Boek, beeld en Wiki. Inspiratiebron voor jong en oud. Meerjarenplan Openbare Bibliotheek Deventer

Boek, beeld en Wiki Inspiratiebron voor jong en oud Meerjarenplan Openbare Bibliotheek Deventer 2008-2011

Vastgesteld in de bestuursvergadering van 9 januari 2008.

Inhoudsopgave Inhoudsopgave ________________________________________________________________________1 1.

De wereld verandert, de bibliotheek verandert ____________________________________________2

2.

Trends, ontwikkelingen & huidige situatie_______________________________________________4 Veranderd mediagebruik _____________________________________________________________4 Van consument naar producent en van schaarste naar overvloed_____________________________5 Nieuw burgerschap en nieuwe tweedeling ________________________________________________5 Beleefcultuur en gemak_______________________________________________________________6 Vitale vergrijzing ____________________________________________________________________6 De samenleving als netwerk ___________________________________________________________6 Ontwikkelingen bibliothekennetwerk ___________________________________________________7 Gemeente Deventer __________________________________________________________________9 SWOT-analyse_____________________________________________________________________10

3. Strategische keuzes en doelstellingen ____________________________________________________11

4.

3.1

Missie ______________________________________________________________________11

3.2

Strategische notitie ‘De verbeelding vormgegeven’ - 2006_____________________________11

3.3

Visie: Behouden en vernieuwen _________________________________________________12

3.4

Strategische doelen ___________________________________________________________13

Meerjarenprogramma _____________________________________________________________14 4.1

Algemeen ___________________________________________________________________14

4.2

Kernfunctie: Informatie & Lezen _______________________________________________17

4.3

Educatie ____________________________________________________________________24

4.4

Podium & cultuur ____________________________________________________________27

4.5

Flankerend programma _______________________________________________________28

4.6

Vestigingen en huisvesting _____________________________________________________32

4.7

Netwerk ____________________________________________________________________33

4.8

Financieel perspectief _________________________________________________________34

1. De wereld verandert, de bibliotheek verandert ‘De wereld verandert, de bibliotheek verandert’ is het motto van het procesbureau bibliotheekvernieuwing. In het rapport ‘Open poort naar kennis’ constateerde de commissie Meijer in 2000 dat bibliotheken onvoldoende in staat zijn het tempo van veranderingen in de omgeving op te pakken en om te zetten in veranderende dienstverlening op basis van de basisopdracht aan de samenleving. Op basis van een convenant tussen OCenW, IPO en VNG dat mede ondertekend is door de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) is met 20 miljoen extra rijksgeld het bibliotheekvernieuwingstraject gestart dat per 2008 wordt afgerond met als trefwoorden: schaalvergroting, cultureel ondernemerschap en inhoudelijke vernieuwing. Er is veel werk verricht, vooral achter de schermen, maar zeker ook op inhoudelijk gebied. De afgelopen jaren leverden een reeks aan digitale producten en diensten op die bibliotheken in hun dienstverlening kunnen inpassen. Ook de komende jaren blijft inhoudelijke vernieuwing speerpunt van het landelijk bibliotheekwerk. Minister Plasterk onderstreept de rol van de bibliotheek in de samenleving en roept bibliotheken op om al het nieuws dat achter de schermen al ontwikkeld is snel beschikbaar te maken voor de gebruikers. In het Overijssels bibliothekennetwerk (DOBO) wordt al twee projectperiodes van vier jaar intensief samengewerkt aan inhoudelijke vernieuwing van bibliotheekdienstverlening, met extra geld van de provincie Overijssel. De tweede projectperiode van vier jaar ‘Verrijkt en verreikend’, die per 2008 afloopt, is gekozen voor cofinanciering: 30 eurocent per inwoner door de Provincie wordt gecombineerd met 30 eurocent lokale financiering. Gecombineerd met de Rijksmiddelen voor bibliotheekvernieuwing is een uitgebreid projectprogramma gefinancierd dat gericht is op gezamenlijke ontwikkeling van nieuwe producten en diensten die lokaal geïmplementeerd kunnen worden. Door de koppeling met de landelijke ontwikkelingen beschikken de bibliotheken in Overijssel over een platform dat inhoudelijke bibliotheekvernieuwing mogelijk maakt. In dit verband zijn de afgelopen jaren tal van vernieuwingen in Deventer gerealiseerd zoals het GezondheidsInformatiePunt, Makkelijk Lezenplein, al@din, schoolbieb.nl, de nieuwe catalogus en zoek&boek. Met een nieuw gezamenlijk strategisch kader willen de bibliotheken samen met de gemeenten en de provincie een nieuwe periode van intensieve en meer structurele provinciale netwerksamenwerking oppakken. Het meerjarenprogramma 2008-2011 voor het Overijssels netwerk van bibliotheken ‘De Tom Tom van bibliotheekvernieuwing’ wil een krachtige impuls geven aan het bibliotheekwerk in de provincie. Het Overijssels bibliotheeknetwerk wil deze resultaten bereiken langs twee inhoudelijke lijnen en drie ondersteunende lijnen. De inhoudelijke lijnen betreffen: 1 Verbreden, verbeteren en verdiepen van de dienstverlening 2 Versterken van de digitale en fysieke toegangspoort tot kennis De ondersteunende lijnen betreffen: 3 Eén provinciale collectie en een provinciale backoffice mediabeheer 4 Provinciale Backoffice 5 Strategisch HRM-beleid

MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011

Marketing wordt gezien als belangrijke voorwaarde voor het positioneren en inrichten van de dienstverlening en is daarmee een aspect dat door alle programmalijnen loopt. In Deventer is een actief cultureel en maatschappelijk klimaat, met bijbehorende netwerken waaraan de bibliotheek actief deelneemt. De Informatiewinkel, de wijkwinkel Keizerslanden, het Naoberhus Okkenbroek, de St. Deventer Boekenweek zijn daar voorbeelden van. De bibliotheek is actief op stedelijk niveau, maar ook in wijk, buurt en dorp De komende jaren wil de openbare bibliotheek Deventer, na een wat moeilijkere periode, voortzetten en uitbouwen wat de afgelopen jaren in nauwe samenwerking is opgepakt. In 2006 is door het bestuur van de bibliotheek ‘De verbeelding vormgegeven: strategische notitie op weg naar 2010’ vastgesteld en met de gemeente als opdrachtgever afgestemd. Behalve de strategie op drie kernfuncties van de bibliotheek, beschrijft de notitie de spreiding van de bibliotheek in de gemeente in vier schillen. Op basis van de aanvullende meerjarenbegroting zijn meerjarige financiële afspraken met de gemeente gemaakt en is toegezegd dat de invulling van de strategienotitie in een meerjarenplan en meerjarenbegroting zou worden besproken en afgestemd met de gemeente als opdracht- en subsidiegever. De bibliotheek streeft naar het behouden van de positie die is opgebouwd en uitbouwen van de ingezette vernieuwing. Daarvoor zal de bibliotheek het tempo van de omgeving moeten bijbenen om het grote bereik dat de bibliotheek heeft niet alleen vast te houden, maar zelfs uit te bouwen. Dit meerjarenplan schetst de uitwerking op drie kerngebieden waarop de bibliotheek in aansluiting op de landelijke richtlijnen - actief wil zijn: 1. Informatie en Lezen, 2. Educatie, 3. Podium en Cultuur. In tien inhoudelijke programmalijnen en drie flankerende programmalijnen wordt een meerjarenprogramma uitgewerkt dat het mogelijk moet maken een groei in bereik en gebruik te realiseren. De openbare bibliotheek Deventer wil ambitieus zijn en bijdetijdse diensten leveren die van waarde zijn voor individu en samenleving. De openbare bibliotheek doet dit vanuit een gedreven professionele organisatie die haalbare en realistische doelen wil stellen. Een organisatie die ziet dat samenwerking met partners in de stad, het bibliothekennetwerk en met participerende gebruikers noodzaak is om die ambitie waar te maken. Jos Debeij, directeur.


2. Trends, ontwikkelingen & huidige situatie Bibliotheken manoeuvreren in de turbulentie van de mediawereld. Er is veel veranderd in de afgelopen jaren en er blijft veel veranderen. Wat zijn de belangrijkste trends en ontwikkelingen waar de bibliotheek rekening mee moet houden?

Veranderd mediagebruik Het mediagebruik in de afgelopen decennia is sterk veranderd. Internet is een basisvoorziening geworden voor bijna alle Nederlanders. “Een dag niet kunnen internetten is een dag niet geleefd” zou voor een deel van ons al kunnen gelden. En dat wordt in de komende jaren nog veel sterker. In 2007 waren 11 miljoen Nederlanders online. Drie miljoen meer dan in 2002.

Bijna twee derde (62%) gebruikt andere media minder als gevolg van het internet; 42% kijkt minder TV, 20% luistert minder naar de radio en 23% leest minder vaak de krant. Dit is vooral te wijten aan het feit dat 65% van de internetgebruikers minstens één keer per maand nieuws-sites bezoekt.

Tegelijkertijd neemt het traditioneel lezen van boeken af. Dit is een trend die al enige tijd doorzet. SCP-onderzoek laat zien (zie afbeelding) dat het lezen van gedrukte media daalt, ten gunste van digitale media.

Trends in tijdsbesteding aan gedrukte media, audiovisuele media, ict, sociale contacten en overige vrijetijdsbesteding 1975-2000 na controle voor doorkruisende invloeden (in uren per week)

overige vrijetijdsbesteding

20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

av-media sociale contacten gedrukte media ict 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010


Van consument naar producent en van schaarste naar overvloed De informatiewereld was eeuwen vrij overzichtelijk: er was een schrijver, een drukker en een lezer. Er was een scheiding tussen consument en producent. Die strikte scheiding is in de afgelopen jaren volstrekt diffuus geworden. Op internet kan iemand het ene moment een producent zijn en het andere moment een consument. Foto’s publiceren wij op Flickr, ons dagboek staat op Blogger en onze films zijn te zien via Youtube. Jonge muziekbandjes zetten hun muziek alleen nog maar op internet waar ze als MP3’tje verspreid worden. Waar in het verleden sprake was van schaarste in informatie en aanbod aan vrijetijdsbestedingsmogelijkheden, is nu inmiddels een enorme overvloed aan makkelijk toegankelijke informatiebronnen en vrijetijdsaanbod ontstaan. Er zijn meer media dan ooit, er verschijnen elk jaar meer boeken dan het jaar ervoor, die ook weer elk jaar hogere verkoopcijfers opleveren. Tegelijk komt dagelijks via internet elke dag weer meer informatie beschikbaar. En niet alleen van uitgevers en organisaties. Iedereen is in staat om te publiceren, in alle denkbare vormen. Dat levert nieuwe problemen op. De scholier die relevante bronnen zoekt voor het thema dat hij zelfstandig moet bestuderen voor zijn eindexamen krijgt meer dan 2 miljoen treffers bij het intypen van ‘Indonesië’ in Google. Het is de vraag hoe hij in staat is om een set relevante bronnen te vinden en te selecteren die aansluiten bij de probleemstelling en de deelvragen. Uit onderzoek blijkt dat - tot en met universitair niveau – scholieren en studenten met onvoldoende relevante en met onbetrouwbare bronnen hun onderzoek of werkopdracht invulling geven. En dat terwijl Nederland mee de Lissabon-akkoorden heeft ondertekend om binnen tien jaar tijd (2010) van Europa de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie ter wereld te maken ten behoeve van een duurzame economische groei. Met de komst van internet en Google is de rol van de bibliotheek allerminst uitgespeeld. Deze explosie van wereldwijde informatie betekent wel een grote kanteling in de rol van de bibliotheek. Van verwerven en beschikbaar stellen naar selecteren, ontsluiten en presenteren van betrouwbare informatie: de bibliotheek als open poort naar bronnen van kennis en cultuur. De bibliotheek verandert van collectie naar connectie: van een collectie die tussen vier muren staat naar een partner die daarnaast op basis van connecties de gids is in een grote overvloedige informatiewereld. Daarbij komt dat ook de individualisering van onze samenleving verder doorwerkt in bovengenoemde ontwikkelingen. Internet biedt de mogelijkheid om voor iedereen gepersonaliseerde diensten te maken en de informatie nauwkeurig af te stemmen via het bijhouden van gebruikersgedrag. En omdat het mogelijk is, gaan steeds meer mensen het van aanbieders verwachten.

Nieuw burgerschap en nieuwe tweedeling Door de grote technologische verandering ontstaat ook een nieuw soort burgerschap. Het belastingformulier kan via internet afgehandeld worden. Maar er is meer. Vele gemeenten, ook Deventer, hanteren ambitieuze doelstellingen omtrent het digitaal afhandelen van transacties: aanvragen van kapvergunningen, bouwvergunningen, subsidieaanvragen en nog veel meer. Het credo is: wat digitaal kan, doen we digitaal. De moderne burger is in staat om met deze technologieën om te gaan en kan hierdoor veel zaken zelfstandig afhandelen en sturing geven aan zijn of haar leven. Konden we eerst vooral veel informatie van internet halen, nu heb je internet nodig om deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk verkeer en de samenleving, om te participeren: de participerende burger. Internet biedt voor individu en samenleving vele nieuwe mogelijkheden.


Laaggeletterdheid Daar staat tegenover dat vele burgers niet mee kunnen in deze snelle ontwikkelingen. Dat kan om verschillende redenen. Op de eerste plaats doet dit nieuwe burgerschap een zwaar beroep op de leesvaardigheid. Uit onderzoek blijkt dat op landelijk niveau 11% van de bevolking laaggeletterd is en in Deventer ca 12%. Laaggeletterd betekent dat deze mensen niet in staat zijn om een eenvoudig formulier te begrijpen en in te vullen. In Deventer is een aanvalsplan laaggeletterdheid ontwikkeld. Mediawijsheid Op de tweede plaats vereist dit nieuwe burgerschap dat mensen over vaardigheden moeten beschikken om te kunnen omgaan met de gemedialiseerde samenleving. Wie gebruik wil maken van informatie moet dus steeds meer ervaring hebben in het gebruik van media en internet. In een advies van de Raad voor Cultuur adviseert deze de minister zwaar in te zetten op een programma voor mediawijsheid. Het kabinet zal dit advies overnemen om daarmee kloven voor grote groepen te overbruggen en in te zetten op mediavaardige participerende burgers.

Beleefcultuur en gemak Onze maatschappij zet steeds meer in op beleving. Producten worden steeds meer gekoppeld aan leefstijl. Je bent wat je hebt en wat je meemaakt. We willen niet alleen lezen over Azië maar het ook ervaren. We willen niet alleen iets lezen van een schrijver maar ook de schrijver ontmoeten. We willen niet alleen lezen over zijdeschilderen maar ook naar een workshop. Wie informatie of cultuur in brede zin wil overdragen moet daarom belevenissen overdragen. Het lenen van reisgidsen neemt door de digitale ontwikkelingen af. Betekent dit dat er geen vraag meer is naar dit soort informatie? Nee, die is er zeker wel. Alleen moet de informatie anders verpakt worden. Een moderne bibliotheek organiseert dus samen met reisbureaus een reisbeurs met sprekers, films en informatie. Reisgidsen kunnen daar dan weer een rol in spelen. De informatie wordt verpakt in activiteiten en sfeerbepalende elementen.

Vitale vergrijzing Door de stijgende welvaart is onze levensverwachting sterk gestegen. Wie vandaag wordt geboren zal gemiddeld 78 jaar worden. Dit is zes jaar meer dan voor degene die in 1950 is geboren. In 2025 is 25% van de bevolking ouder dan 65 jaar. Tegelijkertijd is de koopkracht van senioren flink gestegen. Ouderen blijven veel langer jong en gaan in de komende decennia een steeds belangrijker consumentensegment vormen. Er zijn bijvoorbeeld speciale computerwinkels die zich richten op senioren die nog graag mee willen in digitale ontwikkelingen maar die tegelijkertijd niet afhankelijk van hun kleinkinderen willen zijn om de pc te onderhouden. Maar ook op het gebied van woon- en zorgvoorzieningen zal ingespeeld worden op een sterk veranderende vraag naar vorm en inhoud. Naast aanpassing in productassortiment, heeft deze ontwikkeling nog een andere kant. De komende jaren vindt namelijk een grote uitstroom plaats van personeel in bibliotheekorganisaties. Tegelijk zal op de arbeidsmarkt krapte ontstaan en zullen bibliotheken zich moeten ontwikkelen tot een aantrekkelijke werkgever.

De samenleving als netwerk Overheden financieren geen instellingen meer, maar financieren op de output van deze instellingen en de maatschappelijke effecten. Denk bijvoorbeeld aan de MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011

ontwikkelingen rondom laaggeletterdheid en inburgering. Dit is een thema dat niet door één partij opgepakt kan worden maar waarbij allianties nodig zijn om echt effect te bereiken. Hetzelfde geldt voor het cultuuraanbod in een stad: ook daar zijn vele partners nodig om tot een aangenaam klimaat te komen. De bibliotheek wordt daarmee – evenals andere culturele partners – meer vloeibaar en zal minder in eigen gestalten naar voren treden en meer in samenwerkingsverbanden. Dit zal tot gevolg hebben dat de profilering van de bibliotheek een nieuw thema wordt. Want hoe zorg je ervoor dat je als bibliotheek zichtbaar en voelbaar blijft terwijl je in steeds meer samenwerkingsverbanden actief bent? In de samenleving opereren partijen steeds meer als partners in netwerken waarin steeds veranderende coalities optreden. Samenwerking met andere bibliotheken in Overijssel en de rest van Nederland, andere culturele en maatschappelijke partners in de stad en met allianties met (groepen) burgers gaat een wezenlijk onderdeel vormen van de organisatievorm van de komende jaren.

Ontwikkelingen bibliothekennetwerk VOB en Bibliotheek.nl De komende jaren zal op landelijk niveau onverminderd worden ingezet op gezamenlijke bibliotheekvernieuwing: het herpositioneren van de bibliotheek in een veranderende samenleving, het vernieuwen van organisatie en dienstverlening en het opnieuw aangaan van relaties met de overheden als opdrachtgever en maatschappelijke en culturele organisaties en instellingen als partner in dienstverlening. De bibliotheek die vanuit zijn kerncompetenties breed inzetbaar is op vele beleidsterreinen van de overheid: ‘de brede bibliotheek’. Certificering van lokale bibliotheken zal op basis van audits plaatsvinden, er is een benchmarksysteem beschikbaar gekomen, een landelijk marketingprogramma wordt geïmplementeerd en de digitale dienstverlening zal verder uitgebouwd worden onder de vlag van bibliotheek.nl. Bibliotheek.nl participeert actief in grootschalige landelijke projecten als ‘Beelden voor de toekomst’ en heeft samenwerkingsovereenkomsten met Kennisnet, VNG, GGD Nederland en MEE e.d. als het gaat om publieksinformatie en het handboek voor de samenleving annex G!ds. Volwaardige digitale dienstverlening op basis van netwerkorganisatie en -exploitatie. Lokale bibliotheken participeren in de organisatie en de exploitatie. Op basis een bijdrage van 22 eurocent per inwoner en de deelname aan de netwerkorganisatie van al@din, schoolbieb.nl en zoek&boek. Via provinciale coördinatoren vindt de aansluiting naar het landelijk niveau plaats. Speerpunten van digitale dienstverlening zullen de komende jaren zijn: - uitbouwen digitale collectie en thuisgebruik digitale bronnen op basis van de lokale bibliotheekpas - publieksinformatie en handboek van de samenleving, samen met landelijke maatschappelijke partners - al@din - nieuwe catalogus / zoekmachine voor betrouwbare bronnen - zoek&boek: alle media van alle bibliotheken bestellen met de lokale bibliotheekpas - schoolbieb.nl en jeugdbieb.nl - participatie van gebruikers bij bibliotheekdienstverlening - wiki’s en deelname aan vraagafhandeling al@din.


Provincie Overijssel - DOBO De Provincie Overijssel ondersteunt samenwerking en bovenlokale dienstverlening van bibliotheken. Van oudsher via de WSF-functie van de SAB en de diensten van de Overijsselse Bibliotheek Dienst. Sinds een aantal jaren ook met projectsubsidies gericht op gezamenlijke vernieuwing van de dienstverlening en de bedrijfsvoering. Na twee projectperiodes hebben de directies verenigd in het DOBO de Strategische speerpunten voor de samenwerking in de periode 2008 – 2011 geformuleerd waarbij uitgegaan wordt van een soortgelijke financiering als de afgelopen projectperiode: cofinanciering provinciale en lokale middelen. De afgelopen periode betrof het 30 eurocent per inwoner. De benoemde strategische speerpunten zijn:

-

Verbeteren, verbreden en verdiepen van de dienstverlening aan bestaande klanten. Versterken van de positie als digitale en fysieke toegangspoort naar kennis en informatie. Eén gezamenlijke provinciale multimediacollectie en een provinciale backoffice voor mediabeheer. Eén gezamenlijke provinciale backoffice voor productontwikkeling en specifieke diensten. Gezamenlijk HRM-beleid en marketingprogramma.

Door het gezamenlijk programma is het voor de bibliotheek Deventer mogelijk een aantal eigen programmalijnen op gezamenlijk Overijssels niveau (inhoud en geld) te realiseren. Openbare bibliotheek Deventer: sterk en zwak De Openbare Bibliotheek Deventer staat midden in de samenleving en werkt nauw samen met tal van maatschappelijke en culturele partners. Van de SAB als historisch meest voor de hand liggende bondgenoot (gezamenlijke bibliotheekpas en afgestemde dienstverlening) tot de gemeente - als het gaat om wijkwinkel en servicepunten - en maatschappelijke partners van de Informatiewinkel, de wijkwinkel Keizerslanden en het servicepunt Okkenbroek. Bij tal van activiteiten werkt de bibliotheek intensief samen met culturele partners: van de kinderboekenweek en de boekenweek tot de gedichtendriedaagse. De bibliotheek kent een zeer goede spreiding van vestigingen over de hele gemeente inclusief een bibliobus. De afgelopen jaren is het aantal uitleningen gedaald en het aantal ingeschreven gebruikers afgenomen. Vooral het aantal uitleningen van informatieve boeken is flink gedaald. Desondanks is het aantal van 880.000 uitleningen per jaar nog steeds zeer respectabel. De bibliotheek is wel nog steeds erg boekgericht, ook al is er een redelijke muziekcollectie, zeker door de samenwerking met de CDR, en is er de beschikbare toegang tot vele bijzondere databanken. 25% van de bevolking heeft een bibliotheekpas waarvan men minstens één maal per jaar gebruik maakt. Door toenemende selfservice heeft grijs lenen een vlucht genomen. Het is eenvoudig om bij incidenteel gebruik een pas van een gezinslid te gebruiken. Het invoeren van contributie voor 16 en 17-jarigen heeft een afname van lidmaatschap in deze leeftijdscategorie laten zien. Men maakt gebruik van de bibliotheek om internet en digitale bestanden te raadplegen en kranten en tijdschriften worden nog steeds goed gelezen. Het aantal bezoekers neemt daardoor minder af dan het aantal uitleningen. MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011

Er is een toenemend aantal verlengingen via internet zichtbaar waardoor de bezoekfrequentie voor het lenen daalt. Men komt dus steeds vaker naar de bibliotheek zonder iets te lenen. De educatieve dienstverlening en de activiteiten voor kinderen rond taal en lezen, media-educatie en cultuureducatie vinden onverminderd voortgang en verheugen zich in een constante grote belangstelling. De meeste activiteiten richten zich op de vroegen voorschoolse educatie en op het primair onderwijs. Veel ervan hebben een structureel karakter en zijn onderdeel van het jaarlijkse aanbod van de bibliotheek aan het educatieve veld. Ook op digitaal gebied heeft de bibliotheek voor deze doelgroep diensten ontwikkeld. In toenemende mate organiseert de bibliotheek informatieve activiteiten voor volwassenen rond diverse thema’s. Op technologisch gebied heeft de bibliotheek geïnvesteerd in aansluiting op digitale netwerken en zelfservice-apparatuur waardoor bedrijfs- en klantprocessen efficiënter kunnen plaatsvinden. De afgelopen jaren is de organisatie aangepast aan veranderende vragen van de omgeving en beschikbare financiële middelen, nadat er een structureel tekort geconstateerd werd.

Gemeente Deventer De ontwikkelingen bij de gemeente Deventer lopen voor een deel parallel met de aandachtsgebieden van de bibliotheek. Het betreft aan de ene kant de culturele en maatschappelijk ontwikkelingen die ook voor Deventer gelden en waarvoor de gemeente eigen beleid heeft geformuleerd. Aan de andere kant spelen specifieke Deventer ontwikkelingen en beleidsvoornemens. In de strategische notitie van 2006 heeft op hoofdlijnen afstemming plaatsgevonden. In de cultuurnota ‘Investeren in cultuur’ komen deze afspraken op hoofdlijnen over inhoud en geld terug. Tegelijk komt de bibliotheek voor bij vele andere terreinen van het gemeentelijke beleid zoals onderwijs, jeugdbeleid, laaggeletterdheid, WMO, inburgering en gemeentelijke dienstverlening. De bibliotheek kan goed samenwerken door haar grote publieksbereik, haar spreiding van vestigingen door de gemeente, en haar specifieke competenties als het gaat om verzamelen, ordenen en beschikbaar stellen van bronnen op de gebieden informatie en verbeelding. Hét grote gezamenlijke project is de nieuwbouw aan het Grote Kerkhof waarbij bibliotheek en gemeente nadrukkelijk meerwaarde verwachten door samenwerking op het gebied van publieksinformatie. Met deze verplaatsing van de bibliotheek evenals de plannen rondom de Nieuwe Markt met het filmhuis en Bouwkunde ontstaat een cultuurkwartier rond de Lebuïnuskerk dat een groot publiek kan trekken en elkaar versterkt, waarmee ook de aantrekkelijkheid van deze kant van de stad wordt vergroot. In 2007 kreeg de samenvoeging van de bibliotheken van Deventer en Bathmen gestalte. Tegelijkertijd heeft er besluitvorming plaatsgevonden over nieuwbouw van de bibliotheek Bathmen samen met andere voorzieningen, waaronder de wijkwinkel van de gemeente. De bibliotheek en wijkwinkel in Keizerslanden zullen worden verplaatst naar een nieuwe locatie in de wijk en voor Diepenveen en Schalkaar zijn de onderzoeken naar accommodaties waar de bibliotheek samen met partners in ondergebracht kan worden vrijwel afgerond en kan realisatie gaan plaatsvinden. De combinatie met een gemeentelijk servicepunt is ook hier aan de orde. Dit raakt tegelijkertijd de gemeentelijke visie op spreiding van de gemeentelijke diensten en informatie. Naast een centraal stadhuis wil de gemeente zoveel mogelijk MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011

werken met excellente (digitale) dienstverlening en een netwerk van wijkwinkels en gemeentelijke servicepunten. Door bijvoorbeeld als afhaalpunt te dienen voor documenten of als instructieruimte om burgers te helpen om het een volgende keer zelfstandig te kunnen. Deze structuur zal tegelijkertijd de informatiefunctie van de gemeente in de WMO moeten ondersteunen.

SWOT-analyse De hoofdlijnen van de interne en externe analyse kan worden ondergebracht in het volgende overzicht.

Kansen

Extern

• • • • • • • •

•

Nieuwe beleidsterreinen overheid Behoefte aan zelfredzaamheid Ontwikkeling nieuwe diensten – branche Nieuwe accommodaties – partners Cultuurbeleid gemeente Beleid wijkwinkels, servicepunten Digitale groeimarkt Gemeentelijke visie op digitale dienstverlening, wijk- en servicewinkels. Samenwerking met maatschappelijke en culturele partners

Intern

Sterkte • • • • •

Groot bereik en naamsbekendheid Sterke positie lezen en literatuur Sterke positie informatie en advies Sterke spreiding Netwerkpartner informatie en cultuur

Bedreigingen • • •

Concurrentie internetdiensten Afnemend leesgedrag Verhoogde zelfredzaamheid groepen burgers

Zwakte • • • • • •

Nog maar beperkt multimediaal; te schriftgericht Positie nieuwe media / internet Tempo ontwikkelvermogen Marketing en communicatie Personalisering dienstverlening Adaptatie netwerkvernieuwingen


3. Strategische keuzes en doelstellingen 3.1 Missie De missie van de openbare bibliotheek laat zich samenvatten in drie kernwoorden:

Kennis, Ontwikkeling en Verbeelding voor individu en samenleving

Kennis omvat een laagdrempelige toegang tot bronnen van informatie en de mogelijkheden om zich te bekwamen in het omzetten van informatie naar kennis.

Ontwikkeling stimuleert groei van individu en samenleving. Voor een goede participatie in onze huidige kennismaatschappij is het nodig dat burgers continu doorleren en zichzelf en hun eigen omgeving proberen te verbeteren.

Verbeelding omvat de toegang tot een rijk scala aan bronnen op het gebied van kunst, cultuur en ontspanning. Verbeelding omvat ook inspiratie en het scheppen van nieuwe vormen van cultuur. ‘De bibliotheek als de stationshal van de verbeelding’.

3.2 Strategische notitie ‘De verbeelding vormgegeven’ - 2006 In het voorjaar van 2006 heeft het bestuur van de bibliotheek Deventer de strategische notitie “De verbeelding vormgegeven” het licht laten zien. Hierin werd aangegeven dat de bibliotheek drie kerntaken ondersteunt: Informatie & Lezen, Educatie, en Podium en cultuur. Hiermee zijn de vijf landelijk geformuleerde kerntaken samengevoegd tot drie.

De bibliotheek vervult deze kerntaken op verschillende plekken en heeft met de verschillende vestigingen een ruime spreiding over Deventer. De uitvoering van deze kerntaken wordt op verschillende wijzen ingevuld binnen de verschillende typen vestigingen. MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011

De schillen van vestigingen zijn: Schil 1: Centrale bibliotheek: Centrale collectie voor totale aanbod / Extra focus op Educatie en cultuur en Podium / Staf en centrale ondersteuning, breedst mogelijke front-office, samenwerking met gemeente front-front-office, Back-office en pool projectmedewerkers/-adviseurs. / Financiën: 70% totale budget Schil 2: Colmschate en Bathmen: Volwaardige bibliotheekvoorziening, aangepast aan omvang en aard van de doelgroep, Collectie op basis van vraagsturing / Vooral front-office, Back-office ter ondersteuning, mogelijkheden voor zelforganisatie onderzoeken / Financiën: 0-30% budget. Schil 3: Diepenveen, Schalkhaar en Keizerslanden: Op maat, sterk doelgroepgericht, altijd in samenwerking met partners / Front-office, waar mogelijk zelforganisatie / Financiën: 0-30% budget. Schil 4: Maatwerk op locatie: Servicepunten: Verschillende kleinschalige vormen van dienstverlening, bedrijven en scholen, zorgcentra en buurthuizen / Personeel is afhankelijk van gevraagde inzet, waar mogelijk zelforganisatie, waar mogelijk inhuur personeel bibliotheek door derden. / Financiën: projectmiddelen of tegen kostprijs voor derden. Voorbeelden zijn: Noaberhuus Okkenbroek, dorpsbibliotheek Lettele en Brede School De Enk.

3.3 Visie: Behouden en vernieuwen De bibliotheek Deventer kiest voor de komende jaren voor een offensieve strategie. Vanuit het behoud van bestaande klanten op basis van hun binding met de huidige dienstverlening, zullen nieuwe klanten worden geworven. De ontwikkelingen rondom veranderd mediagedrag hebben consequenties voor de prestaties van bibliotheken. Uitleencijfers lopen langzaam maar gestaag terug. De grote kurk waarop de bibliotheek drijft wordt stap voor stap kleiner. Deze uitleningen vormen voor de bibliotheek nog steeds een belangrijke legitimatie. Tegelijk zien we dat de bibliotheek nieuwe diensten heeft gelanceerd zoals al@din, Schoolbieb.nl, de levering van digitale bestanden, de integrale ontsluiting en presentatie van fysieke en digitale bronnen in de nieuwe catalogus, de besteldienst zoek&boek en culturele en informatieve activiteiten en evenementen. De meeste Innovatie van deze nieuwe producten worden nog doorontwikkeld en er is pas kort gestart met vraag- en marktontwikkeling. media uitlenen

@ladin dig.content events

diensten onderwijs

HB van samenleving Introductie product / groei

Volwassenheid / verzadiging

Teruggang

De uitleenfunctie is nog steeds de “cash cow” van de bibliotheek. Wel nadert deze functie langzaam het eind van de levenscyclus. Nieuwe producten bevinden zich nog in de ontwikkelingsfase. Schematisch kan dit als volgt worden weergegeven.

De bibliotheek zal in deze positie een dubbelslag moeten maken: 1. Het tegengaan van een verdere teruggang van de klassieke uitleenfunctie en daarmee het verlengen van de levenscyclus;


2. Het versnellen van vernieuwing van ontwikkeling naar volwassenheid waardoor de bibliotheek een goede nieuwe toekomstige basis krijgt.

media uitlenen @ladin dig.content events

diensten onderwijs

Focus op klant

De uitdaging is om de dalende uitleningen en ledentallen om te buigen naar stabilisatie en groei. Tegelijkertijd dienen nieuwe diensten onder de aandacht gebracht te worden en is de aandacht erop gericht om daarvoor een even groot bereik te vinden als voor de klassieke bibliotheekfunctie.

HB van samenleving Introductie product / groei

Volwassenheid / verzadiging

Teruggang

3.4 Strategische doelen Op basis van bovenstaande visie is het passend om ambitieus de toekomst tegemoet te treden en algemene strategische doelen vast te stellen die op langere termijn nagestreefd worden en daarmee richtinggevend zijn voor de activiteiten en de programma’s in de nabije jaren.

Lange termijn doelen 50% lid bibliotheek 60% bezoekt bibliotheek of activiteit 600.000 bezoekers 100.000 Informatie-adviesvragen beantwoord 1.000.000 uitleningen 8.000.000 digitale raadplegingen/leveringen 365 culturele en informatieve activiteiten 365 educatieve activiteiten

Het vergroten van de deelname op basis van lidmaatschap van 25 naar 50% vormt de - lange termijn - hoofddoelstelling, waaraan de andere doelen worden gerelateerd. Deze doelstelling lijkt uiterst ambitieus. De bibliotheek heeft een lidmaatschapsbereik van 25% van de bevolking, maar wordt op dit moment al door ongeveer de helft van de bevolking op één of andere manier gebruikt. De doelstelling is gericht op het omzetten van ‘vrijblijvend’ gebruik in een geregistreerd lidmaatschap.


4. Meerjarenprogramma De strategische doelstellingen worden nagestreefd met tien inhoudelijke programmalijnen en drie flankerende programmalijnen. Deze zijn hieronder schematisch weergegeven. Deze vormen in samenhang het veranderprogramma dat zorg draagt voor de noodzakelijke ombouw van dienstverlening en organisatie.

MARKETING programma Programma Informatie en lezen

Programma Educatie

Programma Podium en cultuur

Lekker lezen

Samenwerking onderwijs

Informatieve en culturele programma’s

Film en muziek Digitale bibliotheek

Universiteit van de straat

Publieksinformatie

Laaggeletterden

ALLIANTIE programma FLANKEREND programma ‘ In control’ * Collectie * Personeel & Organisatie

4.1 Algemeen 4.1.1 Programmalijn 1: Marketing – ledenbehoud en -groei Dwars op alle andere speerpunten staat Marketing. Professionaliseren van de marketingfunctie is essentieel. Door aansluiting bij het landelijk marketingtraject van de VOB waar de randvoorwaarden worden gecreëerd en het Overijssels marketingproject op DOBO-niveau waar de implementatie wordt voorbereid, kan in Deventer deze programmalijn gerealiseerd te worden. Hoofddoelstelling: van ledenbehoud naar ledengroei Hoofddoelstelling is ledenbehoud en het realiseren van een groeiend ledenbestand met als doel dat 50% van de bevolking lid wordt en de bibliotheek gebruikt. Subdoelstellingen op specifieke klantgroepen worden hiervan afgeleid. Van belang is de huidige waarde van de bibliotheekpas te bestendigen en te verbeteren en in een helder programma in de komende vier jaar voor de diverse te onderscheiden klantgroepen planmatig waarde toe te voegen. Uitgangspunt daarbij is dat beter inzicht wordt verkregen in het bibliotheekgebruik, motieven, interesses en achtergronden (leefstijlen) van huidige en nieuwe leden. In 2011 is de bibliotheek in staat op basis van individuele en actueel blijvende klantprofielen, relaties met klanten (klantgroepen) te onderhouden en uit te bouwen op een wijze die waarde creëert voor zowel de klant als de bibliotheek. Geregistreerd gebruik is voorwaarde om dit structureel te kunnen realiseren.


Positionering De bibliotheek onderscheidt zich door: 1. Rechtstreekse toegang of verwijzing naar kwalitatief hoogwaardig multimediaal aanbod: a. Uit betrouwbare bron b. Door specialisten geselecteerd, samengesteld en zoveel mogelijk op maat geleverd 2. Een goedkope laagdrempelige (grotendeels gesubsidieerde) basisvoorziening voor een breed publiek. 3. Een aanbod van “extra diensten en services” voor specifieke klantgroepen (gefinancierd door klanten/derden). Typeringen: • Pro-actief in het contact met klanten en bezoekers (fysiek en digitaal). • De klant is altijd als eerste op de hoogte van nieuwe activiteiten en aanbod. • De klant weet dat iedere bibliotheekmedewerker in staat is hem of haar te helpen • Spin in het web van lokale gemeenschap en netwerk van bedrijven en instellingen • De bibliotheek die uitnodigt, verrast, inspireert en een prettige verblijfsplek is. Je kunt er gericht zoeken en rondstruinen en ontdekken. • De bibliotheek waar de klant met zijn eigen kennis en visie kan bijdragen aan de dienstverlening (prosumer, co-productie) en daartoe ook wordt uitgenodigd zowel in de fysieke als digitale omgeving. • De bibliotheek die informatie betekenis geeft. Marketingprogramma 2008 -2011 (tactisch / operationeel) Het gaat hierbij om een aantal componenten die met elkaar het programma vormen. Opbouwen van een doorlopend Marketinginformatiesysteem: o Marketingonderzoekssysteem (formeel): Gebruikersonderzoeken, marktonderzoek, segmentatiemethodiek, klantenpanels, benchmarking, etc o Interne registratiesysteem: Informatie over klanten en gebruik van de bibliotheek door analyse van data uit bibliotheeksystemen, bibliotheekpas, etc. o Marketingbedrijfskundesysteem: Technieken en modellen om analyses te kunnen maken van onderzoeken registratiegegevens (o.a. CRMsysteem) o Informele marketinginlichtingensysteem: gesprekken met klanten, reacties aan de balie, berichten in de media, netwerk in branche, trendwatching, etc. Profiel maken van de klantsegmenten van de bibliotheek. - Keuze klantsegmentatiemethodiek: Mosaic (landelijk) - Gebruikersonderzoek t.b.v. Selectie uit Mosaic rapportage segmentatie. Inventarisatie: o Wensen, behoeften, motieven en interesses per klantgroep (incl. gebruik van diensten bibliotheek). o Leefstijlen per klantgroep - Profiel klantgroepen - Marktaandeel per klantgroep in het totale klantenbestand. - Marktaandeel per klantgroep en het totale klantenbestand t.o.v. totale bevolking (incl. geografische kaart). Evt. inzicht in profielen van klanten van andere (culturele) instellingen in Deventer.


Ontwikkelen marketingprogramma naar klantsegmenten. - Marketingdoelstellingen per segment formuleren (ontwikkelen, uitbouwen, behouden of afbouwen). Vertalen naar: - Retailmarketingprogramma (generiek en klantgroepspecifiek): Categorymanagement: collectie- en assortimentsbeleid - invoeren nieuwe wijze presenteren collecties en andere onderdelen van het assortiment en (her)inrichten vestigingen op de klantgroepcategorieën: winkelformules - Drempelvrije service en dienstverlening: herzien van het prijs- en servicebeleid realiseren dat (onnodige) drempels geslecht worden; ruimere openingstijden in aansluiting op wensen gebruikers; reserveren en aanvragen aanmoedigen; thuisgebruik mogelijk maken, etc. - Communicatiebeleid: o.a. o campagnes werving en behoud o (digitale) nieuwsbrieven en attenderingsservice - Alliantieprogramma’s (o.b.v. marketingdoelstellingen per klantgroep allianties zoeken): samenwerken met instellingen en over en weer klantgroepen binden aan elkaars dienstverlening. Dienstverleningsmonitor inrichten - Cockpit / monitor met relevante gegevens op de diverse kernfuncties, in relatie tot achterliggende gegevens - Deelname BIS en landelijk benchmarksysteem

4.1.2 Programmalijn 2: Allianties De bibliotheek staat midden in de samenleving en dicht bij mensen. 25% van de inwoners van Deventer beschikt over een bibliotheekpas. In de helft van alle huishoudens is een bibliotheekpas aanwezig. De helft van de bevolking maakt op één of andere wijze gebruik van de bibliotheek. Daarmee is de bibliotheek een interessante partner voor samenwerking. Het uitgangspunt voor het aangaan van allianties is tweeledig: -

-

de bibliotheek op zoveel mogelijk plekken in de samenleving aanwezig laten zijn: realiseren van servicepunten, maatwerkcatalogi met specifieke faciliteiten en realiseren van lidmaatschappen realiseren van een gezamenlijk aanbod op onderdelen van de dienstverlening.

Gemeente Deventer: partner voor publieksinformatie en -dienstverlening De bibliotheek haakt daarbij in op de ontwikkelingen van de Gemeente Deventer rondom service- en wijkwinkels en de digitale dienstverlening. De bibliotheek is een partner die op elk niveau een belangrijke rol kan spelen en waarbij gemeente en bibliotheek elkaar kunnen versterken. Aan het Grote Kerkhof zal dit in optima forma zijn beslag krijgen. Partners voor servicepunten en maatwerkcatalogi Samenwerking is een belangrijk uitgangspunt om op zoveel mogelijk punten in de samenleving aanwezig te zijn. Samenwerking betekent dat je weet waar je partners mee bezig zijn en waar de bibliotheek de dienstverlening specifiek kan uitbouwen. Met als uitgangspunt 100% lidmaatschap kan de bibliotheek haar dienstverlening verbijzonderen voor de specifieke doelgroep. Gedacht wordt aan woonzorgcentra, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, scholen voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Welke content kunnen partners op het gebied van zorg en welzijn leveren voor de sociale digitale kaart en welke bijdrage leveren ze aan activiteiten? Kan de bibliotheek een filmcatalogus maken voor de Filmhuisbezoekers? De bibliotheek wil


graag allianties aangaan met partners en samenwerkingsafspraken maken die passen op het spreidingsbeleid in ‘schillen’ en maatwerkcatalogi met specifieke faciliteiten gekoppeld aan de bibliotheekpas. De bibliotheek kan niet overal zijn. De financiële middelen laten dit niet toe. Ook partners zullen moeten investeren in de kosten van de alliantie. Bijvoorbeeld op basis van 100% lidmaatschap. Belangrijk is dus om te formuleren onder welke voorwaarden de bibliotheek graag meewerkt aan initiatieven. Van jaar tot jaar zal deze set met voorwaarden opnieuw bekeken worden en zal de bibliotheek vaststellen waar de bibliotheek nog meer zichtbaar en dienstbaar kan worden in de Deventer samenleving. Partners voor informatiepunten Op diverse domeinen ontwikkelt de bibliotheek specifieke informatiepunten in nauwe samenwerking met deskundige partners uit het maatschappelijke middenveld en het culturele en educatieve netwerk. Voorbeelden zijn het gezondheidinformatiepunt (GIP), vrijwilligersinformatiepunt, informatiepunt Inburgering, Makkelijk Lezenplein en het Historisch informatiepunt. Partners voor uitbouwen informatieve en culturele programmering Als het gaat om informatieve en culturele programma’s werkt de bibliotheek al vele jaren samen met vele maatschappelijk en culturele partners uit stad en regio. Van De St. Deventer boekenweek, de kinderboekenweek, de gedichtendriedaagse tot themabijeenkomsten rond het gezondheidsinformatiepunt, de Informatiewinkel en de wijkwinkel in Keizerslanden en cursussen internet voor senioren. De bibliotheek zal met de slogan ‘Wilt u onze volgende partner zijn?’ het aantal partners – ook incidenteel – gaan uitbouwen. Daarmee kan een uitbouw van de programmering tot stand gebracht worden. Het zijn vooral de partners die de programmering invulling geven.

4.2 Kernfunctie: Informatie & Lezen De bibliotheek als warenhuis van kennis en informatie en als inspiratiebron voor lezen en literatuur

"Het schijnt bij de lokale middenstand afgunstige verwondering te wekken hoeveel publiek de leeszaal weet te trekken terwijl men zelf zo mager is beklant. Toch is die trek niet van de gekke, want wat er wordt geleverd in dit pand is meer dan zelfs een kruideniersgigant ooit aan zijn clientèle kan verstrekken Hier ligt immers in kasten en in rekken het kostelijkste voedsel voor de hand voor thuis alsook voor nuttiging ter plekke: het zogenaamde hersenproviand. De leeszaal is een waar luilekkerland voor alle literaire lekkerbekken.“

Dé kernfunctie van de bibliotheken wordt hiernaast kernachtig omschreven door Driek van Wissen: het leveren van hersenproviand en het zijn van een literair luilekkerland. Kennis en literatuur vormen belangrijke peilers onder de bibliotheek. Met lezen prikkelt en voedt men de verbeelding. Met literatuur verrijken we onze gedachten. Met lezen wordt de algemene ontwikkeling gestimuleerd en zijn wij in staat in bredere kaders te denken.

Het omgaan met informatie behoort meer en meer tot de basisvaardigheden van ons bestaan. Wie als burger goed wil functioneren moet mondig en informatievaardig zijn. Met de toegenomen media spreken we van mediawijsheid. Kunnen omgaan met de gemedialiseerde samenleving. Omgaan met zoekmachines, iets aanvragen bij de gemeente of informatie vinden over je hobby of persoonlijke interesse. De bibliotheek helpt burgers verder met grote toegankelijkheid, deskundig personeel dat graag helpt, ruime openingstijden en een goede en aantrekkelijke collectie media.

Uit “Een boekenwurm is een verstandig beest" van Driek van Wissen


4.2.1 Programmalijn 3: Lekker lezen Meer ruimte voor romans en leesboeken De collectie romans en leesboeken (jeugd) vormt – in alle vestigingen en servicepunten - het best lopende onderdeel van de uitleen-bibliotheek. Dit onderdeel van het aanbod krijgt meer ruimte: -

in omvang meer actuele titels, die sneller verkrijgbaar zijn betere presentatie / retailmarketing (10% frontaal).

Meer leeskringen en opbouwen van een digitale leescommunity De bibliotheek ondersteunt mensen bij het beleven van plezier aan lezen, bij smaaken leesontwikkeling en bij verdieping van lezen en de leesbeleving. Daarom organiseert de bibliotheek lezingen of ondersteunt zij leeskringen. Deze functie wordt uitgebouwd en doorontwikkeld. Digitale mogelijkheden als literaire agenda, weblogs en wiki’s worden benut om leeservaringen te delen en mensen met elkaar in contact te brengen. Deze groep wordt betrokken bij de activiteiten van de bibliotheek. Activiteiten en evenementen rond lezen uitbouwen De bibliotheek gaat de komende jaren de grotere evenementen als kinderboekenweek, boekenweek en voorleesdag met nog twee grote evenementen uitbouwen. Daarnaast wil de bibliotheek een rijk programma opzetten van kleinere literaire activiteiten. Deze activiteiten kunnen op vele locaties in wijk, buurt en dorp gestalte krijgen, niet gebonden aan alleen de centrale bibliotheek. Kinderleestheater ontwikkelen Speciaal voor en door kinderen wordt in de centrale bibliotheek een kleinschalig kinderleestheater ingericht. Voor kortere en langere duur verbinden (groepen) kinderen zich aan de organisatie en programmering van het kinderleestheater. De bibliotheek ondersteunt en faciliteert. Samenwerking met het onderwijs, maar ook met bijv. de Vereniging Deventer Literair ligt voor de hand. Leesadvies gaan geven: fysiek en digitaal Veel mensen houden van lezen maar vragen zich af: wat zou nu weer een leuk boek voor mij zijn? Op die vraag geven medewerkers van de bibliotheek nu op basis van ervaring al vaak antwoord. Dat blijft de bibliotheek doen en de bibliotheek zal daar ook elektronische dienstverlening aan toevoegen. Op basis van de leeshistorie van de klant zelf en leesgedrag van anderen kan met grote frequentie advies worden gegeven over leuke boeken. Makkelijk Lezen Punt Beleven van plezier aan lezen is een belangrijke voorwaarde om te blijven lezen. Blijven lezen is vervolgens weer belangrijk voor taalontwikkeling. Tegenwoordig worden vroegtijdig leeshandicaps zoals dyslexie onderkend. Om deze jongeren te ondersteunen is in den lande het Makkelijk Lezen Punt ontwikkeld. Samen met andere Overijsselse bibliotheken implementeert ook de Deventer bibliotheek nu deze


service. De bibliotheek zal het aantal punten in de komende jaren verder uitbreiden en zal de samenwerking met het onderwijs hiervoor verder intensiveren. Aangepast Lezen Punt Nederland telt circa 600.000 blinden en slechtzienden. Deze doelgroep kan alleen met aanpassingen gebruik maken van gewone boeken. De bibliotheek Deventer kent al jaren een dienstverlening met grootletterboeken en een kleine collectie luisterboeken. In Overijssels verband wordt de verdere uitbreiding van deze dienstverlening opgepakt. Dit ondersteund met landelijke subsidie. Hiermee kunnen Aangepast Lezen Punten worden ingericht met bijvoorbeeld Daisy-ROM’s, leeshulpmiddelen en speciale digitale dienstverlening. Hierdoor zijn blinden en slechtzienden langer in staat om zelfstandig van de lokale bibliotheekvoorziening gebruik te blijven maken. Voor klanten die niet in staat zijn om gebruik te maken van de lokale bibliotheek, geeft de bibliotheek advies over het gebruik van landelijke telefonische en digitale dienstverlening. 4.2.2 Programmalijn 4: Film en Muziek De bibliotheek heeft van oudsher een muziekbibliotheek met cd’s, bladmuziek en informatie over muziek. Door de koppeling met Leendirect van de Centrale Discotheek Rotterdam beschikt de Deventer bibliotheek over toegang tot de grootste muziekcollectie van Nederland. Met de nieuwe dienst zoek&boek wordt de toegang hiertoe sterk vereenvoudigd. Op het gebied van film heeft de bibliotheek een beperkt collectieaanbod. Het aantal uitleningen is – zeker in vergelijking tot boeken – zeer beperkt. De markt van film en muziek is groot en blijft ook de komende jaren groot en groeiende. Er wordt gekozen voor het uitbouwen van de betekenis van de bibliotheek op het gebied van zowel film als muziek. Alle muziek en alles over muziek De bibliotheek zorgt voor een aantrekkelijk en compleet muziekaanbod met goede eigen basiscollecties. Door samenwerking in Overijssel met o.a. de CD-uitleen Enschede en met landelijke partners biedt de bibliotheek een compleet aanbod muziekmedia, bladmuziek en informatie over muziek. Een shop-in-the-shop van muziekweb/cdr wordt onderzocht. De bibliotheek biedt daarmee mogelijkheden om kennis te maken, maar vooral ook om te verbijzonderen en te verdiepen. Filmcollectie en huiskamerbioscoop De bibliotheek gaat, bij voorkeur samen met Filmhuis de Keizer, de filmcollectie uitbouwen en samen het kleinste ‘zelfbedienings-filmtheater’ van Deventer realiseren in de centrale bibliotheek. De filmcollectie wordt via internet samen met de filmhuisbezoekers opgebouwd en uitgebouwd. De huiskamerbioscoop moet het mogelijk maken om met kleine groepen samen een film naar keuze te kijken. Het is een nieuwe dienst voor leden van bibliotheek en filmhuis. Via internet boekt men plaatsen en kiest men een tijdstip en uit het aanwezige aanbod programmeert men zelf een film. De overige plaatsen kunnen door anderen geboekt worden. Film- en muziekcatalogus Daarnaast zal er een speciale film- en muziekcatalogus komen die zicht geeft op de film- en muziekbronnen en de informatie over film en muziek. Daarin kunnen burgers van Deventer naast de collectie van de bibliotheek ook gebruik maken van de muziekcollecties in Overijssel van de nationale collectie van de Centrale Discotheek in Rotterdam. Ook liveregistraties van Fabchannel en de agenda van optredens in het


Burgerweeshuis en films in het Filmhuis zullen in deze zoekmachine gepresenteerd worden. Podium voor amateur-muziek De bibliotheek zal ruimte gaan bieden aan kleinschalige optredens van (amateur)artiesten. Onder de naam 8m2 (dat is de omvang van het podium) zullen met regelmaat semi-professionele en amateur-artiesten kunnen optreden. Daarbij zal samenwerking gezocht worden met o.a. het Burgerweeshuis en centrum voor kunsteducatie De Leeuwenkuil. Slechten leengeld-barrière Bij het introduceren van nieuwe media – naast boeken – hebben bibliotheken ervoor gekozen om leengeld te heffen voor het lenen van lp’s, cassettes en video’s en later voor cd’s en dvd’s. De schijn van kostendekkendheid werd gewekt. De omvang van de resultaten op dit gebied zijnfors achtergebleven bij de schriftelijke media. Bibliotheken die het leengeld voor audiovisuele media afschaften en daarvoor voor alle gebruikers het abonnementsgeld verhoogden zagen een forse groei in het gebruik van deze collecties tot wel 500% in het eerste jaar van introductie zonder dat het ledental afnam. Daarmee biedt het opheffen van leengelden per 2008 perspectief voor het tegengaan van de teruggang van de uitleenresultaten. Er is een exploitatieplan gemaakt moeten worden waarbij de derving van leengeldinkomsten en de hogere kosten voor leenrechtafdracht als gevolg van het stijgend gebruik door alle betalende gebruikers wordt bekostigd. Daarmee is het verschil tussen plus- (onbeperkt lenen) en topabonnement (onbeperkt lenen zonder leengeld) opgeheven.

4.2.3 Programmalijn 5: Digitale bibliotheek Digitale winkel: uitbouwen De website van de bibliotheek wordt verder doorontwikkeld als digitale winkel. Nu bevat de website o.a. informatie over de bibliotheek, de catalogus, mijn bibliotheek (eigen gegevens, leengegevens en verlengen uitleentermijn), digitale bibliotheekdiensten als al@din, schoolbieb,verwijzingen naar andere lokale en landelijke bibliotheekdiensten en de nieuwsbrief. De uitbouw vindt plaats op gebieden als lid worden, betalen, bestellen kaarten van informatieve en culturele activiteiten, het educatieve aanbod incl. bestellen en inschrijven zowel voor scholen en instellingen als voor individuele gebruikers, thuis raadplegen van digitale bronnen en bestanden, deelname aan wiki’s, digitale leeskringen e.d. Digitale bronnen: uitbouwen en thuisgebruik aanbieden De bibliotheek beschikt over het landelijke basispakket digitale content, dat in de vestigingen van de bibliotheek geraadpleegd kan worden. Door het uitbouwen van servicepunten zal dit pakket op steeds meer plekken geraadpleegd kunnen worden. Belangrijk voor de digitale In 2011 wordt de nieuwe catalogus 8.000.000 keer per jaar bibliotheek is thuisgebruik geraadpleegd. 50% van de Deventernaren gebruikt deze van deze bronnen. De zoekmachine minstens één keer per jaar. bibliotheek Amsterdam heeft de pilot hiervoor uitgevoerd. Landelijk zullen licentieafspraken gemaakt moeten worden die thuisgebruik mogelijk maken.


Daarnaast moet het aantal bronnen en databanken groeien. Daarbij dient er extra aandacht te zijn voor digitale bronnen gericht op jeugdigen en educatie. De middelen hiervoor worden vrijgemaakt uit de collectiebudgetten. Een bijzondere plaats is de digitale dienstverlening die de bibliotheek verricht voor de gemeente Deventer en maatschappelijke instellingen door het onderhouden van een digitale sociale kaart en het coördineren van inspanningen hiervoor. Nieuwe catalogus: uitbouwen, maatwerkversies aanbieden en web2.0 Het hart van de digitale bibliotheek zal in de komende jaren gevormd worden door de Nieuwe catalogus met als onderliggende motor de aquabrowser. De Nieuwe catalogus is een zoekmachine die het mogelijk maakt om allerlei informatie met elkaar te verbinden. Zo kan gelijktijdige de catalogus van de bibliotheek worden doorzocht terwijl ook gezocht wordt naar gemeentelijke informatie. Het archief wordt doorzocht en tegelijkertijd zijn films van het Historisch Centrum Overijssel te zien. Wie zoekt naar muziek kan muziektracks downloaden van de Centrale Discotheken van Enschede en Rotterdam. Liveregistraties van poppodia zijn opvraagbaar en te bekijken via streaming video. Het complete culturele aanbod is op te zoeken en er is altijd achtergrondinformatie te vinden uit recensies. Kaartjes voor een optreden zijn altijd te bestellen. De zoekmachine kan gemodelleerd worden naar verschillende instellingen en doelgroepen. Zo kan er een speciale onderwijs-zoekmachine worden gemaakt voor het Etty Hillesum Lyceum, ROC Aventus, de PABO van Saxion of een publieksinformatie-zoekmachine voor de WMO, informatiewinkel en wijkwinkels. Rondom cultureel erfgoed wordt een themacatalogus ontwikkeld waarbij de collecties van de bibliotheek samen met die van het Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek, Oud-Deventer, Historische vereniging Diepenveen, Overijsel in kaart, Deventer in beeld en andere partijen wordt aangeboden. Tevens worden de belangrijkste boeken over historisch Deventer gedigitaliseerd en via internet aangeboden. Ook zullen maatwerkversies gemaakt en aangeboden worden voor o.a. Jeugd, Muziek en Film. Web 2.0 en de catalogus In 2008 wordt aan de aquabrowser een aantal web2.0 toepassingen gekoppeld. De bibliotheek Deventer zal als één van eerste 10 bibliotheken mee invulling geven aan de ontwikkeling van deze applicatie waarmee de gebruiker in staat wordt gesteld mijn.bibliotheekcatalogus in te richten. Zo wordt de catalogus o.a. gekoppeld aan librarything waardoor privécollecties aan de catalogus gekoppeld kunnen worden tot mijnbibliotheek.nl. Dat biedt de mogelijk om een groot netwerk van Deventer privécollecties te creëren. En daarmee een netwerk van gebruikers.


Zoek&boek uitbouwen en thuisgebruik realiseren In april 2007 is de nieuwe dienst zoek&boek van start gegaan. Vooralsnog zijn de media van alle Overijsselse bibliotheken en 13 grotere openbare bibliotheken beschikbaar. Stap voor stap zal het bestelbaar aanbod uitgebreid worden en in de catalogus worden opgenomen: Centrale Discotheek Rotterdam, alle openbare bibliotheken, bibliotheken van universiteiten en Koninklijke bibliotheek, artikelen uit wetenschappelijke en vaktijdschiften. Aan zoek&boek zal – op basis van het Overijssels project ‘Easy Bieb’– thuisbezorging gekoppeld worden. Daarnaast zal thuisgebruik op basis van de bibliotheekpas van digitale bronnen mogelijk gemaakt worden op basis van een groeiend aantal bronnen en bestanden. Al@din: uitbouwen en gebruik stimuleren De bibliotheek Deventer neemt deel aan het al@dinnetwerk en biedt de digitale vraagbaak al@din aan. Na de introductie van de dienst met landelijke en provinciale campagnes waarin een groei te zien was bij de doelgroep jongeren is er nu sprake van stabiel, doch beperkt gebruik. De landelijke chatpilot van al@din is omgezet in een reguliere chatvragendienst. De bibliotheek overweegt het plaatsen van een chatvenster op de website. In 2011 worden jaarlijks 60.000 vragen aan Al@din - de Hiermee is de bibliotheek antwoordenservice van Deventer – gesteld. op een laagdrempelige wijze 60 uur per week beschikbaar voor het beantwoorden van vragen. Met de gemeente wordt gewerkt aan inlichtingenwerk op afstand via videochat / videoconferencing. Al@din als deelmerk wordt gekoppeld aan het fysieke inlichtingenbureau. Professionele instellingen uit Deventer en regio worden als al@din-partner betrokken bij de vraagafhandeling. Deskundige gebruikers op specifieke domeinen worden als buddy bij de vraagafhandeling ingeschakeld. Er zullen campagnes gevoerd worden om een forse groei in het gebruik te realiseren. Inhoudelijke uitbouw vindt plaats door middel van samenwerking en deskundigheidsbevordering. Schoolbieb.nl en jeugdbibliotheek.nl Schoolbieb.nl bevat informatieselecties op maat, naar leerjaar per onderwijsniveau die aansluiten bij thema’s en onderwerpen die in het curriculum voorkomen. Eind 2007 is schoolbieb in de basis voor alle onderwijsniveaus gevuld en bevat de dienst meer dan 4.000 dossiers. De achterliggende bronnen zullen via de bibliotheekpas geraadpleegd kunnen worden. De bibliotheek zet in op verdere introductie van schoolbieb in Deventer en een groeiend gebruik. Landelijk wordt ingezet op uitbouw en groeiende omvang van de ontsloten bronnen, w.o. Teleblik: streaming filmbeelden van Jeugdjournaal, Klokhuis etc. Jeugdbibliotheek.nl is landelijk in ontwikkeling als landelijke netwerkversie die een lokale jeugdwebsite oplevert op basis van landelijke en lokale redactie en met landelijke samenwerkingspartners. Zo is een volwaardige digitale jeugdbibliotheek ontstaan tegen lage kosten, met een zeer beperkte eigen redactie. Op 1 november 2007 is www.deventerkidsbieb.nl in gebruik genomen. De Deventer jeugdaquabrowser wordt in 2008 gelanceerd. Doorontwikkeling vindt landelijk, als onderdeel van jeugdbibliotheek.nl, plaats met ondersteuning van een tweetal universiteiten op het gebied van information retrieval, taaltechnologie en ontwikkelingspsychologie.


Digitale nieuwsbrieven en Persoonlijke services De bibliotheek is in 2007 gestart met een algemene nieuwsbrief. In 2008 wordt een digitale nieuwsbrief voor educatieve doelgroepen gelanceerd. Daarna volgen nieuwsbrieven voor andere specifieke doelgroepen: gebruikers gericht informeren over de mogelijkheden en de activiteiten van de bibliotheek en haar partners en de ontwikkeling van de dienstverlening. Tegelijkertijd zal de komende jaren sterk gewerkt worden aan actieve attendering van klanten op basis van gebruikersprofielen. Het in het marketingtraject ontwikkelde CRM (klantrelatiemanagement)-systeem biedt hiervoor de mogelijkheden. Daardoor kunnen klanten met grote regelmaat op de hoogte worden gesteld van voor hun relevante attenderingen en informatie. Wiki’s introduceren De participerende gebruiker staat centraal bij het introduceren van Wiki’s (gezamenlijk opgebouwde content door burgers) op diverse terreinen. Er zijn voorbeelden op het gebied van erfgoed. De bibliotheek Deventer gaat inzetten op lezen, Deventer poezie en literatuur, voor kinderen en volwassenen, op film, muziek en op publieksinformatie in relatie tot informatiepunten. 4.2.4 Programmalijn 6: Publieksinformatie De bibliotheek werkt samen met de gemeente aan een consistente informatievoorziening voor alle burgers. De gemeente en bibliotheek vullen elkaar hierin aan. Gemeente en bibliotheek geven samen verder uitwerking aan de wijkwinkels en servicepunten. Daarnaast wordt samengewerkt aan digitale dienstverlening die reikt tot in elke huiskamer. Informatiewinkel uitbouwen Al sinds 1993 verschaft de bibliotheek meer informatie dan alleen over media. Het Stedelijk Informatie Netwerk zorgde ervoor dat op de Centrale vestiging en op drie andere vestigingen ook maatschappelijke vragen aan bod kwamen met daarachter spreekuren van o.a. de SOD (Stichting In 2011 maken dagelijks 500 burgers gebruik van de Ouderenwerk Deventer) en gecombineerde dienstverlening van gemeente en bibliotheek op het Grote Kerkhof. Sociaal Raadslieden in de bibliotheek zelf. De informatiewinkel wordt gecombineerd met het Gemeentelijk informatiecentrum en uitgebouwd tot een Informatieplein in ‘het huis van Deventer’, het nieuwe stadskantoor en bibliotheek aan het Grote Kerkhof. Er ontstaat een groot publieksinformatiecentrum gecombineerd met de dienstverlening en loketten van Gemeente, bibliotheek en maatschappelijke partners. Eind 2007 is het Gemeentelijk informatiecentrum ondergebracht in de bibliotheek aan de Brink. Voorjaar 2008 worden Informatiewinkel en Gemeentelijk informatiecentrum geïntegreerd. Wijkwinkels Keizerlanden, Colmschate, Bathmen en Servicepunten Als vervolg op de Informatiewinkel is de stap gezet om samen met de gemeente en 13 andere partners uit het gebied zorg, wonen, en welzijn in federatieverband de Wijkwinkel op te zetten. De bibliotheek ‘doet niet in zorg-wonen-welzijn’, maar de medewerkers weten de weg in het veld en zijn professionele informatieadviseurs en doorverwijzers. In de informatiefunctie vullen bibliotheek en gemeente elkaar aan. In


de nabije toekomst zullen gemeente en bibliotheek, samen met andere partners uit het maatschappelijke veld in aansluiting op de woonservicezones samen – in ‘MOketenverband’ verder uitwerking geven aan de wijkwinkels (Keizerslanden, Bathmen en Colmschate en servicepunten (o.a. Okkenbroek, Lettele, Schalkhaar). Vaak gezamenlijk gehuisvest: shop in shop – met elk een eigen merkherkenning en uitstraling. De bibliotheek neemt actief deel vanuit haar kernrol en zal desgevraagd ook de facilitaire ondersteuning van het netwerk op zich nemen. Digitale Informatiewinkel De bibliotheek zal actief participeren in het doorontwikkelen van Deventer.info tot een digitale informatiewinkel met informatieve dossiers / informatiepakketten en achtergrondinformatie rond actuele thema’s en onderwerpen en met een actuele sociale en culturele kaart, inclusief producten, diensten en activiteiten. De bibliotheek werkt nauw samen met landelijk ontwikkelde systemen in het kader van het Handboek van de samenleving annex G!ds en de doorontwikkeling van de aquabrowser / nieuwe catalogus tot een informatiepunt- / dossierapplicatie. Informatiepunten doorontwikkelen De bibliotheek herbergt een aantal specifieke informatiepunten. Hiermee wordt de dienstverlening naar domein en doelgroep gericht geprofileerd en gepositioneerd. De bibliotheek beschikt over een gezondheidsinformatiepunt, een vrijwilligerspunt en werkt aan een informatiepunt Inburgering. Er zullen meer specifieke informatiepunten voor kortere of langere duur worden ontwikkeld. Per informatiepunt wordt samengewerkt met partners in gemeente en bibliotheekwerk. Informatiedienstverlening: WIM-ers en al@din De bibliotheek maakt mensen zelfredzaam in informatieland. Wie zijn weg niet zelf kan vinden wordt geholpen en wegwijs gemaakt: zoekservice op mbo-niveau. De bibliothecaris als Tomtommer in informatieland. De informatiespecialisten van de bibliotheek zijn in staat om complexe vragen te verhelderen en om te zetten in een informatieselectie op maat (dossiers) of een gerichte doorverwijzing naar een informatieadviseur die meer inhoudelijk kan adviseren zoals sociaal raadslieden, of naar indicatiestelling of dienstverlening van een specifieke organisatie / instelling. De bibliotheek kiest voor het makkelijk bereikbaar maken van de wegwijsfunctie in de vorm van Wim-mers (Wandelende Informatie Medewerker) en het investeren in gespecialiseerde informatiedienstverlening vanuit de centrale bibliotheek. Daarbij wordt het digitale deelmerk al@din ook in de fysieke omgeving geïntroduceerd.

4.3 Educatie De bibliotheek als centrum voor ontwikkeling en educatie De bibliotheek is geen onderwijsinstelling. Sinds 1948 ondersteunt de bibliotheek met schoolbibliotheekwerk het primair onderwijs met gerichte onderwijssubsidie. De bibliotheek ondersteunt actief de schoolbibliotheken en documentatiecentra en heeft een jaarlijks aanbod leesbevordering (mijn slingertouw) en mediaeducatie. Scholen tekenen in op basis van subsidie en eigen bijdragen.


Door haar collectie, personeel en netwerk zijn bibliotheken wel verrijkend voor alle vormen van onderwijs. Daar komt bij dat tegenwoordig niemand is uitgeleerd. Het leven van vandaag is een leven lang leren. De bibliotheek biedt aan alle onderwijsvormen - doorlopende - taal- en leesprogramma’s en programma’s rond informatievaardigheid en mediawijsheid. Speerpunten daarbij zijn het stimuleren van leesplezier en het terugdringen van laaggeletterdheid in de basisschoolleeftijd en het ondersteunen en vergroten van mediawijsheid gedurende de gehele schoolcarrière. Literaire competenties bieden naast plezier allerlei talige vaardigheden. Wie leert lezen en plezier heeft in lezen ontwikkelt spelenderwijs taalgevoel. En die taligheid is in onze “gedrukte” samenleving meer en meer van belang. Je goed kunnen uitdrukken is een basisvaardigheid van de mondige en participerende burger. Met goed omgaan met taal en leren lezen kan dus ook niet vroeg genoeg worden begonnen. De bibliotheek ontwikkelt programma’s vanaf de vroegen voorschoolse periode (VVE) en werkt daarin samen met vele partners zoals consultatiebureaus. Vanaf dat moment biedt de bibliotheek een doorgaande leeslijn om het lezen, het leesplezier en taalvaardigheid te bevorderen. In het bijzonder doelgroepen met leeshandicaps zoals dyslexie verdienen extra aandacht. Naast ondersteuning van regulier onderwijs is de bibliotheek ook een informele onderwijsinstelling. Wie geïnteresseerd is in iets, komt naar de bibliotheek. De bibliotheek is de universiteit van de straat. De bibliotheek organiseert samen met andere instellingen en verenigingen cursussen en workshops. 4.3.1 Programmalijn 7: Samenwerking onderwijs De inzet van de bibliotheek is dat iedereen die naar school gaat, zoveel mogelijk vrij toegang moet hebben tot informatie via de bibliotheek. Voor veel scholieren in het basisonderwijs is dat nu al het geval. Speerpunten in het aanbod zijn verder: ontwikkelen van taal, lezen en leesplezier, van media-educatie naar mediawijsheid en cultuureducatie. VVE en Primair onderwijs Het huidige jaarlijkse aanbod op alle genoemde deelgebieden aan VVE en primair onderwijs wordt voortgezet en in samenwerking op Overijssels backofficeniveau uitgebouwd en verbreed en verder geprofessionaliseerd aangeboden. In samenwerking met de frontofficeteams van de bibliotheek wordt gewerkt aan verbrede deelname en vergroting van de afname. Zo wordt er gestreefd naar 80% deelname van alle scholen aan de doorlopende lees-, taallijn. Speerpunt voor het verder focussen in de dienstverlening is het vervroegen / verjongen van een hoog bereik in het lidmaatschap. Nu wordt in de bovenbouw ca 95% lidmaatschap bereikt. Er wordt gestreefd naar samenwerking met de scholen gericht op 100% lidmaatschap in groep 1. Peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen zijn uitermate geschikt voor het onderbrengen van servicepunten met dienstverlening op maat in combinatie met 100% lidmaatschap. VO, ROC en Saxion Het huidige - meer incidentele - en aan jaarlijkse activiteiten gekoppelde aanbod voor VO, ROC en Saxion wordt door samenwerking met de SAB en het Overijssels backofficeniveau uitgebouwd tot een compleet dienstverleningspakket en actief MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011

aangeboden. De website www.2t4u.nl wordt voortgezet en verder uitgebouwd, zo mogelijk voor meer doelgroepen. Het aanbieden van een doelgroepversie van de nieuwe catalogus met een bibliotheekpas met specifieke faciliteiten c.q. dienstverlening vormt de basis voor 100% lidmaatschap bij deze doelgroepen. De bibliotheek streeft ernaar om in elke onderwijsvestiging een servicepunt onder te brengen. Mediawijsheid: inrichten werkplaatsen en aanbieden programma’s Een belangrijk thema voor de komende jaren zal gevormd worden door mediawijsheid. De verschillende overheidslagen hebben dit als speerpunt aangemerkt. De term mediawijsheid slaat op het gebruik van allerlei media en nieuwe webtoepassingen in de gemedialiseerde samenleving. De participerende burger die zelf content produceert: user generated content. De bibliotheek zal hiervoor haar productenaanbod op het gebied van mediaeducatie voor het onderwijs moeten aanpassen en vernieuwde programma’s moeten opzetten. Dit gebeurt bij voorkeur in samenwerking met lokale en provinciale partners. In de vestigingen zelf wordt gedacht aan de opzet van mediawerkplaatsen. In deze mediawerkplaatsen kunnen diverse doelgroepen programma’s op het gebied van mediawijsheid volgen en individueel of in groepsverband gebruik maken van de faciliteiten. De bij diverse toepassingen gegenereerde content kan – mits deze voldoet aan de criteria – worden opgenomen in de ‘bibliotheekcollectie’ door deze toe te voegen in de catalogus. 4.3.2 Programmalijn 8: Universiteit van de straat Wie zichzelf wil ontwikkelen, komt naar de bibliotheek. Omdat de bibliotheek een bron van inspiratie en kennis is. In de komende jaren gaat de bibliotheek inzetten op het ondersteunen van burgers in hun persoonlijke ontwikkeling door het aanbieden van tal van informatie en culturele activiteiten en workshops. De bibliotheek is hierbij vooral faciliterend en organiserend voor activiteiten van partners in de stad. 4.3.3 Programmalijn 9: Laaggeletterden Ruim 10% van de Deventer bevolking is laaggeletterd. Dat betekent dat men niet in staat is om zelfstandig formulieren in te vullen. De bibliotheek Deventer zal zeer actief participeren in het In 2011 ondersteunt de bibliotheek 80% van alle partijen die zich offensief dat door de in Deventer inzetten voor de strijd tegen laaggeletterdheid. gemeente samen met vele Daarnaast ondersteunt de bibliotheek minimaal 600 instellingen zal moeten laaggeletterden met speciale dienstverlening worden gevoerd om dit probleem terug te dringen. Alleen door zo’n brede aanpak kan elke burger kansen worden geboden op volwaardige deelname aan de samenleving. Kantinebibliotheken en Makkelijk Lezenplein De bibliotheek wil samen met partijen als gemeente, ROC en grote productiebedrijven een alliantie aan gaan. De inzet van de bibliotheek zou bijvoorbeeld kunnen bestaan uit het inzetten van kantinebibliotheken. Deze kantinebibliotheken zijn in feite een servicepunt op maat waar op laagdrempelige wijze en met een aansprekend mediaaanbod taligheid gestimuleerd wordt. De bibliotheek draagt zorg voor een Makkelijk Lezenplein met ondersteunende materialen en taalpc’s waar in een neutrale


omgeving met ondersteuning geoefend kan worden. Daarnaast kan een cursusaanbod ontwikkeld worden - samen met partners en in aansluiting op de informatiewinkel en wijkwinkels - voor onderwerpen als het invullen van het belastingformulier of het vinden van relevante informatie bij persoonlijke of maatschappelijke vraagstukken.

4.4 Podium & cultuur De bibliotheek als zeepkist van de stad en vrijplaats voor gesprek en verdieping De bibliotheek is de meest bezochte culturele instelling van de stad. Kunst en cultuur zijn uitingen van de samenleving. Ze kenmerken de samenleving en geven uitdrukking aan de identiteit. Het bevat het DNA van de samenleving. Kunst en cultuur beperkt zich niet tot grote podia en musea. Kunst en cultuur is overal. De bibliotheek is een marktplaats waar kleinschalige cultuur kan optreden, kan exposeren en waar het in aanraking kan komen met een groot publiek in een laagdrempelige instelling. Naast marktplaats is de bibliotheek natuurlijk een encyclopedie van kunst en cultuur. Cultuuruitingen van mensen met een verschillende cultuur en achtergrond komen aan bod. Via cultuuruitingen leren mensen elkaar kennen en verstaan. Bibliotheken zijn al eeuwen een plaats waar mensen hun gedachten verrijken. Door die verrijking wordt hun mening mede gevormd. In onze multiculturele en tegelijkertijd geïndividualiseerde samenleving ontstaat steeds meer behoefte aan ontmoeting, uitwisseling en debat. Om kennis te nemen van elkanders werelden. Om te luisteren, om meningen te nuanceren en om inzicht te verdiepen. De bibliotheek wil als laagdrempelige instelling daar een nadrukkelijke bijdrage in leveren door het organiseren van uitwisseling en het modereren van debat. Dit kent een nadrukkelijke relatie met politiek en bestuur en tal van culturele en maatschappelijke partners in Deventer zowel formele, maar zeker ook informele. De invulling zal telkens geschieden in verbinding met de culturele en informatieve programmering. Want geen discussie zonder goede informatie. 4.4.1 Programmalijn 10: Informatieve culturele programma’s Culturele programma’s In aansluiting op de programmalijn ‘Lekker Lezen’ organiseert de bibliotheek een groeiend aantal activiteiten en leesevenementen. 50% hiervan is gericht op de jeugd. Het kinderleestheater en het minipodium 8m2 zijn in eerdere paragrafen benoemd maar zullen onder aansturing van deze programmalijn vallen. De bibliotheek wil een podium zijn van “klein talent” en kan fungeren als het kleine openbare podium van instellingen en particulieren. De bibliotheek zal meer en meer gebruikt worden door culturele verenigingen voor exposities en presentaties. Hierdoor moet een gemixte programmering ontstaan door Deventer voor Deventer. Informatieve programma’s De bibliotheek is dé plaats waar informatie voor het voetlicht kan worden gebracht. De bibliotheken in Smallingerland en Arnhem gebruiken hiervoor het concept van de


‘Beleefbibliotheek’. Deze bibliotheken programmeren op verschillende thema’s een half jaar vooruit en zorgen dat ze samen met partners als notarissen, kamers van koophandel, speciaalzaken, verenigingen en maatschappelijke instellingen een interessant totaalprogramma verzorgen. De partners dragen bij in de kosten van de bibliotheek of brengen hun programma onder in de bibliotheek. Zoals “Regio in gesprek’ rond het thema duurzaamheid. Aan elke activiteit koppelt de bibliotheek een digitaal informatiedossier. Partners van andersoortige aard zijn de historische verenigingen. De bibliotheek wil graag samen met deze verenigingen informatie presenteren over de geschiedenis van onze stad en ons dorp. De bibliotheek wil graag een plaats zijn voor lezingen en infomatie-uitwisseling en kan in voorkomende gevallen onderdak bieden aan deze verenigingen. Zo biedt de bibliotheek al onderdak aan de Historische vereniging Diepenveen. Bibliotheek podium ván de stad De stad zelf bepaalt wat op het podium moet komen. De bibliotheek stimuleert vraaggestuurd de uitwisseling van kennis en de dialoog tussen mensen. De bibliotheek geeft faciliteiten voor een debat- en gesprekserie, door burgers of groepen burgers zelf te arrangeren en waaraan partners uit Deventer kunnen participeren, met de bibliotheek als faciliterende partner voor organisatie, promotie en publiciteit. De bibliotheek zorgt bij elk onderwerp voor een actueel informatiedossier.

In 2011 organiseert de bibliotheek minimaal 50 informatieve bijeenkomsten en debatsessies rondom (actuele thema’s) ; de invulling geschiedt samen met de partners uit en om de stad; deze worden door minimaal 3.000 Deventernaren bijgewoond.

4.5 Flankerend programma De genoemde programmalijnen hebben elk hun consequenties op bestaande onderdelen van de bibliotheek: collectie, personeel & organisatie, vestigingen en netwerk. Om de programmalijnen mogelijk te maken zijn de onderstaande flankerende lijnen nodig als randvoorwaarde. Dat betekent niet dat deze programmalijnen eerst uitgevoerd moeten worden maar dat deze in gelijke tred met andere ontwikkelingen hun weg moeten vinden.

4.5.1 Programmalijn 11: in control De bibliotheek zet koers naar de toekomst. Na een moeilijke periode waarin een financieel tekort is omgezet in een weer gezonde exploitatie. Daar horen de nodige navigatiemiddelen bij om de koers en de inzet van middelen in de gaten te blijven houden en waar nodig bij te sturen. Dit meerjarenplan vormt het begin van een traject waarin de bibliotheek consequent wil sturen op resultaten en middelen. Jaarplan, afdelingswerkplannen en projectplannen - subsidiebeschikking De hier genoemde ambities zullen per 2008 stapsgewijs ingevuld worden met jaarplannen, jaarwerkplannen per afdeling en projectplannen. Planvorming vormt de randvoorwaarde voor uitvoering. Via evaluaties volgt bijsturing. De interne communicatie en betrokkenheid zorgt dat ieder op zijn of haar niveau weet met welke middelen hij of zij welke bijdrage moet leveren aan de doelstellingen op onderdelen van het meerjaren- en jaarprogramma van de bibliotheek.


Jaarlijks wordt aan de hand van de beschikbare en vrijgemaakte middelen bepaald welke doelen op welke wijze specifiek nagestreefd worden en met welke concrete resultaten. Deze worden in het jaarplan vastgelegd als basis voor de interne prestatieafspraken en de afspraken die met de gemeente in de subsidiebeschikking kunnen worden vastgelegd. Planning en controlcyclus en interne budgettering Het meerjarenprogramma gaat hand-in-hand gaat met nuchter ondernemerschap. De bibliotheek heeft de planning- en met name de controlcyclus opnieuw ingericht. De administratieve organisatie is in 2007 beschreven en wordt verbeterd per 2008 doorgevoerd. Er zal gewerkt gaan worden met een bedrijfsmonitor waarin periodiek per maand en kwartaal inzet van middelen en de resultaten van de bibliotheek worden gepresenteerd. Tegelijkertijd met de controlcyclus wordt ook decentralisatie van budgetten en verantwoordelijkheden doorgevoerd in relatie tot jaarplan en jaarwerkplannen van afdelingen. De bibliotheek neemt deel aan het Branche Informatie Systeem (BIS) van de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) als basis voor landelijke benchmark en bedrijfsvergelijking. Vanaf jaarverslag 2008 worden benchmarkgegevens in het jaarverslag gepubliceerd. Kwaliteit (INK) en Certificering De bibliotheek werkt actief aan kwaliteitsbeleid op basis van het model van het INK. De eerste positiebepaling heeft in 2007 plaatsgevonden er wordt gewerkt op basis van verbeterplannen. Periodiek wordt een klanttevredenheid- en medewerkertevredenheidsonderzoek gehouden. De bibliotheek werkt toe naar systeemgeoriënteerde positie en van daaruit naar ketenoriëntatie in het bibliothekennetwerk en op het gebied van publieksinformatie in Deventer. Wil de bibliotheek als partner in het bibliotheeknetwerk fungeren, dan zal voldaan moeten worden aan de certificeringnormen die door de VOB en de VNG zijn vastgesteld. Externe auditoren zullen toetsen en rapporteren. De eerste audit vindt in 2008 plaats.

4.5.2 Programmalijn 12: Collecties De bibliotheek verzorgt al negentig jaar collecties voor de Deventer samenleving. Van een ruimte met vooral informatieve boeken, door schenking verkregen, is de bibliotheek gegroeid naar een degelijke instelling waar informatie en leesplezier in het aanbod centraal staan. Om de programmalijnen te kunnen uitzetten is herijking van het collectiebeleid noodzakelijk. Voor ieder onderdeel van de collectie, ongeacht of het een boek, cd, dvd of databank is, wordt een profiel opgesteld dat richtinggevend zal zijn voor aanschaf en beheer. Daarnaast wordt een visie ontwikkeld op nieuwe collectieonderdelen waarbij de ontwikkelingen in het netwerk in de stad en in het provinciale en landelijke bibliotheekwerk van belang zijn. Speerpunten Collectieprogramma Het collectieprogramma wordt uitgevoerd binnen de budgettaire kaders van de meerjarenbegroting. Daarbinnen worden nieuwe keuzes gemaakt om anders en beter aan te sluiten bij de behoeften van de gebruikers en de mogelijkheden van het samenwerkend bibliothekennetwerk. In trefwoorden gaat het daarbij om:


• • • • • • • •

Collectieprofielen op basis van marktsegmenten / programmalijn marketing: strategische doelgroepen geven invulling aan collectie en presentatie Meer ruimte voor romans en actuele titels Muziekcollectie: door netwerkaanbod compleet en volledig Filmcollectie: een ruime basiscollectie opbouwen Leescollectie voor taal- & leesontwikkeling van jonge kinderen Digitale collectie: uitbouwen incl. thuisgebruik Provinciaal collectieplan als onderdeel landelijk collectienetwerk: compleet en volledig door netwerkafspraken Aansluiten bij landelijke systemen voor indeling en presentatie van collecties

4.5.3 Programmalijn 13: Personeel en organisatie Belangrijke factoren bij het realiseren van de doelstellingen van dit meerjarenplan zijn met name de organisatie en de mensen die er werken. Centrale vraag is hoe vanuit de huidige personele samenstelling en organisatie de ambitieuze doelstellingen en verwachtingen kunnen worden waargemaakt. In 2006 heeft een grootschalige reorganisatie plaatsgevonden waarbij – in hoofdzaak via natuurlijk verloop – de organisatie in ingedikt, in aansluiting op de financiële middelen. De bij deze reorganisatie vastgestelde kwantitatieve en kwalitatieve formatie vormt het uitgangspunt voor de bibliotheekvoorziening in de meerjarenplanperiode. Er is een geheel nieuw management gevormd, dat – zo blijkt uit het eind 2007 gehouden MTO, in 2007 in belangrijke mate het vertrouwen van de organisatie heeft weten te verwerven. Belangrijke facilitaire diensten zoals personeels- en salarisadministratie en de Financiele controle en rapportage zijn al in 2006 uitbesteed aan de Overijsselse Bibliotheek Dienst (OBD). Per 2008 zijn ook het Bibliotheekautomatiseringssysteem BICAT, het ICT-netwerkbeheer en mediaverwerving en –verwerking uitbesteed aan de OBD. Hierdoor worden ruim 40 formatieuren per week bespaard op facilitaire processen die kunnen worden ingezet in de directe dienstverlening. Daardoor kan de organisatie van de bibliotheek Deventer zich concentreren op de publieksdienstverleningsprogramma’s. De bibliotheek kent een platte organisatie. Bestuur

Directie

Ondernemingsraad

Facilitaire Dienst

Backoffice

Frontoffice Centrale Bibliotheek

Het Management bestaat uit - directeur - teamleider Frontoffice centrale bibliotheek MEERJARENPLAN OPENBARE BIBLIOTHEEK DEVENTER 2008 – 2011

Frontoffice Vestingen

- teamleider Frontoffice vestigingen. De directeur geeft rechtstreeks leiding aan de Facilitaire dienst en de Backoffice. Het functiehuis van de openbare bibliotheek Deventer kent de volgende functies. Nr. Naam functies functie OB Deventer 1 directeur 2 teamleider frontoffice 3 consulent 4 medewerker ondersteuning backoffice 5 medewerker roosterzaken 6 coordinator planning en logistiek 7 management assistent 8 medewerker secretariaat 9 financieel medewerker 10 huismeester 11 medewerker PR en marketing 12 medewerker informatie en advies 13 Informatiespecialist 14 bibliotheekmedewerker 15 medewerker publiekservice 16 bibliotheekmedewerker / chauffeur

In 2007 zijn alle functieprofielen uitgewerkt. Begin 2008 worden de functies conform de CAO gewaardeerd. Ruim baan voor persoonlijke ontwikkeling en gericht instroom van nieuwe medewerkers De strategie van de bibliotheek doet een zwaar beroep op medewerkers. Er liggen grote ambities en er wordt gestuurd op resultaat. Dit betekent dat er ontwikkelruimte moet zijn in de bibliotheek voor talent. Talent maakt de dienstverlening beter. Het sturen op talent en het bieden van groeimogelijkheden dienen hand-in-hand te gaan bij dit beleid. Er wordt geïnvesteerd in personeelsmanagement in relatie tot persoonlijke ontwikkeling. De bibliotheek gaat werken met persoonlijke ontwikkelplannen die worden bijgehouden in het personeelsmanagementprogramma OBIP+ dat op brancheniveau is ontwikkeld en geïmplementeerd. Jaarlijks zal de voortgang hiervan in functioneringsgesprekken worden geëvalueerd. De komende jaren vindt een fors natuurlijk verloop plaats op basis ‘leeftijdsontslag / pensionering’. Hiermee kan de bibliotheek voorzien in enerzijds flexibele capaciteit en anderzijds zorgen voor gerichte instroom van nieuwe medewerkers die beschikken over competenties die de organisatie ontbeert. HRM-programma Overijssel Binnen het Overijssels meerjarenprogramma wordt zwaar geïnvesteerd op de HRMontwikkeling. Scholing, training, uitwisseling en loopbaanbeleid vormen de peilers van het programma waarin de bibliotheek Deventer actief participeert. Er wordt dan ook ruim ingezet op bijscholing van personeel in de volle breedte en op individuele ontwikkelingsprogramma’s. De bibliotheek Deventer gaat deelnemen aan het mobiliteitsbureau van het netwerk van Overijsselse bibliotheken en zal daardoor gericht werken aan een adequate invulling van de kwantatieve en kwalitatieve formatie: zowel op basis van doorstroom – als door instroomprogramma’s. Flexibele capaciteit Sturen op resultaat betekent ook bijsturen waar nodig. Dat betekent dat capaciteit flexibel inzetbaar moet zijn. Dit komt mede door een zwaardere inzet van de


projectmatige aanpak binnen de strategie. De inzet is om een deel van de (vrijkomende) formatie beschikbaar te houden voor deze bijsturing. Provinciale Backoffice Belangrijk voor de inhoudelijke ontwikkeling van de dienstverlening is de deelname aan de Overijsselse backoffice voor productontwikkeling – onderdeel van het meerjarenprogramma van de Overijsselse bibliotheken. In 2008 wordt als pilot gestart met de educatieve backoffice. De bibliotheek Deventer neemt hieraan deel. Herautomatisering – 100% zelfservice Bibliotheken zitten in een proces waarin het uitleenproces met behulp van uitleenapparatuur op basis van RFID steeds verder geautomatiseerd wordt. Het voordeel voor de klant is dat veel diensten vanuit huis via internet geregeld kunnen worden. Het voordeel voor de bibliotheek is dat door deze herautomatisering formatie beschikbaar komt voor nieuwe producten en diensten. Deze herautomatisering zal ook in de komende periode doorgezet worden met 100% zelfbediening als uitgangspunt: vrijkomende formatie wordt heringezet voor verruiming van openingstijden en nieuwe producten en diensten. In Lettele en Okkenbroek wordt al gewerkt met 100% zelfbediening. Voorjaar 2008 wordt deze zelfbediening in de centrale bibliotheek en wijkbibliotheek Colmschate doorgevoerd. Bij veranderingen in de huisvesting zal de komende jaren per vestiging de overstap naar 100% zelfbediening gemaakt worden.

4.6 Vestigingen en huisvesting Centrale bibliotheek o

o

Overbruggen naar nieuwbouw door eenvoudige herinrichting in combinatie met 100% zelfservice per 2008 en integreren gemeentelijk informatiecentrum met Informatiewinkel. Gecombineerde nieuwbouw met stadskantoor aan het Grote Kerkhof per 2011.

Colmschate o o o

Onderbrengen van de wijkwinkel Colmschate in de bibliotheek voorjaar 2008. Doorvoeren van een eenvoudige herinrichting in combinatie met 100% zelfservice Voorbereiden gezamenlijke huisvesting met Centrum Kunsteducatie De Leeuwenkuil en Wijkwinkel medio 2009

Bathmen o o

Tijdelijke huisvesting samen met wijkwinkel in schoolgebouw per voorjaar 2008; doorvoeren 100% zelfservice Nieuwe - gezamenlijke - huisvesting per 2009/2010

Keizerslanden o

Verplaatsing bibliotheek, samen met wijkwinkel naar nieuwe locatie per 2009.

Schalkhaar o o

Onderbrengen servicepunt Gemeente in bibliotheek per 2008/2009; doorvoeren 100% zelfservice. Verplaatsen van de bibliotheek naar een gezamenlijke huisvesting in de Lindenboom ; mogelijke verplaatsing in 2009/2010.


Diepenveen o Verplaatsen van de bibliotheek naar een gezamenlijke huisvesting in het centrum van het dorp; doorvoeren 100% selfservice; mogelijke verplaatsing in 2009/2010. Servicepunten: vele malen aanwezig in de huiskamer van anderen De bibliotheek wil op zoveel mogelijk plekken aanwezig zijn. Dat kan natuurlijk digitaal, iedereen kan overal op de pc toegang tot de collectie krijgen. Maar de bibliotheek wil ook fysiek meer aanwezig zijn. Voor de minder mobiele groepen, zoals in woonzorgcentra. Maar ook op scholen. In dorpen, wijk en buurt, in Kulturhusen, Noaberhusen etc. Uitgangspunt is een (wissel)collectie op maat gemaakt voor de doelgroep op basis van een goed collectieadvies, de digitale dienstverlening en de aflevering digitaal en op locatie waarbij de uitvoering is in handen van de instellingen, van de gemeenschap zelf. De bibliotheek draagt de kosten voor logistiek en collectie. De partner zorgt voor huisvesting / ruimte, beheer en uitleen in combinatie met 100% zelfservice.

Gelet op de ontwikkelingen zal de Rivierenwijk een speciaal aandachtsgebied voor servicepuntvorming zijn. De bibliotheek stelt zich actief op als partner in deze wijk.

Busstopplaatsen zullen bezien worden op mogelijkheden om er servicepunten i.s.m. partners te realiseren.

Dorpsbibliotheken Okkenbroek en Lettele Op basis van evaluatie wordt in 2008 – een jaar na ingebruikname – geëvalueerd en besloten over de (wijze van) voortzetting van servicepunten Okkenbroek en Lettele.

o

De Enk o

Het servicepunt in de brede school is nog op een andere leest geschoeid dan het nieuw geformuleerde beleid ten aanzien van de servicepunten. In 2008 zal herziening van de uitgangspunten en de invulling bezien worden en in overleg met de partners tot al dan niet gewijzigde voortzetting overgegaan worden.

Bibliobus o

De bibliobus als voorziening wordt vooralsnog voortgezet, maar wel voortdurend bezien in het licht van de ontwikkeling van servicepunten. Indien er in een voldoende dekkend netwerk van servicepunten kan worden voorzien, zal de bibliobus als voorziening worden afgebouwd

.

4.7 Netwerk Op bibliotheek-netwerkniveau staat de vraag centraal: welke zaken doet de bibliotheek Deventer met wie? VOB en bibliotheek.nl De VOB is de landelijke netwerkpartner als het gaat om algemene beleidsontwikkeling, ontwikkeling producten en diensten met bijbehorende landelijke allianties. Alle onderdelen van het handboek van de samenleving hebben een relatie met de programmalijn publieksinformatie. De bibliotheek Deventer draagt via


het omslagstelsel bij aan bibliotheek.nl en volgt daarmee bij de doorontwikkeling van de digitale bibliotheek vooral het landelijke niveau. Per 2008 wordt de bibliotheekvernieuwing via de VOB voortgezet. In 2008 vindt nadere invulling plaats. De 20 miljoen euro rijksvernieuwingsgelden worden in 2008 via de provincies ingezet ten behoeve van de bibliotheekontwikkeling. Deze thema’s en de onderwerpen sluiten zeer nauw aan bij de programmalijnen van de bibliotheek Deventer. NBD|Biblion Is de belangrijkste partner als het gaat om inkoop, ontsluiting en presentatie van fysieke media. De ontwikkelingen worden gevolgd en geïmplementeerd. OBD De OBD is de belangrijkste facilitaire partner. Mede door de verdergaande inhoudelijke samenwerking op Overijssels niveau ligt gebruikmaken van gezamenlijke faciliteiten voor de hand. Natuurlijk hoort daar een goede prijskwaliteitverhouding bij. Maar als dat het geval is, is de OBD de prefered supplier. Daarnaast is de OBD van oudsher de backoffice voor kleinere bibliotheken en inhoudelijk partner voor grotere bibliotheken. De bibliotheek Deventer bouwt die samenwerking graag onder medezeggenschap van het DOBO verder uit tot een gezamenlijke backoffice van het samenwerkend netwerk Overijsselse bibliotheken. DOBO Het Directie Overleg Bibliotheken Overijssel heeft twee projectperiodes van vier jaar achter de rug van inhoudelijk samenwerken aan vernieuwing van de dienstverlening. De Provincie Overijssel heeft daarvoor extra middelen beschikbaar gesteld onder de voorwaarde van lokale cofinanciering. Per 2008 start het nieuwe meerjarenprogramma waaraan de bibliotheek actief deelneemt. Het gezamenlijke provinciale vernieuwingsprogramma wordt gedekt uit een bijdrage van 30 eurocent per inwoner door de provincie en door de lokale bibliotheek. Het nieuwe provinciale projectenprogramma voor 2008 sluit nauw aan bij de programmalijnen van de bibliotheek Deventer op het gebied marketing, kennis en informatie. In voorkomende gevallen worden projecten samen met andere bibliotheken, oa Zwolle en OBD ontwikkeld en uitgevoerd. SAB De SAB is behalve de provinciale WSF-partner die voorziet in bovenlokale collecties en digitale bronnen - zeker ook door de combinatie met de functie als Hogeschoolbibliotheek - ook een zeer belangrijke lokale partner. De bibliotheken hebben een gezamenlijke bibliotheekpas en op elkaar aansluitende dienstverlening. Het ligt voor de hand dat organisatie en huisvesting gescheiden blijven, maar door de digitale mogelijkheden zal de samenwerking vergaand doorontwikkeld kunnen worden op het gebied van kennis en informatie en de programmalijnen op dat gebied. Door de combinatie van de bibliotheekpas en de plannen op digitaal gebied van de SAB zal thuisgebruik en ontsluiting en presentatie van bijzondere digitale bronnen een forse impuls kunnen krijgen. Er wordt samengewerkt aan een HIP. Bij de nieuwbouw wordt samengewerkt in de realisatie van de bibliothecaire dienstverlening aan de gemeente met ‘Biebquest’.

4.8 Financieel perspectief In de strategische notitie “de verbeelding vormgegeven” van maart 2006 is de richting aangegeven voor het financiële kader. Deze notitie droeg nadrukkelijk het karakter om te koersen op ambitie maar wel ingekaderd in de financiële randvoorwaarden.


De gemeente Deventer heeft rond de bespreking van deze notitie ook aangegeven op welke structurele steun de bibliotheek de komende jaren mag rekenen. Grof gezegd kwam dit neer op het dragen van reorganisatiekosten en structureel € 100.000,- extra. Daarnaast speelt voor een aantal vestigingen nieuw- of verbouw waarbij nadere financiële afspraken zijn gemaakt rondom herinrichting, verhuiskosten en/of budgettair neutrale overgang naar een nieuwe huisvesting. Ambitie is goed en noopt tot het zoeken van de bijbehorende financiële middelen. Bij de strategische notitie van 2006 is destijds een meerjarenbegroting verschenen. Deze meerjarenbegroting is aangepast op het hier gepresenteerde meerjarenplan. Het meerjarenplan kan binnen de kaders van de meerjarenbegroting worden uitgevoerd.. De benodigde exploitatielasten en investeringen worden in een mix van verschillende oplossingen ingevuld: a. Herinzet van formatie: Door de verdere invoering en verbetering van zelfbediening moet het mogelijk zijn om per nieuwe zelfbedieningsbalie 1 formatie-uur per openingsuur voor herinzet beschikbaar te krijgen. Daarbij wordt gestuurd op doorstroom naar nieuwe functies waardoor tegen beperkte verhoging van personeelslasten bestaande dienstverlening kan worden gewaarborgd (en meer open gegaan kan worden) en tegelijkertijd vernieuwing van diensten kan optreden. Voorbeelden: Inzet van zelfbedieningsapparatuur, inzet van betaalstations, verder doorvoering van afhandeling van processen via internet bijv. inschrijven van leden. b. Budgetten van derden: Voor een aantal projecten zijn aanvullende gelden te verwerven. Er bestaat een Overijssels bibliotheekvernieuwingsprogramma waar Deventer bijdragen uit zal verwerven. Daarnaast zullen de komende jaren nieuwe landelijke bibliotheekfaciliteiten beschikbaar komen die met landelijke middelen gefinancierd worden. Tot slot worden er incidentele gelden verworven op speerpunten binnen de gemeente, fondsen en door samenwerking met (informatie)partners. Voorbeelden: Op landelijk niveau: koppeling van bestanden met Bibliotheek.nl. Publieksinformatie en het handboek van de samenleving. Landelijke faciliteiten achter Anders Lezen. Op Overijssels niveau: gezamenlijke aanpak marketing, co-financiering van zelfbediening, gezamenlijke inzet bij Makkelijk Lezenpleinen en gezamenlijke back-office beginnend bij onderwijs. Op gemeentelijk niveau: inburgering, laaggeletterdheid, synergie met gemeente in nieuwbouw Grote Kerkhof, wijkwinkels en servicepunten. c. Heroverweging van budgetten en vrijval van middelen: Dit is het traditionele “ombuigen” van gelden. Er kan besloten worden het ene niet meer te doen ten gunste van iets anders. Voorbeelden: Heroverweging Bibliobus ten gunste van servicepunten. Verschuiven van collectiebudget van schriftelijk naar multi-mediaal. Vrijval van afschrijving op meubilair naar vernieuwing van de winkelformule.


d. Uitbesteden en samenwerken: Door taken samen uit te voeren of neer te leggen bij grotere partners kunnen schaalvoordelen ontstaan die afzonderlijk niet bereikt worden. Voorbeelden: Uitbesteden of samenwerken op ICT en mediaverwerking met de Overijsselse Bibliotheek Dienst. Gezamenlijk voeren van een CRM-systeem met meerdere bibliotheken. In onderstaande schema geven we per programmalijn aan op welke wijze tot financiële invulling kan worden gekomen. Programmalijn

1. Marketing – Ledenbehoud en –groei

Herinzet van formatie +

2. Allianties

Budgetten HerUitbesteden van derden overweging en samenwerken +++

+

++

++

+

+

3. Lekker Lezen

+

++

4. Film en muziek

++

++

++

5. Digitale Bibliotheek

+++

++

+

6. Publieksinformatie

+

+++

7. Samenwerking met onderwijs

+

+

8. Universiteit van de straat

+

++

9. Laaggeletterden

+

+++

10. Informatieve en culturele programmering

++

++

11. ‘In control’

++

12. Collecties 13. Personeel en organisatie

++


+ ++

+

+

++

+

+

+++

Boek, beeld en Wiki. Inspiratiebron voor jong en oud. Meerjarenplan Openbare Bibliotheek Deventer

Recommend Documents