Borstkanker ZORG VUmc en Ziekenhuis Amstelland gaan op het gebied van borstkanker samen verder. De twee ziekenhuizen, die op enkele kilometers van elkaar af liggen, bundelen hun krachten. Door het samenvoegen van de beste ingrediënten van beide: academisch, dichtbij de patiënt in de regio Amstelland en Amsterdam, onderzoek en opleiden ontstaat een krachtig mengsel van zorg op het gebied van borstkanker. De ziekenhuizen hebben één gezamenlijk centrum
voor de behandeling: dichtbij huis en snel. Artsen,
ingericht voor borstkankerzorg. Met meer mensen kan
verpleegkundigen en andere zorgverleners werken
meer zorg worden geleverd, waardoor de patiënt sneller
hierbij samen in één team waarbij de patiënt altijd
terecht kan voor diagnostiek en behandeling. Maar
één aanspreekpunt heeft bij zijn/ haar behandelend
niet alleen sneller, ook kwalitatief wordt zorg geleverd
specialist. Aanvullend onderzoek en nazorg vindt zoveel
volgens de meest recente ontwikkelingen. Patiënten
mogelijk plaats op dezelfde locatie. Alle operaties
met verdenking op borstkanker kunnen terecht bij
vinden in principe plaats in Ziekenhuis Amstelland.
zowel VUmc als Ziekenhuis Amstelland. In de meeste
Bestralingen en zeer gespecialiseerde onderzoeken
gevallen is een verwijzing nodig van de huisarts.
vinden plaats in VUmc. De arts bespreekt altijd met de
De borstkankerzorg heeft één centraal loket zodat de
patiënt waar de volgende afspraak plaatsvindt. Voor
afstemming tussen beide locaties optimaal is. In overleg
beide ziekenhuizen geldt één telefoonnummer:
met de patiënt wordt bekeken wat de beste optie is
020 755 7011
Therapie OP MAAT SAMEN het BESTE van BEIDE Prof. Dr. Jaap Bonjer is hoofd afdeling heelkunde VUmc: ‘Door de gezamenlijke inzet van mensen en middelen kunnen we de patiënt topzorg bieden in een team van toegewijde zorgprofessionals. Alle patiënten worden geopereerd in Ziekenhuis Amstelland, maar
Het horen van de diagnose borstkanker is voor elke
Een nieuwe uitdaging staat voor de deur. De
bestraling vindt plaats in VUmc. Het team dat zich richt
vrouw een zeer ingrijpende ervaring. De behandeling van
chirurgen van Ziekenhuis Amstelland zullen, na een
op de borstkankerzorg is groot en kent vele disciplines:
borstkanker is echter in de meeste gevallen zeer goed
intensieve voorbereiding van bijna 2 jaar, samen met
de radioloog ondersteunt de chirurg bij het verwijderen
mogelijk. Astrid Baan, Sanne Veltkamp en Lot Ferwerda
de mammachirurgen van het VUmc de chirurgische
van borstweefsel bij een echogeleide operatie. Dat doen
behandelen sinds lange tijd patiënten met borstkanker
behandeling van borstkanker gezamenlijk gaan
we zo borstsparend mogelijk. De plastisch chirurg heeft
in Ziekenhuis Amstelland. Hun polikliniek is de trotse
verzorgen. Door het beste van beide ontstaat een team
een belangrijke taak bij de reconstructie van de borst. Ik
bezitter van ‘het roze lintje’, een uniek kwaliteitskeurmerk
waarin alle disciplines ruim zijn vertegenwoordigd.
noem de nucleaire geneeskunde, de internist oncoloog,
dat jaarlijks wordt uitgereikt door Borstkanker Vereniging
Hierdoor kan heel goed ‘therapie op maat’ worden
de anesthesist, de physician assistant en last but not
Nederland (BVN). ‘Daarbij wordt ziekenhuisinformatie
verzorgd voor alle patiënten met borstkanker.
least, de spil in dit web, de mammacareverpleegkundige/
gecombineerd met patiëntenervaringen,’ legt Astrid
consulente die de patiënt begeleidt in het volgen van
Baan uit. ‘De kracht is dat op werkdagen altijd een
alle stappen. Dit is wat je noemt multidisciplinaire zorg.
mammachirurg aanwezig is en ons streven is binnen één
Het krijgen van de diagnose kanker is ingrijpend. De
werkdag een afspraak te plannen. Daarnaast worden
borstkankerzorg die dan nodig is kunnen we met beide
patiënten altijd gezien door de chirurg of physician
ziekenhuizen goed bieden. Ik ben bijzonder blij met de
assistant. De chirurg die de patient op de poli heeft
samenwerking. Er heerst een goede harmonie en het is
bezocht is in de regel ook de chirurg die opereert.
fijn om samen te werken.’
Hierdoor weten we goed wat er speelt en houden we oog voor de patiënt.
Foto: Bastiaan Aalbersberg V.l.n.r.: Lot Ferwerda, Paola Perin (physician assistant), Maria-José Bouza (mammacareconsulente), Sanne Veltkamp, Astrid Baan.
Lees verder in deze special Wetenschappers kijken in de toekomst Het beste van beide: ‘Een nieuwe uitdaging’ Hoe belangrijk is erfelijkheidsonderzoek Borstreconstructies Recht op de beste behandeling
VERFIJNINGborstkankerzorg Oncologisch chirurg dr. Lisette te Velde is sinds 2009 verbonden aan VUmc en verantwoordelijk voor de borstkankerzorg. Zij heeft een belangrijke rol in de voorbereiding op de samenwerking en de ontwikkeling van het zorgpad voor patiënten met borstkanker: en houvast kunt bieden, ook als je een
De samenwerking is uniek en verhoogt
De mammaprint behoort
de kwaliteit van zorg enorm. Door de
uiteraard tot de mogelijkheid om te bepa-
verbondenheid aan het Cancer Center
len of nabehandeling met chemotherapie
Amsterdam (VUmc) werd al een groot
nodig is. ‘We volgen de nieuwe onder-
percentage second of third opinions
zoeken op alle gebied zeer nauwlettend,
gedaan door het expert center.
zoals past bij onze academische zorg. Bij
patiënt onverhoopt niet kunt genezen,
vrouwen met nog een kinderwens wordt
hetgeen bij borstkanker gelukkig zelden
In 2008 en 2009 deed dr. Te Velde de
-voordat er chemotherapie gegeven
voorkomt.’
vervolgopleiding tot oncologisch en
wordt- de mogelijkheid besproken om
gastrointestinaal chirurg in het NKI- An-
eitjes of embryo’s in te vriezen. Er wordt
‘We werken aan de verfijning van de
toni van Leeuwenhoekziekenhuis en het
altijd een plan op maat gemaakt, voor
borstkankerzorg en de bijbehorende
Academisch medisch centrum Amster-
elke individuele patiënt. Ons centrum
zorgpaden. We bieden de beste borst-
dam /OLVG. Aandachtsgebieden van dr.
beschikt over alle mogelijkheden voor
‘Het mooie van dit vak is dat je mensen
kankerzorg volgens de Nederlandse
Te Velde zijn: kwaliteit en veiligheid van
optimale diagnostiek en behandeling
kunt begeleiden in een periode dat ze
richtlijnen en volgen de laatste ontwik-
zorg, oncologische chirurgie in brede
van borstkanker, met de modernste ap-
het heel hard nodig hebben. Het contact
kelingen. Het percentage niet compleet
zin (o.a. borstkanker en melanoom) en
paratuur.’ Te Velde benadrukt dat nooit
is vaak heel intens. Ik vind het een onge-
geopereerde borstkanker in 2014 in
(gemetastaseerde) colorectale chirurgie,
concessies worden gedaan. ‘Het gaat om
looflijk waardevolle en eervolle taak dat
VUmc was 0%, mede door de inzet van
waaronder HIPEC.’
de patiënt, die de beste medische zorg
je patiënten en hun familie kunt bijstaan
de radiologen op de operatiekamer. ‘
verdient.’
WETENSCHAPPERS Kijken in de toekomst De prognose van borstkanker wordt steeds beter. Door het bevolkingsonderzoek wordt bij zeker 90% van de vrouwen met borstkanker de ziekte in een vroeg stadium ontdekt. De tumor is dan vaak goed operatief te verwijderen. Ook een sterk verbeterde behandeling zorgt er voor dat het beloop van de ziekte gunstig wordt beïnvloed. Voor 15% van de vrouwen met borstkanker echter is het vooruitzicht niet goed. Zij lijden aan een agressieve vorm van borstkanker. Dit is de zogenaamde. ‘triple negatieve borstkanker’, welke zich op jonge leeftijd openbaart. Voor deze groep wordt een test ontwikkeld zodat ook zij een betere prognose krijgen.
van triple negatieve borstkanker. Triple negatieve borstkanker wordt nu nog behandeld als één groep met chemotherapie en helaas is de prognose nu nog slecht. Echter ‘30% van deze groep reageert goed op behandeling met nieuwe eiwitremmers,’ legt dr. Jimenez uit. ‘De kunst is om die subgroep te herkennen. Bij een verfijnde moleculaire diagnose op basis van eiwitten kun je direct en gerichter behandelen.’
Lange adem
DNA wordt vertaald naar eiwitten,
zullen moleculaire testen voor vroege
De weg van het onderzoek is echter
waaruit iedere cel van het lichaam is
detectie van borstkanker waarschijnlijk
lang. Het gaat met kleine stapjes en dr.
opgebouwd. ‘Wij proberen nu uit te
aanvullend zijn. ‘In dat scenario zal,
Jimenez stelt heel duidelijk dat we nog
zoeken waarom een kankercel snel
wanneer sprake is van een verdacht
lang moeten wachten op toepasbaarheid
groeit en zich kan verspreiden door het
vlekje, bijvoorbeeld met aanvullend
van de test in de kliniek. ‘Over vier jaar
lichaam. De eiwitten geven daarover
bloedonderzoek worden bepaald of
zal de test ontwikkeld zijn en op kleine
informatie.’ Door het onderzoek
sprake is van borstkanker (en van welke
schaal onderzocht, maar moet deze
naar eiwitten in de tumor van triple
vorm). Zodra dit bekend is kunnen
Dr. Connie Jimenez is oprichter en hoofd
verder gevalideerd worden in grote
negatieve borstkankerpatiënten wordt
door een biopsie tests plaats vinden.
van het laboratorium OncoProteomics
groepen patiënten. Ik verwacht dat we
het regelmechanisme van biologische
Vervolgens zou analyse van de operatief
en verbonden aan de afdeling medische
richting 2025 gaan voordat de test in de
functies beter begrepen. ‘Uiteindelijk kun
verwijderde tumor kunnen bevestigen
oncologie van het VUmc. Met haar team
kliniek toepasbaar is.’
je oorzaken van ziektes beter opsporen
van welk subtype sprake is. Nu wordt
en nieuwe therapieën ontwikkelen.’
de hele groep patiënten met triple
wetenschappers wordt, in zeer nauwe samenwerking met het NKI (Prof. Dr. Jos
Regelmechanisme begrepen
Jonkers, Nederlands Kanker Instituut),
Het onderzoek is gebaseerd op de
‘One size fits all’
volgens ‘one size fits all’-methode en dat
een test ontwikkeld om direct na de
vertaling van het DNA. ‘Het DNA is de
Volgens dr. Jimenez zal de mammografie,
moet veranderen.’
diagnose borstkanker te kunnen zien
code voor het leven, de bouwtekening
het landelijke borstonderzoek, ook
Tekst: Marie-José Germann
of sprake is van een bepaalde vorm
van het lichaam,’ legt dr. Jimenez uit.
in de toekomst blijven bestaan en
Foto: Angelique Broerse – van Hal
negatieve borstkanker nog behandeld
3
PatiëntenBIJEENKOMST Borstkankerzorg
Aangenaam dichtbij
Dinsdag 2 februari 2016 is er een inspirerende bijeenkomst in Ziekenhuis Amstelland
20.00-20.30 Pauze & informatiemarkt
over borstkankerzorg. Een lezing over erfelijkheid wordt gecombineerd met een
20.30-21.00 Modeshow door Mammella Specials - Annemieke van Egmond,
mooie modeshow met badmode en lingerie. Daarnaast is er ruimte voor een zeer
Marilinge – Marianna Dukker en Armalei lingerie op maat – Ingrid Poel
uitgebreide informatiemarkt en een interactieve sessie over het belang van geestelijk
man. Joke Schenkel van Basko Healthcare geeft hierbij een korte uitleg
en lichamelijk fit blijven. Patiënten, familie en geïnteresseerden zijn van harte welkom
over deelprothesen.
en kunnen zich opgeven via www.ziekenhuisamstelland.nl.
21.00 21.20 Fit blijven helpt. Interactief programma met oefeningen om lichamelijk
en geestelijk fit te blijven
Programma 18.30-19.00 Welkomstcocktail & informatiemarkt
Deelnemers informatiemarkt
19.00-19.20 Samenwerking in Borstkankerzorg. Astrid Baan en Lisette te Velde,
Inloopcentrum Randwijck: Adamas, Hippe Muts, Armalei, Marilinge,
chirurgen.
Mammella Specials, Basko Healthcare, Anita prothesen, Reade. Fysiotherapie Amstel-
19.20-20.00 Borstkanker en erfelijkheid. Nieuwste inzichten in
land, Pink Ribbon, Look Good-Feel Better, A Sister’s Hope, Borstkankervereniging
erfelijkheidsonderzoek: Cora Aalfs en Muriel Adank,
Nederland, Saskia van Rijn, praktijk voor beeldende therapie, Mammarosa.
klinisch genetica AMC/VUmc
Hoe Belangrijk is onderzoek naar ERFELIJKHEID? In Nederland krijgt 1 op de 8 vrouwen ooit in haar leven te maken met borstkanker. Dat betekent dat iedere vrouw een risico heeft van twaalf procent op het ontwikkelen van borstkanker. ‘Bij veel ziektes en ook bij borstkanker spelen erfelijke factoren een belangrijk rol. In allerlei groottes, soorten en maten. Soms levert het veel extra risico op, soms een beetje extra risico.’
Aan het woord is Prof. Dr. Hanne MeijersHeijboer, oncologisch genetica en hoofd
Behandeling op basis van genetische informatie
Klinische genetica bij VUmc en AMC. Ze geeft leiding aan een team dat onder-
Meer en meer worden de genen ontra-
bepaalde familie veel voorkomt. Als je
De CHECK-2 speelt een rol bij de celcy-
zoek doet naar mutaties in de genen
feld. Vrouwen met mutaties in het BRCA1
weet dat de kans groot is om de kanker
clus: delen, rust en weer delen. Wij willen
die kunnen leiden tot kanker. Het doel
of 2-gen hebben een kans van zeventig
nóg een keer te krijgen, maak je andere
precies weten hoe dat werkt. Onze am-
is kanker met een eenvoudig bloedon-
procent op borstkanker. Bij het CHECK-2-
keuzes in de behandeling.’
bitie is om te zien hoe de tumoren in dat
derzoek al in een heel vroeg stadium op
gen is die kans twintig procent. ‘Wanneer
te kunnen sporen bij mensen die erfelijk
iemand borstkanker heeft en nog onder
belast zijn en dus een verhoogde kans
de vijftig is, is de kans aanwezig dat we
hebben op borstkanker. ‘De genetische
te maken hebben met een erfelijke vorm.
bijdrage aan borstkanker is ongeveer een
Als we precies weten welk gen gemu-
kwart van het aantal gevallen. Vijf pro-
teerd is, kunnen we ook een betere be-
‘In de genetica passen we nieuwe tech-
we door het testen van biopten, stukjes
cent van deze kwart heeft de extra sterke
handeling toepassen. Want die verschilt
nieken direct toe. Ik denk dat we over
weefsel van patiënten. Zonder deze men-
erfelijke factor. Deze vrouwen hebben
per mutatiesoort. We staan in feite heel
vier jaar al middels een bloedtest kunnen
sen lukt dat niet. De hele wereld werkt
niet de standaard twaalf procent kans
dichtbij het moment dat de behandelend
zien of iemand kanker heeft. Zelfs al is de
er aan mee en er is een ware competitie
op borstkanker, maar hebben wel vijftig
specialist op basis van de genetische in-
tumor nog niet zichtbaar. De druk op de
gaande om de antwoorden te vinden.
tot zeventig procent kans om de ziekte
formatie een behandeling wil afspreken.
genetica wordt steeds groter. Het is een
Het onderzoek maakt kleine stapjes,
te krijgen. Los van de erfelijke factoren
Wij maken een nette stamboom, waarbij
mooie ondersteuning bij de behandeling
maar vanuit iets kleins kan uiteindelijk
speelt ook onze wijze van leven een rol
we vier generaties teruggaan. Dat is een
en hoe meer we weten hoe preciezer de
iets groots ontstaan.’
bij de mogelijke ontwikkeling van borst-
hele puzzel, maar uiteindelijk kun je zien
behandeling op maat. Het onderzoek naar
kanker: stress, alcohol, voeding, roken,
waar of bij wie de mutatie is ontstaan.
het CHECK-2-gen vindt plaats op wereld-
niet bewegen en onze omgeving,’ legt dr.
Die informatie is heel belangrijk bij het
niveau en mevrouw Meijers vindt het
Meijers-Heijboer uit.
maken van verdere keuzes. We kunnen
dapper dat haar team meedoet. ‘Ons team
zo een beleid maken als kanker in een
ontdekte dit derde gen.
‘Vanuit iets kleins kan uiteindelijk iets groots ontstaan.’
gen komen en welke therapie we daar op kunnen zetten. We willen ook kijken of we nieuwe factoren voor borstkanker kunnen vinden. We zijn voortdurend op zoek naar nieuwe genen en dat doen
Marie-José Germann
5
‘HET BESTE RESULTAAT met minst ingrijpende middelen’ Marlon Buncamper is sinds 2010 plastisch chirurg bij VUmc. ‘De plastische chirurgie is een enorm breed vakgebied dat mij altijd heeft geboeid omdat het zowel de functionele als de emotionele mens raakt. Ons doel is de patiënt zo heel mogelijk te maken. Dat doen we samen met de patiënt. Hij of zij staat vanzelfsprekend centraal. De grootste voldoening krijg ik wanneer ik zie hoe iemand er fysiek en voornamelijk emotioneel beter van wordt.’
beter te organiseren en kunnen we meer
tijd veel zien veranderen. Vooral ten
mensen helpen met onze expertise. En
goede. ‘Tegenwoordig zien we de patiënt
daar doen we het uiteindelijk voor.’
als ‘geheel’. Bovendien is hij of zij onder-
Borstreconstructie onder de microscoop
deel geworden van het behandelteam. De patiënt is het middelpunt en actief betrokken bij de behandeling. Daarom werken we in multidisciplinaire teams.
Niet alleen borstreconstructies, ook ge-
Specialisten uit verschillende disciplines
nitale reconstructies en cosmetische chi-
werken daarin samen met de patiënt aan
rurgie behoren tot het expertisegebied
een zo optimaal mogelijke behandeling.’
van dokter Buncamper. ‘Voor borstreconstructies kunnen we lichaamseigen of
Patiënt centraal
lichaamsvreemd materiaal gebruiken. Bij Marlon Buncamper groeide op op Cura-
lichaamseigen materiaal moet je denken
‘De krachtenbundeling maakt ons ge-
çao en kwam in 1990 naar Nederland om
aan vet en huid dat we weghalen van
stroomlijnder, en daar heeft de patiënt
Dokter Buncamper weet wat er speelt
geneeskunde te studeren. In het Univer-
een ander deel van het lichaam, zoals bij
profijt van. We hebben meer capaciteit,
bij zijn patiëntengroep. ‘Hoe cru het ook
sitair ziekenhuis in Gent specialiseerde hij
buikwandcorrecties. Dat vet gebruiken
meer mogelijkheden en we kunnen daar-
klinkt, we merken dat het wegnemen
zich in de plastische en reconstructieve
we dan om de borst in vorm te herstel-
door sneller en kwalitatief hoogwaar-
van kanker niet meer voor iedereen
chirurgie. Daar bekwaamde hij zich ook
len. Niet iedereen wil die behandeling
diger behandelen. We staan voorop als
voldoende is. Mensen willen weer ‘heel’
in microchirurgische borstreconstructies.
of komt ervoor in aanmerking, daarom
het gaat om nieuwe ontwikkelingen. Dat
worden. Sommige vrouwen worden door
‘Dat zijn vaak grote operaties die onder
werken we ook met protheses. Daarbij
komt natuurlijk ook vanwege de acade-
de borstamputatie continu herinnerd aan
een microscoop worden uitgevoerd.
streven we altijd naar het beste resultaat
mische component: nieuwe methoden
hun ziekte, waardoor ze niet verder kun-
Microchirurgische ingrepen geven vaak
met de minst invasieve middelen, zodat
worden hier snel omarmd. Voor mij is
nen. Anderen voelen zich zonder borst
een mooi resultaat. Omdat het zulke
de patiënt zo snel mogelijk herstelt en we
dit een prachtige omgeving om in te wer-
minder vrouw, of ze voelen zich onge-
grote operaties zijn, zijn ze logistiek vaak
de kans op complicaties tot een mini-
ken. De patiënt is hier aan het juiste adres
makkelijk omdat ze zich bijvoorbeeld bij
lastiger te plannen. Door de samenwer-
mum beperken.’
voor de beste zorg.’
het zwemmen zorgen maken dat ze hun
king tussen VUmc en Amstelland bunde-
prothese verliezen.’
len we onze krachten, wordt het logistiek
Dokter Buncamper heeft in de loop der
Tekst: Minca Krijgsman VUmc Foto’s: Anita Edridge
RECHT OP DE BESTE behandeling Petrousjka van den Tol is sinds 2002 oncologisch chirurg in het VUmc. Naast chirurg is zij onderzoeker en participeert zij in opleiden. Haar speciale interesse gaat uit naar de lever- en mammachirurgie. ‘Het mooie van de samenwerking tussen Ziekenhuis Amstelland en VUmc is dat de patiënten in beide ziekenhuizen terecht kunnen. Als je met méér mensen de zorg levert, kun je de patiënt sneller dienen.’
blijven onder behandeling binnen het
Anders neem je teveel gezond borstklier-
team. Daarmee win je tijd.’
weefsel weg en ontstaat er een te grote
Het onderzoek naar het ontstaan van
holte met op termijn een lelijk cosme-
kanker en hoe deze te behandelen,
tisch resultaat tot gevolg. Bovendien haal
neemt de laatste jaren een enorme vaart.
je de tumor op deze manier vaker in zijn
Als chirurg en onderzoeker stond dr. Van
geheel, dus radicaal weg waardoor je niet
den Tol aan de wieg van de echogeleide
opnieuw hoeft te opereren. Heel belang-
operaties in 2011. En nog is dat volgens
rijk! Bij elke andere manier van weghalen,
haar de enige goede manier om een
wordt over het algemeen niet-centrisch
voelbare tumor te verwijderen. ‘Totdat
gesneden. Daardoor wordt er aan de ene
we op een zeker moment de tumor
kant teveel gezond weefsel mee gesne-
anders lokaal behandelen dan operatief.
den met de tumor en aan de andere kant
Door verwarmen of juist bevriezen. Dat is
van de tumor juist te weinig.’
nog in ontwikkeling.’ ‘We kunnen operaties sneller inplannen
van de mammaprint, als aanvulling op de informatie die het pathologisch (micro-
‘Iedere vrouw met borstkanker gun
scopisch) onderzoek van de tumor geeft.
en er is een snelle doorloop. Belangrijk,
De echogeleide operatie wordt on-
ik de mogelijkheid om een echogeleide
De mammaprint is zeker betrouwbaar,
want als je de diagnose borstkanker
dersteund door een klein echoapparaat.
operatie te ondergaan. Het cosmetische
maar de (behandel) consequenties die je
krijgt, is een snelle behandeling wense-
‘Hierdoor kun je precies zien waar de tu-
resultaat is het beste en de kans dat de
daaraan verbindt zijn nog niet uitgekris-
lijk. Nog een groot voordeel is dat patiën-
mor zit. Je kunt de grenzen van de tumor
tumor radicaal verwijderd wordt is het
talliseerd. Je hebt gewoon recht op de
ten die ook andere ziektes hebben, snel
goed zien en je kunt er precies omheen
grootst.’ Bestraling na operatie is nog een
beste behandeling en die kunnen we hier
behandeld kunnen worden. Ze worden
snijden. Tussen de tumor en de plaats
vereiste. ‘We werken ook met de “mam-
gelukkig heel goed geven.’
dan niet doorgestuurd naar VUmc, met
waar je de snede plaatst moet een beetje
maprint, maar er loopt nog een onder-
een dubbele analyse als gevolg, maar
gezond weefsel zitten, maar niet te veel.
zoek dat de meerwaarde moet bewijzen
Marie-José Germann
7
ONDERSTEUNERS VAN het MULTIDISCIPLINAIR team
Aangenaam dichtbij
Na het horen van de diagnose borstkanker neemt het leven een enorme wending. Van het ene op het andere moment kom je in een stroomversnelling. Borstkanker is in de meeste gevallen goed te behandelen, maar er moet snel gehandeld worden. Terwijl je de diagnose nog nauwelijks kan bevatten, moeten allerlei beslissingen worden genomen. Er staat een multidisciplinair team klaar, maar er is één persoon die je begeleidt in het scala aan mogelijkheden.
De Physician assistant (PA) is een medisch professional, die zelfstandig en structureel bepaalde medische (poliklinische) taken op zich neemt. Met een eigen spreekuur. Het verschil met de chirurg is dat de PA borstkankerzorg niet opereert, maar wel meer tijd heeft voor de patiënt. Dat is een groot voordeel. Het team streeft er naar dat de patiënt al binnen één dag de uitslag krijgt. Dat is niet in alle situaties mogelijk. De PA werkt heel nauw samen met de chirurg en alle andere leden van het team. Paola Perin is PA in Zieken-
De mammacare verpleegkundige/con-
Ziekenhuis Amstelland. Haar collega’s
trots op hoe toegewijd deze mensen zijn.
huis Amstelland. ‘De PA is een relatief
sulent is de spil in het web van zorg-
in VUmc zijn Mariët Beentjes en Marijke
Samen zorgen we er voor dat patiënten
nieuwe functie en soms moeten
verleners van de borstkankerpatiënt
Zielstra. De mammacareverpleegkun-
goed worden opgevangen.’
mensen nog wennen aan het idee dat
en begeleidt deze gedurende het hele
dige/consulente nemen alle praktische
behandeltraject. ‘De chirurg of de physi-
zaken door en staan stil bij de mogelijke
Op maat
cian assistant bespreekt de diagnose met
psychische gevolgen. Ze hebben veel tijd
De behandeling van borstkanker kan
de patiënt en dat is een moeilijk moment.
voor de patiënt en dat is nodig. ‘Borstkan-
bestaan uit een operatie, bestraling,
‘Het is een voordeel dat ik meer tijd
Daar wordt de tijd voor genomen die no-
kerzorg is maatwerk. Dat is voor iedere
chemotherapie en/of hormonale thera-
heb voor de patiënt. De chirurg kan
dig is. Maar toch gaat het spreekuur door,’
patiënt anders. Het is een puzzel en je
pie. Met de behandelend chirurg wordt
zich zo meer richten op de operaties
legt Maria-José Bouza uit. ‘De doktersas-
wisselt steeds van stukjes.’ Het multidisci-
de persoonlijke situatie besproken. Om
en complexere zorg. Ik ben trots op
sistent vangt de patiënt na het slecht-
plinaire team is groot. Zeker in het begin,
een op maat gemaakt behandelplan aan
een toegewijd team, waarin we het
nieuws gesprek op en zorgt er voor dat
waarin snel gehandeld moet worden,
te bieden wordt een situatie besproken
beste van beide combineren en waar
deze zo snel mogelijk bij mij terecht kan.’
kan het zijn dat de patiënt in korte tijd
in het team dat bestaat uit de chirurg,
alles om de patiënt draait.’
Maria-José is mammacareconsulente in
verschillende zorgverleners treft. ‘We
internist-oncoloog, physician assistant,
proberen iemand zoveel mogelijk te kop-
radioloog, radiotherapeut-oncoloog,
pelen aan dezelfde zorgverlener, maar
plastisch chirurg, klinisch geneticus,
dat lukt helaas niet altijd. We willen het
patholoog, mammacareverpleegkunPMS PMS PMS
proces niet vertragen.’
dige/consulent en de verpleegkundig
de PA dezelfde onderzoeken doet als de chirurg.’
300
158
423
specialist oncologie. Aan de hand van
Maria-José met collega Mariët Beentjes VUmc Foto boven ZHA: Maria-José Bouza temidden van de polikliniekmedewerkers Ziekenhuis Amstelland. V.l.n.r.: Marie Louise schotman, Annelies van zwieten, Nancy Schoonhoven en Nienke van der meer
Toegewijd
onderzoeksuitslagen en de bevindingen
Het team rond de chirurg wordt ook
wordt gezamenlijk bepaald wat de beste
ondersteund door de secretaresses, ba-
behandeling is.
lie- en doktersassistentes. ‘We zijn enorm Meer weten over VUmc? Blijf op de hoogte van de ontwikkelingen in VUmc op het gebied van zorg, onderzoek en onderwijs. Meld u nu aan voor de digitale magazines van VUmc en maak kans op een iPad mini! www.vumc.nl/magazines
Colofon Zorgkrant Januari 2016
Spoedpost Amstelland ‘s nachts gesloten. Huisartsenpost telefonisch bereikbaar
In verband met de huidige sluitingstijden van de afdeling spoedeisende hulp van ziekenhuis Amstelland kunnen tussen 22:00 en 8:00 uur geen patiënten, die zich onaangekondigd bij de huisartsenpost melden, worden opgevangen. Voor spoedeisende ziekenhuiszorg moeten patiënten naar één van de spoedeisende hulpafdelingen in omringende ziekenhuizen. Bij een levensbedreigend spoedgeval dient 112 gebeld te worden. De huisartsenpost is alleen telefonisch toegankelijk voor spoedeisende huisartsenzorg via telefoonnummer 020-4562000.
Productie Communicatie & Voorlichting Ziekenhuis Amstelland Laan van de Helende Meesters 8 1186 AM Amstelveen
[email protected] Uitgever ROMEO DELTA MULTIMEDIA BV Postbus 101 7130 AC Lichtenvoorde (0544) 352 235
[email protected] www.romeodelta.nl
Drukkerij Noordholland, Alkmaar Verspreiding Axender Oplage 170.000 Volg ons
Op de hoogte blijven van allerlei nieuwtjes, informatiebijeenkomsten en de laatste vacatures? Meld u dan aan voor de e-mailnieuwsbrief via www.ziekenhuisamstelland.nl
9
HeartPILLOW voor borstkankerpatiënten Aangenaam dichtbij
Al vele jaren worden in Ziekenhuis Amstelland door medewerkers en vrijwilligers heartpillows gemaakt. Kussentjes in de vorm van een hart. Ze geven verlichting na een borstoperatie. Iedereen bij wie borstkanker geconstateerd wordt en een operatie moet ondergaan, krijgt een kussentje. Een kussentje als steun in de rug, maar vooral ter verlichting van de pijn.
Twee keer per jaar wordt een avond geor-
bedacht door een Deense verpleegkun-
ganiseerd waarop de kussentjes gemaakt
dige. Speciaal voor borstkankerpatiënten
worden. Medewerkers en vrijwilligers van
ontwierp zij een kussentje dat pijn en
Ziekenhuis Amstelland en VUmc nemen
zwelling na de operatie helpt te vermin-
hun naaimachine mee om de kussentje
deren. Het kussentje is zo gemaakt dat
in elkaar te zetten. Wie niet handig met
het makkelijk onder de arm gedragen
de machine kan de kussentjes vullen. De
kan worden (aan de geopereerde zijde).
kussentjes worden gratis verstrekt aan
De patiënte kan dan bijvoorbeeld met de
borstkankerpatiënten. Dit wordt mede
hand het bolvormige gedeelte van het
ook ondersteuning bieden bij het slapen
mogelijk gemaakt door giften van de
kussentje vasthouden zodat de arm niet
en tijdens het autorijden. Tijdens het au-
Wilt u meehelpen met het maken van de
Vrienden van Ziekenhuis Amstelland.
te lang langs het lichaam hangt. Dit kan
torijden kan de patiënte op deze manier
heartpillows? Meldt u zich dan aan via
Het ‘Heartpillow project’ is oorspronkelijk
verlichting brengen. Het kussentje kan
de druk van de autogordel verminderen.
[email protected]
Voor PARKINSONpatiënt alles onder één dak Irene Vliegenthart is parkinsonverpleegkundige in Ziekenhuis Amstelland. Nauw verbonden aan de neuroloog, is zij de spil in het web van zorgverleners die een rol spelen in het leven van de parkinsonpatiënt. Fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, revalidatieartsen, diëtisten. ‘Al deze mensen bevinden zich in Ziekenhuis Amstelland onder één dak en dat maakt ons sterk en voor de regio uniek.’
Symptomen ziekte van Parkinson • Trillen (tremor) van de handen, benen, kin of tong;
• Trager worden van bewegingen (bradykinesie), moeite met starten van bewegingen (akinesie) en
‘Daarnaast is er nog een groter netwerk
op alle leeftijden krijgen, maar meestal
zachter praten en kunnen slikproblemen
ontbreken van automatische
van therapeuten in de omgeving van
komt hij tot uiting na het 65e levensjaar.’
krijgen. Logopedie kan hier een
bewegingen (hypokinesie);
het ziekenhuis, dat aangesloten is bij
oplossing bieden. De ergotherapeut
• Stijfheid van de spieren (rigiditeit); • Houdings- en evenwichtsproblemen
parkinsonnet. Daar werken we ook nauw
Onder het dak van Ziekenhuis
helpt met oplossingen bij praktische
mee samen.’ Irene is er duidelijk trots
Amstelland werkt een multidisciplinair
zaken zoals wassen, aankleden en andere
en soms vallen bij langer bestaan van
op dat er een goed lopend netwerk
team dat de parkinsonpatiënt begeleid in
dagelijkse activiteiten. Ook de inname
de ziekte;
is in de regio Amstelland om mensen
het vaak complexe verloop van de ziekte.
van eiwitten in relatie tot bepaalde
met parkinson te ondersteunen. ‘De
‘Al onze zorgverleners zijn aangesloten
medicijnen (levodopa) is belangrijk en
lopen (freezing), waardoor het lijkt
ziekte van Parkinson is een ziekte van
bij parkinsonnet. Ook neuroloog Delmar
daar biedt de diëtist uitkomst.’
alsof de voeten aan de vloer blijven
de hersenen. Het verloop is bij iedereen
Molenaar,’ legt Irene uit. ‘Zodra een
anders. De behandeling is dan ook
patiënt de diagnose parkinson krijgt,
Voor alle zorgverleners in- en buiten
maatwerk,’ vertelt Irene. ‘Je kunt de ziekte
wordt de patiënt binnen drie weken
het ziekenhuis, die vragen hebben
Naast de bovengenoemde symptomen
gezien door mij. Ik geef uitgebreide
over patiënten en over de ziekte
kan een breed scala aan andere
voorlichting over de ziekte. Medicatie
van parkinson, is Irene het eerste
klachten optreden zoals trager denken,
is de belangrijkste behandeling en die
aanspreekpunt. Dit zelfde geldt ook voor
verminderde reuk, slaapstoornissen,
moet eerst goed worden ingesteld. Er
patiënten met de ziekte van parkinson. ‘Er
obstipatie, stemmingsproblemen en
is veel mogelijk voor behandeling van
is hierop in onze regio een uitzondering:
verandering van seksuele behoeften.
de symptomen van de ziekte. Maar de
parkinsonpatiënten die een huisarts
Bovenstaande symptomen treden
patiënt moet het uiteindelijk wel zelf
hebben in Uithoorn vallen onder de
alleen lang niet bij alle patiënten op.
doen. Daarom overleg ik altijd wat deze
parkinsonzorg van gezondheidscentrum
Daarnaast verschilt de ernst van de
wil en kan. Bij de ziekte van parkinson
Waterlinie. Zij werken samen met
klachten en het beloop van de ziekte
gaat onder andere het lopen moeizamer
een parkinson gespecialiseerde
van patiënt tot patiënt. Dit geldt zeker
door de stijfheid en problemen
praktijkondersteuner.’ Neuroloog Delmar
voor patiënten met aandoeningen die
met starten en stoppen. Om dit te
Molenaar houdt iedere donderdag
lijken op de ziekte van Parkinson, de
verbeteren, kun je bepaalde handelingen
spreekuur in de Waterlinie. ‘Het is heel
zogeheten atypische parkinsonismen.
opnieuw aanleren. Dat gebeurt bij
prettig voor de patiënten in Uithoorn dat
de fysiotherapeut. Mensen gaan vaak
zij niet naar Amstelveen hoeven.’
• ‘Bevriezen’ van de benen tijdens
plakken.
11
ZORGkrant
WONDzorg is maatwerk De vaatchirurgen, de physician assistant chirurgie, twee wondverpleegkundigen, vaatlaboranten, plastisch chirurgen, revalidatieartsen, gipsverbandmeesters, diabetesverpleegkundigen, radiologen en dermatologen hebben de handen ineen geslagen op het gebied van wondexpertise. Met de komst van het Wond Expertise Centrum (WEC) is de instroom van patiënten op één plek geconcentreerd en wordt er volgens een vast protocol naar wonden gekeken en gehandeld.
Daar wordt de intake geregisseerd door de Physician
Alle kennis en kunde is in huis op het gebied van
Assistant Chirurgie in nauwe samenwerking met de
wonden en de wondverpleegkundige behandelt daar
wondverpleegkundige. ‘We moeten eerst begrijpen
waar nodig. Daarbij is het contact met de huisarts
waarom de wond er is en waarom het zo lang duurt
heel belangrijk. ‘Meestal wordt de patiënt weer
dat het geneest. Als het nodig is wordt aanvullend
terugverwezen naar de huisarts of de thuiszorg. Zij
onderzoek gedaan en dan een wondbeleid opgesteld.
voeren daadwerkelijk de behandeling uit. Wij zijn op
Wonden zijn niet zo ‘oppervlakkig’ als ze lijken
de achtergrond aanwezig als de huisarts of thuiszorg vragen heeft.’ De specialisten binnen het wondteam zijn om die reden bezig met het opzetten van een pilot waarin de thuiszorg, huisartsen en het Wond Expertise Centrum het beleid rondom wondzorg verder gaan uniformeren. Er worden onder andere korte overleglijnen gecreëerd en er wordt een universele
Diezelfde mevrouw van 80 heeft baat bij een
wondbox met verbandmaterialen samengesteld.
Bij het Wond Expertise Centrum wordt de wond snel
adequaat en eenduidig wondbeleid. Door de
Hierdoor heeft de patiënt minder grote voorraden
en door de juiste specialist gezien. En dat is heel
wond kan het zijn dat zij niet meer mobiel is en
verbandmaterialen in huis en zijn er duidelijke
belangrijk, want wonden zijn niet zo makkelijk te
minder goed kan functioneren, wat cruciaal is voor
afspraken over het verzorgen van de wond.
begrijpen en te behandelen als meestal gedacht. Als
iemand van die leeftijd die zelfstandig woont. ‘Hoe
een vrouw van 80 tijdens het boodschappen doen
sneller we haar kunnen genezen, hoe beter,’ stelt
haar been stoot, en er ontstaat een wond, dan denk je:
wondverpleegkundige Karin van Nieuwkerk. ‘Mensen
“dat gaat wel over”. Totdat de wond na drie weken nog
worden ouder, wonen langer thuis en dan is een goede
Afhankelijk van het onderzoek, de behandeling die
niet genezen is. ‘Meestal is er dan een onderliggend
kwaliteit van leven erg belangrijk.’
nodig is en de factoren die aan de wond ten grondslag
probleem, en om dat te achterhalen is aanvullend
Maatwerk
liggen, wordt voor elke patiënt maatwerk geleverd.
onderzoek nodig,’ legt vaatchirurg Ariën Stigter uit.
Maar niet alleen ouderen komen naar het Wond
In Ziekenhuis Amstelland wordt altijd gewerkt aan
‘In de meeste gevallen is de huisarts of de arts op de
Expertise Centrum. Ook (jongere) patiënten met
verbetering en efficiëntie, en daar is het Wond Expertise
Spoedeisende hulp degene die constateert dat een
uitgebreidere verwondingen die in eerste instantie
Centrum een voorbeeld van. Zorg kan altijd beter!
wond extra zorg nodig heeft en stuurt de patiënt door
op de Spoedeisende hulp zijn behandeld, patiënten
naar het Wond Expertise Centrum.’
met een ‘diabetische voet’ of patiënten met wonden
Tekst: Femke de Jong
bij arterieel of veneus vaatlijden worden via het Wond
Foto: Bastiaan Aalbersberg
Expertise Centrum gezien en behandeld.
