Brandveilig Leven - pilot aandachtswijken
Resultaten van een veldonderzoek naar de effectiviteit van voorlichting aan huis
Nieuwe focus brandweer • Hoe kunnen we brand voorkomen? • Brandveilig Leven • Verschillende doelgroepen aangewezen
Zelfontwikkelde methode
Handboek Veilig Wonen • Preventiegerichte aanpak in Amersfoort: • Mensen in hun woning bezoeken • Hen wijzen op brandgevaar in huis • Een gratis rookmelder plaatsen
• Doel: • Kennis over brandpreventie vergroten • Bewoners aanzetten hun woning brandveiliger te maken • Bewoners aanzetten zich brandveiliger te gedragen
Vraag aan Tabula Rasa: werkt het? • Veel positieve reacties aanpak Amersfoort • Effect voorlichting aan huis tot nog toe niet onderzocht • Toets effectiviteit in een pilotsetting • Focus op aandachtswijken
Niet alles onderzocht • Selectie uit Handboek • Uniforme aanpak • Wetenschappelijk verantwoorde opzet
Welke effecten zagen we?
Belangrijkste conclusies • Voorlichting zorgt voor verbeteringen op het gebied van brandveiligheid • Situatie in huis • Gedrag bewoner • Kennis bewoner
• Plaatsen rookmelders zinvol
Overwegingen voor de besluitvorming • Maatschappelijke legitimatie • Zichtbaarheid brandweer • Laten zien actief met preventie bezig te zijn
• Samenwerking externe partijen zinvol • Woningcorporaties • Oog- en oorfunctie
• Andere mogelijkheden voor bereiken doelgroep beperkt • Sociale netwerkmethode
Opzet onderzoek
Twee deelnemende veiligheidsregio’s • Haaglanden • Wijk Morgenstond: naoorlogse wijk in het stadsdeel Den Haag Zuidwest. Stond op de 20ste plek van de landelijke Vogelaarwijken en was als 2e benoemd in Den Haag • Type bebouwing: jaren 50 woningen, veelal portiek en kleine rijtjeswoningen • Aantal inwoners : 5.030
• Brabant Zuidoost • Wijk Helmond-West: buurt met hoge werkloosheid, verouderde woningvoorraad, eenzijdige samenstelling van de bevolking, weinig sociale samenhang en veel gevoelens van onveiligheid. • Type bebouwing: meest huurwoningen (68%). Veel eenpersoonshuishoudens. 25% voor 1950, 35% tussen 1950 en 1980 en 40% na 1980. • Aantal inwoners: 4.500
Onderzoeksopzet • Veldexperiment met huisbezoek in 4 verschillende groepen: • Experimentele groep 1: Huisbezoek + voorlichting + plaatsen gratis rookmelder • Experimentele groep 2: Huisbezoek + voorlichting + aanbevelen rookmelder • Controlegroep 1: Huisbezoek (2x) • Controlegroep 2: Huisbezoek (1x)
• 80 huizen per groep per regio
Meetmethode • Meten aan de hand van scoreformulier • Vragen over brandveiligheid met betrekking tot: • Situatie woning (observatie inspecteur) • Gedrag bewoner (zelfgerapporteerd en observatie) • Kennis bewoner
• Twee meetmomenten • Voorafgaand aan de voorlichting: 0-meting • Achteraf: 1-meting (3 weken later)
Resultaten
Uitkomst: beide methoden effect • Beide vormen van voorlichting aan huis hebben effect. Effecten verschillen per regio en per experimentele groep • Vergelijking tussen de regio’s was niet mogelijk vanwege aangetroffen verschillen • Ook binnen de regio’s zelf waren verschillen aanwezig
Effecten Groep 1 (voorlichting + plaatsen rookmelder) • Toename aantal rookmelders (zoals verwacht) • Toename brandveilig gedrag • Haaglanden: 3 onderdelen • Brabant Zuidoost: 2 onderdelen
Haaglanden - Effecten Groep 1 – aanwezigheid beschadigde snoeren 35% 30%
33,3% (3)
25% 20% 15%
10% 5%
0% (0)
0% 0-meting
1-meting Haaglanden - beschadigde snoeren
Haaglanden - Effecten Groep 1 – kaarsen 96,4% (27)
100% 90% 80% 70%
67,9% (19)
60%
50%
Groep 1 - Haaglanden kaarsen 0-meting
40%
Groep 1 - Haaglanden kaarsen 1-meting
30% 16% (4)
20% 10%
0% (0)
0% kaarsenstandaarden
kaarsen branden
Brabant Zuidoost – Effecten Groep 1 – ruimte CV-ketel vrij 100%
90%
89,1% (41)
97,8% (45)
80% 70%
Brabant Zuidoost - ruimte cvketel 0-meting
60%
Brabant Zuidoost - ruimte cvketel 1-meting
50% 40% 0-meting
1-meting
Brabant Zuidoost - ruimte cv-ketel
Brabant Zuidoost – Effecten Groep 1 – schoonhouden afzuigkap 100% 90%
95,0% (40) 84,1% (37)
80%
70%
Brabant Zuidoost schoonhouden afzuigkap 0meting
60%
Brabant Zuidoost schoonhouden afzuigkap 1meting
50%
40% 0-meting
1-meting
Brabant Zuidoost - schoonhouden afzuigkap
Effecten Groep 2 (voorlichting + aanbevelen rookmelder) • Verbetering wat betreft niet-werkende rookmelders. Geen toename aantal rookmelders. • Toename brandveilig gedrag • Haaglanden: 3 onderdelen • Brabant Zuidoost: geen veranderingen
Haaglanden - Effecten groep 2 – kamer verlaten terwijl kaarsen branden 50% 45% 40% 35%
33,3% (2)
30% 25% 20% 15% 10% 5%
0% (0)
0%
0-meting
1-meting
Groep 2 - Haaglanden - kaarsen laten branden
Haaglanden - Effecten groep 2 – keuken verlaten terwijl eten opstaat 60%
50%
53,3% (8)
40% 30%
20% (3)
20% 10% 0% 0-meting
1-meting
Groep 2 - Haaglanden keuken verlaten
Groep 2 - Haaglanden keuken verlaten 0-meting Groep 2 - Haaglanden keuken verlaten 1-meting
Haaglanden - Effecten groep 2 – stekkers uit stopcontact bij onweer 80% 66,7% (10)
70% 60% 50%
40%
Groep 2 - Haaglanden stekkers uit stopcontact 0-meting
33,3% (5)
Groep 2 - Haaglanden stekkers uit stopcontact 1-meting
30% 20% 10% 0% 0-meting
1-meting
Groep 2 - Haaglanden stekkers uit stopcontact
Toename van kennis in beide groepen Na de interventie • Meer mensen wisten wat een vluchtplan is en welke afspraken ze daarvoor moeten maken • Meer mensen wisten hoe ze vlam in de pan moeten doven
• Bewoners wisten vaker waar de hoofdafsluiters van gas en elektra zich bevonden
Plafondeffect M.b.t. situatie woning • Is de elektrische installatie beveiligd door één (of meer) aardlekschakelaars? • Is de hoofdafsluiter van het gas goed bereikbaar? • Is de hoofdafsluiter van de elektriciteit goed bereikbaar? • Is de vluchtroute vrij van obstakels? • Ligt de sleutel van de deur van de vluchtroute dichtbij de deur? • Zijn er apparaten met teveel wattage op één stekkerdoos aangesloten? • Lopen er snoeren onder het tapijt? • Zie je snoeren met kroonsteentjes aan elkaar zitten?
M.b.t. (zelfgerapporteerd) gedrag bewoner • Laat u de cv-ketel regelmatig (jaarlijks of tweejaarlijks) controleren en reinigen?
Geen effecten M.b.t. situatie woning • Wordt de meterkast gebruikt als bergruimte of opbergkast? • Indien er een gaskookplaat is, Is de gasslang van het fornuis in goede conditie? M.b.t. (zelfgerapporteerd) gedrag bewoner • Wordt er gebruik gemaakt van kabelhaspels en of verlengsnoeren en zo ja, worden deze helemaal afgerold?
Vragen vaak niet van toepassing M.b.t. situatie woning • Is er een tweede vluchtroute en zo ja, ligt de sleutel dichtbij de deur? • Is er een afzuigkap aanwezig en zo ja, is het filter schoon? • Is er een geiser en zo ja, is deze goed afgesteld? • Is er een wasdroger en zo ja, is deze schoongemaakt? M.b.t. (zelfgerapporteerd) gedrag bewoner • Bewaart u lucifers en aanstekers buiten het bereik van kinderen? • Rookt u wel eens in bed?
Opvallend aan nulsituatie: weinig rookmelders • Substantieel deel van de bezochte huizen had geen rookmelder in nulsituatie • Haaglanden 30,1% geen rookmelder 28,4% van de aanwezige rookmelders werkte niet
• Brabant Zuidoost 46,2% geen rookmelder 43,3% van de aanwezige rookmelders werkte niet
Opvallend: woningcorporaties bepalend voor veiligheid • Woningcorporaties hebben zichtbaar invloed op brandveiligheid van woningen • Grote verschillen tussen huizenblokken (gerenoveerd versus slooplijst) • Soms brandonveilige aanpassingen aangetroffen • Aandachtspunt brandweer: kelderboxen
