BOUWEND NEDERLAND Kansen in waterrijk Duitsland
Zoetermeer, 10 juni 2011
Thema‘s >
Postennetwerk Duitsland
>
(Water-)Bouwsector Duitsland
>
Wetgeving en procedures
>
Bronnen voor opdrachten
presentatie ongeveer 45 minuten voor eventuele vragen staan wij aansluitend ter beschikking
2
Postennetwerk Duitsland Nederland is de grootste investeerder in Duitsland Handelsvolume NL/DLD >€ 130 MLD 25% van de Nederlandse export (in €) gaat naar Duitsland 7% van de Duitse export (in €) gaat naar Nederland >2000 Nederlandse bedrijven hebben een dochter in Duitsland 115.000 Nederlanders wonen in Duitsland
3
Postennetwerk Duitsland
1 Ambassade in Berlijn Sectorfocus: Agriculture, Creatieve Industrie, Duurzame Energie)
2 Consulaten Generaal in München en Düsseldorf SF: Automotive en Machinebouw SF: Dienstverlening (architectuur, ingenieurs en media)
4 NBSOs in Hamburg, Leipzig, Frankfurt en Stuttgart SF: Maritieme Industrie, Logistiek, ICT en Life-Science
Wij ondersteunen u bij uw plannen in Duitsland, inventariseren mogelijke zakenpartners, leggen (sectorgerichte) contacten, beantwoorden vragen en helpen u bij het aangaan van nieuwe uitdagingen op de Duitse markt.
4
Bovendien… Wij hebben kennis over Duitsland Centraal in Europa / Logistiek en industrieel hart Grootste bevolkingsaantal van alle landen van de EU 3 „Wirtschaftswunder“ - 1948: Wederopbouw - 1989: Wende - 2009: Kredietcrisis De op 3 na grootste economie van de wereld Veel bouw-activiteit 5
De Duitse Bouwsector
De Duitse Bouwsector is één van de sleutel-industrieën voor de binnenlandse economie en tegelijkertijd één van de grootste bedrijfstakken in Duitsland en Europa. Bron: www.bauindustrie.de 6
De Openbare Bouw
De publieke bouw profiteert nog steeds van de conjunctuurprogramma’s: begin 2010 waren er nominaal 8.8% meer opdrachten dan in het jaar daarvoor (februari + 23.8%). Bron: www.bauindustrie.de 7
De Waterbouw - subsectoren
8
Thema‘s die wij binnen deze sector gaan bespreken 1. Markt specifieke informatie: • zeehavens / maritieme projecten / kustbescherming • rivierhavens / waterwegen / beschermingswerken overstromingen rivieren • jachthavens / bouwen op- en aan het water (wonen, werken en recreeren) 2. Who is who to know: • belangrijkste bouwbedrijven in Duitsland • Instanties in Duitsland / stakeholders / invloedrijke personen 3. Wet- en regelgeving / procedures / opdrachtvergave proces 4. Bronnen voor opdrachten / beurzen en congressen / databases
9
Specifieke informatie - Zeehavens
De weg uit de crisis is nog moeizaam. Het inhaalproces van de cijfers voor de crisis zal nog enkele jaren duren en na de crisis is niet voor de crisis. Dit heeft tot varanderingen in de (omslag-/werk) structuren geleidt. Zo zijn bijv. de cijfers bij importen van auto´s na de crisis niet echt meer te boven gekomen. Omslag 2010: 2011: 2014:
van goederen: 6,1% 276 Mio. t 3,2 % 284 Mio. t 2,5 % p.a. tot 306 Mio. t
Bron: Gleitende Mittelfristprognose für den Güter- und Personenverkehr, www.bvmbs.de
10
Bron: www.zds-seehaefen.de
Specifieke informatie – Maritieme Projecten (Offshore):
In de Noord- en de Oostzee worden tot 2030 Windparks met 25.000 MW vermogen geïnstalleerd. De stroomproductie dekt dan meer dan 15 procent van de stroombehoefte in Duitsland af.
11
Bronnen: www.bsh.de en http://www.windenergie.de/de/themen/offshore/
/
Specifieke informatie - Kustbescherming: Het BMELV* heeft de kustdeelstaten tussen 1973 en 2008 in voor totaal 2,6 milliard Euro aan GAK**-middelen voor kustmaatregelen ter beschikking gesteld. Ten gevolge van de klimaatverandering is het noodzakelijk de lopende versterking van de dijken te versnellen. Daarom stelt de bond de kustdeelstaten via een “GAKSonderrahmenplan“ in de jaren 2009 tot 2025 25 mln. Euro per jaar ter beschikking voor extra maatregelen aan de kust. Voorwaarde voor toekenning van dit bedrag is dat de deelstaaten in de jaren daarvoor al 102,9 mln. Euro met de regulaire GAK* geinvesteerd hebben.
Mecklenburg-Vorpommern – ca. 1.900 km kust (75 %), sinds 1995 250 mln. voor nieuwbouw en 30 mln. voor onderhoud Nedersaksen – ca. 1.000 km kust, 2 milliard Euro investeringen sinds 1995 (2010: 66 mln. Euro) Schleswig Holstein – ca. 1.200 km kust, 2,5 Mrd. Euro sinds 1962, in de afgelopen 10 jaar waren dit ca.50 Mio. Euro per jaar.
* : Bundesministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Verbraucherschutz ** : Gemeinschaftsaufgabe Verbesserung der Agrarstruktur und des Küstenschutzes
12
Bron: www.bmelv.de, www.nlwkn.de
Specifieke informatie – infrastructuur waterwegen: Bundeswasserstraßen: belangrijkste waterverkeersroutes Landeswasserstraßen / Städtische Wasserstraßen: waterafvoer / pleziervaart 7350 km bevaarbare kanalen en rivieren 450 sluizen 290 stuwen 15 aquaducten 4 scheepsliften 2 kanaalreservoirs 120000 bruggen waarvan 34000 een rivier / kanaal kruizen
13
„Wasser- und Schifffahrtsverwaltung des Bundes (WSV)“ De door het „Bundesministerium für Verkehr-, Bau und Stadtentwicklung“ in het leven geroepen WSV heeft 2 taken: 1)de coordinatie van de aanleg, het onderhoud en de instandhouding van het waterwegenverkeersnet; 2)het regelen van de scheepvaart in het algemeen. 7 regio’s / afdelingen Alle bouwopdrachten terug te vinden via: http://www.wsv.de/aktuelles/ausschreibungen/vob.php.html
14
Specifieke informatie – overstromingen riviergebieden: Zentrum für Satelleitengestützte Kriseninformation: -5 kern-crisisgebieden (vwb overstroming) - 29 overstromingsgebieden (zie: http://www.zki.dlr.de/de/article/1724)
Conform Wasserschutzgesetz moeten deze gebieden worden opgenomen in het bestemmingsplan (Bauleitplanung) van gemeenten, Landkreisen, Bundesländer helaas ontbreekt een centrale aanpak.
15
Specifieke informatie – rivierhavens: Gesellschaft für Energie und Wirtschaft mbH Stadtwerke Itzehoe GmbH HAFENBETRIEBE LUDWIGSHAFEN AM RHEIN GmbH
Duitsland kent 46 (binnen-)havenbedrijven
HFM Managementgesellschaft für Hafen und Markt mbH SWS Seehafen Stralsund GmbH Verkehrsbetriebe Peine-Salzgitter GmbH Stadtwerke Hamm GmbH Fischereihafen-Betriebsgesellschaft mbH Stadtwerke Germersheim GmbH Hafenbetriebsgesellschaft Braunschweig mbH Stadtwerke Kleve GmbH Stadtwerke Wilhelmshaven GmbH
Elk van deze havenbedrijven is zelf verantwoordelijk voor de verdere uitbouw van de infrastructuur van hun havens.
Stadtwerke Regensburg GmbH Wanne-Herner Eisenbahn und Hafen GmbH WHE Stadtwerke Eckernförde GmbH Häfen und Güterverkehr Köln AG Magdeburger Hafen GmbH Stadtwerke Passau GmbH Hafenbetriebs- und Beteiligungs-GmbH Lübecker Hafen-Gesellschaft mbH
Bij vrijwel elke haven lopen projecten (of staan deze op stapel)
RHEINHAFEN BREISACH GMBH Stadtwerke Wesel GmbH BEHALA Berliner Hafen- und Lagerhausgesellschaft mbH KVVH Karlsruher Versorgungs-, Verkehrs- und Hafen GmbH Fährhafen Sassnitz GmbH Hafenbetrieb Aken GmbH Mindener Hafen GmbH Niedersachsen Ports GmbH & Co. KG Hafen Hamm GmbH BLG CARGO LOGISTICS GmbH & Co. KG Niedersachsen Ports GmbH & Co. KG Niederlassung Wilhemshaven DeCeTe Duisburger Container-Terminalgesellschaft mbH Gelsenkirchener Logistik- Hafen- und Servicegesellschaft mbH Stadthafen Lünen GmbH HANSAPORT HAFENBETRIEBSGESELLSCHAFT MBH Luck KG
Deze projecten betreffen niet alleen de uitbouw van de havencapaciteit, maar ook de uitbouw van achterliggende infrastructuur: -Op-, om- en overslag -Wegeninfrastructuur -Spoorinfrastructuur
Staatliche Rhein-Neckar-Hafengesellschaft Mannheim mbH Hafen Stuttgart GmbH Neuss-Düsseldorfer Häfen GmbH & Co. KG Rostocker Fracht- und Fischereihafen GmbH HHLA Container Terminal Burchardkai GmbH Jade-Weser Logistik GmbH bremenports GmbH & Co. KG Scandlines Deutschland GmbH Hafen Halle GmbH Hafen Lüneburg GmbH
16
Leidraad voor de havenbedrijven: „Nationales Havenkonzept für die See- und Binnenhäfen“
Nationales Hafenkonzept für die See- und Binnenhäfen Zeer lijvig rapport (113 pagina‘s) dat door het BMVBS is opgesteld en vol richtlijnen met betrekking tot maatregelen staat. Maatregelen van toepassing op binnenhavens: Hoofdstuk 4 „Maßnahmen“ §1.
Ausbau der hafenrelevanten Verkehrsachsen und knoten voranbringen und Kapazitätsengpässe in den Häfen beseitigen
1.3
Wasser- und landseitige Anbindung der Binnenhäfen verbessern
1.5
Förderung der Gleisanschlüsse optimieren
1.7
Durch Kombinierten Verkehr die Verlagerung von Straßengüterverkehr auf die umweltfreundlichen Wasserstraße und Schiene unterstützen
1.8
Hafeninfrastrukturen verbessern, Suprastrukturen modernisieren und erweitern
Häfen
Verkehrsträger
http://www.bmvbs.de/cae/servlet/contentblob/31316/publicationFile/522/nationales-hafenkonzept-fuer-die-see-und-binnenhaefen.pdf 17
Specifieke informatie: bouwen op- en aan het water Veel recreatieve projecten in Mecklenburg Vorpommern en Sachsen / zg. Entwicklungsgesellschaften Bouwen aan het water binnen steden (bijv. aan havens of binnenstedelijk water) / eigen besluitvorming van steden of al dan niet gebouwd mag worden aan het water Erg duur tgv moeilijke wetgeving en lange procedures (kosten + €500-1500/m2) Hamburg heeft procedures vereenvoudigd; het blijft duur, maar het bouwen is eenvoudiger geworden. 18
Bouwen op- en aan het water in Nordrhein-Westfalen Rapport uit 2010 met alle actuele „bouwen aan het water“-projecten in NRW 9 25
projecten min-of-meer gerealiseerd projecten waarop (delen) kan worden ingeschreven
Verder veel informatie over: • Wetgeving • Financien • Te volgen procedures • Case-studies http://www.mbv.nrw.de/Staedtebau/cont ainer/StadtquartiereamWasser_2010.pdf 19
Specifieke informatie: jachthavens De meeste jachthavens in Duitsland worden geexploiteerd door de steden (vaak via een zg. Bootsverein) Er worden echter maar weinig jachthavens gebouwd via openbare inschrijvingen; meestal betreft het private initiatieven (Bauherrenmodel) Er zijn 3 ingenieursbureaus gespecialiseerd in de bouw van jachthavens: Germanischer Lloyd SE, CDM Consult GmbH en Hyder Consulting GmbH (15 vestigingen) Er zijn 4 bouwbedrijven gespecialiseerd in de bouw van jachthavens: Clement Yacht Harbour Systems GmbH, Colcrete - von Essen GmbH & Co. KG, Wayss & Freytag Ingenieurbau AG en Ostseedienst GmbH Wasserbau und Schiffahrt Een goede bron om geinformeerd te worden over toekomstige projecten betreffen de jachthavens en de jachtclubs
20
29 Jachthavens en 24 Jachtclubs Name ancora Marina Burg auf Fehmarn Dreilindengrund Yachthafen Hannover Yachthafen
Ort Neustadt in Holstein Fehmarn Wolgast Hannover Helgoland
Land SH SH MV NI SH
Sporthäfen in der Kieler Förde
Kiel
SH
Yachthafen Marina Baltica Marina Bernried Marina Lanke Niendorfer Hafen Hohe Düne Dalben 21 Schnatermann Bootshafen Yachthafen Karlshagen Marina
Laboe Lübeck Bernried Berlin Timmendorfer Strand Hohe Düne Warnemünde Warnemünde Kühlungsborn Usedom Duisburg
SH SH BY BE SH MV MV MV MV MV NW
Marina Recke, Mittellandkanal
Recke (Westfalen)
NW
Groov Yachthafen Porta Marina Hafen Rantum Museumshafen Flensburg
Köln-Zündorf Wesel Emmerich am Rhein Sylt Flensburg
NW NW NW SH SH
420
Marina Müritz (Hafendorf Müritz)
Rechlin
MV
350
Yachthafen Marina Rünthe Klosterdeich/Stichhafen
Hamburg Bergkamen Uetersen
HH NW SH
2.000 280
Wassersportverein Bergstraße (WSVB-L)
Ultramarin
Kressbronn am Bodensee
BW
1.500
Hamburgischer Verein Seefahrt (HVS), Hamburg
Citymarina Stralsund
Stralsund
MV
300
21
Liegeplätze Akademischer Yachtclub (AYC) an der RWTH Aachen Augsburger Segler-Club (ASC), Augsburg Bayerischer Yacht-Club (BYC), Starnberg Berliner Yacht-Club (BYC), Berlin 2.200 210 270 270 750
Bremer Yacht Club (BYC), Bremen Düsseldorfer Yacht Club (DYC), Düsseldorf Flensburger Segel-Club (FSC), Glücksburg, Flensburger Förde Hamburger Yacht-Club e.V. im ADAC, Hamburg-Tatenberg Kieler Yacht-Club (KYC, ehemals „Kaiserlicher Yacht Club Kiel“), Kiel Lübecker Yacht-Club (LYC), Lübeck Münchner Yacht-Club (MYC), Starnberg Norddeutscher Regattaverein (NRV), Hamburg
133
Röbler Segelverein "Müritz" (RSVM), Röbel Rostocker Yachtclub (ROYC), Rostock Segel-Club Münster (SCM), Münster, Aasee Segelclub Rhe (RHE), Königsberg, seit 1946 Hamburg Segelkameradschaft „Das Wappen von Bremen“ (SKWB), Bremen Schweriner Yacht-Club (SYC), Schwerin Verein Seglerhaus am Wannsee (VSaW) Warnemünder Segelclub (WSC), Warnemünde
Württembergischer Yacht-Club (WYC), Friedrichshafen am Bodensee
Yachtclub Wismar 61 (YCW61), Wismar
Who is who to know: de belangrijkste bouwbedrijven in D Rank Baubedrijf
Bauvermogen Veranderingspercentage 2008 in mln.€ 2008-2007 in %
1.
HOCHTIEF
21.640
15,3
2.
BILFINGER BERGER
10.742
16,0
3.
STRABAG Köln
4.398
6,7
4.
ED. ZÜBLIN
2.950
5,0
5.
VINCI DE
1.900
9,0
6.
BAUER
1.530
27,0
7.
MAX BÖGL
1.300
30,0
8.
GOLDBECK
1.230
30,0
9.
KAEFER ISOLIERTECHNIK
1.200
70,0
10.
BAM Deutschland
963
25
11.
EUROVIA DE
768
9,7
12.
LINDNER
739
9,4
13.
WOLFF & MÜLLER
620
3,3
14.
LEONARD WEISS
612
-2,5
15.
GÜNTER PAPENBURG
600
k.A.
16.
KÖSTER
520
24,0
446
20,5
17.
SKE
Bron: Bulletin Europeen du Moniteur / uitgave 938 vom 21.12.2009
22
Who is who to know: selectie instanties
http://www.schleswigholstein.de/LKN/DE/L KN_node.html
www.bmvbs.de www.wsv.de www.bsh.de www.mittelweserverband.de www.wimi.landsh.de
www.deichverband.de www.nlwkn.de
http://www.hamburg.de/bsu/
23
www.baw.de
Who is who to know: selectie verbanden www.zds-seehaefen.de http://www.windenergieagentur.de/deutsch/index.html www.bauindustrie.de
www.vdma.org (Branche: windenergie) www.maritimes-cluster.de
www.erneuerbare-energien-hamburg.de
www.bwe.de
24
Opdrachten Projecten in de openbare bouw worden in Duitsland getenderd. Om voor opdrachten in aanmerking te komen is pré-kwalificatie nodig. De twee grootste uitdagingen: -Heeft u al kennis op het gebied van het Duitse Vergaberecht? -Weet u bij welke instanties u moet zijn om zich voor openbare opdrachten in te kunnen schrijven? Oplossing: -Kiez voor een jurist die kennis op dit specifieke gebied heeft! -Laat het Duitse postennet voor u uitzoeken bij welke instantie/jurist u moet zijn! Afbeelding: www.prepolino.ch
25
Pré-kwalificatie procedure Bedrijven die voor een opdracht in aanmerking willen komen dienen zich te pre-qualificeren Pré-gequalificeerde bedrijven kunnen inschrijven op opdrachten PQ-Verein” (zie: http://www.pq-verein.de ) 3.214 zg. “Prüfstellen” (zie: http://www.pq-verein.de/anlage3029binary ) Er zijn echter maar 5 “Prüfstellen” waar een algemene certificering behaald kan worden voor openbare werken: • DQB - Deutsche Gesellschaft für Qualifizierung und Bewertung GMBH • DVGW CERT GmbH (bisher DVGW-Zertifizierungsstelle) • Pöyry Infra GmbH (bisher QCM-Consult GmbH) • VMC Präqualifikation GmbH (bisher Vergabe-Management-Consulting GmbH) • Zertifizierung Bau e.V. Ten behoeve van de pré-qualificering wordt getoetst op 2 aspecten: • Juridische betrouwbaarheid van de kandidaat • Capaciteit en expertise voorwaarden en richtlijnen: zie http://www.pq-verein.de/anlage48116binary paswoord en logincode vereist: zie http://www.pq-verein.de/anlage48117binary
26
Opdrachtvergave proces (VOB) Na Pré-qualificatie kan worden ingeschreven op opdrachten Diverse europese richtlijnen en Duitse wettelijke bepalingen van toepassing. Het geheel heet “Vergabe- und Vertragsordnung Bauleistungen” (VOB). Voor een beknopte beschrijving van het VOB, zie Wikipedia: • http://de.wikipedia.org/wiki/Vergabe-_und_Vertragsordnung_f%C3%BCr_Bauleistungen
Specifieke instructie, omkleed met wettelijke bepalingen en richtlijnen: een lijvige instructie (202 pagina’s) via het “Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung): • http://www.bmvbs.de/SharedDocs/DE/Artikel/GesetzeUndVerordnungen/Verkehr/vergab e-und-vertragsordnung-fuer-bauleistungen-vob.html • http://www.bmvbs.de/cae/servlet/contentblob/31866/publicationFile/10953/vob-2002teile-a-und-b.pdf
27
Bronnen voor opdrachten Er zijn goede databases met projecten waar op kan worden ingeschreven. Toch is ook de Duitse bouwsektor een „ons-kent-ons“-sektor. Het is daarom ook van belang contacten duurzaam op te bouwen die in succesvolle samenwerking kunnen resulteren. Beurzen en congressen bieden een goede mogelijkheid om met de juiste personen in contact te komen. 28
Selectie beurzen en congressen
http://www.hamburgmesse.de/acquaalta/acquaalta_de/start.php
Nationale maritime Konferenz: http://www.bmwi.de/BMWi/Navigation/ Wirtschaft/nationale-maritimekonferenz,did=248958.html
www.husumwindenergy.com
http://www.hansemesse-rostock.de/balticfuture.html Emder Offshoretage, http://ihkemden.de/index.php?hid=408
http://www.hannovermesse.de/de/ueber -die-messe/programm/leitmessen/wind
www.wasser-berlin.de http://www.see-hafen-kongress.de/ 29
www.bremer-logistiktag.de
Fazit Duitsland is een interessant land vanwege haar geografische ligging binnen de EU en haar economische betekenis Op Bouwgebied gebeurt erg veel Om je weg te vinden in Bouwend Duitsland heb je wel wat kennis nodig Er zijn echter ook goede specialisten (juristen, subsidiedeskundigen, …) die u kunnen helpen Het postennetwerk in Duitsland helpt u graag verder!
30
Hoe nu verder? Augustus 2010
Rapport: Bouwend Nederland – Op naar Duitsland!
Oktober 2010
Missie naar Duitsland
Bij vragen staan het NBSO Hamburg en het NBSO Leipzig voor u klaar: E-Mail: Internet: Tel.:
31
[email protected] www.nbso-hamburg.de +49 40 37644-458
E-Mail: Internet: Tel.:
[email protected] www.nbso-leipzig.de +49 341 1298-370
Danke für Ihre Aufmerksamkeit!
O 32
r a a n p
s t i u D
! d n a l
