Blootstelling Gevaarlijke stoffen Tips voor implementatie
René Bekman (RAH / RHVK) – 31 maart 2015 NVVK congres – “Veiligheid? Zoek het ff zelf uit! Veel geluk!”
Citaat:
“Grote chemische bedrijven, zoals Fuji e.a., zetten zich in om praktische (eenvoudige toepasbare) werkwijzen en goede voorbeelden te ontwikkelen voor collega bedrijven.” Bron: Sectorrapportage ACFKR (2012) – ministerie SZW
René Bekman (RAH/RHVK)
Tilburg, 44 hectare
Bijna 900 medewerkers
Circa 550 gevaarlijke stoffen 240 zuivere stoffen 70 CMR stoffen 230 mengsels
René Bekman (RAH/RHVK)
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW) Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren Hints: Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)? Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)? Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk overzicht)? Is dit overzicht actueel? Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld? Wat is de grenswaarde (van elke stof)?
René Bekman (RAH/RHVK)
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW) Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren Hints: Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)? Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)? Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk overzicht)? Is dit overzicht actueel? Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld? Wat is de grenswaarde (van elke stof)?
René Bekman (RAH/RHVK)
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW) Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren Hints: Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)? Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)? Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk overzicht)? Is dit overzicht actueel? Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld? Wat is de grenswaarde (van elke stof)? Stap 2: Beoordeel de risico’s Hints: Maak een rangschikking: Hoe gevaarlijk is de stof? Is de stof kankerverwekkend? Hoe vaak wordt het personeel aan de stof blootgesteld? Hoe groot is het risico van de blootstelling? Zorgen maatregelen voor een risicomindering? Welke stof is het meest risicovol? Welke stof is het minst risicovol?
Worden er grenswaarden overschreden? Moeten er direct maatregelen genomen worden? René Bekman (RAH/RHVK)
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW) Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren Hints: Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)? Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)? Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk overzicht)? Is dit overzicht actueel? Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld? Wat is de grenswaarde (van elke stof)? Stap 2: Beoordeel de risico’s Hints: Maak een rangschikking: Hoe gevaarlijk is de stof? Is de stof kankerverwekkend? Hoe vaak wordt het personeel aan de stof blootgesteld? Hoe groot is het risico van de blootstelling? Zorgen maatregelen voor een risicomindering? Welke stof is het meest risicovol? Welke stof is het minst risicovol?
Worden er grenswaarden overschreden? Moeten er direct maatregelen genomen worden? René Bekman (RAH/RHVK)
Paracelsus (1493-1541)
"All things are poison, and nothing is without poison; only the dose permits something not to be poisonous.“ Alles is giftig, niets is zonder gif, alleen de dosis bepaald of iets niet giftig is.
René Bekman (RAH/RHVK)
8
4 Stappen toezicht stoffen (Inspectie SZW) Stap 1: Registreer de stoffen en ken de gevaren Hints: Welke stoffen worden gebruikt (in het bedrijf)? Welke stoffen ontstaan er (tijdens de werkzaamheden)? Zijn alle stoffen geregistreerd (in een begrijpelijk overzicht)? Is dit overzicht actueel? Aan welke stoffen wordt het personeel blootgesteld? Wat is de grenswaarde (van elke stof)?
Stap 2: Beoordeel de risico’s Hints: Maak een rangschikking: Hoe gevaarlijk is de stof? Is de stof kankerverwekkend? Hoe vaak wordt het personeel aan de stof blootgesteld? Hoe groot is het risico van de blootstelling? Zorgen maatregelen voor een risicomindering? Welke stof is het meest risicovol? Welke stof is het minst risicovol? Worden er grenswaarden overschreden? Moeten er direct maatregelen genomen worden?
René Bekman (RAH/RHVK)
Stap 3: Worden de juiste maatregelen genomen? Hints: Moeten er maatregelen getroffen worden? Welke maatregelen? Zijn er goede voorbeelden (veilig werkwijzen)? Hoe kan het bedrijf ze toepassen? Is er een plan van aanpak? Zijn de risico’s zoveel mogelijk bij de bron aangepakt? Kunnen gevaarlijke stoffen vervangen worden (door minder gevaarlijke stoffen)?
Stap 4:
Borging aanpak gevaarlijke stoffen Hints: Check het bestaande Arbobeleid: Zijn gevaarlijke stoffen hierin opgenomen? Is de Rl&E actueel? Is het plan van aanpak actueel? Zijn er werkprocedures? Worden ongevallen en incidenten geregistreerd? Krijgt het personeel voldoende informatie? Is er een gezondheidskundig onderzoek mogelijk? Is er aandacht voor beroepsziekten? Is er een noodplan?
Hiërarchie gevaarlijke stoffen (I) Hiërarchie gevaarlijke stoffen Stap
1 A
Actie
Hulpmiddelen
Prioritering Gezondheidsrisico
Laag
Stoffenmanager COSSH essentials
Middel
COSSH Essentials
René Bekman (RAH/RHVK)
Hoog
Zeer hoog
B Risico, Inventarisatie & Evaluatie Frequentie Duur Hoeveelheden Samenstelling / dampspanning Procestemperatuur
Hiërarchie gevaarlijke stoffen (II) Laag
2
Middel
Beheersmaatregelen a) Voorlichting en onderricht b) "good house keeping" c) Ruimtelijke ventilatie d) Persoonlijke beschermingsmiddelen e) (werkplek) Instructie
Ja
f) g)
Nee
Ja
René Bekman (RAH/RHVK)
Hoog
Punt a) tot en met e) + Deels gesloten systeem Lokale afzuiging
Nee
Zeer hoog
Hiërarchie gevaarlijke stoffen (III) 3 A
Blootstellingsrisico Grenswaarden 1. 2a
Publieke waarde
2.. 2.. 2.. 2.. 3.
B
(vaststellen) GR / SCOEL TRGS / GESTIS ACGIH / NIOSH REACH - DNEL/DMEL Doshbase ("kick off" waarde) Producent Andere bronnen COSSH Essentals (control banding)
ECHA MSDS / e-SDS COSHH Essentials
Schatten van blootstelling a) b) c) d)
Orienterend Stoffenmanager ART ECETOC-TRA
< 10% van de grenswaarde
C
SER lijst
Meten van blootstelling
NEN-689 BOHS/NVVA
René Bekman (RAH/RHVK)
> 10% van de grenswaarde
Inventariseren - Beoordelen Voer stap 1 en 2 gelijktijdig uit Overzichtsmatrix / register: CAS (REACH) nummer Stofnaam Hazard classificatie (H-statements) Grenswaarde Fysische eigenschappen Prioritering Werkplekomstandigheden Prioritering
René Bekman (RAH/RHVK)
Stap 1 Stap 4
Stap 2 Stap 3
Prioritering COSSH Essentials: Gezondheidsrisico’s [GR]
(H-statements)
Fysische eigenschappen [FE]
(vlampunt – dampspanning – samenstelling)
Werkomstandigheid [WO]
(duur – frequentie – hoeveelheden)
Prio = GR + FE + WO
(evt. reductie voor mengsels)
René Bekman (RAH/RHVK)
Prioritering – Gezondheidsrisico’s
Gezondheid gerelateerde H-statements Kankerverwekkend Dodelijk 351 350 350i
H HH HH
330 310 300
Mutageen 340 341
HH H
HH HH H
331 311 301
Giftig
Schadelijk H H M
332 312 302
HH HH H H M
René Bekman (RAH/RHVK)
Gezondheidsrisico (GR) Irriterend Brandwonden 319 335 315
334 317
HH H
Overige H-statements
M M M
314
HH
Overige
Sensibiliserend EU029 EU031 EU032 EU066 EU070 EU071
Reprotoxisch 360F 360D 361f 361d 362
M M M
[GR]
L
M M M M H H
370 372 318 373 304 336 371
Risico HH HH HH H H M H
Score
L=
Laag
0
M=
Middel
2
H=
Hoog
5
HH= Zeer hoog
10
Prioritering – Fysische
Eigenschappen [FE]
Bij vloeistoffen Dampspanning [hPa]
+ (*)
<1
1 tot 20
20 tot 100
> 100
Zeer laag
Middel
Hoog
Zeer hoog
0
1
2
3
Werk - procestemperatuur
> <
Kookpunt Vlampunt Kookpunt Vlampunt
2 0
(*) Indien de werk-/procestemperatuur > 20 o C
Bij een vaste stof Totaal score
Samenstelling (Gecoate) granulaat - pellets - vlokken
Grof
Fijn
Extreem fijn
0
1
2
3
René Bekman (RAH/RHVK)
Laag
0
Middel
1
Hoog
2
Zeer hoog
3- 5
Prioritering – Werkomstandigheid
[WO]
Duur [dag]
Frequentie
Risico
< 1 min.
< 15 min.
< 2 uur
< 4 uur
> 4 uur
Zeer laag
Laag
Middel
Hoog
Zeer hoog
< 1x/jaar
Laag
0
0
0
1
2
Laag
0
< 1x/maand
Middel
0
0
1
2
2
Middel
1
< 1x/week
Hoog
0
1
2
2
3
Hoog
2
Dagelijks
Zeer hoog
0
1
2
3
3
Zeer hoog
3- 5
< 1 kg/l
Laag
0
< 100 kg/l
Hoog
1
> 100 kg/l
Zeer hoog
2
+ Hoeveelheden
Totaal score
René Bekman (RAH/RHVK)
Prioritering / risico klasse Prioritering / risico klasse Gezondheidsrisico (GR)
Werkplekomstandigheid (WO)
0 0 1 2
0 1 2
1 2 3
2 2 3 4
4 5 6
2 3 4
3 4 5
Risico klasse Score 5
4 5 6
6 7 8
5 6 7
6 7 8
10 7 8 9
9 10 11
10 11 12
11 12 13
12 13 14
Laag
0-
Middel
5- 8
Hoog
9 - 12
Zeer hoog
13 - 18
14 15 16
4
3 tot 5
4 0
5 1
6
8
2
4 3 tot 5
6 0
7 1
8
10
2
4 3 tot 5
9 0
10 1
11
13
2
4 3 tot 5
14 0
15 1
16
18
2
4 3 tot 5
Fysische eigenschappen (FE) 3 tot 5
In de scoringstabel wordt gerekend met een score van 4.
Indien het geen zuivere stof is wordt een correctie toegepast: Bij W/W %
> 50 > 10 - 50 1 - 10 <1
René Bekman (RAH/RHVK)
van de stof in het mengsel moet de score van de risico klasse verlaagd worden met
0 -1 -2 -3
Blootstelling Moduleringprogramma’s “Rubbish in is rubbish out”
Deskundigheid gewenst Conservatief
Meten is weten NEN 689 Prioritering – Hoog risico stoffen
René Bekman (RAH/RHVK)
Fujifilm: Weet wáár je meet René Bekman Arbeidshygiënist bij Fujifilm Meten is weten, maar dat betekent niet dat je álles hoeft te meten. Concentreer je op de stoffen waarmee je veel werkt en die bij blootstelling risico’s opleveren, dat is het motto bij Fujifilm. ‘Met een prioriteringsmodel kunnen je mensen binnen en buiten je bedrijf uitleggen hoe je omgaat met riskante chemicaliën. Een bijkomend is effect is dat mensen op de werkvloer ook zorgvuldiger omgaan met stoffen die minder gevaarlijk zijn.’ Bron: 4 stappenplan – ministerie SZW
Samenvatting - leerpunten Zorg voor een duidelijk stoffen -overzicht /-register Branche aanpak
(bv. Veilige werkwijze)
Geef inzicht in het gevoerde beleid, b.v. Prioriteer stoffen (focus op risico stoffen) Cluster risico’s Meten is weten Iedere risico stof heeft een grenswaarde
René Bekman (RAH/RHVK)
Ervaring met I-SZW Samenwerken met I-SZW: Geen advies, Houden toezicht, Staan open voor dialoog Kennis Inspecteur Werkgever Toetsing 4-stappen (intern)beleid
René Bekman (RAH/RHVK)
[email protected]