BoekStart maakt baby’s slimmer Heleen van den Berg Adriana G. Bus
BoekStart: Wereldwijd project In: Groot-Brittanië (sinds 1992), Australië, Japan, Taiwan, België, Duitsland Met als doel: • Een vroege start met – voorlezen – verhaaltjes vertellen – liedjes zingen – opzeggen van rijmpjes
BoekStart in Nederland • Ouders attent maken op geschikte materialen via het BoekStart koffertje • Gratis abonnement op bibliotheek met voor baby’s geschikte materialen • Ouderbijeenkomsten voor geinteresseerden
Evaluatie van BoekStart • Voor zover BoekStart is geevalueerd – Niet experimenteel – Kleine steekproeven – Geen “harde” leesmaten (vragenlijsten / schaaltjes)
Is evaluatie nodig? • Er is veel evidentie voor effect van voorleesinterventies • Maar BoekStart wijkt af van eerdere voorleesinterventies – Hele vroege start (heeft het nut om al in het eerste jaar te starten met voorlezen?) – Extensief (heeft interventie zonder coaching nut? Meeste projecten bieden intensieve coaching – Boekenpret, Opstap opnieuw) – Brede doelgroep (heeft het nut om de interventie ook aan hoogopgeleiden aan te bieden? Doorgaans focus op laagopgeleiden.)
Studie 1: Heeft een vroege start met voorlezen nut voor de taalontwikkeling? • Lang niet alle ouders zijn daarvan overtuigd • Reacties: – Baby’s stoppen boekjes liever in hun mond – Baby’s begrijpen nog niets van boekjes – Zolang een kind niet kan praten kun je het niet voorlezen
Causale effecten van BoekStart op taalontwikkeling • Treedt er onder invloed van BoekStart verandering op in gedrag van ouders als kinderen 8 maanden oud zijn? • Is een vroege start met voorlezen onder invloed van BoekStart een stimulans voor de taalontwikkeling op 15 en 22 maanden?
Opzet • Ouders uit BoekStart gemeenten (N = 480) vs Ouders uit niet-BoekStart gemeenten (N = 302) • Metingen op 8, 15 en 22 maanden • Instrumenten – Book Exposure volgens Stanovich • Hoeveel babyboekjes de ouder herkent – MacArthur CDI • Bekendheid met woorden als oh oh, boem, au, mama, tik, tak, etc.
Meer voorlezen oiv BoekStart?
2.67**
BoekStart
Boek Exposure
Een grotere woordenschat als gevolg van een vroege start met voorlezen?
.16*
2.67**
BoekStart
Boek
Taal
Exposure
15 maanden
Sterker effect op 22 maanden dan op 15 maanden Sneeuwbaleffect: Grotere woordenschat > meer plezier in voorlezen > grotere vorderingen in taal
Studie 2: Wie profiteren het meest?
• Ouders interacteren minder met baby’s met een moeilijk temperament (veel huilen) die daardoor achterlopen in taal • Profiteren vooral baby’s met een moeilijk temperament van BoekStart?
Frequentie van voorlezen in de groep met moeilijk temperament
Voorleesfrequentie
BookStart X Temperament
*
Controlegroep
BoekStart
Grotere groei in taal in de groep met moeilijk temperament
Beta = -.04, p<.35
Beta = .20, p<.01
Vooral verbale interactie is belangrijk!
Taalscore
Studie 3: Wie doen mee met BoekStart? • Vooral ouders met een hoog opleidingsniveau? – Hoogopgeleide ouders zijn meer vertrouwd met het idee dat verbale interactie met baby’s belangrijk is en worden daarom misschien meer aangesproken door de uitnodiging.
• Ouders van kinderen met moeilijk temperament? – Vermijden deze ouders BoekStart? Of grijpen vooral deze ouders BoekStart aan voor tips en trucs?
Opzet • 70 ouders, ongeveer een derde laagopgeleid • Waarin onderscheidt de 30% die meedoet met BoekStart zich van de rest? • Naast voor de hand liggende voorspellers zoals: • Aantal kinderen • Afstand tot bibliotheek • Lidmaatschap bibliotheek • is getest of deelname beinvloed wordt door: • Opleidingsniveau • Temperament van het kind
Laagopgeleid
Hoogopgeleid
Grotere deelname moeilijke baby’s?
Makkelijke baby
Moeilijke baby
Grotere deelname als verbale interactie in het gezin afwijkend is?
• In een deel van de gezinnen registreerden we de verbale interactie een dag lang (met LENA-apparatuur) • Bij afwijkende interacties deden ouders vaker mee met BoekStart.
Verbale interactie als voorspeller van deelname
Conclusies • Voorlezen aan baby’s leidt al met 15 maanden tot meetbare effecten op woordenschat • Grootste effecten als de baby een moeilijk temperament heeft • Vooral als de baby veel huilt en verbale interactie in het gezin afwijkend is grijpen ouders BoekStart aan als middel om tips en trucs te krijgen
Aanbevelingen • Continueer BoekStart • Bibliotheek moet niet alleen geschikt babymateriaal bieden maar ook expertisecentrum worden waar ouders advies krijgen als verbale interactie moeilijk verloopt • Risico ouders bewust maken van gebrekkige verbale interactie binnen hun gezin en via meerdere partijen benaderen • Las meerdere momenten in om ouders te herinneren aan het belang van verbale interactie met hun kind
Met dank aan: • Stichting Lezen • Ministerie OCW • Universiteit Leiden
