Bladeren zonder te bladeren Publicatie van genealogische gegevens met grepen Inleiding Als je je genealogische gegevens openbaar wilt maken, kun je dat doen in een database van een computerprogramma of door het uit te printen. De voor- en nadelen van beide mogelijkheden zijn algemeen bekend. Als je van je gegevens een boek maakt of een artikel in bijvoorbeeld Gens Nostra, maakt dat wel indruk en lijkt het de kroon op je werk te zijn. Maar als je er later iets aan toe wilt voegen of wat wilt veranderen, dan heb je een probleem. Een losbladig systeem, zoals in een multomap, is wat dat betreft al een hele verbetering, al zal de oplage daarvan om praktische redenen beperkt blijven. In een computerprogramma kun je met één muisklik of toetsaanslag een generatie of broer/zus verder of terug gaan. In een publicatie, ook in een multomap met normale A4-bladen, kun je alles nog zo overzichtelijk gerangschikt hebben, maar je ontkomt niet aan het tijdrovende bladeren. Onlangs kreeg een oude bijbel in handen met grepen: het ontbreken van buitenste gedeelten van de bladen zodat je snel bij het begin van een bepaald bijbelboek kunt komen. Dit bracht mij op het idee om zoiets ook met een losbladige stamboom te gaan doen. Belangrijk is in dit verband dat de gegevens op een zo kort mogelijke manier worden weergegeven. In het eerste genealogieprogramma waar ik mee wilde gaan werken, werden personen weergegeven als een aaneengesloten stuk tekst dat begon met de naam, gevolgd door "GEB/GED", enz. Hoewel alle gegevens er perfect in stonden, werd het mij al direct duidelijk dat ik hier niet mee verder wilde: smaken verschillen. Ik zette mijn gegevens in een Excel-bestand en met zelfgemaakte macro's, gecombineerd met macro's in Word, lukte het mij aardig om mijn gegevens te rangschikken en naar mijn smaak op papier te krijgen. Een afgerond genealogieprogramma is het nooit geworden; ik was dat aanvankelijk wel van plan maar toen ik ergens las aan welke eisen zo'n programma zou moeten voldoen, dacht ik: 'Nee, laat maar!' Het voordeel en tevens nadeel van eigengemaakte programma's is dat je geen rekening hoeft te houden met uitzonderingen die zich (nog) niet voordoen. Hieronder volgt een beschrijving van de manier waarop ik mijn genealogiegegevens uitgeprint en bewerkt heb en wat voor problemen ik tegen ben gekomen. Voor enkele problemen heb ik nog geen goede oplossing gevonden. Ook noem ik een aantal min of meer gelijkwaardige alternatieven. Het is uiteraard niet mijn bedoeling om deze methode als de enig juiste te presenteren. In de eerste plaats is het bedoeld om anderen op ideeën te brengen. De voorbeelden in dit artikel zijn echt, behalve het laatste gedeelte in afbeelding 5, maar daar staat dat duidelijk aangegeven en er staan niet bestaande datums bij. Dit fictieve gedeelte heb ik toegevoegd om een aantal speciale gevallen te laten zien, die in de andere afbeeldingen en meestal ook niet in mijn gegevens voorkomen. Bij een aantal gegevens heb je zowel officiële als niet-officiële gegevens. Ik vermeld wel beide maar bij een verkorte weergave, zoals in de indexen, geef ik de voorkeur aan de niet-officiële gegevens: deze zijn meestal algemeen bekend en de officiële gegevens weet vaak niemand. In de eerste plaats heb je de voornamen: de officiële voornamen en daarnaast de roepnaam of roepnamen. Verder is er vaak bij de trouwdatum een verschil tussen de datum van het burgerlijk en het kerkelijk huwelijk. Vaak is de datum van het burgerlijk huwelijk de meest officiële datum maar beschouwen de betrokkenen zelf de kerkelijke datum als de eigenlijke huwelijksdatum en vieren hun gouden bruiloft e.d. ook op die datum. In de Rooms-Katholieke Kerk is het burgerlijk huwelijk alleen maar een formaliteit en niemand weet die datum later nog. Maar het omgekeerde komt ook voor. In de Nieuw-Apostolische Kerk wordt eerst gewoon voor de wet getrouwd en die datum geldt voor iedereen als de officiële trouwdatum. Daarna, in een kerkdienst, het kan op de dag zelf maar ook in een reguliere dienst op de zondag daarop of nog later, krijgt het echtpaar de huwelijkszegen. Die datum wordt dan wel vastgelegd in de administratie van de kerk maar daar wordt verder niets mee gedaan. Voor de index op datum is het dus belangrijk om te weten welke datum men als trouwdatum hanteert en dat is helaas niet altijd mogelijk. Een ander moeilijk geval vormen de achternamen. Vooral vroeger namen vrouwen na hun trouwen de achternaam van hun echtenoot aan; tegenwoordig mogen ook mannen de achternaam van hun vrouw voeren. Beide namen mag je ook voeren. Vaak is niet bekend welke naam iemand voert, namen kunnen dus veranderen tijdens iemands leven, kortom: het is niet mogelijk om iemand een vaste achternaam in het systeem te geven. Daarom gebruik ik overal de achternaam bij geboorte, tegenwoordig in Nederland ook de officiële naam. Even terzijde: ik ben van mening dat eigenlijk iedereen na zijn/haar trouwen de eigen naam dient te houden, maar dat heb ik niet voor het zeggen.
Symbolen Om met de genoemde grepen te werken, is het belangrijk dat de gegevens kort en overzichtelijk worden weergegeven. Symbolen zijn hierin belangrijk. Aanvankelijk wilde ik eigen tekens gebruiken voor diverse begrippen maar voor publicaties e.d. leek mij dat toch niet zo praktisch en in de karaktersets van de gangbare lettertypes komen veel tekens voor die wel bruikbaar zijn. In de genealogie zijn al veel symbolen gangbaar, al is hier nog lang geen uniformiteit in. Ik geef hier een lijst met symbolen die ik gebruik en ik hoop hiermee een bijdrage te kunnen leveren. Voor personen:
♂ ♀ ~ ☼ of *
† †* (†) ô ö â ê €
~
Mannelijk Vrouwelijk Gedoopt Geboren; ☼ had aanvankelijk mijn voorkeur maar dit teken is breder dan het overlijdensteken en daardoor zouden de getallen van de geboorte- en overlijdensdatums niet mooi onder elkaar komen, daarom gebruik ik liever *. Overleden Doodgeboren Vermist; () had al de betekenis van "niet officieel" Begraven; mw. Vegt - Snel heeft dit teken geïntroduceerd [1]: je kunt hier een gezicht in zien met een lading zand als dakje. Gecremeerd: een gezicht met rookpluimpjes, een variant op de ideeën van mw. Vegt - Snel; je zou ook nog het teken õ in kunnen voeren voor een zeemansgraf maar dat gaat misschien te ver. Geadopteerd (zie als voorbeeld Antoine VAN KEULEN in afbeelding 5) Geëcht Beroep; ik geef toe dat ik eigenlijk geen geschikt teken hiervoor kon vinden. Het teken dat vroeger in spoorboekjes werd gebruikt om een werkdag aan te geven, heeft mijn voorkeur maar dat teken behoort helaas niet tot de standaard karakterset. Het vermelden van een beroep moet wel relevant zijn. Vaak staat er in een akte "zonder beroep"; het betreft dan vaak een moeder met een huis vol kinderen zodat ze de hele dag en de hele week bezig is met het huishouden en de kinderen in toom te houden. Trouwens, ook vaders hebben tegenwoordig vaak een taak thuis. Ook werken velen zich een bult in het vrijwilligerswerk. In een trouwakte staat bij het meisje ook weleens "dienstmeid" maar na haar trouwen zal ze dat in officiële zin meestal ook niet meer zijn. Als er bij een man een beroep als "boer" of "schipper" staat vermeld, zal zijn vrouw dat beroep in feite ook meestal hebben, ook al staat dat niet vermeld. Dus als het beroep niet duidelijk is, kun je beter niets vermelden dan "zonder beroep" volgens mij. Werkzaam bij of met, als aanduiding van een beroep want vaak is de juiste benaming van een beroep niet te geven of het verandert steeds. Dat hier hetzelfde teken wordt gebruikt als voor de doop, lijkt me geen bezwaar omdat het op een heel andere plaats staat.
Vóór een datum:
< >
Vóór Na
Achter een datum:
+
-
Kan ook 1 hoger zijn. Als bijvoorbeeld over iemands geboorte alleen uit de vermelding in de overlijdensakte bekend is dat hij op 1 maart 1900 is overleden op 80-jarige leeftijd, betekent dit dat hij tussen 1 maart 1819 en 1 maart 1820 is geboren. 1819 is dan het meest waarschijnlijk maar het kan ook 1820 zijn: in zo’n geval lijkt mij de aanduiding "1819+" op zijn plaats. Op grond van de bronvermelding kan iemand dan wel een conclusie trekken over de betrouwbaarheid van zo’n detail. kan ook 1 lager zijn
Bij plaatsnamen:
⌂ :
Woonplaats In deze gemeente. Bijvoorbeeld: "Hardenberg: Lutten" betekent: in de plaats Lutten in de gemeente Hardenberg
.
Gemeente en plaats. Bijvoorbeeld: "Hardenberg." betekent: in de plaats en dus ook in de gemeente Hardenberg. Als de aanduiding kortweg "Hardenberg" is, betekent dit dat alleen bekend is dat het gemeente Hardenberg moet zijn maar niet waar precies.
Bij relaties:
X
oXo •X• (X) /X/ +X+ -Xo/o X† Y of X2
x
Relatie, onbepaald. Lange tijd was dit het enige teken om een relatie aan te geven en dat was in het verleden als regel ook een huwelijk. Tegenwoordig zijn er meerdere relatievormen (meer dan ik dacht toen ik aan het volgende overzicht begon) en ik kom tot de volgende aanduidingen: Wettelijk huwelijk: de o’s symboliseren de ringen Ondertrouw: de ringen zijn nog "dicht" Ongehuwd samenwonen: () had al de betekenis van "niet officieel" Relatie maar niet bij elkaar wonend, bijvoorbeeld een LAT-relatie of als tenminste één van de partners nog bij de ouders woont. Parallelle relatie: iemand heeft in een zelfde periode meer dan één relatie en krijgt/verwekt daarin ook kinderen. In veel koninklijke kringen schijnt dit vaak voor te komen. Geen relatie: bijvoorbeeld als een kind verwekt is in een "one-night stand", via een spermabank, bij een draagmoederschap of … er is misschien nog wel meer te verzinnen. Gescheiden Kerkelijk Een tweede relatie van een bepaald persoon, ook eventueel met de bovengenoemde symbolen er omheen. Eerst leek mij Y en Z ideaal bij een tweede en derde relatie maar bij een vierde relatie of meer zou je dan W, V, enz. moeten gebruiken en dat komt de overzichtelijkheid niet ten goede. X† kan volgens mij nog wel gebruikt worden bij een tweede of later huwelijk omdat dit teken toch direct volgt op het wettige huwelijk. Niet ieder vriendje of vriendinnetje hoef je uiteraard te vermelden; het is aan je eigen oordeel hoe belangrijk (qua tijdsduur, vanwege een kind of om een andere reden) je een relatie vindt. Relatie tussen voorouders, ook eventueel met de bovengenoemde symbolen er omheen. Hier kan normaal gesproken geen y of x2 op volgen.
Algemene tekens:
() < , /
[]
Onwettig, niet officieel Idem. Als bijvoorbeeld bij een huwelijk staat: "X† Zwolle ⌂ <" betekent dit dat het paar voor de kerk getrouwd is in Zwolle en daar ook is gaan wonen. Vervolgens. Bijvoorbeeld "⌂ Zwolle, Deventer" wil zeggen: eerst was de woonplaats Zwolle en daarna Deventer. Tevens. Bijvoorbeeld "⌂ Zwolle / Deventer" betekent dat de woonplaatsen Zwolle en Deventer zijn maar dat de volgorde niet vast staat of dat bijvoorbeeld de woonplaats eerst Zwolle was, daarna Deventer en vervolgens weer Zwolle. Bronvermelding van de meeste of belangrijkste gegevens. Bijvoorbeeld [bs] betekent dat de gegevens uit de betreffende akte van de burgerlijke stand komen; [(bs)] betekent dat de gegevens uit een andere akte van de burgerlijke stand komen dan die over het betreffende onderdeel gaat, bijvoorbeeld gegevens over de geboorte uit de overlijdensakte. '1' betekent: gegevens van de persoon zelf ('uit de eerste hand'); '2' betekent: gegevens van iemand over iemand anders ('uit de tweede hand'). Gegevens van een particulier zou je kunnen aangeven met een afkorting van de naam van de betreffende persoon.
Familienummer Het is handig om iedere persoon een unieke code te geven. Bij indexen is zo’n persoon dan gemakkelijk aan te duiden en terug te vinden. Wat veel wordt gedaan is, om uit te gaan van het hoeveelste kind een persoon in een gezin is. Je moet ergens een aftelpunt hebben. Bij een genealogie is dit één persoon, de stamvader. Om ook hem een code te geven, kun je een letter gebruiken, vooral als je met meerdere genealogieën te maken hebt. Bij een parenteel van een voorouderpaar moet je in ieder geval de beide ouders uit elkaar houden. Ik heb in het verleden een artikel geschreven voor een nummering t.o.v. een aftelpunt, zowel voor de voorouders als de nakomelingen hiervan [2]. Ik volsta hier met de aanduiding van een voorouderpaar. In het voorbeeld van afbeelding 2 kan dit de letter H zijn; de vader wordt dan 0H en de moeder 1H. Kinderen van beide ouders krijgen dan een code die begint met 2H. Eventuele kinderen van één van beide ouders beginnen met 0H of 1H, zoals in het voorbeeld van afbeelding 2 te zien is. Mijn eigen familienummer wordt dan: 2H3531: het eerste
kind van het derde kind van het vijfde kind van het derde kind van het voorouderpaar Hendrik Jan HINNEGIES en Aaltjen ALTENA. Een probleem ontstaat bij gezinnen van 10 of meer kinderen. In een gezinsstaat is er voldoende ruimte voor een kindnummer met twee cijfers maar om een familienummer in een index aan te geven, ontstaat er een dubbelzinnigheid: betekent 12 het tweede van het eerste kind of het twaalfde kind? Je kunt haakjes om het getal zetten: (12), maar dan wordt het familienummer nog langer en onoverzichtelijker. Een goed alternatief is, net als bij hexadecimale getallen, (hoofd)letters te gebruiken (A=10, B=11, enz.) en zo kun je doorgaan tot Z, of eigenlijk W, zoals straks blijkt. Je kunt er ook voor kiezen om ook in de gezinsstaat al de letters te gebruiken. Het familienummer van een niet-bloedverwante partner krijgt het nummer van de bloedverwante partner plus 'X', 'Y' of 'X1', enz. Geadopteerde kinderen kun je vermelden met als kindnummer 'a', 'b', enz. (zie het voorbeeld in afbeelding 5). Deze kleine letters kun je ook gebruiken bij kinderen die uit een vorige relatie in een gezinsstaat terecht komen. De nummers van de kinderen heb ik op de erop volgende regels laten volgen door een vertikale streep (|), zolang het nummer geldt. De op deze manier ontstane vertikale lijn verbindt dan de kindnummers van het betreffende gezin. Weergave van personen en relaties In een gezinsstaat is mijn voorgestelde weergave van een persoon en een relatie zoals weergegeven in afbeelding 1. Op de eerste regel staan de namen. Er zijn nogal wat verschillende soorten namen. Meestal zijn niet alle soorten namen bekend, maar er zijn in ieder geval vaste plaatsen voor. De achternaam is het belangrijkst en daarom staat deze naam in hoofdletters, d.w.z. in eerste instantie in kleine letters maar als 'klein kapitaal' omdat echte hoofdletters de naam te uitbundig maken. Op de tweede regel staat het geslacht en de gegevens over de geboorte. Als van iemand zowel de geboorte- als de doopdatum bekend is, vind ik het onnodig om de doopdatum te vermelden. In een computerprogramma is er wel ruimte voor beide en de datums zitten elkaar dan niet in de weg, maar in een geprint schema ligt dat anders. Als het "ouderlijk huis" niet een gebouw is maar een bewegend object, zoals een schip of een woonwagen, kun je dit woord gebruiken en dan tussen haakjes, zoals "(schip)" bij Alie KORTERINK in afbeelding 5. De daarop volgende regel is bedoeld voor woonplaatsen die op de andere regels niet vermeld zijn; vaak ontbreekt deze regel. Het gaat om woonplaatsen waar de persoon zelfstandig heeft gewoond (gedurende een voldoende lange tijd of als het om een andere reden belangrijk genoeg is om te vermelden; dat is naar je eigen oordeel). Je kunt hier onderscheid maken tussen de periode voor een relatie en na de relatie door er een 'X' in te zetten. Bianca HOEGEN in afbeelding 5 bijvoorbeeld, heeft achtereenvolgens gewoond in Schoorl (haar ouderlijk huis), Haarlem (zelfstandig, voor haar relatie met Gerrit, Amsterdam (tijdens haar relatie), Zaanstad (na haar relatie) en IJmuiden (in de periode voor haar overlijden). De laatste regel bevat de gegevens over het overlijden. Als van iemand zowel de overlijdens- als de begraafdatum bekend is, vind ik het onnodig om de begraafdatum te vermelden (een vergelijkbaar geval als bij de doopdatum). Gegevens over een mannelijk persoon hebben een blauwe kleur. Gegevens over een vrouwelijk persoon hebben een rode kleur. De kleur paars kun je gebruiken voor een persoon waarvan het geslacht niet bekend is (bijvoorbeeld als er in een geboorteakte alleen "levenloos kind" staat) of als je het zelf niet weet (als bijvoorbeeld in een uithoek van de familie iemand voorkomt waarvan je alleen weet dat de voornaam "Hennie" is). Ook bij een transgender die van geslacht is veranderd, is een paarse kleur heel geschikt (zie als voorbeeld Gerrit, Gea VAN KEULEN in afbeelding 5). Gegevens over een relatie hebben een groene kleur; rood zou meer voor de hand liggen maar die kleur is al in gebruik. Eerst staan er de gegevens (tijd en plaats) over het burgerlijk huwelijk, vervolgens de gegevens over het kerkelijk huwelijk en daarna de woonplaats(en) waar het paar heeft gewoond. Als van een huwelijk zowel de datum van dat huwelijk als de datum van de ondertrouw bekend is, vind ik het niet nodig om de ondertrouwdatum te vermelden (een vergelijkbaar geval als bij de doopdatum). Bij een scheiding kan op een tweede regel 'o/o' staan met eventueel de datum. Nu volgen nog enkele details over de typografie die ik heb gebruikt en mijn ervaringen in dit verband. Ik heb in de afbeeldingen de normale kleur rood (100%) en de normale kleur blauw (100%) gebruikt. Bij groen heb ik donkergroen (50%) en bij paars donkerpaars (50% rood & 50% blauw) gebruikt. Dit lijkt mij hier het meest duidelijk. Bij het uitprinten met een inkjetprinter echter, vind ik het duidelijker om ook bij rood en blauw de donkere variant (dus 50%) te gebruiken.
Ik heb als lettertype meestal Times New Roman gebruikt; een schreefloos lettertype als Arial zou meer voor de hand liggen, maar ik vond het er in dat geval nogal rommelig uitzien, maar het blijft een kwestie van smaak. Voor het familienummer en de X bij relaties heb ik wel Arial gebruikt. Om zoveel mogelijk ruimte te sparen, heb ik overal als tekengrootte 10 punten genomen en ook als regelafstand 10 punten. De vertikale strepen onder de familienummers hebben als tekengrootte 12 punten om een aaneengesloten lijn te krijgen. De eerste twee regels bij de weergave van een persoon zijn het belangrijkst en vaak is er ook niet meer dan deze twee regels. Daarom staat het familienummer voor beide regels; dit is te realiseren door de tekens voor de eerste regel te zetten en bij "Afstand en positie" te verlagen met 6 punten. Als marges heb ik 5 mm gebruikt voor de bovenkant, 4 mm voor de kant zonder en 14 mm voor de kant met de perforaties. Overal zijn tabs om de 5 mm. De afzonderlijke tekens van het familienummer en de strepen staan op deze tabs en ik heb hier centrerende tabs gebruikt; de andere tabs zijn de normale linkslijnende tabs. Gezinsstaten Met 'gezinsstaat' bedoel ik ongeveer hetzelfde als 'gezinsblad', dat in de genealogie een meer gebruikelijke term is. Ik vind 'gezinsstaat' een beter woord dan 'gezinsblad' omdat een gezinsblad/gezinsstaat niet altijd samenvalt met de tekst op een blad papier; soms moeten de gegevens worden verdeeld over twee bladen en je kunt ook twee of meer kleine gezinsstaten op één blad zetten. Hoewel het bij velen gebruikelijk is dat in een gezinsstaat de vader het eerst wordt genoemd en daaronder de moeder, is het in verband met de grepen belangrijk dat de bloedverwante ouder bovenaan staat. Bij een parenteel van beide ouders zijn ze allebei even belangrijk en moeten daarom ook zichtbaar zijn; daarom heb ik bovenaan de pagina beide ouders nog eens neergezet met alleen de namen en daaronder de jaartallen als identificatie. (Zie afbeelding 2) Op het blad van de oudste generatie mag je zo hoog mogelijk beginnen met printen en mag je zo ver mogelijk naar beneden doorgaan, voor zover dat printertechnisch mogelijk is. Bij iedere volgende generatie moet je voor wat het genealogische gedeelte betreft, zowel van de bovenkant als van de onderkant twee regels overslaan. Onder de gegevens van een persoon, volgen de gegevens over een eventuele relatie plus de gegevens over de partner. Om ruimte te sparen en ook om de ouders wat dichter bij elkaar te zetten, kun je voor en na de regel(s) met de relatiegegevens, een halve in plaats van een hele regel wit laten. Je kunt dit o.a. doen door voor de relatieregel(s) geen witregel en na de relatieregel(s) wel een witregel in te voegen en bij het lettertype van de tekst van de relatie bij 'Afstand en positie' verlaagd met 6 punten in te voeren. Op het scherm wordt het dan half afgebeeld maar op papier en ook na omzetting in een pdf-bestand, wordt het wel goed afgebeeld. Soms komt eenzelfde persoon meerdere keren in dezelfde gezinsstaat voor, namelijk als de persoon meerdere relaties heeft gehad: in die gevallen heb ik de betreffende persoon bij de tweede en eventueel volgende vermelding in verkorte vorm weergegeven en het familienummer in grijs en cursief (zoals bij Aaltjen ALTENA in afbeelding 2). Hierna volgen eventueel de gegevens over de kinderen uit deze relatie. Het hangt van de overzichtelijkheid af of kinderen die een eigen gezin hebben een eigen gezinsstaat krijgen of dat hun gegevens in de gezinsstaat van de ouders staan. In het laatste geval staan deze gegevens er meteen onder (zoals bij Esmeralda VAN KEULEN in afbeelding 5). In het geval van een eigen gezinsstaat, staat er bij de gegevens van het "kind" eerst de regel met de geboortegegevens omdat die voor de identificatie het belangrijkst zijn. Vervolgens komt er een regel met: "X - - - ... - - - >" om aan te geven dat er een eigen gezinsstaat is. Ik heb deze regel dezelfde kleur gegeven als de andere regels van het kind maar je zou ook voor groen kunnen kiezen. Daarna heb ik de regel met overlijdensgegevens gezet maar je kunt deze regel ook weglaten omdat deze gegevens ook in de eigen gezinsstaat staan. Bij iedere verdere generatie wordt er een tab-positie ingesprongen. Het is soms onvermijdelijk dat een gezinsstaat over meerdere bladen verdeeld moet worden. In dat geval eindigt een vorig blad en begint een volgend blad met een . . . . . . . . -lijn. Van het tweede blad moet dan van de bovenkant zoveel afgeknipt worden dat de ouders zichtbaar blijven. Omgekeerd: twee (of meer) opeenvolgende kleine gezinsstaten kunnen ook op hetzelfde blad worden gezet. In dat geval staat er een - - - - - - - -lijn tussen. Van de bloedverwante ouder(s) en van de kinderen staat het gehele familienummer vóór de naam; van eventueel vermelde kinderen van volgende generaties staat ter wille van de overzichtelijkheid alleen het laatste cijfer ervóór (zoals bij Esmeralda VAN KEULEN in afbeelding 5). Als regel staat alleen het laatste cijfer (het kindnummer) vet en in een geel rondje afgedrukt en bij een voorouder die geen kindnummer heeft, het hele
familienummer. Bij een parenteel van een ouderpaar staan in de gezinsstaat van generatie 0, '2' plus de familieletter bovenaan in geel omdat dit zichtbaar moet blijven (zie afbeelding 2). Familienummers van niet-bloedverwante partners worden niet apart vermeld maar die zijn direct af te lezen uit het nummer van de bloedverwante partner plus de aanduiding van de relatie. Beide codes staan er vlak boven. De volgorde van de bladen dient de "normale" volgorde te zijn: de gezinsstaten van de ouders, dan van de opeenvolgende kinderen, en na elk van die kinderen weer de gezinsstaten van de opeenvolgende kinderen daarvan, enz. Perforaties In een volgend stadium moeten er perforaties worden gemaakt om ze in een map te kunnen doen; twee gaten is voldoende. Perforeren kan op twee manieren: uitlijnen vanaf de boven- of onderkant van het papier, of vanaf het midden. Als je een pagina print of kopieert, zal de afstand van de letters tot de bovenkant van het papier nooit exact hetzelfde zijn en als je perforeert t.o.v. de uiteinden van het papier zul je onvermijdelijk later regels krijgen die wel zichtbaar zouden moeten zijn maar toch half bedekt worden door een ander blad, hoe nauwkeurig je het ook hebt afgeknipt. Een oplossing voor dit probleem is, door op het papier aan de kant waar de perforaties moeten komen, een streepje te printen dat exact het midden van het blad zou moeten zijn (bij 'Geavanceerde opmaak': 'Absolute positie': 14,85 cm 'onder pagina'). Ten opzichte van dit streepje moet je dan dus perforeren. Het streepje zal niet exact het midden zijn maar dat is niet erg: bij de oudste generatie steekt er dan iets meer of minder wit boven of onder de andere bladen uit en bij de andere generaties wordt de boven- en onderkant er toch afgeknipt. Naast dit streepje kun je eventueel nog een jaartal of een versienummer zetten. Grepen En dan moeten er grepen worden gecreëerd door gedeelten van de bladen af te knippen. De tekst van de gezinsstaat staat op de kant waar de perforaties aan de linkerkant zijn, dus zeg maar de achterkant. Van het blad van de oudste generatie wordt niets afgeknipt. Van iedere volgende generatie wordt per generatie zowel van boven als van onder twee regels, oftewel ca. 7 mm, geheel of gedeeltelijk afgeknipt. Als onderste regel van het af te knippen gedeelte van de bovenkant, dus de 2e of 4e of 6e, enz regel, kun je dan een streepjeslijn printen: -------, ook weer Times New Roman 10 punten, en verlaagd met 3 punten. Hieronder moet worden afgeknipt; de afstand tussen de kniplijn (dus de ideale lijn om te knippen) en de streepjeslijn is ongeveer dezelfde afstand als de dikte van de streepjes (zie afbeelding 4). Als de bovenkanten er op de genoemde manier zijn afgeknipt, dan is boven de eerstgenoemde ouder van de gezinsstaat de hele rij bloedverwante ouders zichtbaar. In het geval van een genealogie zie je dan de stamreeks. Bij een parenteel van een echtpaar, zal bovenaan de beide ouders naast elkaar te zien zijn. Fysiek kun je een van die pagina’s direct vastpakken als je erop wilt kijken. Op de voorkant kun je, al dan niet in grote letters, een aanduiding printen als: 'Gezinsstaat van…' en eventueel een plaatje erbij (zoals in afbeelding 3). Aan de zijkant, helemaal rechts, kan op z’n kant het familienummer komen. Dit kan met een tekenprogramma maar ook in Word kan het: als een tabel met één cel en de tekstrichting aanpassen. Je kunt het familienummer laten volgen door een of meer punten waarvan het aantal het aantal volgende generaties aangeeft; een '>' kun je erbij zetten als er verwijzingen zijn naar een of meer gezinsbladen van de kinderen. Vanuit een index moet er helaas toch gebladerd worden maar op deze manier is het familienummer het snelst te vinden.. Onderaan komt een korte aanduiding van de gezinsstaat: alleen de voornaam (roepnaam) van de bloedverwante ouder is voldoende. Het blad van de oudste generatie is de eerste van een serie en daar hoeft onderaan niets op te staan en er hoeft ook niets afgeknipt te worden. Bij de eerstvolgende generatie is de onderste 7 mm voor de namen bestemd. Bij iedere volgende generatie schuift de strook die voor de namen bestemd is, 7 mm per generatie naar boven op. In de horizontale richting moet eerst de breedte van het printbare gedeelte (dus zonder de marges van 4 en 14 mm) worden verdeeld in een aantal gelijke stukken; dit aantal is gelijk aan het aantal gezinsstaten van deze generatie dat er moet komen. Bij de gezinsstaten die afgeleid zijn, en dus volgen op, de gezinsstaat in afbeelding 2, is dit aantal dus vijf. De naam van het oudste (eerste) kind met een eigen gezinsstaat komt dan links en de laatste rechts, enz. De gezinsstaat van Dina HINNEGIES is in dit geval de eerste (afbeelding 3). Als er meerdere gezinsstaten op een pagina komen, dan staan ook alle namen vermeld, maar wel krijgt iedere naam dezelfde breedte; er wordt alleen in dat geval niet tussen de namen geknipt (zie afbeelding 6: Dina en Jo).
Veel (de meeste?) printers kunnen wel vrijwel helemaal bovenaan op het papier printen maar niet op het onderste gedeelte. Als je toch optimaal het papier wilt benutten, kun je de pagina of het onderste deel ervan, op de kop opmaken; in een tekenprogramma is dat makkelijk te doen. De onderkant wordt dan de bovenkant. Dan moet er geknipt worden: horizontaal vanaf de linkerkant van het papier tot onder de naam, dan vertikaal (7 mm) tussen de naam en de ruimte voor de erop volgende naam, en tenslotte weer horizontaal naar rechts tot het einde van blad. Het beste kan dit gebeuren door 1 mm er onder, resp. er rechts van, resp. er onder een (stippel)lijn te printen en dan vlak daarboven, resp. ernaast te knippen. Zie afbeelding 3: dit is de eerste gezinsstaat van generatie 1, daarom staat de naam 'Dina' onderaan; bij een latere generatie zou ook onder de naam een lijn moeten staan. Ook hier is het verstandig om, in dit geval aan de linkerkant, een lijntje te printen dat het eigenlijke midden aangeeft. Aan deze zijde van het papier is het midden niet zo kritisch omdat je één naam in het midden van twee regels hebt. Bovendien, als de achterkant van het papier al bedrukt is, kun je er niets meer aan veranderen. Wat je wel kunt doen is het blad na het printen tegen het licht houden zodat je de streepjes aan beide kanten van het papier kunt zien en als ze te ver van elkaar afstaan, zou je alles opnieuw kunnen printen, afhankelijk van hoe kritisch je bent. Als je alles goed hebt uitgeknipt en de bladen in de eerder genoemde volgorde in de map hebt gedaan, dan zie je het volgende beeld: Aan de linkerkant staat een gezinsstaat met een aantal pijlen bij kinderen die verwijzen naar de eigen gezinsstaten. Aan de rechterkant, in het bovenste gedeelte onderaan, staan de voornamen van de betreffende kinderen en je kunt ieder blad meteen vastpakken om de gezinsstaat van dat kind te bekijken. Als er geen kinderen met eigen gezinsstaten zijn, is het erop volgende blad de gezinsstaat van de eerstvolgende broer of zus van de betreffende ouder die een eigen gezinsstaat heeft. In afbeelding 6 is dit de gezinsstaat van Margje VAN KEULEN, de eerstvolgende (in dit geval) zus van Marinus VAN KEULEN (uit afbeelding 5) met een eigen gezinsstaat. Daaronder staan dan namen van de generatie ervoor, dus de ooms en tantes, met de eigen gezinsstaten die volgen op de eigen ouder. In afbeelding 6 is dit Henny, die volgt op Geertje REININK (zie afbeelding 5). Het gezinsblad van Clasina volgt op dat van Dina HINNEGIES. Als je het gezinsblad wilt hebben van een oudere broer of zus van Henny REININK, doe je het volgende. Henny is een jongere broer van Geertje REININK. Het gezin met de ouders is het gezinsblad van Dina HINNEGIES, waarvan de bovenkant boven dat van Geertje REININK zichtbaar is. Ga dus naar dit gezinsblad en je ziet de pijlen van Geertje, Henny en de andere kinderen. Rechts zie je dan als bovenste rij, al deze namen staan en je kunt de gezinsstaten ervan vastpakken, omdraaien en bekijken. Indexen Indexen op voornaam, achternaam en datum zijn erg waardevol. Het handigst is volgens mij om in dit geval de normale (voorkant) te bedrukken, en na de gezinsstaten te zetten. Ook hier kun je weer grepen gebruiken: zet alleen op het laatste blad de tekst "Alfabetische index op VOORNAAM", enz. en knip van de andere bladen de bovenkant af zodat de genoemde tekst altijd in beeld is. Ik heb eerst de index op voornaam gebruikt (afbeelding 7). Ook hier geef ik de voorkeur aan de roepnaam. Als er een index op achternaam gemaakt moet worden, dan is het gebruikelijk dat je de volgorde achternaam eventueel voorvoegsel - voornaam gebruikt: net tegengesteld aan wat je gewend bent! Ik heb daar een andere oplossing voor. Ik gebruik drie tabs: Een rechtslijnende tab voor de voornaam plus eventueel het voorvoegsel, na een ruimte van een spatie gevolgd door een linkslijnende tab voor de achternaam en helemaal rechts de normale linkslijnende tab voor het familienummer (afbeelding 8). Los hiervan: ik zou veel liever hebben dat een voorvoegsel bij de rest van de achternaam getrokken wordt tot één naam, zoals in bepaalde landen al gebruikelijk is. Ik zou dan Marlex Van Keulen heten en in een alfabetische lijst bij de V staan. Als derde kun je een index op datum maken. Een volgorde op jaar - maand - dag spreekt niet zo aan als een volgorde van alleen maand - dag. Je krijgt in dat laatste geval een soort kalender. Je kunt wel de bij ons gebruikelijke volgorde: dag - maand gebruiken, gevolgd door tussen haakjes het jaar. Vervolgens komt de aanduiding van geboorte, overlijden of relatie, de naam plus de jaartallen, en tenslotte het familienummer (afbeelding 9). Je kunt ook hier kleurtjes gebruiken. Geboortedatums spreken het meest aan, dus hier zou je rood en blauw voor kunnen nemen; relaties kun je weer groen maken en overlijdensdatums zwart. Marlex van Keulen
Referenties [1] G. Vegt-Snel (1999) IJsseldelta 13-4, pag. 91-94, 'Matriarchale stamreeksen' [2] Marlex van Keulen (1992) Gens Humana 20, pag. 381-382, 392, 'Nummering in stambomen / Het aftelpunt als uitgangspunt' Afbeeldingen
Afbeelding 1:
Weergave van een persoon en van een relatie
Afbeelding 2:
Gezinsstaat van het voorouderpaar H
Afbeelding 3:
Voorkant van de gezinsstaat van Dina Hinnegies, 2H3, nog niet geknipt; zichtbaar naast afbeelding 2
Afbeelding 4:
Gezinsstaat van Dina Hinnegies, 2H3, nog niet geknipt
Afbeelding 5:
Gezinsstaat van Marinus van Keulen, 2H353, met enkele fictieve speciale gevallen, geknipt, met de zichtbare gedeelten van de onderliggende gezinsbladen
Afbeelding 6:
Voorkant van de gezinsstaat die volgt op die van Marinus van Keulen, 2H355, geknipt, met de zichtbare gedeelten van de onderliggende gezinsbladen; zichtbaar naast afbeelding 5
Afbeelding 7:
Index op voornaam
Afbeelding 8:
Index op achternaam
Afbeelding 9:
Index op datum
