Maar met nog steeds alle vier motoren in operatie besloten de overige bemanningsleden te proberen met de B-17 Engeland te bereiken. De navigator ging terug naar zijn station en zette een koers uit richting het Westen. Doordat de gierende ijskoude wind de cockpit in blies was het voor Mathies en Truemper niet mogelijk langer dan vijf minuten per keer achter het stuurwiel te blijven en moesten zij dan ook om beurten de B-17 blijven Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 15 -
besturen, communicatie verliep met behulp van handsignalen. De bemanning probeerde de piloot uit zijn stoel te verwijderen om zo de linker stoel vrij te krijgen maar kregen, tot de schrik van hun leven, in de gaten dat Nelson nog in leven was. Voor vier lange uren hielden zij hun benarde vlucht dan ook vol tot zij hun thuisbasis Polebrook bereikten. Terwijl zij het vliegveld naderde zonden zij een noodoproep uit naar de verkeersleiding aldaar; “ Co-pilot dead, pilot possibly dead, bombardier bailed out. I am the navigator, the only CO on board. What should we do?!” Polebrook antwoordde; “Can you land the plane?”. Ten Horsepower antwoordde; “ We think we can land!”. Polebrook gaf het groene sein om tot de landing over te gaan. Met de buikkoepelschutter Mathies aan het stuurwiel, iets wat op zich al zeer verwonderlijk is aangezien schutters zelfs de basisvaardigheden om te vliegen misten, kwam de B-17 te hoog en veel te snel over het veld tijdens zijn eerste poging om te landen. De basis commandant, Col. Eu- (Foto Internet) gene Romig, gaf hierna opdracht om de B-17 op te trekken om zo de bemanning op veilige hoogte het vliegtuig te laten verlaten met behulp van hun parachutes. Vijf bemanningsleden sprongen uit de B-17 en bereikten veilig de grond, de laatste die sprong was Carl Moore. Hij was tevens de laatste man die Mathies en Truemper in leven gezien heeft. Deze twee besloten in de bommenwerper te blijven omdat zij hun piloot, van wie zij niet eens zeker wisten of dat hij nog in leven was, niet wilden verlaten… Terwijl dit alles zich afspeelde was op Polebrook een B-17 bemand met de basiscommandant, Romig, en squadron commandant, Maj. Elzia Ledoux, opgestegen om Ten Horsepower bij hun landing te begeleiden. Het mocht echter niet baten, de B-17 raakte tijdens zijn laatste landingspoging in een duikvlucht en crashte tegen de grond. Mathies en Truemper waren op slag dood, zij kregen na hun dood de hoogste onderscheiding van de Amerikaanse strijdkrachten de “Medal Of Honour”. De piloot die zij probeerde te redden stierf een uur later aan zijn verwondingen nadat hij uit het wrak gered was. Carl Moore, het laatste bemanningslid die uit het toestel sprong, werd nadien het “Destinguished Service Cross” toegekend voor zijn heldhaftige acties deze dag. Deze twee mannen offerden hun leven op voor de bescherming van hun piloot, een groot offer gemaakt door ware helden. De in totaal vier gesneuvelde vliegers gaven hun leven voor de rest van de bemanning en onze vrijheid… Opdat wij hun nooit zullen vergeten….
VLIEGTUIG-CRASH HILVERSUM Door: Co Maarschalkerweerd Toen ik wat oude nummers van het SGLO-orgaan “Bulletin” zat door te bladeren, las ik in no.118 e.e.a. over een bommenwerper, die tijdens de oorlogsjaren boven Hilversum zou zijn geëxplodeerd. En toevalligerwijze had ik daar ooit ook al eens iets vernomen van een oud-collega die destijds, net zoals ik, op het hoofdkantoor van IBM Nederland NV te Amsterdam werkzaam was. Deze collega van mij, de heer Krieno Schaap uit Hilversum, vertelde mij dat het een viermotorig vliegtuig zou zijn geweest, en maakte voor mij bijgaande situatieschets. Het zou hier gaan om een terrein grenzende aan het Vreelandskanaal en Hilversumsehaven, dat werd omsloten door de weg komende uit de richting ’s-Gravenland-Kortehoef, Gijsbrecht van Amstelstraat, Berensteinseweg, en de Provincialeweg van Hilversum naar Amsterdam-Haarlem. De Provincialeweg vertelde Schaap, liep vanaf Hilversum langs ‘s-Graveland de In de loop der tijd is daar vermoedelijk wel het e.e.a. veranderd, maar Lees verder op pagina 19 Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 16 -
In memoriam Op Hemelvaartsdag bereikte ons het droeve nieuws dat George Milburn plotseling was overleden aan een hartaanval. George was getrouwd met Ann Uden, de nicht van de piloot van Stirling BK710 Jack Uden. George was op 26 mei nog aanwezig bij de opening van de speciale kamer ter nagedachtenis aan de bemanning van de BK710. Ook vorig jaar was hij bij ons te gast met de rest van de familie Uden. George was zeer onder de indruk van het werk dat onze Stichting doet en droeg ons een warm hart toe. Voor allen die nauw betrokken waren bij het onderzoek naar de BK710 en de ontvangst van de nabestaanden zowel vorig jaar als op 26 mei was het een schok dit nieuws te vernemen. Het is onwerkelijk dat iemand waar je de ene week nog mee stond te praten een week later niet meer onder ons is. Wij wensen de nabestaanden alle kracht dit grote verlies te verwerken. Het bestuur
Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 17 -
Wij vinden het leuk jullie te steunen!
Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 18 -
waarschijnlijk nog wel hekenbaar. Het was, zo vertelde Krieno Schaap, in de periode vóór de winter en inderdaad een viermotorig vliegtuig. Want van de vier (*) motoren, zouden er drie in het hierboven omschreven gebied zijn neergekomen. Daar waren een drietal (zie schets) grote kraters ontstaan. De vierde motor zou in het Vreelandskanaal zijn neergeploft. De heer Schaap vertelde, dat de ruimte tussen de drie kraters plusminus 60 tot 80 meter was. Schooljongen Krieno Schaap zat destijds in Hilversum op school. Als zovelen van hen was hij de dag na de ramp op zoek gegaan naar ‘souvenirs’ van het te Hilversum geëxplodeerde vliegtuig, en vond nog een stukje plexiglas, of zoals hij dat noemde, een stukje perspex op straat. Een materiaal, zo vertelde hij, dat we toen nog niet zo goed kenden, vermoedelijk afkomstig van één de geschutskoepels van dat vliegtuig. En ik heb het (1) altijd zorgvuldig
bewaard... Volgens de schrijver van het verhaal in “Bulletin” - en een vragensteller in No.117 - zou het hierboven genoemd voorval zich hebben afgespeeld (?) in de nacht van 12 op 13 mei 1942, tijdens een luchtaanval op de stad Duisburg in het Duitse Ruhrgebied, en zouden twee van de drie genoemde Bristol Hercules-motoren zijn aangetroffen in het Corverbos. Aan de andere zijde van de Berensteinseweg. Volgens Krieno Schaap zou het een Amerikaans toestel zijn geweest, vermoedelijk een B-17 “Vliegend Fort”. Maar dat leek mij (schrijver dezes) niet erg aannemelijk, gezien het feit dat de explosie in de nachts zou hebben plaatsgevonden, en hier sprake was van het vinden van twee Bristol Hercules-motoren. Eerder dus een Stirling of een Lancaster Mark II. Nader onderzoek naar de mogelijke identiteit van de bommenwerper doet vermoeden dat het echter Lancaster Mk.I ED418 (EM-G) van 207 Squadron moet zijn geweest, uitgerust met Merlin-motoren, welke in de nacht van 12 op 13 mei 1943 om 02.02 uur in de naaste omgeving van Hilversum in de lucht is geëxplodeerd en waarvan de brokstukken waren neergekomen tussen Hilversum en ’s-Gravenland; een locatie die ook door Krieno Schaap werd genoemd. En volgens Chorley (2) om 00.19 uur vertrokken vanaf de basis Langar in Nottinghamshire, met inderdaad de stad Duisburg als doel van de vlucht.
Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 19 -
De bemanning van dit toestel betond uit: Warrant Officer W. D. Hawkes; Sergeant E. S. Thompkins; Sergeant H. R. Dick; Sergeant A. W. Whiteoak; Sergeant G. R. Ripper; Sergeant W. A. McNair; Sergeant J. Smith; Flight Lieutenant A.D. Goldicott. Allen, uitgezonderd McNair (RCAF), behorende tot de Royal Air Force. Er waren op deze vlucht, zoals gewoonlijk niet zeven maar acht bemanningsleden aan boord van deze Lancaster. Omdat F/L Coldicott deze vlucht als tweede navigator meemaakte. Zij liggen te Amersfoort, op de begraafplaats “Oud Leusden” begraven. De aanval op Duisburg, in de nacht van 12 op 13 mei 1943 (en dus niet 1942 zoals aanvankelijk werd gedacht) is voor een groot deel succesvol uitgevoerd, waarbij de ‘Pathfinders’ hun werk bijna perfect hebben uitgevoerd. Het centrum van de stad alsook het havengebied aan de rivier, werden (3) zwaar beschadigd, terwijl niet minder dan 1.596 huizen en gebouwen totaal werden verwoest en vier August Thyssen staalfabrieken beschadigd. In het havengebied werd een totaal van 18.921 ton aan scheepsruimte tot zinken gebracht en nog eens 41.000 ton beschadigd. Bij dit alles vonden 273 personen de dood. Aan de aanval werd deelgenomen door 238 Lancasters, 142 Halifaxes, 112 Wellingtons, 70 Stirlings en 10 DH Mosquito’s. In totaal 572 vliegmachines en hiervan gingen 34 bommenwerpers verloren waaronder 10 Lancasters; de ED418 bij Hilversum was één van hen… Al eerder gaf ik de ARG bruikbare tips t.a.v. een tweetal crashes, t.w. de “Lancaster” te Baak (nabij Zutphen) en een “Halifax” bij Muiden-Muiderberg. Wellicht is het zinvol ook nog eens navraag en/of onderzoek te doen naar de vraag, of de vierde motor van het boven Hilversum ontplofte toestel nog altijd in het Vreelandskanaal ligt?... (1) Toen schrijver dezes de heer Schaap daar destijds (maart 1987) naar vroeg wist hij echter niet, of hij dat nog altijd in zijn bezit had. En of hij het - desgevraagd - aan mij wilde afstaan… Niet dus!... (2) W. R. Chorley. Auteur van “RAF Bomber Command Losses 1943 - Midland Countries Publications UK (3) Bron; “The Bomber Command War Diaries” - Middlebrook & Everest / Midland Publishing UK
Integratie van geschonken erfgoed in de expositie van Fort Veldhuis. Door Jon van der Maas Kamer B8 in Fort Veldhuis is meer bekend onder de naam “de giftenkamer”. Bekenden weten hem te vinden; via de hoofdingang naar het einde van de middengang, voor de presentatie-ruimte links af en via de Kempkamers naar de laatste kamer. Hier wordt het binnengebrachte erfgoed van het publiek na registratie meteen tentoongesteld en verblijft daar een aantal museale seizoenen om de giften kenbaar te maken aan de bezoekers om hen op deze wijze te motiveren hun erfgoed aan het Luchtoorlogmuseum Fort Veldhuis te schenken. Het is inmiddels bekend dat de collectie in het luchtoorlogmuseum Fort Veldhuis wordt geregistreerd in een computerprogramma van ACCES. Daarbij worden de digitale foto’s van de voorwerpen opgeslagen en worden de originele overdrachtsformulieren als scan daaraan toegevoegd. Na een aantal museale seizoenen in de giftenkamer gaat bekeken worden op welke wijze en waar het voorwerp in de museale display van Fort Veldhuis geplaatst kan worden. Dit laatste stukje is altijd iets minder bekend, vandaar nu aandacht voor twee projecten die het afgelopen winterseizoen zijn voltooid. Allereerst kamer A11, hier bevinden zich de Amerikaanse Expositie brandbommen in en Duitse afwerpbare brandstoftanks. Diverse losse stukken kamer A16 (Foto Jon van der Maas) geperst papier uit de opslag en de giftenkamer zijn in een kleine vitrine bijeengebracht die een plek aan de muur bij de tanks heeft gekregen. Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 20 -
Nieuwe vitrine bij afwerpbare brandstoftanks in kamer A11. (Foto Jon van der Maas)
Dan kamer A16, gelegen in kazemat C, hier is een aparte vitrine ingericht waarin aandacht voor de Engelse staafbrandbom. Omdat diverse vormen van de bom beschikbaar waren uit de opslag en de giftenkamer, was het mogelijk om met behulp van wat documentatie de staafbrandbom wat uitgebreider te etaleren. De heer Bram Kemp heeft een dummy van de staafbrandbom gemaakt op ware grootte met behulp van aluminium en staal. Ook dit is een zeer geprezen onderdeel van de display in deze vitrine. Mocht u van de zomer eens tijd hebben, ga eens kijken bij deze nieuwe erfgoedstukken.
1 mei, Opening museum door Harm van der Laan Op 1 mei was het dan weer zover, het museum opende haar deuren voor een nieuw seizoen. Zoals gebruikelijk wilden we ruimere aandacht geven aan de opening middels een evenement. Meestal was dit het aanbieden van ritten met legervoertuigen, maar we wilden nu eigenlijk iets meer. Dan valt het nog niet mee om iets te bedenken tegen de prijs die het bestuur graag betaald, namelijk gratis. Er zijn natuurlijk zat attracties te huur maar veelal moet daar heel veel voor betaald worden. Gezien ons low budget museum is dat niet mogelijk. Na lang wikken en wegen kwam het idee naar voren om het openingsevenement in vier delen te splitsen. Uiteraard de ritten met de oorlogsjeeps van Hans van Ravenswaaij. Via medewerker Dijon Boshoven was het mogelijk om een aantal klassieke voertuigen naar het fort te krijgen. Als nieuw item bedachten we een boekenbeurs en ten slotte een lezing. Gelukkig nam Dijon het op zich om de coördinatie van de klassieke voertuigen te verzorgen. Hierbij waren echte klassiekers zoDe Stichting had natuurlijk ook een boekenkraam. (Foto als de Volvo kattenrug , Austin mini Harm van der Laan) clubman en enkele VW Kevers. Voor de boekenbeurs was al in maart een oproep gedaan in de regionale pers, waarop zich uiteindelijk negen personen aanmelden die een tafel wilden huren. Drie van hen wilden zelfs 2 tafels. De tafels zijn op diverse plaatsen in het museum neergezet en de verkopers waren enthousiast over de omgeving. Onder leiding van Hans van Ravenswaaij en Mark Röpke kwamen de Jeeps weer naar het fort om de rondritten te verzorgen. De lezing was van Hans Nauta, dus kwaliteit was gewaarborgd. Om een beetje aan te sluiten op de datum was gekozen voor een lezing over de voedseldroppings nu 66 jaar geleden. Voor de lezing was ook veel belangstelling, de hele filmzaal zat vol. Gelukkig was 1 mei een prachtige zonnige dag die veel mensen op de been bracht. Het was de gehele dag lekker druk in het museum en bij het sluiten van de deuren bleek dat 260 mensen hun weg naar ons fort hadden weten te vinden. We kunnen dus terugkijken op een geslaagde openingsdag.
Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 21 -
Fort Veldhuis hoofdkwartier actiedag Door Harm van der Laan Een projectontwikkelaar uit Wormer heeft het plan opgevat om in de Kagerhoek (Gelegen langs Busch en Dam, tegenover ons fort) een Outlet centrum, een Wellness centrum en een hotel te bouwen. Dit alles in het natuurlijke gebied rondom het fort en in de schootslijn van de forten van de Stelling van Amsterdam. Het betreffende gebied is grondgebied van de gemeente Uitgeest. De gemeenteraad van Uitgeest is, met een krappe meerderheid, voor dit plan, omdat het veel werkgelegenheid zou opleveren. Een groot gedeelte van de bewoners van Uitgeest is tegen omdat het een aanslag is op het natuurgebied en leefgebied van de weidevogels. Deze mensen zijn verenigd in Acties Uitgeest. De groep had op 17 april een actiedag gepland om de bevolking van Uitgeest te wijzen op het verlies van een uniek natuurgebied als de plannen zouden doorgaan. Omdat ons fort vlak bij het bewuste geVoor het fort stonden de kramen met informatie opgesteld. (Foto Harm van der Laan) bied ligt, werd het bestuur gevraagd om het fort ter beschikking te stellen op de actiedag. Het bestuur is hiermee akkoord gegaan en in overleg met de actiegroep is de koffiekamer opengesteld om de inwendige mens van de bezoekers van de actiedag te versterken. Het was prachtig weer op 17 april. Voor het fort werd een aantal kraampjes neergezet met informatie over het gebied. Er waren wandelingen door het gebied. Er werden in onze filmzaal enkele lezingen gehouden. Er was ruime aandacht van leden van Provinciale Staten, de pers en RTV Noord-Holland. Kortom het was voor het actiecomité een geslaagde dag. Ook voor onze koffiekamer was het een geslaagde dag. De dienstdoende dames hadden het erg druk en het waren leuke eerste inkomsten van dit seizoen. Tsja, en hoe gaat het nu met de Kagerhoek? Dat zal een politiek steekspel worden, waarvan de uitkomst nog lang niet zeker is.
Een Stirlingschutter Door Bram Kemp Bij de opening van het oude museum kregen de medewerkers een veteraan met familie toegewezen voor het vervoer van hun logeeradres naar de diverse locaties tijdens hun bezoek. Ik kreeg John Ritchie en zijn vrouw. Zo haalde ik ze op vanaf hun logeeradres aan het Sluispad in Wormerveer en bracht ze naar de Zaanse Schans, het museum en naar het kustrestaurant bij Bakkum. Johns kist was bij Kudelstaart op het meer terecht gekomen en hij was krijgsgevangen gemaakt. Tijdens zijn gevangenschap meende hij veel Duits te hebben opgestoken. Toen ik hem eens testte door in het Duits te spreken, bleek dat beperkt tot “Komm mit” . Hij gebruikte dat steeds als we verder moesten. Het was een vrolijke man. Toen ik hem vroeg waarom wij zoveel lege drankflessen bij de opgravingen vonden, na mijn opmerking dat het op die hoogte zeer koud was en ze toch niet zaten te pimpelen, kwam hij met de volgende verklaring: de lege flessen werden zonder dop boven Duitsland uit het vliegtuig gegooid. De .
Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 22 -
flessen gingen vervolgens met een enorme snelheid naar de grond. Hierbij werd de fles als een orgelpijp aangeblazen waardoor hij een luguber geluid produceerde. Dat moest op de grond paniek veroorzaken. Aansluitend hierop verklaarde hij dat er boven Duitsland vliegend wel meer over boord werd gezet n.l.: de inhoud van het chemisch toilet! Volgens hem riepen ze dan: “For Hitler!” Na de oorlog had hij een fietsenzaak. Het was een prachtkerel.
Giften Naam
Plaats
Gift
H.R.P. de Groot
SantpoortNoord
- Collectie modelbouw vliegtuigen - Diverse boeken en tijdschriften - Diverse pamfletten - Map met knipsels over de 2e Wereldoorlog - Banner met Engelse vliegvelden
C. Maarschalkerweerd
Purmerend
- Blanco Ausweis Arbeidseinsatz - Deutsche Luftwaffe kalender - Steen POW-cam in Engeland - Diverse boeken
ING Bank
Amsterdam
Geldelijke donatie
M. Ursinus
Assendelft
Blik Warfare Biscuits
J. Witbaard
Assendelft
2 dozen met boeken
H. Kat
Assendelft
- Helm - Lepel gaarkeuken 2e Wereldoorlog
P.J. van Alphen
Oudorp
- Boekje “Nice Types” - Diverse magazines - Documentaire over B-17 Memphis Belle
J. Hoenderbos
Krommenie
Bonkaarten 1949
S. Ligtermoet/ W. de Nijs
Heemskerk
Werkstuk over fort Veldhuis
A. Neeven
Oosthuizen
Kopie logboek G. Tattam
H. Verweij
Heemskerk
- Boekje A-26 Invader in Action - Doos gummi handschoenen
R. van der Aar
Heemskerk
Schaalmodel Möhnesee dam
H.A.C. de Wit
Haarlem
- Doos boeken - Jerrycan - Duits gasmasker - Munitiekistje - diverse blikken - Foto’s - Persoonsbewijzen - Distributie kaarten
J. Posthumus
Schagen
- 2 persoonsbewijzen - Documenten DIWERO - Document schade enquête commissie - Documenten 15 RI
“
Broken Wings No. 92
Juni 2011
- 23 -
Zomerprogramma 2011 Fort Veldhuis 12 Juni 19 Juni 26 Juni 03 Juli 10 Juli 17 Juli 24 Juli 31 Juli
14.00 Lezing over het Nederlands Onderzeebootwapen in WO2 door Gerard Horneman 14.00 Lezing over de luchtoorlog boven Noord-Kennemerland door Hans Nauta 14.00 Lezing over het Legion Freies India (Indiërs in Duitse Krijgsdienst) door Aad Neeven 14.00 Lezing over de watervliegtuigbasis Schellingwoude door Hans Nauta 14.00 Lezing over de bombardementen op de Duitse Schnellbootbunkers in IJmuiden door Hans Nauta 14.00 Lezing over de aanval op de Ruhrdammen door 617 squadron “The Dambusters” door Jan van Dalen 14.00 Lezing over de Stelling van Amsterdam door Peter Schat
07 Augustus
14.00 Lezing over door de Duitsers gevorderde Nederlandse schepen in WO2 door Hans Jehee 14.00 Lezing over de V-1 door Aad Möntemann
13 Augustus
Re-Enactment
14 Augustus
Re-Enactment
21 Augustus
14.00 Lezing over Heemskerk in oorlogstijd door Jon van der Maas
28 Augustus
04 September
10.00-17.00 Battle Tanks Nederland 14.00 lezing over de bij Vijfhuizen gecrashte B-17 bommenwerper “No balls at all” en het lot van haar bemanning door Janny Herfst Modelbouwdag
10 September
Open Monumentendag
11 September 18 September
Open Monumentendag 14.00 Lezing over de luchtoorlog boven de Zaanstreek door Aad Neeven Tractor evenement
25 September
14.00 Lezing over de luchtoorlog rond en boven Den Helder door Hans Nauta
02 Oktober
14.00 Lezing over Nederlandse pantserwagens tot 1940 door Ed Beekman
09 Oktober
12.00 lezing over de Enigma codemachine door Henk van Stigt 14.30 Lezing over het Englandspiel door Rudi Dolfin 14.00 Lezing over de luchtoorlog boven IJmuiden door Hans Nauta
16 Oktober 23 Oktober 30 Oktober 06 November
Broken Wings No. 92
14.00 Lezing over de Duitse verdedigingslinie de Ostwal en Berchtesgaden door Willem Kleijn 14.00 Lezing over de organisatie van de Duitse Flak door Jon van der Maas 25 jarig bestaan Stichting ARG 1940-1945 12.00 en 14.00 lezing over het ontstaan van de ARG 1940-1945
Juni 2011
- 24 -
