B I O G R A P H I S C H
WOORDENBOEK D E R
N E D E R L A N D E N . DERDE
DEEL.
B I O G R A P H I S C H
WOORDENBOEK D E R
NEDERLANDEN, Bevattende de Levensbefchrij'vingen van voorname N£N,
KRTGSHELDEN,
GELEERDEN
ran IVetenfchappen, DIGTERS,
STAATSMAN
in allerleije vakken
SCHILDERS
en andere,
KUNSTENAREN: E N
V E R D E R ,
Zodanige Perfonen, die door de ene of andere daad, zig beroemd, of aan den Vaderlands verdienftelijk hebben gemaakt; veelal ver
zeld van hunne Karaktefchetzen,
zeldzame Anekdoten die men
elders te vergeefs zal nofporen ,
onpartijdige beoirdeling
hunner Daden, optelling hunner Schrift en, en aanwij zing der Schrijvers welke van hun gehandeld hebben* OPGEMAAKT,
Uit
H a n d f c h r i f t e n , e e n g r o o t aantal v a n de b e f t e
S c h r i j v e r s i n v e r f c h e i d e n e T a l e n o v e r d i e onderwer pen handelende,
en medegedeelde B e r i g t e n .
V A N D E O U D S T E TIJDEN A F T O T H E D E N T O E ,
poon
J. A. D E C H A L M O T . Met Pourtraittfn en Planten.
D E R D E
T E
D E E L .
AMSTERDAM,
JOHANNES
Bijf
ALLART.
3SÏ D C C X C V I I I .
B I O G R A P H I S C H
WOORDENBOEK D E R
N E D E R L A N D E N. D
E
R
IJ
V
JB
E
E
L
.
B. J D E R T L ï N G (MICIïlEI/), geboren teCoevorden, eerst Predikant te i^nni'O'.'o?,
Jtlllasferdam, Elllegondsbcrg en Z>//£,
daar n a , federd het jaar 1738
te Groningen. Bedankte voor
de beroeping te AmflekUm en Rotterdam, en weidt Hoogleraar i n de Godgeleerdheid te Groningen, in het jaar 1752.
Hij
aai-vaaidde dit ambt met ene redevoering, de tnodestia, modestaque fapientia, Theoïogo digna &
neeesjaria.
•
STOSCH
Sïeucs öclc£rtc$ (EuroM/ TX. 2 j u hl. 177-126* B E R T O L F ( G R E G O R I U S ) , wierdt in hef jaar i$c<5, te Leuven bevorderd tot Doktor in de regten, en vervolgens door Keizer KAREL DEN V , aangefteld tot Prefident in 't H o f van Friesland, in wiens Bibliotheek van hem berust:
Statuten
K i n 3pric£iano/ in de landtaal eigenhandig door hem gefchreven.
Hij fhieif te Leeuwarden in 1527.
— — J . F . FO??ENS,
Pibl. Belg. p. 3S0. B E R T O N ( L E O N A R D ) , geboren te Namen in 1605,
gaf zig tot het genootfehap der Jefuiten in 1625, III, D E E L .
A
be-
en wierdt 'er
?
BEST,
(WILLEM)
^r- ^ m ! g e i i 5 volkomen ingelijfd door het dom\ van de vfèfc r
geloften j hij leraarde de wijsbegeerte te Douaè^ en was verbolgens Pre/to of Opperleermeester van de latijnfe fcholcn ir^ vcrfcheidene kpllegien; hij fti$rf den 18 o&qber i666., c n r
t^ecfc uitgegevens-
Veritas
'Dmd X6Ü7» in 4*0. -
%
&> vita, CHRISTUS demonjlmüv*
J . F . FOPPEKS, J3jjW.
814*
P-AOuoTj Mem. litter, T o m , X V I I . p. 351. BEST ( W I L L E M ) ,
zoon van een P r e d i k a n t t e ^ i ^ / ö c r ^
tyicrdt geboren of ten minfren gedoopt in die flad den 23 auJustus,
M e n zondt hem naar Utrecjit om het onderwijs
in 'de klasfieke Tcholeïronde±-l2^~op2igc van PETRUS BURMAJ* $en Ouden te genieten ; vervolgens. oefFende hij zlg in de legl'sgclecrdheid onder JAN VAN MUYDEN en KORNELIS VAI* ECK
3<
en maakte zulke grote vorderingen, dat hij met groten
roem pp den 7 oótober 1704
de dqktorale waardigheid be-
kwam , met het fchrijven van ene Disfert&io de qwhisdmi Con* 4
jeüuris; in Jure Civili. N a hi deze iï?d ab Advokaat geprak» dföerd te hebben ioü in L Jaar j7 * s , wierdt hij op den J
(cptemher -1716 ten
?
15
te Harderwijk Hoogleraar, in beide de regx
in plaatze van JOAN. ORTW. WESTENBERG , welke in die
zelvde waardigheid naar het Hogefchpol van Franeker vertrokken was: hij vervulde dien post maar omtrent ilegts drie jaren fleryende in den bloei van zijne jaren den 15 augustus ceirei;rd door een ieder die prijs op geleerdheid en
z
1719* weten*
fchappen fteld ? doordien iets groots in het gemenebest der letteren van hem was te verwagten
x
ja hij bezat, eet}^doojdrin-
gend oirdeel, fnedig vernuft, was ongemeen geoefFend in de litteratuur
9
èn daar bij een fchrander Ciiticus.
M e n heeft van
hem in druk:- 1.. Rath emendandi Leges five libellus in quo fe3
fimdüm Regulas plurlmz emendantur Leges,' nonnullce explicantur
n
ftübiïitq plerisque in locts Fandeüarum Florentinorum au&oritate. Addita fisnï etjqm^lhriiïnjJü^ortim ïom^imx-pauca,
ex Codice
Tkodoficmo quxdam Leges, quibus iisdem ex Regulis petita adfer» tur medicina. Ultra}. 1707. GPIL. VAN DE WATER in $vo. 2. Oratfy d§ aquitate Jufis fimad^ Ulmsque Jiudn jwunditQte. Jiïarderov* 111%
BESTBRUGGE.
2717,
4f0.
Gentium
(JEGIDIUS)
BETH
JANSZ. (JAK)
$
3. Oratio de PaÏÏorum £ f tyntraïïuum, fecundwn Juf Romanorum, mtura
V. idas Majas M.DCC.XIX.,
ceouitaie, diiïa publice a. d.
quum magnifici Pectoris dignitate
Je abdkaret. Harderov. 1719- A i to
A N T . DRAKEN HORCÏIIUS
in Traefat, ad SILIÜM ITALICÜM, Stel. 3. pL 1.
G . BURMANNI,
ABRAH. WIELING. 2/2 praefat. ad
Trajectim. erudituw.'27--29.
Lectiones Jims Civilis * * 3. NEUIIUSIUS in praefat. ad renoy. edi~ tionezi., p. 7, 8. C, SAKI, Onom. liter. Pars V I . p. 73, PA* t
QUOT, Menu litter. T o m . I X . p. 248-250. S5cytra$c int 3vxm\$m 85io&tatf$it. WiECHTLERI, OpWr&r p*- 448- 4>5~. BESTBRUGGE
Jo. FRID. jÜGLERS , W. 437-441*
L
( ü i G I D I Ü S ) , geboortig van Z > f #
Klein ftadje in Fiaanderen , i s geen onberoemd
een
Regtsgeleeiv
de en Redenaar geweest, en heeft omtrent het jaar 1512, Parijs en elders gebloeid.
te
M e n heeft van hem : De nfura een*
tejima, besje, triente, femisfe
Adverfus Jarisperkos disfen-
tientes "$&-HÈRMÓLAÖ BARBARO, Vcneto, Litteratomm itllus aevi facile Ccriphcco.
Item, Declarationem de eo, An Juriscovfulti fint
elêquentiae ope Jura clvilia irdelli^ere at que exponere pospnt; ad NrcoLAUM BERALDÜM.
Beide deze
een gedrukt, te Parijs in 1524.
verhandelingen
zijn bi}
in 4to.
B E T H J A N S Z . ( J A N ) en J A N K O E N E N S Z O O N ,
beide
jimfteldanmers, ontzagen zig niet, toen in 1570 door de Watergeufen op zee zo flerk met geweld geroofd wierdt, 't welk ook menigen aan de galg hielp; nog-bij-^--gewéld fchandelijk bedrog te "voegen, ten einde hunnen vijand afbreuk te doen; deze beide knapen waren het immers, die een fchïpuitrustten, 't welk zij met verlof des Prinfen VAN ORANJE, door toedoen van Jr. D IDLE RIK VAN SONOI, ten dele te Antwerpen, ten dele in Zeeland, met fpaanfe en itqliaanfe koopmanschappen belaadden , met oogmerk onize den eigenaren te ontvoeren, en naar Embden te brengen, niet naar de plaats werwaards zij bevragt v/aren.
Doch zij werden
door
tegenwind genoodzaakt
tc
iiochelle in te lopen, daar z i j , die zig de helft van een fchonen buit hadden toegelegd,- gedrongen werden, de goederen -om. half geid te. geven, en dus weinig meer dan de febande & %
van
«BTHÜNB.
CEVERHAEB^
jgtffy <£Q veragteiijk bedrijf overwonnen.
fin f&4
V t Bpek, UI.
UI. St/Wi 306,
HOO?T
T
WAGEN,,. Befchiïjv. van Amft*
307,
BETHUNE (EVERHARD),
gebijnaamd de Grifa
tg?
%
simden tijtel die hij a a - ^ ^ e ' Gmmmaticagaf^ bloeide? $mtre»t *t midden der X l l d e eèuw^ ~2mt bej; fchijrjt dat het d
fel *c ja^r 3124
was, a'at bij dit boek vervaardigde, ingevolgd
t*öt tweeregelig vers, door een fchrijver van de XVöe, eeuw^ Üiöt name" ARNOLD VAN ROTTERDAM, bijgebragt <$m
Geen gees-
telijke orden hem voor den zijnen hebbende erkend» is he$ geer waaifchijnlijk dat bij een wereldlijk Geestelijke is geweest* W i j hebben van hem-
-rismus ^ cc Aigwris £? Üo por*? 0
tzlus G/aik^is i fiye. Grammatica y ^ " ^ » verjïbus latinis explicate j l^?n Ezpofcionibus JOANNIS VINCJENTIT JMJETULINJ. ü&grf. JOAN* #u *pRé. 1483.
,J» 4^. i t . 1490.
P e z e Grammatica is in ves-
fipnsi cn men maakte 'er eertijds gebruik van i n de mees^- de? fc-bo^n yan frankrijk, DuitscMarid en der Nederlanden.
Maaj-
jz^derd dat er een beter fmaak in het vak der letterkunde i§ p^tlcj^eji^ jjeeft dit werkje met meer anderen van dien aart-, lotgemeen gelaegern ^o\n m_hetilo| der ve^ej^UjclJ ^edolv^n worden,
METULINUS de uitlegger van dit Gï%cisn;us> ba»
£}ee.ddé fcy\ ftpel van Hoogleraar inde fraijè letteren \QPoit:eu^ $n zijii regte naam. was, GUILLET of GUILLPT. Iri
2. AMcerefis*
7V*V fcriptgrum, adverfus ÏValdeiiJium fectam: EBRARDU$
IJETIIIJNIENSIS , BÈRNARDÜ^ Ah\as fpafis Cfllidi ERMENGAKDUS; 9
gwm JACOBUS GRET§E$IJS, §oq- jfcfu Theol, nunc pmnuw edidfc
?
P °iogQmcnki notUque^BitJlrayit'fygolft.Typogr. Edenana\ r
f &14,, in 4?
E n nog eens gyn deze werken herdrukt in M
SETS. (Mr, JAN)
BEÜÏvKLM'R, ( j G A f c f f i M )
j
:
feibliotheekèh
'der 'Vaders vatt Rétilen ëh Lijèhs^ Tom. - S T I M
1525 -1584'.
Ook heeft -BETHÜNE -enige sncleré weïtjes Mi
jgefehrifc T.zge'&Lm -, welks in fomiïiigè kbosteï-bïbïictlï&eïi te 'vinden-.
~ — - -EteR. GANDAV. c. c c . , tóh ^AÉR/C., Jr
f
2I-2-. LJÈ DtfcHAT),'Raharquesfi&ÈASÉLAÏSJ ' j o i n ,
f>.-
jp. go. PAQT70T> JVte. Zfrtfr. Tom. X I J L 5$. ÏO>-2'Ü> 'O, '"SAXV* Ö/wwfc //ïm K IL p. '-287'. B S T J ( M r . JAN)-, is geweest 'één dei* "èehlè' ïla&dshöMl '^an het Hóf van J-uiHtie, onder den naam van J9ftgg# Jfczli itï Holland in Ï$&Ö opgei ig't;, 'wëlkè.den 2 i 'nïéij 'i's'Bèin feeöié' hi'ïig trad, en -zSné 'eerde sifting i n h-Bage hielde $ xtóar hei 'ook zijne permanente vergadcrp'aats heeft 'blijven höiïdm^ tot *È 1^95,
to'eh dit kollëgfè 'na de merkwaaicnge Vevblutfe dbc£ :
'éè'Franfm b ewerkt-
?
diefde vernietigd, - ^ w - W'AGEIN.-,
-iiï/j. V U D . hl'. 45 i . BEUKELAAR
( J O A C H I M ) , Konstfcbildèi-, geboren >è
•Jiitwerpcn, bmnent 't jaar 15531, fchèeh van haCmfc tot ctè konst genegen, 'en na dode van zijii birders' bij,zijné moe'ijè' huisvestende,
;
hadt hij het "geluk dat déze trouwde aah dèft :
'uitmuntenden Schilder FIETSR A ARTSEN , wèike hèm tot Volkomenheid i n de fchilderkönst een handleiclèf ëïl 'wegwip ?er was-,
In den beginne hack hij moeicc ''Cru eéh göëd k W
-riet te;t-reffen 1 doch toen zijn bom PiElsn** hem' aan t
ïcMh
:
'dèréri van, groen tens, vrugtèn> Vlees, vogelen, visfeti %k -d&'t*^èlijkè voorwerpen deedt geTVennehv kreeg hij ^ulk £è'h v&stt hand in Wc temperen der verwen^ dat hij tan dien cpzigtt tói 'dér uitmüï.-tê'd'fte
Meesters
geworden is> èn daarbij? «êe&
Vaardig, ïchier zonder moeite en mèt grote bevalligheid fe$& 'derende.
Doch ge Ijk doorgaans in de wereld-de di?§gèft>
gemakkelijk te bekomen zijn, gering geacht % én in fegpiïèg'&l 'Ab tchaars tè verkrijgene gietig gezogt worden* feing Wi 'èvè& 'zo 'o'bk mét de künïlige ftükkën V$h BEUKELAAR^ wa&fc afe hij r
In zijn lever? voor eeri gering loo'n l l M f e d e ' *
fetóï
gijnen dood* 11 ntaal heger prijs Voorfcfeï*te'&féïh? . JOACLIM, fchilterde bij voorkeur k f e k & t / M ^ C i ^ 'dfl>
£1
C
BEUXELSZOÖN.
E E ü N I N C E N . ( E Ö E N R A A D VAV)
ongemeen wel in flacgde, cn vis, vlees, ' allerlei gevogelte, groenten , en vrugten zo natuurlijk wist te verbeelden
x
en
zodanig met allerlei keukengereeofchappen te .(logeren, doorgaans daar ook een aan 't werk zijnde meisje zo bevallig wist in te plaatzen, dat men zig nauwelijks kost verzadigen om het te befchouwen.
Ook vindt men heerlijke ftukken van hein ,
fruit- en vismarkten ^verbeeldende,' vol van' allerlei aartb, behandelde voorwerpen naar het leven, en met enige keukenmeiden en andere beelden gefcoiTeerd, die zeer natuurlijk en wei gekoloreerd zijn.
-Hij ftïerf in zijne gehoorteftad nauwe-
lijks den ouderdom van 40 jaren bereikt hebbende, — ~ ~ K . v. MANDER, Leven der Schilders, II. D . b l . 210-213. B E U K E L S Z O O N ( W I L L E M ) , een Visfer van het ftadje
Biervliet i n Staats-Flaanderen gelegen, heeft zig een onPierfelijken
naam, en bij de nakomelingfchap ten hoog Hen verdien-
llelijk gemaakt, door het uitvinden van het kaken, zouten.en i n tonnen pakken der Haring, Hij leefde in de X i V d e eeuwe, en ftierf in 1397
op de plaats zijner geboorte.
Vader CATS
gedenkt aan dit nuttigmrensch in zijn Twee-en-tagtig jarig leven, alwaar hij van Biervliet fprekende, onder anderen van onzen W I L L E M zegt: W e l BEUKELS weest gegroet; uw graf dat dient verheven; O p dat uw goeden naam hier na fou mogen leven: Pist is een oud gebruik, Ir ij dient te zijn vereert, D i e aaïi onkundig volk bequaame dingen leert. Keizer KAREL DE V . door Biervliet reizende ,
bezogt Het
graf van BEUKELSZOON, en wenste, zijne ziele alle zaligheid toe. — ~
-
SMALLEGANGE , Kronijk van Zeeland,, b l . 766.
Bandw Privilegiën enz. cLr Jiede Vlaardingen, b l , 128. Bcfchrijv. van Meche!e:i, 1. D . bh >:u VQTCW 1770. i n 4to. WAGEN,, Vad* Bijl
U I . D . bl. 499.
BEUNINGEN
(KOENRAAD
V A N ) , wierdt geboren
te
Amjieldam i n het jaar 1622; e n , fchoon men niet met volle zekerheid den naam van zijne ouders kan opgeven, is het egter
-3EÜNINGEN. ( K O E N R A A B v-X&^ sfcèr "Xvaarfchijnlijk, 'dat'zijn'vader Is geweest ÖEURT DmfioQïf VAN BEÜNÏK'GEN , d.e 'in het jaar
, tot Raad in 'de Vrc%d-
•fchap te Amjïeldam werdt gekozen - en'der gematigde -por tij ,in 9
*t Huk van den godsdienst was 'toegedaan.'
KÖÉNRAAIH 'eèii
geestige jdngë,'lièp 'dé.'triviale 'fcïïclen in 'tijh vaderftad niet r
aiié vlugheid doöj^ "en werdt vervolgens 'naar Lefalpi'gezonden, alwaar-itfj in de regtskun i e ' z i g ^zo vlijtig *oêffende 'dal s
in
tot Doktor hi beide 'de' fegten wierdt gèpronfó^
Veèrd-, en nog i n dat zèlvde jaar' tot Secretaris van •'AmJkM&ïiï. werdt bevorderd. V A N BEUNINGEN. was van der jeugd af.Vian ïomber.yan humeur, en hieldt veel van'de eenzaamheid en'een afgetrokkens levenswijs-, 'het/een eirandei 'werkte %o frerk óp heul "in "tpM 3650, dat hij eensklaps zijn- ambty .gebodrt'eftad èii -'familie f
Vaarwel zeide^ om zlg/m&ï-Rijrisburg Woon 'té here ven.
i:
nabij Lei]dèn\ ivM pï
-Hier verkeerde hij veel 'aan liet 'huis van
'dés dorps bakker -FRANS JOACIUMSZOÖN 'OUDAAN,
vader YZM
;
den zo bèsendeh digter JOACHIM O U D A A N v o o r welken laatlleïi bij zo veel genegenheid en achting opvatte, 'dat bij-;alcöbs -zep tderd in 'gemeenzame vriendfchap met hem heeft ver'ieèrd; A ' Vüï 'bet buis van 'dién bakker, 'daar dè Rijnsbüïgèrs doorgaans fa* ïnènkwamen "om himrié gefpVekken en oefteningën té honden * maakte hij ook kennis 'mee JOB AN HARTJGVELT zoon Va\^-Kim2ïÈLis HARTIGVELT-,; Burgemeester van' Raterdainx als medé Biet DANIEL BRREN én meer andeie inenfehen...van ibortgelijke 'denkwijze^ die hem- tot ' r gevoelen van 't joocjarig rijk Van. 'CHRISTUS hier op aarde overhaalden-"; hij bemoeide zig aeïvl 5
'ook oirï in deze bijêenkornftèn redevoeringen tc ddên> en öli« dér anderen ene zeer'ernliige > w a a r i n hij betoogde. hoedanig 'een Christen moet handelen- om mar ?
Bock, dus nóimdè -&|
de ïi. Schriftuur > welbehaaglijk voor GODE te wahdèlefö • Dan zijne familie en vrienden wisten "hem, na 'dat hlj-ïiijm 'één jaar i'n deze zonderlinge- levenswijze hadt doorgebragU :
daar van af te trekken en hem 'óver te iiaièii ' orn 'ene voor 5
herri lofFeïijk'èr loopbahe in ,te treden
;
daar hij zijne aan|èbor
Venè én verkregene talenten tot •oneindig meerder Hïiïz 'foor
B E U N I N G E N . ( K O E N R A A D VAN)
9 hem en
zijne medemenfchen
koste
doen
werkzaam
zijp';
Voorts na zijne terugkomst te Amjleldam, d i c . g hem de Regering vmAnfieldam den zwaarwigtigen post van Fenüor ai Is hunner ïïad op, en hij toonde fpoedig ter Staatsvergadering van Holland en in 't waarnemen der kommisfen die hem toevertrouwd werden, dat hij een man was van een vlug vernuft, fchrander oirdeel, ervaren in 's lands gebeurenisfe:?, en zeer bekwaam om op het Staatstoneel een der aauzienlqkfte hoofdrollen te fpëlen. Zijn eerfte zending was, om na het overlijden van Prins WILLEM DEN I I , benevens KORNELIS RTITERTS-, Buigemees» ter van Hoorn, en WILLEM
NKUWPOORT, Vioedlchap vari
Schiedam, naar de pro vin tien van Friesland er. Groningen te rei2en, om in name van hunne principalen, de S.sren van die gewesten te verzoeken en aan te fporen, om GeVohnagig Jen naar de grote vergadering te willen zenden, die in
H'ge
flondt gehouden te worden, om aldaar door de qe;,ai lieflijke Bondgenoten geiaadpleegd
er. gehandeld te worden over de
belangrijke punten van Unie-, Reiigit en Militie.
Kort hier r a
wierdthij naar Zeeland gezonden, ten einde het befluït der Staten van dat gewest, tot het aanftellen van er.en Kapitein-Generaal , te doen uitftehen; zijn perfoon wierdt ailerd' enfiigst :
tot het waarnemen van deze kommisfïe geoirdeeld, doordien hij meer dan eens blijken hadt gegeven, dai hij der Stadhouderloze regering van Holland met hart en ziel was toegedaan. In 1652 vertrok VAN BEUNINGEN met den tijtel van buitengewoon Afgezant naar het H o f van Zweden, en kwam" in augustus te Stokholm,
Dewijl hij nu een man was bedreven.in
de filofofie en andere delen der geleeidheld, zogt hij zig hier door aangenaam te maken bij de Koninginne KRISTINA, die voor een
liefhebïler
der gelceidheid gehouden werdt.
Hij
hadt last om in Zweden te vertonen: „ dat Engeland, den Sta* 5
, ten den oorlog aandoende, moest geagt worden, in enen zekeren zin gants Europa te beoorlogen, zullende dit ge-
„ menebest Hgtelijk meester van de zee worden, na dat hejÈ u
den koophandel der Verenigde Gewesten zou bedorven heb„ ben;
B E ü N I N G E N . ( K O E N R A A D VAH) r 0
0
ben; dat Zweden hierom belang hadt, om zijne wapenen te voegen bij die van dezen Staat , waar tce de Koningin daar* enboven verpiigt was, uit hoofde der verdragen, in de ja-
n
ren 164.0 en 1645, met de Staten gemaakt; cat men wei
«3 niet ondenflig hielde, dat de Koningin voor zij zig tegen „ Engeland vei klaarde, die Natie, door onderhandeling, tot n
vreedzamer geiagten zogt te brengen, doen dat zij midler*
„ w i j l , zig niec ontflagen kon rekenen van de verpligung, ern „ de Staten met 4000 man,- in troepen, in geld, c in kiijgsf
„ behoeften, bij te ftaan, waar toe zij zig bij verdrag ve- bon3, dexi hadt, ten-minile, moest zij hare ondeidanen beletten, „ den Engel/en te voorzien van zulke w a i e n als dezelveu toe 5
j , het aanbouwen en u i t r i t e n van corlogfchepen, nod g had5
, dem"
VAN BEULINGEN bevondt welhaast, dat hij aan 1'
Zweedfe Hof niet veel zou kunnen u i ü e g t e n , daar men niet alleen misnoegd was, over de vei dragen do_;r de Staten, in J649 met Denemarken gefloten; nu'ar zig ook te onvrede hie I t 1
5
dat men zekeier. JOACIITM GKOOT-JOHAN, die met bijzondere brieven van de Foringim e in Ildland
gekomen was,
0:11
fchuld vast gezet hadt, en bij aanhoudend'-eid ziuen liet, hoe zeer men uit Zweden aa.-hieldt, om zijn ontilag.
De Zweerfjh
Staatsdienaars, mid Ier wijl door deEngclJen, met k x p opmerkelijke vooidelen in den koophandel, waar bij zij' bijzonder belang hadden, zijnde aangelokt, febroomden niet te verklaren,
dat de Koningin zig in de tegenwoordige omitendwhe-
den, niet verbonden rekende om de gemaakte verdragen i.ar.r te komen; ook gedoogde de flegte Haat der geldmiddelen i.j Zweden niet, dat men van daar, dezen Staat onderfleunde. A l wat VAN BEUNINGEN verwerven ken, kwam uit cp ene verklaring, dat de Koningin z i g , tusfen Engeland en dezen Staat, volkomen onzijdig dage te houden, en niet ongenegen was, om middelares te zijn tusfen de twee oorlogende Mogendheden, en zelvs tusfen Frankrijk en dezen Staat, die ook, ter oirzake van het vervoeren der krijgsbehoeften naar Spanje, en van do Franje kaperijen die h'ei op gevolgd waren, enig misnoegen Ladden opgevat tegen etkandeien. A 5
Frankrijk nam de aa^hJeding
B È ü N I N G E N . ( K O E N R A A D VAK)' ding vair Zweden aan; doch zij werdt i n Engeland, daar riïei Zwofen mistrouwde, van de hand gewezen.
D e Staten dié
ook geenen zin hadden i n de Zweefs bemiddeling, alzo zij beweerden, dat Zweden voigens de verdragen, tot wat meerder verbonden was, antwoordden oen Zweef en Gezant, die ze k m voorgeilagen hadt, dat zij zig deswege verklaren zouden> 20 dra Engeland z i g verklaaid hadt.
V A N -BEUNINGEW hielde
z.'g tot in 't jaar 1654. hi Zweden o p , zonder ietsje hebben -kennen (Litem
J
t Was 'er zo ver af, dat de Koningin zig
zou hebben Jatcn bewegen, om den Staat tegen Engel and bii te ftaan3 dat zij zelvs haar bc^t deedt, om de handeling te fhemmen, die ten dezen zelvden einde, aan 'c Hof van Denemarken aangehangen was, die egter met d i : al een veel b a t ó y
lütflag hadt-.- V A N BEÜNTNGEN naar Zweden v e r j e k k é n d e , hadt dastgehadt, om i n 't doorreizen te pollen* of er bij de ïfan> 'ze-fteden iets goeds zou uit te werken zijn; doch hij gaf hier toe ilegts flauwe hoop: „ Bremen en Liiïek z o u d e n f c h r e e f jhij , mooglijk over te ha/en zijn, in de belaugén der Werenig* 9
^ b >
Staten; doch Hamburg.*«eu~zig"Waarfchijnlijk-, onzijdig
zoeken tê houden, o m , gedurende den oorlog, zijnen koop. handel te veiliger door'de Hoofden en verder west waards, te konne'n uitbreiden; ook de Engelfe. lakens / o v e r J L a M tê
5
, voeren naar Dantzig-, werwaards
zij anders met. Hollandje
& fchepèn, plagtên gèbragt te worden."
E n dit berigt hadt
tengevolge, dat de bezending naar de Hanze fteden vooreerst ratgefteld wierdt-, 'en éindelijk agter bleef. 1\RTSTINA Koningin van 'Zweden, hadtf ih 't jaar-1654.-, de kroon aan haren vollen neef KAREL GUSTAAF , afgedaan, die de Zweedfe wapenen in Duitsland gevoerd hebbende, wei dra toonde dat hij nog oorlog i n den zin hadt.
D e Graav VAN
KONINGSMARK was reeds enigen tijd bezig geweest, om voorbereidsels te maken tot het beleg van Bremen, welke Had zi§ 20 volkomen niet onderworpen hieVit aan de Zweedfe kroon > als men 't i n dit Rijk verflond te behoren; hij hadft zelvs in den aanvang van 't jaar 1654, de ftad begonnen te belege* jen;
zij zondt om onderftand aan den Keizer, aan de Hmie* 11 f
B E U N I N G E N . ( K O E N R A A D VAS) jltclzn en aan de Staten der Verenigde Gewesten; welke laatften toen nog belemmerd met den Engel/en oorlog, alleenlijk beüo^ xen,
VAN BEUNINGEN, E r o BOOTSMA en KNIPHUIZEN VAN LUIS*
SERG,-als buitengewone Gezanten naar Stade te zenden, ó m een verdrag te bemiddelen tusfen Zweden en de
üzd'Brefneni
doch deze bezending was vrugteloos afgelopen, doordien Zweden de bemiddeling der Staten -niet wilde aannemen. In
1655
wierdt VAN BEUNINGEN, benevens GODARD ADRT-
,^AN- VAN RHEDE, Heer van Amerongen en MATTHIAS VAK VIERSSEN
oud voorzittende Raad in den'Hove van Friesland,
i n gezantfchap mzi^&i&naijien- afgezonden \ om w?ve 't mogel i j k , de rust in 't' Noorden, door bandeib:g te herftellen, en tot dien einde was 'er ook diergelijke bezending naar Zweden beraamd, doch 't'liep tot in 't volgende voonaar aan eer dat dezelve vertrokken. ^ Gedurende den tijd'dat deze Gezanten kig in Denemarken bevonden, wierdt Koppenhagen door den Köhmgvmï^Zweden;belegerd,
en het fcheelde niet veel of VAK
BEUNINGEN wasj in'banden van dezen Vórst gevallen die hem enen.dodelijken haat toedroeg; doch hij ontkwam het
In 1660 deedt VAN BEUNINGEN afftand van zijn Penfiona-
ïis ambt, jen werdt daar op terfïond tot Raad in de Vroed* fchap.te
Amjleldam aangefteld-,
en teffens door de algemene
Staten benoemd, om benevens JOAN VAN GENET, * Here v&n ;
'Qosterwede
en^JüsTtfs DE'HÜYBERT, Penfionaris van Zicrikzee,
gevoegd bij der Staten gewonen Gezant EOREEL, naar Frankrijk in ambasfade te gaan, om V a r e 't mogelijk," een nauwer verbindtenis met dit-Hof té fluiten.' .Terwijl- hij., zig te Parijs t>evondt, wierdt hij befclïuldigd, door zijnen invloed Amjleldam te hebben overgehaald, om zig te kanten regens het verlenen van bijftand aan de ftad Mimfter, die met haren Bisfchop i n onmin was geraakt, en dat enkel aan hem 't verlies van .die ftad moest worden toegefchreven;
doch deze bcfchuldi-
ging berust op al te losfe ïchroeven om 'er geloof aan te kunnen liaan,
W a n t VAST BEUNINGEN v/as in dezen".tijd niet alken
BËÜNINGEN.
(KOENRAAD
vAN)
k e n u i ü a n d i g , maar ook vindt men in de brieven tuffen del! Raadpensionaris J . DE W I T T en hem gewisfeld, geen het min* $Q fpoor, dat hij zig b l o n d e r lijk mot de.Munfrsrfc zaken hebbe bemoeid. D e Staten der Verenigde Gewesten in 16C^ voorziende j dal de oorlog met Engeland onvermijdelijk v / a , bellocen in he^ a
begin van december, VAN BEUNINGEN op nieuw naar Frankrijk te zenden, ten einde LODEWYK DEN X I V , te 'bewegen, om hun ingevolge het gefloten verbond in 1OÓ2 bij te fpiir.gen* i n geval zij door Engeland mogten werden aangetast» ' V n N BEUNINGEN vertrok in aller i j l , en hadt den aSicen reecis zijn cerftc gehoor bij den Koning, aan wien hij zig in zijne aan fp: aalt breed uitliet over de onregtvaardigheid
der Engel/en in hel
beginnen van den thans woedenden oorlog; hij toonde zulks met verfcheiden voorbeelden; en befloot zijne redevoering met aan zijne M a je (lei t uit naam /der Staten te verzoeken, om td willen voldoen aan het vei bond, onlangs, met hen gefkjteil en behoorlijk bekragtigd, waar bij bepaald weidfc> om'hun bij te ftann mee 1200 man, ingevalle-zijne pogingen niet mogten uitwerken, dat de vrede' binnen vier maanden wiercie heiiiekk D o c h op dezen vooiflag kwam niet dan algemeen en 11 i titellend antwoord»
De Franje Staatsdienaars gaven voorj
5 i
dal
de Koning, zo hij nu den Staten bijftondt, veelligt bim en
3 >
^ kort, als hij zijnen eisch op de Spaanfe Nederlanden zou doen 5
gchhn, hen ten vijand hebben zou. '
Voorts, vorderden
Z i j , dat men zijne Majeile.t hieromtrent
gcr.ist Helde > zo
99
ïnen hem bewegen wilde, om de Staten tegens Engeland te helpen.
D e Heer DE LYONNE, Geheimfchrijver van Staat*
liet zig wat later tegen VAN BEUNINGEN uit, in deze woorden3 >
Vreemd is 't, dat wij om u bij te ftaan, het verbond welke wij met Engeland hebben, breken zullen; d ?ar wij te ver»
3
, wagten hebben, dat Engeland en de Verenigde Geweiten on a
„ morgen den oorlog zullen aandoen. a
D e verkeerde Staat-
, kunde, dat 'er een voormuur tusfen de Verenigde Gewesten
5Ï
en Frankrijk nodig is, bederft alles.
„ fchien niet om de Spaanfe Neérhikien;
De Koning denkt mismaar 't is jammer dat-
BEUNINGEN. (KOENRAAD
aulke gevoelens reeft
VAN)
13
i t
imn
onder zijne Bondgenoten.
M
weet daar van en van 't gene men desaangaande openthjk v
3
, fpreekt in de Verenigde Gewesten, meer dan ik u zeggen wiL >
B e Marfchalk DE TÜRENNE zeide hem ook.*
dat de toeleg
5
, op de SpaanfeNederiajiden wat verre zag; doch dat de Koning
5
j nog wei met enige grensflcden, vooral met Kamer'jk diende geholpen te worden/*
A l l e deze gefprekken dienden, om
VAN BEUNINGEN onzeker te houden wegens 's Konings oog-* ineik,
Ook geliet zig deze fchrandere Staatsman, als of hi)
*er niets van vastfteide, midlerwijl niet verzuimende hij aanJ
houdendheid aan te dringen, op de naarkQining van t vei bond van 1662
5
waar na men, zeide hij, voor Haan i s o n , 't gene
men goeddagt
Voorts, maakte hij onder de hand zwarighe-
den tegen den toeleg op de Spaanje Ne-JerLwden, onJeend van geen andere Mogendheden daar tegen ondernemen zouden alfehoon 'er de Staten zig niet aan Horen mog.en.
9
Maar men
hïeidü zig int Frankrijk verzekerd, dat cle Koning in zulk een* toeleg, de Staten zo zeer als iemand anders, tegen zou hebben.
Intusfen bleef den 001 log tusfen Engeland en onzen Staat
Heeds voortduren , en de' Franje Koning weigeragtig in het zenden van den beloofden onderftand.
VAN BEUNINGEN liet
ook geene gelegenheid voorbij flippen om op 't vervullen der belofte aan te dringen; ja hij verklaarde ten laatflen zig te vrede te zullen houden met de belofte, dat de Koning het verbond geüand
zou doen,
indlm de Engelfen toonden in den
oorlog te willen volharden.-- Dan dit alles vondt weinig ingang, en fchoon VAN BEUNINGEN dus in zijne handeling aan 9
t Franjr H o f niet zeer voorfpoedig Haagde, fchijnt hij 'er eg-
ter grotelijks gezien te zijn geweest, 't welk onder anderen uit 't fchrijven van den Franjen Gezant in 's Hage D'ESTRADES blijkt, welke hem nevens HIERONYMUS VAN BEVERNINGH en JAN en KORNELTS DE W I T T , als een viertal opnoemd, welke hier te lande niet om te kopen waren,
't Vermoeden van
VAN BEUNINGEN, aan den Raadpenfionaris medegedeeld, ingevalle ener voorgenomene
dat
bevordering des Prinfen VAN
ORANJE, de Regeiing op Franje hulp zou kwnn^n Haat maken,, werdt
'BEUNINGEN.
( K O E N R A A D VAÏF)
werdt-eetlang bewaarheid, doordien LODEWYK DE X I V , toea, ine'n door de gantfe Republijk op die bevordering aandrong „ 0 o o ö man- hulptroepen zondt. V A N BEUNINGEN verbleef te Parijs tot in 1667;
en wan-
neer hij -toen in 's Hage te rug kwam, trad hij i n ondcrhandeiing^met den Franfen Gezant D'ESTRADES, betrekkelijk dji verëfFening der gefchillen die 'er tusfen Frankrijk en Spanjem plaats vonden.
Hij was van gevoelen, dat
nimmer zou
over te halen zijn tot het te rug geven van zo vele ,piaatzen als Frankrijk vorderde, indien LODEWYK DE X I V , niet wilds, afitaan van den eisch zijner Gemalinne op de Spaanje nalatenfchap, welke men piettegenftaande den affland daar van h i j de fcuwlijksverbintenisfe gedaan, nu op nieuw deedt herleven, D a n deze voorfiag was ónfmakelijk, en, vondt geen den'minIten ingang bij het Franje Hof; V A N BEUNINGEN werdt ia't..volgende jaar 1668- opnieuwals buitengewoon Gezant naar Frankrijk gezonden, met la^t* om ingevolge het drievoudig vcibond, tusCcn j$ngeland Zweden x
en de -Verenigde Nederlanden gefloten v ' ^ a i i "de herftelling van den algemenen vrede ie werken.
Hier van kweet hij zig met
een warmen Ijver; ja hij verkoutte zig iomtdjds den Fmrfm Staatsdienaren het gevaar voor te (lellen , - waar in de Koning zig Heken z o u , zo hij de aangebodene voorwaarden niet aannam.
Doch deze vrijmoedigheid weidt euvel door 't Fran-
je H o f opgenomen.
9
D E LYONNE fch reef des wegens aan D'ES-
dat hij zig ve:ze::c:d hieldt van den vrede, zo hij,
TRADES:-
) flegts twee uren met DE W I T T kohde fprëken, van wiens redelijkheid en bekwaamheid om zwarigheden uit den weg
v
te ruimen hij ten vollen overtuigd was; doch dat de haastig-
„
heid en bedreigingen van den Heere VAN BEUNINGEN , die
„
zig alleen bezig hieldt met het vertonen van uitrekende
„ gevaren
x
waar over de Franjen niet zeer bekommerd wa-
r e n , alles moesten doen dugten van enen Koning, die zo „ roetrizugtig-was, en zo kies op het punt van eere als de ,* "Koning van Frankrijke M e t dit al volhardde VAN BEUNINGEN in zijnen ijver om ware, 1 mogelijk den vrede te bewer5
ken 1
BEUNINGEN.
( K O E N R A A D VAN)
15
te dien einde ilelde. hij met TREVOT den Engelfett Ge* zant aan 't Franje H o f een ontwerp van een verdiag op tusfen. Frankrijk en Spatjen,
't welkydj vervolgens hunnen J\leestereu
toezonden. Ook was het dit ontverp 't welk in -t vervolg den grondflag leide, op welken de vrede tusfen beide genoemd© Rijken getioffen wierdt,
Kort na het opftellen bier v a n , flo*
ten VAN BEUNINGEN en TREVOT, op den 5 apub iC6S' te St. 9
Qermain een verdrag met LODEWYK DEN X I V tot bevordering van den vrede; en men vondt goed bij 't fluiten hier van tc ^epaleii, de zaak geheim te houden
x
tot dat Spanje den vrede
zou hebben, aangenomen. • In i(568 ontftdnd *er in de provintie van OveHjsfel merkelijke tweefpalt^ 't welk zo hoog liep, dat de Staten van datgewest zig i n twee partijen verdeelden en afzonderlijk vergaderden , zo dat men met geen mogelijkheid kans zag om de zo |ievig tegens malkanderen verbitterde gemoederen te doen bedaren, en de gefchillen zonder tusfenkomst van enen derden te vereffenen;
%& dien einde wierdt dan de bemiddeling der
Staten van Heiland verzegt, die in^de maand juni} van die jaar, VAN BEUNINGEN, die toen Raad en regerend Burgemeester van Jmjleldam was, benevens ADKIAAN PAATS, Raad en Vróedfchap van-Rotterdam, naaV Overijsfel zonden, om uit te werken 3 dat de leden van dit gewest niet langer gefcheurd bleven
x
maar in ééne Vergadering famenkwamen.
N a enige we-
ken verloops keerden zij te rug zonder het .doelwit van hunne "'zending bereikt te hebben; 't welk egter enigen tijd daarna, $oor de ijverige dienften van den Raadpenfionaris J. DE W I T T daar aan beileed, gelukte. Onderwijlen ijverde VAN BEUNINGEN om ten beste van 'e vaderland werkzaam te zijn, en nieuwe ontwerpen tot bevordering van deszei vs heil en welvaart te verzinnen/ Niet zonder, grond vreesde h i j , dat de Koning, van Frankrijk knorrig, zou zijn over het beiemmeren van den voortgang zijner overwinningen , en zig daar over zou zoeken te wreken;
veel
grond hadt hij hier voor, doordien .die-Vorst den Hollandje^ koophandel reeds door nieuwe belastingen beswaarde; c a hierom
ï
B E U M N G E N . ( K O E N R A A D VAN)
om drong hij aan, dat men de Franje waren mede moest bezwaren , en zig door nieuwe verbindt^nisfen zoeken te fierken.
Dan men kost niet goedvinden om voor als nog in deze
maatregelen te treden,
om reden dat het eerfle ontwerp te
vooibarig wierdt geoirdeeld, doordien Frankrijk de Hollandje waren beter konde ontberen; dan de Hollanders die dev FranJenden wat het tweede betreft, 's lands fchatkïst was niet ruim genoeg voorzien , om de benodigde kosten daar toe vereist wordende, op te leveren. 'Beter gelukte hei hem, om nevens den Raadpenfionaüs DE W I T T , enige ontdane gefchillen met Engeland,..over fommige plaatzen i n Oost- en Westindiën, uit den weg te ruimen. V A N BEUNINGEN die een fcherp doorzigt hadt, dagt hoe langs hoe duidelijker te bemerken, dat LODEWYK DE X I V den Verenigden Gew&ten geen goed hart toedroeg, en voornemens was dezelven te bederven. f
Hij dagt op middelen om ware
t mogelijk deze fchok voor te komen; en geen beter middel
wist hij hier toe uit te der.ken, dan op nieuw ter bane te bregen,
om den koophandel met Frankrijk te verbieden; hij
viel in 't begrip, dat zodanig'verbod het dienfligfte middel was om cejzelvs raagt aan banden te leggen. Hij berekende, dat'er jaarlijks vooi vele millioenen wijn, brandewijn, zijde en zilveren ftoften, linten, waijers, handfehoenen en andere fnuisterijen, door Flol'landje fchepen uit dat Rijk gehaald wierden, en hij vei beeldde zig dat door dit verbod, gehele Franje provintien cot den bedelzak zouden gebiagt worden.
Dan zijn
ontwe p geen ingang vindende, floeg hij ene belasting voor van 40 rijksdaalders op een vat wijn en 6*0 op een vat brandewijn
9
doch dit vondt even weinig fmaak, en dus kwam van
"t een zo min als van 't ander.
Die anderzins zo lepe Staats-
man bedagt op dit ogenblik niet, dat de Franje waren voor het minst gedeelte tot eigen gebruik van de bewoonders der Verenigde Gewesten dienden, maar meestal om naar eldeis vervoerd te worden, cn dat deze handel die een der voornaamfle bronnen van Hollands welvaart en rijkdom pleeg uit te maken, eenmaal geflopt zijnde, zig noodwendig elders zou ontlasten,
1*3
BEUNINGEN.
In
( K O E N R A A D VAN)
1670 begonnen zig zodanige duistere wolken bijeen te
pakken, en aan de kimmen van Neerlandsftaatshemelte vertonen , dat men bedugt wierdt het onweder te zullen zien losbarden, 't welke voor lange door VAN BEUNINGEN gevreesd was.
Inzonderheid was men bedugt, dat Frankrijk en Enge*
land zouden famenfpannen, om de Republijk in haar verderf te Horten,
Ten einde dit, zo mogelijk te ontduiken, befloot
men tot het doen van verfcheïden bezeridingen; VAN BEUNINGEN, als toen Oud-Burgemeester van Amfieldam, wierdt naar Engeland gezonden, welke hem in dezen tijd zo veel te liever tot dien post verkozen,.s>m dat: hij onder het getal der braaffle en eerlijkde Regenten van het gemenebest wierdt gerekend, e n altoos de maatregelen hadt gevolgd die DE W I T T omhelsde, fchoon men 'er vindt die verzekeren, dat deez'"Staatsman zints enigen tijd een ander doorzigt in de zaken hadt gekregen, en daar door meer genegen was geworden, dan w e l voorheen, om tot de bevordering van den Prins VAN ORANJE mede te werken; zulks fchijnt zig'ook volkomen te ontwikkelen en te bewaarheden, uit enen brief van den Engelfen A m basfadeur • WILLIAM TEMPLE in 's Hage gefchreven den 20 meij 1 6 7 0 , aan den Grave VAN ARLINGTON.
Deze Gezant
die VAN BEUNINGEN door ene dagelijkfe verkering van nabij kende, en zijn karakter beftudeerd
hadt,,drukt zig in deze
bewoordingen over hem u i t : „ Als gij VAN BEUNINGEN ont„ moet, zult gij niets in hem ontwaar worden, dat in flaat „ is de. achting die gij voor hem hebt, te kunnenvverminde„ ren; dan alleen zal het u d o r e n , dat hij meer geneigdheid „ heeft om zeiven te fpreken dan anderen te horen, en dat „ hij door rijkheid van denkbeelden fomtijds tot vervelens toe „ over een en de zelvde zaak redeneert; dit zegge ik u bij 3, voorraad, ten einde gij ü niet laat voorinnemen, zonder „ hem in den grond te kennen.
Ik heb hem verwittigd, dat
„ gij geenzints gediend zijt met menfehen, die zulk een ruim gebruik van woorden maken.
Gij zult voor 't overige ont-
„ waar worden, dat hij een eerlijk man i s , die in 't begrip j , Haat, dat het geluk van zijn vaderland nauw verknogt is III. D E E L .
B
„ aan
•BEUNINGEN,
( K O E N R A A D . VAK)
k %
aan cis verbonden met den Koning, gefloten \ en ik ben yaa
a>}
denkbeeld, dat hij ook om den Prins van ORANJE, wiens
^ belangen hij met veel ijver, begunftigd, met vriendelijkheid verdiend ten Hoye ontvangen te worden.
W a t zijnen omgang.
betreft, gij zult hem beleefd er^ wellevend vinden; en i a 9
* genen dele zal hij uw zoeken te dwingen, om zijne voor-
•, ftellen goed ts keuren ; geenzints, hij zal u zijne denk» y
beelden en de redenen daar ypor betogen, en als dan verre van :j
n
u te willen noodzaken, om daar een goedkeurend ant-
, woord pp te geven, zijn vertoog befluiten, met de betuiging, dat gij meester zijt zodanig te handelen , als gij zult
^ goedvinden; dat de Staten zeer gaarne de middelen zullen omhelzen, die de Koning zal vporflaan; en dat zij altoos j , bereidwillig 'met gemeen overleg werkzaam zullen ' z i j n „ ten aanzien van alle de zaken die onze naburen
3
betreffen."
Verders hadt VAN BEUNINGEN ook last, om den Koning van Ingeland te bewegen, tot de vervuiling van het drievoudig yerhond, waar in hij voor ettelijke jaren, met den Staat bereven'; Zweden getreden was; wijders moest hij den Koning £pk zoeken over te halen, om met vereende kragten, die van Algiers i Tunis en Tript li, door geweld van wapenen te keer te gaan.
Deze laatfle voorflag was naar alle waarfchijnlijkheid
ten gevolg van zeker ontwerp door onzen fchranderen Staatsman gevormd; hij hadt namentlijk beweerd, dat ten einde de Algerijnen uit te roeyen , de Levantfe Koopvaarders rijkelijk moesten voorzien worden van manfehap en gefchut, dat ze gezamendijk onder een fcerk convoij' moesten varen, en de haven van Algiers gedurende den tijd van een jaar gefloten houden. Door het esrfle middel, dagt hij deze roofgasten van buit, hun gnig vpedzei te vei Reken; door het twede de Rad uit te hongeren j en tot overgaaf te noodzaken. yerfpiJde '#>
Ren
a l
'^?
land over te halen
?
i d
Dan VAN BEUNINGEN
vergeefs, om den Koning van Enge-: tot onderhouding van het drievoudig ver-
pond5 en hij meende niet onduidelijk te befpeuren,
dat KA-
itv/. m I I , en LODEWYK DE X I V , zig onderling yerftondenj p«ok keerde hii ko*t hier op naar Holland te rug. Hel
BEUNINGEN.
(KOENRAAD
VAN)
1$
Het jaar 1672, dat zo rampfpoedig was voor ons vaderland, bevestigde de argwaan van onzen Amjleldamfen Burgemeester
>
die hij al lang tegens den Franfen Koning hadc opgevat. H e t is hier de plaats niet om te melden, welk enen fpoedigen Voortgang de Franje wapenen in ons Gemenebest maakte, en welk enen fchrik en benauwdheid zulks bij de meeste inwoners veroirzaakte.
N a dat LODEWYK DE X I V , zig van een goed
gedeelte der Republijk hadt meester gemaakt, trad men in onderhandeling met hem, doch de voorflagen aan hem door PIETER DE GROOT, Penflonaris van Rotterdam, ais afgezondenen der algemene Staten gedaan, _ftrekten weinig tot genoegen van fomtnige leden van Holland, met name die van Amjleldam, VAN BEUNINGEN voerde i n hunnen name het woord ter Staatsvergadering, en wist door ene wel befpraakte 1 ede veering, met klemmende reden bekleed, zo veel uit *te w e r k e n , dat zodanige leden, die voor de handeling gefiemd hadden, van hun denkbeeld te rug kwamen, en het gevoelen van Amjleldam goedkeurden.
Onder anderen betoogde h i j : „ dat de aanbie-
ding der Generaliteitslanden, door DE GROOT, aan Frankrijk
v
„ gedaan, zeer aanftotelijk was voor Spanje; dat men ook s>
5>
Breda en Bergenopzoom, niet kon o\ergcven i n weerwil van den P i i n f e , wien men,- noodwendig kennis moest geven
„ van alles wat 'er gehandeld werdt.
Dat men, daarenboven
„ geld uitgeloofd hadt, buiten bewilliging der andeie Gewesten en van Amjleldam. Dat men, met een woord, meer „ uitgeboden hadt, dan men magtïg was te volbrengen. D a t „ DE GROOT die dit uitbod gedaan hadt, niet wederom naar ,3 den.Koning van Frankrijk keren; maar dat men zig op zijne 3
, ongereedheid,
onpasfelijkheid of duizend andere verhinde-
„ ringen, verontfchuldigen moest.
Dat ' e r , gedurende de
handeling, twee voorname perfonen uit Engeland hier gcp
komen waren; dat de Prins VAN ORANJE ook middelerwijl,
„ tot Stadhouder was aangefleld; die niet alleen bij den K o „ ning, maar ook bij de Gemeente
van Engeland bemind
j ^ w a s , en wien de Engelfen om zijne verwagting van da a kroon, niet zouden durven bedriegen*
Dat zij ook niét
BEUNINGEN.
^ moesten
( K O E N R A A D VAN)
vcronderftetd worden, te zullej) handelen tegeii
,3 hun eigen belang; dat zij geraden hadden, dat 's Lands ^ vloot zig van de JfrzgeJ/* kusten onthielde; dat- zij nog iéts, gezegd hadden, dat geheim blijven moest; dat zij zo bij geH
loofde, goede oogmerken hadden, en openingen hadden ge-
V t
daan, die Frankrijk zeer kwalijk nemen zou, als hij ze wist; dat de Prins VAN ORANJE reeds gemagtigd was, om met En-
v
geland te handelen,
u%
Hoogheid en de Eagelfen ook met Frankrijk handelen kon5
en dat men door middel van zijne
^ dat men de rust in de Gewesten, met name in Zeeland niet kon bewaren, zo men niet door den Prinfe handelde; dat;
JX
45 .DE GROOT zeer verdagt was bij de Gemeente, en gehan-. ^ de ld hadt op enen voet', die van de tegenwoordige' handeiing yerfchilde, hebbende de Engelfen aangeboden te beproeven, of zij met Frankrijk fluiten konden, op minder
v
^ voorwaarden , dan reeds waren voorgeflagen; dat DE GROOT ^ hierom niet gevoeglijk zou kunnen voortgaan met handelen; dat de G e w e e n zig ook tegen zijn vertrek naar den Ko~
r
nmg
van Brankrjk hadden verklaard; dat men den Prins
, met uc handeling behoorde te laten geworden, hem bev
2
^ dankende, dat hij de zaken reeds zo verre gebragt
hadtj
3
, dat de leden, te voren uit verbaasdheid en angst, een bet
3
, fluit genomen hadden, welk men bedaard zijnde, behoorde
„, te verandeien.
't Slot was, dat naar 't gevoelen van Am-.
jleldain^ VAN GEND bij den Koning van Frankrijk blijven
n
n
moest; dat men DE GROOT niet moest laten keren; dat men met Frankrijk niet dan van wege alle de Gewesten hands?
„ Ion moest; doch de handeling geheel lijk laten aan den Prinfe v>
gil de Engelfen" Wonder was het om te zien, hoe fpoe-
(iig alle de S taats-leden dit ad vijs van VAN BEUNINGEN toejuig{en,
gh zig bij de flem van Amfieldam voegden; 't welk dan
pok
ten gevolge hadt, dat men de handeling overliet aan de
Enz elfen benevens. WILLEM DEN I I I , die onlangs tct de waar-? Öighedep van zijne voorzaten, door ene genoegzame eenparige kreet wf.s verbeven.
V A N BEUNINGEN was nevens genoemden
frfnfn sn de lieren BEVERNINGK en GOCKINGA, koit te voren
B E U N I N G E N * ( K O E N R A A D VAN) gemagtigd, om mét BUCKINGHAM é!i ARLI>ON
9
Êngcljl 'Gè*
'zanten> i n 'onderhandeling te treden \ ten 'éïtftfè 'êif6 ofTeiïüvS i n defensive alliantie met'Engeland'té duiten»
Dè -Eiïgelft ÖS*
kanten van i i^zgè naai* 2?te/è/ vertrokken zijnde 3 wierdt VM§ 3
•BEUNINGEN dóór 'de 'Staten ook derwaarts gezonden-, om liè'd^ friet huil te handelen; doch een en andermaal met hun i n gè* tprek geweest lijnde > hefpeutde hij wel ras> dat *er Vèfnlf gegronde hope was * om van 'dién kant te 'dagen; 't welk
tel
ook bewoog fpoedig haar 's Hdge te rug te -koten} de berigtendè-, dat 'er met -handelen,niets anders dan 'tijd tö wif!*" . n ë n was. Uit
het hier boven betoogde door VAN BEUNINGEH Wt
Staatsvergadering van Holland gedaan, wordt het x l o o r o n s ^ toppërde vermoeden bèkragtigd", dat hij in deze tijd dês-Stadhóiitiers partij was tcègedaair, en zulks "wordt nog ie liïeer bevestigd > wanneer men in aanmerking tieémt, 'dat hij nog in 'dit izèivde jaar -benevens JOAN HUDDE , buiten 'den 'tM der gewd :
ne 'verandering-, doof
j
den Piirife tot Burgemeesters ih plaatl
Van REINST 'en VAN DE POLL'wiefd aèngedeld> D e Vernielende- rampen d^s ooilogs die het. Ge^éhebcsï itt Ï674 'nóg zo knellend drukte, deden de algemene Sisten 'op erhitigé middelen bed'agt zijn-, om ware 'i mógelijk dè Vfèoè 'te her dellen, waar toé dé weg emgzins gebaand fchèeil-, 'dco£ tTeii onlangs gêflotênén vrede 'van den Sëaat it^VEn^eland^ 'en dat Frankrijk d é bemiddeling van die króón hadt 'mh'g&ïïaméf^ Mèn zöndt derhal ven 'een -gezahrfcoap n'ahr Engeland ^ waai Ittè ëur'gêmeester VAN 'BEUNINGEN? b e n e v e l ' d é Horen VAN fise*DE en VAN HAREN wierdên benoemd , die va h laatst vafrihéif té Londen aankwamen» Vohdtj
Terwijl dit gezantfehap zig- aldaar fee*-
be floten dé Staten van 'Gelderland, eten Frihfó VAif
ORANJE én desztlvs nakomelingen - 'het oppergezag ovCf hun 3
'Gèwèst aan te bieden y ónder den 'tijtel van Hè'nag ' f « f e ^ fen Grave van ZhtpJie?i§ fonlmigen wiUmi dar vAtö B È t e ? i v b ^ op 't horen van deze Marö zonde "gezegd hebbed s » 'dal n£ vrijheid van 'den Staat iri gevaar wah-§ 'üö ïnëS-Jjêêfö mastte met Jaët Luiten van dén vredéV'
B E Ü N I N C J Ü N . ( K O E N R A A D • VAN)
22
V A N BEUNINGEN fchoon reeds tot hoge jaren geklommen> liet zig egter in 1682 overhalen, om benevens ARNOUD VA:I CiTTEks, Raadsheer in den Hogenraad, op nieuw in gezantfchap naar Engeland te gaan, zijnde het doelwit dezer zending, om den Koning van Engeland, ware i e t mogelijk deel te doen nemen in het verdrag van Asfociatie, onlangs tusfen Zweden en de RepiibHjk gefloten.
Doch deze handeling liep vrugte-
loos af, en men befpeurde ten duidelijkften, dat Engeland met Frankrijk heulde en den Staten ongenegen was.
M e n zogt dit
ivel door ftaatkundige üreken te bewimpelen, doch nutteloos voor het doordringend oog van den fcherpzienden VAN BEUNINGEN, die uit Londen aan de Regering vmAmJleïdam fchreef: „ dat men geen Haat kon maken op de trouwe of bijitand van „ Engeland, doordien dat H o f nog ten enemalen in de Frafe 5
, belangens fcondt; dat de verdeeldheid tusfen de Hof- en
?
, verre zou kunnen weggenomen worden ; dat de Koning
Volkpartij zo groot was, dat hij niet geloofde, dat ze in zo „ moeds genoeg zou hebben, zig in een verbond te begeven, „ dat hem in enen oorlog zou kunnen wikkelend'
N a r,og %
enigen tijd te Londen getoefd te" hebben, wierdt hij in t begin van
1683 dooi* zijne Meesters uit Engeland terug ontboden.
N i e t lang na zijne terugkomst in Holland, wierdt ter Staatsvergadering van dat gewest in overweging genomen, of het niet nodig ware zonder ia titel de landmagt van den Staat te vermeerderen en daar toe 16000 man aan te werven.
De
Edelen en meeste Steden bewilligdQn hier i n , tot groot genoegen van den Prins VAN ORANJE, op wiens aandrang een ontwerp daar toe door den Raad van Staten "was gevormd. Delft vorderde 'eenparigheid ; doch Andeldam was weigerig, oirdelende de Vroedfcbap dezer ftad, dat de bekrompene flaat vam 's lands'geldmiddelen niet gedoogde, dat men zig op nieuw in enen oorlog inwikkelde.
De Afgevaardigden dezer flad, de-
den op 't verzoek der Scaatsvergaderinge, meer dan enen keer naar huis, om nieuwen last, doch de Vroedfchap bleef onverzettelijk.
In dezen tceïland van zaken ,
leverde de Fraufe
Afgezant D'AVAUX het geichrift over, waar bij hij verklaarde,
•BSüNÏNGER ' ( K ' G E N i l A A Q VAI^ 3
Mt de Koning zig met ari ëre plaaUsïïy ïn ïlèdè van téxïfo %urg zóu raten 'genoegen, en deze aanb'.èding feèktè\ öih :
"Jéftel'dam te iTèrken in hare meri/g. Ten ie!vdèh tijde kwïfS Bé zaak van de, werving wedeïöm bp nét tapijt ter Vergade> Mrgè van "Holte, 'd; en toén verklaarden' de Afgevaardigden van ->jimjieldmn\ dié zeven in getale ter dagvaart gezonden waren? 1%/dal zij de werving moesten blijven 'afftemïnen § vooral > bfü V,, dat 'Frankrijk "onlangs, voorflagén tot een vergelijk gëdaari V, ha^t^ diè
behoorde tè binheïzen*, 'alzó dit'Rijk èri a i -
y, zen Staat niét magtig 'waren om 'dén oorlog tè Voèiën tègêS y, Frankrijk* Betere voorwaarden té zullen konnéïi bedingen $ y, na dat -men 'dè wapctien-izou opgenomen hebben*, was Biiï» y, ten alle 'waarichrjnlijkheid; y, zeker.'
dé uitflag des krijgs geheel mi?
Dè. Kèurvcrftèn van Beijeren 'én 'Saxen waren ïïóg
y, niet gètie/èn in het gemene verbond; het Huis' Vari Èrmf•39 wijk-Lunenkirgi fchoon het bïidérllandgeldéh getrokken hadt y^an
'Spanje^ - hadt nog niét konnén bewogen wordëri^ 'öifl
v, krijgsvolk' tè zenden naar dè Spaan/s ÉedeHandèn, . D é y, zèr hadt 'de handen vol werks met 'den Tur*fen Öoïïögf dè V, Düt/è Vorilén moésten hém-, in 'den zei ven bijilaafo *éhand§ y, Vloot was té rug gekeeld v&n'Githenbüfg, zonder dat 'Z\wa%iï y, éhêii man ïngefchèèpt hadt.
D é Koning van Engeland fields
y, Spanje'én dézéh Sta t in 't ongelijk, 'en weigefrdê bijfóncb \, -Spfl^è zèivVooïzagïïêiv^tfeftóM/3 niét haar behoren | "én zórg* Vj .de méér voor .de bèicherming van /tó/fè* eri andere oorden; y, Raadzaam,was 't dus^/dat mén flotc' met Frankrijk», 'èriy 6m:
y, biéi* 'tóe tè gevaren*, den vèóxllag van dén Grave 'ö'Avi'ü£ v, in overweging name/*
De Prins dié zig tér dézëï tijd Ir*
de Vérgadéiing van Holland bevondt, ham dezen vbörilaf vail -Amjleidain zo èii b i op-, dat bij ziedende'van gramiehap,- verklaarde:
. dac dè Graav D'AVAUX gééhê andere taal zou héb-*
y, ben kbnnén. voeren, zo hij blèr tegenwoordig gewéést wafe; y, dat VAN BEUNINGEN dié 't woord gevoerd hadt'$ zijn hoofd y, kwijt zijn zou*
?
zó m é n alles 'ten feherpftéri
olidciidékifi
y, w i l d é ; dat hij Prins VAN ORANJE , zö véél belang bij *s lands $ welvaart hadt*, als JÉmJleïddmi dat hij zig van deze £ 4*
&4'mèl »lë'ë
, zou-laten ringeloren, en veel minder zig nog vlijen naar de
?
„ grilligheden van VAN BEUNINGEN ; " die bij 's Prinfen vriend e n , werdt aangezien, als de voorname oïrzaak, waarom Am* jïeldam de werving zo ernftig tegenilemde. , Ligt begrijpt men dat door dit gebeurde, merkelijke verwijdering ontftond, tusfen zijn Hoogheid en den Burgemeester; dat nog merkelijk toenam, wanneer op den- 16 februarij 1684, om dat Amjleldam afzonderlijk gehandeld hadt met den Franfen Gezant D*AVAUX, op voorflag van den Pnn[Q, de papieren dezer Had in 's Flage verzegeld werden.
D e tijding'hier van on titelde de Burge-
meesters geweldig, inzonderheid VAN BEUNINGEN, die de meeste kennis hadt van de buitenlandfe zaken, en in 't voorleden jaar als Burgemeester gekoren zijnde, thans als Oud-Burgemeester was aangebleven; waarom hem de handel met D'A~ VAUX, beter dan iemand- bekend was; ook diadt hij 'er verfcheiden' brieven over gewisfeld met den Penfionaris H O P , wiens papieren nu ook onder 't zegel lagen; doch zijne en zijner ambtgenoten
ontfteltenis , fproot gelijk- zij naderhand
betuigd hebben, geenzin £5 uit enige bewustheid van fchiild; maar enkel om dat zij hunnes eragtens, op ene onheusfe en onredelijke wijze in *s Hage behandeld waren. Middelerwijl nam de verwijdering tusfen Amjleldam en den Prins VAN ORANJE, hand over hand toe; laatstgemelde i n e e n gefprek dat hij met PAULUS VAN FUCHS Gezant van. den Keur* vorst van Brandenburg, die uitnaam van zijnen Meester de Staten en den Prins tot vreedzame gevoelens moest aanmanen, en de (lad Amjleldam in hare mening verfterken, drukte zig onder anderen óp deze wijze u i t ; „ W a t mij betreft, ik ben 5 5
in de tegen fpoeden geboren en opgevoed.
D e Goddelijke
„ gunst heeft mij egter, ondanks de pogingen mijner vijanden, , herfteld in de waardigheden.mijner voorouderen; de zelvde
5
3S
gunst zal ook, hoop i k , niet gehengen, dat ik ellendelijk
5 J
ïlerve; heeft GODS wijsheid het egter anders over mij be-
„ floten, 'ik zal berusten in zijnen w i l . Een ding fmert mij 3
, ten hoogden, dat de Keurvorst, die mij van mijne vroegftc „ jeugd af, als zijnen zoon bemind heeft, en dien ik geëerd
BEUNINGEN.
(KOENRAAD
VAN)
55 heb als mijnen vader, nu meer fchijnt te hellen over de zij* ,5 de der Amjleldammeren, die 't zig tot een roem rekenen, al ? 5
wat van mij voorgeflagen wordt, te dwarsbomen. Onzeker J
„ is t , wat uitflag deze binnenlandfe onlusten .hebben z u l 5>
y
len; doch zo de Had Amjleldam al t'enigen tijde tot betere
, gedagten komen mogt, w i l ik egter nimmer iets te doen hebben met.-VAN BEUNINGEN, van wien ik op 't hoogst be-
„ ledigd ben." U i t dit gezegde befpeurt men middagklaar den vèrregaanden baat dien de Prins VAN BEUNINGEN toedroeg, hem voor de oh> zaak houdende .van de wederitrevingen, die de fïad Amjleldam tegens-zijne ontwerpen"aankantte,*'ook
was VAN BEUNINGEN
niet onkundig van 't misnoegen, het welk de Stadhouder h l ;
*t bijzonder tegen hem, hadt opgevat; ja volgens het berigt van
foramigen, wordt verzekerd, dat hij niet uit AmJieUicw
dunde gaan , uit vreze dat hij. opgèlïgt en vastgezet' zou worden; ook in de ilad zelve hieidt men zig bekomrnetd ver enen vijandelijken aanilag , zo dat de poorten ., niet dubbelde wagten wieiden bezet , en 'het ijs in .de- giraften gebroken,
als ware men voer oven-om peur. g
D e inlegering van 5000 man te Naarüen> en
'bedrit'geweest een gen.gt cu ; f
de Prins voor hadt om Amjleldam te bombarderen, vermeerderde niet weinig de bekommering; hier kwam neg bij, dat VAN BEUNINGEN aan de Burgemeesters HUDDE en HuYDECOPER, benevens den. PenfionaHs HOP hadt bekend gemaakt, dat de? Franeker Profesfor Jo?i. VAN DEk WAAYEN, die gebruikt wierdt om den Prins VAN ORANJE en den Vorst VAN NASSAU Stadhouder van Friesland, die onderling "twist met malkander hadden gekregen, te .verzoenen, hem dien ogtend zijnde den 1 4 april, kennis hadt gegeven van de middelen, die daar toe Van de zijde~ des Prinfen VAN "ORANJE waren aangewend, en die beide in beloften en bedreigingen-berionden, en hoe hijger bijgevoegd hacjt:
„dat
de Prins VAN ORANJE ook het oog
„ hadt op Amjleldam;" doch gelijk men weet, werdt'er niets tegen de ilad ondernomen. Het was ook omtrent dezen tijd, dat 'et fterfcc gerugtcn lieB 5
pen
BEUNINGEN.
( K O E N R A A D VAN)
p e i . van e'en aahflag tégen VAN BEUNJNGENS leven J "eh Mèl toe. deden zig zulke waarfchijnelijke -gronden o p d a t
dié
van den Gérégte h é t raadzaam oirdeelden, om op dén i i f t e ü "april af te kondigen, dat daar de waarheid van die gerügterï hun genoegzaam gebleken was, zij ene picemie van ïooo dufcitords uitloofden, -aan hem die de~fchuldigen aanbragfc
On-
der de genen die van dezen aanfiag verdagt gehouden werdén $ vindt men met hamen vermeldt JOAN VAN BANKHEM én SASVIUEL BOSCH.
Deze VAN BANKHEJVÏ hadt in 1672 Schepen van
Hage zijnde > de hand geleénd in dén moord van de .gebroeders BS W J T T , en was vei volgens dóór WILLEM DEN H I I, tot Baiijuw van 's Hage bevorderd; in het waarnemen van deze-bediening, hadt hij zig zö liegt gedragen*, dat hij van verregaande fchehnftukken befchuldigd, op bevel van hét Üof wierdt-gevat, op d é voorpoort gebragt en eerlang gevönnisi t-m onthalst tè worden; doch zig op dén Högenraad beioèpèn hebbende j 'ontfnapte hij terwijl het geding aldaar
onafgedaan
hing-, uit de gevangenis^, en week naar Amfteldam^ al waal* hij op nienw gevat wierdt, en wederom^haar."s Hagè^ op dè Voorpoort gevoerd
daar hij na een geruimen tijd gezéten tè
hebben, overleed,,
SAM. BOSCH-, die 'te Amjleïdam woonde>
was die ftad ontweken én voorts opentlijk ingedaagd >, zonder dat hij egter té vóorfchijn kwam; 1
N a veelvuldige pogingen door ., de Regering 'van Amfteldüih 'aangewend > wierden eindelijk hunne ftads-papieren I n 's Hdgë ontzegeld,., en men dagt dat déze flap de eensgezindheid tusfen haar en den ïrins zoü herftèllen 5 doch een voorval dat niét lang daar na gebeurde, ïfrekt ten bewijze, dat het 'misnoegen van den Prins tegens Amfteidam en inzonderheid tegens VAÈ x
BEUNINGEN nog niet uit dén wég geruimd was, * De Stadhouder namelijk i n 't begin van oélohcr 1 6 8 4 ,
v
a
n
e
e
n
buiteri-
plaats niet verre van Haarlem gelegen y haar Zoesidijk willendé rijden, verkoos zijnen weg, als den naasten, door Amfteidam te nemen; een neef van VAN BEUNINGEN die den Prins vérzelde, gaf hier van kennis aan zijnen oom; déze verwittigde daar van de andere Burgemeesters, welke beflèten zijné Hoog-
-BEUNINGEN. (KOENRAAD
VAN)
«
7
fceid het middagmaal aan te bieden ^ dat egter in een coVaimi wierdt verwisfeld, doordien men vernam, voor 's nademiddags zou aankomen. BEUNINGEN
vergaderde
de
ganfcfe
dat de Prins niet T
Op 't verzoek \ an VAN Raad
op
't.
ftadshuis;
maar wat gebeurt 'er? zijne Hoogheid met vollen ren, van de Nieuweirug op
den Dam komende,
ram
zijnen weg
digt langs de waag; hier op kwamen de drie Burgemeesteis, GEELVINK, VAN BEUNINGEN en HUYDECOPER , fch lelijk ten ft a dhuize afgetreden, en hadden nauwlijks den tijd
5
de koets tc
doen (liiftaan; de nodiging van den voorzittenden Burgeneer ter GEELVINK aan dan Piïi.fe om enige verveifmg op 'tïïóóshuis te nuttigen>, wierdt afgewezen;, zolder enig blijkbaar tót e n van beleefdheid , dan dat hij 't hoofd een weinig voorwaards boog; waar r a hij de kalverfrraat i n , en voorts ter ilad uit, reedt
Deze trots van Prins WILLEM , w i l ms.* „
dat de Regering zeer griefde, en dit voorval VAN-BËU&>*G^ bij hun in ongunst bragt, doordien hij bun iudt verxei^uU 1
dat zijne Hoogheid enkel met oogmöik kwam, om. ovei «ie dienftigfte
middelen te handelen
derling goed verftand.
tot herReUlng van hei on-
D e verzoening weidt eg-er in J-et Vol-
gende jaar 1685 , tisfen den Prins en skifleï'mn getroiTen; doch hoe weinig de Regering zig verdtr
de belander? van
VAN BEUNINGEN aantrok, blijkt, dooi dien hij niet eens in Lét verdrag ter dier gelegenheid~ gefloten, wierdt begrepen.
De
peil van zijn aanzien ivas te Amfteid&n merkelijk gedaald, en de Prins bleef even zeer op hem geffoord als te v c i e n . Deze gebcurtenisfen gevoegd bij de klimmende jaren van onzen Staatsman, maakten hem het bewind wars, en bewogen hem met den aanvang
van 1686,
2ijn ontflag • a:s Burgemeester verzoeken.
aan zijne
Mede-regenten
en Raad in de Vroedfcbap te
M e n vindt geen fpoor, dat dit verzoek is inge-
w i l l i g d : zekerder gaat het, dat VAÏS BEUNINGEN zederd dien tijd niet weer tot Burgemeester is aangcftcld. 1686, hem
Later, namelijk i n
toen hij reeds zwak van hersfenen was, tragtte men 'e waardigheid van C rater van 's lands Hogefchool te*
Leijdtn, welken post hij jaren lang hadt bekleed, te benemen, cm
•BEULINGEN. (KOENRAAD
óm
VAN)
'er den Here NIKLAAS WITSEN mede tè voorzien, a a l
w i é n zulks door den Here BENTTNK, uit naam vari WILLEM DËN I I I ,
die toen reeds Koning vari Engeland was* wierdt
voorgeflagen; zijnde het ih-zfgt om dézeii tot eerl hoofd dér Veetianen op te werpen, tegen den Here van' BEVERNJNGK> dié ook Curator was en de Coccejanèn begunfligde; doch niettegenftaande 'er eer e i i voordeel aan deze waardigheid ver1
knogt was, en de Koning zelv bij WÏTSEN aanhieldr, om dieft post te aanvaarden, wees hij zulks egter op éne edelmoedige wijze van de haild, doordien hij begreep, dat het niet mét dè billijkheid llrookte, iemand om ziekte van zijn ambt té ontzetten , en dat het niet onmooglijk was dat VAN BEUNINGEN vari &ijnë onpasfeüjkheid herileldë. In ene van VAN BEUNINCENS gedrukte Zendbrieven; gefchrêvéri den i januarij 10*89 , meldt h i j , dat hij teen drié ja~ len
van de regeririgé ontilagën geweest was* ëri zig ih dieri
tusfentijd met ijver op de zaken der Ööstindife hadt toegelegd
Maatfehappijè
Ook hadt hij llerk in dé odstindife actiën ge-
handeld, maar mét een zeer ongelukkigen iiitflag-, ë h dé fchade die hij ö p dezen handel leëdtj verbijsterde zijn vërftancL ïn 1688 reeds ontvonkten op nieuw bij hem, zijne iri dé jeugd Jzönderlinge gevormde denkbeelden•>over het duizendjarig rijk van CHRISTUS, en hij ontwierp nu een gefchrift> waar Jïi hij hëtoógele, dat het in 't kort zou worden opgerigt. %'wnigheid trapswijze vermeerderende,
Zijné krank*
liet de Regering t o é *
dat hij in zijn.huis opgefloten en bewaaid werdt, daar rriëri zig van geneesmiddelen bediende, om hém té berftel len. Doch hij beweerde, dat hem niets deerde, en zo wel zijn lighaarh sus ziel i n een gezonden toeftand was; ook ham hij het zéér euvel, dat men hem met geweld een ader geopend hadt. H é t •was niet voor hem verholen > dat men hem 't bewind zijner middelen hadt benomen, en zulks dooi* Schepenen, op dén 2,1 öftober 1688 aan zijne hu is vrouwe met bijvoeging van énige anderen, gedurende dat zijne ongefteldheid zoude voortduren, was opgedragen; dan met dit a l , verbeeldde zig de man dat hij nog rijk was, en zag grote winften ie gémoet óp zijne
BEUNINGEN. geleende actiën
9
( K O E N R A A D VAN)
die hij den armen der i l a d , of den Vrinfq
VAN OKANJE , tot oirbaar van 't iand aanboodt; doch hij b'ë-. klaagde zig dat niemand die wilde aanvaarden,
5
t welk hij
aïs een wonderwerk aanzag;'en hier voor hieidt de ongeluk-» kige VAN BEUNINGEN bijna alles wat. ten zijnen aanziene ge<> beurde; en onder anderen, dat niemand hem aanfprak of zijne? redenen onderzogt, en dat op zijn kloppen, fchreeuweri eu weeklagten hij nagt, geen der buren ten bedde uitgerezen was.
Deze en meer andere blijken zijner verbijstering van
zinnen, vindt men in zijne eigen gedrukte Brieven, die allen in of kort voor zijnen ongelukkigen tceftand gefchreven zijn. Met wat oogmerk, of door wien dezelve ter persfe zijn bezorgd en uitgegeven, vindt ik geen fpoor van'; zekeider is het, dat deze ongelukkige Staatsman, nimmer het gebruik van zijn verftand heeft te rug gekregen; en dat hij op den 20 oc-s tober 1693 ftierf, nalatende zijne weduwe JOANNA BARTOLOTTI VAN DEN HEUVEL , waar .van geen blijken voorhanden zijn
?
dat hij kinders bij heeft verwekt. P a t VAN BEUNINGEN een wel geoeffend en doorliepen Staats-, man is geweest, zal men uit het bovenftaande levensverhaal ontwaar zijn geworden.
Zesmalen heeft h:j de Burgemeester-
Jijke waardigheid te Amfteldam bekleed, en is menigvuldig ten diende van zijn vaderland in gezantfohappen aan verfchillende Hoven gebruikt; en fchoon hij meermalen niet gelukkig in het voorgenomen doel van zijne bezendingen geflaagd^is, moet men zulks minder aan mangel van bedrevenheid dan aan de zaken waar in hij gebruikt wierdt, toeschrijven.
In de dage-
lïjkfe verkering fchijnt zijn karakter allerbeminnelijkst te zijn geweest, vriendelijk, beleefd en meewaardig, liet hij nimmer enen Burger die hem ais Regent kwam raadplegen, ongetroost van hem henen gaan; was hij gedrongen een weigerend antwoord te geven, het ging altoos met zulk een vriendelijkheid en i blijken van aandoening verzeld, dat de vrager, fchoon niet vergenoegd, ten minften geen reden hadt, om de gedane, weigering aan enige grillen van hem te wijten.
Gezellig was
hij van \aart, bragt gaarne zijne fnipperuren in gezclfchap van kun-
BEUNINGEN.
( K O E N R A A D VAK)
jmndige en geleerde'mannen door, en wist zig daar ook dooi* zijne bedrevendheid in velerleije wetenfchappen, te doen geU den; doch ais ene "fout merkt men in hem aan, dat hij al te rijk in woorden was, en zig dikwerf daar door' meester maakte van
de famenfpreking, zonder aan een ander tijd te gunnen
s
sijne tegenwerpingen te kunnen aanvoeren, ' .Ook wijt men hem,
dat hij fomtijds te vlug van tong niet zeldzaam de gevoe-
lens van zijn hart openbaarde aan de zulken, daar het beter voor ware gezwegen; de man was eerlijk en g u l , dit bragt hem wel eens in het dwalend denkbeeld, dat ieder even zo dagt als'hij, en deedt hem fomwijlen misflappen begaan, die hem naderhand
berouwden.
Dat 'hij een warm vaderlander
was, zal niemand,ontkennen, hier van heeft hij' veelvuldige blijken gegeven \_ hij kende geen partijzugt, wanneer de Republijk i n gevaar was; zulks toonde hij in het noodlottige jaar 1672,
toen die zig als nabij de oever-van haren ondergang
vertoonde, en niet gered fcheen te kunnen worden, dan door het aanflellen van den Fïins VAN ORANJE tot Stadhouder, want toen nam VAN BEUNINGEN,,fcliQon,de^ahtiftadhouderiaahfe partij toegedaan, alles ter hand. wat in zijn vermogen was om 's Prinfen verheffing te bevorderen.
Hij was buitengemeen
vlug in zijne antwoorden;.wij zullen ons een voorb.eld daar van aan te gezantfehap
vergenoegenimaar
voeren :
gedurende
zijn
in Frankr'j namelijk, vroeg hem d é Koningin
*s daags na MARIA Hemelvaart, of dat feest ook in zijn hotel was geyierd ? dit door VAN BEUNINGEN met neen beantwoord zijnde, riep de Vorftinne in' verwondering' u k : „ hoe is 'e A
, mogelijk! en dat een feest van de Koningin der Hemelen!' •
,,, ja maar, " antwoordde^VAN BEUNINGEN, „ uwe Mujefleit zal „ ' o n b e k e n d zijn,
dat ingevolge onze geloofsbelijdenis, het
* , Koningrijk der Hemelen, zo min als dat van Frankrijk tot 3
3
,
fpinrokken vervalt.
n
Meer dergelijke fnedige antwoor-
den yan dezen Gezant, ontmoet^men in het "bij mij gedrukte werk, getijteld: Land- en Stad-BiUmheek, bejiaande in ene verzameling van belangrijke Gefchiedenisfen, Rarakterfchetzen
van
voorname en andere Perzomadjen, • fnedige Gezegdens en Antwcor*
31
BEUNINGEN. ( K O E N R A A D , VAN)
H e t werkje van
den Burgemeester waar van hier boven wordt gewaagd, dat thans zeer zeldzaam is, heeft dezen zonderlingen tijtel: Tdte Y
fcc SSjicbcn mbz &t gnftcn / tfcöm centen tip opge[ïcl& brj to getaefen SSurgepi. P. v. BEUNINGEN enfce'tia fijn <ê& oosn:crfc Ingercr&t / mn &e tfï#£rcncn/ cn nlfe niaifc&en / bpc| ftet fiers ftcKen ban Ijet eafeig «Sbangeimm/ fonfcer mcnfc&efij&c uitleg gingen / met malftanöcrcn
te liereenden: en &c feerj te öanneis
tot ïjet lang&bcrtoadjte B p £ö?tètt op aarfcen/ in liorfgc ti> ten bij alle £&r$tcncn/ cn ifetot bij öefe bertoac&t. 3£mjï. tcc ^ttftkergc ban ANDRIES PIETERZ. 1689. in 4to.
D o voor-
reden aan 't hoofd van dit boeksken geplaatst, kenfehetst niet onduidelijk, dat des Schrijvers hersfenen geroerd waren.- Onder andeien wordt daar in gezegd: „ dat het (tukswijze ge-. 9
v
, $rukt i s , en telkens aan.alle Kerkenraden, en Predikers van alle gezindheden , zo Joden als Christenen te Amjleldam
^ is uitgedeeld; voorts aan de Theologife faculteiten van de 2
, voorn aamfte Hogefcholen; en ten Iaatftcn aan alle de Op~
?
, permagtcn in Europa, om het door hare Theologanten te
v
doen nazien, met bijgaand fchrïteüjk verzoek: aan allen,
# om aan den Schrijver de aangemerkte misdagen bekend te p maken, teneinde niet te blijven dwalen, ende niemand te £, misleiden, e n z / '
Het werk zelve doorbladeiende, zo ont-
moet men op ieder bladzijde bewijzen ter bevestiging dat de M a n raaskalde.
PUFFENDORF , de Rebus gestis FRID.
WILHELM. Libr. X V I I I . p. 1202.
THURLOES, Papers. V o l .
III. p. 667. BURNETS , Hijlory of his own Time. V o l . I. p. 330» WICQUEFORT
?
Hift. des Prov. unies. L i v r . V I . p. 353. L i v r .
V I I . p. 412-415.
Voyages Hijlor. de rEurope. T o m V . p. 211.
&c. Lettres d'Efirades. T o m . I I L p. 383. Negotiations du Comte D'AVAUS.
T o m . I. p. 347- 350. 352. 378-
L . v . AITZEMA,
Zaken van Staat en OorL III. D . b l . 750-752- 7<5o, 795V . D . b l . 85, 86. 207. 288-292. 577-581. 595. 000-603. Moll Mercurius w?»-ï68o.*bl. I6Q." JOH, DE W I T T , Brieven. IV. D . bl. 490. G . VAN L O O N , NederL-Hijlcriep. IIL D« b\
a
3* hl
BEURS. (WILLEM) 18-20,
277-
B E U V I L L E . ( J A K O B DE)
WAGEN., -Fad, Hijl. X I I . D . b l . 130.^268-271,
-288. 293- X I I I . D . b l . 13. 88. 127. 210". 338. 352.
X V . D . b l . 61.- 140-143. i8<5, 203, 204. X V I . D . bl. 45. WAG.,
Befchf. van Amjleldam. I V . ' D . b l . 345. V I . D . b i
329-132. 148.
Levensbefchr. van Nederl. Mannen en Vrouwen.
J I L D , bl, 308-333. BEURS ( W I L L E M ) ,
Konstfchilder, wierdt i n 1656 te
Dordrecht geboren, uit geringe,ouders, wezende zijn vader een fchoenlapper.
Vroegtijdig werdt WILLEM op bet kleermaken
befteïd; doch dit handwerk geviel hem niet, hij kreeg lust om een Schilder te worden, e'n verwisfelde de naald voor het pen* feel..
In 1671 geraakte hij bij den Schilder WILLEM VAN
DRILLENBURG,
en vorderde zo fpoedig in de konst, ,dat bij
reeds, i i i 1672 vrij aartige landfchapjes in den trant-van zijnen meester fchilderde.
Vervolgens begaf hij zig tot het fchilde-
ren van pourtraittcn, daar hij ook vrij w e l i n flaagde; verliet zi'n vaderflad, en toog naar Amjleldam daar mij aan een 5
-ziUexxmïds Jogtcr trouwde.
BEURS zon hét'on get wijffeld verre
hebben gebragtr, wave het niet dat hij aan zijn tot nu naarftïge en ingetogen levenswijze hadt vaarwel gezegd, om zijn meesten tijd in kroegen en kitten door te brengen; dit flor:
dig gedrag, 't we k zijn nnantielen (laat fchraai maakte, deedt hem Amjleldam verlaten en te Grol gaan'wonen, alwaar hij zig aan 't bloeinfchilderen begaf, en zig verder geneerde om aan „de jeugd onderwijs in de tekenkonst
te geven.
Hier
fchreef hij ook. een werkje,-onder de tijtel'van:
zijn overlijden is mij niet gebleken. —
—
& E N , Sclwuwb. der Schilders. III. D . b l . 355.
D e tijd
A . HOUBRA» J , C. W E Y E ^
MAN, Ned. Kanstjchilders, -III. D . b l . 188,
B E U V I L L E ( J A K O B DE), Jefuit, geboren i n het graav* fchap Artois, leefde i n het laatfte • gedeelte van de vorige eeuw, "en was geen onberoemd Digter,
H i j heeft uitgegeven:
BEVEREN. ven;
B E V E R E N . ( A B R A H A M DE) ( J A K O B )
33
Spinas Carmen, (de Kanarievogel); Atrébati, PKIL. CORr
K u . wi 2 4 m dat dus aanvangt: Once Jiudia & mores Spinis qui cultus alendis, 9
Et quas, dnm faciles animi, formentur ad artes, Hinc canere eft animus. Vos 6 prafentia vatum Numina, Caftalios penitus recludite fontes Atque meo tenues vetfu date vincere lufus. £fc. Het is een LeerdigC of onderwijzend digtftuk , opgedrage* aan S. VA'AST, Provoast van St. Michiel bij Arrai — — PA^ t
QUQT,/Mem. litter. T o m . X I I . p. 108, 100. B E V E R E N , is de naam van een oud en aanzienlijk Nederlands geflagt ,
't welk inzondeihei'd in 'Zuidholland geblocit
heeft, en niet alleen veie voorname Regenten, waar onder Mannen van grote kunde, heeft opgeleverd; maar ook yerfcheidene Kerkleraars van naam, waar van wij hier eenigen der voófriaamften laten volgen.
M e n vindt hier van een uit-
gebreide geflagthjst bij M . BALEN,
Befchrijv, van Dordmfa,
hl 951-978. BEVEREN
( A B R A H A M DE), .Keer van Bamidreck, was'
een zoon van KORNELIS DE B E VEREN en A LID A VAN BAREN^ ©RECHT, is geboren te Dordrecht in 1604, was aldaar Schout i n 't jaar 1631, 1661,
en Burgemeester i n 1643,
1644,
1660 en
voorts Gecommitteerde in hun Hoog Mogenden verga-
dei ing enz.
In 1629 trouwde hij met SUSANNA DE VELARE,
die binnen 't jaar kinderloos ftierf, als wanneer hij hertrouwde met ELIZABETH RUYSCH. 1663,
Hij'ftierf kinderloos den 25 augustus
kort na zijne terugkomst van een gezantfchap naar den
Bisfchop van Munjier.
— WAGEN., Vaa\ Hift. XIII. D*
b l . 82. B E V E R E N ( J A K O B DE) , mede een zoon van KORNELIS DE BEVEREN en ALIDA VAN BARENDRECHT, wierdt gcboi en tö Dordrecht den 27 junij 1612. weest van 1643 tot 1662; jaren i66y, 1670 en 1671: BI.
DRRU
Hij is Schout van Dordrecht ge»
voorts Burgemeester aldaar, i n de Dijkgraav van den Alhksfcnvaard G
«*
34
erè-Watergïaay van de Nederwaarts
Wy -trouwde: ra T-jfaas
1637- mat JOHANNA DE. W I T T , , dogter van, den, Burgemeester ItxïAX iws W I T T b i j
wie; hij twee. dogters heeft 'verwekt;
de- oudüe A U D A * gehuwd aan KORNELIS POMFE- VAK MEERDER», WORT* Heer van Rendrik-Ido-anibagt , Schout en Oudraad van DordrecJü,. benevens- Raad en Rentemeestes van: Zuidhelland* De-jongde LYDIA, is getrouwd geweest met NIKLAAS" VAN DER BUSSEN,, eerst. Secretaris, van Dordrecht ? naderhand Bailjuw en Dijkgraav van Strljen». « — — ~ M * BALEN, Befclmjv-: van Dgy.dr, ÈijV.QCgZ*. b L 2.1* B E Y E R E N ( p H A K DE)» .twede zoon van KORNELIS DE 'KEVEREN en KRISTINATYLS,,. wierdt geboren den 2,9 juli}. 1626. 1
Hij; begaf zig van der jeugd af aan bi.den- krijgsdienst
%
eis
wierdt den. % december. 1,664. Kollonel van de infanten},, en €>p den .23: juni} 1 6 7 2 , Kommandeür van Geertmidenlerg e a onderhorige^ forten; hij trouwde, den 24 december 1649 met? .MARIA ZWEERTS DE W E E R T dogter van DAVID-ZWEERTS.DE >
WEFRT, voorzittend Schepen van 'rHertogenbosch, en HESTER VOOGD,
Hij (lierf den 6" feptembef 1673» den roem nalaten*
van een dapper krijgsman geweest te zijn, zij volgde hem 31 Jaren later, namelijk op den 17 februari} 1 7 1 1 , en. zijn belde bij eikander begraven i n de Beverefis Kapel te Dordrecht* Zij hebben elf kinderen te'zamen' verwekt, als': 1* KRISTE K A , geboren den 11'april 1651V flierf o n g e h u w d d e n 22 februari} 1710.
2* HESTER > geboren
den 2 0 maart 1654^
trouwde met JOHAN COLYAR, Major onder het'regiment Schots ten van den Kollonel MACKAY, zijnde een zoon van'JUSTINUSS COLYAE 'Ambasfadeur van' dezen Staat aan' het Tiirkfe Hof, ?
In denveldflag van Si. Denijs op den 12 augustus 1678 ^wierdt hij doodgefchoten, naar Dordrecht gevoerd, en aldaar i n de Beverens Kavel begraven, geene kinderen nalatende.
3 / KOR*
:NELIS, wierdt geboren den 20.maart 1 6 5 4 ; was Luitenant van de infanterie,
en fneuvelde gedurende het beleg' van
de (lad Grave den 17 oétober
1674.
4.' JUSTINA ELIZABETH,
gebeten den' u. december 1655 > hivwdc den ipmeij 1680 m e i
B E V E R E N . ( J O H A N S I R I A C O P S DE)
35*
JOHAN VAN BROEKHUIZEN , Kapitein onder de infanterie ten dienfte dezer landen.
O p den 3 augustus 1692 wierdt hij i n
de bataiJje van Steenkerkr&oor een kogel in de borst gewond
9
en door de vijandelijke ruiterij vertreden, hebbende men nimmer zijn lijk weder kunnen vinden. si
5. DAVID, geboren den
feptember 1656; ftierf den 13 februari} 1660^
6. EME«
SENTIA GEERTRUID, geboren den 21 maart 1Ó61. 7. MICHIEL, geboren'den 20*maart 1665; getrouwd den 26 julij 1706, meC KRISTINA DE BEVEREN, weduwe van JOHAN REEPMAKER. 8. JoHAN DAVID, geboren den 19 meij 1667 ; geftorven maart 1670.
den 9 %
9. MARIA, geboren den 27 junij 1 6 6 9 ; geftor-
ven den ió* januarij 1706. 10. JOHANNA MARIA, geboren den 2,0 feptember 1670.
i x . JOHAN DAVID, geboren den 18 april
2672, was L t . Kollonel • an de infanterie, en is ongehuwd te Oostende overleden in 1716. — — Medsged. Berigteiu B E V E R E N ( J O H A N S I R I A C O P S DE)
Hoogleraar in do
wijsbegeerte 'te Leuven', is geboren omtrent het jaar 1515% zeer waarfchijnlijk in het dorp Bievres in Henegouwen.
De
lage fcholen doorlopen zijnde, ging hij naar. Leuven in de wijsbegeerte' ftuderen, waar in hij zo wel daagde, dat hij in 1536 met algemene goedkeuring den eerften prijs behaalde;
ver-
volgens leide hij zig op de Godgeleerdheid toe, en wierdt i n 1540
beroepen als Hoogleraar i n de philofophie te Leuven,
welken post hij gedurende het tijdvak van 23 jaren mét enca 7
'warmen ijver tot op zijn dood toe Vervulde, welke voorviel op den 6 november 1663, flegts den ouderdom van 48 jaren x
bereikt hebbende, en den rcem nalatende, van een groot wijsgeer en een geleerd man te zijn geweest. sel,
Onder zijn afbeeld-
dat zo wel bij MIRJEUS als FOPPENS wordt ge vonden,
leest men dit vierregelig vers*van J. FONTANUS: Dum Sbplnam illuftras, & znanitè, BEVERE, pellis Somnia,fispronmscondus Ariflotelis. Nunc ccehs colis, £f quas rerum hic dicere causjas Nbri'pötërks', plenis inde vides oculist £Ta zijn dood, hebben zijne leerlingen uitgegeven : h AaisC
2
£0-
BEVEREN.
f KORNELïS m) T
SïagintP? PUlofiopJmun..mnium principle,, de- reh)s*JS €« méMw
W?m fa'e.mw Jümidus %
Cqmmentarius
ex quotddiank:
y
§X$MÏÏMiihus>£> , JOANNIS, BEVERI» ordinarii ac celeberrimi qfdon*. :
dm
m Academia Lovanienji Plyidfophw Profeforis;\,
quor.undam
Jjtwputomm. ejusfiudiodtque- induflpa, exceptus,, ac- nunc recensf kïfac.emediiuA Lovanü, BARTIJOL,, GRAVIÜS MiR^Èiii ElogiBelgicay
>t
1577. in folio... ^ 4
131 > 132, SANJDERI* pknèda %h
edi ulh NicoiJ. YfiRKULiEi;, Awdemia. Lovan;, uit. ed\ p. SWEEOTÏJL Athe^ Belg p. 397s VAJUANDR. ;
%
JBibk Belg*
p% 4$o, J, F* FOPPENS , Bibk Belg, p., 5So. PAquo.T,, Mmosrcft Jfj^.Tgrn* XYfc p, 147^150* :
B E V E R E N ( K O R N E L I S m)> oudfte zoon, van PIETER m ÉËVEREN en ALEIQ jMuis V A ^ H O L Y , wierdt „geboren,in .f524 s I s ' i n *t jaar 1572/de eerde Gereformeerde Burgemeester te 'Ikïdmh
geweeste en bij floot als Raad benevens de Giidens
op dên 23 junij van dit jaar, een verdrag met den Gronings? lidehnan, BARTJJKL ENTES VAN MENTHED!A waar'bij de Had >x
mn bet teftier van den. Prins VAN "ORANJE, wierdt overgege* Y e n , en de Hqrtog VAN ALVA , voor vijand verkaard.
Twee,*
Slialcn is bij wegens zijne gcboofteftad naar Prins. WILLEM DEXI I , tot Cd/ï gezonden; ook was hij i n 1578 tegen s woord ig^bij het-fluiten der Pacificatie van.Gent; en in' 't jaar 1580 werdt v
|uj aangefteld tot Raad van voornoemden Prinfe, als mede töfc lid van dén Landraad,
Hij huwde in 't jaar' 1548 met MARIA
VAN DË'VALK, dogter .van, GYSBERT VAN DE VALK» J£aste!ein van Leerdam en Acquoiy bij wie hij zeven kinderen^heeft ver* wekt. Hij ftierf zeer onverwagt, den 27 januarij 1586, op het Üudhms in bezigheid zijnde,
M e n vindt zijn afbeeldzei bi)
SVIATTI!. BALEN, met dit onderfchrift; HANG
L A U D E M
FERAM,
D i t was een zuil van Staat, die ijvrend voor 'i Gemeen^ Dorst ALVA'S tierannij manhaftig tegen treen, ? & \ meester aan *t gebouw,-der vrijgeyogten Steden, D i e WILLEM diende „als Raad in '$ Lants bouvalJighedexfJ
3? Den eerftèn Sorgerheet Van Öoïlandsfeèrïfeftadt* N a dat den Batavier tiet thvahggfcioof Vertra'dt, 'Die "(lervende^ den 'geest'0.p 'c Raadhuis beeft gegéveïk Waar eindigt zulk 'een -Man roemwaardiger het l e v e n ! M e n Vindt 'van onzen KORNELÏS 'getingel> -dat hij 'een vijand Van dwepërij/en vërvolgzugt was-, «een warm -ijveraar voorde (
vrijheid* -een :goed Staatkundige*, en uitmuntend Haadsmaftt. i»!-*-*.-' M . -BALEN > Bejchrijv. van Dordrecht^ b l Y5$/6t>7* v
$42-'S44-. 38o. :p5p. WAGEN.
:
B
VadJ&jh V I L ö. bï;'a$.
S3EVER-ÈN ( K O R N E L Ï S DE),- öèét van Smwlshóïk^ We®* gjsfelmviide•, de'L-'rc.-fc err^, een zoon van WILLEM'ö£ BËVE'&EIV J
@n EMEKEN^IA' VA-N T\ÈN EYNDS, is geboren 'te, pkdrechf '*-t jaar 1591-,
IIrj -is geweest tweema'ea Burgemeester in'zijïi
'Vaderftad, ook -ïtaad e.i Jlentcmees.er 'generaal van -Zitidkd* $and. in i6yi werJt hx; ais buitengewoon -'Afgezant lïaat" ï?£* -fiemarken 'en'Namhirg gezonden-, en i n bet voorjaar van ttS^tS *naar'Engeland,om -mee -Koning KAREL DEN 1, een ïrienw ver;
bond te fluiten, en over 't ftak der Haringvrsferij -daar twht wer
ontdaan was., te handelen:; doch -deze" boze 1 ding l i e ^
'vrugteloos -af»
Ook is hij meermalen Gecommitteerde ïla'aïl
geweest van de Staten van Holland,, en lid ter vergadering^ van hun Hoog Mogenden* 'voorts Curator van bet Hogefchool "te Leijdsn-r In 16,3.5 werdt bij door. LODEWYK DEN XII'L KO* *ning Van Frankrijk ? tot de waardigheid v&n Ridd&r verhevea> <©n aan -hem brieven van adeldom verleend.
Hij is getrouwd
T
.geweest, met KRISTIN A P YL , dogter i an JÖHA'N PtL-, -Scb^pefc te Dordrecht en MONDINA DE JONGE-, bij wien hij "elf k i n d e r e n namelijk 5 zoons en 6 dogters heeft verwekt* &EN., Bejchrijy 'van Dordrecht, bl
—
BA*
'965. WAGEN.-., V$a\ $Bj%
X L D , bh 260» G» v. LOON, Ned, Hijienep. II. D . -bl. B'ÊVEREN
(KÖ&KELÏS DE), Heer van ÏVêiïpfeïmt&'&i :
'èè Lfodi, is geboren i n het jaar 'ï6$fo"'èïVwas de -derde 'zooTi vaft KORÏSELÏS DE EE'VERÊN 'en KRÏSTÏ&A PYL* Öij ïs Baïtjawett &)$cgraav geweest van de'MénVedè, t ) ü d Raad'€n'Schöp&n te
3
B
BEVEREN. (LAMBERTUS
DE)
(MICHIEL)
Dordrecht, als mede Muntmeester'generaal der Verenigde Nederlanden. Hij rjaru ~ter vrouwe ADRIANA VAN W o u w ,
dogter
van ERNST VAN WOUW, Ontvanger van'de Sociëteit in 's Hage en van ELIZABETH VAN BEAUMONT,, bij wien hij drie kinderen heeft verwekt.'-
M . B A L E N , Befclrijv. van Ëo.dncht
%
bl. 973B E V E R E N ( L A M B E R T U S DE), was een zoon van T : E O DORUS DE, BEVEREN, Piedikant ie Tilburg, en ene dogte- van den bekenden Gefchïedfehrijver LAMBERTUS VAN DEN BOSCH, naar wien de jongeling werdt genoemd.
Het ichijnt dat L V H -
BERTUS zijnen akademifchcn loop te Groningen heeft vol bra;: v. Zijn eerde beroep was te Noordhom in het Westerhvartier van genoemde provintie; vervolgens, heeft hij te Meppel gedaan, ,en laatflelijk te Hoorn, alwaar hij is overleden den 28 januarij 1742.
Tweemalen is LAMBERTUS getrouwd geweest, bij zijn
eerde vrouw, KATRINA STEGNERUS , dogter van ANTH. STEGNE3RUS Predikant te Groningen, heeft hij een' zoon en twee dogters verwekt.
D e tweede die ene dog ter was >* van den Advo-
kaatFELTMAN te Groningen hzzfrhem"overleeft; r
hier huwde
hij mede, toen hij nog Predikant te Noordhorn was; en heeft bij haar een' zoon verwekt, die den naam van zijne moeder tieeft aangenomen, en THEODORUS FELTMAN DE BÉVEREN ie genaamd^, waar van hier onder nader. LAMBERTUS heeft zig beroemd gemaakt door zijne fchriften, welke door zodanige inenfchen, welke in dien fmaak v a l l e n , hogelijk geroemd worden/; de voornaamden zijn: «SMtóljaïirjs ftcio ban een IMfc luiend «&ob fce ïfecre ié. igoo?n 1725. in 8bn.
J. BUNJAN, Cfjrigteng tti;c naar hz <&aMaï)tib/
niet
aantekeningen ban nnjen Xcraar. <&m\h 1729. in 8I10. — — « G . VROLIKHERT, Flisjingfche Kerkhemel, b l . 257. .Boete. 1742* ff. bl.
215.
B E V E R E N ( M I C H I E L DE), zoon van PIETER DE BSVERE$ en ALEID MUYS VAN HOLY, is meermalen Burgemeester van Dordrecht geweest, benevens, Raad en Rentemees ter generaal yiva ZuidhoIkncL
Hij trouwde met ADRIANA O E M , ene dogter van
* a « JAICÖB - O m , Burgemeester, !& DtirUmfy* en verwekte hafir ene 'dogter:; e n ftierf 'm M$5fa * — — •
M> SAUBN, Bt*
B E T X R É N f P l E T E R DE), zoon van WILLEM DÉBEVKKK» MART* VAN BAKEL-; IS opvolgélijk geweest, 'Raad, Scfós* penden Bui g e r u s t e r te D:rdredk ''gecommitteerd ter 'dagv
i n V Ragei en 'Jen 29 maart Ï552 Gedeputeerde 'rmx BrusjèU f
H i j ir*weeYna en gebrouwd g e l e e s : , zijn eerfle vrouw, was !
•teiïï) MLTYSVA*. IJ01 Y , bij welke faij vijf zoons heeft verwefct* «en die in 'is38 ftieif; 'voor de tweedemaal trouwde hij in met ENGïft^i&ra-w^Lim- LTNDE, welke ktncteiïoog ïm t55S ftieif, en PIETER w g d e een jaar -later*
* M« Bfc*
1*£N "BefchripK'van Dordrecht, bL 957. 9
BEVEREN
(THEODORÜS
F E L T M A K ra>> een soon
Vïrn- LAMBERTÜS i>2 BEVRJEN -en -SOPHIA THEODORA FELTMAI^ I s , g i e r e n - t e Noordhorn an de provintie van •Groningen, den 3# :
november
--Öeoe. <j3g ^E^Jgende jberoepes Van 'mp%% e
Vader naar Meppel en ÏToom, ' h ^ ^ T ^ w r ^ ^ ^ a l ^ $ie 'beide plaatzefi zijne eerfte 'letteroéffeningen v e r r i g t , t l i t fcij' xrifet ongemene vlijt en fpoed 'doorliep'; "waar na hij nog enigen tijd te &oom verbleef^ *en lesfen 'in 'de fetterkimde» wijsbegeerte en 'godgeleerdheid '-ontving-, :zo dat 'hij terdegeè fcoeg^rust en 'bekwaam^ -in 17^4 'naar het Hogefchool van '
$ie toen ter tijd aldaar bloeiden, mede te horen <en ^ijn mtft f
'm doen» A l s -Student, voegde THÊODÖRÜS fcïj ene fUgfèïijÖg *en :godvrugtige levenswijze, 'een ongemenen ijver
«^arfUg-
i i e i d , waar door hij zig«enen fchat van 'geleerdheid %gaöög> {
cle^ en de achting van *een ieder tet^zig:trok. !
- D e n ï3<>ftoberï728>^ieRlt^ Uien-, bij de klasfis van -Hoorn «tot Proponentïaaijgenonsm, «den vermaart U729 reeds .als ïredikatft mtcMMrikhm'b&ïoC'-pen-; alwaar 5uj ïlegts "twee jaren toefde^ ^ n -toen 'mar tofe
'ondei* ifaet &las£s vm?Dslft vertrok* hm mm^$Mm'«&m
BEVEREN. •(THEODORUS FELTMAÏT
ra)
jaren het dienstwerk met alle getrouwheid heb ende waarge» t o r n e n , verliet hij deze hem waai lijk bevende gemeente, om voor die van Flisjingen te veiwisfelen, daar hij den 17 October 1734 wierdt beroepen,
doch ook maar twee 'aren ver-
bleef, geen vrijheid vindende, om de item die hem op den 17 meij 1736" in de bloeijende gemeente te Utreck Legeerde,ïiiet op te v o l g e n h i e r is hij. verbleven, na vervolgens voor verfcheidene aanzienlijke beroepen bedankt te hebbe^, als onder anderen dat van Amjleldam, \ot op den 10 april 1767^ wanneer hij in den oudeidom van ruim 60 jaren, na ene ko;tftondige ziekte, onder üa 11e en bedaarde werkzaamheden, en hartelijke betuiging van zijn vertrouwen alleen te vestigen op JESUS zijne genoegdoende verdienden, als een opregt Oufsten is ontflapen. Ruim-35 jaren, heeft FELTMAN DE B E VEREN in den ongehuwden ftaat doorgebrsgt,
doch het huishoudelijk ongezeingj
leven hem toen vervelende, nam hij tot zijne bedvriendin, A N N A ELIZABETH ADRIANI, waar mede hij zig te Groningen op
den 25 meij 1744 in.het huwelijk..verbondt; zij was-de dogcer van
M r . ARIUS ADRIANI, ' Secietaris der Gedeputeerde Staten
van dat gewest, een man die door zijne vriendelijkheid en kun* de een onflerflijken roem heeft nagelaten; .en zig inzondeïheid bij Groningens gereformeerde Kerkleraaren heeft verdienflelijk gemaakt, doordien hij aan alle de Predikanten ten platten lande, v/aar van foinmigen nauwelijks 300 guldens bezolding ge~ jioten, een jaarlijks traclement van 500 guldens heeft bezorgd* Bij deze vrouwe, die te Groningen overleden is i n meij 1794, Jieeft onze^ Leraar drie dogters verwedt, waar van de oudile vroegtijdig is overleden, en van de ^andere beiden, SOPHU THEODORA, geboren den 31 maart 1 7 5 1 , en JOHANNA M A R I A ,
geboren den 28 meij 1754, is de oudfte getrouwd geweest aan den zeer geleerden Heer M r . MEINARDUS T Y D E M A N ,
eerst
Hoogleraar in de regten aan het Hogefchool te Utrecht, en na* ?
dei hand Griffier van de Staten van Overijsfel, die er zes kinderen bij heeft verwekt, van welke rog vijf In leven zijn. Z i j overleed den 4 april 178$. De jongde dogter is nog in leven, CIC
SEVERER
( W I L L E M r>%)
en de huisvrouw van den Heer M r . W I C I E R VA^T SY/Ï^DLREH, te Groningen, Van genoemden Kerkleraar vindt men getuigd, dat hij-een anar; is geweest, van een. diepdrin^end oirdws', veel vernuïty en arbeidzaam ijveiig'in het uitoefTenen van alle de pügten aan zijne zwaai wigtige bediening gehegt. •
G . YEOLIX-
#ERT, Vlhfmgf* 'Kerüiemel, b l . 257 enz. Boekz. 1767. 194
b. hh
enz.
BEVEREN (WILLEM
DE), zoon wan HENDRIK DE BEVE-
JLZJ en LLORENTIA VAN DEN TYMPEL, was in 1365 lli
vaa
de Magiihaac-te Dordrecht, en in 1395 wegens die ftad ter dagvaart in V Eage; was mede een der Gemagtigden om de vrede ie bewerken tusfen Hei tog ALBREGT VAN BEYEREN, en zij neb zoon den Giave VAN OOSTERVANT.
Hij is getrouw.1
met GEERTRUID VAN GENDEREN, en liet een zoon na DA*.UIL t
DE BE VEREN, benevens ene dogter ZOETE DEBEVEREN , die i n 1432
Mater en Nonne in het klooster' van Su MarienUm te
Dordrecht was. — • — M . BALEN, Befchrijw. van Dordrecht, bL S>53B E V E R E N ( W I L L E M DE) , zoon van DANIEL DE BEVEREN en deszeivs nigte SÜETA DE B-VEREN, was in 1431 eigenaar van *t Schroet-ambagt zijnes geflagts, als viij allodiaal goed; bij was medeiligter van de feverens-kapelle in, de gioote Kerk te Dordrecht.
In 1427 gecommitteerd geweest naar Fïaanderen en
Braband; hebbende ter vrouwe gehadt, XATRINA VAN WEEDE
9
dogter van HENDRIK VAN WEEDE , Heer van Weede; welk Weede met 't Hamhuis, in 1421 door den groten Zuidhdhndfeu inbreuk is verzwolgen.
Bij deze vrouw heeft W I L L E M ,
drie zoons en drie dogters verwekt, en'ftierf in 't jaar —
1464,
M . BALEN, Befchrijv. van Dordrecht, bl. 955. BEVEREN
(WILLEM
DE) , zoon van JAKOB DE BEVEREK
en ELIZABETH SPRINGERS, is van 1 4 8 4 ^ 1 5 0 5 geweest Secretaris deriï&dDordrecfo, heeft voorts de meeste ïtads-ambten doorlopen, is veelmalen,ter dagvaart gezonden, en tot veifcheidcne honorabele kommisflen aan Vorften en Graven gebruikt. C 5
4&
•BEVEREN. ( W I L L E M
m)
In 1481 i trok hij als Schutmeester van d e E d , Kruisboog, ifeF* :
fens de Schutterijen van andere fleden in Holland, in 't bettor* J
men van t blokhuis en flag tegen die van Utrecht; alwaar hij £ig van enige Hollanders verlaten, zeer manhaftig gedroeg. Hij is getrouwd geweest met MARIA VAN BAKEL, dogter van NIKLAAS VAN BAKEL, Burgemeester te Dordrecht, bij wien hij vijf kinderen heeft verwekt, en hij is in 1514 overleden. **——* Mo BALEN, Befchrijv. van Dordrecht bh 955^ 5
BEVEREN (WILLEM
DE), zoon van KORNELIS DE BÊVE-
HEN en MARIA VAN DE V A L K , dogter van GYSSERT VAN DÈ VALK.
Hij wierdt geboren den 4 december 1 5 5 6 , en den 4
Ceptember 1593 verlijd met de heerlijkheid Strevelshoek.
Vijf-
malen is hij Burgemeester geweest van Dordrecht /"voorts Raad en Rentemeester generaal van Zuidholland; "meermalen gedeputeerd geweest in de Vergadering van hun Hoog Mogenden <sn den Raad van Staten.
Ook is hij benevens Piins MAURITS
als Raad te velde geweest, en beeft verfcheidene veldilagcn en. belegeringen bijgewoond*
Toen genoemde „Prins i n IO~I8 dc
veranderingen in dc iladsregeringen"maakte, kwam hij ook te Dordgechtj met voornemen, zo getuigd wordt, om elf Vroedfchappen af te zetten, waar onder zig ook onze WILLEM bevondt^ doch de Schout M u i s VAN HOLY wist zulks voor te komen, onder anderen betogende: ,
5
dat de Wethouders te
Dordrecïw, aan clkanderen door huwelijken en bloedver-
^ wantfehap nauw verknogt waren, waarom het ongelijk van -5, enigen, -allen treffen -zou."
D E BE VEREN trouwde den &g
feptember 1 5 8 2 , met EMERENTÏA VAN DENEYNDE, dogter van den Thefaurier generaal KAREL VAN DEN EYNDE en MABELÏA K O O L , bij wien hij agt kinderen ïieeft verwekt; zijnde 'den 1$ julij 1631 overleden. ~ — ~
M . BALEN, Befchrijv. van Dorfc
vecht, b l . 961. WAGEN., Fad. Hifi. X . D . bh 281. B E V E R E N ( W I L L E M D E ) , zoon van KORNELIS DE JÖEVEBEN en KRISTINA P Y L , is geboren den 12 november 1 6 2 4 ; •was Heer van Strevelshoek, Raad en Rentmeester generaal van Zuidholhnd, mitsgaders Eailjuw en Bijkgraav van den lande 'TOS
BEVERLAND. (H ADR J ANUS)
43
jVan Strijeiu Hij is meermalen ter dagvaart afgezonden, als mede lid geweest der vergadering van hun Hoog Mor enden 5 i n '1651
a i s
is
Ambasfadecr extraordinair naar Engeland ge-
weest, en in 1672 tot die zelvde waardigheid aan het Hof van Söanje benoemd zijnde, flierf hij in Texel aan boord van een fcjiipj dat zeilree lag om hein naar Spanje over te voeren. Hij is getrouwd geweest, aan KORNELIA SCHAAP, dogter van GEKARD SCHAAP, Schepen te Dordrecht, bij wien hij zes kinderen heeft verwekt — ~ ~ M . BALEN, Befcjpijw van Dordrecht, bh 968. B E V E R L A N D ( H A D R I A N ü S ) , geboren te Middelburg in het jaar 1653
°f 1654 ? f l e e r d e in de regtcn, en wierdt
Doktor in die wetenfenap, als medeAdyokaat, na dat hij enige tijd aan het Hogefchool te Oxford zig verder had geoefTend. Hij is een man geweest die een groot vernuft en geest bezat, en daarbij door geleerd was; doch van deze gaven maakte hij een "zeer liegt gebruik, door het opftellen van zedenjoze en ontugtige boeken. ;Zijne geliefdire Schrijvers waren OVIDIÜS, CATULLUS , PETRONIUS en meer anderen van dien üempel,
die
hij zo vast i n zijn geheugen hadt geprent, dat hij 'er, wanneer zulks te pas k w a m , gehele bladzijden van kost opzeggen.
Omtrent 27 jaren bereikt hebbende, gaf hij ene verhan-
deling i n *t licht, die zijne dartele en ijdele geaartheïd vrij duidelijk kenfehetfte, zij voerde dezen tijtel: HADRJANI BEVER&,ANDI, Juftinianei, de Stolatce Virginitatis jure, Lucubmtio Academica. Lugd. Bat. typis J. LEND AKI 1680. in 8vo.
Want
fchoon hij wel dit tweeregelig vers op den tijtel geplaatst hadt: Nuda recede Venus: non eft tuns ijle libellus Ta mihi, tu Pallas CceJariana, venu vondt men 'er ruim zo veel van de dartele VENUS in ais van de flatige PALLAS.
Doch meer gerugt maakte het volgende
werk van hem, dat hij in 1678 uitgaf, onder den tijtel: Peecatum originate xar' \%*%-4v fic nuncupation, Philologice, srgo£A>;fixTi&ag elucubratum a Themidis alumno. Vera redit facies, disfimulata perit. -Eleutheropoli, extra plateam olfciiram,fineprivile-
ge
44
BEVERLAND.
gïo ^iutioris, absque uM
(HADRÏANOS) quando, in timo.; en aan het flat
van 't perkje ftaat t Ib iJo??ö Hesperidum , ty^V ^ a w i Terrcefilii1678. Daar is een tweede druk van, me: den naam 9
van den Schrijver aan t hoofd: HADRIANI BEVERLAND J :
£ ce;,tiati de Peccato origmali' * « r aio ÖV. ex TypögrapJria. 1679. in 8vo.
4
U
nuncupate Disjerta* Het doelwit van BE*
VERLAND in dit boek i s , om te betogen, dat de zonde van A HAM enkel heeft beftaan i n de vJeesfelijke verkering die hi) met EVA heeft gehouden, en dat de oirfprcnkelijke -zonde niets anders i s , dan de natuurlijke geneigdheid van de ene fexe tot de andere; ene geneigdheid die zig "reeds van de tcderfte jeugd af aan doet gevoelen.
Hij weidt breed uit over de?e 'geneigd-
heid en derzelver uitweikzels, en bezigt alle de uitdrukking gen, waar van de losbandigfle Schrijvers zig bediend hebben-, om de vereniging der beide fexen aan te duiden.
M e n heeft
i n de franfe taal een boek i n den zelvden fmaak, waar in men de eigenfle Helling beweerd; een gedeelte der bewijsgronden is uit het werk .van BEVERLAND ontleend, maar de Schrijver beeft 'er verfcheidene andere bijgevoegd,'uit de Contes yan LA FONTAINE, en meer gelijkfoortige Schrijvers. Dus is het voorgeven van fommigen te onregte, die beweren, dat het ene ver* taling van BEVERLAND zoude zijn; zie 'er'"hier den tijtel van? Etat de VHomme dans Ie-Pêché originele m Ven fait voir quelk eft ia fource, queues font les caufes £f les fuites de ce pêché dans le monde.
Imprimé en 1714. in 8vo» D e uitgave van dit on*
bezonnen werkje, veroirzaakte aan BEVERLAND verregaande onaangenaamheden»
Als Akademie-burger
wierdt hij daar over
voor de-Vierfchaar van het Hogefchool aangefproken,-in der Studenten gevangenis gefloten , en gevonnisd tot recantatie* snet bijgevoegde belofte onder eede, van nimmer iets defge* ïijks weer te "zullen fchrijven, ene boete van 100 filveren dukatons te betalen, zijn naam uit de rolle der Studenten gefchrapt, en voorts buiten de Unïverfiteit, €n Zeeland gebannen.
benevens Hofland
Hier op begaf bij zig "naar Utrecht, al-
waar'hij enigen tijd woonde, en met zijne verdorvene en zedebedervende kundigheden van ontugt, i n gezelfchap van losban-
BEVERLAND. (HADRIANüS)
45
handige jongelingen, in kroegen en kitten , een allerlaagüV löi fpeelde, zo dat de Regering van Utrecht deze ergernis uit; hunne J l a d willende weren, hem'die onder ftraf ontzeiden.
bedreiging van
Inmiddels hadt hij gedurende zijn verblijf aV
daar een boek gefchre ven,
genaamd Fox damantis in deferto?
waar in hij den Magidraat en Profesforen van Leijden, met de 2wartfte kleuren tekend en vinnig hekelt; hier op vertrok hij »aar Engeland, daar IZAAK VOSSIUS hem een jaarlijks inkomen uit dè kerkelijke góederen wist te. bezorgen;
Schoon ml zijn©
midde'en van beftaan niet ruim waren, bedeedde hij egter. een. groot -gedeelte daar wan - aan zeldzame, ^doch merendeels • ontugtige boeken, fchilderijen• en prenten; o o k ' v i e l zijne liefhebberij op dat gedeelte der-Natuurlijke H i d o r i e , welke de naam van Conchyliologie draagt, en hij heeft een vrij aanzienlijke verzameling van Schulpen en Horens, waar onder zeldzame gevonden wierden, bijëengebragt.
Het fclüjnt dat hij vervol*
gens berouw peeg van zijn ongeregeld leven,-en over de verderfelijke boeken die hij hadt. in 't licht gegeven; hij betuigde *er, ten minden zijn leedwezen over, in'ene Jatijnfe verhan* deling, die hij in i<5o§ uitgaf, onder den tijtel v a n : De'Forfiicatiojie cavenda admonitio,;fiveadhortatio ad\pudkitiam £? cajli* tatem &c. Hier in veroirdeeld hij de onbezonnene cn onvooi> zigtige afwijkingen van ene onberadene jongelingfchap, en verfpeid de losbandige ,ftijl en fchandelijke gevoelens die hij, in zijne fchriften heeft uitgedrukt; dankt GOD het bedekzel zijr ïier ogen te hebben weggenomen,'die hem in ene ellendige verblinding hieldt, en wederbieldt, nieuwe voorwendzelen 1® zoeken om in de loopbaan zijner misdaden voort te wandelen. Die'zei vete GOD, betuigd hij hem „ingeboezemd te .hebben, om alles te verbranden
wat hij over dit onderwerp gefchre ven
heeft, en aan den Re&or van Leijdens Hogefchool zijn boek de Pwpïbuiis • veterum te zenden.
Voorts fmeekt hij alle die
genen, welke nog enig gefchrift van hem in handen hebben , even veel hoe zij 'er zijn aangekomen, hem te rug te zenden, ten einde die i n 't vuur te werpen.
E n hij wenst ten flotte?
dat die genen welke verzuimen om zulks te doen, alle de ram-
BEVERLAND.
4$
(HADRÏANüS)
pen mogen overkomen, welke doorgaans het lot van verraders en trouwlozen is. Het
boekje dooi" hem gefchreven, de Prostibulis vetemm, te
gedeekelijk gedrukt in*de aantekeningen
van ÏZAAK Vossiué
over CATULLUS ; het wordt in de Leijdfr bibliotheek onder de MSS.
gevonden, p. 333. n°.-io6\
Naderhand is het in zijn
geheel in Engeland gedrukt en uitgegeven.
Ook wordt aari
hem toegefchreven een werkje in het hederduïts, getij teld; lêcz-jc iplübni) $aïfittk/
ban JiBr, A. b.- aSccöt^geleerSe / in taf
ban
1677.
N a den dood van V o s s i u s , ' (zegt de Heer Cr-iAüFEPié,) ver* viel BEVERLAND
i n de uiterfte armoede, om dat hij zig de 1
veragting van -alle 'eerlijke lieden hadt op den hals gehaald , door zijn ongeregeld gedrag en'ligtmisferijen, en den haat van de gantfe weteld, door de kwaadaartige fchimpfchriften die hij onophoudelijk tegens verfcheidene perfonen maakte.
Behalveu
dit ongeval, wierdt hij zinneloos, en zworf in 1712 gints en derwaarts in Engeland o m , zig-verbeeldende dat 200 menfehen 4
zig hadden verbonden, om hem van kant te helpen.
Denke-
lijk is-hij-kort daar na geftorven; want men heeft zedert da£ jaar niet van hem horen fprekem • Schoon ik mij geenzints als verdediger van BEVERLAND opwerpe, weet ik egter dit getuigenis niet overeen te brengen, met een latijnfen brief door D r . EDOUARD BROWNE" uit Londen aan den Heer LE CLERC gefchreven,
zonder vermelding van jaar, waar van het opfchrift is r
Vin clarisjimo Domino''LE CLERC, Philofophice Profesfcri Amftc? lodami; of het moeste wezen, dat hij na zijne bekering, op nieuw tot zijn ilordig gedrag is te rug gekeerd, waar van egter voor zo veel' mij bekend,is, geene blijken voor handen zijn* D e voornaamiie inhoud van" dezen brief luidt dus: „ Dat B E „ VERLAND' aan zijn vaderland zal worden te rug gegeven, doordien WILLEM DE I I I , Koning van Engeland, als het i%
hoofd van alle de Hollandje regtbanken, de magt heeft om
„ het tegens hem uitgefproken vonnis te lenigen ; dat vele 0 >
menfehen hier over verheugd zijn; dat zijne vrienden werk-
i
zaam zijn hem het nodige te verfchaffen, om i n zijn vader-
%
,
f
land
B E V E R L A N D . (HADRIANüS) land tc mg te kunnen keren; dat zijne vijanden, zelvs de
0
3>
zodanigen daar men zulks''t minfte van zoude verwagten,
9>
hem vriendelijk .bejegenen en gelukwenfem ' Dat niemand
„ van de genen die wetenfehappen
waarderen, zig kan bs~
„, dwingen om zijn lot te beklagen, en dat alle lieden van veriland hem wenfen tot leermeester te hebben; dat hij aan
5>
„ de Eugelfsn heeft onderwezen om wel te fchrijvcn; dat hij „ D i \ BROWNE, een onuitfprekelijk genoegen in zijne verke* „ riqg heelt genoten, en dat hij zijn verlies grotelijks zal be« treuren»
3?
Ik fchrijf u d i t , vervolgt hij, na dat die geleerde
„ zijne oirfpronkelijke zonde , door ene dadelijke zonde heefc 3
, bevestigd-, zo als ik ben ontwaar geworden door de Heev-
?
, OOSTRUM, Predikant te slmfidcfom; nogthans heeft hij door
„ de genade van GOD, ZO wel aan 't een als andere vaarwel „ gezegd; en zederd die tijd is hij meerder werkzaam om zijne „ ziel te behouden, als alle. zijne leerlingen tezamen genomen, welke zig in een onbegrijpelijk aantal te Londen be„ vinden. ' Om kort te gaan, hij heeft zig met de Engelfekcxk „ bevredigd, is door den Bisfchop van Lincoln bevestigd, en 3, tot het H . Nagtmaal toegelaten.
W e l k ene vreugde in den
3>
H e m e l , over de bekering van zulk een fchandelijk zondaar!
3>
die fchoon hij niemand nadeel heeft gedaan dan aan zig z e i ve,
„ ren.
thans zonder ophouden werkzaam i s , om zig te ztüve* T e n flotte, verzoekt D r . BROWNE aan den Profesfor
„ IJL CLERC, van de Heer LOCKE en Mijlord CARBERY, om. 1
3, aan alle de Geleerden deze mare te verkondigen'* & c . Dat BEVERLAND door en door geleerd is geweest en zeer geoeffend in de latijnfe litteratuur,
inzonderheid in derzei ver
P o ë t e n , zal niemand die zijne fchriften gelezen heeft, zij mogen dan zo losbandig zijn als zij w i l l e n , betwisten, en z\üks wordt nog bekragtigd door het getuigenis van vele geleerde Mannen.
E . BADERS, in zijne Poëmata getuigd van hem, da"
hij reeds in zijne vroege jeugd ongemene proeven van vernuft gegeven heeft 5 men leze zijn gedigt tot opfchriffc voerende Ï Doftisjimo Juveni ADRIANO BEVERLANDO , Quastioms Logica.? miter defmdendi$ waar van wij hier enige rogds laten volgen 1 PiS»
4
3
B E V E R N I N G K . ( H I E R O N I M ü S VAN) Tü'rios inter Juvenis dotlisfime votes
y
Mitia eft Aonii natus ad arma gregis. Indole te pulchra pulchri Sator optimus orbis Donavit vires ingeniique dedit. 9
Mine genii raras coepifti fpargere dotes*, AuÏÏe bonis animi, corporis auÏÏe bonis* PeElus £f a ter.eris animasti vore 'latino, Gnaviter artifluis invigilando' libris. Jam quoque quod Logices monftras fit maximus vfusl Qua fine nimirum dogmata cuniïa jacent &c. ƒ. G . GK-ÉVIUS fchrijft
van hem in enen brief aan Nic*
HEINSTUS ,* het volgende : doleo fane vicem ejus, quod tuis mei t que falutaribus monitis noluerit aures dare
ingenium, Ji 'poliretur • £f
limaretur, non ineptum, melioribus curis impenderé. J . F . R E I MANN noemt hem:' Homo non indoBus; fed fuffènus Jibi & Poet^rum latinorum 'lettione tïimidus; en H . L . BENTHEIM, prijst ho» gelijk zijne geleerdheid," doch beklaagt hem, dat hij z Jk een flegt gebruik van zijne bekwaamheid en vei he vene kunde i n óe'wetenfchapven
maakte.
FR. GOTTI-L FREYTAG, Ana-
ledla litter., p. '93-95. V . PLACCII, Theatr. Pfeudonym. p 32.
Ejusd* Theat. Aaonim. p.
1 4 9 - 1 5 2 . P.
V o l . I V . p. 5 9 7 , 598. 623. 616.
BURMANNI, Sylloge Epift.
J . F . REIMANNI, Hift. A*
theismi, p. 481.'&Bibl. Theol. catal. P. II. pag. 188. Catal. BibL BUNAV. Tom. I. p. 1085. G . S A X I / Onom^ liter. P . V . p. 2 5 6 257.
P
NiCEiioiS!, Memoir1' pour fervir a VHïft. des Hom. 'illujlr*
T o m . X I V . p. 340-352. I . iet. B . p; 2 8 2 , 283.
J. G . DE CHAUFEPié, Now
DiÜ. T .
J. B . L . OSMONT, T>i£t. Typogr. T o m .
I. p. 98. D . CLEMENT, BibL curieufe, T . III. p. 270--280. P . D E LA RUE / Gelett. Zeeland, bl. 7-11. Holland]e Mercurias 1679. b l . 2 7 8 , 279. H . L . BENTHEIMS S^oiU
mtö @a;u*
fcnfF. St. 451. B E V E R N I N G K ( H I E R O N I M U S VAN), is een der fchran* derde Mannen van de X V i l d e eeuw geweest, en heeft inzonderheid uitgemunt in dat vak der Staatkunde, 't welk do Gezantfchappen en belangrijke onderhandelingen ten onderweg
BEVERNINGK.
werpe heeft.
( H I E R O N I M U S VAN}
H i j is geboren te Gouda den 2 5 april 1614*
Oirfpronkelijk behoorde zijn'geflagt in Pniisfen te huis; en %
JAN VAN BEVERNINGK een Edelman uit dat gewest, kwam in 1575
met den Graav VA'N PIOHENLOO in Holland, bekwam
eene kompagnïe onder de infanterie in dienst van dezen Staat, en wierdt vervolgens L t . Generaal van de artillerie; hij trouwde met de dogter van DIRCK LONCK, Burgemeester te Gouda, en Ontvanger generaal van Holland; uit dit huwelijk,
fproot
MELCHÏOR VAN BEVERNINGK, Kapitein i n dienst van den Staat, welke zig in den egt verbond, met SIBYLLA STANDERS, dogter van LEONARD STANDERS, mede Kapitein van de infanterie en Gouverneur van' Knodfenburg over Nijmegen gelegen, en van KATRINA HOÜSSART, dogter van FRANS HOUSSART, Kamerheer van
de Koninginne van Hongarijen. Het is nu uit dit huwe~
lijk, dat onze HIERONIMÜS is gefproten; een man daar Gouda met reden'zig over beroemd~iïein terhebben voortgebragt. 1645
In
wierdt hij Raad i n de Vroedfchap van zijn vaderftad,
en men vindt hem in 1 6 6 8 , onder het getal barer Burgemees* teren opgeteld.
In 1646, werdt hij naar de vergadering der
Staten van Holland gezonden, alwaar hij zulke treilende blijken van zijne bekwaamheid gaf, dat het niet lang duurde o f men maakte gebruik van hem, i n het waarnemen van de be-' langrijkfte zaken.
In 1650, zonden hem de Staten van Hol-
land benevens den Heer VAN BREDERODE, en KORNELIS VAN B E VEREN, naai-.Utrecht, om dat gev/est uit te nodigen, tot het zenden van Gedeputeerden op de aanftaandc grote vergadering die in 's Hage ftondt gehouden te worden; en i n het volgende jaar, woonde; hij als l i d die -vergadering b i j , en 'hadt geen gering-aandeel in de fchikkingcn die aldaar beraamd e& vastgeileld werden.
In 1653 hadt hij zitting i n de vergade-
ring van hun Hoog Mogenden, en wierdt dit zelvde jaar benevens WILLEM NIEUWPOOUT , PAULUS VAN DER PERRÉ, en ALLARD PIETER JONQESTAL , als buitengewone Gezanten naar KROMWEL en de Republijk van Engeland gezonden; doch B E VERNINGK vertrok eerder dan de anderen, en was reeds op d e i n d e van junij'te Londen daar hij terftond gehoor in den 9
III. D s E f c ,
D
Raad
Sta/en, di$ mastr uit dertien leden beflond, en onR
Raait
Sa%gsr doojc- KRPMWEI, was opgerigt,, 'verkreeg.
De. twee F
terdfe Afgevaardigden-,., onze BEVERNINGK namelijk, en NIEUW*. tQ0RT , en de. eerfte inzonderheid,, handelden' zeer bedekte-. 5
Mjk, sütet aKeea ten aanzien van-de uitheemfe Staatsdienaars* dfe zorgvuldig agt gaven op aJIeJmnftf- gangenmaar ook vooif butme Mede-AfgevaardigdenVAN- DER- PERKJE, en JONGESTAL :
:
jz,* zo naderhand gebleken is,, voor de vergadering der alge-, s ^ n s Staten in 's*Hage> ~ Hier uit rees vermoeden/ui.
tau
dat BBVERNINGK en NXEUWPOORT heimelijken last van 'ïlolbniy éf" van.enige leden van Holland hadden,, om iets ter* D^l'ele van der* Prinfe VAST ORANJE t$ fluiten., t Gene,, dooi de Getaagtigden van HolJmiM de. Engelfe z a k e n i n den i f e g * gehaadeld w e i d t , bleef ook gemeenlijk, zeer geheim
y
ej% werdt
ïiiet dan; in, cijffér, aan i e veitfouw3fte'*vnendén buiten's lands, cwergefebreven; en zulks gaf voedzel aan de agterdogt.
JON>
BESTAL werdt in 't begin van augustus gewaarfencuwd: „ dat bii zijnen IIc!h?:
'die doortrapte
y >
guiéeu w a r e n n i e t moest verttövTWen, en als hij met hen'
> v
fpr&k
i&\A
%
y
zeer op zijne hoede zijn."
Uwe ootmoedige Dienaar
9
D e brief was ondertemens hart en hard geheel de
'wen* en & wel bekend zijn.* JONGESTAL hieldt briefwisfeling met Graav WILLEM VAN NASSAU
>
Stadhouder van' Wiesland wier* y
Ju} onder ^ndQien, in'november, te Londen wedergekeerd zijn-* fifeSSC J » dat lüj niets doen zoude ten nadele van den ^•Stèat, o f vin?
-tHHfewui ORANJE > efi dat BEVERNINGK ,
befchpnken zijnde, hem geklaagd hadt: dat bij met NIJUW„ POORT niet over weg*kon, en meer genoegen fchfep in de ^ hardelwtj-ze van hem, JONGESTAL, dien hij altoos voor een eerlijk man zou houden."
Hij en NIEUWPOORT fchljnen '$
evenwel, m de voornaamfte eu" geheitnfte zaken eens te zxja geveest | en JOKGESTAL zeiv* fchrecf, in augustus des vo'genden jaars, dat bij gebaat en verdagr was, bij BEVERNINGK en N^W?OORT beiden.
D e Raadpensionaris JDE WITT- rioter
>HMS syne geheime brieven h v r f t V nog e e n
}
%
dikwijs, aan hun beide.
Mea
met deze g o r d e n , m feagt, aan den voet?'
BEVERNINGK.
(HIERONIMÜS
51
VAN)
zo gij in Engeland blijft, en zo 'er hoop is, dat gij in u ^ e „ .handeling Hagen zult, zal ik u een cijffer zenden.
Laat
„ toch niemant uwet Mede-Afgevaardigden dezen biicf z i e n , en draagt zorg, dat gij dien niet op uwe tafel laat, op dat „ geen van hun dien ooit,in handen krijge." • Ook wierdt de vrede meest door toedoen van deze beide Gezanten, en inzonderheid van BEVERNINGK gefloten op den 15 april; doch doordien KROMWEL die niet^ begeerde te beflendigen, voor en al oer hem de acte-van uitfluiting-des Prinfen VAN ORANJE tot het Kaphein-Gcneraal en Stadhouderschap in Holland ware
ter
hand gefield, liep 'het tot omtrent den 12 junij aan, alvorens de.gefloten vrede met Engeland hzzx volle beflag kreeg, fchöon zij reeds den 27 meij i n Holland was afgekondigd, cn
met
onen piegtigcn dankdag en enige vreugdetekenen gevierd. De
Ambasfadeurs nu riet veel meer in Engeland te veirig-
ten hebbende, verzogten v e r b f om naar huis te moge.i keien. JONGESTAL vertrok i n oclober; zo hij zeide, om zijne bijzondei e zaken.
BEVERNINGX verwierf, eerlang, ook verlof, om
een keer van zes of agt weken herwaards te mogen doen, en vertrok den vijfden van december , naar *s Hagc.
NISLTF-
fooRT bleef alleen in Engeland.' BEVERNINGK dcedt, niet lang na .zijne aankomst, ene beëedigde verklaring in de vergadering der Staten van Holland: „ dat, noch hij, noch iemand anders „ met zijn weten, op enige:hande wijze, KROMWEL in den „ m o n d gegeven hadt, dat hij de iritfliiiting~ van den Prin& „ VAN "ORANJE, als ene voorwaarde der vrede begeren moesi; „ gelijk fommigen'hier te lande fchenen te geloven, en de SJ
Afgevaardigden
van
Friesland zeiven
-„ verdaan gegeven hadden."
ter Generaliteit
te
D e Ambasfadeur hieldt zulk
"ene verklaring dienftig,,om zig te doen dellen in het bezit van 't ambt van Thefaurier generaal; waar toe hij reeds bejibemd was, en waar in de Staten van Holland hein, met allen ernst zogten te doen bevestigen.
Doch 't liep nog tot in 1657
aan, eer zij hier in hun oogmerk bereiken konden.
BEVER-
NINCK heeft dit ambt bekleed, tot i n 1 6 6 5 , daande het enkel stan kern om het langer te behouden, want het was alleen op
S3
E E V E R N I N G I C ( H I E R O N I M U S YAK)
liïp. aanhoudend verzoek, dat hun Hoog Mogenden in zijté tmtftag; daar van bewilligden; ook hadt. hrj dezen post,,zo zees tot genoegen van zijne Meesters, waargenomen, dat hij door den Raad van Staten , met ene geëmalieerde gouden' beker wierdt hefchonkem gewesten,
Hij herwon ook allengskens de gunst der
welke hij door T. fluiten der vrede op zulk" ene
moeijelijke voorwaarde, verloren hadt. VERNINGK: benevens anderen om te keren
%
In 1657,
Helde BE-
alle zijne. pogingen té werk
9
dat de Ftksje Stadhouder,, Graav WILLEM VAN"
NASSAU niet tot Veldmaarfchaik wierde gekoren , en zulks gelukte hun»
Benevens andere Gezanten , wist hij de gefchil-
lea te deen ophouden die "er in 1659 in de provintie van Gra* •pjngen ontftaan waren.
Tweemalen wierdt hij naar Klcve ge-
zonden; de eerfte reize floot hij den 16 februarij 1666,
een
üaauwe verbindtenia met den Keurvorst van Brandenburg, en den 1 Q april van het zëlvde jaar, trof hij de vrede met den Bisfchop van Munjïer.
In 1667 was hij een der Gezanten.op
de vredehandeling te Breda. In Frankrijk hadt men klein genoegen in de perfonen die tot Gevolmagfigden wegens dezen' Staat daar toe benoemd waren, van welken de drie voornaamf i e n , BEVERNINGK, DE HUYEERT en JÓNGESTAL, bij hen gehouden werden, voor grote vrienden des Prinfen VAN ORANJE, fchrijvende den Koning zelve aan D ESTRADES , „ dat BEVER^ NÏNGK een dienaar was van den Keurvorst van Brandenburg» en zeer verknogt aan de belangen van het huis VAN ORAN-
n
3
, JE.**
N a vele tegen ftribbel in gen werdt hier eindelijk de
vrede gefloten'op den 31 'julij. " In het volgende jaar,^ werdt Bij
als buitengewoon Gezant naar Aken gezonden,^ tot het
lluiten der vrede tusfen Frankrijk en Spanje, welk verbond getekend wierdt den 2 meij.
D e Staten van Bolland waren
zodanig voldaan, over de dienflen door BEVERNINGK bewe
r
'zen, dat zij hem een fraij zilveren tafelfervies ten gefchenke gaven.
In 1671
ging hij als buitengewoon Ambasfadeur naar
Spanje, om diens Koning over te halen, de gefchillen die hi) met Frankrijk hzdt, in onderhandelingen te t r e k k e n , / t welk hem ook gelukte» In 1672 vergezelde hij den Prins VAN ORAN-
SBVELlMNm
( H I E R O N I M U S VAK)
| E naar 'liet leger als 'Gedeputeerde 'te vélde'; -bij zijne 'tercrg* •komst van dezen togt, v/as hij ernflig bedagt om rast te rjs* 'men , <en het overige fijner dagen «ambteloos door te foren* /gen; hij dagt -zig <met zijn 'verkregenen Töem -te tnoetea V-ergfr* noegem, bij zig zei ven overtuigd -zijnde alles ce hebben (ge* f
daam wat een goed onderdaan aan zijn vader-Iand verTchi&KgS 9
©aia^z.rjne talenten waren 'te «uitdelend-om die te^mieu
is.
'ontberen,, en hem de rust te laten genieten^ die hij zigWöl'g£* Held badt.
De verdubbelde aanzoeken van 'de Staten 'en
des Prinfen VAK ORANJE-, -haalden bem «over, 'om in >i<6fö '-dig tot 'ene der belangrijkfte «onderhandelingen welke -nog 'hs^t plaats gevonden, te laten gebruiken, »namentüjk 'die van 3T
D e ophgting van den Prins van -Furjimberg b i -
jkwam -de volkomene uitwerking-, die -men 'van «zulk enen ver* metelen -flap was wagtende-, te weten de afbreking der -öndesjv handelingen -ten-aanzien van Frankrijk
:
;gewensten uitflagv, want -het .gelukte aan
BEVZRÏÏINGK^
'OJ£
door zijne bekwaamheid, na bet vertrek der 'Fra\fe Gezantcn-
T
<den- 'Bisfchop van Munjkr en Keurvorst van -Jimkn^ de 'bg* hangen der «Staten te doen -omhelzen-; -wordende -met ï ê n op üen 22-april 16.74., de vrede gefloten, en den 11 meipdaar taan volgende -getekende
-Het -jaar te voren -was'*BE VERNXNGK Tot
Curator -der -Leijdfs -Ho^efchöol 'aangefleld;, '<ene - w a z i g h e i d die "zeldzaam pleeg verleend te worden-, 'dan 'aan -die rgenent nvelke 'in geleerdheid uitmuntten-, x n het va-erland-bij *gewlgtige gelegenheden ten d senile geltaan hadden. ' Teen 'hij
^1
idagt de-rustte zullen gaan-genieten, waar naar bij i : e e d s ^ f c Ö Hang .gereikhalst hadt, wierdt'hij op-nieuw belast'met de^modV ijeüjkite 'van alle de onderhandelingen^ want 'nien "drong'hem ;zo> 'ilerk en aanhoudend., om -naar Mjmegen 'als -Ambastóöti}: j e g e n s dit 'gemenebest re ,-gaan^ 'tot bet 'bewerken tter -aïg^ «mene vrede, dat fchoon h§ 'asüJks verïche-dfetfematen :ha'dt v ^ . de hand gewezen, bij 'eindelijk smoest -bëiküten di-e *én
wriiz'ame taak "te aanvaarden, !
X) $
(
Gnno^nefö\ "mtfCfk to
B E V E R N I N G K . ( H I E R O N I M U S VAN)
54
hinderpalen die hlj in dit gezantfchap hadt te boven te ftreven,
ook zou cen minder wel beilierd beleid en minder be-
drevene ervarenheid dan de zijne, 'er onder bezweken'zijn
9
en nimmer het bedoelde wit.getroffen hebben; want uitgezonderd de'Franje Gezanten, waien genoegzaam alle de anderen, ijveriger v e i k z a a r ü o m de vredesonderhandelingen te vertragen, dan tot. een gewenst befluit te brengen.'Mct dit al Tcheen het, dat zedert het-nemen
van Gent, dé vrede ten minflen
een noodzakelijk kwaad voor de RepubKjk was geworden/en een ieder begreep zo wel de noodlottige gevolgen die het nemen van deze 'plaats noodwendig ten gevolge konde hebben, dat zij vurig naar het einde wan den oorlog verlangden.
Hier-
om zegt-men een afzonderlijke vrede met Frankrijk tè-fluiten, :
en BEVERNINGK kreeg ten dien einde bevel, om den--Koning" van
Frankrijk in zijn kamp*van Wetteringen te gaan begroeten,
alwaar hij den 30 meij 1678 k w a m , en door de vriendelijke wijze.op welke hij'ontvangen wierdt, geen twijffel oveiliet of jnen zoude de vrede treffen;, ook bedroog men zig niet-in die ver wagtïng, wan t zij wierdt - op, den-1 o augustus 16 7 8 getekend tusfen Frankrijk en de Verenigde Nederlanden; waar na BEVERNINGK met een ge wensten uitflag als Middelaar handelde, om op den 11 feptember ook de vrede tusfen Frankrijk en Spanje te doen fluiten» Insgelijks bewerkte hij een traktaat van • vrede en koophandel tusfen Zweden en hun Hoog Mdg. 't welk op den 12 oftober 1679 wierdt getekend.
Het was na zo vele roem-
en' belangrijke onderhandelingen tot gelukkige uitkomften befiuurd te hebben, dat BEVERNINGK ten laatfien het genot van de dille levenswijze erlangde, waar na hij zedert langen tijd zo vurig gehaakt hadt; hij nam ten dien einde zijn verb lijf - op het huis Qud-Teilingen, anders' Lokhorst genaamd, dat hem in eigendom behoorde, en ~ een .klein uur gaans van Leijden is afgelegen.
Op dit aangenaam buitenverblijf, fleet hij zijnen
tijd ten grootften dele met het kweken van allerlei foort- van Plantgewassen, die hij uit de vier werelddeelen wist te verzamelen.
D a n dit aangenaam en onfchuldig tijdverdrijf, kluis-
terde hem egter niet zo flaavs, dat zulks hem.belette,
verfchei-
ïchëutóffö W f t 'vanden dag af.te 'zonderen-,
teroefFeningen over te geven; 'öok'iiam hij met 'een «ongemene fcorg'èfi-ijver
zijn ,post ais Curator 'van het Hogefchool «watn\
Op zékeren 'morgen-bezig zijnde *met het doorfniiffcien iet Handfchïiften 'van de beroemde Bibliotheek door ÏZAAK VOS» SIUS • nagelaten-, 'dfe kort 'geleden/-voor 'Hollands.Hogefchbot gekögt:was'; .'gevoelde hij ene'rilling doorzijn gantfe lighaanr, bier op «flapte bij 'in -zijn --koets, 'reed -naar huisy -en wierds :
door'een koofts -bevangen., die Van
het graf nikte.-: -Hij" wierdt te, Gouda begraven , in 'ene'kapt 1 'van- St^Jans keft, doorhem zei ven uit marmer doen vervaar* digen-; waar ;cp -nadeihand In 'een zwarten toetileen*, dit -uitmuntend vererende graffchiift door; den iHoogle'raat 'GR^VICS •gemaakt,'öp'last van zijne naastbeflaanden "is gebeiteld :• H I E * ?RÖNIïvIUS VAN B E V E R N I N G K , 'Theüwge Toparclm^Sciifr :
'tb*-* l-{füdex- £önjul Goudanus-*- -In Coiifesfu:pwe^óte Qrd.;gen. '-a> 9
'fesfor.
9
-Idem 'aliyUoties/extra^rdin^
yjErario. prafeStus.
-Bèlgkce faderam
Lyc'cei- BatdvorUin 'curator.
:
tin Hifpdfi:
('derat.- -Belg. -finibus regundis adjutor. -Lugntüs~]WiiHELM0
'IJL i&
texxrdtit datus.- Westmmafterihm^CUnain II., "Bredam -Aquisgrav
:
•nim\; •Bruxell'as^ Madr:ttiim- Colontdm
;
t-a'd Gall, item'Regem,Wettene -Morinorwn cajlra hajïe?item ctm r
r
ipótesjtate res componendi. misfus. , ^Ad Ccefarem \>ero ^kjignatus Qra-toi\ >te 'nifi''perfe&a-nUnqüam/reverjuY., *'De >fn. ximi jpraterea imm'enti -rebus-doml, -de 'amicitiisiparandis-'& fmeribus 'pangendis 'fo:
'i is\ •a.Peiria Patribus 'pas firn ^ -felicit er -'confu'ius
'adhibïtus»
ïJSFdtns 'Gouda xxv. -April MDCXIF. McrtuUs 'Tneilingce -xxx/Oc:
(
~4ober MDCXC. Satur diononm. Hoe ••Moimmenio <e-oi:di:ur? ct>M (
l
Qpüm'a''Ml& fortltnantmqueJbci& .JOHANNA'LE GIIX'OI*, *2«;a Am9
$el. xr Maij -MDCXXXV.-mortua-'Xvïi ïeptemb. M D C C V L 'BANATa
tfANTES
OfcÉIAÖ'MEOA-
'Deze 'Staatsman ds getrouwd .geweest aan JOIMM^AX-SGIC* ILÖN'J- geboren te -Amjleldam den 11 meij -itSgyj'zijndö gefpro:
;
•$en 'uit 'een voornaam gëfTagt I n Picardw\' 'doch 'waar bijhi] mimmer "kinderen beeft 'verwekt. f3 vj.
-%$Êt
56"
BEVERNINGK.
Dat
(HIERONIMUS
VAN)
BEVERNINGK: een uitmuntend en bedreven Staatsmafr &•
geweest, zal niemand ontkennen die der waarheid hulde doet; en hier in Hemmen zo wel de Franje als Nederlandje Schrijvers overeen.
Hij- was fchrander,
arbeidzaam,
vaardig en vlug
van cirdeel, en liet nimmer het behartigen van een zaak daar hij mede gemoeid was varen, welke hinderpalen hij daar ook bij aantrof; ook is hij altoos wel geflaagd in.de handelingen, die hem werden toebetrouwd.
Sommigen merken alleen ze-
kere or eenparigheid in zijn gedrag a a n ,
als een gebrek»
Veelvuldig zijn de fchriften welken de lof van BEVERNINGK verkondigen.
Ik zal mij alleen bepalen, tot het getuigenis, 't welk
WICQUEFORT van hem geeft, en hier in beflaat: „ HIERONI„ MUS BEVERNINGK is onbetwistbaar een der eerde
Mannén
„ van de Verenigde Nederlanden geweest, betrekkelijk het vak „ der Negotiatien.
D e Had Gouda die het behalven dat aan
„ geen kundige onderwerpen mangelt, heeft herri verfcheide„ nemalen i n de vergadering der Staten van Holland en Gene„ raliteits kollegien als haren Gecommitteerde gezonden, en ^-hij"neeft altoos ten vollen beantwoord ^ aan 't geen men „ van zijne fchranderheid koste verwagten.
Het was BEVER-
„ NINGK die i n 't jaar 1654 niet OLIVIER KROMWEL het traktaat floot, bij 't welk de vrede aan de Verenigde Nederlanden
5 )
„ werdt gefchonken; 'maar welke vrede bijna enen binnenland„ fen oorlog'zou verwekt hebben; doordien ingevolge het beN
3> S P 3
v
a
n
fhmmigen, de belangens des Prinfen VAN ORANJE
, 'er niet naar behoren bij waren in acht genomen. Holland i n
39
't bijzonder was zodanig voldaan over dendienst dien hij haar
„ bij deze gelegenheid betoonde, dat zij hem den post van The3
, faurier generaal, dat i s , van eerden Minister der Verenigde
„ Nederlanden bezorgden.
Daar is geen zo moeijelijke zaak,
„ of hij wist die wanneer hij zig daar op toe wilde leggen, ten einde te brengen.
Verlangt men 'er bewijzen v a n ,
5
, behoeft men ilegts het traktaat, *t welk bij in 1666,
?
, den Bisfchop van Mmfler te Kleve floot, te raadplegen; en
met
„ niet minder gelukkig is hij te Madrid geflaagt, betrekkelijk M
de belangrijke onder handelingen over
de provintien van , Flaari $
B E V E R W Y K . ( B A R T H E L ' VAN)
57
r
fa , „ ^ , , „
Flaanderen. Dat zijne pogingen nïet te Keulen zijn gelukt, moet men eerder toefchrijven, aan de verkeerde geneigdheid der geesten, é n aan de flegte oinflandigheid der zaken, als aan zijne handelwijze, die zig altoos met de zelvde kragt heeft (taande gehouden. Ook heeft men aan hem de gehele vredesonderhandeling van Nijmegen toevertrouwd; en hij is het dien de Staten b e n o e m d e n o m dezelve ;bij den Koning van Frankrijk nabij Gent gelegerd, ten einde te brengen. H i j ., heeft een afkeer gekregen, tegens de bedieningen, zo dat i n , plaats dat anderen die zoeken, hij ze ontvliedde, liever op , het land in de eenzaamheid zig zeiven willende bezitten, , als het verdriet te'voeden, dat hem de behandeling van za, ken veroirzaakte, en dat zeer dikwils voor hem zei ven niet „ minder lastig was, dan aan die genen welke met hem te han, de^en hadden. O m het karakter van den Heer BEVERNINGK .te fchetzen, zoude 'er een andere pen nodig zijn dan de , mijne, om reden, dat alle de delen daar van nauwkeurig „ onderzoekende, :men zal ontwaar worden, dat behalve- s i s , kleine ongelijkheid in zijn humeur, ^er^me^duJ^nxj* oitft „ gevonden , of de fijne fchaaf is 'er cv~r gegjan. ~ ~ ~ ~ THURLoés Papers, V o l . I. p. 30.9. 369. V u l , II. p. 7. 4 ^ , Lettres D'ESTRADES , T o m . V I L p. 141, 1^58, 1 7 4 * - ' ^ w , Mem. &? Neg. de foPaix de Nhnegue, p. 407. WJCQUEFORT, Traité..de V'Ambassadeur, Tom.- lt p. 443. B A Y L E * Dia:en. edL de 1730.,Tom. I. p. 545."-'L; v. AITZEMA, Z*ken van S?« en 3
3
5
3>
3
5
3
3
3
5
3
Oorl. III.
D . bl. 8 1 4 - 8 1 $
T i 9 4 . V I . D . bh
27 enz.
i M ,
Mercur. 1673. b l . 13. 125. TEMPLE, Memmen, hl 540-542. Brieven van DE W I T T , I I L D . . b l . 310. WALVIS, Btfchr. van 'Gouda, b l . 314-^16". WAGEN., Vad, Hifi. X I I . D . b l 130. 257. 259. 279, 280. 313. 315- 337- 341- 36> 4-19, 42a. -XIII. D . b l . 245. 247. 423. 468. X I V . D . b l . 108. 244. 3<5o416. 460. X V I . D« b l . 130. Levens van voorn. Mannen en Vrouwen, I V . D . b l . 199. BEVERWYK (BARTHEL
VAN),, afkomlTig uit een aloud
sdel geflagt," het welk In Noord-Kennemerland heeft te huis geD 5
pQQïd;
s
g
BEVERWYK.
( J A N VAN)
boord,; c'n waar van QTGER -of OGIER VAN BEVERWYK, ïliddcir van ' t ' E , Giaf, Raad en Hofmeester van Graav JAN VAN E G MOND , Stadhouder van Holland, is gehuwd geweest met AAG£ SCHAART; Heren KORSTIAANS dogter, die i n 1404 Schepen te Dordrecht was.. Onze BARTHEL een zoon van DIRK VAN BEVERWYK en ELIZABETH DIERT,
huwde den 10 feptember. 1.584 met MARIA
SOOT VAN WKZEL,
en flierf in 1615;
tile drie zoons en drie dogters: w a a r v a n iTraks nader.
nalatende de vel gen-
1. JOIIAN VAN BEVERWYK,,
2. .FILIP VAN BEVERWYK, trouwde
MARIA 'TIIIENS, on uier? in ïó'15 zonder kinderen na te laten.
3. DOROTHEA VAN BEVERWYK , hadt tot haar "ceiflen
man,
ADKIAAN DE JONG, en is na zijn oveilijden getrouwd
.gev/eest met AREND B O O T , zonder dat een-van beiden kinderen bij haar heeft verwekt. huwde
den
SCHOT, en
'30 feptember, heeft
die in 't
'z'jii geilorven.
Vlisfingcn *, -SUSANNA
bij haar verfcheidene kinderen vei wekt.
5. -ALCÏD VAN BEVERWYI-:, WALEN,
4. NIKLAAS VAN BEVERWVK*
1642 te
jaar
tro'awde met Doktor .GOMARUS
ÏÓ\;Ó", weinige uren^ na 1 elkander
6. KORNELTA VAN 'BEVERWYK, is gehuwd ge-
weest -aan ADAM DIBUETS , uit een oud en aanzienlijk Gek iters geflagt gefproten.
Hi] was flads Doktor te Dordrecht, en
in 1648, en 1649 Raad aldaar.
H i j heeft enen zoon, JOHAN
genaamd, 'benevens drie dogters, KATRINA, MARIA en ADA* -HINA verwekt, hl.
M . BALEN, Befchrljv. van .Dordrecht^
982.
B E V E R W Y K ( J A N VAN), oudfle zoon van BARTEL on "MAHÏA BOOT VAN WEZEL-, wierdt geboren te Dordrecht clen -1.7 •november 1504.
Hij leerde de griekfe en.-latijnfe talen .onder
opzigt van-GER. Jon. Vossius, die toen ter tijd ïleilor der triv i a l e fcholen van die ftad was. , Zestien jaren bereikt hebbend e , zondt men hem naar Leijden, alwaar hij. .zig vlijtig in d# frai]e letteren oeffende onder DOMINIKUS BAUDIUS en.DANIËL HEINSIUS, horende tefFens'de lesfen in de medicijnen van PIETER PAUW en EVERHARD VÖRSTIÜS.
'DQ fterke zugt cm zig
BEVERWYK.
( J A N VAN)
Verder in het vak der-Geneeskunst te bekwamen, deed hem na een verblijf Frakrjk
van vier jarenLeijdeiz
verlaten
v
om naar
te gaan, hier cèffende hij zig onder de bercemdile
Hoogleraren, welke toen ter t/1 te Cacn,
te Parijs en te
Montpellier, de medicijnen leraarden, en .het was in die laatstgenoemde ftad, dat hij.lesfeu. n a m , van JAN VARANDS en FRANS RANCHIN.
Vei volgens reisde hij naar Padua,
alwaar
'de bei.efTei.iug der medicijnen teen ter tijd op het iJemigst bloeide, en maakte hier gebruik, van de lesfen, van RODERHC FONSECA, SANTOR. SANTORIÏ.. JAN BAPTIST SELVAGGIO en JAN DOMINIKUS SALA; waar na hij op dit ïlogefchool tot Meester In de vrije kontien en Doktor i-i de medicijnen wierdt bevorderd.
Van Padua verreisde hij naar Boulogne, en oeilende do
praktijk ondtr geleide van FABRITIUS BARTOLETTI , dien hij enigen fterk
tijd
in het bezoeken
genoeg gevoelende
van zie-en vergezelde.
Zig
cm op eigene wie'.en te diijven»
welde in hem de-natuurlijke zugt op, om naar zijn vaderland te rug te keren; "dan op de reize derwaarts, hieldt hij zig nog enigen tijd te Bazel op, alwaar hij FELIX PLATER cn KASPEII BAUHINUS bezogt;'van hier trok hij naar. Leiren, te maken met THOMAS FIENUS Dordrecht < wedergekeerd,
om kennis
en ERYCIUS PUTEANUS. T C
gaf hij zig aan de praktijk over,
waar in hij ongemeen wel Haagde, en ook reeds in 1625 tot flads Doktor en Lector in de Heelkunde wierdt aangeftcld. Twee jaren later wierdt hij Raad, in 11531
Schepen-, en i n
i637 Weesmeester ; ook is hij verfc'-eidene malen wegens Dordrecht afgevaardigd ter vergadering van de Staten van Holland. Onze BEVERWYK, na gedurende een tijdvak van ruim 20 Jar e n , de praktijk met zeer veel roem en geluk, uitgeoeiFend te hebben,
wierdt kra k en flierf den 19 januarij 1647,
nog
maar 52 jaren oud zijnde ; hij wierdt in de Hoofdkerk te Dordrecht begraven, m ene kapel aan Sc. Barbara toegewijdt. Men
leest dit volgende gra&chrifc op de zark gebeiteld, die
2ijne" rustplaatze
bedekt:
BEVERWYK.
45a
( J A N VAN)
Mc medendiy fanitatis regula, Salus fahiïis civium,• vitce artïfe'x, Mortis fugator fedalus, viiïor face, Scriytis fuperfles ipfe poft mortem fibt^ ,J)ordrechti Apolh
Miculapius jacet.
DefunfliQ lubens meerensque pofuit DANIEL HEINS1US. JAN • VAN BEVERWYK is tweemalen getrouwd geweest"; zïjïi eerde vrouwe was ANNA VAN DUVERDEN,
dogter van M r *
KORNELIS VAN D u VERDEN , Schepen te Utrecht en Hoofd fchout van Amersfoort, en van JOHANNA VAN VOORT , uit bet geflagt van LOKHORST; deze vrouw flierf den 26 augustus 1624., zon* der hem kinderen na te laten; bij-hertrouwde hier op den, 2 december 1626,
met ELIZABETH DE BAKKER, dogter vaft
W I L L E M DE BAKKER/ Schepen 'te -^Zierik&ee, en van JACOB A DE W I T T E , bij wie'hij agt kinderen verwekte; waar van "tt In 1Ö77
flegts nog drie "in 'eleven waren; twee dogters, na-
melijk A N N A , getrouwd aan JAN DULLAART; en MARIA, die BLASWS VAN HAARLEM ten marine heeft gehadt; voorts een> z o o n , WILLEM' VAN BEVERWYK genaamd, die flegts 'ene dog* ter verwekte bij zijn huisvrouw MARIA VAN DE KORPÜT; dus heeft BEVERWYK geen mannelijk oir nagelaten. Dat
deze
Geneesheer
een
doorbedreven
en
fchrandet
man i n de beoeffening van zijne konst is geweest, zal nie» mand betwisten,- ook was hij daar 'te boven een keurig liefhebber van de ftaije letteren, en in de kmnis der oudheid: zo
diep doorgedrongen, dat KORNELIS BOEY van hem ge-
tuigd, dat de gantfe fchat van de ïchriften van oud GriektrMnd die door de alvernielende tijd gefpaard, voor ons is bewaard gebleven, door hem ïs gelezen en herlezen.
Dat hij ijverig
werkzaam is geweest, getuigen zijne menigvuldige fchriften, waar van wij bier ene optelling laten volgen.
1. Epiftolka
queestio de vitte termïno fatalï, an mobüi? cum doBorum refponfts. Bordr, 1634. 8vo.
D e tweede druk hier v a n , wei twee der-
dg'vermeerderd, is te Leijden i n 4to. rn 160
uitgekomen; voorts
BEVERWYIL
( J A N VAK)
voorts in 1651 op nieuw vermeerderd.
M e n 'kan dit werkje*
iiiet rangfchikken onder de nuttigde boeken die BEVERWYK: heeft uitgegeven, maar met dit, al is'het vrij aartig en heeft 2. De exeilenth Estninei fexits*
het meeste gerugt gemaakt. Dordr. 1612. in iimo.,
zijnde mede i n 't nedercjuits gedrukt»
onder den tijtel: © a n be ttjKnimndjeijöt bei himlmï^m
D i t werkje wierdt door B E -
VERWYK uitgegeven, om ene galanterie aan de geleerde ANNA MARIA SCHUURMAN s te b e w i j z e n / d i e aan hem verfcheidene brieven heeft gefchrcven. ELZEV. 1637. ' 127/20. m
fmgidaris;
3, Idea Medicina veterum. Lu^db*
4. De Calcido renum
cum Epiftolis
vsjicce, liber
confultationihts magnorum
Lugdb. ELZEV. 1638. in i6mo.;
virurum*
dit is insgelijks in *t neder-
'duits gedrukt, onder den tijtel: ^tcenfmh/ aentogfcnbe ben CDtfp:onck/ tcgcfecnen/ 't boorftemch/ cn cfjcncfcn ban ftmi m gtabgtf*
5. Montanas i*.ty%cpu*$, five refutatio arguments
rum, quihus MICHACL DE MONTAIGNE impugnat ncccsfitatem Medicince. Dordr. 1689. iniimo. s
In 't nederduits: ^Bctc-hai/
oftetocb3rlc05itl0eban MICHIEL DE MONTAIGNE, noüöifaMïjcfifiept ter 45£nce$taif?c
t&mip öc?
6. <S>e :?>pacnftije fer*
3ce£/ ofte bcr0rfyfungc en &cfc|j$biH3e ban hm &tiiwffi:t)U
/
tugfcljm bc gjeote koningen ban $cr|hï cn jèpanjen/ terjén^ fce berbonbe <Ê>riefen cnöe «fóeöcrlanbcr£. ®c*br. 1639. m^tcr. 7. ^efcfepins. ban ©óArecftt of fejm ban ï M a n b / met platen. <E>ö|br. 1640. UI 4ta.
8. CLAUDII.SALMASII, Interpre*
ta*io Hippöcratei aphorismi LXIX. Sell. IF. de Calcido, Adduce fuut Epiftolce duce JOAN BJEVEROVICII, Lugdb. 1640. in 12mo.
M. D . , quibus refpondeiur,
9. Exercitatie in Hippocratis Aphorisl
mum de Calcido, ad CLAUDIUM SALMASIUM. Lugdb. i6/\.ï. in 12712(7.
10. © e n ï?erto0& ban Mba xnj. ©o;br. 1641. iti
I2U10.
11. ^cfjat Der (Be^nbïjtljbi en <©ngcsonö[je|jfct / ofte
«5cucc?&onfïc ban be &khtm/
hertiett niet fyflovim/ enbe
fcopcre platen/ aU coh niet berofen ban te ïjeere JACOB CATS, -Bibber/ &aebtpenfionari*? in ïfolfanöt. Ilmfb 1660. m 4to. i£
© a n be tölatito^c&uijt ^o?br.
1642. in 121110.
'JntradU&io ad Medkimm Indigenam, Jive de 'AvrafKU*
13.
fingul rivm
BEVERWYK.
( V I N G E N T D I R K VAK)
tium regionum: 'Lugdb. 1^44.
^
121110.
In 't neder-
duits: 3[nCcytmi^> tot bc t?oflan&fc C>cncc^nuöDcïcn / ofte ïtojfc öericijt öat clch ianöt ÊÖCHCCSÖ öccft tot enöerijcnöt imn fict ïeben cnfcc De £cfontIj££jbt ba* •Stntooontar£\ in' 121110.
14.
Bpijiolkce Qticestiones, C«?M Doct&rum refponfis. Rott. 1644. *ö"<55. s?r 8vo.
Ook zijn alle de nederduitfe medicinale werken van
onzen Schrijver, waar onder behalven de cpgenoemden nog Behoord, ene ^ t ö a n b e f ö i f i öbcr bc pcgt/ «©cfejcfc ?KT ©ut* l&Mhmpt/
en H o f tói* ïjrcl^on^t / bijeen gedrukt in 1656 in
folio en 4 to., te Adifieldam bij J. J . SCHIPPER , onder de tijtel van : 3üle be © c r f e n / $o fci be MtUcïjnt/
aïé tfïjiYweic/1-an bc
ïfetT JOAN VAN BEVERWYCK , out .Scljcpcii bcr fla^i* &o?brcdjt. ——~«
T . MAGIRÏ, Epoi,y<nolog. KONIGII,
Bibl. vet.- c3° wov-
voc. Eplft. ARN. BÜCHELII, *;I Sy/og. £p. per ANT. MATTJ-I. edlta LXIK
j . F . FOPPENS, 2?J7/J. Belg. p. 5 8 0 , 581. Cato/.
BÜNAV.' Tom. I. p:* 1085.
B'hl
1. p, 455.
Tom.
A . HALLER, Bihli.th. BJanic*
C. SAXI, .Onomast. liter. Pars I V . p. 325,
NICERON, Mem. m Hommes ill. Tom. I X . p. 110-116. PAQÜOT, Mem. litter, des. Païs-Bas. T o m . X . p . 116-129. ADR. PARS,
Naamrol der' Batavife en Holl. Schrijvers, b l . 158. 305*
BEVERWYK
( V I N C E N T D I R K VAN), ook van Haarlem
%
gebijnaamcl, na zijne geboorteplaats in een groot dorp, twee. uren van genoemde ftad ge.'egen, alwaar hij het eurfle levens* licht in 1481 befebóuwde; was een Geestelijke van de orden der Predikheren.
Hij heeft te Parijs in het klooster daar van *
als Alumnus Cf kwekeling zijne jeugdige. JetteroefFeningeii verrigt; is vervolgens naar Leuven verhuist, alwaar hij op den 13 October 1517,
tot Doktor in de Godgelceidheld werdt be-
vorderd j vervolgens is hij geweest Inquifitenr over het bisdom van
Utrecht,, en Superieur of Opperde van het kon vent, der
Piedikheren te Haarlem.
Hij flierf i n het bloeijendfte zijner
jaren, den 4 augustus 1526. VINCENT
was. een gcflagen vijand van den zagtzinnigen
ERASMUS, die hij in een boekje ondier den verdigten naam van ^AXANPJSR uitgegeven,, op ene fchandelijke wijze uitmaakt, voor
BEYËMA. ( B E i l N A I l D U S )
L E Y E R . (JAN D E )
foor ongeleerd, uitzinnig.en lengenagdg;'ERASMUS heeft zig; op ene mannelijke wijze, van dezen vuigen laster verdedigd, i n zijne Epiftolè,
L i b , X I X . Ep. *X3\ 9 0 ' & 1x3; hem ajdaa?
te regt noemende, Pcrfóiacisfmus- obtrectator. Onze BEVERWYK heeft ter persfe :nnmerkingen
bezorgd . en met eniga ?
verrijkt: Op».? PETRI DE P A L U D E ,
Pciiiarcks
in libmm III. & ° IF. Sentenliarum. Par if. 1514. hi
flkrofil.
folio. . M e n kan niet ontkennen , dat hij ce n kundig cn ge;
leerd man is geweest; dcch van een wrevelig en cnverdraaggaam
lataktor,. 't welk inzonderheid in zijn gefchü met - E ^
BAMaus hv het klaarfte ANDR.,
7>iï>Z-
daglicht wordt geleerd,
p. 3 0 3 , 301.
FOPPENS , BibL BJg. p. 1157-
J. F ,
JONGHE, 'Dcfolaia Batavia,
Domjnkam. pag. 66', 67. 133* 34» I
Tom.
— ' V A L *
84.6. £? & t . 104.
PAQUOT,, Hifi,
littei\
V I I I . p,. 156-159,.
B E Y E M A ( B E R N A T I D U S ) , oïrfpronkelijk een Fries, doch onderfcheiden van der XVIde eeuw.
BEYMA
> moet gebore?\ zijn voor 't midden
Z i g door het beoefenen
der fraije lette-
ïen een naam gemaakt hebbende, wierdc hij tot Rcv5lorvari de latijnfe fcholen in Ar Hage .waarlchijnciijk in 1585 aangey
b e l d , en behieklt die post tot irï 1590, toen hij tet opvolger kiceg FOLKERT VAN WESTERVOLD.
M e n heeft van BERNAR-
D S ESYEMA .in druk • : t!ijtlcirjghjgfcc ober Ijct ïjo^cïvcbl Icmicn?. V ïfarx 1619. Ü M 2 ° . jp. 192.
j&su
MEUESII,. Atfonz Bat
K
PAQUOT, Mem. litter. T o m . I X , p. 148,
149.
' B E Y E R ( J A N DE) , geboren in bet kanton .Bern i n Switzerland in het ileedje Arau h\ het jaar 17055 ging i,n zijn jewgd naar Holland en hieldt zig veelvuldig te Anfieldam o p , alwaafr hij gelegenheid kieeg om bij den beroemden PRONK de teken•};onst te leien, waar in hij zig zo vlijtig beijverde, dat hij een goed meester is gewerden, hebbende ene grote menigte van gezigten van f t e d é n , k a s t e l e n en oude gebouwen, in.'t land i
van Kleef
y
NamenMasiricM
ütrecliï getekend.
%
Gelderland, cn het fligt van
Vervolgens ging hij in het dorp
Fierüngs-
wonen, zig dps zomers vlijtig bezig houdende om voor de
BEYEREN.
(JAN
VAN?
de boekhandelaars en konstminnaars te «tekenen, welke teke* ningen hij dan des winters te Amftekam bragt, en zig ruim deedt betalen; ook was hij om de treffelijkheid van zijne konsfc cn voorbeeldig levensgedrag, van een ieder die hem kende geacht.
D e tijd van zijn overlijden'is mij niet gebleken, maar
i n 175T was hij nog i n volle
fleur.
J.
VAN
G O O L , Au
Sclmiwb. der Schilders, II. D . bl. 199. BEYEREN BEYEREN
(JACOBA), (JAN
VAN)
zie
JAKOBA.
, zoon van fJertog
oom van de ongelukkige Gravin
JAKOBA
ALEREGT
en
, wierdt in 'c jaar 1 3 9 0
nog zeer jong zijnde, Bisfchop van Luik.
Bijstere beroerten
wierden 'er door hem in 1417 geftookt; men hieldt hem niet zonder reden verdagt, zijne nigt
JAKOBA
van het bewind te
willen ontzetten, en hij zogt zig met geweld tot haaren voogd op te werpen; geen beter middel, om dit heilloos ontwerp t© verijdelen, wisten de Edelen en Steden te beramen, dan do Gravin in een tweede huwelijk te verbinden; ten dien einde liet men het oog val'en op .Hertog
JAN V A N BRABAND
, niette-
genftaande hij haar volle neef was; ook wierdt deze egt verbintenis in 't voorjaar van 1418, Het
in 's Ha ge voltrokken.
was omtrent dicn.zelvden tijd, dat Bisfchop J A N den
Geestelijken Haat vaarwel zeide, cn zig in het huwelijk verbond met hem;
ELIZABETH
V A N LUXEMBURG
, ene volle nigte van
en de gefckiedenis getuigd, dat hij zulks hoofdzakelijk
deedt, om in het bezit der goederen van
JAKOBA
te geraken;
ook was de Keizer hem gunflig tot het bevorderen. van zijn fchandelijk ontwerp, cn verlijdde hem bij opene brieven met de graavfchappen Holland, Zeeland en Henegouwen, waar van hij ook niet lang draalde, den tijtel van Graav aan te nemen. (
Noodwendig moest zodzvAg bedrijf vijandelijkheden verwekken, ook
ontftond 'er een bloedige krijg door, die merendeels ten T
nade e van vrouwe
JAKOBA
gevoerd wierdt; 't welk haar deedt
beiluiten, het oor te lenen tot bevrediging met haren o o m ; ook trof men eerlang enen zoen te Woudrichem, in februari} des jaars 1419.
. Gioot waren de opofferingen die deze ongeluk*
BEYEREN.
( J A N VAN)
^
Itikkige* vrouwe bij dit vredeverbond genoodzaakt was te doen,, dóch ëgter'wierdt 'er hare toefland niet wanhopig door, door* dien de meeste Hollandje lieden getrouw hare zijde bleven aankleven.
Schoon nu dit verdrag tusfen haar en
JAN V A N BÉYE-
H E N , wederzijds zeer plegtig op de Euangelien was bezworen, fchroomde egter de laatstgemelde n i e t ,
om het opentLjk te
fchenden; want niet alleen matigde hij zig meer gezags aan dan bij de zoen was bedongen, maar zelvs viel hij de Gravin op nieuw vijandelijk aan, en noodzaakte haar de wijk naar proband te nemen» Zig dus meester van dt' bewind gemaakt-hebbende over Holland en Zeeland, wendde hij nu ook zijne ogen naar Friesland, om aldaar den baas te fpelen; te dien einde koos hij. dé zijde-der Schieringers, en ging met hun ecm verbond aan, waar bij zij hein voor Heer aannamen, en twee-groten vlaams van ieder huis, benevens *t rëgt der munt en tollen, toeflonden. ^Van zijne zijde "beloofde h i j , hen tegens hunne" vijanden te zullen befcheimen, en bij de oude vrijheden, door aan hun vergund, te zullen handhaven.
GROTEN
KAKEL DEN
Ten einde
zijn woord geiTand te doen, zondt hij-enige manfchappen naar Friesland, die te Makkum gelukkig Haagden , doch uit de Lem* mer verdreven wierden.
Jritusfen floot hij een verbond met
de Groninger Vetkopers , en ontving. 50 vette osfen van hun ten gefchenke. N a enige andere bedrijven, overleed J A N V A N BEYEREN
in 't begin van het-jaar 1 4 2 5 ,
niet zonder vermoe-
den van door vergif van kant geholpen te zijn, onzeker of deze euveldaad "gepleegd is door van
Vliet,
"MARGRIET,
JAN
een zijner gemeenzaamfte
VAN WOERDEN
, Heer
vrienden, of wel door
Gravinne weduwe van Holland.
Zijn lijk wierdt
in 's Hage in de Jakobijner kerk, zonder enige pragt bijgezet. U i t het voorgemelde blijkt eigenaartig , dat de karakterfchets van
JAN VAN
BEYEREN,
in genen opzigte een bevallig
tafereel voor het oog oplevert, maar wilde men die>fchetzen, daar toe fombere kleuren dienden te worden gebezigd,
Ook
getuigen de Gefchiedfchrijvers, dat hij Jigtvaardig was, nors €n wrevelig in zijne verkeiing, ene onverzadelijke Staatszugt III,
D E E L .
E
a>
KYERIJNC1L
(LAURENS)
- f e a t . » erx vurig dorstte naar grootheid; voorts. z!g.weinig fceundb
om
da heiligst^aangegane verbonden te- fchenden
h
wanneer- zulks .niet zijne belangen llrookte.. D i t laaide getuigenis wordt onder meer. andere gevallen ook ten .vollen, bewaarheid;, door zijn loos.cn ondeugend gedrag, dat hij".met. zijne Jeugdige nïgte, de bevallige, doch met gefladige ramp* fpoeden woriteiende, Gravinne JAKOBA- heeft gehouden, < WiNSEMiüs- .en. SCHOTANUS., Kronijken van Friesland'. M-
480, 579. 580* 592. 595-. 612. 622,
SÏUS,. Eïjlan j.aarh.M.. 625, bl
626. 427,
629. 428.
633Zie
* Vos-
£38, 639ook
W A G E N . , Fad.
Hift. I I L D *
J A K O B A VAN B E Y E R E K
B E Y E R L I N C K ( L A U R E N S ) . , .-Aartspriester te -Antwerpen> wierdt in die flad -geboren in april 1578. BEYËRXÏNCK
Zijn vader
fdg-van.Berge nopzoom^ en de zoon of neef van XINCK
y
ADRTAAN?
een welgezeten Apotheker aldaar, was hei JAN
komBEVER-
een aanzienlijk Burger van die flad, welke "er den
15 maait 1550 Rierf, nalatende ene weduwe genaamd; zijne moeder -was
KATRINA. V A N
gronden zijner letteroefeningen leide
ANNA
EYCK.
LAURENS
DE
BIS
D g eerfle
in zijn vader*
Had ^ onder het opzigt der Jefuiten; waai' na hij de fludien vaarwel zeide, orri zig aan den koophandel over;te - geven; maar een aangeboren trok tot het beoefFenen der weten fckappen in zig gevoelende,- liet hij vervolgens JKEEVA
MERKUUR
voor M i *
yaren, en begaf zig naar het Hogefchool te
Leuven,
alwaar hij met:zo veel vlijt de. wijsbegeerte .en godgeleerdbeid beoefende, dat hij nauwelijks het' geestelijk 'gewaad hadt aangetogen,
of men maakte hein Hoogleraar i n de digtkonst
en.welfprekendhcid in het kollegie van de Vaulx. gen tijd in die hoedanigheid voorgelezen hebbende,
Hier enu bedankte
hij-voor dien po°t, in tusfen met de pastorie van Herent, een uur van Leuven ten noorden gelegen, begiftigd zijnde. Bij de herderlijke werkzaamheden, die hij^ al Ier vlijtigst waarnam, veegde hij nog die van 'lesfen in de wijsbegeerte, te geven ^an de jonge Geestelijken van Bethlehem, ene abtdij van reguliere Kanunniken, nabij zijne pastorie gelegen.
De Aartsbi**
BEYERLÏNCK.
èisfchop
MATTH.
HOVIUS
(LAURENS)
van zijne verdienden ondërrigt, be-
noemde hem tot Coadjutor van den Aartspriester te Leuven i en in 160$ wierdt hij tot Licentiaat in dc godgeleerdheid aangenomen.
In dat zelvde jaar riep hem de Bisfchop j o n . M i *
jUEus naar Antwerpen, en betroawde, hem het opzigt over zijn kweekfchool;, vervolgens. bezorgde hij hem- een Kanunniksplaatze.in-de hoofdkerk, en maakte hem Aartspriester van het diflrift en .vervolgens van de ilad Antwerpen.
Het waarnemen
van deze bedieningen, gevoegd bij den letterkundigen arbeid van.onzen Schrijver,. knakten .op ene ongevoelige wijze zijne gezondheid, en rukten..hem ten laatften op den 7 junij 1627 in \ graf, nog maar 40 jaren oud zijnde.
Hij wierdt betreurd
van alle,-die hem gekend hebben, want hij hadt de kchting van groot en-klein verworven, en zig bemind gemaakt, door zijne gulle en aangename verkering, befebanfdheid en goed ge* drag.
Antwerpen verloor in hem, een der ijveiigfte~ên deugd*
zaamfte Geestelijken, die zij bezat in een tijd, dat de beide :
Mogendheden met den besten iütflag -de handen in een Hoegen , om 'er de goede orde, de wetenfehappen en de godsvrugt te doen beerfchen en bloeijen.
Hij is in de St. Thomas
fcerlc. begraven, daar men zijn jongde verblijf met een zerk gedekt ontmoet, waar op het volgende graffchrift is gebeiteld: D , O. M . S. L A U R E N T Ï U S BEYERLÏNCK, Antverp. mus litterisqne excidtus Lovanii Philof&
Tlieolog. haufit; ad Ssminari
curam hue evpcatus, prxfuit, &-fecit bene; hujus -cedis 'Canonicus ^ Llbr. CenfGr dijlritlus primum, dein urbis Archipresbyt*, nev 9
non S. R. E. Protonoiarius ; tot muniis preeclarè óbitis, contia** ïiib* fcriptis facris £f profanity vitce innocentia ,* at que in Dewm %
jietate,
apud 'civss
extern clarus., Obiit 7 jun.
M.DC.XXVIL
tetat. 4 9 . Zijn gewone .zinfpreuk was: Currite ut comprehéiï* dafis. Veelvuldig'heeft
BEYERLIKCK
gefchreven; het yoornaamfte
door hem uitgegeven werk, 'veert tot tijtel: Magnum Thea%
irum vitce humance $ hoe eft , renim divinarwn humanarwnque fyiu tagma Catholicum, Philofophicum, Hijioricum cff Dogmatic um &c« Cakiu Agripp* apud
ANTON.
ARNOLD
E z
HTERATI ,
1631* V U L VoL
BEYM'A*
tl #fe
feljf^
1
&
£ # $ H WJ/
wierdt deze verzameling herdrukt HUGUETAN,
en naderhand-' nog te Venetien "in
\ fezg 5707^ beide drukken, ook in V I I I delen,; i n folio, ?t43?; wor^t 'er zeer* weinig werk van dit boek gemaakt* en it XZPfcx v/ant het bevat ene- verzameling' van godgeleerdheid feXÖ&^enis-, ftaatkun.de
en wijsbegeerte,
>
zonder, de. mrnfï$
^pd§. onder een geflanst 3, opgevuld met onnauwkeurigheden ea $je:tige. zaken * waar i n men geene andere dan gemene dinger p n t m e » ^ PR waar in de verhandelde zaken niet naar behoren Wêfi gfëw&f* SPch tiit den grond opgehaald.
D e zedeïeer be-
-|b,a£ meer dan de helft van heü geheel ; en men ontmoet 'er J
ÖiPgeri | n , dfe men er gants en al niet in zoude, zoeken, ate •gnder. §fc,fefêp. een lied aan g?,an,^ . he£
fe
toegewijds.
BACCHUS
Om kort-te»
infqlata d.herbe d'ogni forte.. Y a n de overige
$ijn,e?- werden, meestai ingerigt tot $igting en onderwijs zijn $er~ gejqofsgenpten , vindt men' ene optelling bij YAL.
£NDR.,
BUL Belg. p, (5I8--.620.
WMt fepulcralia', p. 3 5 8 . J . F . P^QUQTJ
PAQUOT*
SWEERTH,
Ml-
Bibl. Belg. p. 8 0 4 ,
FOPPENS,
Memoir, litter, l o m . . Y I U * P*. 4 3 7 - 4 4 ^
B E Y M A , Van dezen naam zijn twee geflagten fn de proving %\§ va» Friesland bekend, het ene uit den Adelfland, en het ^nclere tot de Patricii of Eigenèïfden behorende, • Het ^r/r^
a
tdat reeds in de voorgaande eeuw is uitgeftorven, was uit de -H§t"e peijeW} te , # r a » gelegen, afkomffig. é§U ïeeds overledenen- 'oud Raadsheer MANIA,
M&S, VAN
aan den Beer J , Wv
Volgens beiigt van.
En.
T E WATER
IVTAPJUS V A ? * B U K -
medegedeeld, uit de
yerzarnejinge van kwartieren, gefchrevejv door
HEEMSTRA,
is onder de X V I kwartfeien van
E|si2^C:A, huisvrouw en naderhand weduwe van BQSIIUISEN,
GJ
FEYQ
ANNA
VA??
FILIPS V A N ,
ietman van 't Bild, en overleden in 1652, ook
de, naajn en iret wapen van
BEYMA
voorkomen c31 .Ier de kwartieren van
? gelijk die. beiden ook RELN
POPMA,
te Sneek*
Ju hjt légister der Edelen in Friesland, gemaakt bij den Hertog
VAN
SA^EN»
in het jaar 1505, wordt mede gemeld
LwoWEp.» B E Y E M ^ vmv van men mede bij
WJNSEMIUS ,
SJOERD
Chmu
Friesland^ 'bk 40 }\ gewag géittaakt Vindt^ t i l ¥i)
£et#
den Semijver OOK nog tan anderen dezes geflagts * $Ts bf bh 187 » 3 hadteen broeder* LtEuwE genaaiid* welke Mèdf groot voorftandér der vrijheid was en veel deel lik& aan d i ÏOifeiijke vetrigtirtgen die i n het 'ohftuïmigê fcijdvali Waar i n feSJ leefdev Voorvielen.
V a n hét 'twèeie geflagt vafi dizèii M M $-
*t Welk Verfcheider-ê gi-öfe Mannen èah het V&dëH*h<J 'gefehonlên * die tot ciefaad zö wel Va'ft 3hét 'Stk$t$b$ïïiw& als geleerdheid hêbbeïi Vërfbekt-, zijn
In ïéVijn* J Ü L M
M A f f n V s 'VAN BÉ^^",-Secretaris 'van de Adfaïialifêit te JÏaf* ifogefr* b£nev£:rs £i',h beide zonet; > 'COERT LA.MSE&T^S VAÏÜ' JJEÏÏÏA* -gebör'eïi den 5 fèbrüarij 1753^ een maft dfg.'kïg VSft :
£ijn vroegflè jeugd af aan, bijzonder op ïièt vafe del' géffiViS* tëenisfen van i i j n Vaderland heeft toegelegd, bij VèifchèUêVtë gelegenheden z i g als een vmig verdedigëi* van flanelvi Vil)? heden en voorregoen manmoedig heef*, i n dé brësfé pïtóclc %h in vele opzgten z % gedureffcte fcettijdvais ^efca
tel
l^pf
feeeft beroemd gemaakt-, en zijn naam oVtff ga^ts të^opM^Wf klinken-; en EBUARD MARIUS VAN BEYMA, geboren één <> jü* ïiij 1755 ^ eerst lid Van 's lands Keken kamer ih -FriMani^ e l fa
Ï793 lid van de Cönjlitrierènde Vergadering y teffi&fefi&M*
0? hét Bataqffche Volk in V B E Y M A ( C O È R t VAN)* uft déri Ëï^elfcfen ffeïBr* « » 'zo'oii van LAMBERT en ELSSE NEDERBÖÉ* dogteï van CoÊkf KEDERHOF * Schepen te L-ecmvhnkn, is. gehoest ÏWntènièeètè? der Domeinen van Friesland; hij trouwde deH 4 "èiïgüslul ;
1650 met ANNA VAN VÏERSSEN, bij wié hij ^riéfcftdgïêS Wekte; r . JULIUS VAN BEYMA? geboren té éeeVMrMti&iï § 7 jamiarij 16541 was Kollonel van dé isfanterij "ê"n KèülliTaöteï Van Embien; hij huwde met APOLONJA VA» SMÏ&ÏA* hij wï$ hij vijf kinderen heeft verwekt;
21 MATTHYS VAfc S B ^ A >
geboren te Lemwarden den 23 'ó&öber 16551 hèétWh *fd$r %
We gehadt AmA JAKÓBA jbs VSTES * daar jhij iïtfè hvë&£rtn htf i e t i f t geteeld,
|* EISKÉ VAN BEYS*** gèbt)rSii ïl è « f i »
?o
BEYMA.
( C O E R T VAN)
BEYMA.
( J U L I U S VAN)
den i 2 - a p r i l 1659; heeft tot haar eerften man gehadt VANVIERSSEN,
LIVIÜS
Kapitein.en L t . K o l l o n e i van de infanterie; en
huwde ten twedenmaie met
HESSEN
V A N SMINIA,
Seaetaris
van de provintiale Rekenkamer. B E Y M A ' ( C O E R T V A N ) , uit den zeïvden Ham, een zoon van
JULIUS
en
APOLONIA
V A N SMINIA,
van de Admiraliteit te Harlingen. 1716"
te' Leeuwarden met
Kingma
9
KATRINA
, bij wie hij een zoon,
JULIUS
verwekt, thans nog in leven. 1748,
V A N GHEMMENICH
toe
die zonder kinderen te hebben voortgebragt is over-
leden ;. waar na hij is hertrouwd met GA
is geweest Secretaris
Hij trouwde den 3r meij
PETRONELLA
MATTHYS
COERT
V A N IDSÏN-
V A N BEYMA
heeft
overleed den.29 October
en zijne overgeblevene weduwe den 14 november
1770. BEYMA-(JULIUS
VAN),
een zoon van
JAN VAN
BEYMA,
i n 1560 Burgemeester te Dokkum, wierdt geboren in genoemde flad, omtrent het jaar 1539.
D e fcindfe jaren, afgelegd heb-
bende, werdt hij naar Groningen, gezonden, alwaar hij onder opzigt van
REGNERUS
FREDINIUS
zijne eerile leiteroefreningen
verrigtte, en grondig in de latijnfe en griekfe talen wierdt onderwezen; van hier ging hij naar Leuven, alwaar hij enigen tijd in de regten ftudeerde, verders naar Orleans in Frankrijk, daar hij in 1564 de waardigheid van Licentiaat in die. wetenfchap bekwam.
In Friesland te rug gekeerd, liet hij zig onder
het getal der Advokaten optekenen, en oeffende de praktijk voor hét Hof van Friesland te Leeuwarden; dan dit'duurde niet langer dan tot in 1567 , .toen zijn bloedverwant N
BEYMA,
SUFFRIDUS
om der godsdïenstwille in hegten is geraakte,
c f wel
tot i n r s 6 8 dat de Spaanfe dwingelandij en vervolgzugt, een Ieder die den nieuwen godsdienst aankleefde, waar van onze
JULIUS
een vurig belijder en voorffcander was, noodzaak-
te het land te ruimen. _ Hij trok naar Wirteiïberg, alwaar hij gedurende een tijdvak van tien jaren, opentlijkde regten leraard e ; waar na hij in Friesland te rug keet de, en kort daar pp, Jiamentlijk 'den 20 juli) 15So aan het Hogefchool te Leijden tot bui-
(JULIUS VAK). ^buitengewoon Hoogleraar in de regten wierdt "beroepen., >gees üwee jaren later,-den 21 augustus 1581, .fesforaat wierdt veranderd.
'in een gewoon-pro-
Vijftien jaren Jang nam 'hij deze
Ibediening met de uiterüe*vlijt waar, en to: zulk-eengroot ;ge» moegen der 'Opzieners van de Akademie, 'dat zij twee df !
driemalen zijne weide aanzienlijk 'vermeerderden; w a s r T O M ) in de zelvde hoeda' igheid den 3 april 1596 'te Franèker wierdt 'be.oepen, daar t i j ook den 11
meij .na, >toe trok-, doch ;nies
j
Sanger verbleef dan op het einde van -maart des 'volgenden ijaars, dat hij als Raadsheer i n het 'Hof van Friesland wie'rot /geplaatst.
Kortftondig was
-egter xleze
zijn laatile loop*
"'kring*wartt na ene ziekte van weinig dagen, rftictf Ifaij 3L*!°üwardcn., zeer godvrugtig en met .ei.e lij,/zame ibedaardbeï^. den 15 junij 1598»
Op de zerk die zijn-flofrelijk deel -bedökt^
Ueest men het volgende graffchrift uitgebeiteld': JULIUS A 'BSYMA Juris -con/ukus et •'aeguï.^ Ob Christi nomen puljus in exilium? ijnd? procul pat) la (Celebris :Vüeberga docentcm xAudiit, et tnziis obf up facta JietiU Jludiity -et 'Leida*; èt decora':n Franequzra, <et ipfa Trijia docioris yoctbus -cbftup'At 'Tandem Judlclo fummo prcefe&us 'honove Magno, jus patrice dixitet occubuit* tQbiit Leovardice Jin, 15.98. junii «15. tBEraA 'is niet alleen een--gebeerd, :rnaar teifens .een ;z£gr tbraaf 'mensch geweest-; zijn -zedelijk rkaraktcr inzonderheid,, •was uitmuntende.;
hij was :eèn ijverig '.vocrfrander vstn deXi
sgodsdiensc, eiTprailde met veie christelijke deugden., De :zinipreuk., waar -ven hij'bij gelegenheid wel-eens gebruik mwhte? }
-was": Mors 'tv.a, 'O-riste, wJhi vim efi, yictona^ regmm,
JLsfa
9
\mea morm, fangiiiie vivo'tuo. H i j huwde, in Ï 582 .aan SE
G ADEM A
, '-ene dogter van
JOHANNES
Jüj drie kindexen heeft verwekt-, 'als-; j
t
X.AHJ3EBJÜ5,
hij w}g
IÏKA TITIA -vim 3?;:?*
mrA, 'gchuwt te ULeevwardeu ~m£i 'OERXACUS ?/E?J?TXÏ.
?
ancestor der Ikloostcrgcederen ^:e '-Gronden> 2, JCITAK •E .3
-Rent^ urn
BEYMA.
JBEYMA)
(SJOERD V A N )
was in iöZ4 Advokaat, voorts Burgemeester te
Lccé
warden, en medegedeputeerde Staat van Friedand; hij trouwde den 4 julij OA,
1624
te Leeuwarden met
FEMME
t
3.
en heeft twee kinderen nagelaten.
VAN.-REINTIN-
LAMMERT
VAN
1
wierdt in 1615 te Orleans tot Doktor in de regten ge-
BEYMA,
promoveerd; was in 't jaar 1619
Secretaris van Oostdongera-
deel, huwde den 16 junij van dat zeivde jaar met PERHOF,
ELSKE
NE*
wierdt vervolgens Secretaris der Gedeputeerde Sta-
ten van Friesland, en ftierf in 1658. D e fchriften die men van dezen geleerden man, door den druk heeft gemeen gemaakt, zijn: föciata cum collega, in 4to.
HENR.
SCHOTANO
1. Disputaiiones Juridical, opera editce. Franeq. 1598.
Ter welker gelegenheid, dè geleerde
272 Au/pk. doneft. Ou VI. pag. 210. dum erat, cum
SCHOTANO
U L R . HUBKR
,
heeft aangemerkt: \Hic
gravitate morum,'pmflantia ingenii et
asfuiditate laborum, fumma contentione, fed absque fimultate, eertavit.
Cujus rei habetur argumentum , quod' Jurentuiein publicis
disputationihus pariter exercuerunt; quarum volumen, Sociatis laboribus, non magis in doctrine , quam concordice tefiimonium ? publicaverunt.
2.. Commentaria in varios Titulos Juris. Tracta-
tus de Mora. ^ De nfura.
De eo quod intereft.
mentaria in Tiiulum fie Verb, ftgn. et Reg. Jwis, Moderamine inculpate Tutelce et de Legiüma. zijnde de beide laatfte zoon
De Fcenali jiipida-
Et de Dividuis et Individuis. Leov. 1645. in Atc.
tione.
LAMMERT
3. Com*
It. Tractatus dp
Leov. i6/].g.Jn Svo.
werken na zijnen dood door zijnen
uitgegeven.
-
U.
EMMIUS , ^
P.er. Friftc.
Hift. lib. 29. 31. 36. Academ. Leydenfts, p. 8 7 , 88. S W E E R T . Ann. Belg. p. 497. PENS,
VAL. ANDR.,
Bibl. Belg. p. 781. E . L .
$(5~92.
PAQUOT,
BibL Belg. p. 598. J. VRIEMOET,
Mem. litter, p. 144-148.
P.
F.
FOP-
Athen. Friftac. p. WINSEM.,
Chroiu
van Friesland, p. 538« 542B E Y M A ( S J O E R D V A N ) , afkomftig uit het adelijk geilagJ» van dezen n a a m w a s een der ijverigfte voorftanders der vrijheid die immer Friesland heeft voortgebragt, ook mede een ondertekenaar van het verbond der Edelen, waar toe h'j ook
2EYSSEL* ( J O O S T
VAN)
73
géene moeite fpa'arde, om anderen zijner' landgenoten over te halen; en, om daar zo veel te beier in te flagch, verzogt en verwierf hij van Graav RODE
EODEWYK
V A N NASSAU
en van
BREDE-
, een nederduits affchrift, door den Graav zelvs onderte-
kend, daar nog een berigt in de hoogduitfe taal was bijgevoegd , waar na de Friesfe Bondgenoten zig hadden te gedragen.
Naderhand ontwierp
fchrift, .ten huize van
BEYMA
nog een bijzonder verbond-
PIETER BERRIUS,
dene Edelen onde.lchieven werdt.
dat ook door verfchei-
Toen de zaak der Edelen
en vei dei e vcorftandeis der vrijheid in 1567, gang begost te gaan, wierp zig
BREDER ODE
den kreeften
in Amjleldam, waar
bij zig B E Y M A met meer andere Friefe Edelen zogt te vervoegen; doch bij hunne'komst aan de Rad, werdt hun de ingang daar van belet; hier op genoodzaakt zijnde te rug te keien, werden zij door den fchipper verraden; en het ichïp v/aar' op zij zig bevonden, op ene zandplaat geduurd*, v/a^r op zij vast bleven zitten, en ten proije van hunne vijanden overgegeven;
BEYMA ,
GALAMA
en een groot aantal andere
Friesfe Edelen tver op in heg-ten is genomen zijnde,
wieróen
eerst naar Harlingen gebragt, vervolgens naar Vilvoorden of -op het kasteel Rappelmonde, en eindelijk te Brusfel gevangen gezet; alwaar
BEYMA
benevens zijn mede landgenoot
GALAMA
bij vonnis van den Raad der Bercertens, aan welks hoofd zig de bloeddoritige Hertog
VAN ALVA
be von dt,
veroiróesld
werdt om onthalsd te worden, met verbeurd vei klaring hunner goederen.
D i t heilloos vonnis wierdt op den iilen jimij ten
uitvoer gebragt,
en zijn hoofd op een paal geplaatst,
waar
aan zijn lighaam werdt gehangen. SJOERD V A N B E Y M A
GA,
bij;wie
is gehuwd geweest met
JELTJE
hij een zcon heeft geteeld, mede
naamd, die Faandrik is geweest onder
BREOERODE,
zonder getrouwd geweest te zijn, overleden is. Fad. FUJI. V I . D . b l . 127. 211. 232. 277. T E R , Verb, der Ed.Al. BEYSSEL
(JOOST
BOTTIN-
SJOERD
ge-
en die
WAG.,
J. W , T E WA-
St." bl. 183. V A N ) , gefproten uit een
Ë 5
aanzienlijk
bur-
SEYSSEL. (JOOST
\my
burger geüagt te ^ f a » wierdt omtrent t midden der XVd& ?
eeuw in die ited geboren.
N a zijne eerfte letteroefeningen
l e h einde gebragt te hebben, ging hij naar Leuven en leide z l g in /ondfl)heid op de regtsgeleerdheid toe, wierdt ook met r
veel lóf in 1474'Licentiaat in die wetenfchap.
Voorts be*
paalde van Beyssel zijne ftudierk niet alleen tot de regten, •maar leide zig ook toe op de poëfij, devweifprekcndheid en de vdj^begeeite; vervolgens kreeg hij fmaak i n de godgeleerdheid^ volgde dien met lust op-, zonder 'er van afgetrokken te worde; 1 door de beflommeiir.gen, welke noodwendig den huwelijken iftaat vei zeilen, jen
kwam
-Zijne bekwaamheid wierdt hogel 'k geroemd
ter Oren van den
Aartshertog
Maxtmiliaan ,
Hoorns Kon.'ng^ die hem or.der 't get;al zijner -Raden plaatfieC H e t 'greotfte gedeelte van zijn leven bsagt hij te Aken, doors « n leefde in een nauw verbond van vriendfchap met ^ A r n o l d B o s t i ü s , H e r m o l a o B a r b a r o , den A b t T r i t t i e m t i k , IIuj)OLPH Agric-ola, en meer andere gcleeuie -IVTam-en, die al<e 1
•groteUjks zijnen lof hebben vc\Lor.( ^i; welke 'deer T h ï t i e r
b u s verzameld is in een aanmerkenswasrdigén brief, gedagtekend Muien den 8 juli] 1505-
A g ^ . ' c o l a , in EpifL ad Rarbi-
rianum. l novemb. 1482,
noemt E e y s s e l . huiamsjimum £ f
•ornpthfimum hominem, &
ormr.isntiim frljarim, omnisque em~
ditionisi waarlijk, een vrij uitbundige loffpraak. v a n zijnen dood, die niet voor 1495 i s onbekend.
W i j hebben
.volgende werkjes,:
;De ware tijd
kan zijn voorgevallen,
van Beyssel onder MdQitn
.de
M . T u l l i i C i c e r o n i s , coiverjï, commen»
itarius de Cfa'htiano ambku*, Uest
}
de FetMim mtestk münentw^
gedrukt-zonder jaargetal nog naam van plaats.
D i t 'boekje be-
gint'met deze woorden: Etfi 'tibi omnia fuppetunt., Tiet is ene navolging der verhandeling van C i c e r o , de Tetitime Confula* tus\ '2. Rofacea tria Corommmta in honor em Anrue<
9
Jefu; in treurzangen, .Ant. 1495-
Lovan. 1623.
in
Mar ice <£?
nmo.
•Gesta Fiandrenjiam lib er unus. 4. De optimo genere.Mnficorum^ Jiber .unus.
5.
Orationes, EpiftolfB
Epigrammattt. —
TRIIPEMII, Scriptores Ecclef. c. '941. ed. FABKIC. p. 226, -£w£EkT.^ Ann. jfirjg. j>. &90.
VAL. ANDR,„ BikL Belg. ;pag.
m 227,
S H E E M of B E H A l v L ( S E 5 A L D ) B I B A U T . ( W I L L E M ) 590.
BibL Belg. pag, 762. '
J. F, FOPPENS,
PAQUOT,
jy Jfos,
iter* T o m . V I . p. 349-352.
B H E E M of B E H A M ( S E B A L D ) , van Neurenberg .gcbocrtig, daar hij in 1500 het eerde levenslicht zag, was een tref-, feiijk Schilder, vernuftig Plaatfnijder in hout en koper, en zeer
kundig' Etzer. ' Daar zijn verfcheidene koperen iplatQn
van hem in *t licht, die grotelijks door de liefhebbers geacht worden, doch zeer zeldzaam t e bekomen zijn.
In houtfnede
heeft hij bijzonder uitgemunt; en onder-anderen, enige kleine bijbelfefiguren.met een quarto tijtel 'ervoor uitgegeven ; vooits een groot getaf kapitale prenten, die inzonderheid bij de Hollandje konstkenners
gezogt woiden.
SEDALD,
die in 't jaar
15 50 te Frankfort is overleden, heeft twee • broeders gehadt HANS
en
BALTHASAR,
geweest.
dat ook beide kondige Plaatfnijders zijn
K . v.
MANDER,
Leven der Schilders. 1. D .
b l . 36. .
BIBAUT (WILLEM),
kwam omtrent bet jaar
1484 te
Tlel, een vlek in 't midden van Flaanderen ge'egen, ter wereld.
Zijn ouders dien ijk bemiddeld waren, zonden hem na«tr
Leuven om te duderen, zo dra hij negen jaien hadt beicïkt. Doordien hij een verwonderlijk goed geheugen hadt, -en een doordiingend verdand, maakte hij grote vorderingen; begaf zig nog zeer jong,zijnde naar Gent, zienlijk Heer geplaatst, wiens
en wierdt bij een aan-
kmderen
hij' onderwees,
en
door zijn bezadigd gedrag en vlijt cesze'vs achting verwierf. Hij hadt een fchoon vcoruiczigt, om' door de gunst van -zijnen voorftander
fortuin te maken, toen een ongeval hem
•aan alle die violijle verwagtïngen deedt'vaarwel zeggen.
Op
een dag namelijk, dat hij bezig was om onderwijs te geven, fxoeg de blLem in het ve tiek alwaar hij leraarde, mishandelde enige fchoiieren, en verfchrïkte hem dermate, dat hij gelofte deedt Kanhu'zer Monnik te zullen worden, indien het Opperwezen zijn leven behieldt.
BI3AÜT
het gevaar ontko-
men zijnde, volbragi zijne gelofte i n een Karthuizer klooster bij Gent, vervolgens wierdt hij in aanmerking van zijne verdien-
f
BiÖAUT» (WILLËlvft
v
riténftön
en bekwaamheid Prior in het klooster te Qèmftiïdefc-
ie:g i en vervolgens in 152,1 tot Generaal van zijne 01 den aan* ge l e i d ; welke beiangüjke bediening hij omtrent d®nkn
jareft
waai nam, en den 34 april 1535 in den ouderdom van 5© jaren ftièrf. O m een denkbeeld vaü
BIBAU'T
zijnen prediktrant aan önz©
lezers te geven, zo laten 'wij hier een grappigèn trek u i l een zijner fermoenen volgen, dien hij op M'agdakna dag aari zijne toehoorders opdiste, en dóet MARVILLE,
„ goed wijf,
dus verhaald wordt.» „
den geléérden MARTHA,
VIGKEUL*
Was' een zeer
rara avis in ter'ris, béflierde hare huishouding
„ buitengemeen w e l , was zeer godvrugtig, en fcheptö groot behagen in hét aanhoren van den heiligen dienst en predi* ^ katièn; maar
MAGDALENA
hare zuster was een Coqqètte *
, een liefhebfler van 't fpel, een babbelaarftör> en die haar
5
j , tijd fleet met lanterfantern r i
Intusfen Üelde
MARTHA
al wat
in haar vermogen was, te werk, om hare zuster tot G o o
n te trekken en tot andere gedngten re brengen* ten dien einde faeiebat benam fociam,
zogt zij zig in haar gunst t é
^ dringen; en ten einde haar niet balorig te maken, veinsde ?
, zij hare were ld fe geneigtheden toegedaan te zijn; zo dat zij
M b b
5
wetende welk een groot behagen
LEENTJE
J n een wel ge-
maakt mansperfoon en fchone taal\ fchepte, zij haai' won*
, deren van de perfoon en predikatiën onzes Heren verhaal* de, ten einde baar op ene behendige wijze over te haleil
3 )
„ om hem te gaan horen*
Deze vond gelukte,
V
MAGDALEN A
door nieuwsgierigheid aangedreven, ging'er "na toe,; doch „ te laat komende, zo als doorgaans de grote dames doen, om zig zo veel te beter te doen bekijken, maakte zij vrij „ wat geflommel, en over de doelen heen klimmende * plaat* 5
, fle zig in coiifpettu Domini, vlak over den Prediker, en be*
„ keek hem met een fchaamteloze vrijpostigheid regt in zijn M
wezen/'
BIBAUT
heeft in druk uitgegeven: Sermores;
Qmtiwies capitidares ad Frutres, de vitce fpritwlis proféttu.
Erfi
1539? .Daar zijn nog verfcheidene andere drukken v a n , waajr van
de beste is die van Antwerpen, bij
JAC.
MEURSIUS,
1654* k
BIDELOZ, (GILLIS) s
Jh 4tou
Ook heeft men van hem insgelijks i n £ latijn, enige
Epigrammata en andere verfen. p. l o r , 102.
Dor ML
Jtln Belg. n. .199, 200. FOPPENS,
29.
Tom.'II.
p.
BICKER,
MARVILLE,
74. zie
PAQUOT,
PETREJUS,
^MEROTI,
T t o . & Gzrto. Or<£
Melanges d'Hift. M?/;J.
T
Belg.307.
VAL. • ANDR.,
BibL Belg. p. 392.
VIGNEUL.
—
Biblioih. Cartus. 117^120. S W E E R T .
/ t o n Tom.
£?
VII.
BIKKER,
B I E J E L Q Z ( G I L L I S ) , geboren in 1702 te Luik,
en geftot*
december 1751, na gedurende 23 jaren lang dq
Ven den
onze lieve- Vrouwe Kerk bediend, en gants jLz«£ door zijne voor* beeldige levenswijze 'en bereidvaardigheid "tot den dienst van; zijne natuurgenoten, gefligt te hebben. • M e n heeft na zijnen dood, de gedagten en raadgevingen, die hij lot bevordering van zijn eigen heil en önderrigting van fommige peifonen aaj? 2yne zorgen'toevertrouwd, heeft gefchreven, onder dezen tij* tel in 't licht gegeven: Receuil dHnflrv&ions tres Jolides, & de iratiqiies chretiennes par feu lid. G .
BIDELOZ,
e c< Liege. 1755» f
in rz°. D i t boek ^ademt van voren tot agteren , een tedere $n welgegronde godsvrugt, het is geen voordbrengzelvan een geleerd man; maar van enen Priester, die met ene hartelijke^ pedrïgheid, ingevolge de grondbeginzelen van zijne belijdenis, de zielen aan zijne befliering toevertrouwd, tot ène zalige beüagting van goede werken en deugd, zoekt op te wekken en aan te fporen. Het afbeeldzel van
BIDELOZ,
ontmoet men i n een fraije kq*
peren print, met deze onderfchrijvmg: R. Dqininus PELOZ ,
EGID,
BI?
olim ecclefice Bar. D. M. in Glano prope-Leod.- Presb. eè
ftic., etfi mortuus, vlvet, Fuit Mc humillimus, in oculis fiiis, verus SS. Sacrament L adqrator, B, M. V. ciiltor, pro animabus fiurgantir flus interce for, Concionator cordi moven f, Cpnfesfarius egregius, ad mJlem usque ïndefesfus. Obiit 16 Xbris. 1751. cetat, $0. Presb. et Vic. 23. SepL in diüa ecclef. Tom. I X .
p,
PAQUOT,
Mem* litter*
5 6 , 57* BID-
-ï®
E I D L O O . ( G O V E R T of G O D E F R I E D )
BIDLOO
( G O V E R T of G O D E F R I E D ) , wierdt geboren
te Amfteldam den 12 maart 1549, uitMennoniten ouders, zijnde zijn vader ook FELZERS,
genaamd, en zijne moeder
GOVERT
ene dogter van
L A M M E R T FELZERS
Collegium-Medicum te Avfteldam.
GOVERT
?
MARIA
, Infpe&or van het na zijne eerde let*
tercefïeningen verrigt te hebben,"gaf zig met veel ijver aan de find ie der Genees-, Ontleed- en lïeelkonst over, met dien uitflag, dat hij "er tot Doktor in wierdt bevorderd, en in ió*8<5 tot Profesfor van die wetenfehappen in "V Hage werdt beroepen,
Z i g hier de gunst des Prinfen
V A N ORANJE
hebbend©
weten te verwerven, die kort hier na den vermaarden togt naar Engeland ondernam, werdt hem in 't jaar 1690, het af* gemeen opzigt over 's lands Gasthuizen voor de gekwetde cn kranke foldatcn opgedragen; en twee jaren later vertrouwds hem Koning
WILLEM
insgelijks, het opzigt over de Gasthuizen
voor het Engels krijgsvolk.
In 1694, wejdt hij tot Profesfor:
der Genees^ en Ontleedkunde te Leijden beioepen, en in October des jaars 170'r tot Lijfarts Van Koning
aangëileld,
WILLEM
in welke hoedanigheid hij zig naar Londen begaf,'doch egterniet veel dienst gedaan hoeft, doordien die Vorst in maart dps volgenden jaars overleed.,
BXÜLOÖ
hadt den Koning in zijne,
laatile ziekte nog bijgedaan, doch begaf zig na's Konings af> lier ven 5 wederom naar Holland, alwaar hij zijnen post van -Hoogleraar op nieuw aanvaardde, dien hij met veel vlijt cn geHadïge werkzaamheid in het iTuderen, en mede in het bereiden van ontleedkundige voorwerpen waarnam, tot op zijnen dood toe, welke te Leijden voorviel in maart 1713,
toen hij den
ouderdom van 64. jaren beieikt hadt Onze Hoogleraar huwde, met
HENDRINA
KTSKES,
en heeft
een zoon nagelaten, die even zo als zijn vader was genoemd
?
en geweest is AdvokaaL en Fiskaal van den Hogen Kiijgsraad; deze nam ten vrouwe,
ALEXANDRIA
SCHALTFR,
d gter van
een Burgemeester- te Haarlem, waar -bij hij vier kinderen, een gpon en drie dogters heeft verwekt, BIÜLOO
is een geleerd man geweest, en doorkundig in ve*
fcrleiie takken van wetenfehappen; daar bij was hij de eerfte
. B I D L O O . ( G O V E R T of G O D E F R I E D ) . ^Ontleedkundige van zijnen tijd; ook was hij een
y$
beoefenaar
van dë..latijnfe en nederduitfe d'gtkonst, en Haagde 'er dikwerf niet ongelukkig in
en dat hij onvermoeid werkzaam is ge**
wee^t, getuigen de menigvuldige fehriften die hij heeft nagelaten .de.i
y
en waar van wij h;er de optelling van ,die welke öoox druk zijn gemeen' gemaakt,
laten v.olgeru
ï. Aimoriïa
J:n:::aai Corporis in C X K Tdbulis per G . BE LAIRESSE ad yivur \ t
Jciineaiis dcmonjlrata
?
vcterum recentiorumqve inventis, explicata,,
fdiirimisqiic hactenas non-detects iljiifirata., Amft* 1684. io zeer groot folio,. Tot deez' tijd toe, hadt' men noch geen zulke grote, noch zulke fchoue. ontleedkundige platen 'gezien, als in dit werk gevonden worden, en zij zijivmet de zorgvuldlgfe nauwkeurigheid gegraveerd; in een woord, het is, een der pragtigfte' werken, welke men • in dat yak van heeft.
wetenfehap
Het is naderhand ook in 't nederduits vertaald, en in,
1735- te Utrecht gedrukt^ 2. -Disfertatio de antiquitate Anaiomcs etc. Lei]d. 1694.. JD'r. Lelde. 1695.
Z^Omh
in funerc 'FAULI HERMAXTXTI, Med.
4» Vindlciaz quarundani Dell -eaf.onw.n Anato-
mlcarum centra ineptas Aniniadverjiones FR. RVYSCEIX Proleet» A'tiat* Chhurg. ei Botan. Leydce. 1C97. in \to. L
RUTSCH in zij-
ne Anatbmifche Brieven, vei fcheldcne. der befchi Ij vingen , die BID'LOO dertien jaar te voien in zijn grote werk hadt gegeven, J
berispende, wieidt de Hoogleraar er knorrig over, en antwoordde hem in dit werk, waar in hij hem vrij onbefcheiden handeld, en, hem zei re voor onkundig in het vak der enticedkonst uitmaakt.
5. GUILIELMUS COWPER, Crhiinis
Llttcrarii
citakis coram Trihunali nobilisf. amplisf. Societaiis Eriianno-RcgL?, Leijd. 1690. in %to. D i t iïuk behelst een zware befchuldiging tegens M r . COWPER, Heelmeester te Londen, en lid van de K o n , iYlaatfchappij. * BIDLOO onderrigt zijnde, dat COWPER bezig was zijn groot ontleedkundig werk in 't engels te vertalen» fprak 'er hem over in een reis die hij naar Londen deedt, en boodt hem aan, ingevalle bi] dit voornemen most ten uitvoer brengen, om hem verfcheidene vermeerderingen, en aanmerkingen die hij zedert de uitgave van zijn werk gemaakt hadt, te willen mededelen; doch COWPER verzekerde hem, dat hij zulks
&
PIDLOO.
(GOVERT
of
GODEFRÏED)
zulks niet voornemens was; voor reden gevende, de latijnfe taal niet
genoeg bezat,
dat W
om zulks te onderne-
men> Intusfeii liet deze 300 exemplaren der platen van B I D LOO'S
werk in Holland opkopen, waar op hij op verfchei-
dene plaatzen zeer netjes met de pen letters van aanwijzing liet fcbrijven, ten einde de verklaring die
BIDLOO
'er van ge-
geven hadt, te veranderen, 'er bij te voegen, en dikwiis te bederven.
Ook liet hij een Engels tijtelblad' over het latijnfe
plakken,' daar hij voor des Schrijvers naam den zijnen Helde, en zijn afbeeldzel in {lede van dat van is waar, dat hij een enkel woord van
BIDLOO BIDLOO
plaatfle.
Het
in zijne voor-
rede gewaagt/en aan't Hot van 't werk', enige weinige pla» ten heeft bijgevoegd; doch
BIDLOO
betuigd, dat'hij''er
deze
voorrede eerst heeft bijgedaan, toen hij vermerkte dat zijn diefl'ial niet ongemerkt 'zoude doorgaan.
N o g beweerd h i j ,
onwaar te zijn, dat' de figuren van het' Aanhangzel volgens de natuur zijn getekend, doordien 'er geen de minfte evenredigheid in werdt gevonden , zo als zélvs ten duideHjkflen kan \opgemaakt worden, door die genen,-welke flegts de eerHe gronden van de ontleedkonst verflaan; en eindelijk, de vermeerderingen van wel
COWPER,
dat
in zeer gemene dingen,, of
in verregaande' misvattingen beftaan.
Mr.
COWPER
antwoordde dit Huk , en befchuldigde op zijne beurt
be-
BIDLOO
van letterdieveiij, en dat hij verfcheidene fauten hadt begaan; ook gaf dit geCchll, aanleiding tot de uitgave van zijn grote r
w erk over de Spieren. 6. Ekercitationum Anatomico-Qlürurgica" rum, Decades dux. Leijd. 1708, in j\to.. Deze Verhandelingen gijn geleerd, de Schrijver voert-'er geen leerflelligén toon i n , en indien het hem fomtijds al gebeurd, om zekere gemene gevoelens te - wederleggen , zo als bij voorbeeld de beHaanbaarheid ' der dierlijke geesten,
doet hij zulks met zulk ene
grote mate van ingetogenheid en zedigheid, dat men blijkbaar vermerkt, dat hij eerder zoekt te onderrigten dan tegen te fpreken,
7.
S3|ief am
ANT. LEEUWENHOEK,
jeg todfcc men fomtijög in be feberg btt m%m
Sekten binöt.
ober öc ©iert*
'èc&apèn cn fpmtmsc
©elft 1698. in $to.
8. ïicnijl bmi ;
BIDLOO. ( L A M M E R T V A N ) WILLEM
BIE. (ADRIAAN B E )
U
III., in ïfrffónb/ met pi '0 Jfagt 1691. foL
DEN
9.r&Qxfyml bti laatjle $ie«tc en oberïijto ban III. Stcijfr. 1702. in etiD.
WILLEM DEN
1 0 . S^ichcu to acmatdbe ^po€^
telen. Sïmfï. 1712. in 4to. n . J?oe^> ïeijD. 1 7 1 9 . hi 4D3. Het afbeeldzel van dezen. Hoogleraar gaat in prent uit door E . BLEISWYK
gemeden; groter voor zijn werk over de ontleed-
konst,geplaatst, door
—
BLOTELING.
Hommes ill. T . V I L pag.< 125.
1
—
Mem. des
NICERON,
J . G . D E CüAUFEPié
Ditt. Tom. I. let. B . p. 2 9 6 , 2 9 7 . A . Bat. en Roll. Schrijvers, bl. 3 2 9 .
ANTONIDES,
%
-Nouv*
Naamrol der
PARS,
Gedichten. bL
W A G . , Fad, Hifi. X V I I . D . bl. 196.- W A G . , Befchr.
109'.
van Amfi., X L St. bh 3 3 4 , 3 3 5 . BIDLOO ( L A M M E R T
V A N ) ,
een broeder van
GOVERT,
wierdt te Amjleldam geboien den 30 augustus ' 1 6 3 8 , is een beroemd Apotheker in zijn vaderftad geweest,
en heeft. zig.
onder de Nederlandje Digters enen.naam gemaakt. van hem in 't licht:
M e n heeft
1. 3©:rïuoc£ttty Dcgf 3jC0fcfc&en
3 ®clcn. XcijtJ. in 4to»
2. ïtzbkxt
bet. bocgnamnfic «föc&cc*
lönfcfcïjc <S>ic?;tcr£ / bchcuti onber ben naam ban Pan-Foetkunu %zïpz\\ 1718,
1 7 2 0 . in 4 t o .
3- C c ö a s t c n ober *jct [elpen ^aifecn.
1722en 1723. 2 3Mcn. l i e p . 1724. en nog enige an-
dere kleine digtftukjes, benevens enige verhandelingen over de Kerkelijke
Gefchiedenisfen, inzondeiheid die der Mennos
niten; ook heeft hij uit. t Italiaans i n 't nederduits vertaald: J.
BARTHOLT,
ten (Ötkttctb
1724.
in 8b0.
door
VAN HALEN
KEN.
JïBan berfceöigö m berbeteti*. SEmjï.
Zijn portrait is in zwarte konst vervaardigd, ; ook in 't koper gegraveerd, door
Hij heeft een zoon nagelaten,
geweest is -Lijfartz van Czaar 't hospitaal te Mushuw.
NIKLAAS
PETER DEN
J . HOUBRA-
genaamd, die
I , en Opziender van
— Z i é ook J . G. D E GÈAUFEPié,
Nouv. DïB. T o m . I. p. 2 9 7 . , BIE
( A D R I A A N D E ) , Konstfchilder, geboren te Lier i n
Br ah and in 1 5 9 4 ? van enen vader die door de operatio ccsfarea of keizerlijke fnede, is ter wereld gekomen, en, op ene verwonderlijke wijze i n *t leven is behouden. IIL
D E K L I
F
ADRIAAN
leerde de konst
BIEa fEM AS DE), BÏE. ( J A K O B U S ; D&) t i j j W o u t e r Abst, onder wiens^opzigt hij tot zijn ï$t& j||f vejbleef; als,,toen^naar Parijs trok, en aldaar bij R u d o l f r
7
S^hqof, Schilder van Lode wyk den X I I I , gedmende, twee jften, »pwoonde, en, zig hier met zo veel; vlijt beijverde;, dat hij; al» een goed meester, was, toen hij op dat pas.naar Rome ^ertrokj. hier. ver bleef hij zes jaren, die hij zig buitengemeen wel. te nutte maakte, met zig naar dè bes te model en geftadig :
te, oeffenen,
N a . verloop, van dit tijdvak, voldeed, hij zijne
rpislust, en bragt drie jaren door met de voornaamfle üaliaanfi %derijte bezoeken, daar hij overvloedige flofFe vondt om,zijn ^eetlust te verzadigen, en zig hoe langs hoe meer bekwamer te, maken.
#
In 1623,
keerde hij, naar Brauand te rug, daar hij
§en groot aantal fraije pourtraitten en andere Jftukken gefchild^rd heeft, die zijn, naam beroemd gemaakt hebben.
Adriaan
hqeft e,en, zoon nagelaten, K o r n e l i s genaamd, die.Schrijver i^as-van^ het Guide, Kabinet der> Schilders. E .
Vorsterman^
heeft, het af beeldzei van den vader in 't koper gefneden, en Ifc, Q u i l l j n u s det- van den zoon.
A* HOUBRAKENJ
&!:orwb. der Schilders. I. D. b i . 152. m
B I E ^ ( E L I A S D E J , Heer van St. Peter is in het jaar i6e"4< ;
y
gefeest- Griffier van de. Finantien, bewaarder van 's Lands gefchriften, en Opziener van 's Konings boekerije tts.Brusfel, iiitwijzens ene gedenkpenning ter zijner ere geflagen; waar van, <$q* voorzijde zijn borstbeeld vertoond., met een randfehrift, behelzende, zijn naam en tijtels; en het ruggefhik ene bijekorf. i^t'verfcheidene aan- en afvliegende bijen, onder deze fpieuk: I)tilcia mixta- malis,:. He^ zoet ü vermengd met leedt, .
•
;
%ndert,
Stat. Aulic. foL itS»
G . v. L o o n , Ned. Hifioriep.^
Ili. D . b i . 52. B I E ( J A K O B U S d e ) , geboren te Antwerpen in 1591,
it-
gefeest een beroemd Penningkundige, er\ in verfche'dene an-, _(jeje, vakken, der pude. leuerkunde., buitengemeen, bedreven, 4och,die,zig, inzonderheid; üp de. kennis der oude, munten en medailjes. heeft toegelegd
en, daar.. qok uitnemend in is gedaagd. :
M e n is aan, zijnen noestigen, ondeizoeksijver en arbeid ver. :
fchul
M
BIE.
(JORIS D E )
fchuldigd: i . Impsratorwn Roman. Numismata, a ad
HERACLIUM,
in '4-to. 2. Numismata Grzcice, feu
X6i$.
JULIO
CESARE
fcrie continua ex arclietypis expresfa. Antverp*, Tahdas
Lfulam:i
Grades, • qiice ex Goltzianis haïïqnus delituerani, eruit ediditquc turn Notts, i:emque'Comment. L.,
NÖNII.
Po. 16*15. in folio.
Numismata hnperat. Roman.,. aurea, argentea, cerea, a JULIO
Ccefare, usque ad
in folio.
VALENTINIANUM AUGUSTUM.
3.,
CAJO
Antv. 1617.
4, La France mstallique, conienant les a&ions celebres:
des Roys rjf Reynes, remarquées en leurs Medailles £ ? c Parif 1636. in fol.
5. Les vrais portraits des Roys de France, tirez de
ce qui nous reste de leurs Momimens 'Sceaux }
Medailles
Par if. 1659. in fol. ' 6. Les families illuflres de la France, par les M namens des Medailles £?c. Parif. 1634. in foL
7. Genealogie-
& defente de la viafon de CROY fcfr. Any. in fol.
— — J. F..
FOPPENS,
BIE
BibL Belg. p. 501. C . S A K I , Onom. liter.ParsIV.
p. 252.
(JORIS D E ) , behoorde onder, het getal v a n die ver-
dien flige mannen, welke betoonden, te midden van de hevigile flaatsorkanen, die in den aanvang van het jaar 1580' door den trouwlozen Landvoogd. LEICESTER werden verwekt, met door ailérleijc middelen ene verdeling en fcheuring onder's Lands beiUeidcrs te (loken , door trouwe cn .vaderlandsliefde bezield te zijn.
In plaats van den onwaardigen JAEOS
REINGOUD die een vreemdeling was, wierdt onze DE BIE gedurende den loop van dit jaar tot Thefaurier Generaal aangefield; vervolgens werdt hij in 't jaar 1597 gebruikt, om de t
Staten van Zeeland op 't ernfdgfte aan te manen, tot de opbrenging van hunne quota in de ordinaris confenten, die tot dekosten van een veldleger, en de beloofde hulp aan deirKoning van Frankrijk vereischt wierden., In. alle- zijne daden en handelingen, heeft DE BIE getoond een man van beproefde vaderlandsliefde en eerlijkheid te zijn, en die zig grotelijks bij zijne landgenoten heeft verdiend gemaakt, zijnde dit het loffelijk getuigenis, "t welk de Gefchicdfchrijvers als uit enen mond van hem geven; ook was zijne onkreukbare trouwe oirzack, dat hij i n 1607,, gedurende de onderhandelingen met den loF
2
zei)
VOL
(MARKUS
DE)
BIEL. (JOHAN)
rm STffsrar, niet eensr n i verdenking kwam. ie
JEANWIN.
-bh
Tom. I. p. 2 4 7 . WAGEN
,
FA£
HOOFT, VHL
Nel D.
Negotiate Hifi. X X V . B ;
bL
183.
IX.
p.
BL 273.
1
BTE ( M A R K U S D E ) , Konstichilder, zo wel als alle D U BIF/S
? uk een aanzienlijk geflagt gefproten, heeft tot meester
gehadt," den beroemden
JAKOB
VAN DER
DOES,
een puikfchil-
der, die zijn weerga in het fchilderen van fchapen nimmer heeft gebade $ want hij wist de wol van dit zagtzinnig d i e r , zo natuurlijk na te bootzen, dat hij in dit vak der konst nog toe onnavolgbaar is geweest
y
tot
D E . B I E ilreefde hem i n
den beginne op dat edel konstfpoor rustig na, en zou hem ilenkïijk ingehaald hebben , zo niet" ene ijdele verwaantheid of 311 isfchien, jeugdige losheid, hem het beoefrenen der fchilderkönst hadt doen vaarwel zeggen, om die voor den krijgsdienst te veïwisfeïen, verkiezende liever als Faandrik het land te dienen , dan zig verder aan de edele konst toe te wijden.
De
Konstichilder J . V A N G O O L , een wel bevoegd regter in dezen, betuigd, flukjes van hem gezien te hebben, die geheel en al den zwier van zijn meesters edel konstpenfeel hadden; ja dat hij de beesten zo vast en fraij naar 't leven tekende, als deze; Ook heeft hij met 't aanvaarden van den krijgsdienst, de edele konst, tot welkers bcotfiGhing hij geboren fcheen,
niet ten
eneüialen vaarwel gezegd; want daar zijn van hem, vier boekjes in *t licht, die hij na de tekeningen van ëtst,
POTTER
heeft ge-
Iii 't jaar 1664 werdt hij als lid van 't genootfehap der
Haagje Konstfchilders opgetekend. «
J.
v.
GOOL,
Nieuwe
Schmvh. J. D . b l . 6 7 , 68. EIEL lijmeren,
( J O H A N ) , was in 't jaar ï<5i8 Sijndicus der Rad toen Prins
MAÜRITS
zig durfde veroiiloven, om iQ-
gc:x de privilegiën aan, zo als men beweerde, zig in janua* rij van dat jaar naar die Had verzeld van den Kantzier, twee Raden en een Rekenmeester van Gelderland nevens den Rigter van Fekwsn-Zoóm
te begeven., en aldaar de Regering naar zijn
zh) te vrmnderen; 'erdie genen uit verlatende, welke tegens hei?
UIESE. (BELIN)
EIESIUS.
(NIKLAAS)
3.5
het honden-van een -nationaal .Sijnode te Dordreek waven* Alle de ontflagen Regenten, werden-daar na op hun verzeeg hij
den Prime ontboden; wien zij bij -morrte van onzen JSÏ-*L
voorhielden, dat de tegenwoordige wijze van handelen jftieedt met de privilegiën; .doch de Stadho: der zulks ontkomende* p-ctesteerde BIEL uit naam der ontflagen Regenten tegens *t ;ge.ne 'er gefehledt was; zig van 't zelve .beroepende £>p de Algemene Staten; de Prins vondt egter ,niet ^geraden., 'hun protest te aanvaarden, en de zaak bleef zo als hij zs^efchfet W A G . , Vad. Hifi. X. D. h l . 107.,
— ~
BIESE
( B E U N ) , werdt door den
ind'ü
19&
Landvoogd
ALVA
-l%
3:56.7 aangöfteld, tot lid van den nieuw opgerigteni?.ar^ der Beroerten, voor welken alles, wat enige .betrekking tot de voor* :gaande bewegingen hadt, gebragt en .afgedaan .moest worden.; •dus werdt een ieder die .zig meer of min -gemengd hadt in d£ jongde -beroeiten 'er voor gedagvaard; die niet -verfcheen
>
-gelijk niemand deedt, weiv;t met verbeurd vei klaring diner 3
/goederen, die terflond aangefla^en en van 's lionings ;xvgge •beil-'erd werden,, en met ballingfchap geftraff, die men betrappen k o n , werden -meest allen ter dood gebragt* WAG.*
Fad: Hifi.
V L D , bl. 2
5 J
. 253. -april 3
•BIESIUS ' ( N I K L A A S ) , geboren te 'Gent den
5XP"*I
.leide de-cerile gionden tot de letteroefeningen in .zijne vaderi l a d , trok vervolgens naar .Leuven, alwaar hij z i g -in-de Hiedi' •eijnen -beoeffende, waar na hij VaUnce -bczogt, daar 'hi] zig met ijver op de wijsbegeerte en de welsprekendheid toelei dc, ook
-de waardigheid van Doktor in de medicijnen v e r f c r e ^
Naar 'Leuven te rug gekeerd -zijnde., -is 'hem in 15-5S'ene;Ho0g« • leraarsftoel opgedrage
-en gedurende de I^ederla^lfe .bercext^E
wierdt hij door .den Hertog T A K .ann^elteld. .Keizer
ALVA
tc tak adem ifen Redero^r
'Vervolgens naar Weuci gejeied,zijpde-$ .ten -eivd?
MAXIMILIAAN
in .ene ziekte bij te Haar;,, -.vondt -.Mi an.
.dezefiad zijn graf, en overleed aldaar den4.-april .157-2» BIESIUS
is -een"geleerd iman geweest, «die ook -Hefhelifeij
soar de digtkonst üiadt.
H i j !heeft
r
?
meestal m &en muvers
U
BIESMAN.
(KRISTOFFEL)
latijnfe ftijl gefcbreven; de werken van hem in druk zijn: i . Dcartt Dicendi, Jeu Rhetorica. Antv. 1577. in Svo.
2. Ds Republic a,
five de univerfa momm PhüofophLz, libr. IV. ib. 1556. in Svo. 3. De varietate Opinionum, libellam. Lov. 1567. 4. De UnitcrJitate, five de Phyfica atqas univerfi Natures Philofiphia, libr. IJL prof a £f carmine. Antv. 1555. 1564.
y
8 o.
4 to.
5. De Meihodo Medicina
6. Theoreticcs Medicines, Hor. II. 1558. Ï«
.Comment, in ar tem medicam Galeni. 1 5 6 0 / 2 » 8vo. FOPPENS,
»j. F,
RibL Belg. p. 900."
BIESMAN
(KRISTOFFEL),
Burgemeester
te
Nijmegen,
wierdt in die ftad geboren in 1557; zijn vader die ook Burgemeester is geveest, was JAKOB BIESMAN, en zijne moeder, JOÜKE
VAN
M E K E R S N ; hij huwde met
den Schepen
JAKOB
zijne grootmoeder
CRADA,
ene dogter van
U W E N S ; door welk huwelijk als mede door
CANTS , hij aan ai 't gene wat te Nijmegen
in aanzien flondt en tot den ccftlgcn burgeiftand
behoorde,
vermmgfehnpt was; hier door kwam hij ook vroegtijdig in de Regering, en wist zijne raadsvrienden door verftandig beleid en minzame vriendelijkheid, zódanig op zijne zijde te trekken cn
vertrouwen in te boezemen, dat het voornaamïle bewind
der zaken door hem beftierd wierdt.
Ook was hij een boe-
zemvriend wan OLDENCARNEVELD, hieldt vertrouwelijke briefv/lsfeling met hem, en wierdt door denzelvcn i n de gewigtigfte zaken gebruikt;
ook wist hij de Regeling en Gemeente zo
v e e l eerbied en achting voor dien grijzen Staatsman in te boezemen, dat zij fchoon een genomen befiuit, om geen andere dan een inboorling van Gelderland tot Ontvanger der Licenten toe te laten ; egter de door hun Hoog Mogenden in dien post aangeftelden VAN DEN BROER, goedkeurden, tenkel om dat hij aan- OLDENBARKEVELD vehnaagfcLapt was.
Als een telg, voortgefproten uit ouderlijke en voorouderlijke .(lammen, die alles voor de befcherming der vrijheid en voorrep ten van hunne ftad veil hadden,
drukte hij d:e zelvde
Voetklappen; en wist door zijnen invloed te bewerken, dat ZÏÏLIQ
-ffe genoten de zijde der drie gevangengenomen Staalsteden
B I E Z E L I N G E N » < K 8 J S T I A A N .JANSZ. ?
vm)
Hen aanVleefderr, bet gehouden; gedrag ^tëh hunnent aatiziërJè :
igrotelijks wraakten, en met'allen mooglijken'aan^rarig^en ijvtr ;
zig tegens-'het'houden
r
Oeëns beloften noch dreigementen in (iaat zijnde /om fenVïh
van'een nationaal Sijriodë Aankantteho
W i m V t ë doen veranderen, Wierdt Prins-*MAÜRITS over 'dfeSSb V e ^erfland, die ïijfiè* geweldige voornemens
belemmerde^
'knorrige, 'en^geèh middel ziende 'om het anders t e redderr^ ;
^am'hijtoëvlugt tot zijn gewoon huismiddel, Van-, 'nameritüjfc ^ëgeiis regt en privilegiën aan, door krijgsbenden Verzeld** Sfè %ègërïng zelVs te komen veranderen, 'en in ilede van z i j n e t ^-genftrevers, {lavéh ;aan;zijnen willekèurigen w i l geboeid^ Hh !
c
derzelver plaats te "hellen"; dit girig'egtér in den beginne -nifet
-zeer vlot;
want MAURITS bij mangel Van andere'dieh&gè ;
voorwerpen*, op nieuw vier der aanhangelin^è'n Vafi BJESMÏN f
'aangëileld hebbende, weigerden dezen voMlrekt om die "pogoën aan te nemen, zeggende,' , dat indien er misdaan wafèi 9
s
*;/zrj alle 'éven veel fchuld 'hadden." 'D it hadt ten'gevóTfë^ 'dat MAURITS, 'geen kanV'zrende, 'om jhet op ene andere 'wij* :
:
ze te dwingen , een Preceptor'3& la'rljnfèfcftdÉ th''fèwSSÈErï-
W i w e r 'SINGENDO^K als Raden aanftéide;'de 'efgedanfctéri S& 4
'dén wel 'eefi protest, 'vanjti hec geen 'er'gebeuid was, doch 'bet'hielp wei'nig, en de zaak viel naar 'bet genoegen van 'dërt trins u i t , zo als op 'het 'Art. BIEL 'is vermelde 'Den regterl tij3 r
Wanneer KIESMAN is geftóryen*, kunnen wij niqt 'bepalen^ \naar bet ihöet voor I627 geweest zijn^ en 'bij lieert hinderen Nagelaten. t l . Q'i. '177-
io
%eetfe
£ie Ook WAG., Fad. Hijï, X . &
5 - "197- *99«
B I E Z E L I N G E N ( K R I S T I A A . N J A N S Z . VAN), Konstfchii'der, is geboren te Delft omtrent 'c jaar h555, en was bë* toemd i n het fchttderèn van portraittèn, waar van hij de 'ge* lijken is'wonder fchoon wist te treffen; ook bezat r i j de koritfs 'cift zijne kleuren en verwen zó gepast te témperen, dat men. daar weinig zijne Weergade in Vantrof.
{
hem, 'dat bij middel wist te vindenv ftüs
Meri Verhaalt y S i om 2ën Vennodfaea
WILLEM DEK P, i n 1584-? TiiettegèrMaildl 'bh Vèrföct
33
BIGATO. (MARKUS ANTONIUS)
BIKKER.
daar van door de Staten gedaan, af te fchetzen, het welk za volkomen geleek, dat het alle de andere beeldtenisfen welke van dien Vorst gemaakt zijn, verre zou overtroffen hebben. M e n verhaalt verders van hem, dat hij fommige zijner goede vrienden die een reis naar Spanje "zouden doen, aan boord van het zeilree liggende fchip ging bezoeken, om'het laatlle vaarwel met hun te drinken;' en in die vrolijkheid zig door fierk aanhouden liet overreden, om benevens zijn vrouw en twee kinderen die hem verzelden, de reis mede naar Spanje te doen.
Hier gekomen, raakte hij te Madrid aan 't H o f , en
is daar ^gebleven, tot op 't ove; Jijden van zijn vrouw; waarop hij naar Holland te rug keerde, daar hij een tweede trouwd e , waar mede hij te Middelburg in Zeeland is gaan wonen, daar hij 42 jaren oud geworden 'zijnde, overleedt. — — - Be* fchrijv. van Delft, in folio. 1729.
bh 775.
At
HOÜSRAKEN,
Schouwb. I. D . b l . 122» BIGATO (MARKUS ANTONIUS),
is geweest A b t van
Tongerlo, voorts reguliere Kanunnik,-van der Praunonftratenfer orden, en in 1660 was hij Pastoor te Diesjem. Daar is van hem in druk:
Augustinus hwniliatus, .excitans ccr ad
amorem mifericordicc Dei, £f dulcedinem Gratice illius, qua potens est omnis infirmus, qui Jibi per ipfam fit confeius infirmitatis Juce. Loven. 1646. in i2mo. — — — J .
F.
FOPPENS,
BibL
Belg.
B I K K E R , is de naam van een zeer oud en aanzienlijk geflagt 't welk voor meer dan 300 jaren te Amjleldam is bekend, en de luiflerrijkfle Ambten zo in het Stads- als'in het Staats-befhiur bekleed heeft
5
waar van het volgende tot bewijs ver-
trekt BIKKER
(ANDRIES),
Burgemeester te Amjleldam > cea
ijverig voorflandeï van 's Lands vrijheid, en een vijand van allen gewetensdwang, wierdt i n 1622 Raad van zijne vaderftad, een tijd waarin de vervolgingen door Prins
MAURITS
en.-
zijne aanhangers, denIlcmonflranten aangedaan, enigzintsfchenen
•BIKKER.
(ANDRIES)
ïien te bedaren; en vele Regeringen, inzonderheid die van Rotterdam en Amjleldam begonnen te begrijpen , dat het uit veeren der Plakaten tegen die gezindheid, niet met ene gezonde ftaatkunde was overeen te brengen.
BIKKER
behoorde onder
't getal van die genen, welke die prijswaardige gematigdheid toegedaan waren, en hij ging msng in -het bevorderen der daar toe aangenomene
maatregelen
voort;
niettegenitaahde
hij en .anderen die dezelvde loffelijke voet'ïappen diukten , w e l eens door enige hunner minder verdraagzame Mederegenten, daar
over
onheus
bejegend , en
uitgemaakt wierden.
zelvs' voor
Arminiamji
Dan de brave man bekreunde zig wei-
nig hier over, en beklom van trap tot trap, hoger eerambten» In 1627 bekleedde hij benevens drie andere leden van hun Hoog M o g . vergadering, een buitengewoon gezantichap na?r 't Noorden; zij hadden last, cm nieuwe oveicenkomften wegers den Gojlerfen handel, die gedurende den oorlog meikclijk belemmerd werdt, te fluiten met Je Koningen van Zwcde:\ en Polen; voorts mosften zij den vrede -tusfehen de twee P7oningen zoeken ZQ oe* middelen. MEDICIS.,
In 1636, bij de plegti'ge inhaling van
M A R U
D E
verwelkomde hij die vorftiu bij het inkomen der
i l a d , uit naam van de Regering. I n r643, werdt hij beuevens JAKOB D E W I T T VAN
, oud Burgemeester te Dordrecht en
SXAVENI-SSE,
In gezantfehap gezonden,
EDKNELTS
van Zeeland naar Zweden
ftaadpenfionaris
ten einde deii vrede tusfehen dat
Rijk en Denemarken te bemiddelen.. Manmoedig gedroeg zig ook onze der
KORNELIS
BIKKER
benevens zijn broe-
en andere weldenkende Regenten, tegens de ver-
metele .aanflagen van Prins
WILLEM
D E N II,
gedurende zijne
verfchillen met Amjleldam.- De lieren die bedagt waren., om het volk de vrugten van den vrede op eene genoeglijke wijze te doen fmaken, ijverden fterk om een gedeelte van 't- Krijgsvolk te doen afdanken; dit kost niet anders dan den Prins grotelijks mishagen, want reeds bij 't leven van zijnen vader gewoon ., zig aan het hoofd van aanzienlijke legers te bevinden dagt 9
h i j , dat door zodanige afdanking zijn gezag zoude gekrenkt .worden. M e t dit al ging Holland voort met de vermindering niet al» F 5
iCDll
po
'BIXXEEv, ( TIJMES
ïèsn bij de andeio pioVin tien op
)
^
ahaar zei vs'wat hun gewest betrof, te bepalen en vast te ftellén;"en doordien
ANDRIES B I K K E R ,
zig' mét enen 'bjjzóndcièn ijver-, in Het:
'doordrijven hier van liet gelegen'liggen, vatte de Prins een geweldigen haat tegens hem en 'zijhen broeder o p : ja vele'Regenten Van dien tijd, waren niet vreemd van ds gedagten, dat'dè Prins ïiaaT dè bpp'ermagt flond; eri om* de waarheid te zeggen*, zijri gedrag'gaf ook volkomen' aanleiding tot zodanige vermoedens > doordien hij 'diegenen welke zig tegens zijné hooghartige'inkigtèn •, dcrilcn verzetten >, veeltijds op ene onbehoorlijke wij:
ze behandelde; hier.van het zenden van zes Staastlèden' naar •Loivsjlein, en het beiegeien van Anifkldam; (
waarlijk flappen»,'
die het toevertrouwd gezag aan 'enen Stadhouder, vèrrè övèr-
'fchreden. Schoon nu dé Prins, in zijne heilloze pogingen'om Am:
Jfieldmh 'met Krijgsvolk te'bezetten, door de wel aangelegde maatïègèlcn 'van derzelvèr Regenten verijdeld wierdt
vorderde hij
'ègtèr "ten'einde voed zei aan zijne eigen wraaklust te verfchaf'fen-, dat dê gebroeders
BIKKER
van dé Regering zouden Ver-
laten worden ; daar deze mannen 'nu getoond hadden, rqndbor'ftig voor het befch'errnsn * der 'Vrijheid in het fliijdperk tè durven treden, V/aren zij teffens ook edelmoedig genoeg, nu hei: gevaar voorbij was om hunne eigene grootheid aan het bevor5
deren der fust van de Gemeente op te ofTéièn, zijflonden 'dus vrijwillig van alle bcüïëv af,bhe opoffering aanden Vrijen w i l des -Stadhouders, die dès 'tè meer fchitterde'- doordien 'er niets ïerï hunnen last kdnde bijgebragt worden, dan enkel ene verregaande Vïok-van Verbittering-^aan dè zijde van den vörgramdèn Prins >, die vanfpijt méénde -te bariléli-, 'zijn -ontwerp verijdeld, te -zlem ïulks- bleek ten duidelijkïlen , toen hijïn het afzonderlijke punt Van 'bevrediging ten aanzien Van
-ANDRIES
'én
K O R N E L I S BIK-
KER-verklaarde-, het dfeniïig te dirdeelen-, dat zij zig van dè Regering afzonderden, .egter buiten benadeling* van
hunne
:
'eer en goéden naam , èn buiten bezwaar en krenking van hunne perfonen eri goederen: dit was ook ene voorwaarde' dié zij' Jexprèsïeiijk gevó dèrd hadden, en die ieder eerlijk man genoodr
chvorigèii was te èo'&ïi'; deze - verklaring ook door den'
ftihfé
•geiv
BIKKER,
(ANDRIES)
SHE
£cïv' gedaan, nam allé blaam van hun W e g , én vernietigde teffens alle de befchuldigingên, die tegcns hun aangeveerd waj e n ; 4ies verdienden zij ook in ene ruime mate,
de dankbe-
tuiging, die zij uit naam van den Raad over hunne toegeeiüjiv5
Jieid ontvingen, en hier in beflond^ >, dat zij zeer affeJlueusiè„ lijk bedankt w a r d e n , voor haargunflige verklaring tejibcs„ te van 't -gemeente beftier gedaan, met belofte van deze gunfte aan hare E . E . p e r f o n e ^ familie ei> de nakomelingen, p bij alle gelegenheden Van wegende gemeente te eikenr.es.* Niet lang hier na gelijk men weet,namenüij:v den 6 november van dit zeivdö jaar» kwam Prins WÏLLFM DE 11. op het "onverwagtfte aan de kinderziekte te fzerven; en zo als rneji kan begrijpen, bragtdit een gantfV verandering van zaken iè wege; alle de verlatene Regenten werden behleki-5 cn die van Amjleldam, gaven later op naam van der gan'.fcn R a a i dier Stad-, •een gefchrift in de Staatsvergadering VÜU ilA'xd,
behelzc-idè
onder anderen, eile ronde verklaring: ^,dat de Heren AZID-MÊS „ en KORNELIS BIKKER, akoos hadden getoond te wezen vrómb ^ ende eerlijke Rcge*ite;i> ende oprecWe-fawkvfiertigèFatriiiith^ , ende lief hellers van't Vaderland ;'dat zij m^mer er r e n vóór*
5
j> A g gedaan hadden, tot vej&iekinge der CL ie, veraru' :ring a
i,"der Regefinge, of der ware christelijke Geiefe" meerde R é 5
, ligie, noch bij gevolg tót verderf van den'Staat;' marr & t
5, hunne daden en voorüagcn altijd, tot behöudenisfe van denzeiven hadden geftrekt;\,dat de Regering volkome»
yoL
„ daan was, over de wijze," waarop gemelde, Heren den last 5/hun gegeven hadden uitgevoerd, in de laradplegïngen op den „ nieuwen (laat van oorlog en op de afdankinge van een gedeelte van 'sLands krijgsvolk; wa^r over zij voor dezen bedankt waien en nu nog bedankt werden» Dat zij /wijders, van deze raadple>, gingen, van tijd tot tijdgetrouw" verflag gedaan hadden. Dat 9
, ook de werking tegen de bezending, het eigen bedrijf der gan-
> 3
fche Regering geweest was, en geftrekt had tot handhavinge van
„ de hoogheid der provintje, .en van de .geregtigheid der
ftad,
„ geenfins > om eenige verwijdering te verwekken in den (iaat. s, Dat de itad haar gedrag, ten deze opzïgtè, reeds in der Sta»-tea
%$BIKKER,. ( B O E L )
BIKKER.
(JAKOB)
„. ten vergadering geregtvaardigd hadt, en dat zij zig bijzoau . , deriijk bedankte van het goed beleid der Heren, die zijdaar* ?
9
, i n gebiuikt h a d ; welke nogmaals bedankt en kosteloos"
9
, en fchadeloos
gehouden
werden,
van alles
wat hun
deswege nu of na dezen zou mogen overkomen.*'
55
I,
v,
AITZEMA,
zaken van St. en Oorl. I. D . bl. 601. 6 0 3 . I L D ,
b h 947- 9jo. A i T z i i M A / f ^ . L 5 6 W . b l . 75. W A G . , F a i . tf(/L ;
X L D . bl. 50. 65. 213. 383. X I I . 105. 128, W A G . , van stijl.,
Befch,
I V . St. bi. 345. V . St. h i . 20.135,137.149.157.
B I K K E R ( B O E L ) 9 was een der Raden en
KLAAS
Jtaz*
, een dei aanzbnlijke Poorters i n de veigadering wel-
JACOBSZ.
ke op den 22 december 149$, door Burgeineeiieien van ^ , B fteldam belegd was i n de Gasthuiskerk; en aan wie door dezelvcn v;ierd voorgehouden, het privilegie. van den Hertog van 1405 , over de vrije vaart van en naar de ftad,
WILLEM
en gevraagd, hoe Raad en PO.-J terije hetzelve begreep en ? waarop als uitenen mond wierdt ,g earn woord, ci*t eiken een regel jjk de vrijheid hadt, om duor het Mmditp
r
c f F/ e te mogen va-
xen, met fchepen en goederen naar Amjlehtam komen en weder van daar te rug keren, zonder aan het lijf of goed bekomsnerd te mogen worden. D e keur hier over genomen, vindt men bij W A G . , Befch. van Amfl. II. St. bh 435. S I K K E R ( G E R A R D ) , een zoon van den hierbovengemeiden A N D R I R S , Drosfaard van Midden, was de eerde die < p den 30 jüüj 1650te Amfteldam kwam, om het verfpreidegerugt dooiden 'Hamburger Postiljon te bevestigen dat 'er krijgsvolk tegens 5
die ftad in aantogt was. - — — * W A G . , Befch. van Amfl. V.. St, bl.
113B I K K E R C J A K O B ), in het jaar 1652 Majoor van de ftads-
foldaten te Amfteldam, bragt door zijn verftandig beleid zeer veel toe, om den opffcand onder de matrofen van 's Lands vloot ter dier tijd geweldig woelende, tot bedaren te brengen. * WAG.,'
Bef dir. van Amft.V.
«
St. b l 193-
B I K K E R ( K O R N E L I S ) , Heer van Zwieten, Burgemeester te Amfaldam, een broeder van
AJSDEIES,,
was zo. wel als deze
cm
SIKKER. ( P I E T E R ) EILIUS. een warme voorflander der vrijheid. zittend l i d ' der regering op den
(ËDüARD)
H i j was het die als voor* 3 0 julij 1 6 5 0 , door den
Hamburger Postiljon het eerst kennis kreeg, dat 'er krijgsvolk i n aantogt naar de ilad was, waarop hij terftond kennis daar van can den Raad gaf, en zig bediende van den raad cn hulp van den Schepen J O A N
HUYDECOPER
, Here van Maarfeveen, doende ter-
Hond de .yalbrugge ophalen, de poorten fluiten, 't gefchuS •naar de wallen (Iepen, en de Schutterijen en Soldaten in de wapenen komen, en gebruikte verder met overleg van zijn meds Regenten zodanige voorzorgen, dat het voornemen van Frin^ WILLEM
II,
DEN
om de Stad door het
bezetten
volk te dwingen , ten enemalen verijdeld wierdt. onder
;ANDRIES,
de gebroeders
van krijgsHier boven
hebben wij gezien , hoe knorrig de Prins op bei-
BIKKER
was, zo dat zij genoodzaakt wierden vrij-
w i l iigen affland van hunne regeringsposten te doen", daar zij egter naden dood van dien Vorst met huiler in hcrfleld wierden.
KORNELIS
flierf in het'jaar 1 6 5 5 , den roem nalatende,
van een braaf en kundig Regent geweest te zijn.
WAG.
Vad. Hifi. X I I . D . b l . 96. 105. 393. W A G . Befchr. van Amjl. V.
St. b l . 112.
135. 149. 157-
B I K K E R ( P I E T E R ) , een aanzienlijk burger en brouwertc Amfieldam, wierdt naar allegedagten verdagt gehouden, dat hij *deel had gehadt aan ene der aanflagen, die in 1575 op de ilad ondernomen werden.
M e n vindt aangetekend, dat,hij inden
zomer van dit jaar, met verlof van Uurgemeefterenene reize naar Friesland gedaan hebbende, cn te Hoorn en te Enkhufeen geweest zijnde, lijden moest, dat hem ingevolge e e n b e ü u i t van de Vroedfchap, buiten enige vorm van regtsgeding , de flad ontzeid wierdt; 't leedt egter niet lang of men liet hem wederom binnen, mids h i j , ten overflaan van Burgemeesteren enen eed van getrouwigheïd deedt, waarbij ook verklaard werdt, dat hij den ouden rooms - katolijken Godsdienst onderhouden en den Koning gehoorzaam zijn zou. — —
WAG.,Befchr.
van
Amfi. III. St. b l . 398. MllUS
( E D Ü A R D ) , Monnik in het Predikheren Klooster te
BïLLICIv.
<4
(EVERHARD-.VAX)..
te Antwerpen, zijncgcboorteftad; ftierf aldaar den 5 april i t f t f ^ Hij; heeft onder anderen in druk uitgegeven:, Steocnfè beticfecn& eifoe geD?nMtOTbfee öaDat b a n he boomaunijlc fjeprje / (alk ge cn l o f t o t t i r c JKaar^cn mbc Minima/
fiiftttfx b a n tie
öcrOc €>^cn Dei: poeniteitiie ban &t ©cnmiicngV 3ntto. 1668., Q
in i 2 v
-
—
-
PAQUOT,
Menu lint. Tom VIII. p. 55,, 5 5 . K
B I L L I C K ( E V E R H A R D V A N ) , omtrent het einde van de X V eeuw geboren in het bisdom' van Munjler,
in het dorp
waar van hij zijnen naam heeft ontleend ;, leide zig van zijne tederfle jeugd af aan toe, op de beoeffen ing^ der fraije Ietteien, en, wel inzonderheid-op de.welfprekendheid en digtkonst; zijne fedieii
volbragt hebbende, wierdt hij Karmeliter M o n n i k , i n
het klooster van die orden te Keiden; vervolgens zig grondig i n de godgeleerdheid van zijne belijdenis gcoeffend hebbende, .vcrJjreëg bij den trap,van S. S. T h . D r . , wierdt.vervolgens Prïefteiy ^n. weinig tijd daarna Hoogleraar en Deken in de godgeleerdheid aan het Hogefchool van die Ilad.
In 1551 verfcheen hij
als Coadjutor cf medehelper van den Aar tshisfchop-ADOLF op het Concilie van Trcv.te, daar hij door zijne bekwaamheid,naani gemaakt heeft.
Paus
PAULUS
DE
I V , benoemde hem" tot Bis-
fchop titulair van Cijrsns, maar hij ftierf omtrent een maand' voor den tijd , welke bepaald was om hein in die waardigheid te wijden; want na enekortüondige*ziekte, overleedt hij te KeuJen. den 11 januari) 155.7?
e
n
v/icrdt begraven in de kerk van
zijne.orden, met het volgende grafïchrift, dat op-de zerk van zijne begraafplaats :
BILLICUS,
gebeiteld {laat:- Reverendisfimus P .
:
EVER.
Episcopiis. Cyrenenfts, pestquam, ut erat. prcscellentis
leüisfimique. ingcnii, acerrimique judicii,
disferende^ coiifionando,
commentandOf quamplurima at que egregia prcejlüisfep 'in Wormdtiano mlloquio A. 1540.
in Ratispcnenjï congres/u. A. 1554. in
Trident. Concilio. A. 1551. qCtffare R. J.
CAROLO
In Augustanis, Comitiis A. 1548.
V . coaïïis, orthodoxam reiigionem mirijicè
tntatus esfetpostquamlegal\ones
varias Cleri,. Univcrfnatisque,
Colpnienjis nomine obusjet: postqudm- Allemanicam. provinciam oriinis Carmelitani annos XF. moderatus esfet: tandem eo quo fueraP tinne
("JAKOB) BÏNGA. ( V ^ Ï L L E M ; )
.anno ab Ilk D.
A N T O N I O . SCUAÜWÜNRURGJCO
M
Principe Suffraganen
,cmfiitutur, qnhnam Deo reddidit, anno 1557. die 11 jai:uarïi. BILLICK-
van,
was, zo in mond als pen een
vinnig tegeuftrcyes;
de. hervormde leer, en heeft in zijne fchriftei:-, op een
onbehoorlijke wijze M E L A N C H T O N ,
PiSTORiusen enige,
BUC^RUS,
.anderen gchekek; ooi; aan hun gevoelens toegefchreven, die zij, nimmer goedgekeurd hebben.
Hij hc*ft vele wederleg.
• fchriften en enige anderen uitgegeven, waar van mende optelling bij p A Q u o x y i n d . 495, F.
— - POSSEVINT , Apparatus,
ÜLGID. G E L E N I U S ,
FOPPENS,
de cdmirand. magnituJ. Colonic?;, p. 480. p. 270.
Bibl.Belg.
1608. p.^ 404»
PAQUOT
Mem. Utter, Tom*,
3
y . p. i s i - i s s , B I N C K - ( J A K O B ) , Konstfchilder, heefe waarfcbijnlijk in 't midden der X V I eeuw geleefd, en wa^ een Duitfcr van geboorte.
M e n vindt een afbeeldsel van hem in den ouden
druk van fche Vcrs
VAN MANDER,
waar
onder dit vierregelig lafcijn-
%
BiNcinus
ingerdo qnoj finxitj pinxlt £? idcuz>
Ei fculpjii: cert am ars, ct manvs ingenlnm. Cum tua fint doctê paras expres/a Tabellis, Ar lis cenfori, ere dito magnus er is. In zijn af beeldzei, ftaat opzijn hoed tegen den rand aan, deaftekening van een Grïekfen of Romeinfen gedenkpenning; in
zijne hand houdt
hij een
toegerold
tekening, cm voor onder zijn mantel
papier
of ene
of tabberd, laat zig
een doodshoofd zien, afhangende van ene keien, die onder het kleed over zijn fchouder gaat; agter hem doet zig even als een Romeins gebouw op; alle tekenen van de. voorwerpen, waaromtrent dezes
B I N C K 'S.
konstcefTening meest verkeerde;
voorts ziet men uit het vers, dat hij ookeenplaatfnijdèr geweest is , en zijn werk gemaakt heeft, van kleine {tukjes te khildQren,
veelal naar zijn eigen vinding.
t
Leven der Schilders, II. D . b l . 217.
-
—
—
K.
VAN MANDER,
218.
B I N G A ( W I L L E M ) e e n Fries geboortig van Harlingcn, ?
wss een
J3INKES.
(JAKOB)
eender tekenaars van 't Verbond der Edelen, en kwam ten verzoeke van warden.
in feptember 1566 van zijn landhuis
BEYMA,
Hier ondertekende h i j , ten huize van
te Leeu*
EERRÏNS,
op
'C
voorgaan der voornaamiie Friefche Edeicn, ene nadere v e r b i s tenisfe, en beloofde, de Spanje Inqinf.tie met goed en bloed te zullen tegenftaan. BEYMA
Hij begaf zig naar Amjieldam, om van
bij wien hij huisvestte, te veriïaan, hoe het met hun ver-
bond gelegen v/are. Wanneer trok
BIKGA
met
BEYMA
Zuiderzee nabij
BREDERODE
die Had verliet, ver-
en anderen, vandaar, en werdt op de
Harlingen gevangen
genomen.
M e n brag.t
hem naar Vilvoorden, daar hij een' gcruimen tijd in hegtenis bleef, Eindelijk wierdt hij den 24 december gevonnist 0111 onthalst te worden, cn alle zijne, goederen ten voordeele van den Koning verbeurd verklaard; welk vonnis vijf dagen later aan hem uitgevoerd is. W.
MARCUS,
TE WATER,
Sent. van
ALVA,
bL 353, 354.
Verbond der Edelen, II. D . bl. 211,
J.
212.
B I N K E S ( J A K O B ) , Kommandcur ter zee inde jaren 1676 en 1677, en voerde als toen het bevel over een eskader van agt ooilogfchepen. Hij heeft
zig door zijne dapperheid, in den
oorlog die toen ter tijd tusfehen Frankrijk en dezen Staat plaat vondt,
zeer
s
beroemd gemaakt. . In maart 1676" naar Ame-
rika gezonden zijnde, om de Franjen zo veel mogelijk was aldaar afbreuk te doen,
kwam hij den 4 meij met zijne agt
fchepen voor de rivier Kajana,
alwaar hij het F o r t e n enige
andere fierkten op den vijand veroverde. .Niet minder kloekmoedig, kweet hij zig op het eiland St. Martin, dat hij benevens enige Franje fchepen bemagtigde; de Admiraal
D'ESTREES
Doch wel dra kwam
die in het laatst van dit jaar Kajana her-
wonnen hadt, met negen oorlögfchepen opdagen, en geraakte bij het eiland Tabago in maait 1077, met den Komman eur :
BIKKES
J
in een hevig gevegt, verfcheiden van s Lands fche-
pen werden in brandt gefchoten of vergingen door haar eigenvuur,
't Schip Kruiningen gevoert door
VLAK,
was
D'ESTREES
zelv*
ROEMER
door twee Franje fchepen, waaronder dat van
was, aangetast; de Kapitein z i g in gevaar ziende van ver. overd
BINKHORST.
(LODEWYK)
overd te zullen worden, vraagde naar de kruidhorens; doch die niet ras genoeg na zijn zin konnende bekomen, liet hij door den konftapel een torntje
buskruid op het dek brengen;
flraks^daar na, zag men den brand opgaan, ageer de mast^ en het fchip van V L A K , benevens de twee Franje fchepen, vlogen eerlang, in de lugt; doch 't fcheepsvolk bergde z i g , ten minflen gedeeltelijk. D'EsTRéEs werdt ook na lange tegenftre vens, eindelijk genoodzaakt, het eiland te verlaten, e n , met merkehjke fchade te rug te keren.
Hij hervatte
egter
den aanflag in feptember, en toen gelukte het hem, de flerkte op het eiland te veroveren; want ene bom door hem gefchoten, trof de kruidkamer van het fort, en maakte hetzelve tot een puinhoop, en alle die zig daar in bevonden tot verfcheur-de lijken, waar onder cok den beroemden Kommandeur B I N K E S ; waar van men getu'gd vindt, dat hij een braaf Christen was, een trouwhartig vriend, dapper, onvertzaagd en kundig zeeman, en dus de Staat op deze ongelukkige wijze, ene van SYLVIVS,
hare beste Officieren verloor. AITZEMA.
1677.
I. D . X V . - Beek. b l . 94.
bl. 76-88. 263.
WAGEN.
,
vervolg op
Holl. Merkurhis van' Vader!. Hifi.
XIV. D.
bl. 37(5. 401. 443» BINKHORST
(LODEWYK),
Ambagtshcer.van 's Grave-
zande,, een Hollands Edelman, was een ijverig voorftander der vrijheid, cn behoorde pok, onder het getal der zam en ver bonden Edelen; waarom hij ook ddor fchuldigingen, wderdt gebannen; „ dat hij zig met
SONOY
en
ALVA
, na veelvuldige bc*
om rede zegt zijn vonnis:
VAN W Y N G AARDEN
hadt opgewör--
„ pen tot een begunftigcr van den nieuwen godsdienst en „ deszelvs leraren, die hij huisvestinge en bekwame plaatzen tot godsdienstoefeningen in den Haag bezorgd,'en zig be„ vlijtigd hadt meer bondgenoten aan te werven; dat hij de& „ Prins
VAN ORANJE
om befcherming" gefineekt, zig in 1566*
„ bij de tweede openbare preek te Gverveen, bevonden, en PIETER v
GABRiè'L op het huis te Asfen, waar van hij kastelein
was, huisvestinge verleend hadt. '* III.
D E E L *
G
Deze edele banneling vond:
$S
B M S F E L D T . (PETRUS VAK).
roncfc raadzaam-^ zig- met de vlugt te redden; doch zijns- hu& Trouw ELIZABETH- VAK RAPENBURG, een moedig wijf,, hield:• fand
of keerde ten- minden fpoedig te rug, en verzegt aas
7
den Hertog, in z jaar 1571-, ontflag voor de helft der verbeurd?
w i i k a r d e goedeien ven
7
y
als mede van twee jaar 1 ijlde.- rentebrie-
die haar toebehoord hadden;" het geen zij gedeeltelijk
verkreeg.
Toen de tijden nu enigzints gunfltgez
werden,,
leerde BINKHORST' uit zijne bailingfehap naar Holland te rug * £?waar hij vooihcen Meesterknaap van de houtvesterij en naIn 1579 werdt hij benevens eni-
deshand Rekenmeester was.
ge anderen ais- Gevolmagt.igden naar Woerden gezond:m tekelijke
r
om de
onlusten aldaar door den Luterfen Predikant J . ZALI-
GER verwekt3 te doen fliUen. D i e geestelijke roervink, welke Biet Ichroomde, van den predikiloei de Kalvinisten voor eedbrei e r s en oproerigen te fchelden, die der Weihouderfchap dc wet zogten. voor te febrijven; noemde te flens de Rooms-cn Doopsgezinden? verleiders en zielmoorders; doch hij maakte 't eindelijk zo grof,, rnetzclvs den Prins te fchelden - en het Huk y
vsn
't verlaten des Kbnings op den pradikfloel te brengen;
lerende * dat daar veel toe behoorde, en dat men GOD bidden moest, om wijsheid voor de Staten, dat men hem benevens zijn medeleraar HENDRIK
VREDELAND,
ten iaatiten uit de flad bande. ren m
te laten, in het jaar 1582.
A L V A * bh
37.
51,
52.
465.
*an *t Verb. II. D . bl. 513.
den dienst opzei, em
BINKHORST flierf zonder kinde469-
MARCUS, Sent. van J- W . T E W A T E R ,
WAGEN.,
Fad. Hifi.
VI.
Hifi. D.
b i , 127, V I I . D . bh 332. BINSFELDT
( P E T R U S VAN>, uit behoeftige ouders 121
bet hertogdom van Luxemburg gefproten, wierdt in zijn jeugd genoodzaakt, ten einde een be liaan te krijgen, zig tot dienstbaarheid'te begeven; JAN VAN SEIDELL, Abt van Hemmenrode
y
van
de orden der Cistercierfers, in het bisdom van Trier, geest
én ene gelukkige geneigdheid voor de kunften en wetenschappen in hem omwaar geworden zijnde, trok hem uit dien nedrigen toefhnd, en verfchafte hem de nodige middelen om te ftu*
BISBINK. ( B A R E N T ) ouderen.
BINSFELDT
BISET. ( J A N BAPTIST)
gt>
de lagere klasfen doorgelopen zijnde,
begaf zig naar het Duitje kollegie te Rome, alwaar hij de wijsbegeerte en ' godgeleerdheid
met ijver en zulk een goeden
voortgang bcGeffende, dat hij vrij fpoedig de doktorale waardigheid i n de laatstgenoemde wetenfehap verkreeg.
T o t Trier
te rug geroepen, wierdt hij eerst Kanunnik en Prediker van de hoofdkerk
aldaar,
vervolgens i n 1577 tot Bisfchop titulair
van ^ o ; g e w i j d t , en ten.zei ven tijd verkreeg hij de bediening van
Provoost- des kapittels van St. Simem te Trier.
N a de
kerk een geri-imen tijd door zijn ijver, aanhoudende werkzaamheid cn zuiverheid van zeden, ge/ligt te hebben, ftierf hij aan; ene befmettende ziekte, den 24 november 1598. die
D e werken
heeft nagelaten, ftiekken ten bewijze, dat hij-
BINSFELDT
een kundig Godgeleerde ten aanzien van zijne geloofsbelijdenis? was, en zeer bedreven i n het kerkelijk regt. D e voornaamftcn zijn: 1. Comment. Theol. £? Jurid. in tit. Ji:r. Can. de Ufuris*. Trev. 1593.2*72
I2«ÏÖ.
2. Tratlat4isdeConJesJicnibus Maleficiorum
£f S'agarmi &c. Ib. 1596. in 129110.' 3. Lib er receptarum irü Theologia fententiarum & conclufioiwm
fcfe.
*595« in l2ino.
4. Enchiridion Theologia paftoralis. Ib. 1599. in nmo.
i
5. Com-
ment, in Tit. Decretal, de Injuriis f5 damno dato. Trev. 1597. 3
in 8vo. 6. Comment, ad Tit. de Simonia. Ib. 1605. in Svo. 7. earumque remediis. Cel. 1623. in 8vo,
Traïï- 'de Tent üionibus,
Comment, in Tit. Cod. de Maleftcis & Mathematicis. Ib. r,59<5. 3v0,
l
n
VAL. ANDR.,
BibL Belg. p. 955. PAQUOT,
Scriptor es Ord. Cisterc. voc.
D E VISCXÏ,
(
BRIDSLL.
BibL Belg. p. 724. J .
geboorte,
k
BibL de Lorraine, p. 1 2 0 , 121.
- CALMET,
Mem. litter. Tom. II. p.
BISBINK ( B A R E N T ) , van
JOAN
F.,FOPPENS,
311-315.
Konstfchilder, een Dordrechtenaaf
leefde omtrent 't midden dei' X V i l d e eeuw,
was een leerling van
JAN BOTH,
en fchilderde meest moder-
ne ordonnantiën. B I S E T ( J A N B A P T I S T ) , Konstfchilder, een zoon van K A * REL
EMANUEL,
leerde de teken- en fchilderkonst bij zijn va-
«Ier, en heeft inzonderheid uitgemunt in het portrait- en biftoG
2
vïo
BïSBT. ( K A R E L . sfefcbiïderen.
EMANUEL)
Zijne .konst'heeft hij' het. meest uïtgeceffend.,. i d
J
in, s,Heröogenbosch,, te Antwerpen en;te Middelburg,, alwaai* neg vele: {lukken van hem gevonden worden , die tot getuigen is v e r f b e k k e n d a t hij een uitmuntend meefter is geweest,. —
« •}„ d
WEYERMAN ,
Levcnsb. der Schilders III. D»
b.L 307-373* B I S E T ( X A R E L E M A N U E L ) , Konstfchilder, vader van to:
BAPTIST
y
is geboren te Mcchelen in het jaar 1633.
Men
vindt: van hem getuigd, dat hij een groot mee (Ier is geweest,* die een vleljend "penfeeI bezat, waar mede hij een behoorlijk gloeiend en golvend koloriet wist op het paneel te bréngen
>
daarbij een bevalligen zwier aan zijne beelden gaf, en een lijk vernuft bezat,, in het plaatzen van zijne bijv/eiken. Hij muntte inzonderheid uit
T
in het vervaardigen van kleine fiukfes ^
verbeeldende .faletten, en gezelfcbappen van lieren en Dames die zo natuurlijk en geestrijk gefchikt en geschilderd zijn* y
1
dat men niets vermaaklijker en vrolijker kan verzinnen;- ook wist hij 'er de haitstogtcn op een ongemeen treffende wijze in te fchetzen. Onder zijne beste Hukken, telt men die welke op vijf bijzondere taferelen ,de gefchiedenis van den verloren zoon bevatten, waarin alle de veranderingen in het tronietje van dien losbol buitengemeen natuurlijk en konflig zijn waargenomen; 7
want op het eerile daar hij affcheid van zijnen vader neemt, ziet men op zijn asngezigt een onbezonnen blijdfchap; op het t wede, daar hij onder de hoeren en fnollen zit,een onkuisfe droit* Izsvfchap; op het derde,, daar hij buiten de deur word gefloten, en met befemilokken'begroet, een fmartelijk naberouw; op het vierde, daar hij zig in het,gezelfchap der zwijnen bevindt en docr een van dezelven in den voet word gebeten, een pijnlijk ge-
vos!; en op het vijfde, daar hij door zijn vader in genade werd aangenomen, een nedrige demoedigheid doorftraJen, BISET
was reeds een goed meester, toen hij naar Parijs ver-
trok , alwaar hij verfcheidene Hukken zo voor het hof, als andere grote perfonaadjen gefchilderd heeft; hij bevond zig daar nog de.
?
toen J . D E B I E , zijn werk van 't leven der Schilders eindigDeze zegt tot roem van zijne konst, dat;
BISET. ((SMOEL M I A N Ö E L )
w
Zij overvloeit van -geest-, 'en toond van -veer baar
m
tegten^
Digc bij haar nettigheid,, -di^ waardig )is «te «agten, •Op zijne terugkomst ün' •Rra'oanÏÏ, wiprdt bij Höffchilder i b | clen Graav de
MÖNTER-Y
:
, t.~en -ter tijd Gouverneur der Jfpaan*
r
Je A ederlanden;.hïj verbleef ;n a
lang.-te BmsjéL,
-maar begïE
;zig naar Antwerpen, al waar :hij :zlg in 't -huwelijk verbond.5 doch •«zijne 'baisv-rojw fcierf kort na dat -zij ^wereld gebiagt.
JAN
BAPTIST
ihadt fêer
Weduwnaar zijnde, had'hij -ee'i wonderlijk
«doch tekens .-grappige ontmoedng., die
W-EYERMAN
bet.agt ^tmi
Ihem zelve gehoort te .hebben e n hier -in'belton tb -op z e t e e i i v
:&vondeen potteke -Leüv&is bier-, met-een Kanunnik die-zederrenK 7
igen tijd zijn gczelfchap hadt aa^gezogt-,' zitte ' e ite' s i n t e r ; :zeide deze, bemerkende dat zijn drinkbroeder <eeu k :p a-eegs MijnheerBISET,
her is denmensen niet goed aïreen tczijn.^
en inzonderheid':is het kwaad voor -uw -Mijnbeer, want ik heb al vermerkt datje een-Ibnderiinge, kompeer bent^ <èl® tusfchen deur -en dorpel vtfel .-een eijtje zeud 'leggen in
w
baurmans nest-, en dat te'len wij Can listen «onder -de dode» T
, lijke zonden. Maar wat 'dunkje, zo -ik je eens .aan'een fcbo»
5
„ ne.jonge reine en-kuiste weduwe kon'helpen, zou dat'geen
.„ goed gebraad zijn., voor uw keukenfpit." De Schilder begeii '.te •grimlagchen op dac voordel, ;en dewijlhij -in-iyn-dronik verliefd .was als een befopen pools Edelman, Boeg hij i k i k s ' « t e . :
'koop t o é , ifchelde om een vcrfe pot Leuvens bier., ZxtiEteerêc ièen gewijden makelaar tot walgens toe, en 'ging -toen 'dranken J
*.en welgemoed naar bed-,-alwaar hij «tot s anderendaags r i i i 'dags ten een -uren bleef'liggen -ronken-, toen-opftond.^ signet* jes paleerde,en volgens aftpraak om drie m-en door »dea r
mimnik wierd-afgehaald.
D é z e bragt hem «aan een -dofcig-Ms,,
alwaar ^ij door de weduwe ,-die in -der daadichoem isasyop ©B© vriendelijke wijze wierden ontvangen., e n in een proper meubileerde agterkamer ge-eid^ hier gaf de Kanunnik 'dele;
tie van zijn bezoek -aan het 'wceuwtje te kennèn^'-*t welk ratinentlijk bcftond, -dat'.zijn vriend
BISET
-'door fe?e 'verdieaftesi f
en, den roem barer deugden ^etw>iTeB niets vïeïJger \ ^\m%cm 9
Q 3
H
têm
3SISET. ( K A R E L E M A N U E L ) dan zijne eerbiedige opwagti^g bij haar te maken, ten
einde
haar te betuigen, dat hij het tot zijn grootfie geluk* zoude rekenen, zijn lot met het hare,door een huwelijk te verenigen ; hem die hij wist dat zij achting toedroeg, had. verzegt, om hem aan haar huis te verzeilen enz. Het lieve weeuwtje die men wel kan denken dat vooraf van deze vifite was verwittigd/beantwoordde het compliment van den Pater, met ene zedige deftigheid.
Hier op ging men zitten;'en op het fchelien van de
Dame, kwam
MARGO
hare meid in de kamer, die last kreeg
5
glaasjes met enige vlesfen moefclwijn, benevens wat verfnapering om te croufciljeren te brengen;,zeer
fchielijk wierd er
een uitnemend collation van kreeften en andere dingtn meer aangerigt, en men zette zig met graagte aan het eten en drinken, 't welk met een vrolijk praatje verzeld gaande, de Kanunnik deze gelegenheid deedt waarnemen,
om aan het vrolijk
weeuwtje, wiens ogen als gloeijende Iterren begosten te donker e n , te zeggen: „ dat zijde doden behoorde te vergeeten, en „ om de levenden te denken; dat hij ten dien einde-de Heei* „
BISET
, bij haar hadt geïntroduceerd, die een deftig perfoon
„ was, en zo veel-geld koste-winnen als hij maar zei vs wilde, , haar daar te boven reeds 'zedert een gehümen tijd tederlijk
3
„ hadt bemind, zonder dat^hij zig hadt durven openbaren," en 2o voorts.
De weduwe bij wien het druivenat begost werk-
zaam te worden, antwoordde lispende, „ d a t zij met veel lof 3
, cn roem van den Konstfchilder
?
, dat zij sedert dien tijd/, fchoon anders onbekend, veel ach-
5
, ting voor zijn perfoon hadt opgevat, en dat gij met vermaak
BISET
hadt horen fpreken
5
zijne bezoeken zouafwagten." *~ De Schilder wierdt als vervoerd t door die te voren reeds beraamde toeftemming, hij vatte haar bij de handen, en na dat hij de viijheid hadt verzogt en ook verkregen, haar éen kus te mogen geven, verzwoer"hij ziel en zaligheid, van haar eeuwig te zullen beminnen.
Due
ftonden de zaken, toen het toneel in een ogenblik van gedaante veranderde;
BISET
begaf zig naar de plaats, welke hem door
de meid wierdt aangewezen, om zijn overtollig vogt te lozen; de geopende vengfters van de agterkamer kwamen op deze plaats
mmw,
{J0K8$
B I S S C H O P . xÈmm&uQ
scg
jpïasts uit, en gevairig cat de -Schilder-doorliet v-engi\er loerend e , «den'eerwaarden Kanunnik op :zuJk ene veelbetekende 'wijr ze met beide'zijne .handen :het weeuwtje. :zag 'karesferen -d#t r
hij ten .enemalen bedremmeld de kamer kwam iïnftomnielen
a
zijn mantel omhing-, zijne -handfchoenenen "hoed greep, -en zcm* der een woord te fpreken 'de kamer en het huis antftoof; «waas0
qp de Kanunnik-vei baasd, hem .nariep. lm zeggen'?
/BISET ,
waar op de verftoorde Schilder, 'hem al grom-
mende antwoorder
Ik ben ikMk? -bal god hier niet iens 'nodige
want daar ik kik om ben gekomen? zu.de gai wel afhaspelen,; -<èn Ihier mede was de klugi gedaan.
.«Naderhand .'trouwde.BISET :
:met zijne dienstmaagd., en hij overleed < "na omtrent 'go jsrsa «bereikt te hebben. hl. 292. J . C
A.
WEYERMAN
HOUHRAKEM,
Scïiomvburg, II. D«.
, Lsvm der 'Schilders. IX D . bl. .312 323:,
B I S K O P ( J O A N ) . , geboren "in '*s Hage-\n 'het jaar ïó>o~p was een beroemd Advokarc voor 't Hof van Holland-, en t e £ fens'een'beminnaar en-befFenaar van de fcluldèikousu .die door izijns konflige wijze van «tekenen met 'het ,pe.;feel op w u p s (
jpiêr'.,'even als een welbedreven 'ha-d door 'de verwy'ieder mieesters «bijzondere wij'ce van behandeling zo keurig en 'gelijk ;kende wast na te 'bootzen,, 'dat kenners met een «opflag s
*t oog konden zien-, of zijne tekening naar een fchilderij TJS» TtNTORET,
B«ASSA:N KARATS-, P . 'VERONEES-,-.HxjBBÏSNS, r
'"VAXÏ
DYK enz. 'gevolgd was; waarom ook öeze ftukken, :als konst(
#uweJen bij de liefhebbers 3n waarde worden -gohonden. -r H i j 'heeft ook'bijzonder 'groten dienst .aan de IchilderjeugS {gedaan, door zijn nette en fraije etskonst-, 'waar door hij dezelve met de 'hand als 'bij 'trappen "opleidt tot het hoge&'bedl ;der-tekehkonst, naar de waardigfle "en bemgtfie "voorwerpen ^ 20 van-fchildei- als beitelkonst voordel lende., die 'Home $oa& ter tijd 'bezat.
In het 'best van. zijne .'jaren 'wierdt zijn qv&£«
vuur door -den duod -ui geblust, welk r o o d lolt ig tijddlp n.?ear «de konst voorviel in 2606. IIL D . b l .
«A.
HOUBITAKEN*
^Jmwp.»
213,
BISSCHOP (ABRAHAM)- Xo^tfcïiilder^ •& j o n g ü c ^ s
104
van
BISSCHOP.
(JAKOB)
BISSCHOP.
(KORNELIS)
hadt zijn vader tot leermeester, in het befchil-
KORNELIS,
deren van houten beelden, daar hij na diens dood door zijn broeder
nog verder in onderwezen, een zeker inkomen
JAKOB
voor het huisgezin bezorgde.
Egter belette hem dit' niet, de
leidingen van zijn natuurdrift bij de minde gelegenheid die hij vond, te volgen. van
Hij begaf zig namelijk tot het fchikieren
allerhande vogelen, inzonderheid hoenders; daar
hij
door bijzondere vlijt en geftadige oefTening naar 't leven, trapswijze tot zulk een hoogte in gevorderd is, dat hij met regt i n de reije der bekwaamde meesters in dat vak van de 'konsc, mag geplaatst worden. **
—
A. HOUBRAKEN,
Schouwt.
II.
D . b l . 222 , 223. B I S S C H O P ( J A K O B ) , Konstfchilder, de oudde zoon van KORNELIS
, was reeds bij het leven van zijn vader in het beeld-
fchilderen zo verre gevorderd, dat hij na deszelvs dood zulks konde aan de hand houden, en hier medé grotelijks aan het huisgezin dienst doen.
Maar wanneer nu zijn broeder
ABRA-
H A M , die mede tot dat werk opgekweekt werdt, tot zulk een trap van bekwaamheid daar in geraakte, dat die zulks met behulp van zijne zusters kost beheren; gaf hij hier den zak aan
9
om zig in waardiger onderwerpen te oeffenen, en begaf zig tot het onderwijs van den zo beroemden kamer- en plafondfchilder
AUGUST T E R W E S T E N
; zedert welken tijd, hij' zig ook
aan het khilderen van zolderdukken, kamers en wat daar tos behoord, gehouden heeft.
—
A. HOUBRAKEN,
Schouwh
ÏI. D . b l . 222.
BISSCHOP ABRAHAM
en
boren, en
( K O R N E L I S ) , Konstfchilder, de vader van
JAKOB,
heeft
is 'den 12 februari) 1630 te Amjleldam ge» tot leermeester gehadt
FERDINAND
BOL;
waar na hij door vlijt en gefladig cefFenen, een meester in het portrait-
en
hidoriefchilderen is geworden.
Ook
is hij
de eerde, zo niet de beste geweest, welke allerhande foort van beelden, op hou: gefchilderd, met levende kleuren en'uitgehakt,'dienende afn,
om e^ ens in een hoek of portaal te plaat -
wei het natuurlijkst gemaakt, en 't geestigst verzonnen heeft.
BISSCHOP. X K O R N E L B ) tieeft.
ARNOLD HOURRAKEN
getuigd
van gezien te hebben,
dïe op hunne ïlandplaats gefield bet o> g misleed," en dezelve voor levende beelden zouden doen groeten hebban; ooi; schilderde hij fommige dêrzeïvën gè ïaagd en 'gekleurd, opi dè wijze 4
van kaarslichten, welke bij'donker een biakef rne~ een bran-' 4
dende kaarsen d'edhand hebbende, -een natuur lij Ke* vertoning deden; ja men verhaalt,-dat/zodanig een beeld door een zeker Heer. uit 1 de' grap, wanneer "hij gasten hadt onthaald,vaan de deur of uitgang van de kamer- geplaatst zijnde,- fommiger-derzei ven die het voor de_ huismeid' Aanzagen', haar met-een N
foor befchenken wilden", doch hun hand, daar tegens aanflijeten, en bemerkende dat zij verfchalkt waren, hartenjk begosien ie lagehen.
Bedriegerijen van dien aart, door konst te ..wege
gebragt, noemt de jonge
PHILOSTRATUS
, een genoeglijken m-
fchacïelijk bedrog. ' Maar de tijd die zulke fraije Hukken vau dien'aart voortbragt,: is voorbij gefneld, en
men ziet ten
huidigeri-dage,-geen, andere beelden van dat fcort, als prullen en vodden,' door'brekebenen "en .krukken. verzonnen, of wel naar de voorgemelde fraije beeldfchiklerijeri \öp eejï .zeer gebrekkige wijze nageaapt. Behalven h i e r i n oetTende zig ?
BISSCHOP
1
ook in het fciv. de-
ren van portraitten, waar in hij meesterlijk Haagde, en'waar van 'er een- menigte zeer* konft'g- uitgevoerd, ..in. HoPand, :
Zeeland, Braband en elders t e zien'-zij ri."- ' Daar .benevens „heeft hij ook vérfcheideh* -tiiftprieilukfcën" vervaardig&y ;die: zijniroém >
tot in de laatlle nagëilagteh zal overvoeren;. waar. onder inzonderheid -uitmunt, een uit twee of drie -beelden bij kaarslicht, dat voor een grote fom door den Koning van Frankrijk is gekogt. ; Hij wierdt door den Koning van Denemarken, aingezogt tot zijnen Hoffchilder," wel ken, .post hij' ook'-ongetwijffeki i2ou aangenomen, hebben ,Vware: hij -niet door den'dood daar i n verhinderd" geworden, die hem in de:kragt vari zijn leven aanpakte, 44 jaren oud zijnde; zijnde in 't jaar 1674 overleden., Nalatende. elf: kinderen, waar: 01 der dj ie zonen.;, van - welke !
;
'er'twee benevens 'drie dogters hun vaders, voètftappen hebfcen gedrukt
?
en zig tot de • beoeffening': der .fchilderkonpt Q 5
heb-
o6
BISSCHOP. (REM
X
hebben begeven. —
—
EGBERTSZ.)
A . HouaxAKM?, Scfomh
II. B «
pi, 220 ~222. B I S S C H O P ( R E M E G B E R T S Z . ) , een welgezeten Burge* cn Koopman te Jmjidhm,
de Remonfa$n{fe lere
toegedaan,
•en broeder van den zo beroemden Hoogleraar S.
EITSCOPIUS,
incest In 1617, de zo wrange vrugten van religie-baat op 'het tteerlijkflc imaken.
M e n weet
tot welk ene
verregaande
hoogte de tweefpalt in dien tijd ti:sfen de R.emmjlrcntm en Contrii-Remonftranten, was gerezen.
I n Amjleldam,
daar ce i k .
monjlranten het onderfpit delvden, was het grauw aangevuurd door enige zogenoemde regtzinnig woelz'eke Predikanten en andere lieden, welke hunne partij aankleefden; ook door 'het ilroljen eii aanplakken van vuiiaartige paskwillen, zo verre opgewonden, dat zij zig niet ontzagen, om opentlijk de lieden van die gezindheid aan te randen, te fchelden, te mishandelen, hunne godsdienftige
bijëenkomtlen te ivoren, en
nog verregaander geweld te plegen, z o a l s het deerlijk geval aan R E M te beurt gevallen, ten 'getuige v e i ü i e k t , en zig op de volgende wijze heeft toegclragen.. Het grauw was door de aanplakking van een alleiVidlaart'gst gefcïiriftin den waan gebragt, dat op zondag den 19 februari), door de Remmftr anten i n het een of ander huis van die gezindheid ilondt gepredikt te worden, -en in die verdigte bekendmaking, met de onbezonnen lie uitdrukkingen aangevuurd,, om zulks met geweld te beletten; het fchoolde dien morgen reeds :
w e l een itur voor zonnen opgang aan verfcheiden oorden in de Had bijëem
Omtrent zeven uren zag men.jongens, .man-
Tien, en daar onder volk van de flegtfte foorte, die op plundering en roof vlamden, meest vreemdelingen, .aan hopen van 5 0 , 100 en 2 0 0 , trekken door de Had.
Velen volgden
den Schout, die juist toen op de been was, om Roomsgezinde vergaderingen te ft oren; doch zij verlieten hem ,< die eerlang naar huis ging.
't Grauw gaf voor, maar
Armhüaanfc
vergaderingen te zoeken, en k w a m , eindelijk .in merkel ijken getale, omtrent ten zgt uren op den fingel- of konïngs-graft h4
BISSCHOP.
(REM
EGBERTSZ.)
bij de warmoes-graft; van waar de men gte omtrent ten half negen uren naar den ijkant v a . rtcje:-ko.de, eej>t, met grote verwoedheid, de ogen Boeg, op het huis van
VOLKERT
OVER-
Schtpen en Raad, en daar. na Burgemeester
LANDER^
der
Had, ftaaude omtrent de bei gib aat; toen op dat van R E M E G EERTSZ. zen
1
van
BISSCHOP, AREND
naast het voorgemelde,- wijders op de hui-
PIETERSZ. V A N D E R U Ü K G ,
Oud-Burgemeester Burgemees er
KORNELIS
GERRIT
te rug deinzende,
I AKOR
PIETERSZ.
HUIG JANSZOON, KOOFT
Daar na een weinig
WITSEN.
bleef de onfluimige
liaan, voor 't huis van H E M ,
den
en den- Oud-
fchare ten Jaatüen
zijnde de zesde woning benoor-
den de bergftraat, daar de luipaard in den gevel Hond.
Men
hadt het volk diets gemaakt, dat hier gepredikt zou worden, 't welk gretelijk geloofd was; eerst klopte men aan naast zij re deur; doch zijn buurman zeide, Mannen, gij zijt veikecrd, hun tegelijk, het huis van R E M aanwijzende, daar terHond aangebeld werdt, zo geweldig,
dat de fchel brak, onder't roe-
pen van; Doet op gij Amjinianen, gij preekt daar in luns. BISSCHOP
REM
riep van binnen, „ dat het niet"'waar was, en dat
een hunner binnen komen k o n , om 't huis ie bezigtigen." Doch 't baatte niet.
Twee glazen ramen van de zijdkamer
werden met Henen aan Hakken gefmeten, en men zogt door dezelve in huis te komen, doch
BISSCHOP
kreeg met kruip van
iemand van buiten, het'houten venfler-digt, en woeste hoop daar buiten.
floot de 1
Toen ging 't werpen met Henen
wederom aan, doch fkplijk, terwijl
BISSCHOP
zig naar de ho-
venHe zolder begaf, op ene bedpan Boeg, en. luidkeels brand! brand! riep, op hope van ontzet.
Doch niemand repte zig
om hem bij-te fpringen; des zondthij zijne dienstmaagd, door enen uitgang, dien zijn huis-op de heren-graft hadt, naar den Opperfchout
WILLEM" VAN
DER DOES,
met bede om
de hulpe; en, dit verzoek wsrdt aangedrongen, zijner buren, Burgemees:er woonde.
HERMAN HOOFT,
TIIOLINXS,
011
vei wijl-
door. een*
fchoonzoon wan den Oud--
die zelv' maar drie huizen van B I S S C H O P
De Sch:>ut liet 'zig overhalen, drong van agt die-
naars verzeid, nevens
TIIOLINKS,
door 't volk, tot voor de dein*
BÏSSCÏTOP. ( R E M
EGBERTS^.)
d e u r / daar een der vinnigïle fteenwerperen aangetast en i n , % Jiuïs-gebragtwerdt.; ook hielde toen het fmijten op. De Schout, ffcraks de deur wederom openende, ^
zeide: ,., gasten, wat
wik gij hebben?'"' 't antwoord was: „ de Armimanm pre* ken daar, die willen wij H o r e n . "
D e Schout wederom.:
„ -daar is geene vergadering; rk ben boven, beneden' overal geweest."
?
en
Z i j toen; „ de naaste buren hebben ons
„ ge_e:d, dat wij hier zijn moesten."
BISSCHOP, 't volk over
^e deur aanfprekende, zeide: „ mannen en gasten, waarom „
do2t gij m j dit? heb ik iemand te kort gedaan? of iemand,
„ die voor mij gewerkt heeft, niet wei betaald, of een penning afgetrokken?, heb ik met iemand enigen twisc? ben i k „ niet een burger, zo onbefproken als een ander? wat hebt gij op mij-, dat gij mijn huis zo befïonnt?'*
Nias wtf&i T
?was de gemene ftem, dan g:j zip een Arminiaaru 2 a dra de •Schout een weinig van,de deur afweek, begon men wede?om i n de glazen te werpen; de Ondcrfchout, met zijne dienaars oo£ i n huis gekomen, flilde
volk dat agfer aan 't:huis aan
\ wei een van tic e.i ge val* ca was, met woorden.
D e Sche-
pen VOLKERT OVEKLAWDER, die naast REM woonde, c>x de kerk gehaald zijnde, begaf zig met allerijl, naar 't hïis van den voorzittenden Burgemeester .REINIER PAUW, welk enige huizen verder, op de zelvdê graft fj:ond, met verzoek,©m ibijftand; ook nam deze aan, met de andere Heren te zullen fpic?ken, en zijn best te zullen doen, om den oproer te üiilen*. D e ünijters riepen, midlerwijl,
dat men hunnen -gevangen
makker loslaten z o u , dan .wilden ze '4:,huis met vrede laten. BISSCHOP toen nog hoop hebbende o p e^e goede uitkomst, bad
voor den gevangen, dien de Schout eindelijk ilaakte;
doch drt was zo veel als olie in 't v u u r , want hunnen w i l v e r t e g e n hebbende,
wierp men fterker dan te voren.
De
Schout, na een half uur verloops, verdriet in 't wagten krijgende,
befloot, met den Onderfchout te vertrekken. RE^Ï
BISSCHOP, zijne huisvrouw LYSBET DE BISSCHOP, 2uster van JAN B-E BISSCHOP., Raad derftad, enzijn's broeders huisvrouw, baden en fmeekten, dat 2.ij tcch blijven zouden* seggends;
BISSCHOP.
(REM
EGBERTSZ.)
^ mijne Heren-, zo gij weggaat, zij-u wij gelijk als overgcje-* t >
:
verd."
Doch 't antwoord was: „ wij kónnen hier den
gantfen dag niec blijven; wij hebben daar toe geen last vau „ Burgemessteren."
BISSCHOP
betuigde hier o p : „ gemeend
„. te hebben, dat de Schouten altoos last hadden, om kwaad „ te verhoe Jen; en z u l l e n , die beledigd werden,
te be*
„ fekermeri;" te gelijk vragende: „ of 'er, zo dit niet zijn „ k o n , geen middel ware, om tien of twintig- foldaten te ?
, bekomen, op zijne eigen kosten?" Doch zij zeiden-; „ niets
?>
te kunnen doen , zonder last van Burgeineesteren • , maar
„ zij zouden agteruit gaan, en him best doen, om de jongens, die voor *t huis waren, te verjagen.'* fchout
HAAK,
Doch de
Onder-
den degen trekkende tegen 't grauw,
werdt
met flenen geworpen; en terilond daar n a , riep men;' de. Sellout ga~t weg; 't huis is ons ten prijs, met al wat 'er in is. Straks wierp men, met zo veel ge weids, op deur en vengflers, dat niemand in 't voorhuis,, of in de zijdkamer, duren kon* BISSCHOP
en zijne huisvrouw 'befioten toen, de boegen, het
geld en enige andere dingen van, waaide van agteren over do fchuttïng, in dei\tuin\van den Schepen OVERLANDER, te bergen, waar in zij van enige arbeiders, die, onder ene hagelbui van ftcnen, door de agterdeur in huis gelaten waren, geholpen werden. OVERLANDER
BISSCHOP
zelv' bergde zig. ook in 't huis van
, na dat bij 't geweer, welk hij in huis-, hadt %
zorgvuldig verfteken hadt, op dat 'er geen groter geweld mede gepleegd werdt, 't huis met den mees ten huiuaad, latende ten proije der pi under ai en.
Zijne huisvrouw bleef nog
enige tijd na hem in huis; doch vloodt, eindelijk met veel gevaar naar de hei en-graft, daar haar *smans broeder, J A N EGSERTZOON
BISSCHOP,
woonde, wiens huis ook.'reeds met
plundering, gedreigd was, en waar men al enige "glazen hadt ingefmeteri, , D e vrouw, van 't grauw gevolgd
wordende,
geraakte in een kasfenmakers huis, en uit hetzelve in den tuin van Burgemeester lijk bij haar bragt,
WITSEN,
daar men hare kinderen, heime-
't Grauw hadt, midlerwijl, het hek óf de
.glinting, voor 'C huis van R E M BISSCHOP-ftaandc,
uit den grond
BISSCHOP.
(REM
EGBERTSZ.)
grond' gerukt, en met de deur derzelve, ook met ene plank
a
20 geweldig gebonsd op de deur van 't huis, en van den kelder, dat zij de laatfte eindelijk, open kregen; toen fleeptenze twee zware balken uit den kelder, waar mede geweldiglijk op de huisdeur gerameid werdt.' Eindelijk raakte de deur los, en het geboefte raakte om elf uren fft huis, daar toen alles geplunderd en vernield werdt. - D e vaten met koopmanfchappen werden geopend, en twee kisten, met kostbare'boeken, die SCHOP
uit Engeland ontvangen hadt, verfcheurd.
BIS-
De voorraad
van fpijze en drank werdt te lijve* geflagen, weggevoerd, of vertieden en geplengd; de fchilderijen in Hukken gefneden; een-ijzeren kist, die men niet open krijgen.kon, haar de graft gefleept, daar men ze zou ingeworpen hebben, door den Schepen, was.
PIETER
D e fchade,. door
MATTHYSZOON
R E M
zo *t niet
, belet geworden
, bij deze plundering
BISSCHOP
geledei:, is naderhand op 5000 guldens begroot. Intirdeh waren de Wethouders op 't Hadshuis bijeen gekomen , en hadden, terflo'id, de famenrotting en 't geweld aan de huizen van
REM
en
JAN
EGBERTSZ^
BISSCHOP,
welk toen
nog niet op 't hoogst gekomen was, bij openbare afkondiging verboden.
Doch dit verbod hielp luttel; en 't plunderen ging
zijn gang, tot dat Burgemeester
PAUW
Raden, omtrent ten twaalf uren,
en enige Schepenen en
voor 't geplunderde'huis
verfchenen, de plunderaars door hunne tegens woordigheid. alleen verHuiven deden. "binnen, daar
De Heren traden vervolgens naar
R E M BISSCHOP
en zijn huisvrouw, na dat zij
vier uren buitenshuis geweest waren, zig eerlang weder bi} hun vervoegden.
Bmgemeester
PAUW
beklaagde zijn lot met
tranen; en 'thuis wierd door enige Soldaten bewaard; ook dat van
JAN
BISSCHOP,
maal gedreigd werdt
het welk den volgenden dag, anderZelvs werden enige andere huizen van
Reinonftranten, tegen den avond van den 2oilen met Soldaten voorzien.
E n , 't grauw was indedaad zo verbitterd en op-
gewonden tegen deze lieden, dat twee hunner, KLAASZ.
SPRING,
befchuitbakker, en
ABRAHAM
kaarfemaker, gedurende de plundering van
KORNELIS
ANTONISZOON, R E M
BISSCHOP^
huis-*
BISSCHOP.
(REM
ËGBERTSZ.)
fiius, opftraat aangerand, met Henen gefmeten, en in groot gevaar van hun leven gebragt wierden, tot dat de eerfte zig berg* de in 't huis van den Schout, daar hij wel ontvangen weidt, on tot 's avonds vertoefde; en de ander in dat van een fpekverkoper, daar mem hem nogthans agter na l i e p , en nood* saakte over twee daken te klonteren, en ene veiliger fchuiU plaats te zoeken. Burgemeesteren gaven den 20'van deze zeivdc maand,den Raad kennis van 't gebeurde aan 't huis van
R E M
EGBERTSZ.
De Raad veritond: dat men niet alleen tegen
EISSCIIOP.
diergelijke ongeregeldheid behoorde te waken; maar ook het onbehoorlijk,prediken fcherpelijk verbieden; voorts moest men de plunderaars zoeken in handen te krijgen, en het ïtroijeii van pa:qui!!en- waar i n de Wethouderfchap^ befchimpt of 1
gelasterd werdt, door dc- beste middelen tragten voor te komen.
Ingevolge ditbefluit, maakte 't Geregt ene k e u r , dia
*s anderendaags afgekondigd werdt, en waar uit men den geest der leden daar van eïgenaartig. koste opmaken; want „ ' d e „ opfchudding werdt bij die keure, geweten aan de Reinmjiraiu 99
ten, die zonder nood of wettelijke reden afgezonderde vergade-
>y
ringen gehouden hadden, welke vergaderingen im uitdrukken
3
, lijk verboden werden." Om ware het mogelijk bij
R E M EGHERTSZ.
EISSCEOF'S
uit-
gedaan'grievend leed, nog hó'nenden'finaad te voegen, werdt hem die lidmaat der gereformeerde kerke was, 's anderendaags na de plundering
door twee Ouderlingen, uit den naam des
Ecrkenraads aangezegd, dat hij zig van 'spieren avondmaal 't welk des zondags daarna ilond gevierd te worden , zou hebben te onthouden; dit lot viel mede te beurt aan REAAL,
JAKOB
LAURENSZ,
Secretaris der Admiraliteit, en aan enige anderen, die
naderhand alle openlijk van de gemeente werden
afgefneden;
namelijk op den 31 december 1623, wanneer R E M en zijne huisvrouw
L Y S B E T H FILIPS D E B I S S C H O P ,
bij openbare afkondi-
ging van den predikftoel in de nieuwe kerke geëxcommuniceerd, of in den ban gedaan werden; om dat zij het gevoelen der Rewon [Ir anten toeftemden en dezer 1 ver vergadering bijwoonden of ge.
ïi %
BITTER. (KRISTINA)
gelijk in de Onpart. Chron. b l . 47 meer overeenkomiTig met den inhoud van het kerkelijk vonnis uitgedrukt wordt, „ om dat „ zij niet ïlegts bij hun ketters gevoelen bleven, maar zig ook „ in de Remorjlrante en IVederdoperJe vergaderingen laten vin* s
, den."
R E M EGBERTSZ. BISSCHOP,
dat een braaf en daar bij eer-
lijk man is geweest, wel geoeffend in veelerleij konflen en wetenfchappen, ovcrleedt ruim een jaar na deze affnijding van de gemeente op den 10 april 5
1625.
Pars III. Trail. I V . Cap. I. P. A . p. or - i c e . 291. 303. G . b l . 487-499-
VOETIÜS
LIMBORCH,
BRANDT,
Hifi.
Polit. EccL
vita S.
EPISCOPII
der Reform. II. D .
Dagwijzer, b l . 691. WAG. Fad. Hifi.
BRANDT,
X . D . b l . 147. 149. W A G . Eejchr. van Amfi. I V . St. bl. 180, 277. 287. 343. B I T T E R ( K P J S T L N A ) , was de grootmoeder der huisvrouwe van den om zijne geleerdheid als vaderlandsliefde,, zo zeer beroem 'en Ridder, P. C. met
ANDRIES V A N E R P ,
HOOFT.
Zij is eerst gehuwd geweest
en daarna met
ARNOUT
moorddadige plundering door de~Spanjaarden
FABRY.
In do
in 1576,) te 'dJit~
werpen gepleegd, gaf deze vrouwe bijzondere blijken van ene or,verzaagde kloekmoedigheid. Zij en hare moeder OOMS,
ene-horgbejaarde
AGATA
weduwe, hadden zig om ware
J
t
mogelijk voor de bloeddorst der vervolgers, die kunne nog jaren fpaarden,
te be^ejligen, in een afgelegen kelder begeven;
dan het geweld, dat op de huisdeur werdt gepleegd, bewoog de oude vrouw, zig uit hare fchuilplaats te begeven, om te zien wat 'er gaande was; juist op'hare aankomst (laat een vaatje buskruit de deur aan narden, en haar zelve te morsfelen. D e djgierop hetgehoor van den donderenden flag door het vaatje buskruid veroirzaakt, ichiet toe,
en vind hare moe-
der vei zengd levenloos in riet voorhuis liggen.
Nog ter nau-
wernood van haaf* eerden fchrik bekomen, grijpen de foldaten deze waardige vrouwe, die tusfen de 40, en 50 jaren bereikt hadt, op de onmenschlijkfte wijze aan, en zoeken haar-door de verregaandfte bedreigingen te dwingen, om aan te wijzen waar haarman en geld was; doch zij volftandig weigerende, om het
E1V00RDE. (LODEWYK
VAK) BIZ& ( V E D A S T U S )
ris
het een of ander te ondekken, wierdt door deze balddadige ferijgsknegten, met een link lont om den hals aan enen ladder gehangen ; en men liet haar in dezen benauwden toeiland, tot dat zij bijna den jonglten adem ftond te geven; toen men vermeikte, dat zij het niet langer zonder te Hikken konde uithouden, wierdt zij losgemaakt, en een weinig bekomen .zijnde, herhaalden de Soldaten hunne vragen, en hongen haar, die bij de gedane..weigering bleef volhardeuf, op nieuw aan den ladder,
het geen zij vervolgens ten derdemale herhaalden;
doch-deze wreedaarts ziende dat zij niets op haar konden verwinnen, lieten haar in dien beklaaglijken toeftand, en trokken de deur agter < zig toe; dan zij waren nauwlijks geweken, of een der• verfcholen zittende huisgenoten fchoot toe, en kwam ;
uog even üjds genoeg om "aar van den dood te bevrijden; hij 9
fneei de lont a .n (lukken en redde dus haar leven, dat zij nog enigen tijd; zeer droefgeestig en in het verfland verzwakt ten enemalen verzuft doorbragt.
—
HOOFT,
y
NederL ïlijtr
ZZL -B. bl. 472, £'VOORDE (LODEWYK
VAN),
geboren te
Rhode Sfc
Fiyrre, zijnde een dorp twee uren van Leuven gelegen , zo ais men moet veromierftellen. omtrent het laatfte van d e X I V d e eeuw, doordien hij in 1430 of daaromtrent gezegd wordt in den bloei van zijne jaren geweest te zijn.
Hij was reguliere Kar*
nunnik in de-Abtdije van Groenendacd nabij Brusfelin het bosch van So'gné gelegen, en hij beftèedde 'er zijne ledige uren,, 0111 üigtelijke
verhandelingen in laüjnfc vacrsfen te
fchrijven,
welke nimmer het licht hebben gezien, maar i n het genoemde klooster bewaard worden, en waar van men de lijst vndC bij
PAQUOT.
155-
i<>2-
Necrologium viridis vallis, p.
« — — - MASTELINI,
J- F-
FOPPENS,
litter. Tom. X V I I . p. 172,
BibL Belg. p. 826.
PAQUOT,
Menu
173.
B i Z E ( V E D A S T U S ) , is geweest Licentiaat en Pastcor van de parochie Fontenoij, in het bisdom van Atrecht. 'Hij heeft in het licht gegeven: De providentia Dei circa res temporales. Duaci 1632. in 8vo. - ~ — » J . F» F O P P E N S , Bihlkth. Belg. p. 1151.' III. D E E L ,
*
H
*" B L A A U W
HLAAUW-
QQW)
B L A A U W ' ( J O A N ) , . Schepen en vermaard Boekdrukke*
ie JmJUïdara was- de. oudfte zoon van W I L L E M - J A N S Z . r
:
BLAAUW,
en h zijn- vader" i n den boekhandel opgevolgd; cok v/as hrj ^coerTcnd i n de* regtsgeleerdhe'id , en geen onbedreven AdvoSaaL- In e jaar 1651 werdt hij verkoren tot Schepen en Raad' v&n" zijne vadeiilad,. doch. bleef des on aangezien den handel voortzetten* Schoon de Atlas en Stedenboeken de voornaam•werken zijn,, die van zijne drnkkerije zijn voortgekomen „ feeft hij er egter verfcheiden anderen gedrukt, die in fraijBeid van papier en netheid van letter, voor de hedendaags-. 20 zeer geroemde drukken van F O E L I S en BASKERVILLE, L T geen en dele behoeven onder te doen: getuige hier van onder onderen het Corpus Juris' Civilïs, opera £5? jludic S. V A . N L E S U * tfEKy bij hem in 1663 in folio gedrukt, en waar van het*grïeks der Novellen, zo heerlijk is uitgevoerd, dat men niet» fiaijer van dien aart kan uitdenken; als mede het zelvde werk. m gr. 8vo. in 1664 uitgekomen, waar in men verzekerd, dat geen ene drukyeil gevonden wordt, dan alleen bij de tweede a/cfeling, in de plaats van Pars Jecunda, Pars Jecundus\ en zo lang 'er Geleerden in wezen z i j n , T
r
f
f
B L A A U W . ( W I L L E M JANSZOON) en de boeken zullen duren; e n , dat het enkel zijne veidienfte Ss, die hem de keuze heeft waardig gemaakt van den Zweedfen Koning
GUSTAVUS
aanftelde.
ADOLPHUS,
welke hem tot zijnen Drukker
Zijne drukkerij ftondt eerst op de blomgraft, doch
werdt daar na verplaatst agter de Nieuwekerk, in het gebouw daar het latijnfe fchool pleeg te zijn; en bevatte negen drukpersfen, die de negen mufen genoemd werden.'
Doch
deze uitmuntende drukkerij was maar weinige jaren aldaar iii Hand geweest, toen zij op den'22 februarij des jaars 1672
a
ongeiukkelijk, meteen aanmerkelijk gedeelte van den afgedrukt ten Atlas en Stedeboeken, ook de meeste letters en koperen plat e n , door de verflihdende vlam werden vernield; de fchade hier door veröirzaakt, vindt men op 382000 guldens begroot. D e Jefuit
berigt ons, dat fommige dweepzieke
PAPENEROCH
menfehen te Amjleldam, ; i ;
eloos genoeg waren , om dit ongeluk
aan te merken, als ene hemelfe flraf, over het drukken- van enige Roomje Kerkboeken, en andere voorname werken, metwelken men, ten tijde van den brand, bezig^was; zekerder is het, dat dit aanzienlijk verlies een gevoelige fmartbij alle ware beminnaars van konsten geleerdheid te wege bragt. BLAAÜW
den 28 december 1673. mc.
Dolleer
overleefde niet lang zijnen rainpfpoed, want hij ftierf
MAGIRI ,
—
maticis. C . X L I V . §. 40. p. 263. Part. III. p. 4.69. ALMELOVEEN
KONIGII ,
BibL ret. & now
Eponymalog. vee. ' Vossius, de Scientiis MathsANT.
Y
Jo.
FABRICII,
BORREMANS ,
Mijl. Bibliotfa
Epijl* ad TREOB.
, p. 120. post vit. Stephanor. J.
F. FOPPENS ,
Belg. p. 582.
C.
D.
BibL curieufe. Tom. I V . p. 267-276.
CLEMENT,
SAXI,
AR
BibL
Onom. liter. Pars I V . p. 437, 438. WAG.,
Bejchrijv. van Amjl. VIII. St. b l . 661 > 662. X I . St. b l . 287 5 288.
K. LESCAILIE,
Boezij. II. D . b l . 318.
J. V o s , Gedich-
ten. I. D . b l . 525. B L A A U W ( W I L L E M J A N S Z O O N ) , de vader van J o A f BLAAUW,
is te Amjleldam geboren, i n of omtrent
het jaar
5571, daar hij een aanzienlijken boekhandel heeft gedreven-, r
J
<3n verfcheidene fraije w erken i n t licht gebragt; ook hadt hij II %
ïï6 B L A & O W H U L E , ( J A N S I M O N S Z . ) B L A E R . ( J A N D E ) ;
2Ïg op de oéffsnmg der wiskundige wetenfchappen
toegelegd;
was i n zijne jeugd , een leerling van den
beroemden
TÏCÏ/C? BRAiié geweest.! Hij overleed den 18 odober 1638, twcs zoons JOAN en KORNELIS nalatende.
BLAAUW was een
kundig en geleerd man, die-de latijnfe, franfe cn hoogduitfe Talen vo'komen magtig was;' en GROTIUS geeft hem'den roem,, db naarftigfts Boekdrukker van zijnen tijd te zijn geweest; hij he/Mccn ik.d.
uitmuntend vernuft, en een verwonderlijk goed oir-
Ook heeft' hij de volgende werken over de Sterren- en.
Txevaartkundc gefchreven, welke nog ten huidigen dage bij de 1, i&p.oic B-afgk^d/
Cermets in achting z i j n : 2 , ttMen, in f o l
%im$. 1653,
2. ©nöerfo:j£ in hc ïjeuirf- en S&rö-cSIo*
i^47« *n 4 t a . 3* (<£afclcu bcr fccbie ban ben op-
iv::u
gaitrj to Sonne. S ^ 4to 7
JïÖ' 8I10.
4, B a n &e ©eclmarie öer.Sïmue.
GER> VOSSIUS,
|;, 64.' Idem 'de Sclent. Mathem. Cap. X X X V I . 9
2 op--201.
GROTIUS, -£/>i/l. pag. 124.
(J. 46-49. p.
KONTG. , B:bl. vet. &
J
iiov< voc. T . MAGIRT, Eponrmolog. voc. ' MORHOF , Polyhiflor. Mathem. L i b , IV.
8. p. 467.
T
-
n
-
' J> F. FOPPENS, BUL
'Belg, p. 408/ C . SAXT , Onomast. liter. Pars I V . p: 348. BAILUT,
Jugemens des Scavans. T . I. p. 219.
W A G . , Befcirijw
Mn 4mft. X L St. bl. 286. B L A A Ü W H U L K ( J A N SIMONSZ.), is geweest Raad en Schepen der flad Bakhuizen.
D e Heer CENTEN heeft in zijne
böfchrijving van die flad, menigmalen gebruik van zijne Gedenfcfchriften gemaakt*
• — — A . PARS, Naamrol der Bat. en
He/7* Schrijvers, b l . 150* BLAÉR (JAN DE)
5
is geboren te Diest in Proband in de
2CVde eeuw; hij begaf' zig in de orden der Eenediktijners ctl wierdt Prior van het klopstei
9
Jak6b te Z.«/&, alwaar
Bij in 1496 fcbfeef; Traïïatus five hijioria de revelatione inftiy
WlionisPeiïi vene-rabUis Sacramenti, confi'ans articulis&c.; gevoegd 1$} hst ciaïihangzel van het Magnum Spe-.idum Exemplorum, p.' 70^75^ gedrukt te Doitai 1603. in 410, - — ~ ' FIESEN; OJ%# | f l ; ; ^ Fêtii Corp.Christi. p. 253* J. F . FOPPENS, 'i fê}ffl
BibL£elg.p.-$8i~ BLAKX-
XiL A N K
AART,
(NIKLAAS)
" B L A N K A A R T ' ( N I K L A A S ) , Hoogleraar in de grieve m l en gefchdedenijfen-, te Fr.neker,' is 'geboren te.
Lijden--27
december 1024..-uk een zeer aanzienlijk geflagt- W a n t r ^ a oud ove? grootvader -was - S T E V E N Heusikn ; zijn'-overgrootvader .ADRUNA
van.
VIERLING,
WILLEM DEN
" B L A N KA A R T ,
ICORNELÏS
ei'e dogter van
Drosfcard *va&
/ h a d t - i&x- v r o u i i ^ llu4
NIKLAAS -VIERLING,
I , Prinfe van Qwnje-ï' zijn -grootvader Nj<
. K L A A S , ' i s - mede Drosfaard . van Hemden geweest, «en bacfcK# Ihiiwelijk
ALIDA
HOL,,
dogter van
JOAN BOL.,
Burgemeester
p
Utrectir; hier verwekte .hij drie,zoons bij., waar ^'&n -dei»id» adelde
-STEVEN,
'de vader 'van
onzen-NIKLAAS
Is--geweest.*
;geieei-d -man,.die het Hoögfchoutam'bt Van • lijden '&lced., doch in
/NIKLAAS
beefx bp-
.^zijn vroege'jeugd .zeer xmtijdig^ éoQ^
bet vallen -van :een ;.paard., .ovcrleedt. Zijne moeder was uit bet beroemde geflagt der --zijnde de dogter •der'ilad Leijden.
van'HENDRIK
HEEMSKERKEN
AJTE&*.
berkoraftig^
.Eurgcnreesi^
VAN HEEMSKERK,
Deze brave vrouw, 'O^erdeëdtbenevens :e&n
'groot aantal van.hare bloedverwanten i n het jaar a C%6*' «ene beünette'ijke ziekte, die toen .ter >trjd -door ^nts:M?
onze NiKLAASj .flegts -twaalf jaren .zijnde, '-ouderloos, .derbet bellier van-owee voogden., .zijnd/ •en"JOAN J A N L E E U W E N ,
«os»
W - I L L E M .$ERJAX*ÊE$$
beide mannen van beproefde tromv^
..en Schepenen • der ^tad, die ook -alle vlijt -aanwendden iOm hfsm •ene-goede opvoeding te bezorgen; ook Imnt-wosrdde :Mj fatm* 21e-pogingen op de beste wij ze-; en zig in xle 'cetfle ifoegmzs;
ien -der wetenfcrappen met een -ongemene viIjt:geoefTeiid, iiebbende, wierdt hij vroegtijdig .Student; .genoot bet ^ o p d m ^ inde-arabife en perfife,talen van den beroemden
ÖGLIÜS,
ïöyv-
%vijl hij de lesfen in de gefchiedkunde van • dep in-.dat >Mï liedrevenen
BOXHORN
hoorde, en g e w e i n i g roigt :tr.ok auf &
geleerde! verkering van
.'SALMASIUS
,. .die ^zig loan tê jfetjrfax
onthieidt.,"»en behagen in des jorigefings vernuft .gefeh&pt fo£b~ bende, hem ene tedere vriendfehap toedroeg.
M&êw
^liji^
In de .renbaan de* wstenfehappen voorj: $e f n d i e a , liij' r^eds voor b e t eindigen -der jaren ^an^jjng JöïïgdbigE?^ IJ 3
ik&
B L A N K A A R T . (NIKLAAS)
US
den naam van geleerd, en bijzonder bedreven te zijn In d© fchriften
der Grieken en Romeinen , *t welk van die uitwer-
king was, dat hij nog maar 20 jaren oud zijnde, op den 13 October 1645, door
ERNST W I L L E M ,
Grave vznBentheim,
tot
Hoogleraar, in de wijsbegeerte en gefchiedenisfen' aan het gijmnafium van Steinfurt wierdt beroepen; en dezen hem toe veitrouwden post, bekleedde hij tot zulk een groot genoegen van den Graav, dat die hem ook tot zijnen .Raad aanitelde.. Toen in 1650 te Middelburg een Gijmnafium wierdt- opgerigt, bei iep men aldaar onzen
den 3 feptember. tot Hoogleraar
BLANKAART
in de gefchiedkunde en oudheden, geleerdheid,
GEORG
GRAS D E ST.
HILAIRE
CRAGIUS
ALEX.
MORUS
in de regtskunde en
in de wijsbegeerte.
in de godCLAUDIUS L E
BLANKAART
beijver-
de zodanig de belangen van dit nieuwe opgerigte kweekfchool van geleerdheid en wetenfchappen, dat'de Staten van Zeeland, zijne pogingen om dit inflituit in bloei te brengen, willende vergelden , en hem daar voor hunne goedkeuring doen blijken, hem tot Gefchiedfchrijver der provin tie aanflelden. D e ilegte opgang dien niettegenftaande
dit alles, het gijmnafium hadt, gevoegd
bij dè fobere bezolding dié onze Hoogleraar aldaar genoot, bewogen hem, na een behoorlijk affcheid genomen, en een loffelijk getuigenis, zo van de Regering als Kerkenraad verkregen te hebben, Zeeland te verlaten, en zig naar Friesland te begeven $ alwaar hij zijne woonplaats op het aangename vlek Herenveen vestigde, na alvorens te Harderwijk met zeer veel roem tot Doktor i n de medicijnen te zijn gepromoveerd; hier oeffende hij gedurende negen maanden de praktijk,-, waar na bij door Princesfe
ALSERTINA,
WILLEM
FREDERIK
weduwe van "den Friesfen Stadhouder
naar Leeuwarden geroepen werdt, om het
opzigt te hebben over de letteroefFeningen HENDRIK
KASHMIR,
van haren zoom
die toen tien jaren- hadt bereikt.
ren later, namelijk den 27 november 1669, de plaats van
PIETER
M O L L ,
Vijf ja-
wierdt hij iit
tot Hoogleraar in de griekfe
taal en gefchiedenisfen, aan Frieüands Hogefchool.aangefteld» Toen in 1671
gemelde Prins
KASIMIR
te Franeker als A k a -
dcmle-burser zijn verblijf nam, wierdt aan
BLANKAART
de
201-3;
.gorg 'toevertrouwd, om zijne fludien ttea-egeïen.
Tweemalen
iheeft hij 'het Rectoraat waargenomen,, .als :ih ,1679 ien xG&ss ün welk laatstgenoemde jaar., .'hij took dn die 'hoedanigheid <.qp den 24 feptember, door ;ene plegtige liatijnfe .redevoering^ 2 0 0 jarig jubelfeest wan de Akademie iheefc igevierd. Onze Hoogleraar huwde den ,i;r Xebruarij 1 5 5 0 , .met I t o m -SVERSOYK,,
'ene -dogter'van
.MATTHEUS .EVSKSDYK,
Y
cdie Burgs*
;
aneestèr en Boo d-Oificier :te Goes is.geweest.; eu werwekté l ü | Ihaar :zeven -kinderen,, wijf .zonen-en twee «dogters., •waar MZSM. 1
tflegts de jongde ,dog^*
ANNA
;hem iheefr \ov&ïléé£ü$
MARIA,
lijnde deze in 1 7 4 4 1 Traneker in den ouderdom V a n ;g,i jjaresjr •overleden.
'Zijne huisvrouw, die met de 'beiuinnelljköe ^iels-
<en ilighaamshoedahigheden 'begaaft 'was-,- -en -daar • ;te ifoow©$ /door de fortuin tin ene -ruime mate ^beguiiiligd^ tflferf #ot mjn lïnnige zielenfmert in 'feptember 1674. M e t den fiooci van <de«2& Ibrave ..gezellin,, .fcheen 'het of
.BLANKAART
.'zijne .fleur -ook
<enemalen '.hadt verloren-, .benevens .zijne aangeborens vrolijk*' ihe.id;'Ihij wierdt van .tijd jtot \tijd droefgeestige ziekelijk TOS •geftél en zukkelende; 'en dit 'nam zodanig-:met de Hjd 'ttoe# :
•Bat
'NIKLAAS R L A N K A A R T
^een ^doorgeleerd mun lis ^geweest^
<Saar- .bij ibuitengemèen vlijtig cbn .arbeidzaam, /getuigen (de iken ^van ilatijnfe en griekfe 'Schrijvers., -dien -hij"behalves
mp.
overige menigvuldige 'letterarbeid, 'met .'aantekeningen'•
»
xijkt /'heeft i n 't licht gegeven, en .waar v a n wij..de ^qptelHng hier laten wol gen.
u-.
Q U I N T . 'CURTIÜS.,
Lugd. Sat. IÓ49-. 8w.'
2. OL, A .
:
manarum. Ih. 1650. ;8vo. jimft.
JIÓÓBC
-8w.
4.
3.
ARETANÜS,,
ARRIANI
'Rijlorite Alex,
ELORI.,
Mcgtfè,
JEpkcme ïliemrri <*fc .expeditjA .Al®m&$*
"fuïïica^ Mies ccoktm -Alam*
;
JPeriphisBom • Eicxin ' ^£ff M s r i i Erythmi^ dis Venations. JEnchiridion &um Pamfihrafi^ cejusdem ApqpMhegmdia '8^o
;
5.'
.IÏA^POCRAHEONÏS^
J
J&flt
'Lexicon t& & Xflg&
120
BLANK A ART.
1683. A -
6-
t0
PHTL.
CYRRII,
Byzantlno pnmnm vulgatum TOPH.
ver.
Chronic-on Ecckfia Graces, 5 M f ; Las. redditum. Accedk
CHRIS-
de Statu hodiernorum Grcecmim Enchiridion cum
ANGELI,
G.
(STEVEN)
Franco. 1679. 4-to.
FELAVII.
7.
THOHIZE
MACSTRI ,
Ditlionuni Attic arum Eel ogee, emendates, opere univerjo dispojito, £f flMfo Catalogo vetenm Scriptorum, Quorum in hifce Eciogis mentio. Franea. 1690. 8vo.
1698.
Waar bij nog behalven
de zijne, ook de aantekeningen van den Hoogleraar Bos zijn gevoegd.
LAMB.
8. Grationes tres: Fanegyricus Matthenef:®
et Favio a ftabilitapace Monajlerio reducibtis jdcraius. Leidue* 1648. Adlocutio ad Celfisf & Illvjlr. Principem H E N R I C U M
CASIMIRUM ,
qua adventum ejus in Acad. Franeq. folemmter graUdabatur.-Fran. ,1671. fol. 6? Fanegyricus pro Juïilceo S. Festo Sceculari Acad. Ibid. 1685. fol.
9. Tabula Geographic as Afw,
veteris. ™ —
Europa £f Africa;
Nog hadt hij onder handen genomen, om aan-
tekeningen op
CYRILLUS
te vervaardigen, en ingevolge hes
getuigenis van den geleerden
REGIÜS
, heeft hij een groot ge-
deelte daar van afgewerkt; doch dit zo min als zijne overziekingen van THUCYDWES , hebben immer het licht befchouwdr Ook
onderhieldt onze Hoogleraar briefwisfeling met vele Ge*
leerden van zijnen tijd; waar onder GRONOVIUS,
ABR.
BERKELIUS,
SALMASIUS ,
JOK.
FRID.
H E N N T I V I U S , J A C L Y D I U S en
an-
deren , die gevonden worden in de Sylloge Epift.
BURMAKNI,^
Tom
C.
273. GII,
II.
—
—
CREJN/II,
Biblioth. Gr. L i b . I V .
FASRICJI,
Animadv. Philolog. Part.
Oratio,fint.
E. L .
Catal. BibL
BUNAV.
liter. Pars
IV.
VRIEMOET,
Tom.
I.
VI.
8. pag. J.
RE-
Athen. Ff if p. 504-511,
V o l . II. p. 1089-
p. 526, 527.
p. 44-47.
BAILLET,
C. SAXI,
Onom.
Jugemens. Tom. II.
p. 269.. Tegensw. Jlaat van Zeeland. I. D . bi. 194. B L A N K A A R T ( S T E V E N ) , een zoon van'den bovenflaanden
NIKLAAS
en
MARIA
den 24 october 1650.
EVERSDYK,
is geboren te Middelburg
Veel genegenheid voor de geneeskonst
betonende, wierdt hij na het latijn geleerd te hebben, bi^ een Apotheker geplaatst, ten einde de kruid- en fcheikunde te •Qeffenen: vervolgens begaf hij zig naai* d$ Akademie, en wieidt
&LANKENHEIM.
(FUEDERIK
121
VAN)
ivicvdt den ï8 oclober 1674 tot Doktor in de wijsbegeerte en medicijnen aangefleld.
Vervolgens vestigde hij zijne woon-
plaats ;:e Amjïeldam, oeffende aldaar de praktijk, en oveiieed in die ftad den 23 februarij 1702. JLUDOLF S M I D S ,
D e Oigter en M e d . Doktor
maakte op hem het volgende vierregelig vers;
Fills charta lïbi
BLANCARBUS
fpirct in auro.
Forma reri aterno ccefa adamant e micet. Audiit hcec, ridensque mso quis lives'honen? Gemmis an charlis notlor, inquit, Echalven een Lexicon Medicwn, heeft
eritf
STEVEN
BLANKAART
s:og in de latijnfe' taal gefchieven: Tra'ctat. nov. de Circulations Sanguinis -per jïbras^ ncc non de valvulis in iis repertis. Amji. in 1mio.
Voorts heeft hij een groot aantal werkjes over onder-
fcheidene onderwerpen der geneeskonst, in het nederduirs geSchreven, welke nauwkeurig aangewezen Naamregister van SENRERG.
JOIL
worden, in het
, verbeterd door
ABCOUDE
REINIEE
ItvQftn cn 2Bonr.cn/ nut platen. vïn:fr- io"SS. 8bo. lan&fcïjc l^tïbmiïS. 5 0 . sfca. (£!}CC. *g ©age. 16S6. wordt genoemd.
.Oröcr*
<&cfrmi& cn int£fcraiEi ban U
81:0.
A.
KALEER ,
Botanica. Tom. I. p. 635. alwaar hij czn
Blhl'ötheca
groot Uitfchrijver
BiUioth, Anatorrdca. Tom. I. p. 630, 63
£ƒ BibliotJi. Chirurgica, Tom. I.«p. 441-443. liter. Pars V . ' pag. 242. b l . 12,
AR-
Reu. 1773. bl. 52.; als mede nog: '^djöiifotoi; £cr
IV
DE»XA-ÏUJE»
C.
SAXI,
Ö/W/B,
Geklierd Zeeland:
13,
BLANXKNHEIM
(FBEDKRIK
VAN)?
was de LIfte Bis»
fchop van Utrecht, en wierdt in 't jaar 1393, in plaats van FLORIS
VAN
WEVELIKIJOVEN^
tot die waardigheid verkozen,
pp voordel en aanbeveünge van tegens genoegen van
ALBRECHT,
GIER; V A N B R O N K H O R S T ,
gezien.
WILLEM,,
Hertog van Gelder,
Grave'van Holland, die
RO-
gaarne tot die post hadt verheven
M e n vindt aangetekend, dat de GeUlerfe Hertog door
een hoofs compliment, de kern* aan
ALBRECHT
hadt gegeven,
wien dat hij begeerde verkozen te hebben: doch wanneer IT
S*
-GlVJlV
BLANKENHEIM.
Graav gen,
ALBRECHT
WILLEM
(FREDERIK
den voornoemden
ROGIER
VAN)
hadt voorgedf^
mee veel drift kwam aanfluiven, en de KaninT
Bikken op deze wijze aanfprak:
„ wij willen niet fmeken
noch bidden, maar wij begeren, dat gij mijnen neef F R E „ 5
DERIK
V A N BLANKENHEIM,
Bisfchop van Straatsburg, zult
, vei kiezen, en daar voor zullen wij ulieden, en het bisdom
Vi
uit zijnen naam,-dankbaar zijn, en al ons leven goede buren blijven."
Hier op wierdt
FREDERIK
lieid van (temmen verkozen, en door Paus XI,
ook met meerderBONIFACTUS B E N
in het bisdom bevestigd.
De ftad Deventer bragt ook niet weinig toe, om door hare €ezanten
ARENT
verkiezing op
UPPERHEEFT
FREDERIK
en
HENDRIK T E R BRUGGEN.,
de
te doen vallen, en leverden daar te
boven nog een afzonderlijk fmeekfehrift aan den Paus, om sij11e Heiligheids goedkeuren,', voor dezen nieuw,- gejiozen Bisfchop te erlangen; voor welke toegenegenheid, de Bisfchop de flad Deventer, eerst door een brief, en .naderhand bij zijn intrede in gemelde flad, monde lijk bedankte, en naar gewoonte fTads regttn en iprivilegitn bevestigde.
Waar op hij ook
snog in dit zeivde jaar, de lieden Deventer, Kampen en 'Zwol? niet alleen in de pandfehap van het' huis en de heerlijkheid Diepenheim bevestigde, maar daar te boven verklaarde, geen Kastelein over hetzelve te zullen aanflelleü, dan met voor•kennisfe der drie genoemde lieden. Zie
D U M B AR ,
Kerk. en Wer*
Deventer, bh 623, 624.; alwaar het fmeekfehrift aan den Pa us
9
benevens den bevestigingsbrief, beide in hun geheel / worden gevonden. De
Nederlandfe Schrijvers getuigen eenparig,, dat deze Bis-
jfchop een zeergeleerd, kloekmoedig,.voorzigtig en fchrander man is geweest, die altóós een deftig voorbeeld van ene góede regeringe heeft gegeven, en zo lang hij leefde, om zijne goede dienflen aan "t Gemenebest bewezen., bij ieder een grotelijks geacht en bemind is geweest; daarenboven was bij dapper
r
en in den krijgshandel grondig onderlegd.
In,het tweede jaar van zijne regering, toog hij met een goed aantal krygsknegten over Aspppe,
i n to land van Munjlacs
BLANKENIIEIM. (FREDERIK VAN) e/a verbrandde aldaar het dorp Oostdorp, aan VAN
RAESVELDT
JAN
123 en
BITTER
toebehorende; om reden, dat zij menigmalen
groten lasten fchade aan onderdanen van het Stigt hadden toegebragt. In het volgende jaar verklaarde hij, benevens de drie hoofd* Heden van Overijsfel, Deventer, Kampen en Zwol, den oorlog aan den Heer van Koeverden, na dat aan den zei ven vrugteloos, verfcheiden-minnelijke vertogen en voorHagcn waren gedaan
a
om- het" landfchap Drenthe, benevens het huis te Koeverden, door des BisfcHops voorzaten aan de Heren
V A N 3RONKHORS£
verpand, ten dienïle yan het S^gtf wederom te laten inlosfen, Ingevolge de brieven daar van voorheen gemaakt.. van
Het gevolg
dezen oorlog was; dat het huis te Koeverden wierdt bele-
gerd , en de Bisfchop zig daar van bij verdrag meester .maakte.
In aanmerking van de getrouwe dienden, wéVke de drie
genoemde Heden hem, in dezen oorlog, zo kragtdadig hadden bewezen, bedankte hij dezelve bij den aftogt niet alleen opentlijk, voor hunnen bewezenen dienst; maar beloofde teffens ook, om hun fommige- voorregten zo in Drenthe als ter* aanzien van het'huis te Koever den, te zullen fchenken; welke belofte hij ook in het laatst van 't jaar 1396 vervulde, Ingevol ge den'brief daar v a n , te vinden bij
DUMB AR,
Kerk. en
Wer. Deventer, b l . 626, 627., waar bij de burgers van De^enter; Kampen èn Zwol, met hare goederen, zo wel te water als te land,- tolvrij verklaard werden, door het gantfe land v&pi Drenthe en Koeverden. Daar benevens^werdt nog aan dc voor* zeide drie Heden, het voorregt gefchonken, dat bij rade van baar en van de Handen van Drenthe, een.Ambtman en Kastei e i n , uit Drenthe of uit Zalland,ovex
voorfchreven landfchap
en huis te Koeverden, door den Bisfchop zou werden aangeHeld.
Hier van daalt onbetwisteiijk af, het nog voof korte
jaren in wezen geweest zijnde ~ voorregt, aan ^de provintie Overijsfel toekomende, dat ingevolge ene conventie, in den jare 1668 tusfen gemelde provintie en het landfchap Drenthe gefloten, zij het regt hadt,'om bij vacature van de zeven* twee
Drosten'aan het landfchap te leveren, hebbende de der-
ULANKENHEIM.
I 2 4
(FREDEIUK- V A N )
derde en vierde toerbeurt: zo nogthans, dat wanneer • dess toerbeurten
aan de provin tie van Over ij sfel vielen, dezelve
•gehouden waren, ingevolge vorige refolutien, twee gequalih> ceerde perfonen aan de landfehap voor te dragen, waar u i t , in de Stadhouderloze Conftitutie, door de landfehap de electie gefchiedde, doch zedert hec jaar 1748, namens de landfehap, door den Erf-Stadhouder plag te gefchieden, dan welk ambt sedert de revolutie van 1795 is vernietigd. •Ook floot hij in de lente" van het volgende'jaar, een verbond met de Fiï.fen , het welk den 18den april getekend wierdt, cn in zijn geheel te vinden is, bij E . V.^MJERTS, 'Groot Charterboek. III. D . b l . 625.
Jr. SCHWARTZEKBEBG', Friescli Rlaliaaï-
hoek. I. D . bi.'254., en A . M-ATTHJEUS , de Reb, UllrajeB- p. 93,
94-
. D i t ' verbond behelsde zaak lijk, deze
voorwaarden: „ de
Bisfchop beloofde duyfend jaer 'ende dagh enen vasten vrede 5, tc zullen houden, met de landen van Stellingwerf, Schot-err|f,
Upfaterland, Dodingwerffial,
Oosterzee en de gemeend }
3, Friezen, en de geiezen geichillen, naar inhoud xier oude Bisfchoppelijke vredebrieven, te zullen moeten afdoen. D i e 5>
5
van Drenthe en Groningen zouden hun oud landrecht blijven
, behouden, en, Drenthe met geen andere floten bezwaard
^, weiden, dan dat, van Koeverden; 't welk ook niet flerker 2, zou mogen gemaakt worden, dan het toen was, nóg buiten 2, rade des hnds van Friesland en van Drenthe, aan enigen .3, Ambtman werden toevertrouwd. 3
D e Bisfchop verbond zig.,
, geen vreemd krijgsvolk, door Koeverden of Drenthe', te zul*
^, len laten trekken, om Friesland QÏ'-Groningen te'befchadï3, gen."
D i t punt zag waarfchijnlijk op de hulpbenden, die
Hertog ALBRECHT, uit Duitschland verwagtte.
Wijders ver-
bond zig de Bisfchop, om „ den Hertoge van Holland, of an~ .„ deren uitheemfchen H e r e n , die Friesland den oorlog mogten >9>
w i l l e n aandoen , geene hulp te zullen bewijzen, noch
-j,, doortogt doorat Stigt van Utrecht; te zullen vergunnen/
3
Deze waren de voornaamlle punten van 't verbond, 't welk Tan
3
s Blsfchons .zijde., door de vijf Utrechtfe kapittelen*.-door
BLANKENHEIM,
(FREDERIK
VAN)
ge Had Utreck, en door vier andere Stigtfe Heden, Amersfoort-^ Deventer, Kampen en Zwo/, bezegeld wierdt. REINOLD VAN KOEVERDEN,
geen kans ziende óm zig in zljii
vorig bezit te doen herHeifen, -verzoende z i g door tusfenfpraaje van
WILLEM
, , Hertog van Gelre, in t jaar 1379, y
met den
Bisfchop van Utrecht; bij welke zoen de eerstgemelcfe zig verbond, om alle d c handfehriften
en pandbrieven van de Had
c n het Hot Koeverden, te zullen overgevendaarentegen
vér-
bond zig de Bisfchop, om aan hem te geven, 15000 ouda Schilden, te betalen over vijfjaren; ook zoude de Ambtmaa voor zig behouden, alle de goederen, die hem in het landfchap Drenthe toebehoorden. den voorfchreven zoen aan
Deze 15000 oude Schilden, bij
REINOLD
V A N KOEVERDEN
beloofd
5
namen de drie hoofdlieden -van Overijsfel, op ernflig verzoek des Utrechtfen Kerkvoogds, bij enen bezegelden brief aan^ te zullen opfchieten, en aan gcmelden
REINOLD
of zijne erf-
genamen, op den 14 meij des jaars 1402, te betalen, waar op de Bisfchop aan de gemelde Heden, enen brief overhandigd de, 'door hem em de kapittels te Utrecht Verzegeld, waar bij zij aan de drie Heden beioven, dezelve hier omtrent fchadeJcos te Hellen.
Alle die brieven, en de gemelde zoen, vindt-
men geboekt, bij. G .
DÜMEA'R,
Kerk. en WereldL Deventer, b h
637- enz•Het was ook op den -3 meij in dit zeivde jaar, 1 dat Bisfchop FREDERIK
van
, met hulp der drie Heden, Deventer, Kampen en Zwol,
HERMAN
, Here vaiv Kuinre en zijne twee zonen, het huis-
en de heerlijkheid Kuinre aankogt, teil gemenen behoeve en voordeel des Utrechtfen bisdoms, voor 6200 oude Frankrijkfi Schilden, doch de opdragt hier van gefchiedde niet voor het jaar 1407.
DUMB AR,
ut fupra. hl. 641.
In 't jaar 1399, belegerde hij Groningen, .willende deszelvs inwoonders dwingen, om zig volgens ouder gewoonte onder de kerk van Utrecht te begeven; dan de burgerij weerde zig dapper, en men floot eindelijk een verdrag', waar in de Groningers in de eerHe plaats erkenden,- mtnnich honden j airen geflain te hebben van des Keijfsrs wegen ende ghijfie, inne hniden '•de?
**6
J B L A N E E N H E I M . ( F R E D E R I K VAN)
der Kcrcke van Utrecht; en nemen voorts aan, ghienen Heer eft fallen hulden nogh zich onderdaanig geeven, dat onfen lieven Heere van Utrecht te hinder of te fchade komen mach &c.
.De fteden
Utrecht, Deventer, Kampen, Zwel en Amersfoort, hongen me* de, daar toe verzogt zijnde, hunne zegelen aan dit verdrag. DUMBAR,
Op
ut fupra. bl 646*
den 16 augustus van dit zeivde jaar, floot Bisfchop
FREDERIK,
een verbond met die van Utrecht, Deventer, Kam-
pen , Zwol en Amersfoort, voor den tijd van twintig agtereenvolgende jaren,- om binnen dien tijd eenparig te keer te gaan, de zulken, die den een of den "ander hunner onregt of geweld aandeden, en. dezelve, indien daar van in der minne geene vergoeding wilden doen, door de wapenen tot reden te hrengen."
D U M B AR ,
ib. 646".
Op den 20 meij 1406, gaf hij een merkwaardige Landbrief aan het land van Vollenhove, die voornamelijk het Hcijmaal of lijfftrafrelijk gerigt betrof: op den'zei vden dag gaf hij, nog enen andeien Landbrief, insgelijks "wel voornamelijk het Heijmaal bedoelende,
aai] het land van Zalland; waar in onder anderen
bepaald werdt: „ / d a t Ridderen en Knapen, benevens de 5, hoofdlieden Deventer, Kasnpen en Zwolle, regt zoi.de weder* „ varen na uitwijzmge van het landregt; en dat alle Rigters 59 voor hem of zijnen Ambtman ten Heiligen zouden zweren, „ om ingevolge landregt te handelen."
Inzonderheid heeft
deze Landbrief betrekking op de dood (lagen en wondingen; voorts dat men niemand zal mogen vangen, die i n den lande gezeten en gegoed is enz. Hij Rilde „voorts na vele aangewende moeite, op ene 'gelukkige wijze, een verschrikkelijk oproer, door de Arkelsgezin* den te Utrecht aangeregt, en na zig kloekmoedig uit de moei' lijkheden, hem'en 't Stipt, door de Hollandje beroer tens, onder Gravin
JACOBA
aangedaan , gered te hebben , is hij den.
9 o£b ber des jaars 1423, op het flot te Vollenhove in Overijsfel overleden, na dat hij het bisdom ruim dertig jaren agteréen, loffelijk hadt beflierd; en hij is te Utrecht in den Dom aan ie
zuidzijde -ran het koor, op ene plegtige wijze
begraven»
SLANKHOF.
* — « - -
£65-277. TANUS ,
Vm
G.
«MIJ
notis
BUCHELII>
in
BEKA
C.
g> pag«
HEDAM.,
AnaleQ. T o m . I L p. 380.
Kerk. Hift. en Otidh. I.
Utrechfe Jdarb. 1
WINHOFF,
I.
III."
WAG.,
Löfïöfr. van Auerisfd,
DE CHALMOT,
D.
SCHO-
b L 283* 284. K»
b l . 55. 83. 138.
D.
OwnjV/. Gedenkfl. III.
RACER,
b l . 112.
Chron. $acr. Belg.
CASTILLÏQN,
D U M B AR,
HEUSSEN,
W.
J. A.
DS
TEUNISZ.)
2&r£. era. WereldL Gefchiedenis van ^Friesland? b l . 202*
BURMAN, J.
L.
y Hift* Ultra}.,
HEDA
(JAN
D.
D.
277-279»
b l . 113-118. V I L
D,
b l 33a, 334- 492.. M »
< t ó va» 1782. 7H#' dwij.
VOÖ
b l . 187. flflwt. (63).
B L A N K H O F ( J A N T E U N I S Z . ) , Konstfchilder, is geboren te Alkmaar, op koppeltjes-maandag van het jaar 1Ó28-, de va-* Ier ons onbekend, doch de moeder was aldaar ftads vroedrrouw .geweest. derkcnst was
Zijn eerde leermeester in de teken- en fchil-
ARENT
TEERLING,
aan wien de bijnaam van'
Sinceer was"gegeven; en. fchoon deze op de naamlijst van dg Alkmaarfe Konilenaars als meester flaat aangetekend,
fchijnS
het egter, dat hij in die tijd een van de geringde der broede* ren zal zijn geweest, en meerder gebruik van den .verwkwasc maakte om zijn kost te w i n n e n , dan het konstpenfeel daar ioe te bezigen.
Hoe 'took z i j ,
van meester, en geraakte bij
BLANKHOF
FIETER
SCIIEVENBURG,
daar bij den meer bekenden Konflénaar GEN,
teffens ook. lesfen nemende van
veranderde fpoedig
CEZAR V A N
E
en van VERDIN-
GERRIT D E J O N G ;
hier
vorderde hij door konstijver aangevuurd, zo ver, dat hij op eigen wieken kunnende drijven, en door reislust geprikkeld
9
zig r&zï Rome begaf,' daar hij twee a driemalen op verfchillen* de tijden is, geweest. ' W e l dra geraakte hij hier i n het gezel* fchap der Bentvogels, die hem
JAN M A A T
doopten-, en bij die
naam is hij ook best bekend bij de kunstminnaars der zeefchilderijen. JAN ±viAAT v/as los en vrij ongebonden van leven, insgelijks los in \ fchilderen, waar door.zijn aart die woelig v/as zijn penfeel tot vaardig fchilderen gewende; ook hebben de Konstfcenuers opgemerkt, dat wanneer hij meerder moeite aanwende,
m
BLANKVOQBT.
BLANÏWALT,
(JUSTUS)
de, o m zijn werk uitvoeriger en meer gepolijst te doen voots k o m e n , als dan die geestige^ losheid en ftoute trekken daar In niet gevonden werden.
Een van zijn beste'ftukkeri
5
is een
ftrandgezigt, dat buitengemeen kondig en natuurlijk is gefchil* derd; de zwalpingen of overbid telende rolling der ebbende en'aanvloeijende zeegolven op den oever, is daar verwonder* lijk fcboon en levend in vertoond. Buitengemeen wispelturig van aart was BLANKHOF, dit maakte ook dat hij genoegzaam geen vast verblijf,hadt; en hij zig i n het voorjaar van 1669
onder anderen op de vloot begaf,
die tot ontzet \m Kaviïa, onder 't heftier van den Graav WALDEK, was beflemd.
vm
In 't jaar 1674., bevond hij z i g te
Hamburg, en hij moet korte jaren daar na overleden zijn, m
A . HOUSRAKEN, Schouwt. II. D . b l . 198-200» B L A N K V O O R T , is de "naam van een zeer oud adelijk ge-
flagt i n Overijsfel, dat ïeeds voor verfcheidene verlopen eeuwen in genoemde provintie is beroemd geweest, en grote mannen zo in de raacizai!, als krijgsdienst heeft opgeleverd; dan doordien bet mannelijk ok hm^mmts uitgeïtorven,
zullen
wij 'er niet verder over uitweiden. BLANKWALT
( J U S T U S ) , is geweest Licentiaat in de
godgeleerdheid en Kanunnik te Antwerpen; men befchrijft h e m , als ongemeen afkerig te zijn geweest, van al Je uiterlijke pragt en opfchik; dit fluit eg ter geene zindelijkheid u i t , maar onze BLANKWALT was daar bij morsfig, en eer> ongemeen üordig heertje, ten aanzien van zijne kleding.'en huishoudelijk bew i n d ; en fcboon onreinigheid, ingevolge het gemene fpreekwoord jgeene heiligheid is, wordt egter deze knaap , als buitengemeen godvrugtïg befchreven, daar bij onvermoeid in het ftuderen.
Rij ftierf te Antwerpen den 19 maart 1600 , en wierdt
i n de kathedrale kerk aldaar begraven; na dat hij in
1588
door den druk hadt gemeen gemaakt het volgende voortbrengzei zijner lettervrugten: Modus placandce irce Divine, hbi vwnvJtnofi tragicó tempore, in Svo.
F. SWEERTSI, 'Avnén-. Belg.
J, F. FOÏPKNS, BihU Belg. p. 783.
BLASf-
E L A N S A A R T . ( A B R A H A M en J A N ) B L A N S A A R T ( A B R A H A M en J A N ) . , geboortig van ien, waren in 162-3 medepligtigen i n den -beraamden moord van
Prins
MAURITS;
doch horende dat deze roekeloze aanilag
ontdekt was, namen zij de vlugt uit Holland, en kwamen over Vollenhove te Örol, toen ter tijd door de Spanjaards bezeten; doch de vrees dat deze hen mogten vatten'en losgeld afpersfen, deedt hen naar Vollenhove te rug keren, van waar zij door Friesland en Groningen naar Delfzijl,
en vervolgens naar Emb*
den trokken, daar zij des nagts in de' herberg den Helm flie* pen, en 's anderendaags den i 3 februari} een-wagen namen, om naar Stikhuizen te rijden; doch een .nieuwe angst, zo eigen aan fchuldige gewetens, voerde hen naar Einbden te-rug; alwaar zlj^ene andere herberg namen, en door hunne ongcfladigheid en vrees, nog dien zelvden dag in lijden geraakten. Eerst hadden ze den waard gezeid, dat zij drie of vier dagen dagten -te, blijven, en hem tellens een goede middagmaaltijd befreld;
maar - terwijl. die in gereedheid
werdt
gebragt,
fpraken ze met een' fchipper, die naar Bojcnne m Frankrijk moest, hem vrager de, of hij hen niet te Calais, of té Dovvres^ aan land zetten kon;, middelerwijl verliepen zc de maaltijd, voorgevende ergens in de flad'genodigd te zijn.
Van dit ge-
fprek met den, fchipper kreeg de waard kennis, en hier op vermoeien, of zijne gasten ook mogten fchuidig zijn, aan den aanilag tegen den Prinfe
V A N ORANJE;
en dit vermoeden-ver-
meerderde grotelijks, toen -zij, terwijl'hij over tafel zat, i n allerijl kwamen
vragen,
v/at zij verteerd hadden,
e n , be-
vende en bedeest, zo veel voor elk betalen wilden, als hij voer allen gevorderd hadt; welke verbaasdheid ontdaan was, op'zijne vraag, waaróm zij nu naar Fra;i\rijk of Engeland wilden ?
Hij gaf dan den Schout kennis°van ' zijn 'vermoeden
en deze, hen waarnemende,
verzogt hen, met hem, bij den voorziitenden te willen gaan. terflonddoor;
3
toen zij ter deure uit gingen,
Op deze vraag, ging
Burgemeester
ABRAHAM
BLANSAART
doch J A N zeide, dat zij nog twee of drie da-
gen te Embden bleven , en dan bij den Burgemeester komen wilden; gaande hier op voorts naar den Helm, III. D E E L *
I
zijne cerfle fcer-
BLASEKE, (JAN)
BLASIUS. (ABEAiiAL!)
fceraberg;" doch Bi-er werdt hij door den Schout bewaard, tot twee- uren na. derf middag, wanneer
JAN V A N STAPPEN,
Ma---
jpor van Groningen, en een Bode van 't landfchap, met den voerman, die hen naar Delfzijl hadt gebragt, op enig vermoed cTen door de Regering van Groningen afgezonden, te Embdeiz e a aan
/ M n kwamen,
JAN BLANSAART,
dit volk en den
voennxn. ziende, beieedt terftond, de • man te z-jn dien men zogi; zijn broeder werdt wat later in een andere herberg ge» ronden . daar hij gekleed te bedde lag; deze zig gevangen zien* 5
de , verzogt terftond, dat men G O D voor zijne ziel bidden Z i j bleven te Embden i n bewaring tot den 22llen, wan-
zou.
neer zij te fchepe naar Amjleldam, en voorts naar 's Hage gevoerd werden, daar zij den 27(1011 -aankwamen;' cn tot den 4 mei} in de gevangenis vertoefden, teen hun de dood aangezeid werdt,. zo.onverwagt, dat zij geene andeie rekening maakten, of zij zouden eerstdaags geflaakt geworden
zijn,
wanende, dat het voornemen welke zij zeiden gehadt Ce heb* Ben
y
om den 'aan/lag te ontdekken/, voor de ontdekking zei va
genomen zou worden*
Zij werden verklaard de misdaad van
gekwetiTe hoogheid begaan'te hebben , en hierom ten zwaarde verwezen, met verbeurdverklaring hunner goederen, welk vonnis ook' des anderendaags aan hen wierdt uitgevoerd, en voorts de lijken begraven. BLAKSAART
b i . 56, WAG*,
&C*
••— Sententie ran ABR.' en J A $
gedrukt in 1623.-
BRANDT,,
BAUDART,
Hifi. der Reformatie,
IV.
D.
Mem. X V
11.
b l . 960-964»
Vad. Ilijl. X . D . bh 451-456. 461-467. 469-477.
B L A S E R E ( J A N ) , Raadsheer i n - het H o f te Mechelen; wierdt door den Landvoogd
ALVA
i n 1567, tot lid van den
Ilnad' der Beroertcns, met regt naderhand de Bloedraad genoemd aangeftsld. — BÈASIUS van
GERARD
W A G . , Vad. HiJl/VL (ABRAHAM),
BLASÏUS,
Medicijne
D . b l . 251. Doktor, een zoon
wierdt geboren'te Amlteldam, in 1650;
6vfln ais zijn vader, leide hij zig inzonderheid op de prakttjk ÓM gcijseaköiist toe,- én bcoeflendc die met een gewensten
5
BLASIUS. (GERARD) BLASSIERE. (J. J.)
tjï
bitflag in zijn vaderftad, omtrent het einde van de laatstver* lopene eeuw. AmjL
Hij heeft uitgegeven:
JOBI
a
MEEK'REN,
Chir.
Ohfcrvatiohes Medico-Chirurgkce, ex Belgico in Latinum
translates ab A B R .
BLASIO.
Amft. 1682. in Svo. • D i t zelvde werk
hadt hij Teeds te voren i n het, hoogduits vertaald, zijnde te 'Nuremberg'gedrukt in 1675. — —
PAQUOT,
Mem. litter. Tom,
XVII. p. 233. B L A S I U S ' ( G E R A R D ) , Medicijne Doktor, een zoon van LEONARD BLASIUS, zag.het cerfte levenslicht te
Oostvlieteen
dorp in'het land van Cadfant, omtrent den aanvang van dc vorige eeuw.. N a ' de gewone lctteroefFeningen volbragt te hebben, .ging hij ten einde de lesfen van
GASP.
BARTHOLINUS
te horen naar Koppenhagen , in de geneeskonst ftuderen kwam vervolgens te Leijden,
9
en
om zig verder te bekwamen,
alwaar hij ook tot Doktor wierdt gepromoveerd.,
Waar na hij
zijn verblijf te Amfteldam n a m , aldaar zijn konst uitccffende, ;
en in l ó u o ftads Doktor wiei'dt, bok benoemde hem de Regering koiten tijd daar n a , tot Doktor van 't hospitaal«en B i b l i o Ihekaris van de ftad. In 1682 wierdt hij lid van de Keizerlijke Akademie van Natuur en-Konst, en. nam'er den naam. aan van PoDALiRiüs SECUNDUS; dan zeer kortftondig was het genot dat: hij van deze eer ondervond,,doordien nog dat zelvde jaar, de dood een,einde aan-zijnen ver gevorderden levensloop maakte. BLASIUS
hadt een goed gedeelte van zijnen tijd hefteed, om
de v/erken van enige'fchrandere Geneeskundigen van zijnen 5
tijd in 't licht te geven; ook hadt hij . er enigen van zijn eigen maakzel door den druk gemeen gemaakt. vindt men-de
optelling b i j '
PAQUOV,
V a n beiden
Memoir, litter.
Tom.
X V I I . p. 222-233.
r- M A N G E T I , Biblioth. Script. Medicor.
Tonr. I. p. 318, 319.
GEORG.
M ^ T T H I S ,
Confpeïïus Hiftoric
Medicor. p. 8 0 5 , 8CQ". B L A S S I E R E ( J . J . ) , P h i l . Doel:., l i d van verfcheidene ge* leerde Genootfchappen, en Onderwijzer, in het
ftigting-huis
der vrouwe van Renswoude, overleed in 's Hage den 8 decein1&ZL 1701,
na ene langdurige ziekte, in den,ouderdom van 55 I 2 ia~
li*.
B L A t f . (JERONIMÜS
f&mefr 6 maanden.
Hg heeft gefchreven. en door den drufc
g p a e e » gemaakt r mi
i?aae.
fl
of I I I E R O N I M U S DK)
<02Qnböepi$tia! ber ïïètthtniüïmnbz /
*7
w
8bo* 2. Cqrfïe b c p ^ e k n ber ïiefin*
•fci-r.öc ïiPttClö, II69. IXl 85)0*
A«*tf- m Letterbode. V I L
X), bL 195* ftLAU
Q E R O f l l M U S of I I I E R O N I M U S D E ) , Burgertere*
trrr te Leeuwarden? een kleinzoon van KRVN DEELAU, die d e i 4 rpul
den ouderdom v^n 78 jaren* te Coeverden, al»
fa
Kcmmandeur van die vesting fs geftorven, en benevens zijne huisvrouw ANNA HARDÏKBEEG ook aldaar is begraven; zijn va-der was GEUAKDÜS DE B'LAU, Advokaaü voor' t Hof van Fries* y
en zijne moeder AUCKJEN POLMAN, dcg'er van den A d -
hrnt<
tokaat ALGÜSTI&ÜS POLMAN, uit een aanzienlijk Drents gëftagf gefprotèn,
H i j wierdt geboren i n r 6 i è , en na zijden kbsiie.
k e n en akademifen loop voleind te hebben, wierdt hij tot D r . ir? de Regien gepromoveerd, en den 20 april 1637 als'AdVofca-it voor 'l ITof van Friesland geimmatrlculeert^ tróuwde nog dat.zèlvcfe jaat met GLRSKE^BKÖTTERIÜS van Zwolle, bij wie hij • 7 kinderen heeft verwekt, en welke in oclober 1665 is overleden.
Eerst is hij geweest Fenfionaris der fteden Leeuwarden
en tlafUngetii vervolgens op den 18. januari] 1664 tot Landfcbafp's-Advokaat aangefteld; den 22 0c1:ober 167a verkoofmëfx ï.em tot Raad i n de Vroedfchap te Leemvarden, terwijl hij a l
v
^ cxtfaordinaris Gecommitteerden tot de Reforma-
uit allé de lieden van Friesland, i n feptember 1672 te
Lee^v:.rdcn op'het raadhuis gehóuden. Het verhandelde aldaar, Vindt men emftandig vérmeid, bij S. SÏL VTÜS, Vervolg op AitênsitfA,-
to
Sfc m Oer/. L B< VIII. B* bi. 565-577;
eli ^èlke onaangenaamheden BLAÜ en zijne Mede-Gecommittèönlê ö . HAQTÜS > daèr over hebben ondergaan , is vermeld in $ên tióèKJdj të ÏJcvMmden in 1673 gedrukt, tot tijtel voerende:
;ïjac banfeftaarlijft be JiT&agiJraat / cemgc tut % 3%-eöff0a£/ tnU aiiz be prafcatc ^dicQceOcrcn ban Heubatben/ tracteten Jjarc ^ ^ n r / r j r t c e t ö ^ i en>
3fnnti:c!t boo? 'G.
HAGIDS/
Mm.
i n leest men oilier anderen•: „ dat de dwers angen ;tegen wjjp, de en eeuighëkF, den here D Ë *BLAU'in .zijne .ziekte'-zodanig tot aan heeèaiee bedroefden, dat om .merTcheUfker wijze &e ^, {preken, zulks een oorzaak van zijn dood zoude zijn geweest*' fJij overleed den 13 december 1672., oud zijnde 56 jsren tTubri 10 maanden; en liet een testament na,-;met na^r"keizerlijke wetten gemaakt/,maar iraar het regtder volkeren,
]}*
ïcwidum L. 21. ff. ex mperfeSto, .£? mtffr. QuoSJiiie C.$e 'TestmriMquc est 4n L. uit. C. de favdk ercifc., zo .als hij deze -wetten Ü i t deze laatfle w i l , zijnde van iden i 7 fep-
.daar in aanhaalt,
ïtémber 1670, blijkt ten haarilen., welk enen zagtéinnigen .c*i wreed^amen inborst hem b é h e e s t e , de iiitruuntenöfte zede'Jesfen, vermaningen en zegeningen daar i n / a a n zijne lun*\£i en nalatende.
'BLAU
is een geteerd man geweest, geen onê'rva%&
Hegtsgéleerde, en maan te ook een goed latijns-vers,'bl-jjf?ea^ fhet dooi hem uitgegeven linkje, tot tijtel voerende : thtmmodia 'Deprecaiio, yuibus perpeiratomm - .criminum non defénjïo, j<4 ïgnojceudi cupidHcs, £f gratia; postulatio .continetur, nomme mium -verèpccnitvïthdn, pesti'.enti hac ac eahmiiofa tempfjlate, effufa tab
'Cur. Frif. Alv* Ferifion. Leèv. (gf Méélef
H I E R . IDS-'BLAU.,
:Sen. -Leov. Tom.
3.
p.
" 29a.
440.
1
r
— R-
.'NEUHUSII,
Tom-
II.
p.
522.
Talk. Aicinafu <ï66$x A.
FERWERDA ,
i&,
tierl. XJejlagt-, Stam- cn Wapenb. h D . druk van 1785, ^KtJ^XJTRYff
:
r
"Raadsheer in het Hof wan
Weslm^
-svaseen agterkleinzoon van 'den-bovöngemelden., -en 'hadtttJt -vader
HIERONIMÜS
DE BLAU,
die eerst-geweest :is JMlonSfii-
iKommisfaris van Friesland, vervolgens Vroedfcbap «eo i k r g e Mneester .te Leeuwarden,, Jeter Secretaris\van de provfotfête Jig.;tokamer, m
M snibt geresigneerd .Be Mfcibe^ &r) .$73^,
;Vroedfchap ;en Burgemeester «nerdt 4er
ftgd
gBwj&gr Ibjf
£et volkome^ tófitg. -uitoeffor.de^ $ n j n 4ie -guaütek f J
v«l
134
BLALT.
(QU1RYN
DE)
vüldïge provintiaJé en gensraïiïcits.comffiisllen heeft wanrge» nomen; zijne moeder was dogter van
MARIA
TIIEODORUS V A N
JOHANNA
BEUNSVCLT,
VAN
BRUNSVELT,
Secretaris van cie pro-
-vintiale Rekenkamer van Stad en Lande.
QUIRYN
wierdt ge-
boren te Bsrgum, alwaar zijne ouders destijds hunne b.dtenph'cU's hadden, op den 28 augustus 1726. -te zijn,'iludeerde liijtQFraneler,
N a de fcho'en doodopen
en wierdt aldaar den 22 april
1746 tot Doktor in de rcgten gepromoveerd, en den 7 j d i j daar aan volgende tot Advokaat voor den Hove van Frk hnd geimmatriculeerd.
Den 20 meij 1747 wierdt hij
aangeki
tot Pen (Ion ar is der ftad Leeuwarden, vervolgens op den 31 'de-, cember 1749 van yo, Had Workwn, den 9 november 1752 van' de".provintiale'Rekenkamer; en den 8 april 1755 'van de frad IHüdelopen;
voorts wierdt hij op den 28 feptember 1762,- bij
vrijwillige refignatie van. E D U A R D
MARIUS VAN BURMANIA,
door
de Staten van 't kwartier van Oestergoo aan gefield, tot Raad ordinaris in den Hove van Friesland, weike zwaar wigtige post hij met alle getrouwheid heeft waargenomen tot aan zijnen dood toe, welke voorviel in het jaar 1780. op den 9 augustus, huwde JOHANNA
V A N BULDEREN,,
BLAU
In 't jaar 1750
te Groningen, met
BOUWINA
bij wie hij vijf kinderen heeft ver-
wekt-, en welke geftorven i r d e n 20 april 1798, in den ouderdom van ruim 75 jaren. Onze Raadsheer was een geleerd man, groot-regtsgeleerde en vlijtig beoeffenaar van ve'erleije wetenfchappen, daar bij ongemeen werkzaam. . Hij bezat een door eerlijk karakter, was een getrouw vriend, Rond een ieder gaarne met -raaden daad b i j , was een voorflander van ongelukkigen, en daar bij zeer liefdadig jegens den' armen; in een woord, hij zoude een allerbeminnelijkst karakter opgeievert hebben, ware het niet, dat hij ongemeen driftig van aart was geweest; als hij dagt verongelijkt te worden,. viel hij op ene verregaande wijze u i t , zonder in zijne oplopenheid wie het ook mogt zijn te ontz i e n , waar door hij zig meermalen'onaangename
ontmoetin-
gen heeft op den hals gehaald; dan dit gebrek wierdt, egter door zijne edelmoedigheid gelenigd, cn zijns vlaag van drift was
B L E E K . '(TL) t^as 'met over-, of Tri] hadt deerlijk berouw.5 luisterde
t$m
gaarne naar reden; en overtuigd z-jrde ongelijk -te ''nebben.,, fchroomde hij niet zulks aan den beledigden te 'belijden^ ra hem zei vs verichqning te vragen \ vou'ts was hij in -gezien Mh haatdragend degens'de .genen die hem-verongelijkt "hadden.. Zijn jonger
broeder'THEODORUS B R U N S V E L T D E B L A H ^
gëb&*
:
ren te Leeuwarden, -den 1% October 1720^ wierdr -jja:zijne;ak^ demife (ludien zo te Franeker* als te Utrecht voleindigd ite iberi, in het jaar .1755 unet groten lof Proponent., -.en den a§> October, van het zelvde jaar* .tot Predikant ;te Qwiejchooi,«bevest i g d ; van daar. 111 junij 51756 naar .Amersfoort , beroepen*
«SE»
ten jare 1758 "tot -Predikant i n de gemeente te >Gmimgen^ •doende - a 'daar zijn in tree-predikatie den 2$ decern bed".? ail wear Ihij ook nog als oud fle Herder en LeraarVmet enen <©n vermoei* d e n ijver en vurige liefde, -zijne hem .aanbetrouwde ikud&em :
.beftierende.
"s Mans /bekende zedigheid, weerhoudt*ons 'zïpiz
verdere beminnelijke h edanigheden , die hem m e t h e t g m ö f e :regt zo geliefd en dierbaar bij zijne gemeente :maken.. 'te? wess
•melden. .Hij huwde den 10 julij 1759 té ^ISSCHER.,
Amfleldam,mztlÈJmt
geboren den 10 feptember 1729., onlangs
B L E E K OL)> Konstfchilder, wierdt 'in 1670 i n s s
Magi
geboren , 'zijnde zijne ouders deelgenoten van het jaederdiiitlb fchouwburg-in die hofplaats, die hem ook .dat ^atuufiijk m
&
tot ' Toneel fpeëider
zogten op 'te :kweken; .doch-
hadt 'er weinig dust toe, en wilde liever een Schilder wordan^ als hebcende een :r,atuurlijke geneigdheid voor die .edele tonat^ ook 'befteedde hij: ai den tijd dien'hij kost uitbreken*, raaetwad! ijver -en iiaarftigheiH, om 'eerst bij •vólgens "bij T H E O D .
V A N DER SCHUUR
' N I K U A A S :I1ARING^
ren w<e&«
* te leren tekenen.
-GXQQZ
ibehagen ,hadt hij in het/hifloriefchiIderen,."«en oeffende ;2tg«. £& :
.dien-einde clie 'er wereischt wordt jpm
daar-een .meester finite \worüen«
fchr*'tteu iiem • eendeels van dat'voornemen : d r / t e igeer^wTtea i & o r zijn vroegtijdig Ihuwcn
}
waar -doorrijns ;ai§genotsa iHieRr
BLEEK.
(R.)
aangroeiden als zijne winften, ten ecemalen agter de bank raakte; des begaf hij zig aan het portraitfchilderen, in hoop 'van met dit gedeelte der konst, meer voordeel ie zuilen eoen; :
doch zulks ging in den Haag zo vlot niet, als hij wel weuschte, en,dit was de reden dat hij naar Engeland vertiok, om aldaar zijn geluk te beproeven; zig te Londen neergezet hebbend e , raakte hij onder de Luitje kooplieden bekend, daar,hij veel portraitten voor fchilderde.
Deze engelfe reis heeft bij
dikwils herhaald, latende.zijne viouwe zo als hij voorgaf, om het duur leven'te Londen, in den Haag blijven, doch de ware :
reden befiond daar i n , dat het een onvergenoegd en potig wijf was, zodanig zig de Ridder NA
VAN SAXEN
HOOFT,
ten aanzien van
AN-
uitdrukt, zie ons L D . bh 284.
In het jaar 1695 of 1696, was de reis naar Londen voor hem zeer rampfpoedïg, want met de paketbóot willende oyerft:ken, wierdt dezelve aangetast door enen Franfen kaper/;en zig niet willende overgeven, maar dapper verwerende, kreeg zij na enige fchoten over en weer, een kogel onder water, die zo vinnig trof, dat zij met man en muis die niet zwemmen konden,-.zonk.
BJLEEK,-
die nevens "anderen die konst verflond,
hield zig met,hen boven, en zwom naar het kaperfehip toe, maar. het
fcheepsvolk
5
even
als • waren
het
woeste
en
wrede tijgers; ftict en floeg die arme zielen van boord,.tot dat het grootlte gedeelre verdronken of dood geilagen was; na dat dit afgiijsfelijk duurd, en
EAEEK,
fchouwfpel langer dan een uur haalt gedie goed frans fprak, daar bij roomsgezind
was, en onder zijn bidden en fineken om lijfsgenade, alle de hem bekende Heiligen aanriep, fcheen* zulks de verfleende /
harten van deze monflers te vermurwen, en hen te bewegen j om
hem benevens nog twee of drie anderen, uit het zilte nat
op te nemen, en van enen anderzints gewisfen dood te'verlosfen.
Dus bragt hij te nauwer nood het leven van dezen hach-
lijken togt af, en kwam naakt en berooid te rug in 's Hagej daar hij ditmaal maar kort verbleef, <en zonder door zijnen rampfpeed afgefchrikt te zijn, wel dra dc reize naar Engeland hervatte.
Hier verbleef hij tot in 1705., wanneer hij op nieuw Jiaar
BLEEK.
(R.)
i37
ïiaar • Holland overitak, en ditmaal wel een jaar 'm *s Hags vertoefde, gedurende weiken tijd hij "een uitmuntend fchoorfteenfïuk voor den Griffier FAGEL fchilderde, en enige portrait, ten
die 'uitgelezen "fchoon waien; hier op ging hij Londen
weder-opzoeken, en deedt n o g m a a l s d o c h voor de laaule yeize een overfprong naar 's Hage, daar hij ditmaal vele portraitteu febilderde, en onder anderen,
dat * van .den'Konst-
fchilder RÖEPEL, 't welk buitengemeen wel getroffen, en in alle delen uitmuntend fchoon uitviel, hoe wel zig het origineel, gan'ts niet voordelig vooreen konflcnaar opdeedt.Eindelijk vertrok hij met zijmgantfe huisgezin'naar -Londen
5
daar hij tot zijnen dood toe verbleven i s , en alwaar de Konstfchilder JOHAN V A N {JOOL, hem in t jaar 1727 3
welvarende
Vondt, en'hoorde dat zijn per feel hem ruime bezigheid verfchafte, en bij met portraitfchilderen veel te doe:: hadt, zo dat hij zijn bellaan daar ruim w o n , en 't geen sijn> 'noeste ijver hem bezorgde,'fpaarzaam
verteerde.
Toen ter tijd hadt
1
hij reeds twee dogters uitgetrouwd,".wak van de ene mSt GEORGE
DICTRY,
een koopman, voordelig'aan den man was
geraakt: 'nog hadt hij enen, zoon, die mede een konicig Por» ti aitfchilder was, op zig zei ven woonde, en geheel en al naaide Engelfe zwier, dat i s , vrij luisterrijk, leefde. Onze BLEEK leefde integendeel zeer afgetrokken, zag weinig .•jnenfchen; en kwam op geene gezelfchapperï, dan 'alleen., daar hij een groot'liefhebber en kundig beoelTenaar der muzijk was, opeen wekelijks concert-; en niettcgenftaande zijne huisv r o u w , ' door haar wievelig cn nors humeur,
zijn leven in
•geenen dele vervrolijkte, droeg hij deze vreesfelijke huisplaag met geduld, en kpnde zig onder zijne kinderen met een vrolijk deuntje te fpelen, vermaken.
Voorts was hij bij uitftek
naarftig en fpaarzaam, daar bij een 'braaf mensen, die -door allerlei -geoirlqofde middelen het welwezen van zijn 'huisgezin tragtte te bevoi deren. *• Konstfchilders. I V . D . b l . 254.
• J . C . W E Y E R M A N , Leven der J . v. 'Gooj,^ Nieuws ScJmmb*
4er Ned. KonstjcMid. I. D . b l "374-378/
BLEISWTK.
ELEïSWYK ( D I R K
VAN),
(DIRX
-VAN')
gefproren
uit een
voornaam
•Hollands geüagt, wiens" vooizaten van onheuglijke tijden af
f
In de Rad Delft, mede zijne vaderftad,. de aanzienlijkire regeringsposten hebben bekleed.
Hij wierdt geboren- in 't jaar
n ó i o , leidde zig vroegtijdig op de beoeffening. der fiaije lettei-en toe, en ftudcerde ten dien einde onder de geleerdileman* Ben van zijnen tijd, eerst te Leijden cn vei volgens te Utrecht-; -waar na hij zig aan 'z reizen begaf, en alle de plaatzen van de X V I I Nederlandfe provintien bezogt, en met grote nauwkeurigheid het mei I;waardige daar van opmeikte.
T e huis ga-.
keerd, was zijn voornemen om ook verder afgelegene gewesten «te gaan bezoeken; dan hier. in wierdt hij verhinderd door een 'zware krank te, die hem aangreep en tot den rand van het gi af biagt; na een langdurige zukkeling herrie ld zijnde, veranderde hij - van gedagten , en nam voor, zijne vaderftad met al 't merkwaardige 't welk de gefchiedenis daar van oplevert, te befchüjven. „ Bier toe Rond ook voor den Here , „ meer gelegendheid open
ELEISWYK
getuigd de Eerw. A . P A R S , - , , als
, , voor vele anderen: dewijl dat zijn E d - de'voorregten, ver2
.3, fcheide -oude "keuren, inzettingen, en andere oude (lukken s
, en gedenkfehriften,uit handen van zijn voorouders,
met
. , veel lef in de regering van deze (lad en Raat, ontvangen., 3
, , onder hem hadt berustende, en door ver fcheide eerambten s
3
, toegailg tot—vele geheime papieren, enz."
Dit'heeft hij
•ook loffelijk ten uitvoer gebragt, cn aan het n age Dagt ene beschrijving van Delft overgelaten, die zo wel i n nauwkeurigheid .als uitvoerigheid, voor geene Redebefchrijving welke het licht :2Ïet, 'behoeft onder te doen, maar zelvs de meesten overtreft; -zijnde dit thans zo zeldzaam werk, gedrukt-te Delft in het jaar 16*67 'in 4 t o . , en met een goed aantal fraije prenten verderf.
Ook hebben vele Digters dit werk tot een ondeiwerp
van hunne lofverfen genomen; OUOAAN,.NIC. AB'OOSTERWVK,
HEINSIUS,
Jon.
als onder anderen,
D A N . F . , T H O M . JVIUNKERUS,
V A N OUDENHOVEN,
VOLK.
benevens de door
liare geleerdheid zo geroemde Dordfe juffer « K J
JOACH.
.MAROAR.
GODE-
welke Ier dit vierregelig vers op heeft vervaardigd :
BLEISWYK. (KLAAS VAK) BLEISWYir. (JAN VAX)
139
Cmzfte pmclaro calamo depingere Delf urn, Moenh, Fata, Duces par va pcpjrus lialet
>
Qui Patriain celebrat, jV.'ito roder amine fleUit
5
S«& frz# W2eriz# Confide civis ovat. In
1729 kwam er ene befchrij ving van 5
in folio in
*t licht, bijéén gebragt, 20 als de tijtel getuigt, door verfcheidene Liefhebbers en Kenners der NederlcrJfe Oudheden, daar toe bewogen door de fchaarsheid van de bovengemelde; en fchcern bier niet alleen alles in wordt gevonden, dat BLEISWYK heeft te boek gefield, maar behalve: dat nog vermeerderingen daar zijn bijgevoegd, wordt egfer de eerstgcmelde van de Jloekbeminnaars het meeste geacht, en doorgaans op de verkopingen voor een zeer hogen prijs verkogt. U i t het raodfcbiift, om het afbeeidzel van dezen GefcMedfchiijver (taande, 'c welk i n zwarte konst uit;aat, blijft hst, 'dat hij in 1671,
111 den ouderdom van 30 jaar is
overkóm.
Welke fchone lettervrugteri' hadt men- van dit fchrander verr
nuft niet kunnen verwagten indien een'AÜtgQiirékter 5
leeftijd
hem ten dele was gevallen? — - — D . v. BLEISWYK, BeJchrijv. van Delft. Voorred. i L PARS, Naamrol van-Batav. en LloU. Schrijvers, bh 166, BLEISWYK
167.
( K L A A S V A N ) , geboortig van Delft,
uit'het
-.zelvde gellagt als de bovengaande; was een' geleerd en deftig man , die in de X l V d e eeuw Jeefde.
Hij is geweest Kanunnik
van 't kapittel van IJogelande of St* Pa:icras, te Leijden, inge» field in 1366, volgens getuigenis van JOH. GEREEANDI A L E I DIS*, GOUDHOEVEN, BOXKORN en OELERS ; ook was hij Doktor
der kanonikale of geestelijke regten, hebbende zeer veel toe» gebragt tot de fligtinge van zijn kollegïe ter eere van
ST/"PAN-
CRAS, waar van hij ook het leven op geen onaartigen trant heeft befchreven, dat aldaar ook vele jaren onder de kerkboeken is bewaard gebleven.
—
—
D.
BLEISWYK ,
Befchrijv*
van Delft, b l . 753, 754. B L E I S W Y K ( J A N VAN), Priester, wierdt geboren te Delft,
i r
B L E i S W T K . (PIETER
o
v\k)
-den 8 november 1483, en heeft zig door zijne geleerdheid beroemd gemaakt.
In zijn jeugd heeft hij veel gereisd, inzon-
derheid in Frankrijk en Spanje?:, en kwam van deze togten weder te huis, den 27 feptember 1507.
Hij is overleden den
.25 augustus 1565, den hogen ouderdom van 82 jaren hebben» .de bereikt, en den loffelijken roem nalatende,van een opregt^ vroom en godvrugtig man te zijn geweest, goedaartig en minnelijk van karakter, zoekende te betragten 't.gene hij leerde. Hij heeft een werkje nagelaten, tot tijtel voeiende: x).tii 8; fcfc£:iCCj#m0S bié t'jixlf&zn x!:jftbc.m£> waar jn hij op een emftige 'en geestige wijze aantoont, het
belachgenswaardige
;
van zodan gè menichen, die dag en nagt met een.onophoudelijke .drift zwoegen en woelen, om fchatten .te verzamelen^ en voor een korten tijd een overvloed te genieten.,, van tog niemand leeft. — — — D . Delft. b l . 771,
JBLSISWYK ,
waar
Befchrijv. ran
772,
BLEïSWYK ( P I E T E R V A N ) , Raadpensionaris van Holland^ is geboren te Delft in het jaar 1724, .uit'het zelvd'e aanzienlijk gefiagt ais de voorgaanden, -'Van zijne vroege jeugd af aan, ontwikkelden zig reeds bij 'hem de grote vermogens van zijnen geest, en vroegtijdig gaf hij zijne zugt voor geleerdheid, konsten en wetenfehappen te kennen.
.Zeer geoeüend in'de talen
en letterkunde, beeeftende hij zig aan het Hogeichooi niet alleen in de flaatkunde en regesgeieerdheid, maar inzonderheid.., ook .in de .wis- en natuurkundige wetenfehappen, waar van hij 20 jaren oud zijnde ene voortreffelijke proeve gaf, door «zijnp .uitmuntende latijnfe vei handeling over de Dijken (Disfcrt. .de Aggerlbus)], - welke hij te Leijden in 1744-, met groten lof openlijk verdedigde.
Deze verhandeling, welke in dien tijd
geheel nieuw was, heeft nog .tegetfswoordig hare uitiïekende verdienden., ,en . is voor weinige jaren .nog waardig gekeurd, .om i n bet "hollands te worden vertaald.
N a een geruimen tijd
den • post van Penlionaris in .zijne vaderftad te hebben bejdeed^, wierdt hij op .aanbeveling wan 'den Erffladhouder" den 28 :nowembcj: 1772? &>Qi" de Stam van Bolland- tot Raadpenfioraris
B L E I S W Y K . (PIETER- V M ) ftver dat gewest benoemd 5 welke zwaarwigtige bediening 1'LEISWYK
oirdeelde'te
moéten, aanvaarden,
mits de Staten
hem de drie volgende voorwaarden vergunden.
1.
Dat het
p hem geoirloofd zou wezen, om zig van dit ambt te ontilaan, ivanneer hij gedurende het bekleden van.'t zelve, zulks ^ mogt goedvinden.
2. Dat hij den eed op de inflrucfoe hem
„ overgeleverd zou mogen doen, op de zeivde wijze^ als do „ vorige Raadpenilonarisfen gedaan.hadden; naamlijk, dat hij ? 5
?
zijne inüruclie zo nauwkeurig na zou komen, als een eerlijk
, en trouw Minister die kon nakomen, en als'de vorigeRaad-
y y
pcnfionarisfen,• en die, welken de naiiwkeurign.cn daar i n
„ zouden mogen geweest zijn. ?
3. Dat hem zou vergund wor*
, den, het..Curatorfchap van 's lands,Ilogéfchool te Leijden
9
„ waar toe hij i n deirjare 1769 was aangefïcld ,• te mogèa behouden."
Deze verzoeken op ene goedgunftigo wij zo
door'de hoge,, vergadering aan hem ingewilligd zijnde, werdt hij door. den • vporzittenden Edele
BEXTIKI:
in don eed genó-
men , en door dien zeivden Heer, uit-nasm- der-
Riddcrfchzp,
aan den nieuw verkoren Raadpensionaris, volgens c i d e gewoonte, de waardigheid van Penlionaria der R i d '.erfchap toe-*' gekend. werdt
Twee jaren later, namelijk den 18 november 1774,
BLEISWYK
ook op aanbeveling van den Eifïladhouder,
tot Grootzegelbewaarder,
als mede. Stadhouder-en
Register-
meester der . Lenen van , Holland en West-Friesland-aangeiield
f
door den dood van B E N T I ^ K opengevallen , die dezeiven zedert het overlijden'Wan den itaadpcnilonaris'
PIETER
STEYN
hadtr
bekleed. Den 28 november 1777 de vijfjarige dienst van als Raadpenfionaris ten'einde
BLEISWYK
gelopen zijnde, leide hij onder
veelvuldige dankbetuigingen, dezen aanzienlijken-post neder, met volkomen onderwerping aan het bcfiuit, het geen door hunne E d . Gr. M o g . , bij derzeiver befchikking, omtrent zijn perfoon, ten aanzien van de nu opengevallen bediening, frond t' genomen te worden.
De vergadering uitgegaan zijnde, ver-
klaarde men,.met eenparige Hémmen, 't.genoegen en welgeyallen genomen in zijn vijfjarigen dienst, zo ten aanzien van
BLEISWYK. (PIETER
f)
VM
cfe'za&ii'cles' Staats i n ' t algemeen,"-als van Holland enWest^ J
Friesland-in t bijzonder, en viel voorts de keuze, om hem op •nieuw deze waardigheid;op te dragen, op den zelvdeifvoqe van
wedde en beloning, als hij in 1772 was aangefteld; en :
;
dat het hem zou vrij flaan, om, 'wanneer hij gedurende zijne bediening ^mogt goedvinden, zig van 't gemelde ambt te ont~ ilaan, 't zelve altijd zou mogen doen; dat het hem zou mogen vergund wezen te mogen behouden de waardigheid van Curator van
's lands Hogefchool te Leijden; ais mede, dat hij aange-
zien de beóienwgon van
van Bewaarder' van het grootzegel, eu
Stadhouder en Registermeesterichap
der Lenen van hun
Eek Gr. .Mogenden , aan • hem opgedragen. geweest waren, uit bijzondere gunst en genegenheid tot zijn perfoon
9
de^e amb-
ten zou blijven behouden;' wanneer hij van het Raadpenfionaïisfehap zig ontiloeg, of oiitüagen werdt, en'het jaargeld van 4 0 0 0 guldens, hem bij zijne aanftelling toegezegd, trekken; e e n narisfen
blijven
gei.ijk dit toegeilaan was aan de'Raadpenilo-
FAGZL,
IIEINSIUS,
HOORNBEEK
en
STEYN.
.Verzqgt
zijnde, weder in.de vergadering'= fe-Verfchijnen, werdt hem. het genomen "bcfluit onder dankbetuiging
van zijne gedane
dienften v medegedeeld; en -hij verzogt, dezen gewlgtigen en lastigen post, vijfjaren bekleed, op nieuw te aanvaarden;' waar op hij verklaarde bereid te wezen,'oïn-zijn reikhalzende-zugü x
tot een leven, ontheven van 't :gewcel en de beilommeringen, aan dit 1 taats ambt verknogt, inteugeiende,
de verbin*
tenfsfen, waar onder h i j , bij den aanvang zijner .bedieninge, was getre 'en
K
te vernieuwen; gelijk hij deed, • door den eed
af te- leggen.In 1782, op bet tijdflip dat/ de twede vijfjarige-dienst van onzen BLEISWYK als Raadpenfionaris ten einde fnelde,
deed
hij op den 1 november ter vergadering van Holland het voorRel,
om het pak dezer bedien inge in den fchoot van hun
Ed. G r . Mogenden neder te leggen, ten einde 'het óp- jonger en flerker fchouderen rnogt over gebragt worden, daar zijne klimmende Jaren cn afnemende lighaamskragten hein weinig hope overlieden, om veel langer naar "behoren> een last-te kim-
3LE1SWYE. (PIETER VAN). $:iimen torfchcn, waar toe gelijk een zijner voorgangeren i a 1
de 'vorige 'eeuw, zig ter dezer vergadering hadt uitgedrukt . y
^ meer dan gemene vigeur en alie kragten van een gezond, en-Reik man vereischt werden.!' 5
'Ter eerstkomende Staats-
vergadering vèrzogt hij de opregte en hartgrondige betuiging van zijn erndig verlangen na-ontflag, i n gunflige overweging te nemen..
De Vroedfchap van Amjleldam hadt beiloten den
Raadpcndonaris dit verzoek in te willigen; maar, ten bepaalden dage bij hun E d . G r . Mogenden over 't zelve geraadpleegd zijnde, v i e l het befluit,
V A N BLEISWYK
andermaal te verzoen
k e n , tot het weder aam arden van dit hoogwigtig, nu',tien jaren door hem bekleed e Raatsambt; 't welk hij met het op nieuws afleggen van den eed, aanvaardde. ELEISWVK , die altoos de belangen van het Oranjehuis was toegedaan geweest, zijnde ook, gelijk wjj gezien hebben, door aanbeveling.' van den Stadhouder tot de waardigheid van Raadpcniionaris verheven; fchijnt egter de maatregelen begundigd te hebben, welke door een groot'gedeelte der Natie tot behoud van hare dierbare vrijheid verlangd wierdt
t
om name-
lijk het buiten de palen geiende gezag van W I L L E M D E N V . P
te beteugelen ; 'dit zou men ten minden moeten bedui ten uit het antwoord, .dat hij in "december 1786 de Gecommitteerden gaf, die uit naam van enige duizenden, zo uit de gewapende als wagtvrije Burgers en Ingezetenen van Amjleldam, die hem een dankaddres aan hun E d . G r . Mogenden gerigv, ter hand Relden, waar in zij hunne erkentenis betuigen, over dc bedui ten door dezelven genomen, zo tot voorkoming vaai enen burgeroorlog, beveiliging der- provintie van llollmd
en de
Rad Utrecht, als tot fuspenfie van het• Kapitein-Generaalfchap genomen** Het antwoord, van den • • • Raadpendon ar is was van dezen merkwaardigen inhoud: „ Edele Gedrenge Manhafte '„ Heren!
H e t is mij ten uiterden aangenaam;
uit'handen
van ene zo plegtige deputatie, uit den Burger-krijgsraad der n
magtige dad Amjleldam te mogen ontvangen een dankaddres,
^ getekend #
door zo vele duizenden weldenkende Burgeren
en Ingezetenen derzeive .dad.
Ik ben zeer gevoelig aan-
3 L E I S W Y K . (FÏETER VAK)
?44
gedaan, over de blijjien van vertrouwen op bun E d . Gr-
w
„ Mogenden, de enige wettige Souverein dezer provintie*. Ik zal de eer heoben aan uwe begeertens te voldoen, om „ 'fr-zelve tér,tafel 'van. hun E d . G r . Mogenden té brengen, 5, en tragten een favorabel bsfluit daar op te doen nemen'*„ Ik zal zo veel in mij is-in mijne minifleriele kwaliteit, mijn 55 goedkeuring en genoegen deswegen betonen$ en de Heren „ kunnen verzekerd zijn, dat ik alles zal aanwenden, dat J>
, zodanige verdere
3>
maatregelen
genomen
worden, als tot
behoud van onze. vrijheid en welzijn van het lieve vader-
„ land kunnen ftrekken." Toen'er in feptember 1787 bij de aannadering der BnilsfJcM krijgsbenden, beraadslaagd w i e r d t o m de
Statenvergadering
uit *s Rage naar Amjieldam over te brengen, vindt-men Veririeldt, dat - onze Raadpenfionaris ook druk bezig was, met op'te pakken, en. dat de'Staten van Holland, vrezende dat h.ij, met de zegels, naar Amjhldam rnogt vertrekken, hein door vier, Stafen-Eodens deden bewaren. Op den 9 november
dezes~ zeivden-.jaars,.'-wierdt hij op
zijn verzoek als Raadpenfionaris, als mede van de ambten van Grootzegelbewaarder c n ' Stadhouder benevens Regis termees ter. van de Lenen ontflagen; met behoud van he£ penfioen van 40CO guldens , hem bij zijne primitive aanftelling "geaccordeerd.
Het fchijnt ook, dat hij den post als Curator van
's lands Ilogefchool tot aan zijnen dood toe heeft behouden, welke voorviel in 's Hage den 29 October 1790 ouderdom van; 66'jaren
5 i
na den
bereikt te hebben. * Toen aan dezen
Staatsminister, de refolutie van zijn ontflag, door den Heer WASSENAAR
VAN
STERRENBURG•
in de volle Staatsvergadering
was aangekondigd, nam BLEISWYK zijn affcheid met'de. volgende aanfpraak. „ Daar hét mij thans mag gebeuren , het lastig en drukkend „ pak .mijner bediening neder te leggen in den fchoot van „ U E d . G r . Mogenden,
zij. het mij veroirioofd,. U E d . G r .
„ Mogenden voor het laatst .te. naderen , met ootmoedige? ; ?
betuigingen
mijnor fchuldpligtige dankerkentenis. voor ,de „ me-
BLEISWYK. (PIETER V A N ) 55 menigvuldige gunstbewijzen , voor de herhaalde blijken van „ büzondere eer en vertrouwen, welke ik van U E d . Gr. Mogenden, in den loop van mijn ministerie, heb mogen , ontvangen, en voor de hoge goedkeuring, waar mede het
5
5, ü E d . Gr. Mogenden bij verfcheiden gelegendheden
be-
„ haagd heeft, mijne geringe arbeid en zwakke pogingen te „ begundigen." „ Worden mijne wenfchen vervuld, mijne gebeden ver9
, boord, dan zal de keur van 's Hemels beste zegeningen op
?
, de aanzienlijke perfonen en familien van U E d . Gr. Mogen-
„ den beiiendig rusten, Hoogs tder zei ver raad/lagen en bedui, ten zullen met de gewenste fucccsfen bekroond worden,
?
„ en U Ed. Gr. Mogenden zullen in de dankbaie toejuichingen van 's lands getrouwe en welmenende ingezetenen, hcfi
5>
„ dierbaar-én glorieiijk loon van hunne landsvadeiiijke zorge 5
, en onvermoeide ijver, tot bevordering van de waare be*
5
, langens van. den Staat, overvloediglijk genieten." „ Dan zullen allen de takken van 's lands welvaart, onder r
„ het hoogwijs beduur van U Ed. Gr. Mogenden, gefï ddig bloeijen.
- — — D e Commercie , die vrugtbare bron van
„ 's lands bedaan, die hoofdzuil, met welke dit Gewest moet , daan of v a l l e n , zal,'door ene toereikende en welgeregelde
3
„ navale magt, befchermd en gehandhaaft
worden.
„ Het Finantie-wezen van deze provintie, in de twee eerde „ tijdperken van mijn ministerie, door jaarlijkfe 'aüosCmgen, „ niet weinig ontlast en verbeterd; doch zedert, ter zake van de ontdane onlusten met twee magtige naburen, door on» „ vermijdelijke geldnegotiatien bezwaard, zal,, zonder invoe3
, ring van nieuwe fchattingen, in ftand gehouden worden* _ Het zo nodig politiek crediet van Holkmcl ter Ge-
9>
„ neraliteit, zal evenredig aan haar finanticel-vermogen, cn „ aan'het overwigt van hare contributien in de lasten van 5» het Bondgenootfchap, gedijfd en gefterkt worden.
— —
„ Plet volmaaktfte vei band, ende gedurige medewerking van 3
, het -Staats- met het Erfftadhouderlijk gezag, zullen de conftu
5, tutionele Regering dezer .Landen, boven die van alle anIII.
D E E L .
K
„ d e .
fitÉlS'WYK;
t0
(PIETEÉi VAÜ}
. v défe* Volken - doen uitmuntten.- ^ — ^ Het ?
?
• ?v
Efffiadhüéiï
^ é t alle' de" regten en prarogativeiï daar aan verknogty
y zal in het' Doorluchtige Huis' van
7
ORANJE
en
NASSAU
, tot
hé't' laaide* der dagen vereeuwigd worden. — — Zijne Doorjt, luchtige' l ï c o g h e i d d e tegenwoordige Heer Eifftadhouder * 9
,v zal onder het genot der dierbaaïflc zegeningen over Hoogstji deszelvs hoge Perfoon $ Koninglijke Gemalinne en Vorfleiij# ke T e l g e n d e e d s ' zijn en blijven, het hoogstwaardig voor* ;
y werp van de hoogachting en van het vertrouwen
vari'
*s lands Staten/' 3
v Aan zijne Hoogheid z a l , tot aan de ui lorde eindpalen vaiï
& een' grijze ouderdom', het onwaardeerbaar voorregt. én het" y, dréiend genecgm vergund • worden, van té hcerfchen, tri :
i$ het aanminlijk gebied te voeren over de harten tan eng vrije Natie»-. «**~~« E n dit Gemenebest,-' altoos langs dis # zêlvde wegen,- en door die zelvde middelen bewaard eri behouden^ waar aan het zijn opkomst, zijn aanwas en zijrï ,'5 gr 6bthe id is verfchuldigd,
en praalde aan 't hoofd met eeïi
,v onafgebroken reeks van Heidén uuV't Hoogvorftelijk H u i s , 3
5,- zal de roest' der eeuwen verduren." Zonder ons te vermeten de daatkundigë bedrijven van dezen" eerden Minister te beoirdelen, dié zijnen zwaarwigtigen post" iri eéii tijdvak heeft bekleed,- waar in de daatshulk' zó deerlijk door hiaten- en inzonderheid binnenlaridfe beroerten Wierdt géfiingerd* zullen wij alleen zeggen> dat hij doorgaans voor ceri kiuidig en wel géocffend Staatsman is gehouden, en zulks i c h i j f i ook ten vollen te blijken; "doordien 'hij tot tweemalen foe door de Staten van ïioliand als Raadpenfionaris is beves-. l;gt! j en dus vijftien jaren agterëen zijn vaderland in die waarélgheid
heeït ten dïcnP.6 ge/laan.
D ë nagel aiene bibliotheek van oh zén
BLEISWYK,
kostbaarden liikdë en met den mees ten fmaak
is ene der'
verzamelde *
welke door bijzondere perfonén zijn bijeen gebragt, en toond lil allen opzigte g dë uitgebreide kundigheden en voortredelijfeë keilzë van dèii gêwëzëfi bezitter duidelijk* h$id Wléok
Irizonder*
rlë Lcijdfé Hogéfchool in hsiii éneii verlichten?
B L E N D E C Q . ( K A R E L VAN) B L E S . ( H E N D R I K VAN DE)
Ï
4
7
cn wctenfchapminnenden beftuarder, wiens nagedagteuis haar nog
lang waardig zal blijven, zo uit hoofde van vele nutti-
ge inflellingen., welke hij aldaar heeft helpen invoeren, wegens verfcheidene
als
kundige en bekwame Mannen , die ,
Voornamentliik door zijn toedoen, in de reïje barer Hoogleraren zijn geplaatst geworden. landje maatfehappij
Ook is hij Directeur van de Ho!»
der wetenfehappen
te Haarlem geweest.
Fad. Hifi. X X I V . D . b l . 2 8 3 ,
*
284.
X X V . D . bL
138. X X I X . D . b l . 78-80. X X X V / D . bL 261. CHAT.MOT,
J . A. DE
Fozam. van Staatsftukken. II. D . b l . 243. 245.
Konst- en Letterbode. V. D . bl. 154.
Jlg.
B L E N D E C Q ( K A K E L V A N ) , te Air echt geboren, is geweest Abt van een Benediktijner klooster.
Hij beeft gefchrc-
ven : Ciuq Hijloires admrables de quatre Perfoimes posfedées du DlMe en la ville de Soisfons, delivrées 'iiüracideitfemer.t par la yertu du St. Satrement: receuillls des Acies du Notaire Roial £f du Crefier: avec un Traité de V Operation ei energie des-Diables & De* mons, tant atriens, que fousterrains, Paris, chez NICOLAS 1613.
BUON»
in 8vo. — — }. E . FOPPENS, BibL Belg. p. 149/
B L E S ( H E N D R I K VAN DE) , Konstfchilder, welke omtrent 5
t midden der XVIde eeuw leefde, is geboren te Ecvinss nabij
Dinant, en heeft een goed gedeelte van zijn hefcijd te Anzfleldam doorgebragt;: zeer waarfchijnlijk was hij een, navolger van
JOACHIM PATENIER , en werd een meester zonder meester,
volgens het getuigenis van den, geleerden LAMPSONIUS. Weinig berigt zijn wij in ftaat van dezen HENDRIK te geven; wij kunnen 'er alleen van zeggen, dat zijne flukken welks op vele plaatzen bij de kunstminnaars gevonden- worden, tot getuigenis verftrekken, dat hij veel geduld, tijd en vlijt aan zijne werken hefteed heeft,
die in landfehappen ,
bomen,
rotzen, deden, een menigte beelden en doorgaans in kleins {hikjes beftonden. '*BLES was de zogenaamde Meester van of meiden Uil, om dat men 'er niet zelden lang na meest zooien.
Onder veie anderen, is 'er inzonderheid een fraai'en E %
.ne"
3Mf
BLICF,
BLITTERSWYK,
BLOCKHOVENi
n^raticffchiapv'an' fienrvoör handen, waar in een Kramer cfei-eön» hoorn' ligt te flapen, terwijl een groot aantal' Apen-V 2ijn mars- Ontpakken, de kramerij daar uit halen
die aan de-
r
bomen hangen, en 'er zig lustig mede vermaken.- — v.-
MANDER,•
K*
Leven der Schilders, I. D . b l . 1x1-113,
É L I C T ( A D R I A A N ) ' , is geweest Secretaris der ftad' Anü werpen? en wierdt in het jaar 1510 in die waardigheid opgevolgd door jiaani'
PISTER
PETRUS-
GiLTjSy bij de geleerden bekend onder den
AEGIDIÜS.
Hij heeft gefehreven en door den
•éi uk gemeen, gemaakt; Goliath moralis juper his vulganbus veyüs Tin} mirij hoffi,,- i?i Zvo* — —
J. F .
FOPPENS ,
Bibl. Belg.
B X ï ï T E R S W Y K - ( W I L L E M V A N ) , vanBrzisfel geboortig,: .fe eerst geweest Schepen van die'flad, vervolgens in 1643 toe Koninglijke'Raad en Kancelier i n het hof van
Gelderlandaan-
gefteïd, en laastelijk l i d van den Raad te Mechelen, alwaar hij in 16'80 overleden i s , den roem nalatende, van. zeer geleerd geweest te zijn, en inzonderheid in de r'ede'neer- en dfgt'konsi üïtgeriïitnt te hebben. ZïNNicq. heeft
Bij zijne huisvrouw
WILLEMJNA
VA&
hij een talrijk kroost verwekt; en door
den
druk gemeen gemaakt: I . Disfertat. de Rebus publiek. 2. /tofwidani vigentem, ardentetn, renafcentem. Ook heeft hij uit het fpaans in het ïatijn vertaald, het fchoone werk van
D J D A D . D E SA-
V E D RA , óver de ftaatkundige zinnebeelden, onder den tij (ei van;
Sijmboïa politica christians, eerst te Brusfel in 1649 uitge-
geven, en vervolgens te Amjleldam herdrukt in 1652. — — — jf. FOPPENS,
ZJ£M.
Belg. p. 392,
B L O G K l I Ö v E N ( G Y S B E R T V A N ) , geboren omtrent't einde van de XVcle eeuw, wierdt, waarfchijnlijk te Keulen, Kartfcufzer M o n n i k , in welke ftad hij zig ook in 1537 ophieldt. Hij heeft uitgegeven *. Apologie? pro Optcsculis P . 1
PETRI
BLO-
MSVENNiE JLeidenfis, gedrukt agter de verhandeling van B L O KSvx&KC
^ Bonifate Divina. Col. 1538.
k ö t t cn hij heeft ?
Deze loffpraak is zeer
aan het hcofd van dié zelvde verhandeling.
l i n g , eeivpunth'gt geplaatst, iut y'ier.-kopjpelyer^eB
teilaanc^
:
-.waar -van het eerde dus luidt; •Old cupis other éi Bonitatem nosfe parentis
p
Hnnc librum digitis fespe .revolve, tuis
0
Voor het overige, was BLOCKHQVSN,, -voorden tijd .waarlik Lhij leefde, niet misdeeld van Jamde-, en hij was voorbeeldig i a ;.gcdvrugt, en het beoeife/.en van goede werken. — r - P E X R E J T J ^ 3iblioth.'Cirtuw *QUOT,
,105. J . F . FOPPENS,
Bill. Belg, ;p^3£& f.fr-
Menu litter, T o m . V I L p, 31.
BLOCKIUS ' (KORNELIS),
een LIagemar -van
0
as geweest in ^1532 reg diere Kanunnik te Utrecht, •hij f t ' ^ f .in december 1653. -Hij heeft uitgegeven: >i. 'Tr6&at*\de'Sim>1553. 2. &rmo de propnetatïbus .RePgiofori'w
ma.Relighjku.n.-Utr.
•:Utr.:& .Lov. 1565. « BLOCKER ND
J . E . FOPPENS., 'BibL Mlg.:&
7$&°
-VAJS), , M e d . .Doktor „en -i\i>->
(KORNELIS
^muntend .Mufikant., '.is -geboren in-het laatst,der r X K I d e . e u j ^ lie Montfoort in de provintie -van -Utrechten
-V&ÏJSOQS :.$£.^f;>
<een klein {ledeken. in Frankrijk., -.totzijne veiblijfplaatSo M £ D :
beeft van hem dn druk: ,x. JnftruUim.fort facile pour -Appmidw :la M^jique pratique fans .-aucune;gamme, .ou la,main, ïLij on &57$« •Svo. ,2. Ie feeend Tardinet .de Muf que,. cmtenant -phfeurs /belles <£hanfons .franc of es, \h.quatre .parties* 'Lijon. „157$. 3Qe Xchrlj^pr draagt dit werk op .aan XTALRIELLE DE D.UXTEVJLÏE* *.en .(etfer 'bijsonder zangftukje, aan.enig meisje van.zijn ; kennis» : L A , C E O T X . D U M A I N E , ,p.
~o.
D u VERDIEP,, -BibL -,p v£3j7 0
238.. PAQUOT, Mm. .litter.'Tom.
tf
I V . p. .122,, :.i,23* ;
B L O E M A A R T ( A B R A H A M ) , :Konstfchildcr-:en S k a t ü f * rder ,• is geboren tè-Gofincheni, ..omtrent kerstijd wan 'bet ƒja^r .1567. .-Zijn vader
.BEOEMAART,
^KORNELIS
-.was «,egn ?koi)&%
Beeldfnijder, -Bouwkundige en 'Ingenieur,, 'binnen i ö $ r & f & rgeboren., -doch wan rW-aar :bij. .-om •-zekeren :ee&. ite rpn|:gaap, 5
z
geweken -was, -komende ;na ien%e:önaangenameiondtim^bn^u »te Gorinchew» Van:hier rrok'hij^met 2ijn.huJsge.zin:n^\^^ ^ r
•togenboschj, <\en • wederom van daar naaï*Uitr#j& ;•!» - . f e e i M i * 3
i o
BLOEMAART.
5
begon
die van zijn eerfte levenslente af, iet bet be-
ABRAHAM,
oefrenen
(ABRAHAM)
der fchilderkonst fcheen geroepen te zijn, in zijn.
vaders huis kleinigheden na te fchiideren, uittekéningen van FRANS
of dingen, die naar dezen gevolgd waren.
FLORIS,
„Énigen tijd hier na, befleedde hein zijn vader bij een' Kladschilder
GERRIT
ren kennen.
genaamd , om 'er de verwen te e-
SPLINTER
Deze zette
!
aan t fchiideren van
BLOEMAART
beelden of posturen voor een fchermmeester, zeggende, dat ABRAHAM
zig deze
reeds beter meester was dan hij zelve, doch vermits
SPLINTER
dagelijks zeer onmatig i n den fïerken drar.fc
verliep, toefde hij aldaar Begts veertien dagen,
latende de
fchermposturen half gedaan liaan, de originelen hier van waren zeer aartig, en vervaardigd door den geestigen Schilder HENDRIK
UITHOEK.
ABRAHAM
, zijn dronken lap van een meester vaarwel gezegd
hebbende, wierdt geplaatst bij van
FRANS
FLORIS,
JOOST
DE BEER,
een leerling
die mede te Utrecht de-konst
oefleude.
D e z e , hoepel hij juist de beste Schilder niet was, bezat egter i n zijn huis verfcheidene fraije Hukken van andere goede meesters.
Hier fchiïderdc
verwe naar een iïuk van
DIRK
BLOKLAND
BLOEMAART
BARSNDSZ.
?
en
met olie-
, zijnde een feest
of gastmaal naar de gewoonte dezer tijden, waar in een jongejing op de harp fpeelt, en een vrouwtje dat natuurlijk fchijnt te zingen,
benevens andere voorwerpen, alle zeer konlTig
en uitnemend uitgevoerd;
dit hadt
BLOEMAART,
zijne jonk^
beid en. begin in de konst in aanmerking genomen, zeer aartig nagevolgd.
De vader dit ziende', -nam hem van
DE BEEZ
af, met voornemen van hem zelvs te werk te Hellen, het navolgen van fiaije (lukken, doch
ABRAHAM
met
kon weinig
van belang in huis uitvoeren, doordien zijn vader hem veelvuldig tot andere dicjrrftcn gebruikte. bij den Dros fa art
VAN HEEL,
Vervolgens ; werdt hij
die liefhebberij hadt en ook een
weinig fchiideren k o n , befteld; deze beloofde aan den ouden BLOEMAART,
om den jongeling in zijn leren veel dienst te
doen, en hem bij
BLOKLAND
te zullen befte Hen; doch verre
van zlpie beloften, te Louden-,- gebruikte hij• hem \genoegzaam als
BLO^MAAA'i:. ( 4 M ^ H ^ M )
jig
#ïs een 'lijfknegt., zo dat A B R A H A M fin plaats \-au injVkonsf: te vorderen., «den .Kreeftengang .daar mede .ging; „en ysiv loop van .anderhalf• jaai weder te fhuis kwam; -§I>\toan '^qryj hem zijn vadsr naar i^ri/i" ,bij pnen JEM$ B ^ L S S ^ T , ;bij wi$$ jbij omtrent zes weken :b!eef; van daar geraakte jhij bij,een aod^r Schilder in de wandeling Maim J I I E R R Y genaamd, fhier ;.£r;bleef hij omtrent derdehalf jaar, alles uit den geest Xchiid^nook .tot ,zijn .dood is. .verbleven, ^welke vqprvi.ei in het jaa* t
v
;
s t
;
;
v
:
. B L O E M A A I O * heeft zeer velé uitmuntend fraije jukken fchilderd; en fchoon hij ook .wel grore historife taferelen hp?fi vervaardigd, zo viel ,egcer .zijne verkiezing meer op Xlfmt flapjes; onder -anderen .is 'er van ,hem ene . A N D R O M E D A , $e aan de „rots gekluisterd, „door J P J E R S E U S -van ,de ,verffind£n4f kaken des zeemonfters 'wordt verlost zifadp dit konstjuweetje ongemeen wel .behandeld en ;fraij gekleurd; ook.hpefë .jnop. vrolijke .landschappen .van, hem, -met. aartige drollige fpoerpiv- woningen - en huismans gereedfehapbomen gronden ^enz^s^ als deze-ve in den omti.ek van Utrecht '.van ;hem ,zj.jt>. ,nag£* fchilderd,; voorts ;bezat hij ..een .zeer goede manier van^ekenfii en trekken met de .pen, ;c welk hij „dan door .middel'van,cnlgv dunne en zagte verwen, een' 4
7
3
;
s
BLOEMAART.
252
(ADRIAAN)
deren, zeer natuurlijk naar 't leven gedaan. Somtijds ziet men ook in zijne fchiL'erflukjes, enige poeltjes of watertjes met kroos, liefen en kruiden bewasfen, en met-dear op drijvende plompe-bïaden en bloemen. Zijne voorgronden zijn doorgaans geftoffeerd met enige voor het ocg bekoorlijke kruiden , of in 't wild groeijende breedbladige plartgewasfen, buitengemeen wel behandeld. . In een woord P L C E M A A R T verdiend in de eerlïe reije der Konstfchilders ene aanzienlijke plaats te bekleden; .en zulks te meer, om dat hij een zodanig groot meester is geworden, om zo te fpreken zonder meester. Verfcheïden afbeeldzels zien van hem't licht, onder een vaa welke men deze digtregels leest ; ;
JPiclor iwtura eft, vfus vix ille magistro; Arte'eft egregiis nee tarnen inferior. Pinxit aves, naves', homines, herbasqüe, ferasque> Et leetos Jlores, F.oridiis, inmtmeros. A B R A H A M B L G E M A A R T , is tweemalen getrouwd geweest, en heeft drie zoons nagelaten, waar van Itraks nader. Hij heeft een menigte Tekeningen vervaardigd /welke door het graveerijzer zgn vereeuwigd,, en uit verfcheidene honderden van prenten bellaande, in een werk verzamelt, meest door H . G O L T ZIUS, J. $ A E N R E D A M , W . J- S W A N E N B U R G , P . GALLé jAKOf M A T H A N , zijnen zoon K O R N . B L O E M A A R T , en anderen zija gefneden en in plaat gebragt. Ook heeft hij verfcheidene brave leerlingen gekweekt; namelijk N I K L A A S K N U P F E R , G E R A R D y
HONDJIORST ,
J A N en
ANDRIES
B O T H , en
KORNEMS
P O E L E N
C. S A X I , Onom. -liter. Pars IV, p. 40. K . v. M A N D E R , Leven der Schilde-', II. D . bl. 192-197* A. H O U B R A K E N , Schouwburg, I. D . bl. 43, 44» J - - W E Y E R M A N , Levensfa .der Schilders, I. D . bl. 224-229. ETJRCU
C
B L O E M A A R T (ADRIAAN), de tweede zoon van A B R A H A M , mede een Konsr/ch.lJej, wa; zeer geestig, verflandig, en ijverig in het beoeffen-n oer konst. Hij deedt een reis naar ltuïi&u ^ r hij vele vorderingen maakte; waar na hij • sen togt doei ÜM&imd deed-, en te SahsLurg komende aldaar op
BLGEMAART.
(HENDRIK)
(KöllNSLJS)
153
Op ene treurige wiize zijn graf vondr; want bier ir dienst geraakt zijnde van ze ;eren B E N E D I K T U S , die ee.<> gioot bcminraar van k nften en weienfchappen w?s, en cia-ji hij \eei fraije (lukken voor vervaal digce; ger ak;e hij n woojden mer een Student, welk gefchll zo hoog liep, dat zij aar 't vegten gei aakten, en A D E I A A K .zodanig werdt gefecken, dat hij dood ter aarde viel. H O U B R A K E N , Schouwburg, 1. D. bi. 45^ ;
de oudfte van de drie broeders, mede een Schilder, hadt zijn vader tot onde. wi.zer in de konst; doch weinig van deszeivs geest en mi -zamen aart overgeëift, ook geene bekwaamheid om ir.ee »e weie'
(HENDRIK),
J
B L O E M A A R T ( E O R N E L I S ) , de jongde zoon van A B R A B A M , hadt zigmede tot het'fchilucren begeven, maar verwisfelde wel dra 't pen feel voor de graveernaald, waar van hij de behandeling leerde bij K R I S P Y N V A N D E P A S , en het binnen kort zo verre in die konst bragt, dat hij verfcheiden p.axen., zo naar tekeningen van zijnen vader als van ar dei en in 't toper fneed, waar van de afdrukken onder de ilefhebbers van prentkonst in achting zijn. Om gelegenheid te hebben tot het vervaardigen van grotere werken, ging hij eerst nawPanfj, eii^bezo^t vervolgens Rome, daar hij veel heeiiijke prenten mar fchilderijen van de geachtde Italiaanfc 'Konstfchildeis ver-' •vaardigd heeft. Zijn vader die grote geneigdheid hadt om-hem voor zijn dood nog ee':,s te zien, ontbood hem; dan het overkomen werdt van hem zo lang van den enen tot den anderen tijd uitgefbld, dat de oude man ffierf voor dat hij op reis wasr gegaan. Jïij be (loot hier op te Rmne te blijven, alwaar hij in een hogen ouderdom is o v e r l e d e n . « — — H Q U B R A K E N , Schema
burg, L D . bh 45,
BLOE-
£54 B L O E M E N . (JAN HIANCIS v ^ )
(^LfiJSXJVS)
B L O E M E N (JAN FRANCIS V A N ) , Konstfchilder, is ge* fcorpn Xe Antwerpen in i6$ó, en heeft .het grootfte gedeelte -van zijn leven te Rome geileten. .Zijn bentnaam,, dien de broeders hem aldaar hadden gegeven was Hmfmt, 'om reden, dat hij een vernuftig landfchapfchilder was, die in hunne Hukken ,den hovifont veelvuldig nodig hebben. Hij verkogt zijn mees* teilukken aan de Engel/en; zij beftonden veelal uit gczigten 'bij en omtrent 2L?;s£ en 27vo/i, en onder anderen heek hij een fchoon tafereel vervaardigd, van het aangename gezigt, daar men in d o val van het water altoos een .regenboog ziet. V A N B L O E M F N , wiens fcLilderwijze veel zweemt .na die van •VAK D E R K A B E L , leefde nog in 1726, en was toen 70 jaren oud» - J. v. G O O L , /v". Schouwburg, L JD. bi. 121. B L O E M E N (NOLBERTUS V A N ) . , een broeder van J A W was mede een Konstfchilder; hij is te Antwerpen gQ.boren in 1672, en daar de eerfie grondbeginzeïen der konsc .geleerd hp b ben do, ondernam hij ene ]e!ze naar Rome, .ter ver,der voo^Czettinge zijner JieoeiFerUiig.„.D.a.bentnaam, dien .zij hem jiier gaven was Cefaluss en'hij fchi'lderd.e 't meest por n al teen benevens moderne-en anticqi;e ordonnantiën; een kiaam ,te _Roms niet zeer gewild, en daar hij dus niet bieed op koste teren; des verliet hij die flad, en ondernam van 't ene kloQs,ter op !t .andere den terugtogt te voet naar zijne geboorteiïad;; daar hij cp zijne apostels-paarden gelukkig aankwam, en .zig yoor.erigen tijd ter nederzette; maar ziende dat het daar.mede •mét de komst .niet vlotten- wilde, vertrok hij naar Aifielclam^ daar hij met w einig voorfpoed de .rest van zijn-dagen gelleten heeft. — - J . v. G O O L , N. Schouwburg, II. D . bh 463. ÏRANCIS,
v
T
B L O E M E N (PIETER V A K ) , Konstfchilder, gen bloeder Tan de beide yoorgaanden; fchilderde 't .meest bataüjes «eri Leesten, daar hij nog al vrij wel i n Haagde, doordien zij zeej: lijk .zijn van ordonnantiën, doch wat verfügtig van kleur, ^ye]e van zijne (tukken, ziet ,men in Holland, jBrabancien EngeJm:l ;Z)jn bentnaam was &anizart en dit Is al wat wij in Haat 9
f
BLOEMENSTEIN»
BLOiS.
BLOK,
s
$
5
fiaat zijn om van Pi E T E R B L O E M E N aan onze lezers ,te berigj , , J . v. G O O L , N* Schouwburg, 1. bl. 122, e n
B L O E M E N S T E I N (JAN V A N ) , ere der Rahbdjcuwfe EreJen, is geweest Baiijuw van Kcmiemcrland "elke post he-n door Hertog A L B R E G T V A N B E Y E R E N in het Jaar. 1 3 5 8 afgenomen werdt om daar mede R E I N O Ü D V A N B R E B E R O D E , oudften zoon van D I R K V A N B R S D E K U D S , e der voorn aam/Ie Jfde, len van de f t e j ^ zijde te beklagen, — : 'JOAN, A L E Y D I S W / 2 & IhrerivAN B R E D E K G D E , tap. XXXIII. p. 620, 9
;
BLOIS, zie TRESLONG, BLOIS (JOITAN V A N ) , Raadsheer ir het Hof van Baande* heeft benevens zijn Me Vaad J E G I D I U S S T A L I J , verzameld en uitgegeven, de twee eerlte delen van hetFMmfark van Baanderen, onder dezen tijtel: ^ ^ e t i . p a ^ a t t - l B b t c k / in&ouöenöe D&ctfcïjc ^ t o m a n c i c n / <Êth&rcn / e:r:e ^Üarca^ ten/ ban tie feoit JIBajejIcitcn/ ente £aar **eo?ï. ï f ^ ; : t - ; r / ^acbet? ban ©laeiiöaxn / imtpVacöcr^ ^pwll&tn figtoxi* mkn ïtaiDc aitsrxr rqiuKicctvt in ten b o o w ^ i i n h m X & f ö foan © f a c n t o n / 'tfeOcrt ijtt jacr. 1 5 6 0 / tot uifcc au: k n ^ q e 1629, Gedrukt"te'Gto 1629. in folio. Nog: fSojttï* & E ftönnoncicn / statuten / gieten $r. ban ©latirècra:/ ninfoi* fmg&s? bcnueatat. (Stocc&en knielt Gem 1630. in folio, J . F . F O P P E N S ; ' Blbl. Belg. p. 582, 583, fón,
BLOK (BENJAMIN) , Konstfchilder, van een Utrecïitfe familie, de zoon^van D A N I E L , is te Lubek geboren in 1 6 3 1 . Hij redde als een tweede Z E N E A S zijn vader en moeder uit den brand, door het woeste .krijgsvolk te Schverin geiligt. Dit huisgezin, uitman, vrouw en vier kinderen beftaande, door deze treurige gebeurtenis, tot de uiterfte armoede vervallen, vondt^een meielijdend voprftander in F R E D E R I K A D O L F Hertog van Melehnburg, die B E N J A M I N onder zijn dpzigt en befcherming nam, en hem op het .tekenen en. khildercn..bedekte, daar de jongman in konen, tijd goeden -yoprtgang in maakte* ffct eerfte proefftuk van zi,n jtonst $n ye.rmjft 't >velk ,hij •tor-
3 5
tf
BLOK. (DANIEL)
vervaardigde, was hef portrait van genoemden Hertog, ten voeten uit met de pen, dit viel zo kondig en wel gelijkende uit, dat een ieder .die .het zag 'er zig over verwonderde. Dit jn-oeffoik van zijne bedrevenheid gaf hij in 1647 > en kort daar na fchilderde hij met levendige kleuren het gantfe hofgezin van Saxen; vervolgens heeft hij in Hongarij en voor den Giaav F R A N C I S C U S verfcheiden taferelen en altaarllukken gefchiiderd, welJee bijzonder geroemd worden. In 1659 reisde hij met brieven van aanbeveling van gemelden Graav voorzien, naar Italië, alwaar hij toegang kreeg tot de beste kunstkabinetten. Na dat hij nu te Venetië, Florence en Rome, enige jaren in het .beoeffenen der Jconst had doorgebragt, en vele voorname.mannen, onder welk getal ook de beeldtenis van den door zijne.fchiiften zo vermaarden Jefait A T H A S C A S I U S K T R C H E R X J S , gefchiiderd hadt, keerde hij naar Duitsland te rug, en trouwde aldaar in 1664, met de konstminnendc A N N A K A T R I 2$A ene dogter van den beroemden J O H A N T H O M A S E I S S C H E R van Neurenburg: Deze vrouwe muntte uit in het Jchüderen van bloemen, zowel in olij-als waterverf, en; hadt., vóórhaar huwelijk., volftandjg haar werk" gemaakt, van de vorfiin met hare dogters daar in te onderwijzen. ^ S A N D R A R T getuigt, dat .hij liet geluk heeft gehad., dat.zij tweemaal van hem is gefchildert •gew ecst en dat zij wanneer hij zijn boek van de Schilders fchreef, nog in leven was. — A . H O U B R A K E N , Schouwburg I I . D . bi. 25C 252. J . C . W E Y E R M A N , leven der Schilders I I . D . bl. 287,, 288* I9
T
?
S L O K (DANIEL), 'Konstfchilder, de vader van B E N J A M I N : , zag het eerfie levenslicht te Stcttijn in Pcmmercw; zijn vader was M A R T E N , geboren te Utrecht. D A N I E L die in zijn vroege jeugd reeds blijken gaf, dat hij grote trek tot 'het beoeffenen der fchilderkonst, in zijnen 'boezem voedde; werdt 'te Dantzig 'befleld bij J A C O B S C H E R E R een groot meester, van wiens -lesfen hij ook een nuttig gebruik maakte, en zig met een ongemene vlijt beijverde, inzonderheid in het Tchilderen van portraitten, waarin'hij ook ^ ongemeen Haagde. Van Schilder
BLOK. (JAKOB REUGERS) iverdt bij Hoveling, en verloor in een noodlottig ogenblik in het jaar 1651, al wat hij bezat, door dc baldadige wojdü der vernielende Oorlogsbenden, die zijn huis in den 'brand Haken; ter nauwernood wierdt hij benevens zijne huisvrouw door behulp van zijnen zoon B E N J A M I N , uit' de verterende vlammen gered, en ftierf te Rojlok'm den ouderdom van 80 Jaaren, vier zoons;nalatende, waar van drie, met namen EMANuëj,, A D O L F en B E N J A M I N , het penfeei hanteerden, en geen onberoemde Schilders geworden zijn» > ^ A . Hou* K R A K E N , Schouwburg I . D . bl. 88V N
BLOK (JAKOB REUGERS), Konstfchilder, is te Gouda geboren, en fchoon de tijd van zijne eerite verfchijning op dit wereldtoneel, en zijn ilerfuur, aan onze nafporing is ontfnapt, blijkt het dat hij in het middden der XVIIde euw, inzonderheid heeft gebloeid. Dat hij een voornaam Schilder is geweest blijkt, 'doordien de beroemde R U B B E N S , ter tijd dat hij de Nederlandfe Heden doorreisde, om de Kqnstfchilders te bezoeken, hem ooi: niet vergat, maar-hem te Gouda in zijn fcbil* derkamer opzogt, en tut zijn roem heeft getuigd, dat hij on* der alle de konstenaars in Nederland, geen een gevonden heeft, die hem in 't fchilderen en tekenen van doorzigt- en bouwkunde, evenaarde. En doordien hij ook in de vestingbouw kundig was, geraakte hij in dienst van den Koning van Polen, die hein zeer veel achting en genegentheid toedroeg; doch de liefde van dien Vorst, haalde hem den haat van do nijdige Hovelingen op den hals, die hem den voet dwars zetleden en vele onaangenaamheden berokkenden, waar door hij wierdt bewogen zijn affcheid te verzoeken, en naar zijn vaderland te rug te keren; daar hij de gelegendheid aantrof om den Overften P E R C I V A L , die in blakende gunst'ftondt, bij F R E D E R I K H E N D R I K , Prins van Oranje, de wiskonst te onderwijzen. Deze verraste hij zekeren tijd op een aardige wijze, want eeii aantal linien en ftrepen door malkander getrokken hebbende/deedt hij zijnen leerling een gat in 't befchot boj e n die daar door ziende, hem tot zijne verbazende verwon* T
?
BLÖK. (SIMON) dering, enen lastdragenden Ezel vertoonde. Vervolgens kwam hij in d-enst van den Hertog L E O P O L D , die hem ook bijzonder wel lijden mogt, en hem boven zijne gewone foldij, in 't \eid zijnde, 'sdaags daar te boven nog zeven guldens toelelde. In den omtiek van Wijnoxbergen over een plank willende rijden, flruikelde zijn paard, en hij hadt het ongeluk om door den val die hem zulks veroirzaakte, zig deerlijk te bezeren; waarop hij na de flad wierdt gebragt, en op bevel van i'.en Hertog alle vlijt en zorgen aangewend, die tot zijne he uelüi'g roste verfrrekken, doch alle de in 't werkge* fteide middelen wa?en vrugteloos, want na enigen tijd gezukkeitt te hebben iiierf hij, en wierdt te Wijnoxbergen in de kerk der Predikheren begraven, zijne weduwe G E E R T J E D A V I D S , die met een jaaiijks inkomen gedurende haar leven lang was bszorgd, begaf zig haar man overleden zijnde, naar Braband, en zijn zoon die ook zeer bekwaam was, volgde hem in zijne bediening op, doch wierdt in een fchermurzeling dodelijk gekwetst waar aan hij fpredig overleed. — - A. H O U B R A K E N , Schouwburg, II. D . bl. 92-93. j . W A L V I S , Befchr. van Gouda bh 335, 356\ ;
9
B L O K (JOHANNA K O E R T E N ) , zie K O E K T E N .
A
P L O K ( S I M O N ) , een.dappere Zeeuw, die na meermalen zijn ie.en voor het vaderland gewaagd te hebben, ten laatften als Zeekapitein onder het eskader van den Luit. Admiraal K O R K E L I S E V E R T S S N , inden bloedigen flag tegen de Engel/en in 1666 gehouden, op het bed van eer iiierf Zijne onverfchrokte heldenmoed, wordt door P. S U R E N D O N K gedagt, in deszelfs la* tijns triomfdkt op de bevogtene overwinning van den Admf» raai D E R U I T E R , in deze woerden: Treslonria pippij Vtdcano fuperante pent, pcrit altera cafa Me mifcrum! fimili, qua-.n duxerat acer in mviis Blocqidus, extintlum nunc omnis Batria lugeU
Ook heeft 2nn landgenoot de zoetvloeiende Heldendigfe.t J. Aw* ?
ÉLÖKtANDT. ( A N T H O N Y ) B L O M . (KÖRNELÏS). is* J. A N T O N I D E S , zijne' voorn aamfïe bedrijven , in een lijk zang san de eeuwigheid toegewijde B R A N D T , leven van den Ad* fiiiraal D E R U I T E R , bh 475.406*. J . A N T O N I D E S , Gedichten , bU :
235. P . D E L A R U E - , Heldhaftig Zeeland, bL 131-
BLOXLAJTDT ( A N T H O N Y ) , is een vermaardKbnstfchiï* der geweest, geboren in 1532, die gedurende twintig jaren te Delft gewoond heeft, zig toen mar Utrecht' begaf, en al* daarin 1583 is overleden. Hij hadt onder anderen een leerling P I E T E R genaamd, de zoon van een rijke fmit te Delft, welke zo geestig was, en zo vaardig met het penfeei wist om te gaan dat hadde hem de dood in zijn jeïigd niet ontijdig weggerukt, hij, denkelijk zijn meester in de konst zou overtroffen f
lebben.
Befchr. van Delft, in folie» bh
774.
B L O M ( K O R N E L I S ) , Predikant te Leeuwarden-, k gebo* ten te Woubrugge in het begin van jannaijj des ja ars 1712* 2ijn vadei' was C A R O L U S B L O M , Predikant te Woubrugge onder de klasfis van Lei]den en Nedetrhijrüanden zijn moeder M A R * G R I E T D U I K M E Y F . R . K O R N E L is na in de eerfle beginfefen der let» te-oefTeningen door zijn valer onderwezen te zijn, fludeerde vervolgens aan het Kogefchool te Leijdsn, alwaar hij zig; iiaarflig inzonderheid in het beoeffcr.en der godgeleerdheid, bevlijtigde, waar van hij ook een blijk gaf, den 14 feptemfeer 1732? doorliet in 't openbaar verdedigen van een god* geleerde verhandeling, deMiraculo £f MijsterioRuMardentis& non comfumtL E X O D . III. vf. 2. Proponent geworden zijnde, wierden hem ïn 1734 twee beroepen teffer^s opgedragen, namelijk dat van Blokzijl en van
Zimderdorp in Noordholland;
hij verkoos het ïaatfte, en wierdt aldaar den 7 november bevestigd ; doch niet langer als ruim een jaar was hij de geestelijke Herder van deze kudde, doordien in het laatst van november des volgenden jaars, door de gemeente van Kralingen fcijnde begeert, aan. die roepftemme "gehoor gaf, enden 8 jaiiuarij 1736 het heilig dienstwerk aldaar aanvaardde; alwaar hij verbleef tot in april 1740, toen hij als Predikant te Zierikzee werdt bevestigd | hier doorliep" hij zijnen kring m ruim visr
BEOÏvL (KORNELIS) vier jaren, doende den 21 junij 1744 zijne intrée-reden bij de bloeijende gemeente van Leeuwarden, alwaar hi^ een tijd* vak van 36 jaren heeft gefleten, namelijk tot op den 28 feptember 1780, wanneer hij in den ouderdom van 68 jaren en 8 maanden is overleden. Hij huwde in 1751 te Leeuwarden, met A. C. V A N K U F F E L E R , uit een ddtig Friesch geflagt géfproten, wiens voorouders met de aanzienlijkfie ftaatsambten zijn bekleed geweest, en waar van heden nog waardige telgen in wezen zijn. Bij deze vrouw heeft hij drie zoons verwekt, waar van 'er nog twee in leven zijn. Wat het karakter van Da. B L O M betreft, dit was allerzonderlingst. Van natuur was hij gecdaartig en ijverig dienstdoende , doch bemoeide zig gaarne met een ander zijne twistzaken; en wanneer het op de regtzinnigheid aankwam, of dat hij dag: enige inbreuk op het keikelijke regt te zijn gefchied, dan fchoot hij 't harnas ter verdediging aan, en kende geer© vriendfehap meer. \ Doch hoe ijvervol en heldhaftig zijne po* gin'gen hier tre ook waren, kiceg hij doorgaans door onbezonnenheid büfticxd, en aangevuurd dqor zijne zogenaamde vrienden, die zelvs agter het fcherm zittende, hem 'er aan waagden, zo als men zegt, de bout op de kop, en wanneer dan de zaak kwalijk was uitgevallen, lieten zij de goede B L O M in de pekel zitten. De beide volgende' gebeurtenisfen zullen hier van ten bewijze flrekken. Toen op den 1 me ij 1749, vijf nieuw aangebelde Hoogleraars tq Franeker, hunne inwijd rgs-redc voeringen hadden gedaan , kort na dat den. geleerden L U D . C A S P . V A L C K E N A A R het Rectoraat van Frieslands Hogefchool hadt afgelegd, door het doen van ene oratie , de prifca £? nupera rerum Belgicarum
'Acisfaudine; ene redevoering, die door den beroemden E. W . H I G T waardig gekeurd wierdt, in het • ederduits te vertalen-; lustc zig onzen B L O M ter • verdediging toe, van de bij hem zo duurgefchatte regtzinnigheid, ingevolge de leer der Dordfè vaderen, die hij waande, inzonderheid, zo men verzekert door een van zijn Collega's daar toe opgezet, dat door V A L C iCENAAR'in zijne redevoering was aangerand. Zonderling waren
BLOM.
(KORNELIS)
ren egter de wapenen die hij hier toe te werk Helde; die be* Ronden in een aüervuilaartigst paskwil daar geest noch konsfc in frak, onder dezen zonderlingen tijtel: V E L D B L O E M E N met een PRIKNEUSJE
daar onder, aan M O M
US
gejïroijd in en buijten do
Academie-Kerk te Franequer. Ter eren van vijf beroemde Heren Profes/oren, wanneer hun Hoog Eerw. het Catheder nog nauwlils houd geworden, en opgeciroogt van het ijvervuur,
en zweet ener
der grootjle Oratewen, op nieuw deden gloei jen en warm hielden, door hunne plegtige inwijings Redenvoeringen , uügefpruken deit ijlen van Bloeijmatind des jaars 1749.
In'dit hatelijk doch zou-
teloos ihik, waar onder de naam van den Leraar B L O M
ge-
fpeld
die
wierdt;
betekend
hij V A L C K E N A A R door M O M U S ,
hij onder anderen'dus aan (preekt. De Nydïgheit gefchildert m°t haar eigen kleur en verf. So wel als Luy- en Gistlgheu, d'oorzaak van 's Lands verderf} Die Blauwe Nyd iigr van 'c bovengaande kalt en zegt: (Want wat is 'er by dat Monfter Dier dog goed of regt ? ) Dit is ilegts een Cafus pro Amlco en gefchied uit gunst s Maar 'k wed, vraagt de Stademeo, ja wie Je wild,,en vind Dog geen Paaps, Socyns, M e n i s t , of Remonttrauts" gezind 9
9
Bedorven
Myjlikcn
9
My onlangs,
ik niet meld, fchoonfe
QDog God. dank
t
flout
V was een droom)
en
jlyf
vielen
op hei lyf<
Sy zeggen, Het h waar: hoewel d l : vers niet is na kunst, Ook i h ik t o e , een S'jïiertzcr, gy my foms zult vinden Maa< n o y i ; Verrader of een Flcijer van myn vrinden: Want al ftond daar ook galg en r a d ; ik ben en blyv Cordaat Ik baat den Sayn , Ik Iiev *t Zyn, Ik vetfoey al 't Malgelaat. Hierem O \ M O M us wild dog n i e t , (Want 't zou my moeyen) Myn vers, of hoe noem 'k 'r best, myn kreupelrym befnoc>en ' k Houw
ilegts takken
af, en teeg ook wel aan 't
wortelkappen:
Mr«ar ligt g' dzn't Scimp of teelden heet; 'k Scbey dan uit met {nappe* T e meer, om dat fchoon 'k voor lieve Muf en niet ben ftmf, A P O L my. nooit dat Co? es? of Goddelike Donum gaf Word dan niet quaad Criiyh dat ik in liegt gebonden reen, Ook eens dingtaal fpreek, of fchoon .g'wierd getreden op u teen* Ik zoek d'o.nv.aak maar, en trsgt d'wortel te ontbloten Van 't verfieylik iteken op Kleynen en op Groten. Kerkelyk of Polkyk (is niet z o ? ) het fcheelt u niet So- hy by U geen Tolerant maar Orthodoxe hiet E n die is (gy weet 't zelvs besO dog gisfen Haat my vry 1
%
HL
D E E L ,
L
O*
B L O M . (KORNELIS)' O f n y d y o f car bedorven fmsd; van" fir» Dn W a n t , ƒ
v
fry.
ontziet ge niet de braavfle Letterhelden^
fïl was het B K Z A . zelvs voor een gek of fow* te icnelden» Ja
o o i : , gy mogelik f" wel M F K N O
als S O C Y N
£11 al wie maar niet is van dei? aanhang van C A L V Y N » , Builden zult voor goede, en brave Reformat ear e:i Voor wien men openzet, wyde Lïberiynfe
Deuren,
(Wafit fchoun 'k fc aks myn medemenfen ag'-e en W i l dog met Iran niet wonen in een Kerklik
huisgezin')
lldu Jlot van dit rampzalig Kreupelrijm is lie fie U wel Mo M U S , anuh'g Quantje, onder 't hoedje gtuypenï B'og, ai kreegie ook de Stuipen! Ik niet in myn
zal k r u i e n ;
Want ik Iaat 't aan a l l e n , die £/ kennen, ja zelvs aan V gewisfo O f 'k s i , of niet l in 't fchild'ren van uw Portret, heb kunnen misféri Dog * fo gy voortaan U houden w i l d , aan uw Taal,
en eygen wercfc
Son der dat gy fchend de Godvrugt, en de Gereformeerde En
g' ook G leerde tien, H
Kerk
en Hoge Scholen niet zult affronteren
Bniï wil ik ook w e l , fo gy 't zogt,
vriendefyk, inee ü verkeren»
Uit dese /ïalen zal men het gantfe fchotfchrlft kunnen be^ C-irdelen $ waar in weinig, anders'. dan kwaardaartige laster te* geus den groten V A L C K E N A A R gevonden werdt. Doch de Leeuwarder Kerkleraar, bereikte geenzints het ccgmefk dat hi] et mede bedoelde, om namelijk dien Geleerden in een penDCilrijd te wikkelen. V A L C K M A A R toonde door zijn ftilzwijgen, dat hij het Ruk veragtte cn de maker zijne gramfchap 9
niet waardig was,' ja hij hadt zelvs de grootmoedigheid, om dc
Citfateitven van Fries! ands Hogefchool, waar onder zig een lid Van 't Colïcgie der Gedeputeerde Staten bevondt, en zig zijne zaak wilde aantrekken, met hem behoorlijke vergoeding voor zijn gefdionden eer te bezorgen, te,bewegen, om Ds. B i . O M oiigemoek! te laten. Het mangelde cgter aan geen Schrijvers die hem ten toon (lelden, en zijne dwaasheid op
€.nc geestige wijze befpotten; onder het getal hier van behoorde, eenuitmuntend vaers, aan den beioemden Digtcr J A W m KïUJTf toegefchieven, dat egter in deszeivs uitgegevenen bundel van G@u%ien niet; wordt gevonden. Het vangt dm &m: 2:0®
BLOM.
(KORNELIS)
%6$
Zoo durft zig dan een z o t , een febandvlek der Poëtefl Door bittien baat vervoerd, baldadig zig ve
Toen dit geestig ftukje in 't licht kwam, fcheen Ds. B L O M ? te viezen, dat het fommigs menfeo in de waan mogt brengen, dat hij de wezen tlijke Sdi ijver van de Veldbloemen met een Prikneusje n'et mogt zijn; te-, mir.ilcn hij gaf een ftukje in profa uit, onder den tijtel
: ' ericht wegens mijne onnozele Veld'
hloemen, dat volgens getuigenis van dezen zeivden Digier, zijn rijm in zotlmd nog te boven jlreeft.
Hier in betuigt zijn.
Eerwaarde wel ernftig, de maker van het paskwil te zijn,.en tragt den inhoud daar van op de best mó'óg/ijke wijze te verdedigen; maar op z^ik een onge-ukkige Wxj/,e,'dat hij opentlijk zijne onkunde in het vak der Gefchie ikunde in een helder daglicht ftelde, met onder anderea den Hoogleraar A L E X ANDER MORUS, voor den rampfpoedigrn 'Engeljen Kanfelier T H O M A S M O R U S te willen -doen doorgaan; het geen' de bovengenoemde Digter in een tweede vaers, waar in betuigt, inu overtuigd te zijn, dat Ds, K O O E L I S B L O M alleen de maker van het hatelijk ftuk.is, zegt: Die T H O M A S heet, die noemt hy A L R X A N Ö E R ; E n dus hangt *t gantfche (luk van zotheid aan malkander. B L O M , even als een dapper krijgsheld, wierdt door dezen twQQdcn aanval niet afgefchrikt, maar gordde zig op nieuw ten ftrijde, en gaf een Tweede Bericht in ' i licht, ter befcherming van zijne Veldbloemen en Ftikneuye dat tefFens ter wederlegging verftrekte, van ene brochure, door den Leeuwarder Geneesheer B E R N A R D U S I D E M A , ter verwelking van zijne geliefde Veldbloemen gefchreven. Van dit Tweede Bcridü zullen L % w'S 9
jit
B L O M . (KORISlELIS);
w § niets; anders, zeggen, dan dat het even min als het eerfte* ia toets, van gezond vcrfland kost doorftaan* Die zo veel gerugt gemaakt hebbend geval liep ten einde, met ene erniüige- vermaning aan den Eerw. B L O M in de klasücale vergadering, van. Leeuwarden, door monde van dcszelvs Voorzitter gedaan zo men verzekert op bevel van het Collegia der Ce* deputeerde Staten, da, bi} zig in 't vervolg van zuikeen onbetamelijke handelwijze zo weinig overeenkomftig rnet de feer vzn zijnen Goddel ijken Meester, hadt te onthouden of dat *&Ï tot zijn nadeel zou worden gedisponeerd Erger gevolg hadt voor hem de twist, die ten Jare 170*3 over het beroepen van een Predikant te Leeuwarden ontftond'. Een geval, waar in de zonderlinge gevoelens die onze BLOM over het kerkelijk regt en gezag voedde, zulk een merkwaardigen trek van deszelvs karakter oplevert, dat onze taak eist, dit geval nader te ontwikkelen, en het aan onze lezeis in dcszelvs ware gedaante zodanig het is voorgevallen, te fchéfc» zen. Zie hier het bekort verhaal daar van. De opengevallene Leraarsplaatze door het vertrek van den Eerw. P A U L Ü S R U T G E R S , zo zeer geliefd bij zijne Leeuwarder gemeente, naar Utrecht; Rondt in februarij des jaars 1763 vervuld te worden. De Magiflraat van Leeuwarden liet op ei,e vriendelijke wijze onder de hand, aan de leden des Kerkenraads we-en, dat zij voor- ditmaal gaarne de verkiezing zouden zien vallen op een inboorling van Friesfond, en die refFens den Coccejaanfeii leertrant was toegedaan. Voor het ee.lle deel van hun regtmatig verlargen, pleitte een' landswet, die, fchoon aan de vergetelheid fchijrende toegewijd, egcer niet was afgcichaft, en bij deze gelegenheid wieidt ingeroepen; Éiets was ook billijker dan de voidejing van het tweede deel hunner begeerte, van namelijk genoegen te geven, aan zodanige leden der Leeuwarder gemeente, die de leerwijze van C O C C E J Ü J toegedaan waren, en welker aantal niet gei ing was; en 20 veel te meer, doordien 'er leeds vier Voetiaansgezinde Piedikanten van de zes gevonden wierden , allen vreemdelin» gen* en van buiten de provincie beroepen, 't Zij nu dat 9
T
r
x
4e
B L O M . (KOIiNELIS) Ie leden van den Kerkenraad in Tiet hegrip -vie'en, «dat hei tegen hunne voorreden was .aangekant, den Magiilvaat dat geen dn te w-lligcn, t welk '.zij van goeder hand wisten, -dat dezelve aa. genaain zou wezen.; ft zij ze "andere Tfiaeneit verineenden te hebben, om zig tegen .het verlangen van de He* .geringe aan te Kanten, en 'den .aan Trun medegedeelde!] wensch van de «even brave als godvrugtige M A R I A L O U I S A . , Prinues van HesfëH-KasJel, die zig aan hunne ilad, door 'hare uitmtrn* fende-hoedanigheden -en -ruime giften en weldaden, ;zig voor eeuwig ver-.ligt -gemaakt heelt, en die 'gaarne den rgodvragtigen en'rijkbegaafden Leraar E R N S T W I L L E M S C I J R A D E R , Pre* dikant-te S?i:ek een zbon ^ an den zo hooggeschat ten teen m wezen zijride-L??rrrar«^;2ï'0.tdftenPredi ant, Jon. J P Ï E J V D R . S C I I R A » D E B , a'K'hoHega zoude hebben .toege-oegd, m 'te vei vullen. Ten mm lien hoe bet 'er ook mede geiegen zij, S C B R A DER'kwam;met eens op de nonüracje, en zij leverden een drietal 'ter •goodlceurrn^e i n , waar op geen en dan vreemdelingen en Foetïanen Honden, s
t
r
9
Dit drietal zes maa>. en lang onafgedaan zijnde kijven liggen ; be floot de KerkemaaJ ene bezendi'g aan de "Regering te doen, met last om-op ene befcheidene, vriendelijke, eerbiedige, -maai te * ens ern'ilige, nadrukkelijke en kragtige wij» ze, den Magiai^aL .*e onvoegza-mheiq en't nadeel van hst zo langdurig cpho-'derj dei taoeping^ onder '£ oog te brengen* en afdoening "van "-zaken >te-ver-zoeken» Ds. B L O M was *aan 't hoofd van deze'com'misfie gep'aatsc, en voibragt zijnen bekome \ last door ene -zeer zonderlinge aanfpraak, 'waar ,m vaife weTpiekentheid me. geestlijken hoogmued,-een'yreeDiïi jnengzel uitleverden. Dit -(kik werdt-, op -des Redenaars verzoek niet alleen in de handelingen des -Kerkenraads -woordelijk ingelast; -maar het verfche^n ook wel dra in üruk, -fcu bleek -als tuen, 'dar het voor 't merengcdeelte .afgefcferevca was,/uit ^ene leerre'en door den Eerw. W I L H . a J S R A K T L - , i n de voorgaande eeu we meegeven-. Diegenen, wlkeïctDsB L O M zijnen -aanhang behoorden, ïoemdm deze ^aanfpraak fie ueihoog, en waar m mannen taal zonder
2C6
B L O M . (KORNELIS)
vrees onder gemengd was, doordraaide; anderen, waar onder de verftandigilen, zagen 'er laag bij neder, en hielden het voor een honend Huk, waar in miaadlijlie, en naar oproer (makende uitdrukkingen, het gezag van den Magiflraat, ten hoogden beledigden. Uit zulk een oogpunt -befchouwde de Regering van Leeuwarden dit fluk ook, en befioot kragtdadge middelen ter hani te nemen, ten einde zijn Eerw. te leien, o:n zig ten aanzien van zijne Overheid met wat meeider eerbied en decentie te gedragen, en den Drukker tot meer-omzigiigheid te vermanen, Ds. B L O M werdt verwezen in ene geldboete van 100 goudguldens, van de eerttkomene vervallene penningen zijner wedde af te trekken, ten behoeve van (lads armekamer, en voorts,, om in de volle vergadeiing der Magiflraat, zig te vervoegen; ten e'nde, daar op t ernftigst beflraft, en tot zijnpligt als Leraar, als Onderdaan van den Staat en als Ingezeten van de (lad vermaand te worden. Den Drukker werdt ene boete van 50 goudguldens opgelegd, het gedrukte uit zijn huis gehaald, en 't verder verkopen van dat (Likje, hem en de andere Boekverkopers daar ter (lede, verboden. Dan deze,-van begrip zijnde, dat de Magiflraat tot het een en ander niet geregrigd was, vervoegde zig met een verzoekfehrift bij den Hove van Friesland, vergezeld va» een betoog, dat in de door hem gedrukte aanfpraak, niets gevonden wierdt, 't welk hem het drukken zou hebben kun* nen beletten. De Magiflraat leverde een tegenbetoog in en 's Drukkers verzoek werdt van de hand gewezen, Na datDs. B L O M kennis gekregen hadt van het befluit, ten. zijnen nadele genomen, maakte hij voor dat het hem nog was voorgelezen, geen zwarigheid, voor de - cerftemaal dat hij na dien rijd den kanzei beklom, ene leerrede te doen, over S A L O M O N S woorden, PieJ. UI, vf. 16 en 17. 'Verder heb ik ook 3
p
gezien onder de zowie, ter plaatze des Geregts, aldaar was Godloosheid, en ter plaatze der Geregtigheid, aldaar was Godloosheid* Ik zeide in mjn harte. G O D zal den Regfvaardigen en den Godlozen oordelen: want ald-mr is de tijd voor alk voornemen en voor
die vjsrh
Tot welk ene leerreden zulk ene textkeuze, in die
3 S L 0 M . (KGBimjS)
^
fffe omftandigheden, aanleiding gaf, is gereedlijk :te 'bevroeden; dezelve was een beroep-op \t .algemeen., ien\boezeErfe •t zelve in 5 dat *er in de vergadering dei LeeuwardfcJse Magiflraat godloosheid heerste; ook zogt hij kleinachting voor ]hm in te boezemen, met te zeggen : dat men .Regenten vonüt^ die beter in Haat waren, mee elle en matenom te gaan, «dam het zwaaid der geregtigneid te zwaijen enz. Voor den Magt» itraat .ontboden, weigerde hij onder verfcheidene *voorwen8zels., als onder .anderen, l i e : honden van -catechifatien, \M doen van huisbezoeking, -en meei *geLjkfooi tige re 'enen , ,al* daar .te vejfchijnen; zijne weigering z--ekende .lè rregtveerdigen ,-met de betuiging., dat men -..en dienst aan G O D veitcauldigd, -verpiigt was/boven de geboden van menfehen 'ie .eer* hie^gen. lntasfen weiden bij ieder dagvaarding «de •boeten verdaboeld; en zijn Eervv. middelerwijl van goeder ihand .vejnomen hebbende, dat de Magift aat voornemens was, "indien hij niet .gewillig wilde-komen ,'hem door dwang daar toe:l$ noodzaken, 'bewilligde ihij eindelijk op raad -van ;,zijn Adv.o'kaat en vrienden, te gehoorzamen; hij vervoegde :zig 4&4 maar 't Raadhuis, doe;, op een vrij zonderlinge wijze <<ü& zeer ;gefcm'kt fcheen om ;zijne :zaak te veiflirnme;en. l i l i .nam namelijk een grote quarto Bijbel, met een witten band. ;onder den arm., en koos een groten omweg, om in dit vreemd wertoon, naar/'t Raadhuis .te wandelen. .Ene grote .menigte imenfchen vloeide zamen; \want ,de .mare was reeds 'veripreic!^ dat ihij :met den Bijbel :naar 't .Raadhuis :zou .gaan,, «Op-A* iraadkatner gekomen, .begon hij, met grote vei heffing van fferu een-gebaaiden .te f^rekjn^ en .te zeggen,,dat hij ;aan bunn^ Achtbaarheden de .reden .zou te .kennen .geven, \waarpin !hjj iden .Bijbel ,hadt ,medegebragt-.enz..j doch de "Voorzitter ïekie ihem ftilzwijgen op, en gebood 'hem .te ,gaan.ziteen; \waar :n$ 'hem door den ;Secr.etaris .het befluit ten ;zijï eu sopzigte.ge.naiinen, .wierdt voorgelezen. Het 'Raadhuis *afge.tre en rsijnfe^ was 'de zamengefchoolde <menigteriiecweinigjtangegrqeid.-; .es. tonder 'dezen, tbev nden :zig wele -van >zijne ^aanbangelin^n^ •JJe ,hem bij de ?m.oi;w en hand •vattende,, maar:zijne ;ge?pr/i]
?
r
B L O M . (KORNELïS) i e i d vroegen, en hem G O D S zegen en onderfleuning toewensten; hij. bedankte voor hunne genegenheid,: zeggende: Ik be?r wel; houdt u ftil; G O D zal wel zorge?i voor zijne Kerk, en mij
leyvarenl wat men met dit uiterlijk vertoon beoogd hebbe, is wel te gisten, doch met geene zekeiheid te bepalen; vast gaat het nogthans, dat alles in rust afliep, en 'er geen de jninfte zweem van oproerigheid plaats vondt. Ds. B L O M , die alle mooglijke middelen fcheen bij der hand te nemen, om zijn geval alomme rugtbaar te maken, liet een Zogenaamd Eenvoudig Verhaal drukken: waar in men vindt, dat de Kerkenraad, die de Aanfpraak overgenomen hadt, ene commisfie benoemde, om de zaak te onderzoeken, en met meerderheid van Hemmen befloot, zig in 't beroep op een hoger Regtbank, bij den Eerw. B L O M te voegen; gelijk gefchiedde. Bij het verzoekfchrift ten' dien einde, ^zo aan de Gedeputeerde Staten van Friesland, als aan het Hof s van Juftïtie, ingeleverd, werdt gevoegd en vei volgens in druk uitgegeven, een Betoogfchrift ter verdediging der Aanjprake, en het verdere gedrag des Sprekers in deze zaak gehouden; ouder
den
tijtel van: 'Dedu&ie op mdre van de Gecommitteerden
van den Groten Kerkenraad enz. Veel 'opziens baarde dit Betoogfchrift of DeduBie, men ftond verfteld, dat men in openbaren druk, voor de vierichare van het hoge Hof van Juftitie, en voor gants Nederland, de drie volgende ftellingen beweren durfde,
x. Dat den Kerkdijken de be; lie ring der Kerke, en het
heroepen van Leraren in dezelve, met uitjluiting van alle anderen
7
wie ze ook zijn,
en bijzonderlijk , der (Dverheid, alleen toekomt*
2. Dat zij in de bejliering van de Kerk, en alles wat zij tot dat einde zeggen of doen, aan niemand ter wereld rekenfchap Jchuldig zijn
9
dan aan
GOD
en
CHRISTUS.
3.
Dat zij in de bediening van.
hun ambt, hoger en meerder zijn dan de Overheid» StQlVmgen
door alten die orde en vrede liefhebben, en der wettige Overheid behoorlijk ontzag toedragen, en Kerkelijke overheei ching verfoeijen, hoogst gewraakt; en is deze Deductie, nog doorrnengd met honende en lasterlijke uitdrukkingen, ten opzigte yau de Magiftraat den ftad Leeuwarden, Dan
3 1 0 M . (KORNELIS)
Dan verwonderde men zig, over den buïtenfporigen inhoud tan dit gefchrift, men (loodt niet minicr verbaasd, toen het bleek, dat in 't zelve de Leden van den Gr^ien Kerkenraad, ten
onregte als Dedu centen wierden ingevoerd, daar het alleen .een voortbrengzel was, 't welk de Eerw. B L O M , met enige weinige zijner aanhangeren, goedgekeurd en ter 'drukpersfe overgegeven hadt, en zulks zonder voorafgaande toeilemminge 'van de andeie leden, die het laten drukken volftrekt hadden afgekeurd; zodat de commisfie geene vrijheid hadt, <JÏÏÏ daar in te bewilligen. Een aantal leden des Keikenraads, maakten dit ten-Hove, en in de Leeuwarder Com an t, opentlijk bekend, verklarende: ,, zig met den inhoud van dat gp* féhrift, niet te kunnen verenigen, geen deel daar aan, noch „ aan de gevolgen te nemen, van de benig te jegtsvorderin» gen af te zien, en den Eerw. Is L O M , daa' in niet rn^er bij „ te daan;" zo dat hem nu op nieuw wedervoer, 'c geen hy In meer andere gevallen hadt ondervonden, van namelijk al te onvoorzigtïg en voorbarig, zig .tot een werktuig en flagtofrer te laten gebruiken, ten diende der genen, die ZQÏYQ fchroomden voor den dag te komen, en 'er hein aan waagden. Terwijl deze zaak regtshangïg was, kwamen 'er een menigte gefchriften ten voorfchijn, die daar betrekking op hadden, en wel van onderfcheideri aart waren; doch grotendeels, den Eerw. B L O M en de zijnen.in het ongelijk Hellende. Onder anderen verfcheen 'er een alleraartigile brochure in 't frans, getijteld: Dedutlion de Maitre J E A N C - A S V Ü C O Q J J I N , pour J > 5)
wontrer qid'd e:t ausfi Honnie d'Eglife,
et a droit ae jouir des
privileges fouverains y attachez; dat is: ©ettlttic bail J&)fc J A N H O N D E S L A G E R , ten einde te betesen/ öac f$ co!i cm ïlotofijh perfoon $ / en tecjt ïjeeft tot fyï rjenct bon ÏV;?$CIIT£ foubcrciiis ggibilegicn. Dit ftukje dat allergeestigst is, doch op fommige plaatzen niet van te ver gedrevene fpotternij kan vrij gepleit worden, tcont egter de verregaande ongerijmdheden en 't gevaar 't welk 'er in de drie ftellii gen van den Eerw. B L O M , ten aanzien van het Kerkelijk regt ligt opgefloten. Een ieder was ?
B L O M . (KORNELlS).. ïckhalzende, den uitflag van deze zaak te vernemen, daar u
danige bevelen geven, als zij naar hunne hoge wijsheid zou* tien verdaan te behoren. Om te meer kiem aan hun verzoekfchrïft bij te zetten, voegden zij 'er drie (lukken nevens. „ l i e t eerfte beflondt in een Vertoog, van het gebeurde omtrent de 2, zaak'van den Eerw. B L O M ; met enige aanmerkingen daar , op, en 't geen door hem in 't werk was gefield, om op3, roer te verwekken, als mede, een aanwijzing van veifcheif
^, de onwaarheden, in zijn Eenvoudig Verhaal"
Het tweede
bevatte, een Uittrekzel van de voornaamfle buiter. fporige. ^, Hellingen, in 'het betoogfchrift, flrekkende tot wegneming . , van alle regten der hoge en'mindere Overheden, zelvs van .„ den Souverein , en tot volkomen onafhankelijkheid der Kerkelijken," 'Het derde, leverde ene lijst op, „ van de in 'i oog lopende lasterlijke en honende Uitdrukkingen^ omtrent den Magiflraat, in het verzoekfchrïft van den Eerw. B L O M . " Dit alles was van een voor den Magiflraat gewenste uitwerking: de Gedeputeerde Sfa'en van Frisland keerden, hij een Bejluit, den 13 januarij 1764. genomen, niét alleen het gedrag der Leeuwardfe Magiflraat goed, in het boeten des Lei aars en 'des Drukkers; mair wraakten daai en boven, het gedrag en de handelwijze van den Eerw. B L O M , dermr-te, dat"zij hem •voor den tijd van zes weken, in zij\e ambtsbediening eu wedde fchorsten; een vonnis waar aan hij zig moest Qïie.erwer* pen, onder .bedieiging, dat :men anders, tot zijn leedwezen* jnadcre fchikking zou maken. Verkeerd zou dit onbehoorlijk .en doldriftig gedrag eens "Leraars.,-met zijnen aan bang, andere Leraars in verdenking hebben kunnen brengen, als of zij de venegaande iïellin* gen, en verderliijke beginzelen, door hem beweerd, toegedaan waren,, indien zij zulks ongemerkt hadden laten doorgaan ; Luerom werdt de" Klasfis van .Leeuwarden te rade, om,, po de eeifie gewone vergader inge, cm "t jtegtcilijk .afdoen5
55
SJ
?
BLOMMEVENNE.
BLOND.
I
?
f
Hezer zake, te verklaren: „ dat zij tot betoon van haren ver„ fchuldigden eerbied en ontzag voor de wettige Overheden, „ voor de we.eld plegtig betuigden: de drie Hellingen in de Deductie vervangen, en hier bovenopgenoemd, te verfwjen, ?5
„af
te keuren, en ten enemad te verwerpen; en die zij bondig
„ en onwederfprekelijk wedeilegd oipdeelden, in de fielten „ ban een SCieföc&fcrr bit* ië.^rf)cfö/ uan een jsjncr ©pen* , ben." Deze uitmuntende Brieven, daar zo veel geest en kunde in doordraait, is men te danken aan den gelee-den Ds. PETRUS WIGERI, toen ter tijd waai dig Predikant te Oosthem 5
en Jbbega.
B L O M M E V E N N E (PIETER), is geboren te Leijdcn in 1467. Na in zijne jeugd de fraije letteren beociTend te hebben, toog hij 22 jaren oud geworden zijnde, het monr.ikkenklced aan, en begaf zig in het Karthuizer klooster te Keulen alwaar hij gedurende een tijdvak van ruim 48 jaren, tot een voorbeeld van christelijke nedrigheid en voorbeeldigen wandel heeft verftrekt; zijnde in den ouderdom van 70 jaren op den I October 1536 overleden. Men heeft van hem in druk' 9
l . De bonitate Dïv'na, Lib. IF. 1538. Antv. 1516. in Svo.
2. De effujione Cordis*
3. Diretlorium parvum, conte.nplari cupien-
tium; Jive Libellus introduBorius in vitam conPemplativam. 1527, in Svo.
4. Enchiridion Sacerdotum, five de SS. Eucharijiia ac
Sacrificio Misfa. Colon. 1532. Svo. Cartufiana, VAL.
PETREH,
Bihlioth
p. 256-266. 'Ejusd. no'ce ad Dorlandum, p.
ANDR.,
Bibl. Belg. p. 724.
J. F .
FOPPEKS,
126
9
Bibl. Belgicn.
p* 955 > 95^' H A R T Z I I E I M , cx Variis, Biblioth. Colon, p. 265* £? P?Wr. Univ. Colon, p, 22, 23. P A ^ U G T , M?m. /ter* Tom. VIII. p. 64-69. B L O N D (LAURENS L E ) , is een kundig en fchrander Genealogist geweest, geboren te Fd:nci:i:ncs, omtrent' jheü ein^e van de XVIde eeuw; hij Heet zijn gantfe leven in die i l a d , trouwde aldaar, en maakte 'er in zijne jongde ziekte zijnte*:r amen t op den 15 feptember 1654; nalatende uit „zijn Jhuwelijk een zoon J A N B A P T I S T T E E L O S D genaamd, die .zig
Ï72
BLONDËL. (ANTONY)
even al$ zijn vader op de beoefFening der Geflagtregistër$ t o e M , en in 1670 ftierf. J A K O 3 F R A N S L E B L O N D , zoon vaa J A N B A P T I S T , verkogt ia 1717 alie^ de Genealogife Gedenk* fchrifcen van zijne voorouders', en een ^gedeelte daar van wierden gekogtdoor M . V A N B E R C K E L , Wapenheraut van Br-aband, wonende te BrusfJ, na wiens dood dezelve in handen kwamen van den Heer D E V L S S C R ^ R , Baron de Celles. D e hie* bovengemelde Gedenkfchi iften hebben de bouwftofe opgeleverd lot bet werk, ten tijtel voerende: Qimrtiers Genmlo^iques de* rfa'lre? £f cobles families d'Efpagne, d'Allemagne, Italië, de F^mce* de Bourgogne, de Lorraine, des XVII Provinces £ mee Jeürs quatités &f titres les amies blaf onuses, les timbres, to•>mines corniers &c. par L A U R E N T L E B L O N D , Genealogists télebre Ü Falew(ennes> Brux. 1721- in qto., M e n vindt uitmun» tende zaken in.de.^e verzameling,' die vervolgt &'"Có£In 1 6 7 8 ; maar men diende 'er vele verbeteringen en vermeerderingen bij te voegen, ten einde die onder de k laste van volledige' werken te kunnen rangfehikken. — — P A O J J O T , Mm* lifter» 9
v
Tom.
I X . p.
91--03.
B L O N D E L ( A N T O N Y ) , zoon van J A K O B B L O N D E L , Heer van Cuinchij\ Gouverneur van Doornik welke j n 1576 te Brusfel ftierf, en van M A R I A L E B L A N C , wierdt geboren te 'Doornik, omtrent t jaar 1550. Zijne eerfte letteroefeningen voleindigd hebbende, ging hij naar Italië, en nam zijn verblijf te Milaan, alwaar hij bijzonderlijk uitftak door zijne bedrevenheid in alle de oefeningen, . w a a r i n doorgaans de jonge adel onderwezen wordt. Inzonderheid muntte bij uit in het paardrijden, dansfen, zingen,.en het meesterlijk behandelen van velerleije muzijk-inflrumenten, waarin hij ingevolge het getuigenis van S A N D E R U S , alle jongelingen van zijne jaren te boven ftreefde. In zijn vaderland te rug gekeerd, bepaalde hij zijne vaste woonplaats op liet kasteel vari Cidnchij\ een half uur van Doornik gelegen, en hij wijdde het aan de Zanggodinnen toe, met 'er ene Akademie van franfe digtkonst op te rigten, waar aan hij den naam gaf van Digtkundig Get
3
M04Ê-
BLONDEL.
(DAVID)
mot/chap' van den Baron de CulncUj.
Een drom Van Digters en
Digtertjes, bazuinden den lof van dit Genootfchap en deszelvs infteller. Onze B L O N D E L fleet'hier onder het waarnemen van velerlei letteroefeningen en verlustigende uitfpanningen, op ene aangename wijze zijne dagen, ook vervaardigde hij digten zangflukken, die de liefde en hare bekoorlijkheden ten onderwerp hadden, en ingeiigt waren, om de bevalligheden van ene jeugdige fchoonheid, waar naar hij aanzpek deedt,.te roemen, en waar van S A N D E R U S als ene nieuwe L A U R A fpreekt, zeggende: In patriam reverfum impotens ille deorum £f hominum doaiimtor (ut est in fabulisy Cupido transfixit, qui concc; ti amoris ignes Carminibus Gallic is Jcriptis, fcf <*d barbiton Jiwm fuavisjimê iecantatis , magni nominis ct illujlrem puellani colens, alebai.
De liefdenshandelingen van P E T R A R C H A met de fchoue L A U R A , zijn ten ovei vloede bekend; dan ik weet niet waar tie zijne minnarijen zig- bepaalden; maar zeker is het, dat hij na verloop van tijd huwde met M A G D A L E N A V A N B E R C U S , weduwe van F R A N C O I S , Heer van Banfremez, bij wie-hij drie zonen heeft verwekt, die hem alle hebben overleefd; hij fïieif waar/chijnelijk in 1626. Ik weet niet dat zijne digtftukken bijeen verzameld, gedrukt zijn. S A N D E R Ü S , de Claris Antoniis, p» 149. C A R P E N T I E R , Hifi. deGambrai, Tom. I. p. 237. 245, 249.
Hifi. de la ville ct citè de Journal,
p. 683, 684.
PAQÜOT,
Haye 1750* Tom.
II
e
Mem. litter. Tom. XV1L p. 154-15 7»
B L O N D E L ( D A V I D ) , geboren te Chalons/in Champagne, in het jaar 1591, heeft den roem verworven, van ongemeen bedreven te zijn geweest in de kennis van de kerkelijke en wereldlijke Gefchiedenisfen. In 1614 wierdt hij Predikant, en oeffende zijn leraarambt te Houdan nabij Parijs. Kort hier na fchresf hij verfcheidene werken, tot verdediging der Gereformeerde kerken in Frankrijk. Hij heeft den lof tot zig getrokken , een man geweest te zijn van een wonderbaarlijk geheugen , die alles, wat hij in oude en nieuwe Schrijvers gele* zen hadt, met ene onbegrijpelijke vaardigheid en nauwkeurigheid wist te pas te brengen. De Gereformeerde kei ken in Franh
174
BLONDEL.
(DAVID)
Frankrijk, leiden hem in 1626 de taak op, om tegens den Kar* dinaal B A R O N Ï Ü S te fchrijven, doch hij heeft nimmer dit werk voltrokken. De Jaarboeken van B A R O N I U S op-den rand van welken, hij enige aantekeningen gefchreven hadt, zijn, in later tijd, door de flad Anjledam, ten diende haver boekerije ge* kogt, en zedert, op bevel van Burgemee-teren, gebruikt" doorenen Predikant, M A G E N D I E genaamd, en uit Beam naar-v^wJleldam gevkigf, die ene zogenaamde wederlegging van den Kardinaal in 't licht gegeven heeft, met welke hij kleine eer heeft ingelegd. Wat B L O N D E L aangaat, hij werdt4n 't jaar 1 6 3 1 tot Profesfor te Satmur beroepen; doch 'er kwam'iets tusfen belden, waar door dit beroep geen voortgang hadt, B ; oi\o.:L fcbreef verfcheidene geleerde werken, bijzonders delen der keikelijke hiflorie ben effende, waar. onder grotelijks uitmunt, de la Primauté en VEglife* Geneve, 1641. in foL
Ook
een', om te bewijzen, dat de hiitorïe van de Paufin J O H A N N A een Iou'er verdigtzel is; met hei' uitgeven van weik werk, hij mer elij en aan/bot gaf aan enige GeieLrcieerden. i N a den dood va G E R A R D Ü S V O S S T U S , werdt hij tot Profesfor in de Hiftorien beroepen, in de doorluchtige fchole te Amfleldam^ alwaar hij in 1 6 - 0 die post" aanvaardde. Hier fehrecf hij, gedurende den oorlog met de lepublijk van Engeland, ten tijde van K R O M W E L , &^zeGodsdieniïig$ en Staatkundige aanmerkingen, die velen in Fhlland. mishaagden, om dat 'd 't Parlementen de Pariemei tsgezïnden, en deceiver gewag omriem K A R E L D E N I , al-te fterk in veioadee'd werdt; ook maakte zig B L O N D E L bij fommigen verdagt van Arminianeüje.- - Hij hadt niet lang te Anjleldam gewoond, toen hij geheel blind werdt, *t geen men vindt toegefchreven aan zijn geiiadig nagtblokken en al te onveimoejd fnideren, gevoegd bij de veiandeiing van klimaat. ' Daar wordt verzekerd, dat deze ongelukkige toeftand hem niet verhinderde, om zijn in het latijn uitgegeven 1
werk, over de Genealogien der Koningen van Frankrjk, tegens
uit zijn geheugen door een ander te'doen fchrij^ ven; zijnde in twee delen in folio te Amfieldam in 1 6 5 4 gedrukt. Hij ftieif na ene kortilondige ziekte den 6 april 16$$ CHIFLETIUS,
f
m
B L O N D E L . (DAVID)
175
m dóti ouderdom, van 64 jaren. Hij hadt twee broeders, ender dan hij, beide Predikanten; de een was Mosss* en de ander A A R O N genaamd. M O S E S B L O N D E L , was eerst: Predikant te Meaux en vervolgens to Londen; op de eerstgemelde plaats gaf hij een werkje uit, getijteld: Jentfalem aiè [e cours de Geneve* Sedan. 1624, het welk ten bhjke verfirekt^ dat hij een geleerd man was. B L O N D E L hadt een zeer zonderlinge wijze om te (Tudcren,. hij begaf zig op den vloer, leide zig op zijn buik neder, plaatfte rondsom hem heen de boeken, die hij tot het onder handen lijnde werk benodigd was; men verhaalt het zelvde van den beroemden Cv j A C T U S . Aanmerkelijk is het geen de geleerde A N C I L L O N , in zijne Melanges critiques de Litterature, Torn. L p . 407, 408. van
vei haalt: „ dat hij namelijk van den Preildent DET die zeer verkleefd was aan den Rcomfen Gods5, dienst, een jaarlijks penfloen trok van 1200 livres, ten einde hij tegens de opperheerfchappije van den Paus zoude „ fcbinven; en dat een Raadsheer van het Parlement te Parijs, ) insgelijks den Roomjcn Godsdienst ijverig toegedaan, hem ten zelvden einde jaarlijks 600 li vies fchonk, en dat hij, om j , aan die beide heren voldoening te geven, het lijvige boek in folio fchreef, de la Primautè du Rape, het welk tot ant„ woord verftrekt-op het boek, dat de Kardinaal D U P E R R O N , tegens J A K O B _ D E I., Koning van Engeland heeft gefchreven.'*' Waar op de geestige B A Y L E , zeer vernuftig aanmerkt: „ dat , die beide Magiitraats peifonen, enkel den naam en het uit, wendig voorkomen van Roomsgezinden moeien gehadt heb„ ben, of dat hun bezoldigde hen heeft om den tuin geleid, doordien men op geen bondiger wijze de belangens van C A L V Y N ' S leerftellingen in flaat is te verdedigen , dan B L O N D E L in zijn, werk over de Opperheerfchappije ge„. daan heeft/ Behaiven de hier boven aangehaalde werken van dezen ge* leerden man, heeft hij 'er nog vele anderen gefchreven en floor den druk gemeen gemaakt, welke men bij N I C E R O H BLONDEL
1
'MESMES ,
}
35
?>
3
5
9
5
y
5
0{3N
BLONDEL. ( F R A N S )
no
opgeteld en zeer vcrftandig beoirdeeld vindt» Ook wordt van hem een zeer veixlienflelijk en loffelijk getuigenis gegeven , door den Hoogleraar J. P. D ' O R V I L L E , in Oratione, in natalen eentejimim AtJtencei Amftelced. p. 34, 35. — KONIGII, Bibl. vet. & now voce. P. B L O U N D , p. 1012-1014. MORHOVIUS, Folf.iift. Tom. II. p. 589. C R E N I I , Animadv. FkiloL Part. XIII. p. H 2 , ïi3. & Part. X V I . p. 251-263. Jo. F A B R I C I I , IFft. Bibl. Part, III. • p. 393, 394. T O B . M A G I R I , Eponymcl. voce. K R A N T Z Ï U S , ad Conrkgiwn, Sczc. X V I . p. 221. F . C . F R E Y T A G , Andsita litter aria, p. 130, 131. c5° ApparaU Litter. Tom. I I I . p. 99. Catd. BïUioth. B U N A V . Tom. I. p. 1091. C. S A X I , On,m. litter. Pars I V . p. 341, 342. P. B A Y L E , Diet. ed. de 1730. Toni. I. p. 573-578* B A T L L E T , Jug. des Saivans. Tom. I I . p. 8>. D. C L E M ^ . T , Biblicth'. cur. Tom; IV. p. 297-310. N I C E R O N , Mem. aes • Hommes illuft. Tom. V U L p. 44-54. WAGEN., Befchrijv. van Arnft. X L St. bi. 310-312. :
x
BLONDJ:L
(FR/'NS),
wierdt te Luik geboren in 1613,
Na ,:ac hij zijne«eefte letteroefferingen volvoerd hadt, ging hij waarfchrjnlijk te Keulen in de mcdic.'ne'- iludereu, in welke wetenfehap hij grote voideringen gemaakt hebbende , zig naar 't Hof van F I L I P K E T S T O F F E L V A N S O T E R E N , Aai*tsbisfchop en Keurvorst van Trier begaf, die hem met de hoedangheid van Lijfaitz vei eerde. Die Voist in jan narij 1652 zijnde komen te fier ven, begaf B L O N D E L zig nut 'er woon naar Aken, alwaar hij ftads Doktor wierdt. Hij deedt 'er zig nie. alleen achten door vele gelukkige genezingen, maar ook door de vlijt die hij te werk fteide, om het gebruik der warme baden van die ftad en derzei ver omtrek, in roem te brengen ? 't welk de Regering aldaar, ook bewoog, om hem tot Opperopziender van die baden te benoemen. B L O N D E L vereerde zijn beroep als Medicus, door den ouderdom dien hij bereikte; want hij was 90 jaren, toen hij van een ieder zeer betreurd tQ Aken ftierf, denpmeij 1703. De volgende werkjes zien van hem het licht: 1. Lettre de F . B L O N D E L è J A C Q . D I D I E R ,
B L 0 N E E B Y L 2 . (JEROEN)
BLOTIUS. (HUGO)
touclmnt les Eaux mineral es chaudes dAix
177
£f de BOY cel (fc*
Brux. 1662. 8w. 2. Thennarum Aquisgranenfum
Porcetomrvm
difcriptïo: congruorum quoque ac faiiibriwn vfuim Balncationis Potationis ehicidatio. Aquisgr. 1671.
121120. It. Ttaj. ad Mof am.
v e e
1685. It* * vermeerderd, Aquisgr. 1688. 3. ?3cfcl}^js: bii;g ban De tennDc jlaö ïllxw mtmaba-g ban aiïc öe&rïfê ^ontemeu en nunctvTf SStetereu en 2>r: eni be fcïbc flab gelenen <Ju nat gïaren. 2 x p . 1727. in 4to. — ^ — » P A Q Ü O T , Mem. Ut:er. Tom. XI. p. 190-193. ;
B L O N K E B Y L E (JEROEN), een Scheepstimmerman, omtrent i63o te Vlisfmgen geboren, daar hij ook tot aan zijn dood toe, zijn handwerk heeft geoeffend; was geen onkundig man, ook beiteedde hij den tijd, die hem zijne bezigheden toelieten , zeer vlijtig met leze:.;. Men heelt van dien weikman een boekje, dat vrij wel eefchreven is, en waar in het met on tb eek t aan hartige fpreek wijzen, van 's mans kostwinning ontleend; het voert rot tijtel: Mmwutïmüm hij mamere hm Irctofa^ingc ep ïyd felvHandig of niet felvjiandig btfimvt
btj
^atanü ban A. U Y T T E R S C H O Ü T , teaav infcetfcvt^tmê liV-alhv gen/ ncfjaaltï uit J. A D O L P H S , en anöerc Dwaalgeesten tnabttt cn tmoevicgt; en fjet gehoeïen ber «3er< fomicctöc ïserte berber öijö iuo2t?. 17 5- 8':o. ' Zie hier met welk een fcheepsthnmeiinarjs ijvervuur bezield, onze Schrijver zig in de voorreden Jaat horen: „ Ter wijlen dat de Leraaren met geleerde „ Piedikatien hun pligt doen, zal ik ook met mijn Bijl toe„ hakken; is het zo glad niet of het gefchaafd was, ik fal evenwel de linie en voorfchrift, bij den Oppermeester ge„ field tragtente houden, fonder dat van lompers en vrem* „ delingen te volgen, en onder G O D S zegen, de knoesten en j , quasten die ik buiten deze linien vinde, foo lang hakken „ en kerven, dat 'er de fpaanders van vliegen fulten." — P A Q U O T , Mem. litter. Tom. VIL p. 360, 361. P . m L A Rus, 1
$9
5
Geletterd Zeeland, bl. 114, BLOTIUS ( H U G O ) ,
115. een
Dekenaar van
geboorte, naar
alle waarfchljnlijkheid een aframmeling van H U G O on B L O O T S III.
D E E L ,
M
,
V;V-
n s ^ m a
B L O X I U S ; .
r
t a d l f - ^ n ' F r L i p s , wélke laatstgenoemd© ©en medep!igt ge wl& gfe den moord van* A L E I D V A N P O E L G E E S T J e n m 't jaar 141-3$ 16» den Étage',- iri 't openbaar,- een* voetval' feeeft moeten doeny è:n- zig naar landsgebruik* met de magen van' die jonkvrouw©* fe- verzoenen.* Onze H U G Ö is Opziender geweest van de ver-^ jftSards- keizerlijke- bibliotheek*te Wenen onder de regeringen, varf M A X I M I L I A A N en RuDötr *#£ IZ, welk beroep- M | tot zijnen dood toe welke in 1608 voorviel,, heeft waargeno% ilienV Mcïï vindt van hetfigotingt -d Redenaar is geweest,-vrolijk van geest, én met een uitnemend vérfta'ndJ was begaafc- D e volgende latijnfe redevoeringen zyrr van hem in druk-, i. Orationem in duomn jüvénem A D R I A N S FK7SÏÏ TigurirJ L A U R E N T I I E i s tE R I Tatrkii Viennenfis HodiLidas. 2. Orationem parcencticam Lovanii habitant ad juvèrt* fut em, an telle parentes,- liberos fnos Lovaniurn, - moribüs'ftidiisciue iiifumandcs' mithni? Oratiunculas de Elephant e nuper in haf tegior.es inveüo, £p de Ilotolcgiis Lovanienf.bns. Antv. 1564» 4ta* M . Z . BoxnoRiai, T/wtf. i M . p. 166. Jk F . *Foip ?EÏT5, ^ 3 Ü / . Belg. p. 491. D . v. B L E Ï S W Y K , Bcjihrijv. vari 'Ixiftj bl.' 771. 0 ó w ^ C/;ro». b l . 119. M I E R I S , Chartefh ÏV. D . b h 248-250.- WAG. , F ^ / . III. D . bl. 322. :
:
9
:
r
5
f
BLOXIÜS (PIETER),
Schrijver van de X V % eeuw,- is-
geboren 12 Dieghem,- een Brabands dorp nabij Vilvoorden tti Bncfii gelegen; hij was in 1562' Schoolmeester te -Leijden, en Ce'rt ijverig vooronder van C A L V Y N ' S leerftelljngen. Fïij heeft Iff druk uitgegeven : ézn flcrfjtdijcïic enbc fc[}.n(tclfjcfce cmber* Kcïjtnïïfle ban fcat ©ccgfcl cube Sttionrmatl tfgxëtt Softij feer teit iui l # t-jü beo? alle fïrtfjtc iücnfr^en. ï* unpen bij J A N JANSSEN; I J Ó O , iawo. Eerst hadt hij dit boekske in 'Uatijn iiiigégéven* — PAQUOT M w . - /zïter. Tom* X I . pag, 1
5
BLYENÏJÜftö ( A D Ë I A A N V A N ) , Heer van ScMhelandsMb&gi nu Swijndtegti gefproten 20 wel als de volgenden u i i
eeti döoilüfctfg
Héllend? gëïlagt,
fföi ZOöp
van énen
ADRÏAAA
f/i ïftAkA ë o ó ö Ü R f jr kwliti itf £ijn vaderftad Dordrecht in i$3*
IJLYENBURG. (ADRIAAN VAN)
2*532 to wereld, en flierf in 1582, nalatende zes kinderen, bij zijne huisvrouwe K A T R I N A K O O L L verwekt, die ene dogter was van A B R I A A N K O O L L , Burgemeester van 's Heren wegen. Hij is geweest Waradijn vair des Graavlijkheids munten van Rolbml) Kommisfaris-generaal van Neerlands krijgsvolk, Ge-' heimraad van W I L L E M D E N I, Prinfe van Oranje, en Lid van den Raad van State. Hij was een bedreven Staatsman én ijverig vaderlander,. heeft ook verfcheidene gezantfehappen en' andere aanzienlijke commisfien met zeer veel lof en ijver bekleed, en behoorde onder de klasfe van die genen,-welke het meest hebben tpegebragt tot ftigting en vestiging van Neerlands vrije Gemenebest. Dus S. V A N H O O G S T R A T E N te regt in het bijfchrift op zijn af beeldzei, bij V A N B A L E N , van hem getuigt; Dit's B L Y E N B U R G , die tot, ,de zuivre Kristenheit, Den aldereerfleii, Heen in Dordrecht heeft geleijt: Hij gaf zig in 't verbont.met.Prins en waeter-Leewen, Om, tot verlosfing van *t verdrukte vaedéf land, Te waegen goedt en bloedt, die trouw blijft nae.'fc vereewen, Noch- in de flam diè 't zaet der vrijhei] t heeft geplant Want in 1572 oud Schepen te Dordrecht zijnde, het jaar in 't welk_de grond flag der Nederlandfe- vrijheid, jnet het. Innemen van den Briel was gelégd, kwamen de Watergenjen zeer onvèrwagt, met enige. fchepen te Fapendregt voor Dordrecht, opdagen, en begaven zig aldaar ten anker, voorgevende de Spanjaarden uit Rotterdam te willen verdrijven; dan dit voorgeven verflrekte ïïegts,tot ene leus, doordien zij reeds bedektelijk met enige Dordrechtenaars in onderhandeling waren getreden, en met dezclven 's nagts buiten de flad raad hadden gepleegd. De zo beroemde J A K O B M U I S V A N H O L T , een der jongde Raden, flondt aan de poort op fchildwagt, toen de brief van W I L L E M D E N I, aan de Magifcraat van Dordrecht gcrigt, doorhem uit Dillenburg gefchreven, aldaar-gebragt werdt; in welken brief zij bedankt werden, wegens hunnen w?rmen M 2 ijver
BLmmtrcta
C A M Ï A A K
V A K )
fvéT tót hóVöfd&ing van de* góéde zaak, hem bij misfïve be* Stënd' gemaakt,- met belofte van 's Piinfen zijde, zïg ter baret h/tpe met de uitsrfte fpoed te zullen fnelien. Deze brief aan den r.aad gebragt zijnde, Honden Eurgemeestcis van deza gantfe handeling onbewust,, geheel bcdremmelt, keken op fffa'föan'déren met opgefpslkte ogen, cn begoten na veelvuldig gehUudene redewïsfelingen, den Qudraad te doen vergaderen. Dezelve bijeengekomen en opening van de zaak gegeven zijn£e f fteeg da'verbaasdheid van de Spaansgezinde leden ten top, toen onze A D R I A A J S , ruiterlijk betuigde, dat hij de man Was die aa'ft dên Prins gefchreven hadt, tenens de copije daar van Voet' deft dag halende en die doende voorlezen. Zijn vader iJ«ë- ti* tegönswoorcb'g was, wierdt daar blijkelijk over ontzet fcïioön die mede de zijde der hervormden was toegedaan, en om die reden ook 't ambt van Schout afgedaan hadt, doch die voor 't oog egter nog roomsgezind fcheen te zijn, daar de zoon diëGtfzew? bezogt hadt, 'er opentUjk voor bekend fiondt Na dat dit was voorgevallen, droop A D R I A A N flilïetjes ten Raadjiuize afweidende gevolgd door Muis V A N H O L Y , en zij begaven zig gezaitientlijk aan boord der fchepen, in de bijftand der bulge: ije een vast vei trouwen (lellende, waaromtrent zij ook gecne veikeer'dc rekening hadden gemaakt; want weder land gekomen zijnde, kregen zij een gantfe drom van vo/gersj die hun naar 't üaóAiuis verzeldcn; en een van hun ihadt möeds genoeg, om in de raadzaal ie tieaen, en daar ftou* tetijfc zijn Verlangen te kennen te geven, dat de Watetgeufen lüögteii binnengelaten worden; de - toenmalige Schout D R E N K tVAARrj hier op vragende $ „ v/ie hem zo Hout maakte, om «onder verlof binnen te komen?" kreeg ten antwoord: ik mij zelve en die daar buiten Haan/ De vergaderde Kaden gants niet eenparig denkende, de toevloed van volk ',l\mdc hielden zig flil; en de vergadering fcheidde zonder eiiig bëfinit te hebbeii genomen, Intusfen naderden de Water» gïvpii oj> welke de Schout beval vuur te geven; waar op m\ dér fcbütters hérri. toebeet 5 zo gij naar buiten vuur \£ïht g.uiteii wij hef ftaar binflên doen;" dit antwoord be%
1
y
n
3
f
} j
i}
1
BLYENB'URG. (ADIUAAH VAN)
ioclde gaïits en -al de moed vaneen 'Schonk Swande jiie Wfé> warring,, veer K O R N E L J S V A N ' B E V E R E N , van ,de Ov&rUci:;*? .der gildens verzeld naar boord, en trad met ' B A R T E L - E N T : £ £ •verdrag; .zeer*fpoedig was men'het eens, .en na het :b^ram,e$ van enige artikels, gaf zig de (lad aan . O R A N J E over* ven\Y£r~ Klaarde A L V A voor vijand. D^ze aanmerkelijke igebquriïsci^* waar van B L Y E N B U R G een der -voor^aamfte :uisvo.ei'ders ;w&s* "hadt de gelukkïgfte gevolgen, - r — — » P A Q J J G T , , 'Men:. Ilfe^ 'Tom. X I . p. 8$. M . B A L E N , Befchrijv. van Dcrdijsckj .bi #93* W A G E N . , , Fad. Hiji. V I , D. bi. ,357. :
B L Y E N B U R G fADRIAAN V A N ) , de oudfte zoon wan-Seu "•.voorgaaiiden en van K A T R I N A K O O L L , wierdt geboren ;tg :reck, in het jaar 7560; maakte in zijne jeugd.grote voortga ;gen in<de fraijc lettenen, inzonderheid-in de latijnfe .distkiu;* xle, .en naderhand in de regtpgeleerdheid. Mij .is ieven -g^lijJ; .zijn vader.geweest Waradijn van.de -Hollandje munt, -m wjprvi .den 2 i november 1592 totHoofdfchoutaangefteld; maai hij ha It ;geen langer genot van deze waardigheid, dan het:tijd\gk4 W Y N T G E S , verwekt te hebben. Zedert den .dood van riJAfn x ader was :hij Heer van Schobbeland. Zijne - rijkdommen raanzien^gevoegd bij zijne kundigheden .en -vriendelijke •kering, hadden hem de achting en eerbied »van :eep:mep(gtg .geleerde lieden verworven. 'Zijn zinfpreuk^was-: -Lfttus kthdt 'fpèro. Hij heeft .uitgegeven; Poëmata varia. Lugdb. ;i5J$2. xzvicu Deze verzameling is in achting, en'ftrekt-.ten bewijze,, ^ 4 .de fehrij.ver een gelukkig genie voor de digtkonct bezat. :ïfel -werkje is verdeeld in .drie .boeken: ,x. Parentally "2 , 0 & , ;g. Elegice, he.-evens,-nog-een aanhangzel., onder ,dej3 Ujtd -.van: Liber Mdoptivonim., bevattende verCcheidene ilofveisjfefc ter zijner ere door andere Digters vervaardigd. Etn'gp wan -.4$ .zijne., -zijn.ook .afzonderlijk -of-.aanzet hoofd jder \w?Jfêmvtfp. .zijne vrienden ^geplaatst, ui^ege^n,? -20 :a!s .onder mfewz •ypQX de PrffcifyiM M CatyUum wan - J A K U S iDi>£s%, 'ia 23 ^ M 3 " " U> f
T
B L Y E N B U R G . (ADRIAAN V A N ) gedrukt. PAQUOT, Mem. Utter. Torm X I . p. M . B A L E N , Befchrijv. van Dordrecht, bl. 093. BLYENBÜRG (ADRIAAN VA??) , een neef van den voergaandcn, en zoon van J A S O S V A N B L V E N Ü U R G en M A ? J A CARRÓ, wiens voorouders tot de reije van de voornaamfte Regeerders der Ral Namur behoren, wierdt te Dordrecht boren in 159?. Hij beoeffende van eter jeugd af aan de fraije letteren, maakte daar aanzienlijke vorderingen i n , c, vierdt buitengemeen ervaren in de oude en latere gefchiederdsien, als mede in de fLatkunde en de belangens der onde
J5LXJENBÜRG. (ADIUAAN-.VAN)
;CB'AMAS-,^)
^
A D R I A A N B L Y E N B U R G , was geleerd, en -innemend ;we!&re> fcend, «viiendelijk in zijne ..verkering, grondig,er vare a dj oudheden, •en een goed latijns Digter. ..Hij heeft .een go<# aantal gedigten en brieven nagelaten,, in gezonde .«taal gefchreven, maar „die niet door den druk zijn geniee u,gema^Jg; . PAQUOT., Ms-n.ltoer. Tom. X I . p. ,89-91- : M . : B A L S ^ :Befchrijv. van .Dordrecht, bi. 212. 237. ^ 9 4 - , S O £ R ^ N S jgap* daoi RegUer, 11 D. bl itU. 17$. t
:
;
r
;
p
cJ
B L Y E N B U R G (ADR!AAN V A N ) , zoon-van d$n sVorfegg en .van K A P O U N A D F , B J I V I K E N , geb-ren in »r£i 5 te Mw/fcetftfj Is geweest Burgemeester 3 vadert tal, -en -..Waiajijp .van de Hdlan-je m jgij^is ^ geweesc.Geconv initieerde-Raad van .* Staten Rolland; - ocL Gedeputeerde te velde, en was in die hoedanigheid tegenswoordig bij dep bloedigen vuMQain ; i 666 wierdt, hij aangeftsld. tqt Opziender over de opv ,eding van den Puns v:m O R A N J E . H*j is getrouwd geweest aar.X&viNA D E V R I E Z E . ^ dogter,van ' D J N G S M A N D E ' V R T E Z E , Oudraatl derftad Dordrecht, M) .wie bij ejf kinderen heeft vei wekt, waar van 'er zeven .zeer .vroegtijdig geflorven zijn. —> - M> . B A L E N , Bejchrijv. van JDwdnchi» v a n
z i
n e
m e e r
a n
c e n s
m
v a r >
e
bl 994B L Y E N B U R G (DAMAS V A N ) , was het agtfte .kind ,van B L Y E N B U R G , \verwekt bij zijne hirisvrpuwe .JEyp^ K E L I A \ V A N D R O O O E N D Y K , - dogter van V I N C E N T • \~m :I)JB@QP%$ ^ Y K ^ Rekenmeester '.van 'ffolhrid, en van N . , V A I S " Mi^QKv dogter van V I N C E N T V A N . M I E R O P , Thefaurier generaal dei" HEYMAN •V A N
7
Vermigde^^forteidm*
Z
L
K
V A D E R
I N
^ 5 ° 9 geboren.en :r. ;
15 79 geilorven, vwas:Heer van . Dordsmond;-en wierdt, pp,\$Ir .gelijk'Waradijn van "de .munt, in .1549 .Heren^Burgemejstpte Dordrecht, en was gedurende, zeventien .jaxen Jhefaanjpr van genoemde .ftad geweest. D A M A S zijn zoon wierdt 1n,i55.g te Dordrecht geboren, en volgde zijn vader-op in de .belening van -Waradijn ,.der munt; ,VJM volgens /wierdt'hij vSerffe vRc^d van den Onderkoning-van 'V>>gmie:i. .en,hij M w J a ^t^M.vsr-A V A N DER, A A , 'Vrouwe van Hofwegen^ wplke vooj i p n . f t arr <
9
BOCHIUS. ( J A N )
zonder enig kroost na te laten. Dit verlies trof hem zo ge* voclig, dat hij beiloot ten einde zijne zielfmerte te lenigen, een reisje door Duitsland en andere gewesten te doen. In I6i6 begaf hij zig op weg, en trok 't eerst naar Beheren, daar hij naar alle waanchijnelijkheid is geflorven* Schoon zijne familie 'er nimmer met zekerheid heiige'van heeft ontvangen". D A M A S V A N . B L Y E N B U R G was wel geoefFend in de weten* fchappen, or.gemeen bedreven in de fraije letteren, en wei inzonderheid in de latijnfe digtkunde. Daar is van hem in druk. i . Cento Ethicus, ex varlis Poetis contextus. Lugdb. 1599. ï2mo. 2. Veneres Blycnburgkz; Jive Amorum hortus, in quinque areolas distin&us, (j fragrantisfimis CXLVIII tcrum fiofcuHs refertus, opera
DAMASI
celeberrimorwn Poe»
BLYENBURGII,
H..F.
9
3. Epitome operum B . F U L G E N T I I , in XXX. capita dijïributa. Amjl. 1612. iimo. F. SWEERTII, Analeïï. Eelg.'ip. 202. . P A Q J J O T , Mem. litter. Tom. XL p. 82-85. M , B A L E N , Bejchrjv. van Dordrecht, bi 210.992. Baiavz. Dordf. 1600. nmo.
BOCÏ-I1US (JAN), goed latijns Digter en Secretaris der ftad Antwerpen, wierdt den 27 julij 1555 te Brusfel geboren. Hij volbragt zijne eerïïe letteroerTenïngcn te Lire en tcAath, en ftveefde zijne medeleerlingen in ijver en naarftigheiJ voorbij. Na zijne ftudien geëindigd te hebben, geraakte hij bij den Kardinaal GEORG R A D Z I V I L , en kreeg daar door gelegenheid om zig te Rcme in de theologie te oeffenen, en de iesfen van B E L L A R M Ï N over de wederleggende Godgeleerdheid te horen, die hij zeer vlijtig bijwoonde. Vervolgens deedt hij verfcheidene reistogten; hij zag Polen, Lithauwen en Rusland; doek deze togten gingen niet zonder drukkende ongemakken en grote gevaren vcrzeld, want Smolensko doortrekkende om zig naar Moskou te begeven-, leedt hij zo geweldig door de koude, dat zijne voeten ten enemalen bevroren raakten; men raadpleegde reeds om die af te zetc n , toen een Heelmeester van den Czaar tot zijn geluk van begrip was, dat men van dat middel geen gebruik behoorde te maken; de Heelmeester die hem be» diende sou waarfchijnlijk zijne genezing niet te wege gebrs^t
1:^
BOCHIUS. (JAN)
hebben, indien een ander ongeval niet was opgedaagt. Bocnius hadt zig namelijk naar de wijk der Livoniers doen brengen, en bevond 'er zig nog, toen de Groothertog B A S I L I D E S , 'er met zijn krijgsvolk kwam inftuiven om het te plunderen, voerende tot verichoning van dit geweldadig bedrijf aan, dat de Patriarch zig aan den Czaar hadt beklaagd, dat de Duitjers oi> der welke de Livoniers ook begrepen wierden, de dapperheid en moed der Rusfen in ver wijftheid deedt on taarten, en hun veel geld deedt fpillen voor di anken die zij aan hen verkqgten. B O C H I Ü S door i'chrik bevangen, ontvlugtté het zogoed hij kost, en na uitgefchud en deerlijk geflagen te zijn, ontkwam hij de handen der foldaten, en kwam 's anderendaags in zijn verblijf te rug; deze gedwongene lighaamsoeffening was het, die de heilzame uitweikingen van de geneesmiddelen grotelijks bevorderde. In zijn vaderland terug gekeerd, vervaardigde hij een digtftuk, 't welk zo uitnemend wel aan den Hertog V A N F A R M A beviel, dat hij hem de bediening van Secretaris te Antwerpen bezorgde.; Dit digtftuk befWid uit ene loffpraak van den Hertog V A N P A R M A , over het veroveren van die ftad. Hij ftierf den 23 januarij 1609, ene dogter nalatende. F R A N C . S W E E R T I Ü S , onderrigt ons, dat zijn goede vriend J A N BocHrus een ongelukkig lot in de huwelijksklasfe hadt getrokken, 't welk, zegt hij, doorgaans aan grote Mannen xc beurt valt. Zie hier zijne eigene woorden: Matrimonio implicitus fitit non usquequaque felici acconcordi, quod ferè viris .mag' B O C H I U S fchoon in verfcheidene takken van geleerdheid ervaren, muntte inzondé:heïd in de digtkonst uit, zo dat hij de Nederlandje V Ï R G I L I U S hadt kunnen genaamd worden. Men heeft van hem in druk: 1. Hifiorica narrath
nis commune.
prcfeBionis in folio.
inaitgarationis A L B E R T I
ISABELLA ,
2. Pfalmorum Davidis Parodia hercica.
in Pfainos obfervationes phyficce , ethica
9
Antv. itioz*
Ejusdem varied-
politica?
Inftoricae»
Antv. i<5o3. 8v0. Zijn overige digtflukken , meestal uit puntdigten en treurzangen heftaande, zijn verzamel en uitgegeven door F R . S W E È R T I U S , die 'er de digterlijke lettervrugten van desaelvs zoon, T A N A S C A N I U S B O C K I U S , heeft bijgevoegd weh 7
M 5
ir
m
BOCBIUS.
BOCHX,
EOCK,
£e in een deeltje in 8vo., in 16x5 te ifowta zijn gcdritkjt, .——r> V A L . A N O R . , -8M Zfc/g. p. 46T. M E L C H . A I U M , vfta Tiiilojoph. p. 493. F R . S W E E F T I I , Ath. Belg, p. 398. J. F . F O P P ^ V S , 5/Z?2. ifo^. p. 533. GtfaJ. ZJ/Z?/. B U N A V . Torn. I. p. 1091. C . S A X Ï , Onom. liter. Pars III. p. 528. P . B A Y L E , Di& Tom. I. p. 58.7? 583. .ed. de 1730. B A I L L E T , Jugemens é s favans, Tom. IV. p. 157.
BOCHIUS (JAN ASCANlUS), zoon van den boyenflaanden, is te Antwerpen geboren, en ^drukte de voetftappen van zij ren vader, in het beoeiFenen der wetenfchappen en geleerdheid; eerst ftudeerde hij in de regten te Leuven, en naderv hand te O r / r a ^ vervolgens ondernam hij ene reize naar Jtjiie-i, daar hij zijn graf vondt; want' in Kaldbrien gekomen zijnde, v/ierdt hij door een hevige koorts .aangetast, die hein. in de lente zijnes levens wegrukte, tot gro e fmerte van zijnen vader en alle d e genen welke he:n van nabij gekend hadden. B O C H Ï U S was levendig en vaardig van geesten maak;
te een goed latijns vers, zo als blijkt uk de verzameling'welke bij die vaji zijnen vader gevoegd, te Keulen in 1615 gedrukt zijn. — — F R . S W Ï E R T I I , A,kn. t:cig. p. 830. BOCHORINC, zie E O X H O R N (HENDRIK). •BOCHX ( D O M I N L K U S ) , geboortig van Antwerpen, is gö-wecst .Prior der abtdijc .van St. Bernard fur -VEfcaui, ai waai" ;hij in 1674 is geflorven. Bocnx had veel liefhebbei ij voor de nederduitfe poe* zij, waar in hij ook .tamelijk wel 'Haagde,, ten daar worden een menigte Hukken van hem met eigen hand gefchreven te Si. Bernard bewaard, waar onder een zeer fcho-ne uitbreiding over de DiiUcha aan C A T O wordende tocgefchre\ven. P A Q U O T , Mem. litter. Tom. XIV. p. 33, 34. t
B O C K (GEORG), deze Schrijver is geboort'g van Arlon^ een klein ftedeken in hec hertogdom Znxemhirg, zijnde di€ ook al wat wij in Haat zijn van dezen .man te.berigten, b^ial\sn nog dat hij 4po* den druk 'heejt gemeen gemaakt T G E O R O H
BQCKEHBERG. (HETER JBOCK",
KORNELIS)
ArlunenfiS) hicubrationes, videlicet, Eleghu, Epigramim*
%a, Ê? libellus de Viaorum Rommiorum votis ap.
HENR.
PETRI.
1540. 4^.
PAQUOT,
nominMis. BafiU
tó/s, Jfcfcr. Tom*
II. p. 4 0 5 B O C K E L M A N , zie B O E C K E L M A N -
BOCKENBERG (PIETER KORNELIS), geboren te Gouda, den 25 december 1548, uit een treffelijk en eerlijk geSagt, pijnde zijn vader E O R N E L T S D I R K S Z , Raad en Schapen te Gouda geweest, zo als ook zijn moedCiS A L E I D S vauer, K L O R I S M I N ; N E , in zijn tijd geweest was. Deze ouders grotelijks aan het, JRoqmfe geloof verkleefd, vertrokken, toen de veraudeiing h; den godsdienst en legering te Gcuda in 1575 voorviel, hit hunne va^erltad, hunne goederen agterlatende, en gingen na/r Utrecht, en van daar als in ballingfchap naar Schoonhoven* Intusfen was P I E T E R door zij e oudeis te Leuven ter feh^le befteld: hier maakte hij fpoedige voortgangen in de lerterkjiinde, onder opzigt van P A U L U S L E O P A R D OS ; en in de godgeleerdheid wierdt bij onderwegen, door den Hoogleraar A U G U S T I ^ U S T H U N K S U S , onder wiens opzigt hij ook dc beide crctirppen. in die wètenfchap beklom v/aar najrij tot Priester wierdt gefjaoren, en te Leo een fleedje in Wesijkmderen daar toe ingewijd, nemende hier ook met den Pastoor beurtelings (den dienst waar. Dan deze door den nieuw aangeleiden üisfohop R I T H O V E N verplaatst zijnde, en het B O C I C E N S E R G m slukk£nde die parochie te bekomen, vertok hij mar Leuven om atfdaar zijn geluk te beproeven •, doch zijne pogingen daar toe, hem hier ook mislukt zijnde, begaf hij zig naar Hertogenhos (h en Nijmegen, ter tijd dat z'jne ouders reisvaardig ftonden oni van Utrecht naar SchwovJioven te trekken, daar zijn vader korrje dagen na derzei ver aankomst overleed, en zijne moeder in 1570Y na de fatisfa&ie van Gouda totjiaic geboorte flad te rug keer* de. Intusfen verkreeg hij ene prebende te Thiel, dan dc in* komitcn daar van waren*zo fchraal, dat hij daar van in geenen dele kunnende beftaan, naar Casfel trok, daar den Bisschop U I T H O V E N in 1577 hem tot Pastoor van Niklaas aan?
:
%
zM
BOOKENBERG. (P1ETER KÖRNELlg)
flelde.
Hier hielde hij het ook niet lang,, want met H E N D H I J Ï Opperbeflierder der fcholen aldaar, kennis gemaakl hebbende, bcfloten zij een fpeeireisje naar Rome te doen, en ten einde teerpenningen te befparen, zulks te voet te ondernemen. Te Ulm gekomen zijnde, vei Honden zij dat men ter oirzake van de bcfmeiteiijke ziekte It alien niet kost intrekken^ xij veranderden hier op van voornemen, begaven zig te fcheep en zakten den Dcnauw af tot Wenen toe, alwaar zij hun verblijf namen bij F R A N S M E R G R O T , ' S Keizers Kapelban. Een maand hier getoefd hebbende, trok B O C K E K B E R G Hongarijen i n om het aan hem opgedragene fchoolbewind te Erlau te aanvaarden; dan voor ene inval der Turken bedugt, hieldt hij zig tot den 26 julij .1578 , bij den Bisfchop van Erlau te Presburg •cp, als toen naar Wenen te rug kerende. -In feptember daar aan volgende, ging hij naar Bruna in Moraviè'n, ten einde zig •aldaar onder het genootfehap der Jefuiten te begeven-; waar •na hij in maart 1580, voorzien van een getuig'chrift, wegens •zijn goed gedrag van A L E X A N D E R H O L L E R U S Refror van «dat gerootfehap, den weg over Wenen naar Praag nam, en ver-volgens naar Munchen reisde, daar hij zig tot in 1582 aan het'Hof van den Keurvorst W I L L E M in de hoedanigheid van Huispriester onthield; als toen ging hij met brieven van vooifchrij"ving, hem door dezen vorst verleend, maar Milaan, om zig •onder den Kardinaal B O R R O M E U S verder tot den predikdienst te bekwamen. Slegts enige vstinige weken hier verbleven zijnde, be floot'hij naar zijn vaderland te reuen, doch in november van dit jaar te Augsburg gekomen zijnde, weidt hem aldaar door den Domheer J O H . H A N N E G R A E P F op voordelige •voorwaarden een lesrmeestersplaatze in de abtdij Keizersheim in Swaben aangeboden, die hij met genoegen aannam; doch dezG nieuwe Hand duurde ook niet lang, want enig verfchü gekregen hebbende, verliet hij op den 4 februari] 1584 zijnen post, en toog naar Gouda, ten einde zijne moeder, zusters en "broeders een bezoek te geven, daar hij op den 19 maart aankwam. Na hier enige dagen getoefd te hebben, zette hij zig :io Leijden neder in hops -van hier <een Jbeflendige kostwinning PELTANLS
9
5
9
fiOCKENBERG. (PIETER KORNELIS)
t%$
i e zullen aantreffen, bogende* op het groot aanzien dat zijn com of vaders broeder A R E N T D I R K S Z . B O C K E N E E R G in deze Had genoot, die aldaar Kommandëur der Duitje orden en tefFens Pattoor was. Hij huisvestte hier bij zijne nigle M A R I A J A N S ' , ene geestelijke dogter, en verrigte hier niet anders dan de Jesfen van Lipsips te horen, zijne boekerij in orde te fchrkken,ijverig aan zijnen Catalogus comitum Holiandice te werken, en het gebed van A Z A R T A S * D A N . III. in 'i neJeiduits te vertalen, om bij een Pfalmbuek 't welk zijn gemelde oom in 'i licht •Hond te geven, gevoegd te worden. Intusfen was het fchraal met B O C K S N S E R G ' S finantien gefteM, doordien hij geen het minlle vast inkomen had, en al zijn uitzïgt vestigde zig op zijn oom den Kommandeur, hopende daar bij inwoning te zullen kiijgen, 't welk hem egter mislukte, zo wel als zijn ontwerp om door zijnen ilad genoot A DRiAAN D E B O N S E R , een beftaan mFlaanderen te bekomen. Hier op befloot hij een kostfchool op te rigten, dat ook geheel en al niet wilde Hagen, en hem het ontwerp deedt vormen, om andermaal zijn gelak te Keiden te gaan beproeven, hopende dat zijnen neef R A E S welke aldaar woonde, iets vóórdeligs voor hem 'zoude kunnen uitwerken, blijvende intusfen een getrouw vooritander van de* Roowfe gelocfsbelijdenis. Hij vertrok dan in 1585 in ftilte van Leijden, doch van ontwerp veranderende, ging hij naar Varïk, en nam aldaar zijn intrek bij R E N Ó V A N D E N BURCIÏ, Heer van die plaats, en wierdt door deszei vs toedoen aldaar als Pastoor aangefteld. nier fcheen hij nu ene lustplaats bekomen te hebben, die hem een ordentelijk beilaan opleverde; ook befleedde hij thans zijne fnipperuren in het beoefFenen der Gelderfe gefchiedenisfen, van welker Hertogen die dit Iandfchap aanêengefchakeïd beflieid hadden hi] voornemens was ene geflagtiijst uit te geven. Doch de geruste kalmte die hij daar genoot, was van korten duur; want de Bevelhebber van Tinei vernomen hebbende dat hij Priester was, deedt hem door zijne krijgslieden opligten, en in de ffcads gevangenis brengen, daar hij egter op voorfpraak der Goüdfe Regering uit ge (laakt wierclt, waar op hij bij zij>
Xga
BOCKENEERG. (FIETER KORNELIS)
zijne oude moedor te Gouda kwam inwonen > daar hij zig fr> ber moest generen. In dezen tijd werdt hem door T R A T I Ü S , Hoogleraar in de -wiskunde te Lijden voorgefteld, om een jongeling van aanzien, als Pedagoog, op deszelvs voorgenomen reize naarFrflwfcrijk te verzeilen, doch ds beloning die men hem daar voor uitlooKie, was zo gering, dat alfchoon hij 'er gro:en lust toe hadt, hij egter begrtep zulks tc moeten van de hand wijzen, GediucndQ zijn vei blijf bij zijne moeder, begosc hij zijne Chromlogïa ah orbe condito &c. te vei vaardigen, die eg:er nimmer gedrukt i s , zo min a;s ene verklaring over PSALM X X X I . In 1 5 8 6 werden tcLeijden ter peisfe gelegd, zij, e in het iacijn geichi'ivene Naamlijsten der Uirecditje Bisfchoppen en Abten van Eg' mond, en in het volgende jaar die der Heren vun Brederode. 3
Dit jaar bragt hij meest in 's Hage door, en maakte'er kennis met J O H A N N E S L I G A R I U S en Z E O E R K O N I N S S E R G , beide Predikanten te Woerden; waar mede hij inzordeiheid. niet den eerstgenoemde;! in v> tendfehsp geraakte, en briefwisfeling onderhield ; in welke brieven hij ook de verborgene neiging tot
verandering van godsdienst te kennen geeft, en zijne zugt om aan ene vrouw ie geraken, die middelen hadt, doordien hij genoegzaam niets bezat. L I G A R I U S fpoorde 'er ras ene voor hem op, het was de dogter van J O H A N N E S W , Y K E R S L O O T , Rector der Iatijnfe khoïQn te Woerden. E O C K E N B E E G nam 'er genoegen i n , maar het huwelijk moest in 't geheim gefloten worden; dus ging L I G A R I U S voor hein uit vrijen zonder zijnen
naam te noemen. H c e zeer nu ook die juffiouw door hare moeder wierdt aangeraden om in het huwelijk te treden, wilde zij hare toellernming niet geven zonder haren minnaar te zien. Het geviel nu dar ze een re^je naar de Kuinder dééd; volgde haar fyocdig derwaarts, zag en fprak haar;
BOCKENBERG
doch hij reeds 4 0 jaren zijnde, dond haar zulks tegen, egter floeg *Jj hem niet volkomen af, 't welk hem ook deedt aanhouden , en na enige tegenftre vingen aan de zijde van zijne moeder en andere naastbeiïaanden, die hemel en aarde bewogen om hem Priester te doen blijven, trouwde hij het meisje,
B O C K E K B E R G . ( H E T E R KORNELIS)
ti belijdenis van den Gereformeerden godsdienst gedaan te hebben. Dit huwelijk bragt een grote verbetering in zijnen finanticelen Haat te wege;* want hij die kort geleden,,in 'sRage zijn kostgeld niet kbnde betalen, kogt nu- te Leijden een huis op de Papegraft; en vervaardigde, in 1589 in het latijn zij tie lijst- der oude Batavife en Friesfe Koningen gefiagtregisters r
in
huizen vm Wasjenaar en rem Egmond, en werkte verder mei
veel vlijt aan zijne Hollandje jaarboeken, en zulks ten zei ven tijd", dat J A N U S D O U Z A de oude, een gelijkfoortig. werk in c%t en profa hadt ter hand genomen, waar van het ontbrekende in 1597 door zijnen zoon wierdt aangevuld, en door den druk gemeen gemaakt. Deze arbeid over een en het zei wie onderwerp door deze;beide geleerde mannen, gaf aanleiding tot ene verregaande' nijd en twist tusfen hen, die niet weinig.aan de zijde van D O U Z A wierdt aangevuurd, doordien het aan dezen , die Curator van 's lands Hogefchool was, inplakte, om D O M : ÏSTIKUS B A U D I U S tot Hiftoriefchrijver van Holland en Zeeland redoe n aanftellen , waar toe'onze BOCKEXBERG door aanbeveling Van den Raadpenfionsris O L D F.NR A R N E V E L D , in wiens axinst hij zig had weren te dringen, werdt benoemd, D O U Z A verenigde gig met B A U D I I S om hem door iiekelige puntdïgien aan te vallen , waar in zij hem voor onkundig uitmaken, en met de wanzigicjle kienen gcfchilderd ten tonele voeren; de digtkundige werken van beide deze* Schrijvers, waar in zij Boc&EN3ERG onder de -na-men van T R A C O R A S en HiRcioi»foNTïuy aanduiden, fbekt hier van ten bewijze. Hij hadt egter het genoegen van zijn beide vijandelijke tcgenilrevers tc oveileven, doordien hij zijn levenstijdkiing uitlekte tot ruim 78 jaren, en té Leijden flierf den 17 januarij 1617; nalatende een zoon die zonder kinderen verwekt te hebben overleden is. Kij wierdt begraven in de St. Pietcrs kerk te Leijden in de rustplaats van zijnen oom A R N O L D D I R X S Z . V A N B G C K E N S E R G , die in 1592 was overleden. Het graffchrift van onzen Schrijver is gefneden op een koperen plaat, in de volgende be* r/oordingen; Otdd
%
%$B O C K E N B E R G . (PIETER,
KORNELIS)
Quid fati invidiam queror, And muitis moror hospitem? Nomen ndbile fi loquar, Faucis omnia dixero: BOCKENBERGIUS
ïtao
EOCFLENBEHGIO
hk jaceU Iliftoriographo Hollandice Zelandiaque &e,
pice conjugis cjjldojus in mantim dolor mamirn. pofirt. Natus Gou* dee t u <, M.D.XLVUL
Denatus Ley dee an. M.DCXFIL
Janua*
rii die XVII. egresfus annum vitce LXFIII. N E
Bat
VITA
SIT TRACEDIA.
een geleerd man is geweest, daar bij but-
BOCKENCFRG
ten::.emeen werkzaam, en ervaren in de geicofedenisfen, bijzonder wat die der Nederlanden betreft, is iets dat de door hem uitgec;e vere werken volle Jig bewijzen; W a r men w i l , dat het hem aan befchaafd oirdcel en doorzigtig vernuft mangelde, waar duor hij wel eens mistellingen heefc begaan.
Voor het
overige is zijn levensloop een toneel van wisfelvalligheien geweest, waar van velen onaangenaam voor hem waren; inzonderheid zijn gefcul;met
J.
dan wie daaromtrent
DOUZA;
gelijk of ongelijk heeft gèhadt, laat BOZUIORN onbeflist; zeker is het ncgthans, dat
DOUZA
hem op ene onheusfe wijze heefc
behandelt. De
werken van
EOCXENBERG
door den druk gemeen ge-
maakt, zijn de volgenden: i . Catalogus, genealogia £f brev's hiftoria, tegulorum Hollandice, Zelandice, & Fr ij ice. queedam hue fpetlantia: Lugdb.
1584. I2m$.
brevis hifloHa Fontificum Uitrajetlênfium. vis hiftoria Antiftitum Egmundamrwn;
Item alia
2. Catalogus
Item Catalogus
bre*
additis pasjim non 'tam
eruditis, quam lepidis ex fepulchrii eorum, primorumque Hollanêice, Zelandice £? Friftce Frincipim epitaphiis. Ib. 158(5. i2mo. toria
ïb. 1587. ï2mo. lis,
3. His-
Genealogia BrëderocMorum illujlrisfimce gentis Hollandice, 4. Egmondanorum, potentisjïma Ihllandia? gen-
hiftoria & genealogia. Ib. 1589. i2mo.
5. Frisci Batavia* £f
Frifia Reges. Item Lugduni Batavorum, £? JVasfenarice heroum 'vetusUsfimarum Hollandice Gentium, hiftoria
9
genealogia. Ib,
BOD.EÜS. (JOHANNES) I2:nö.
25S9.
6. Ad nowmllas
B O D D A E R T . (PIETER) -rj$ JANI D O U S ^
d ^ r a fctipta respon-
Jio, lil. Hollandice ef Westfrijice ordinibus rcddita. Delplu I27B0.
7. Pro Annalibus firis,
I6OI«
priscis Patrice Chronica con*
J A N I Douses nefarias calumnias. Ib. 1603. Behal* ven deze, heeft hij nog een groot aantal andere fchiiften vervaardigd, waar van men de optelling bij P A Q U O T vindt; doch die nimmer door den druk zijn gemeen gemaakt. F» S W E E R T . , Annates Belg. -p. 609. V A L . A N D R . , Bibl. Belg. p* 732 BoxiiORNii, Theatr. Rolland, p. 277, 278. j . F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p. 966-96$. C. S A X I , Onom liter.?. III. p. 559, 560. P A Q U O T , Mem. litt. Tom. III. p. 132-140. A , P A R S , Naamrol der Batav. en Holl. Schrijvers, bl. 51-53. WAL* VIS Befchrijving van Gouda, bl. 292-303.
fervandis, contra
3
B O D / Z U S ( J O H A N N E S ) d Stapel, is geweest Geneesheer
te Amjieldam. Hij was een geleerd man, zeer bedreven in da giiekfe en latijnfe litteratuur en andere wetenfehappen; ook was hij een ervaren kruidkundige. Door zijnen vro'\. tljdigeri dood, welke in 1636 voorviel, wierdt hij verhinderd het voFgeude werk uit te geven, 't welk egter tot 's mans welverdienden roem, door zijn vader E G B E R T naderhand is gefchied: THEOPIIRASTI
tariis,
ERESIF
Hifio)ice Plantarum libr. X. Notts Coimnent
e<> rariorum Plantarum plurimis Iconibus Ulujlratos, una cum n
grecco contextu. Amft. 164.4. ^ f°^°' " "* " J NUS ,
in Pm/at. ad hanc edit.
p. 236, 237. J . F .
FABRICIUS ,
FOPPENS,
O I I
«
A R N . CORVI*
Biblioth. Grcec. Vol. II,
Bibl. Belg. p. 583. C.
SAXI,
O-
nomast. liter. Pars IV. p. 374.
B O D D A E R T (PIETER), afkomftïg uit een aanzienlijk geBagt in Flaanderen, wierdt geboren den 6 augustus 1694. ' Middelburg, zijnde de jongde zoon van K O R N E L I S V A N D E N H E L M B O D D A E R T , eerst Raadsheer en naderhand Prefident in 'c Hof van Flaanderen te Middelburg, en A N N A M A R I A C A U . Nog geen drie maanden oud zijnde, hadt hij het ongeluk zij no moeder te verliezen, en hij bleef met nog twee andeie kindeicn, waar van het oudïie nog geen drie jaien ten vollen hads te
III.
D E E L ,
N
bc?
IÖDÜAERT,
(METER)
hêiéiktf d é zorg zijns vaders alleen bevolen, en dus iri d$ teder lie jeugd aan' de bellier ing van dienstboden overgelaten* PiÉfER hadt het geluk' ene goede" en liefdragende zoogfter tö Tiakómefiy did henï met zo' veel tederlïartïgheid en' zorg gade* iioeg,- als hij immer van éeh eigen moeder hadt kunnen genie-* ten/ Zijn éerfte kindsheid fleet hij "ïn duurzame zukkclingen$ töi ui 't hegin van j 704,- toen hij door de kinderziekte wierdt-• aangetast; waar doof hij tot op den rand van 't graf geraakte,égïer dooi* een gelukkige crifis als 't ware uit de' armen vari den dood gerukt, hcrftelde, en vervolgens van een gezonder gëiïeidheid is geworden,Nauwlïjks dé vroégfte kinderjaren ontwasfen zijnde, fchepte nij reeds vermaak in het lezen van godgeleerde en hiftovifo Èoském^ en elf éri een half jaar bereikt hebbende,- wierdt hij iri déri aanvang vans 1706,- in zijne geboorteftad ter Iatijnfo fcfiolë beuéld; hij maakte hier zulke aanzienlijke vordëiirgen* ëii öéffëndë zig mét zodanig een ijverige kist in de taal der öé/eërdën,- dat hij na het houden van ene openbare latijnfö redevoering van zijn eigeri opilel* op den' 10 februarij 1711^ feckwaam wiérdt gëoirdéelt onl mét luister haar de Akademiö iè kuhneri gaam Voor' dat wij egter hem hier heen ver-leliën ' zullen wij twee merkwaardige gebeurtênisfen zijner jeugd aari onze lezers mededelen^ waar,iri blijkbaar de be* warende hand van de Goddelijke Voorzienigheid, herri be* fchénndé; Het eerfle dier ontmoetingen beflond hier in, da€ liij iri 1707 met zijn vader naar Antwerpen gereisd zijnde, teil ëihdë dén Heer G O D I N aldaar té ontmoeten, met affpraak dat Indien die óp déri bepaalden tijd er niet mogt aanwezig zijn* iij hëiii dan met de gëwohé fchuit te Mechelen zouden gaan bpiotkèhi maar wat wil t geval? op t ogenblik dat zij ge* ïëëd ftohdëri in de Berge te flappen > zagen zij GODIN van Vhnè aarikömën $ waar doei- natuurlijk hunne reis naar Me* èUleit wierdt geftaakt* en zulks tot hun groot geluk ^ door* Siëii dê Ëergë door Franje partijgangers wierdt aangehouden * JAN DÉ MAUREGNAULT daar uit wierdt geligt * én als eeri pvaijgKig ih'óï heil M^êvÖërc!* h welk ontwijfTeibaar ook hull 1
5
1
9
5
3
s
BODDAERT. (PIETER)
*pj
Kun lot zoude geweest zijn, indien zij waren mcdegsvaren» Het tweede geval, dat angstvalliger was, doordien het op do kraag aankwam, was, dat hij in augustus 17.10 van Hulst naar Flaanderen te rug kerende, en op de Hond of We sterfchelde tot
bij Ellemutsdljk gevorderd zijnde, de wind geweldig beginnende op te fleken, hij door zeeziekte benauwd, naar boven klom om frisfe Iugt te ademen; doch aan 't ftrüikelen rakende, zoude hij over boord gevallen zijn, zo niet een der pas* fagiers S E Y S genaamd, was toegefchoten, hem ter gelukkiger ure bij het been gegrepen, en weer binnen boord hadt getrokken. Het-was in feptember 1711, dat B O D D A E R T zig naar het Hogefchool te Leijden begaf; en zig aldaar inzonderheid aan het beoeffenen der regtsgeleerdheid toewijdde, in welke weten fchap hij het onderwijs van den zo beroemden Hoogleraar J O H . V O E T genoot. Nauwlijks hadt hij hier twee jaren doorgebragt, of zijn vader overleed, namentlijk den 14'junij 17135 en dit gevoegd bij het overlijden van zijnen leermeester V O E T » weke den 10 feptember daar aan volgende ftierf, deedt hein befluiten de Akademie te verlaten, na alvoiens de waardigheid van Doktor in de regten bekomen te hebben, 1ij welke gelegenheid hij in't openbaar,met zeer veel lof ene verhandeling: de Querela inofficiqfï Tejlamenti in 't openbaar verdedigde. Te Middelburg wedergekeerd, beocfFende hij aldaar vijf jaren lang de praktijk als Advokaat, en wierdt inmiddels ook tot Kommisfaris van het Landregt aangefleld. Vei volgens bekwam hij in augustus 1718, den post van Grifner van het Leen» hof van Flaanderen te Middelburg, en wierdt den 2 6 feptember van het zelvde jaar, tot Griffier van de Admiraliteit in Zeeland aangefleld, welke bediening hij,heeft bekleed tot aan zijn dood toe, welke voorviel den 28-januarij 1760, in den ouderdom van 65 jaren en ruim 6 maanden, na een kortftondige ziekte van weinige dagen. Op de zark die zijn Hoffelijk overb'Ljfzel bedekt, werdt het volgende graffchrift gebeiteld door Jiem zei ven, jiim 20 jaren te voren gedjgt :• f
ÊÖDDAERT. (FIETE1) - Hief' ligt: B O D D A E R T , die van een erelijk geHagf,Noit roemde' op" ace!,« noit naai hoogheid heeft getracrif^ Sfaaf', in een la^er ft and,- met Gods bedel tevreden, liet hemelsei!-goed meer zocht dan fchatfen hier beneden .j Ben godsdienst hield hij voor 'zijn hoofdwerk, voor zi\it lust fie dichtkunst,- toü dat- God hem opriep in zijn niSuE o n ^ A E R T is tweemalen gehuwd geweest; zijn eerfte vron* wc" Was M A R I A C O N S T A N T I A R A D / E U S , . waar mede hij zig £cn 13: oclober 1722 in Jen egt verbond, en die hem tot zijn gravende fmart,» den 29 augustus 1731 door dcm dood ontviel - ha dat hij drie zoons én ene dogter bij haar hadt verwekt. Voor de tweedemaal huwde hij den 4 maart 1732 met & I Z A R E T H bu B U I S S O N , die hem zes kinderen baarde, waar* van twee zoons den vader hebben overleefd.Dit B Ö D D A E E T een warme voórftander van konden en wel^nlchappen was, daar bij zeer godvrugtig en grondig ervaren hi' de theologie; voorts een goed nederdidts Digter, kunnen z%no door den druk uitgegévene werken getuigen; deze zijn: 1,' i&ótftc üan betuinen bcti te tecre öcr K^ybaarufa!}(# fcoc* üi üic iict Ctflo'-c, SEmjï. 1759. 8bo. 2. £cDip Öet^cDifjinrj fee KDdlfcc ban <$cfru*en. 3j&ibteel&. 1759- 8bo. 3- ^ètigalijfee teftkUm/ niet fect l erbd?/ 2 3 M e n / 3£qi& 1705- bieröe 4to. 4.- .ontlaten il^e!:r]clöic§tcn/ JlR&öclb. 1761. 8ba« ?
v
Vooits heefc hij in 1730, de nagelat ene ÓeujcUeii van vrouw R E T I Ï A A N , - met ené korte ïevensbefchrijving van dezelve' in ' L licht gegeven; én i'h den jare Ï745, de Gedichten van Mr. J O A N M O O R M A N ' , met het leven dés ÏMgters daar voor*
A N N A
jti dé Tegeimvoofdige ft dat der Verenigde Nederlanden komen ook
Véffcheidér.e' flukken van het op/ïel van
BODDAERT
voor, ra"-
Aéndë dé Befciir'ijving van Staat s-Flmider en en Zeeland.
*
Leven ran den Auteur' voor zijne nagelatene Mengeldlgten. KOUDE-
én
AERENÖERG,
Naamregister, druk van 1773. bh
Aiv
54.
u d 6 t 5 A E f i f 'PlETTËft)* jöngité zoon cfès voorgaandefi; M e d t e | H fcfmofi Önênüé dar ftad Pïisfiigcji} Lid van do
Kef-*
S&DECHEM-
:B'0'Ï>E€H-P,.
keizerlijke Akademie der- Natuuronderzo^keren,
t
>?
t
;
B O D E C H E M (BARTEL) , een *Deiw(m van -geboo^ ,was geen onberoemd -Regtsgeleei.de dn het tijdvak waar ;in ;hf Ileefde. ' H I E R . - O S O R I Ü S in -zijn werk,, ;getijt£ld;? 4e Sbrw mundi.'CoL 1577., fpreekt met veel lof van hem .en ,roc^t jhem als een geleerd man; en P I E T E R O P M E E R in :zt]nveiha.$l «der Hollandje Martelaren., draagt aan ihem het'JtY:;Boek xvan op, ..onder den tijtel;: Martyriüm D . J O D O C Ï Xdartufiaiïi, tèïarisf. J. C B A R T H O L . B O D O E M I U M , 'Dèlphum. 'iBejëhijv^ 'ivan Delft, in folio. 1729. bh 703. . S . T È W E C H . -ad, A R N Q B . p.,£3.o 5
J
P
v
;l
BODECHER .BENNING (JOHANNES),* was ;Pipfesfpr de phiioföphie in de vorige ^euw, te jijden, .alwaar $ij., ini j 6 3 i ^ in .iNzmo. een Satyricm uitgaf. IBPXHQRN^ & dijliclns J&atonis>
BODÈCHER (NIKLAAS), -een Remonftrants &e&rjjy$r^ wiens fchiiften gemeld worden i n ; C A X T £ N J ^ P ' & S MkUfiÜh .-Scriptor. .Remonflr. j u 65» * B Ó D E K K E R ;(N. . N . ) , 'EoBsöchilder^ Is [in ?m>
£$30®•
B O D E M O N T . (FRANS)
in 't land van Kleef zijnde de zoori van den vcortrcffelijken Muzikant B O D E K K E R , die ene aanëenfchakeling van jaren, zig aan het Hof van Brandenburg, door zijne verhevenheid in de ioonkonst, heeft doen bewonderen. Onze B O D E K K E R was ook een groot meester in het behandelen van veierleije foorten van muzikale kensttuigen; en muitte niet minder uit in 't fchilderen, inzonde: oeid in het portraitteren, wetende aan zijne afbeeidzeis ene zo vo'kommè gelijkenis en teffens bevaliigen zwier bij te zétten, dat men 'er door bekoord wierdt; ook waren de kleuren daar van zo levendig, en het licht en de fchaduwen zo wel, inzonderheid in de kleding waargenomen, dat weinige meesters hem in dat yak hebben overtroffen. 9
T
Hij heeft zig enigm tijd in's Bosch opgehouden, en daar i erfcheidene portraitten gefchilderd, is voorts in 17 n naar 'Bre: s vertrokken, voorzien met brieven van aanbeveling aan den beroemden beeldhouwer en dierenfchilder F R A N K P I E T . V R Z E V E R H E Y D E N , die hem in zijn huis nam, es gelegenheid verfchafte, om in kennis te geraken met den-Burgemeester M A T T H Y S V A N O V E R E E K E N , die- hij benevens zijne huisvrouw fchilderde, en daar zo veel roem door verwierf, dat hij vele afbeeldzels van de voornaamfte lieden uit die ftad vervaardigde» Dan zijn patroon en huiswaard V E R H E Y D E N overleden zijnde, dat een groot verlies voor hem was, be floot hij na het aan hem bedelde werk afgedaan te hebben, naar \r Hage te trekken, ten einde aldaar zijn for tuur te beproeven, alwaar hij ook verfcheidene portraitten heefc gefchilderd. Vervolgensgeraakte hij naar Amjieldam, daar hij zijne vaste woonplaat» vestigde, en van tijd to tijd naar Noordholland reisde, daar hij vele lieden van al Ier leije rang en ftaat heeft uftgefchüderd. Hij is te Amfteldam in het jaar 1727 overleden, ruim 70 jaien oud zijnde. — — J . V A N G O O L , Nieuwe Schouwburg, L D* bl. 147-1507
BODEMONT
Van
W I L X E M
D E N
(FRANS),
is eerst geweest Geheimfchrijver
ly en daar na Griffier van 't Hof van Frieskadi
•Unit. -Hij koos .in 1586 .de Jpaanfe .zijde, <en :liet ibbekfes £9 Jfriestand {trooijen., .waar in.de .Staten yan ,dat gewest -werdep
tiritgem'akc voor baatzugtige luiden, die, om i n 't jDewinJ, te blijven, 't volk .(heelden met de fchone narnen van #*jj> 0, Md .en godsdiens „ en met Nasjaufe HQqfdpn ^ -wien ^, 's lands welvaart, maa eigen glorie .ter ;hejte ging, ^Q0## riedt men den FnVen, zig te houden yan den ihandel Engeland, dan; .eu.deloze .ilavernij £ii gedurige OQrlog uit -wagter: tiondt. yeelëer behooide de Gemeente ^ig te \$j> „ zoenen mer bare! Kon mg, daar meer niet toe vereist ^ r d ^ ^, dan dat men enigen «blooden boeven" .(dien maam kregen .„ Staten) „ den kop "kloofde." <Enige .honde-den van de?,p Jchandelijke boekjes werJen te •Oostma'Jiom, i n een rob- .{chip aangehaald', en Grave W I L L E M L O D E W Y K , ihoudcr \van Friesland toegezonden. — R E I D . , AW. IV. B. bh 7 0 . H O O F T , Ned. Hifi. X X J V . . B . ]>1. 1 0 6 0 WA§^ ?
;
py
v
j y
;
v
t
t
v
-yad. mfi. v i n .
D .
bi. .124, ;i25.
B O D E N (JAN), wierdt in V 'Hertogenbosch ointrent -fsjp? .«•570 .geboren; hij beoeffende de 'Godgeleerdheid te jLeuvM'^ /jen verkreeg jpr,de waaidigheid van licentiaat i n ; yeryolgeng wierdt :hij Pastoor van St. Katrijn in zijn vaderftad^ep daar^gi Kanunnik .van 'St. Jan of {hoofdkerk iMen .vindt yan B . O J > B K getuigd,,
5
v
:
druk .gemeen gemaakt;: .Condones morales •£? dpftrinales. ^nty» ï625--i63i. 3 ml. in >izmp. ;F. S W E E R T I Ï , Jtlien. $elg,
p. 3-98.
'VAL.
ANFR, ,
JBibl. -Belg. p. 4-63.
J.'F.
FOPPENS,
Mhj^
$elg. p.^584. T A Q U O T . , Mem. Utter. Tom. y i l l . p.£*> fik*
BOECHOVEN ( A N T O N Y VAN) , .een iRegtsgplejarde -tp /Utrecht .-gefroien, ;beeft 'als Advokaat yoor 't -Hof .proyjnji&al aldaar, geprakrifeert, ,enhet Staftregtmn'TJtrzcht /alt,-he^nede)> -duits in 't latijn vertaald,.,en met enige weinig-I^dmtode^Rp.tekeningen yoqrzien. \ y . A L . A N B R . * ;Bibh jBelg. >;$. •J. F. F O P P E N S . , M,l Belg. p» -yq. ,*C. [Bmw^m^ j&q* SCS X
BOECEELMAN. (JOHAN FREDERIft) B O E C K E L M A N (JOHAN FREDERIK), is geboren detf ï8 april 1632, teSteinfurt, de hofplaats des graavfcrrps ran dien naam. Van der jeugd af aan was hij ijverig in het bevlijtigen der fraije letteren, en beoefFende aan het Hogefehool 5e regtsgeleeidheid met zo veel vrugt, dat kort na. dat hij tot Meester in die weten fchap'was verheven, tot Hoogleraar-in het burgerlijk regt te Heidelberg werdt aangefteid, en vervolgens door den Keurvorst van den Paltz, tot zijnen Hofiaad he; noemd. Doch het ilaaffe hofleven moede, nam hij het t>. roep aan, dat op verzoek der Curatoren van de HogeichooL te Leijden in 1670 op hem was gevallen als Hoogleraar in de xegten, en heeft hier de jeugd eerst in 't burgerlijk regt, en zedert den 3 julij des volgenden iaars, in dat der volken onderwezen. In 1675 bekleedde hij de waardigheid van Reéior der Akademie, en drie jaren, later, deed hij ene geleerde lafijnfe redevoering, over het affterven van zijnen ambtgenoot A L B E R T Rusius. Hij zelve is den 23 October J Ó 3 I overleden , en zijne uitvaart door den Hoogleraar A K T . M A T T H / E Ü S , met éne htijnCQ redevoering vereerd, ja ook is zijne gedagtenis opeen fraijen gedenkpenning'bewaard*'zittende op de voorzijde daarVvah-, de~ gemelde Hoogleraar in zijn boekvertrek, eit houdende met zijne uitgeilrekte regterhand een zwaar kusfen , waar op de Keurvorftelijke muts en wapen childeh van'den Paltz liggen; met den flinkeren arm leunt hij op ene tafel naast veifcheidenc zijner uitgegevene werken, wier tij tel s daar t>p gelezen worden; om hoge houden tw_eg_ blazende Engelen èhen wimpel, voerende dit opfchrift in 't latijn: Daar word ïk vermoeid, hier rust ik. E n , daar,hij'een groot liefhebber van de "muzijk was, zo zijn verfcbeidene gereedfchappen dier konst op den voorgrond verbeeld, en is het tafelkleed voorts nog be''et, met de aankondiging van den dag'zijner geboorte en affterven. Op de ruggezijde, leest men onder zijn gekroond wapenfehild, \ gene door twee kindertjes, ieder met enen hamer in de hnnd wordt vastgehouden, in een uitgefpreid kleed, dit opfchrift, mede in xle Jatijnfe taal. Op het wapen;
r
y
jihild.
Dï hamer, waar mede een Vorst zijne rijken hejricrd, 'is
SOECOP.
(ARNOLD
TEN)
tót
Wtevouiïig. Zijne Jiaatkur.de beveelt do>r de wetten, zijne oppermagt door het zwaard, vroom te zijn. T.r oifl-rfeliye gedogtenisfe van den zeer edelen en vmmarden man, den Heer J O I I A N F R E D E P J K B O ^ C K E L M A N , eertijds Raadsheer van het hoge Geregtshof van den Paltz in de regtsgelemiheid aldaar, en naderhand te Leijden, Iloo^lera ?r. 9
Dat B O E C K E I . M A N zeer kundig fs geweest, en ongemeen ervaren in ;eg'.s- en fla^tszaren, genrgen .zijne werken, wel» •fee inzond he d beilaan, i n : x. Coitiue:- tariorum in Digesta,^ Liïr. XXVIL et de ATionibus* 2. Tom. Ultraj. 1694. 4*0. 2. Disputation es V. inaugurates, Heidelb. 1664 qtb. 3. Comp^ndieja methodus juris civil's Pand:B. Cid. N \ell. IJ. 1684. 8vo. ,u Compendium Iifliniüonum. Uï-raj. 1694. i^mo. 5. Tri status de Navi ct Navigatione. Heidelb. 1662. i2mo. Ook wordt bi? ge-
houden voor den Schrijver te zijii van liet boeks1*en,'getiUeHMedicus Romanus fervus, Sexaginta folidis cefihnatu.s, five Tradia-
C.
ints de veterum Medicorum nomiuibus &c. Otiomast. liter. Pars V . p. 54.
Catal. Bibl.
BUNAV.
SAST*
Tom Ju
p. 777- J- F« J Ü G L E R , sScyttatQt jur 3uri«ifc6ftt Ö5icgra# feil, vt. 274-301, G. v. L O O N , NecierL toriep. 111. D* bi. 297. BOECOP (ARNOLD T E N ) , w'eidt geboren uit een aanzienlijk en rijk geflagt te Zutphen, in i jaar 1585. Zijne cerfte letteroefeningen ten einde goCneld, -lei hij,zig op de beoefening der regtsgeleerdheid toe, aan het Hogefchool te Leijden, alwaar hij een leerling van J U S T U S L I P S T Ü S fchijnt geweest te zijn. Hij was een jongeling van uitmuntende zeden., en ijverig den roomfen godsdienst toegedaan. In 1610, den ouderdom van 25 ja: en bereikt hebbende, begaf hij zig .tot de orden der Jefaiten, en ruim tien jaien daar na tot Priester gefchoren zijnde, kwam hij in de Nederlanden een bezoek bij zijne moeder afleggen, die weduwe was; van hier ging hij naar Keulen, alwaar hij in ene liepen de ziekte verviel, en na vijfmaanden gezukkeid te hebben, flierfhij den 19 febr narij 7 yz 2* Ingevolge .getir ~r::s was T E N B O E C O P een bi n:S menjch, J
(
:
?
BÖECOP.
BOEL-
BOELEc
zïp.de nedrig, zedig, en van een zagtaartig k a r a t e , <ïm 2ijne jaren in aanmerking genomen, vele kundigheid bezatj, £n vei heven in het latijn fchreef. Men heeft yan hem in jdi'iik: i . J U S T U S L I P S I U S Catholiciis; five de vera J U S T I L I P S I I ' 'jye'Joione catholica &c. geplaatst in de fesa: posthuma ]. L I P S I I , diuk van i 6 i 3* P- 271. en volgenden, s. Quccstio feeimtk de w-fdïie H Ü B E R T Ü S ;fltf^/eeodfe?» epens, de mollis, quafimüifine tudunt &c* J- F - F O P P E N S , ft'K. p. 94- P A Q U O T ^ Jkfew. /ter. Tom. XI. p. 387-390* B 3 E C 0 P ( A R N O L D of A R E N D T E N ) , Burgemeester te jKampen, in de XVJde eeuw, gebruikt in vele gezantfehappen, Tlijtïg Onderzoeker der gefchiedenis zijnes ^vaderlands, welke Jiij in .ene, nog ongedrukte, Kronijk heeft befchreven, veel .•gebruikt bij R E V I U S , in zijne Daventrla illufirata} als p. ió> «J&3- H o . 4 1 6 . 4 * 5 - 4 5 7» B O E L (PIETER), Konstfchilder, geboren te Antwerpen m •^-725, was,een tijdgenoot van den beroemden Zeefchikier J A N J P E T E R S , en fchilderde zeer kondig allerlei viervoetige Jieien, \Vogelen, infekten, planten., vrugten en bloemen. J . C. WEYERMAN,, Leven der Konst[child. X L D . bl. 211, 212. ,4. J Ï O U B R A K E N , Schouwb. 11. D . bl. 14.1. J30EL (TOBIAS), Advokaat te Anfleldam, heeft uitgega. -ven-: .Amfieldms .Privilegie, en Sporterreeht, en aanmerkingen
op de 'Decijïen van
v
L.OENIUS.
,BOELE of B O E L E N S , een vermaard Amfieldmns geöagt,, '*t welk vele mannen van aanzien, die hun vaderland hr't algemeen <en hun geboorteflad in 't bijzonder, uitmuntende .dienfen bewezen hebben, heeft voortgebragt. Op het jaar 1470 vindt men B O E L B O E L E N S D I R K S E gemeld, als Stigter van 4
-een Vikarij op St. Pieters Altaar in de Oude Kerk. .Zijn zoon
werdt in 1477 als Burgemeester gemeld. bekleedde in 1497., niet alleen,de Burgemeesterlijke waardigheid, maar nam ook als voorzittend Burgemeester, F I L I P S V A N J 3 O L ^ R G O N D I E N , als jGraav van HdDIRK
BOEL
ANDRIES
;
.DIRKSE
B O E L E N .DIRKSE,
S O E L E of BOELENS.
iaid, bij zijne huldiging den eed af. Ammzs F O F L E N S Z Ö O N , wierdt in 1566 geteld onder het getal der ge-e% die de hervorming toegedaan waren, en dooi de Regeling als een oer Bemiddelaars gekozen, tot het beramen en vastfiellen erer keure, op het bewaken der dad, gedurende de beroerten der beeldvorming. Enen H E N D R I K B O E L E N S , werdt met de verandering der regering in .5-8 Schepen te Amfteldam; en J A N K L A A S B O E L E N S bedeelde in 1587 ce waardigheid van Burgemeester, en moest met de andeie Burgemee ters, allen mannen die om de -vaardigheid van den godsdienst die zij be?e» den, veel geleden had en, tot hunne fmarte-zien en horen, dat fommige Predikanten, die door L E I C E S T E R om den tuin geleid waren, de vermetele domheid dmfden nemen, o?n hen van den predikftoel door te drijken, en aan den volke als dc 2odanigen af te beidden, d;e zig ïuael aan 't we-/PIen van 't land lieten gelegen liegen. In 't begin des jaars 1561» boodt H E N D R I K P A U L U S Z O O N B O E L E N S , een aanzienlijk burger, derj Rade 3000 aan, mids daar voor een Dolhuis wioïdt opgeregU Volgens ene oude overlevering, in 't nageflagt van den Stigter, zou zijne zwangere huisvrouw, S T Y N E B O E L E N S , door ene krankzinnige vrouw, die woedende de trappen opkwam, aangevallen, en bij de keel gegrepen wordende, van fchrik vervuld , ene gelofte gedaan hebben, dat zij of haar man, indien zij ene gezonde vrugt ter wereld bragt, den Raad om een .plek gronds verzoeken, en daar op een 'krankzinnigen-huis Rlgten zou; zij zou vervolgens indeidaad, van een welgefchapen kind bevallen zijn, en hare gelofte volbragc hebben. Doch wat hier van zij; 't is zeker, dat men in *t volgende jaar, met het digten van een krankzinnigen-huis, begonnen is.y en dat H E N D R I K P A U L U S Z O O N , of liever zijne huisvrouw, alzo hij in julij des jaars 1562 reeds overleden was, daar over 't voorjiaamfte bewind gehaat heeft. Op de naamlijst der Amflélckmjt Regering, vindt men veelmalen de B O E L E N S opgetekend ,als Raden, Schepenen en Bmgemeesters, beginnende met .het jaar 1420 tot 1680.
W A G . , Befclirijv. van Amfi. J L St.
W. 397- H l . 183. I V , 6?. V I L 32> V U L 430. S0ELS
BOELS. "(FRANS)
ROENEÏt (JAN)
BOELS ( F R A N S ) , Konstfchilder, geboren waarfchijnïïjf te Antwerpen, omtrent 't midden der XVIde eeuw, hadt een vrij goede hand in het tekenen van landfehappen in miniatuur; hij' heeft tot leermeester gehadt H A N S B O L , welke aan zijn moeder is gehuwd,, kort ft a dat zij weduwe was geworden. F R A N S is in 't laatst van genoemde eeuw overleden. — * E . v. MANBZR,
Leven der Schilders. L D . bh 325..
BOENER ( J A N ) , geboren te Roernwnde, voor het einde van de XVIde eeuw, begaf zig onder de orden van St. Franjcisciis, en w'iQixlt Monnik bij de Rckolletten. Tot Priester ge-
wij i t , zon len hem zijne opperden om den predikdienst waar te nemen naar Antwerpen, *s Hertogenbosch en elders. Het ichijnt dat hij nog omtrent 't jaar 10*40 geleefd heeft. Daar-is van hem indruk: r. S^aetadjugc entte lebcn&c jfijjucrcn ban hc ÏJ. jfiEtoricïacrg ban «pogcian/ niet ecu cs?tircrl;ncïbnnfrrrt leben cnbcjïcrbcn. ^ertegen!*. 1623. 121153. 2. r)aa:feet:je boo? 'öe ^|oc^crf:fta?fcrrj?r»cn fuiavcu Imn öc l^ciiiac j;Bactr ö/ •tip0erii|t m Dc ï;crh öcrfttóer£ScHoïlctccn tscr f&D -^nttor* jpat <0iiepMit tc 9teÏD. 1634- 121110* 3, ^i^tifdjt %p icelbmaïje fcer föinfe&:ccber£ ban fee Ji>rbcrïanrjrp [>e pn&iz* sticn/'tóe om'*t <0&fcof taccMIjch ban öc €>eafui gljctoGö *3pn/ (Jc. "Sntto. 1635. 4tc. -Dit werk is 'in-twee'kolommen .gedrukt, latijn en nederduits, voorts met 20 fraije platen verkiert. " V A L . A N D R . , Bibl. Belg. p. 464. F - A Q J J O T ^ t
litter. Tom. X L p. 3P2-394* D O E N E R . ( M A T T H I A S ) , geboren toFenfa, omtrent het jaar 15.90, genoot het onderwijs; in de beginzelen der letter:fcande in zijn vaderftad, waar na hij te Leuven kwam om die .te voleinden, daar hij ene der kwekelingen van E R Y C I U S P U T E A K U S was. Zig onder dien Hoogleraar in de fraije löttcxen geoefrend hebhondo, begaf hij zig tot de beftudering der regts.geleerdheid, .en wierdt Licentiaat in dip wetenfehap aan genoemde Hogefchool. Zig kort daar na naar Keulen begeven hebbende, iiierf hij aldaar in den bloei van .zijn jaren in.1614*; ,Eeer betreurd, doordien het een jongman van grote yanva 7;
E 0 E R I 1 A A V E . (HË'RMANNUS)
ttng -was. ' Gezamèntlijk met zijn meester P U T J E A N U S , heeft hi| door den druk gemeen gemaakt: Sclopus Palladis; Jive Decla* mationes dues, quibus deliberatuf an uti hoe armorum genere litera* turn fiudiofi dsbeant; habitce Lovanii in collegio Trilingui Bujlidiano. Low 1 6 0 9 . i6mo. VAL. ANDR.,
• F.
SWEERTII,
Bibl. Belg. p. 657, #58.
Athen. Belg. p. 7 5 7 * PAQUOT,
Mem. litter.
Tom. X I . p. 392, 393» BOËRHAAVE ( H E R M A N N U S ) , Hoogleraar ïn de geneeskunde te Leijden, een der grootfte Mannen van zijnen tijd, en een der beróemdfle Geneesmeesters, die 'er zedert H I P P O * C R A T E S geweest zijn, wierdt geboren te Voorhout den 31 december 166S* Zijn vader was J A K O I B O Z R H A A V E , Predikant aldaar; en dezes vader ook J A K O B genaamd, met zijnen grootvader K A K E L , en * overgrootvader M A R K U S B O E R H A A V E , fcijn alleri fatzóénlijke Burgers en Kooplieden te Leijden geweest. M A R K U S B O E R H A A V E , oudoom van onzen H E R M A N Nus, was de ee:ile, die den roem der geleerdheid in zijne familie heeft ingebragt; hij is geweest Predikant te Medenblik^ tn heeft geheel Nederland, met den lieflijken geur zijner godsvrugt, die uit zijne voor treffelijke fchrifren uitwaasfemt, ver* Vuld. Dezer voorouderen herkomfÜg uit Flaanderen, wierden D È R I V I E R E genoemd. De moeder van onzen Hoogleraar was H A G A R D A E L D E R , dogtcr van H E R M A N D A E L D E R , Koopman en vernuftig Konftenaar te Amfteldam, en van M A G D A L E N A D U BOIS , die behalven H E R M A N nog vijf dogters baarde , waar van drie vroe -tijdig zijn overleden ; ook werdt deze Volmaakte huismoeder in deugd, godsvregt, naarfttgheid en huislijke zorge, haren huize door een ontijdigen dood onttrok* ken in 1673. Om hetzelve van zo zwaren flag op te beuren, ging de tederhartige vader, in julij des volgenden jaars een tweede huwelijk aan, met E V A D U B O I S , dogter van J A K O S D U Bois-, Predikant te Leijden, en van E L A N D I N A GELDORP. Verwonderenswaardig zijn de onberispelijke zeden, ongemene deugd en aanminnige inborst van deze E V A D U B O I S geweest, die bij de vier overgeblevene van het eerile bed, nog vijf an«
« O E R I I A A V E . ( H E R M ANNUS)-
andere kinderen gebaard hebbende, zig egter zo heeft ge* diagen, dat men nooit heeft kunnen onderfcheiden, over welken zij in naam, en van welken zij in der daad moeder was: hen met zo e vergelijke UtidQ/bominnendiQ, dat pok zij, haar als haar eigen moeder met de ailertederfle genegenheid wedergeliefd hebben, en maikanderen toen d aileropregtfle liefde toegedragen, en naderhand nooit nagelaten die te onderhouden. d'Uitnemende deugd van deze (liefmoeder, was zo diep geprent in het hart van onzen B O S R H A A V E , dat hij na 't over* Jijden van zijnen vader, haar nooit heeft willen verlaten, en altijd getragt hare opvoeding door een' dankbare en eerbiedige erkentenis te betalen; ook over haar derven in 1702 ware tranen geflort heeft; en niets fmertclijker geoirdeeld, dan dat hij zo grote weldaden niet heeft kunnen beantwoorden, hebben* de daarom getragt, de weldadigheid der moeder, aan zijne broederen- en zusteren uit haar voortgekomen , enigzins to velgelden. Geboren in zo geregeld een huis, door zo gelukkig een* opvoeding tot de allervoortierTelijkfle deugden, welke zijn grote inborst als in zijne jonkheid 'voorfpelde, gemoedigt en ontvonkt, werdt hij als de bloem en eer van zijn* flamme , door zijnen vader G O D E en den Heiligen dienst gewijdt. Ten dien einde onder wees hij hem zelve zeer jong in de eerde beginzelen der iatijnfe en grickfe tale, naai* de 1 egels van V O S S T U S ; leide hem de fammfpraken van E R A S M U S en de Mij/pelen van T E H E N T I U S u i t b r a g t hem bij de zuiverde bronnen der Iatijnfe fprake, uit welke de tedere jeugd al vroeg gedrenkt moet worden , om een levenden ader van vloeijende welsprekendheid in hunne boezems te doen ontfpringen. Ene gedurige lezing en uitlegging van het Nieuwe Testament, bouwde h i j , benef-
fens andere oefeningen, op de gronden in het grieks geleid; waar bij hij nog ging weiden in het vermaaklijk veld der Algemene Gefchiedenisfen. Dit alles was van zo een gewenschtca üitflag, dat hij op zijn elfde jaar, met allen dezen aardig alleen kost omgaan; vaardig op de fpraakkundige regels van 'feeïde'talen; het duits in het latijn* het latijn in het duits, om 't evea
BOËRHAAVEr (HERMANNUS) 0
l even overzettende'; j"a zelv' de boeken die de oirfpronger* en afleidingen der woorden nafpeuren, en derzelver inwendige kragt en betekenis léren vrij wel verflaande* In 1682 teagt hem zijn vader naar Leijden, om zijne lette?* ©effeningen aldaar op het Iatijnfe fchoof voort te zetten; na een ftrikt onderzoek van den Rector W I G A A R D W Y N S C H O T I N , oirdeelde deze hem bekwaam, om in de vierde fGhool ene plaats te vervullen, van waar hij binnen een half jaar met den eerden eere-prijs, naar de vijfde opgegaan zijnde, hij na andere? zes maanden, met een nieuwen prijs, tot de bovenffo opklom van daar reikhalzende naar de Akademie. Maar, ó vlugtige en ongefladige wisfelvalligheid der menfchelijke fcaken! In dit laatfte half jaar, wordt hem * ftaande op het punt van de Vrije en ruime baan der Mujcn met vollen ren ia Ie draven, bijkans alle hoop van ooit de Akademie te bcrei* ken,^ afgefneden; want op den 12 november 1683 wordt zijn fcravevader, door een zeer ontijdigen dood weggerukt, latende ene bedrukte weduwe, met.negen kinderen,, wier oudfte, ene dogter van 16 jaren, in een allernaarst rouwhuis over. D s Wakkere jongeling nogthans van gloeijenden ijver naar geleerdheid blakende, en in het leven het leven niet vindende, wen hij van de borden der Mufen moest afgefcheurd worden, wist op zijn voogden te verwerven, dat hij voor zó verre zijne goederen kosten toedrekken, in de letteroefeningen -mogt voortgaan ; het v/as dan ook met den aanvang van 't akademisch jaar van 1684, dat zijn naam op de rol Ie der duderende jeugd wierdt aangetekend. Terftond maakte hij gebruik van het onderwijs des vermaarden. S E N G U E R D in de redeneerkunst overmtuar- en natuurkunde f
9
9
ben effens het gebruik der Globen, en de Staatkunde. In. het latijn en grieks oeffende hij zig onder den beroemden GRONOVIUS
latijn i
de
: van gelijken onder den geleerden welfprekendlield ,
tijdrekening en
RYCKE
JAÏCOB
in het
landbefchrijving»
Het hebreeuws eil chaldeeuws leerde hij van J A K O B T K I G L A K D en K A R È L S C H A A D $ mannen in deze talen zeer ervaren. Alles met dit zuivere oogmerk, om de kennis der H . Schriften, aaa wel*
4öS
fcOERHAAVE.
(HERMANNUS)
welker onderzoek en doorgronding hij zig hadt ge wijdt, uU de bronader zelv' te fcheppen, en geen fla^fs gevoelen aan het ge/.ag van anderen te onderwerpen. Nagt en dag bezig met de^e oefteningen, krijgt hij een gezigte, van het nut en de noodzaak! ijkheid der wiskonst. Het jaar '1687 vei leende hem daaromtrent enige beginzelen: maar fir aks daar op door den zoeten fmaak uitgelokt zijnde, dringt hij zig dieper in dcrzciver kennis i n , door de land- en driehoeksmeting, en hare bewerking tot de algebra voortflaande. Hier in door de wijze Iesfen van den groten D E V O L D E R , in het begin van 't jaar 1689, zeer verre gevorderd zijnde, ontfrak hij geheel in liefde, tot deze edele konst, met groten lust, de Geometriiche aanëenbindmg (Synthejis geometrica) der Ouden beoeffenende, ter fcherping van de fnede des verflands: ook de ontbinding (analyjis) der later fchrijvers, als zeer dienftig tot nieuwe uitvindingen, vlijtig betragtende. In dat zelvde jaar 1689, het 2ifle zijn's ouderdoms, gaf hij een b'ijK van zijne geleerdheid en welfprekendheid, in een Akadsmife Redevoering, ter bewering: dat C I C E R O het ge-* voelen van
EPICURUS
wer het hoogfte goed, wel begrepen en WS'
derleid hadt. -De Bezorgers van het Hogefchocl befchonken hem hier over, met enen .gouden eerpenning. In 1690 zin* twiste hij over het onde-fcheid van Ziel en Lighaam, ter bevordering van Meester in de wijsbegeerte. In zijne verhandeling bij deze ge'egei heid gefchreven, fteekt hij E P I C U R U S en deszei vs voorvegter H O E B E S , den harta.ier af. Maar voorn aamlijk velt hij hier terneder, dien arglistigen vinder ener alleringewikkeldlle ongodisterij, S P I N O S A , met zofcherp een fnede, met zo hevig een* kragt van reden, dat men zig verwonderen moet, over den manlijken arm, waar mede hij al in zijn' jon» gelingfchap tegens zulke fhijdvoeringen gewapend was: als ook over de christelijke zalving, daar in dooi dralende. Zie daar grondvesten gezonken op vasten bodem, om 'er het gevaarte eer Godgeleerdheid veilig op te doen rusten. Ten einde dit verder op te bouwen, hoorde hij naarflig de iesfen Van
JAKOB T R I G L A N O ,
FREDERIK
SPANHEIM
en
JOAN
a
MARCIC*
BOERHAAVE.
(HERMANNUS)
grote lichten in Kerk en Akademie, Even ervaren in het hebreeuws , chaldeeuws en grieks , maakte hij zig door een gedurige lezing, den hebr^euwfen en griekfen text eigen, om zig niet op' overzettingen, maar op het oirfpronkelijkc zei ven te gronden, Bij deze oefFeningen voegde hij nog een' dagelijkfs lezing der eerile Kerkvaderen, beginnende met K L E M E N S den Romein, en naar de orde des tijds langs de reije der Kerkfchrij* veren afdalende; op dat hij de lere van J E S U S C H R I S T U S , in het IV". Testament begrepen, naar d'uitlegging dier ecrfre vaderen, doorgronden mogtc; in dezen eerbiedde hij een' eenvoudigheid der onvervalste lere, een' ongekreukte tngt, en een onberispelijkheid van een Gode geheiligd , leven. Mot droefheid zag hij, dat de Goddelijke waarheden, door de' fpitsvinnigheid der fcholen bevlekt waren. Niet minder fmertte het hem ook, dat men de H, Schrift uitleide, naar de verfcheidene gezindheden der Sophisten: en, dat de overnatuur--kundige - bespiegelingen van P L A T O , A R I S T O T E L E S , T H O M A S A Q U T N A S , S C O T U S , en ten zijnen tijde van C A R T E S I U S , tot wetten gefïaafd wierden, naar welke men de gevoelens der Heilige Schrijveren, van G O D en Godlijke zaken, hadt te rege* lem Uit ondervinding bleek hem, dat hier uit bittere fcheuringe, hevige twisterijen van fchrandere vernuf;en, haat, en onverzaadlijke eerzugt rezen en gevoede wierden; zo zeer ftrijdig tegens den vrede met G O D en menfehen. Ook was hem niets meer tegens de borst, dan-dat allen erkenden, dat dc H. Schrift, menfchelijker wijze fprekende, Gode betamelijk moest worden uitge-egd, en dat nogthans een ieder de Godbetaamiijkheid, uit de bepalingen van zijn' over natuurkunde opgaf. Afkerig verfoeide hij daarom, dat de partij toen ten tijde d'overhand hebbende, hef voorfchrift, en het rigtfnoer der regtzinnigheid, enig regelden, naar het meesteragtig gezag der Overnatuurkundigen, geenzins naar de H. Schrift, waar van daan zo vele verfchillendheden, over de allereenvcudigftc lere. v
Het is hier de plaats om te,melden, wat toeh dien edelen Geest, van hemelsvuur ontvonkt, langs verfcheiden trappen, III.
D E S L
O
van
ap*
ÏOERHA&yE; (HERMANNUS).
van;de 20rge der zielen, waar aan hij zig geheiligd hadt, toj. 4$ genezing der. lighamen hebbe doen overgaan,. Hij het naamlp:.,v.oor, ene fchennis des Heiligdoms aanziende, ongekookte, ftudien. op den gewijden kanfel voor te brengen,, oirdeeldeniets, edelmoediger,, niets ene regtfchapene ziele beter betalende, dan, nadien zijn goederen, door wat langer, akademifehen loop waren, weggefmoltendoor eige vlijt zig van die hulpmiddelen te voorzien, die.-hem 't gewenschte einde van geleerdheid, en, Godgewijde wetenjchap kosten doen bereiken; ten dien einde begost hij de Wiskonst, in welke, hij doorverwt. \*as,. aan, uitgelczene jongelingen te onderwijzen; en deedt 4ie, eerde dralen blinken, welke naderhand niet alleen in ds. Akademie te Leijden, maar door de gantfe geleerde wereld za gioot, qen licht verfpreiden zouden.. Dit verwekte hem aanftonds- enige beroemdheid gepaard, met gundige toejuiching, qii-, gaf; aanleiding tot die warme, vrïendfchap, waar mede deH%er J A I ? V A N D E N B E R G , Secretaris, van Curateuren en Burgemees teren ,* B O E R H A A V E tot zijn levenseind toe vereerd heeft., Be ze om. zijn wei vaart door. meer dan een anker te veiligen, irjpedigtde vwigheid v.an zijn' geest, die als een blixem, alles wa^hij aanraakte, doordrong, aan, om, beneffcns d'oeffe^ivgen/m, de Wijsbegeerteen Godgeleerdheid, zig mede der Qeneeskonjl'e- te- bevlijtigen. Onder den gunffigen invloed dan van dezen aanmaner, fproot ten laatften uit dat zaad, nog j>cfehoIen in het diepdc van zijnen boezem; en dat Artzenijkundig.' vernuft, het welk zo helderen glans van zig zou gev&n,. als tot nog toe de wereld ooit befchenen h a d d o o r allc dic voorafgegane wetenfehappen bereid, bevrugt-, gerijpt, brak. in. volle kragt door. Dit hadt deze uitwerking, dat die grote geest tot de diepfle geheimenisfen van E S C U L A A P , met sen. onnaarvolgelijk en nauwlijks geloofbaar voorbeeld, op, tigene kragteii zig begon in te boren. Hij begost dan dezen, giqyweii, vlugt. met, de.Snijlonst-, en las met onvermoeide naar-, ftigbeïd, V E S A L I U S F A L L O P n u s , B A R T H O L L N U S : niemand dan agg.- zeiyen. ten leidsman, en gidfe hebbende. Dik wils fneedt IJUJ ook. ligament van, dieren met een. wïskonflig oog, op :
:
x
:
;
:
;
;
y>
;
der>
BOERÏIAAVE. (IIERMANNUS) derzei ver lillende, en halflevende ingewanden Harende. Van gelijken woonde hij vlijtig bij, d'opentlijke ontledingen van den vermaarden N U C K op de fnijkamer. Dus onderleït, aanvaard hij buiten hulp en leiding van anderen, de lezing det oude Geneeskundigen naar de orde des tijds, in weiken'ze* geleeft hebben: en begost hebbende met H I P P O C R A T E S , door* fnuffelt hij met- grote oplettenheid, ai wat 'er van voortreffelijke griékfe>sn latijnfe Schrijveren, in deze konst is overgebleven; in dezen koers bemerkte hij ras, dat de vroeger Schrij-' vers, al het goede, uit HIPPOCRATES hadden overgenomen. Lange bleef hij daarom in dezen enen flaan; dezen heeft hij doorlezen en herlezen, door uitziften, door in orde te fchik» ken, en tot een famenüel te brengen, eindlijk door genadig overpeinzen, zig volkomen eigen gemaakt en tot zijn merg. toe ingezogen. Met even vurige drift, daar na de later doorlopende, hieldt hij zig lang bij S Y D E N H A M , welken bij dikwerf, altijd gretiger heeft doorgelezen. Ja deze hevige en brandende ijver om het toppunt der Geneeskunst, door eigene Jcragten te vermeesteren, dreef hem ook aan tot de Scheikunde, den flcutel der nature, en den tolk van haie wonderen. Hier in werkte hij dag en nagt, en vestigde gelukkig de grondlagen, op welke die konst thans zo moedig hare kiuin verheft*' Ook lokte hem die welige en bloeijende toeflei der Artzenijgeleerden, de Kriddkonst; waar in hij dapperen voortgang maakte, door het boek van 4en Hoogleraar H E R M A N , Floragenaamd. Het was hem niet genoeg de Planten in de Akademk* tuin gefladig met een opmerkzaam oog te bezigtigen; dikwilö doorkruiste hij bosch, duin en veld, om het geen hij in de boeken met onophoudelijke vlijt las, met eigen oog en hand,, hijgende van vermoejjenis, tc betasten en te doorgronden. Midden in al dezen zwaren arbeid van Wis- Natuur- en Sckikunde,. midden in het vlijtig waarnemen van Snij- en Ge* neeskonst, liet hij niet na de Godgeleerdheid ijverig voort te zetten. Dezen loop* geëindigd hebbende, wilde bij eerst tot de waardigheid van Geneesmeester gevorderd worden; daar na on den rang der genen komen, die naar ene kerkelijke bedieO 2: ning
2.11
BOEFJIAAVE. ( H E R M A N N U S )
nfrig, ftaaiï, om zulk enen post te mogen erlangen. Ook hadl fiij voorgenomen eer hi} den I L dienst aanvaardde, ene rede* Toering, in d'Akademie te doen, waar in hij de redenen zoa naarvorsfen : waarom oudtijds van ongeieerden zo velen, hedendaags van d'allergeleerdilen zo weinigen, tot Christenen gemaakt zijn. Ondertusfen begaf hij zig naar Harderwijk, oia tot den eertrap van Geneesheer verheven te worden, den weiken hij op den 15 juli) 1693 erlangde; en bij welke gelegenheid rfij een vertoog verdedigde, ever het nodig onderzoek vati tfUitwerpzelcn der Zieken, als tekenen. Uit de Geiderfe Akademie te Leijden wedergekeerd, wierdfc fii} onverwagt en onfchuldiggewikkeld in een geval, waar'uiö hij voorzag, grote hinderpalen te zullen rijzen, om ooit ena kerklijke bediening te bekleden. Zie hier hoe het geval zig toedroeg: „ zig op een* tijd in ene trekfehuit bevindende, ontflond 'er ene redekaveling over de gevoelens van SPIKosiï, allen godsdienst om ver ilotendo. Van de zintwisters , bmgt 'er niemand enige kragt van bewijs tegens dezen fpits„ vinnigen, en daar hij A oor doorgaan w i l , wiskonftigen Godverzaker voor den dag: men ftapelde flegts wat fcheldwoor, den opeen, en deedt dus een ijver, enkel niet onkunde gewapend, uitkijken. ^ B O E R H A A V E , wiens manlijke geleerdheld zulk een verwijfde manier van twisten altoos hadt af„ gekeurd, kost zig niet bedwingen, van enen wat heviger 5, opfluivende, bedaard lijk te vragen, of hij wel ooit SPTNOSA'S boeken hadt ingezien ? Deze ij veraar dus tot zwijgen 5, gebragt, begost te grijnzen, en onder het knarstanden, 2, zijn* boezem met hevigen toorn en wraakzugt te laden. In , een hoek van de fchuit zat ook nog, buiten den ffoijd, een , zwijgend hoorder; die fpïjtïg, dat de twist, door zo kort een viaagje, gedempt was, zig zagtjes voegt aan zijn buur.mans oor, en vraagt den naam van den jongeling, die hem onbekend was; d'ander zegt hem dien ; hij Ichrijfr dien in zijn „ zakboekje, en voort wordt daarop, in alle gezel fchappen , en zameningetjes te Leijden verfpreid, dat B O K R H A A V E on; der het vaandei van SPIKOSA diende." Dan hoe is het i y
3
7
5
3f
P
}
5
3
mo-
.BOEPJIAAVE. (IIERMANKUS) iRogeïijk ? zou men met reden kunnen vragen ? dat fchoon ^tj? Ün zijne Wijsgerige Verhandeling -ever het onderfcheid vmi ziel tjf Mghaam, bet bolwerk der Spinofisterij zélve overmeesterd* 9513 *de gancfe Ongodisterij ten gronde toe om ver gefloten fceTf* *egter zo onzinnig ene aantijging^ bij iemand., van gezoiiöep verflande heeft konncn hegten-, om hem van een jongöiïng ;met zo grote -en edele deugden begaafd te -vervreemden* 33>t is hem nogthans overgekomen, en hij heeft van dien iqd \$ ondervonden, dat veler gemoederen met flmkfe Termoefc7£ -tegens hem waren ingenomen, en als verkankerd. 'Zo dat IHij «het niet geraden vóndt, zig verder aan deze barnende .bars:> over te-geven, te meer wijl hij een veilige haven v.oor -qgs-& :zag, welke hij met voile zeilen mogt invaren; dus hij -vanudes •dienst der -Keike af zag., om zig geheel en al aan 'de 'Geneer •konst toe te wijden. -Met verdubbelden ijver -oefFende hij :£% -dan -in,die ongemeten velden van V/is- Natuur- Snij- -enüKhc?^ ikundr;. welke «hij reeds zo gelukkig hadt -bearbeid;; maar ^taormaamlijk (lak hij, -en dompelde zig als geheel in .de.$chtifans$+ maar het 'toppunt der volmaaktheid in HIPPOCRATES k' on&£„ (Op -eigene kragten (bevende. Hij begost ook tot heil der ; k r a n l » •zijne konst te oefFenen:; doch zo dat het begin geenszins G A L E * .&us fchatten beloofde. •Omtrent dezen tijd., werdt hij meer dan -.eens^ '.op xviïmo voorwaarden eii mog ruimer beloften van een zeer aanzienlijs Heer, die de hlakendfle gunst van Koning W I L L E M - D E N H I , ^ noot, aangezogt, om den -zetel zijn's geluk in 's Gravenhag^'i* vestigen; doch hij wees 'het.flandvastig van de hand. Hij I V K Tergenocgd naamlijk met een vrij en onbekommerd leven^ afgezonderd van veel gewoel, en enig tot cfe 'letteroefFerflr^gm gefchikt, daar hij niet genoodzaakt zou zijn -anders te 'fpnfea .en te veinzen, anders te gevoelen ren te ontveinzen5 «iasr hij dooi* geene driften :gellingerd *en geregeerd ;JZOU iswfeu I n idezer voegen leefde hij toen-: ikranken ibezoeken „ >claarop zig *in zijne ibidcerkamer 'veiilelen,, V*J6UKAAI&<&MPII doken, alle de delen xler Gene.eJJwnst iustig ^voortzetten^ ,&vüeifccn ook nog'in de Wiskonst onderwijzen, .de K 'S&brjfe tes^j» r
:
214-
BOERHAAVE.
(HERMANNUS)
benevens zodanige Schrijvers, die een veiiigen wtg aanwijzen, om G O D te leren beminnen. Dus leefde hij tot den jare 1701 buiten enige bediening,«als wanneer hij op den 18 meij van dat jaar, door Curateureh en Burgemeesteren wierdt aangefteld tot openbaar Voorlezer in de Geneeskonst, in plaatze van den Hoogleraar D R E L I N C O U R T ; aanvaardende deze bediening met ene redevoering, waar>in hij de noodzaaklijh/xtd van HIPPOCRATES gronden aanprijst. Het licht of liever de blixem van welfprekende geleerdheid, waar mede hij dit heeft uitgevoerd, geeft vastigheid van te verzekeren, dat deze Vader der Artzen, in de veilige en geruste bezitting van-zijn rijk, waaruit hij door fchenders en verachters der konst verfioten fcheen, zo herileld en bevestigd z i j , dat hij zig een eeuwigdurenden .zetel in hetzelve kan beloven. Ook was B O E R H A A V E gewoon, zijne onderwijzingen in de Ge•neeskmst metfilmkundigewaarnemingen te doorweven : waar door in zijne leerlingen een hevige lust, om die geheimen ook te leren, ontbrandde. Toen heeft B O E R H A A V E aan deze konst, tot dien tijd toe, door verhaaste en onvaste proeven nog omzwervende, het licht, en de wetten ener wel geordende wetcnfchap gegeven; en den nakomelingen enen helderen fakkel ontfteken, bij welken zij de wondergeheimen der Nature, uit hare ingewanden zouden kunnen ppdelven. De Gezaghebbers der GroningerAkadeiiïie,door 's mans naam, en aanwasfende vermaardheid, getroffen, nodigden hem, in 1703, tot openbaar Leraar der Geneeskonst in hunne •Hogefchole. Hij betuigt volgens zijn gewoonte, voor die aangebodene eer, eenvoudig zijne dankbaarheid, zonder daardoor voordeel te bejagen; dan de Bezorgers van Leijdens Aka* ilemie, hier van verwittigd, befluifen hier op aanflonds ene aanzienlijke vermeerdering zijner jaarlijkfe wedde, en wijl 'er toen vijf gewone Hoogleraren in de Medicijnen waren, wordt hem d'eerfte openvallende profesfe toegezeid. Bij die gelegenheid, deedt hij den 24 feptember des zei ven jaars ene Redevoering, bewerende het' gebruik van werktuigkundige Redene* r'uige. ii\ de Geneeskonst r
r
'60ERIIAAVE. (HERMANNUS)
^
Onze B O E R H A A V E hadt nu omtrent negen jaren/ónder den tijtel van Lector of Foorlezer den post van 'Hoogleraar vervuld** ^va: neer door het overlijden van den geleerden HoTT02V(iq profesfie der G w ^ e n KruidkonH, hem van zeivs 'ten ^tófe gevallen is den. 18 "februarij '1709- 'Den -20; maart lifer volgende, hieldt hij'zijne intreê-rede; waar in-'hij •beweerde-"; de ligte eenvoudigheid der gezuiverde Geneeskunst. De Akademie verheugde zig toen met volmaakte vreugde,-dat ze BoERriAVii,^ in,welken ze een 'anderen HIPPOCRATES der wereld gefchónken 'zag, door zulke aangename banden aan-zig verknop vondt. De fleriijke Akademifche'tuin' begost óok ónder haren meuwen Opziener, vrolijker gelaat te vertonen, en 'blijer *fè groenen,-dan ooit te voren; ja zig ene aankweking^të'beiöven, die alle voorgaande, hoe treffelijk óok, verre overtreffen zoude. En zeker niet 'te vergeefs, wijl 'er geen jaar 'voörbli gegaan"is-, waar'in ze niet met nieuwen voorraad-vak uitheems groen, 'of liever -met rijken buit, van Oosten Wt'sli bijeen gebragt, hare kruin opheffende, zo 'verre in YijMóïh en overvloed, onder BOERHAAVES zorge alleen is aangegroeid-*, Hat 'het verdubbeld 'getal-van planten en "gewasfen<, verdubbeling van ruimte en "plaats'vereischt'hebben. Beide deze ^bedieningen met groten lof bekledende-, £ag men in '1714-,-'op "zijne fchouders'gefchoveh, 'al den 'last 'en de moeilijkheden, waar mede het hoogite eerambt xfer ïfogèrfchol'e/omringd 'is. De kloekmoedigheid, ^egtvaardighefd-j, godsdienftigheid,'en'alle'de deugden, die in ene verhevene ziele plaats vinden, 'waar mede hij dit gewigtig en "aanzienlijk ambt,heeft waargenomen, zijn zo vele getuigen-, -dat 'ö'g'zb hoge waardigheid BOERHAAVE zo zeer niet geëerd-heeft, %'is -slj wel luister van 'hein 'heeft' ontvangen. Grootlijks wierdt de Geneeskonst in dat zelvde jaar 'nog "bh* öerfchraagd, 'wannéér tyem op den 8 augustus 'opgedragen wierdt, om zijne Leerlingen, in plaatzè van den gisleèr&ri G. B I D L Ó O , i n de'oêffening van de kenst voor'te gaan, 'f wx< maai namelijk ter weke, wordt dé oefering -"dezer 'üeilzt&d :
;
r
,;
9
BOERHAAVE.
(HERMANNUS)
konst, tot ongelooflijk nut der Aitzenijmïnneren, voorgetoond, in.zieken, welke 's lands grootdadige mildheid in het Gasthui» der Akademie, in haren fchoot kweekt, én ter genezing op* neemt. Dat dit'de ziel dezer wetenfchap zij, en de regte leer* wijze van H I P P O C R A T E S , die de kennis door ene gedurige on* der vinding ophoopt, en tot volmaaktheid voert, zal een ieder die geen vreemdeling in dit vak van wetenfchap is, geredelijk moeten toeflemmen. Allen ook die de Medicijnen toen ter tijd aan Letjdens Hogefchool beoeffenden, roemen uit enen monde,'den groten aanwas, die de Geneeskunde ook in dezen dele genomen heefc, door het uitmuntende paar Ambtgenoten BOERH A A V E en OOSTERDYIC, altoosduren.de wonderen ener gelukkige konstoefFening. In het volgende jaar 1715, leide deze uitmuntende man het opperbewind der Akademie plegtig nedet, met ene Redevoering , over het verkrijgen van vaste en zekere gronden der Natuurkunde. Hier pleit hij fterk tegens die Wijsgeren van alle eeuwen, die niet geduldig genoeg, om door ene langzame naarvovCchlng, met konstproeven de Natuur uit hare eigene kentekenen te doorgronden, en zeer hoog gevoelende van de doordringendheid hunnes ver nufts, liever met dat zelve, omtrent de Natuurkunde, wilden raad leven, en in den winkel van eigen fcherpzinnigheden, hoofd- en grondbeginzel aller zakeii fmeden, dan ene edelmoedige en openhartige belijdenis hunner onwetendheid Haken. A l wat de pudheid, al wat de later tijden, in dit foort van Wijsbegeerte, niet gevestigd op zekere ondervinding, ten toppe vijzelt, zinkt weg in deze redevoering , en verdwijnt bij de oneindigheid van het Opperwezen, uit het .allerminfte haairtje zelv' doorblinkende; betogende hier yerder op onwrikbare gronden, met kragt van heldere be* wijsrederen : dat de beginzels aller zaken voor ons te enemaal verbot* gen zijn, cn dat alleen door waarneming der zinnen, die eigenJchappen derzelve veiflaan worden, die door ondervinding zijn teleren* In dat zelvde jaar 1715 , heeft de Akademie der Wetenfchap* gen in Frankrijk, den' Heic BOEPJ-IAAVE door een epen eer brief, vnon
BOERHAAVE.
(HERMANNUS)
217
Vriendelijk aangezogt, om zijne fchrandere ontdekkingen in de Natuur- en Kruidkonst, door briefwisfeiing a.m haar mede (e delen; en wanneer nu de Graav M A R S I G L I , in 1718, der wereld verfcheiden was, is hij tot opvolger van dien groten jnaarvorfcher der Nature' gekozen, en met de waardigheid van uitheems Medelid,'in deze aanzienlijke, vergadering van edele verflanden ingelijfd. Ruim twee jaren later in 1720, name. lijk, heeft de Ko?iinglijke Maatfchappij te Londen, aan 's mans gadeloze verdienden dergelijk ene eere opgedragen. In 1718'overleedt de vermaarde L E M O R T , Hoogleraar in de Genees- en Scheikonst, en wieidtdoor B O E R H A A V E opgevolgd; ten. einde hij die konst, reeds te voren door hem zo glad befchaafd, nog veel fraijer zou polijsten, en dezen magügen ileutel der Nature", dezen getrouwen tolk van hare wonderen, allen roest affchuren. Zijne nieuwe bediening aanvaardde hij > detf~2i feptember, met ene welgepaste redevoering, over de Scheikunde hare dwalingen uitzuiverende* Deze ftoffe te voren overladen met woorden van barsfe fehorhefd, meer met roet bekrozen dan de oven van V U L K A A N zelv', en dus als buiten het bereik der welsprekendheid^ ja der geleerdheid geplaatst, heeft hij nogthans door overaardige fchranderheid, en lierTeüjk® bevalligheid van tale, en zaken, zo aangenaam verhandeld, dat men niets vrolijker ter genoegte, en teffens trerlijker ter waardigheid vinden kan., Den 22 feptember I72r, deedt hij ene lijkreden over zijnen Ambtgenoot, en voorerefièlijkcn Geneesraad, B E R N A R D ALBIJNTUS. Zig geheel aan al deze grote en zware posten overgevende 'zijner gezondheid niet onagtzaam maar kwistig, en zig te zeer op de ijzerharde kragten zijnes lighaams verlatende, werdt hij, omtrent midden in augustus 1722'van een gruwzame en zeer langfiepende ziekte overvallen, welke hem vijf gehele maan» den, op zijn bedde genageld hieldt, en hem afgrijzclijke folteringen deedt ondervinden;, veroirzaakt zoals hij.zelve ineen zijner Akademifche Redevoeringen verhaalt, „ doordien de togtgaten van zijn lighaam, door de Hoving van het bedde verwijderd,, voor do ochtend koude en bet zeer doordrinw
?J
•O 5
* send
B'ÖEllHAAVE. (ÏIEÏIMANNÜS) -„ gend dauwvogt bloot Hellende, hij daar door-, zijn "lèvëhf bijna Verloren hadt, begaande dus aan zig zei ven onaeht, z:aam dat gene,-'waar voor hij anderen trouwhartig waarTchuwde, zig zorgvuldig te wagten. Waar op.als met uic„ gezogte martelingen van jigt afgepijnd, hij eindlijk geheel „-als-ontfloopt lag, zo dat hij' nauwlijks enig gevoel, ten yy minflen enige beweging, aan zijne onder (ie leien meer ovcrig hadt.'* Te midden nu de onmenfchelijke pijnen, die '•aiagt en dag zonder enige verpozing aanhielden, hadt hij, volgens eigen vcihaai aan deszeivs hartvriend den beroemden A L B . S C H U L T E N S , geen beter middel gevonden om die te lenigen, dan door, met ingefpannen gedagten, te doorlopen eh •te herzamelen in zijn geheugen, at wat hij ooit gelezen liadt»; en dat hij door deze gruwzame jigt op de folterbank gelei tv zig zei ven van binnen een oéftenfchoöl opende, oin deze martelingen als door den zang der Aiufeu, in fiaap te fu?fcn. Deze wrede kwale, die, te gelijk met ene andere, in welke foijdoor dezelve overdadige werkzaamheid, 1111727, wierdt ingewikkeld, op hem met vernieuwden aanval in 17*24. dreigde 'to zuilen woeden; 'noodzaakte hem, het Hcogleraarsainbt der •Kruid- en Seheikonst neder te leggen. Deze cntilaMng 'vafi zijn' dienst, 'gepaard 'met alle verfchuldigde tekenen van eer en achting, verzelde hij met ene Redevoering, den ^8, april des zeiven jaars uitgefproken, In deze, zelv* een gezigte vari zijn leven en bedüjf gevende, heeft hij de deftigheid zo melt aardigheid getemperd, dat hij den lezer met een altoos vers vermaak, of liever rüet'de'verwondering van een' on vergelijklijken geest, lirele. -Maar alle voorgaande Redevoeringen worden als door eeh -duistere wolk verborgen, door de laaffte, de Eer dés Geneesmeesters Jlavernij, genaamd. Met deze den Akadcmifchen fcepter ten tweedenmale nederleggende, overtreft hij zig zei ven. Daar ziet men enen man geflegen ter hoogfie tinne van wetenfehap en ondervinding , die het den allerkragtigiien, en door Moeke naarstigheid gefterkten verftanden, gegeven Is te berer** ken, van boven uit de hoge kruinpunt van wis- natuur-éh v
:
5J
BOERHAAVE. (HERMANNUS)
•21-0
geneeshtfidige Wijsheid, met den wereldwijzen SOCRATES uït* loepen, en onwrikbaar ftaven: Niets, Niets wetenwe arme menschjes i Niets is het, dat zelvs d'allerervarenfte, in het verdrijven van ziekten en ongemakken kunnen uitwerken?, "d* Allervolmaakte konst, is nauwlijks de kamenier der Nature 1 D e ware en hoogde eer van een Geneesmeester is, z»g zei ven aan de mogende en aliesgenezendc kragt derzei ve, ten gedierjlig Jlaafje over te geven. ' In den jare 1707, gaf hij zijne Onderwijzingen in de Geneer iotisty in '£ licht; welke viermalen bij het leven van den Hoogleraar zijn herdrukt,.„en tot een volledig lighaam uitgedegcu. Grootmeesters in de konst, verwonderen zig over de verheven kragt van een' oveifijn genepen' geest, waar door hij ene zeer.wijd uitgebreide wetenfchap door de wetten, en het licht -vxtn keurige orde, zo geregeld en verhelderd heeft, dat 'ei* -.nooit iets hefchaafder zal konnen uitkomen; zij verwonderen ,zig over de beknoptheid, zo vol van Jaagt, en merg, zo bondig ineen gedrongen, dat 'er meteen woord buiten zijnplaats of buiten zonderlingen nadruk gebruikt zij. In den jare 1708^ volgde op dit befpiegelende gedeelte der konst, het ojjfejienae, -behelzende Beknopte Stellingen om den aart en genezing der Ziekten te leren kennen. De voortreflijèheden, die in zijne GndenAjzingen uitblinken, dralen nog veel heldersr uitdozen arbeid door;- want al wat-'er uitnemend,. uitgepuurd, wel beklonken, door rijpe ondervinding gemeukt, in HJPPOCRAT.ES te landen is, is hier met een Hippocratijchen dijl zo net verklaard, en bijeen gefchikt, 'dat kenners der konst getuigen, dat 'er Tdets beknopter, en teffens mergrijker in de geleerds wereld i> •gefchreven. Men weet, dat de beroemde Keizerlijke.Lijfartz V A N S W I E T E N , dit kon stju weel., tot een grondzuil heeft gebruikt, om zijnen keurigen lalijnfen Conmientarius over den aait <en geneeswijze der ziekten op te fiigtcn. Aan deze korte Jlellingch. -van B O E R H A A V E , is het boeksken over den tcèftel d:r Geneeskundigen, en het voorfchrift der Geneesmiddelen, zeer nauw VÖÏknogt; het is uitgegeven in 1719^ en herdrukt in 1727. I n 1310, gaf .hij, om zijne bediening in -de KruidkQuit te 29
**ö
'fcOERHAAVE. (HERMANNUS)
fccn, in het licht, zijne eerfte Lijste van Planten, die in tied Aksdemieurin gevonden wieiden, wanneer hij tot die profesfie Trerdt aangefteld; en hier op'volgde in 1720 een fti^ie Lf/V£, in twee delen onderfcheiden, en met zeer fraije-afbeeldingen opgehelderd. De'Kriiidminnaars Honden toen verbaasd, dat de voorraad van uirgele.iene Planten in de Akademietuin binnen zo kort- een tijd verdubbeld was , ja dat, door EOERHAAVES zorge, hare rijkdommen zo toegenomen waren, dat ze boven alle openbare hoven, het hoofd mogt opheffen , ziende binnen haren muwen omtrek, en 'perken, al wac Ewopa Ajla Afrika en Amerika, bezienswaardig uitlevert. 9
9
ïn het jaar 1732, kwam dat overdoorlugtige werk de Beginzelen der Seheikonst, in 't licht. -Gedenkteken, duurzamer dan aller Koningen en Vorflen pragtïge eernaalden! Gedenkteken, door natuur, en konst met eigen, handen voor B O E R H A A V E cpgerigt. Tot de 'Seheikonst behoien nog de Waarnemingen ever het Kwikzilver, in 1734 door hem gezonden aan de Ko* minglijke Engclfe, -en Franje Sociëteiten der Wetenjchappen, en'ia derzei ver werken ingelijfd. Behalvcn de -opgenoemde heeft B O E R H A A V E nog in 1724 in "*t licht gegeven, de hefchrijving van een fchriklijke, en te veren •nooit hefchrevene ziekte, waar door de Baron V A N W A S S E N A A R •Heer van Rofenburg en Admiraal der Repidfdjk, .is weggerukt.' -Nog in het jaar 1728, de hefchrijving van ene andere fchriklijke •en zeer zeldzame ziekte, welker vreeslijk geweld den Marquis van S T . A Ü B A N . gemarteld heeft; en na dat hij tien gehele maanden met een onverwinlijke verdikking geworfteld hadt, onder vele benauwdheden en angften den geest heeft gegeven. Verders nog een' Verhandeling over de Venusziekten, en eindelijk een Brief aan den beroemden RUISCH , waar in hij het gevoelen van M A L P I G H I over de Klieren, dat al voor wederleid gehouden wierdt, met nieuw 'licht en kragt van bewijsredenen bijna weer d'overhand heeft doen bekomen, fterker en gelukkiger omdat gevoelen
BOERHAAVE.
(HERMANNUS)
«21
mn
A O T R I E S VESALIUS in 1725 gedrukt, veiTchuldigd zijn* De voorrede fchildert met een kunftig-penfeei het leven van dezen uitmuntenden herfteller der Snijkonst. In 1731 wierdt de geleerde wereld door zijne bezorging verrijkt, met de heerlijke uitgave van ARET^EUS den Cappadocier, over den oirfprong, tekenen, en genezing der ziekten. Hij bekroonde en floot zijnen arbeid met aan de wereld het onlterfelijk werk van Z W A M M ER* D A M te fchenken, dat wijl het de oneindigheid van den Schep' per, door de wonderen van oneindige wijsheid en almagt, uit de gekorvene dierkens wiskonilig betoogt, de Bijbel: der Nature genoemd is; hier heeft clc vermaarde Hoogleraar GAUBIUST tot nut der geleerde wereld, een fierlijke latijnfe overzetting bij gevoegd. Gelijk 'er niemand arbeidzamer dan B O E R H A A V E geleefd heeft, zo heeft: ook niemand in zijn leven meerder eeie ge* noten. Zijn huis was de tempel van ESCULAAP , en het heiligdom der Geneeskonst waar uit dagelijks Hippocratijche antwoorden gegeven wierden, .tot troost ener on tal lijke menigte, uit alle oorden'en rijken famenvloeiende. Niemand kwam "daar, of hij wierdt aanftonds door \s Mans gul en achtbaar wezen verkwikt, en door de Heffelijkheid ener welbefpraakte tong, van de "Ouden in SOCRATES en N E S T O R , ZO hoog geroemd, als dan met frisfen geur ener voorfpoedige genezing aangeblazen. Ontelbaar zijn de raad vragingen geweest, door brieven aan hem gedaan van Koningen, Prinfen en andere aanzienlijke perfonaadjen; ja gantfe vlagen van brieven , wierden hem van rondsomme als een fneeuwjagt toegezonden. Het zal dus niemand mijner lezeren verwonderen, dat Vorflen, die zig in Holland bevonden, hem aan zijn huis kwamen begroeten. In 1715 lei de Rusjïfen Monarch Czaar P E T E R A L E X O W I T Z , in eigen perfoon een bezoek bij hem af; om, den nagt op zijn jagt in de graft voor d'Akademie doorgebragt hebbende, 's morgens van vijf tot zeven uren, deszeivs natuurwonderen met arendsogen te befchouwen, en over dezelve geleerdelijk met hem te redekavelen; het zelvde deedt ook de Hertog V A N L O T T S R I E S E N , naderhand Groot-Hertog van Toskanen* r
Zon-
BOERHAAVE.
(HERMANNUS)
Zonder grootfpraak kan men verzekeren, dat nooit mogelijê iemand van burger/land tot die" hoogte van algemene achting gerezen zij, tot welke, zo de verwondering als d'eerbied van allen onzen B O E R H A A V E heeft opgeheven. Gantfe drommen van uitgelezene jongelingen , kwamen uit alle oorden van Europa op den klank van %o groot enen naam, opdagen; ja sik der drie beroepen die hij waarnam, trok een troep, die fcwam en ging, en zich alle jaar vernieuwden. Zij die van Leijden gekomen waren, gingen zijn naam en roem in hunne landen verbreiden, en zonden, of liever drongen anderen derwaarts, en de volgende overtroffen de voorgaanden dikwilsin getal. O welk een brand! welk een liefde! die in zijne leerlingen, gretig naar-alle voortreffelijke wetenfehappen, aan zijnen gadelozen mond gefnoerd, en over zijne gadeloze wijsheid opgetogen, wierdt ingeboezemd. Lang heeft B O E R H A A V E den ongehuwden flaat voor den gehuwden verkozen; naar de oude en loffelijke wijze der Bata* vieren, niet eer zijne gedarten op een egtgenote zettende voor dat hij zijn fortuin geankerd zag. Deze trof hij naar zijn wensch op zijn 42(10 jaar* in M A R I A D R O L E K V E A U X , begaafd met alle beminnelijke hoedanigheden van ziel en lighaam, enige dogter van A B R A H A M D R O L E N V E A U X , Vroedfchap te Leijden en M A R I A D E QUINIS , een fpiegel van deugdzame vrouwen, die haar man deze enige fpruite op den 6 maart 1686 bade gebaard, en naderhand met geen meerder kinderen wierdt begunfligd. B O E R H A A V E huwde met zijne M A R I A den 17 feptember 1710. Met deze uitmuntende vrouw heeft hij 28 jaren gelukkig geleeft, en daar bij vier kinderen verwekt, waar van de eerstgeborene, J O H A N N A M A R I A , 'die den 19 maart 1712 ter wereld kwam, alleen hare ouders heeft overleeft: zij bezat een uitmuntend karakter, „ en heeft nooit voor wat5, groots aangezien, d'enige erfgename te zijn van ene rijke „ nalatenfchap, maar het als den grondflag en de vervulling van haar geluk befehouwt, dq deugd en godsvrugt van ha? „ ren vader geêïft te hebben. * J3
5
Omtrent, midde.n in 't jaar 1.737, zag.men het voorfpel der;
fiÖERHAAVE.. (HERMANNUS)
tóg.
'•faalde kwalc van dezen uitmuntenden M a n , wanneer hij ene langzaam aanwasfende moeilijkheid van bezwaarde ademhaling begost te voelen; hier kwamen bij in 't jaar 1738, ongewone kloppingen der flagaderen, aan den regter kant van den hals, met zeer ongeregelde fchietingen in de flagaders, tc vorert nooit gemerkt. Dit overwegende, geloofde hij, dat tusfen het hart en de longen, .blöaJRrcmmingcn de dierlijke beweging hinderende, met verwijding- der, vaten,, aangroeiden. Hoe het 'er mede gelegen mag zijn geweest, zekér is het dat hl] ichiiklijkc pijnen in zijne jongde ziekte, heeft geleden, doch even waaragtig is"het, dat zijn moed hier door niet zo laag zonk en ter neergeflagen "wierdt, of hij veihefte zig hoe langer hoe meer boven dezelve; want hoe meer hij onder den bijna ondraaglijken last zijner fmerten geprangd wierdt, hoe meer hij zig zeivs met verhevenen gemcede opbeurde, en in aanbiddingen ten hemel opReeg, om de vaderlijke hand GODS tcv kusfen, zijne bedrukte, huis vrouwe en familie te troosten , en door ene Rille en onbenevelde, gemoedsgefta!te, den ontroerden geest zijner huisgenoten tc verkwikken. Hoe groot deIchrikkelijkheid zijner fmerten geweest zij, kan men hier uit opmaken, dat zelvs die genen, wicn hij zo lief als hun eigen was, voor B O E R H A A V E godvrugtïge wenfehen uitRorteden, op, dat hij, indien 't met GODS raad beilaan mogt, haast een einde mogt vinden... Op het laatRe van augustus, deedt zig ge* durende enige dagen ene redelijke hoop van herRelüng op; maar die verdween kort daar aan zodanig, dat liefde en gods* vrugt eischte voor 's Mans einde .te bidden; dit Rerk naderende , bleef hem de bezadigde 'helderheid des geestes bij» Ziet men op deze bijna ongelooflijke gerustheid en. meer dan inenfeheiijke zagtmoedigheid, men zou gezegd hebben, dat alle fmerten en benauwdheden waren weggevloden, maar het was Gelove, verwinnaresfe van dezen laatften Rrijd, die dezen wreden vijand ontwapenende, en in triomf voerende, reeds de zalige onfterflijkheid , onder den, laatRen flag des doods., gelukkig aanving. Tot dien heerlijken Raat, en dc erfenis der Heiligen in het licht, wierd de zuivere ziele van HEK-
BOERHAAVE. (HERMANNUS) ingevoerd, op den 23 feptember, zijnde teen 70 jaren dud , min drie maanden en agt dagen. Zijn Hoffelijk overblijfzel wierdt te Leijden in de St.gieters kerk begraven, en aldaar omtrent 24 jaren later, namelijk in feptem* l)er 1762, een grafteken tot vereeuwiging van zijnen onfterfelijken naam opgerigt. Het is zeer eenvoudig, en-beftaat uic een marmeren Lijkbus , gezet op een voetliuk van zwarten Heen, zeer net doch zonder uittekende fieraden; die men 'er san toevoegde zijn zeer eigenaartfg, verbeeldende de vier Le~ ye,ijianden in mannelijke en vrouwelijke" gedaante, ter aanduïdinge dat hij, ter wiens ere dit gedenkteken firekte, in allerlei levensbanden, aan de beide kunnen zijne konst wijdde, en genezing bevorderende hulp toebragt. Op een medailjon vertoont zig zijne beeldtenis in grijzen ouderdom, en onder dezelve 's Mans gewone zinfpreuk: SIMPLEX S I G I L L U M V E R I . ïle% eenvouwdige is *t kenmerk der waarheid: ene fpreuk die hi| altoos voor ogen hadt en opvolgde. Op 't midden des voetfluks leest men: SALUTJFERO JBOERHAVII GENIO S A C R U M . Aan den genezing, beyorderenden geest van B O E R H A A V E toegewijd. Ik zal dit levensverhaal beüuiten, met de karakterfchets van dezen voorbeeldigen Christen en edelen Menfchenvriend op te geven, en hier toe het penfeei te bate nemen, 't welk de grote A L B . SCIIULTEKS in de lijkrede op zijnen vriend heeft gebezigd; ookhebbe ik geen veiliger gids dan dezen weten aan te treilen, en dus van denzei ven in het gantfei beloop dezes belangrijken ar tijkels, gebruik gemaakt. Van lighaamsgeflel was B O E R H A A V E kloek, gezet, welgespierd en ongelooflijk flerk; dit heeft hij van kindsbeen af, door weerzin van alle laffe ledigheid, zo gehard, en tegens den arbeid en de ongemakken der lugt, zo geterkt; dat hij wind, regen, koude, hitte, vermoeidheid, pijnen; om 't even niets achtte. Van een rustige en rijzige getal te deedt hij onder ene eenvoudige gedaante in gang, in houding, in alle beweging, iets groots, iets deftigs, uitllraien. In zijn wezen hadt hij veel gelpenis met den alierwijsten der Grieken, z o door zijnen neus, van boven zagtkens ingezonken, als voor-* H E R M A N BOERHAAVE
4
BOERHAAVE. ( H E R M A N N U S ) '
^
voornamelijk door het uitgedrukte merk van aartige fcherts^ met bezadigde wijsheid fijn getemperd. In zijn levendig ge* aigt, flikkerde ene edele fchranderheid en ilandvastigheld van een geest, niet gewoon zig onder de zaken te bu gen, maar die aan zig te onderwerpen. Dit hadt hij ook met dien groten Wijsgeer gemeen, dat zijn wezen en ogen, de fpiegels van de ziele, noch door blijdfchap te zeer uitgelaten, noch door droefheid en onaangename ontmoetingen te zeer bewoikC wierden. In SOCRATES huisvestte wat flrakker geilrergheid,, gelijk in B O E R H A A V E wat violijker helderheid"; die zelv* de wolkjes, het wezen van anderen betrekkende, kost verdrijven; deze helderheid, een teken van een geruste vrede en kalmte der ziele, is de gczelle en lijfwagt der deugd, zig in de hesitting van zig zcivs vergenoegende. Voorzigtighcid , kioskmoedigheid, regtvaavdlghcid, matigheid, zijn woorden en grootfe klanken, waar mede zig de flervelingen vermaken, en d'een den anderen ten hemel verheffen : te vreden naamlijk met de rlanwgetroïfene fchetfe dezer loilijke deugden, hakenzc nauwhjks naar derzclver levendig en uitgedrukt beeld. Met deze gedagtcn en op dit chdeel, heeft B O E R H A A V E , meer'dan eens geuit, dat hij velen den Chrltlijken godsdienst zag belijden, weinigen op wien het ware merk van den grootten Meester gedrukt rwas, en die hetzelve door him leven ook weder uitdiukten. Meer als eens hoorde men hem onder gemeenzame famenfpraken tusfen goedo vrienden, zeggen: „ dat het eerfi^ gebod van CHRISTUS fcho, ie, van de meesten zijner leerlingen ovei het hoofd wierdt , gezien. Lsert van mij dat ik zagtr,ioedig ben, en ncdrig van „ harten." De chrzstlijke nederigheid naamlijk, die voor GODS oneindigheid zo wegzinkt, dat ze zig zelv' niet het allermin* fte vezelkcn toefchrijve, omhelsde hij enïglijk als de bloem en eer aller dev gelen; en erkende, dat ze niet het weik was van een' edeler aart, maar der genade, niet dan door aanhoudende vurige gebeden te verwerven. Het was daarom, door zijn' ganfehen levensloop, zijne eerfte en aller hei «iglle ?orge, dat hij zig zo ras hij uit zijn bed was opgeflaan, versch ;;:t d^r 1
9
5
;
M0
"BOERHAAVE. ( H E R M A N N U S )
taapV €&i gansch uur aan godvrugtige gebeden, en ovenTen* ki-n gen afgezonderd van allen ,- zelvs van zijne huis vrouwe géheei en al overgaf; en zijne ziele door het licht van da Z'oVme* der Gerechtigheid' verhelderde. En gelijk hij den zij* Tien beleed,- dat hij hier door den lust, en de kragt tot waar* neming van zijne zaken, en het volvoeren van zijne pligten* ontving, zo wilde hij hun dit zelve als het roer, en hst anker enes levens, dat op eene holgaande zee moet dobberen, tfa'noevolen hebben. Dus vertrekt het niet langer tot verwondering, hoe dat BOERHAAVE ZO zeer door wijsheid beroemd Crï een overtrefFelijk voorbeeld van geleerdheid en deugd altijd zo nedrig zo zedig, van zig zei ven gevoeld hebbe; hij naainhjk-die met Gods geest vervuld is, hoe hoger hij tot G O D oprijst, hoe dieper hij in zig zei ven wegzinkt; gelijk in* tegendeelhoe lediger iemand, van Gods geest is, hoe meer ïiij tot alle ijdele verwaandheid, door winóxigs drift opgebte* zen wordt; indien hij of om fchatten van diepe geleerdheid, óf om enige uitniuntender gaven en bekwaamheden, de toe* juiching van allen wegdragc. Het was uit zulk een hart door öodêsgeest geraakt', dat hij d'ik;vi!s inboezemde, hart en mond fa-men temmende, dat men door goedheid der Goddelijke natu< a te meest deelagtig wierd/* Deze goedheid zeker, omhelsde hij als den ivortel van allen üoost en blijdfchap met al zijn jharr, en ademde die' weder u i t d e z e erkende hij voor de enige grootheid der ziele ; voor de ware kloekmoedigheid, die zelvd door geen kwaad te overwinnen, het kwaad door zagtmcedigheid en liefdepligten, of overwinne en dempe, of befchame:' door dit zelvde edele beginzel, hadt hij zijn toorn 20 getemd,- dat hij fcheen niet vertoornd te kunnen worden. Zijn' hartvriend SCHÜLTF.US vroeg hem op zekeren tijd, mei verwondering dikwils dat onbeweegd , en onverwlnnebjk zagtbloedige, zelvs in norstge ontmoetingen, gemerkt hebbende, of hij wel kost vertoornd worden? of, door wat konst toch., hij sig boven het bereik van coorn geplaatst hadt? hij antwoordde hier op zeer openhartig, dat hij van natuur wel wat föb]yl;§i iri li&l geraakt Was', doch dat men door bidden, en f
r
y
y
:
B O E R H A A V E . (HERMANNUS) daaglijks overdenken, dezen vijand, boven alle anderen verfchrïklijk, niet alleen kost breidelen, maar zelvs ten enemaal te onderbrengen. Wie ziet hier niet een waarlijk grote ziel niet alleen boven alle zaken, maar ook b wen zig ^eive geilegen? wien blijkt nu niet, van welke fchone wortels B O E R H A A VE'S deugden zijn voortgefproten, en tot alle pligten van zijn bijzonder en openbaar leven, met flandvastige evenredighqid en gezetheid, zig uitgebreid hebben. 5
Laat ons nu tot enige bijzonderheden en karaktertrekken van dezen deugdzamen Menfchenvriend overgaan. Alles met een regt oog afmetende, kost hem het glanslige der fchijngoederen niet bekoren. Niets te begeren, in het tegenwoordige te berusten, met zijn lot vergenoegd te zijn, achtte hij eerz koningrijk en waie ferm en. Een fpiegel van fpaarzaamheid, zuinigheid, ingetogenheid, toonde hij dat de rijkdommen ds eeuw niet bedorven hebben, maar dat weke zielen de rijkdommen met zig zelvs bederven, en die tot ftaving van ijdel* hckl, verwaandheid en weelde, als verweken. In droefheid en vrolijkheid , even gelaten , heeft hij met? enen tr.d, een wezen, alles aangezien, ontvangen, doorwan» deld. Dankbaar tot overmate tee, was hem niets aangenamer, dan die genen aan welken hij verpligt was, in alle gelegenheden te roemen; en de dicnüQn en weldaden hem bewezen ^ met woeker weder te geven. Zijnen viienden dede hij zo dienst, dat ze nooit of lang daar na, en, zo 't geviel, van andeien gewaar wierden, hoe veel zij hem verpligt waren. Nooit gaf de aarde, nooit zal ze opregter, vaster, teuerer vriend geven. Hij was onvatbaar voor alle wraakzugt, in zo verre, dat hij he{: ongelijk hem aangedaan, door wejdaden wreekte: ja zelv' behouden heeft dis genen, 'die hem hebben willen be* derven. Mededeelzaam en mild was hij tegens de armen: nog* thans niet onder trompet of uitroeper. De bewustheid van wel te deen, oirdeeldc hij het fchoonfte en heeriijkile toneel voor de deugd. Een houder van het; fcrakke regt, week hij IVÏÜ'TCÏ daar van
zzti
BOERHAAVE. (HERMANNUS}
af*, noch leede ook iemand, met welken hij te doen hadt,! nem ai ie aanneming van perfonen.. Geen Koning zelv, of hec durend wezen eens dwingeiands , zoude het onbeweeglijk llcikc zijns- gemoeds hebben kunnen fchuuden. Niemands waardigheid nogthans wicidt door hem in 't allerminfte gekreukt. Wonder ervaren was hij, den aart en het levensgedrag det inenfchen met een gelaatkundig oog uit hun wezens in te zien, cn te doorpeilen. Volkomen zuiver, van argwaan, fchikte hij openhartig alles in dc beste plooi, of verfchoonde heG genegen* Niemand zo vaardig, getrouw, vreedzaam, in raadgevingen, en meer bekwaam om de eendragt te bewaien en te hciiielien. Van zijne eigene zaken of fchriften'fprak hij nooit iets van zelv; daar over gevraagd, antwoordde hij zo, dat hec klaar bleek, dat hij niet zijn lof, maar het nut des vragers zegte* Kiemand bakte hij ooit, maar mild en verheugd inden lof van srndeien, febeen het als of hij dien zelv" genoot. Zijne be* knibbelaars droeg hij zo zagtmoedig, dat zo 'er ie:s leriiks in hun was, hij dat zelvde prees, den dimmer kant voorbijgaande, oft ook wel bedekkende. Scheldwoordtjes van lasteraars, vergeleek lv] bij fprankcls, die ras uitgaan, ten zij men ze epbiaze. Vrij dikwils getergd door wangunüMge gefchriften, heeft hij nooit iets wceigefchreven, oirdelende dat men der Waarheid dus groter dienst doet; immers dat de Nijd door de geneesmiddelen zelvs gefard en aangehitst wordt; dat dé Dom* leid buiten de grenzen" der geleerdheid geplaatst is; dat de onwetendheid, zonder domheid, zig zelve kan genezen zoze wil onderzoeken, en liever door zig zelv, daarze kan, dan door anderen, uit dwalingen wil geied worden. Hij hield nogthans veel van de fpreuk van H O R A T I U S : y
—. Een fchersfend woord gejprêken op zijn t'jd Beflist veel fchieiijker doorgaands een' zwaarsn Jïrijd> V>m 't aikrsrnfjgjle. Van
B O E R l i A A v E . (HERMANNUS)
229
Tan nature, naamlijk, zelv' oen geestig en fchrandev fdhers•fer, bezat hij dat overaardig foort van boerterij, .gevuld m<% /leftigfuid, doormengd met lieflijke zagtheid, het wclk/de Oti&> Jieii zo zeer in SOCRATES geroemd heeft. Hier mede befpreng* «de hij niet alleen zijn .boert, vol befchaafde fnedigheid en .-aaxv bigbeden; maar op een aangename wijze zelvs zijnernftige-zin* uiringen. Zijn ftijl van fpreken en fchrijven, was -doorreen veiwondeilijke menging van overvloedig en -beknopt, getemperd. Daar is 'er, die met vele woorden niets zeggen; -daar is 'er, die iets zeggende, dat zelve in een ilroom van woorden doen wegzinken; daar is 'er, die met wdnig woorden .veel zeggen, maar op een duistere wijze: B O E R H A A V E fpaar* :zaam in woorden, doet overal diepe en vrugtbare zinnen .hei» ..der uitblinken. Geene wetenfehap nam 'hij bij der "hand, en hij namze alk :hij der hand, die hij niet, vatbaar voor alle, door en door Ie» grepen heeft, door een overforsfe kragt van geest, ;aanflon3s -den weg, dien men betreden moet, doorziende,, en:met-ewe® vurige drift den zeiven doorfiaande. Niemand hoorde 'hem^ •niemand zag hem, of hij betaalde den tol, die grootheid van geest, en uitmuntend vernuft,' van zelv' verwerven. Ieder JConftenaar hoe fchrandcr ook, erkende hem meer ervaren vernuftiger in zijn konst, dan hij zelve. De -morgen- en avonduren, Jieeft hij 'zijne 'bijzondere fetter** ©effeningen fcandvastig gewijd; de •middelftonden gaf "hij ten dienile van 't gemeen. Na gedanen arbeid-oefFende hij zig m. 't 'paardrijden. Vermoeid., verfriste hij zig door lieflijk fnarenaccoord., zijnde een overgroot liefhebber der -muüjk; de Guitarre behandelde hij kcnflig, een fpeeltuig zeer gunftfg geföiikÊ om de ernflige, en zelvs treurige bezigheden, daar hij mede .overladen was, op te volgen, maar dat tevens ene -zekers zagtheid van ziel onderhielt, welke lieden, aan die foorten wan bezigheden overgegeven., .-niet altoos hebben., ?en TOQKCI niet altoos .behouden. Voornaamlijk Idhepte 'ihij :adem, ce». fcheen eerst -regt ie lieven, ja te 'beeiTchen,, ••(n:zijn:zeer;^aw gename lustplaats, walker niimenorntrëkj^m-^n^aradpikx 1
s
23Q
ISOEST. (ÏILIP)
natuur- en • geneeskunde veranderd hadt; daar in verzamelende, alle uitheemfe Planten en Gewasfen, die onder de IKla-dfe lucht groeijen kunnen. Daar afgezonderd van alle gewoel en beflommering , fmaakte ckez' Christen - Held de zoetigheden van de eerde onnozelheid; en, genoot den voorfmaak der wellusten van 't Eemelsch Paradijs. A . S C H U L T E N S , On-tó m obitum BOERHAVIT. A . H A L L E R I , Biblioth. Anatom, Tom. I. p. 75Ö-76I. ^ ^ j / ; . Chirurg. Tom. I. p. 583-585. Bibiioth. Botp. 96, 97- Cata/. ifr'W. B U N A V . Tom. I. Vol. I L p. 1(554- G. S A X I , CHOTJ. Pars V . p. 433, 650. J A C . G E O R G . D E CnAUEEPié, Nouv. Diction. Tom. I I . p. 337-352* Levensb. van enige voorn. Mannen en Vrouwen, II.D.bl. 134-160. BjÖFJSSSïaiiL, Reizen, V . D . bi. 349. 393. 397, 398. BOEST (FILIP), een geboren Brabander uit het fiedeken Helmont, is geweest Pastoor en Kanunnik te Deventer, in den tijd dat de vervolgingen tegens de Onroornfen op het bloedigfte aan 't woeden waren. Ka het overgaan van Overijsfel aan der Staten zijde, vertrok hij naar zijn vaderftad, en beiTeedde zij* nzïi verderen leeftijd, met welvloeijende leerredenen voor zijne medeburgers te doen. Ook heeft hij uitgegeven en in *s Hertogenbosch doen drukken: Libellus Precum,firnPrecationes Christiana pro impeimndafide,fpe £5? charitate christiana. Inde voorreden hier van meldt hij, dat hij gedurende een lango reeks van jaren G O D en de Kerk heeft ten dienst geftaan, met den volke zo in 't latijn als nederduits Gods woord van den kanlei te verkondigen, in -Leuven, Antwerpen, Mechelen, Zut* phen, Deventer en Kampen. De inhoud van 't werk zelve, verfhekt ten duidelijken blijke, dat de Sehrijver een aileron* verdraagzaamst mensch en vervolgziek Geestelijke is geweest, die in plaats van gebruik te maken van de zagtmoedige Iesfen des Euangeliums, hadt het aan hem geftaan, gaarne vuur en zwaard zou te bate genomen hebben, om alle die genen welke hij ketters noemde, met wortel en tak uit te roeijen en te verdelgen. — - F . S W E E R T I I , Athm. Belg. J . R E V I I , ïliji\>Daveiitr~ XCE-
JBOETIUS. (EPO) BOETIUS
(EPO),
jBOETZELA&Il. ( V A K )
geboren in
1529
;te
Roodhuifum, -,mn
,<Üorp in Friesland; wierdt na het eerfie fchoolond.e.rwijs, .naar Heulen gezonden, .ten einde verder in de Iatijnfe-, griekfe-cen Jiebreeuwfe talen, benevens andere wetcnfchappen ondgrw^ zen te worden. Hij was fchrander en ijverig, en maakte d\j$ rgoede voortgangen in zijne aangevangen fludien, :zo dat ibij ifpoedig tot Meester in de wijsbegeerte wierdt bevorderd.; -waar 31a hij het ambt van Leraar in die wetenfchap te Zwolleftsgft hek leed; van daar trok hij naar Leuven, alwaar ;hij in t.oppj> baar lesfen over HOMERUS en HESJODUS gaf; zedert .wierdt ihij tot Hoogleraar te Nlzza uvSavAjen aangeileld, en ;niet feg daar na in die zelvde waardigheid te .Parijs geroepen; J;fer oeffende hij zig ook in de legisgeleerdheid, en .vervolgens Ji^g in re kerkelijke gefchiedenisfen. In 1560, wierdt hij .tot 'Doktor in de .regten gepromoveerd, waar na hij Lmven weqr ;ging opzoeken, daar e.ugen tijd lei aarde, en wierdt vervolgens ar.n ,de .nieuw opgerigte Akademie te Douai be oepen., alwaar ?hïj jia 37 jaren de regten aan de iluderende 'jeugd te ; heb ben JOÜcdenvezen , op den 15 november, in den .ouderdom >v;aii 70 jaien is overleden. Het volgende grsffchrift. heqft merj. ^volgens zijne begeerte, op de zark die zijn graf bedekce^ ge* ibeite«d: B O E T H Q . CORPUS QUISSCIT I-ÏIC, EPOIMIS ANT-MAM RE$-,?ICE , o TF.SU , HENTGNTTAR. .BOCTIUS ligjuiam rust hier gede?éder ziele van E P O , 6 JESUS, gunftelijk* E P O is gehuwd geweekt .met M A R I * K A B E L J A A U , ^m"Xpef$% 'geboortig, en heeft bij haar. 12 kinderen geteeld, waar vmi :bem % overleefd hebben. JBOÖTIUS uieidt i n zijn itijd -VOQS? «een geleeid man gehouden,, en zo wel ervaren in .de regtsge* •Ieerdhed , als wijsbegeerte en kcr-l'.elijkegefchiedcnisfen, fideel 'heeft hij gcfchievenals onder anderen.: 'SeiMntiz Ilcmericci* Lov. 1 5 5 5 . De Ro mnce perfeBceque Jurisprudential frü$ib&s ,-gc? ,mtinis. ,1568,0 Aitqutaiim .Ecclefiasticarum Syntagmata. J578, :
J
r
:
:
i? K
:
BÖETZELAAR ( V A F ) , is de naam ,van ^een oud <ej? %on$> rfideliik ^gellagt, dat eigentlijk zijnen oirfprong 'ijl ;het hertogdQni ;
BOETZELAAR. ( D A N I E L V A K )
Kleef heeft genomen, daar nog het dorp en huis ten Boetzelaat in wezen is, en alwaar deze Heren al in de elfde eeuw in groot aanzien waren. Vervolgens heefc zig dit geflagt mede verfpreid in Gelderland, het Stigt van Utrecht, en inzonderheid in Holland, in welkers Ridderfchap enige van die Heren van tijd tot tijd zijn bdchYCven geworden, en nog hedendaags in die hoedanigheid leden van Hollands Staatsvergadering zijn geweest, tpi op de jongde revolutie van 1795. Het aanzien, dat zij daar verworven hebben kan niemand verwonderen, wanneer men in aanmeiking neemt, dat zij het land met goed en bloed hebben ten diende gedaan. Zij trokken niet alleen met de Graven van Holland te velde, woonden velddagen en belegeringen bij, maar hebben vooral in de hervorming van den godsdienst zig dapperlijk tegens de Spaanfe geweldenarijen aangekant, zig met den lieer V A N BRED E R O D E , en overige Edelen des lands verbonden, en het bekende verzoekfehrift der Geuzen getekend, en aan de Hertoginnc V A N P A K M A , Gouvernante der Nederlanden overgelevert: waar over als naderhand onder het wrede 'bellier van den Landvoogd A L V A , de meeste Edelen de vlugt moesten nemen, wilden zij niet op het moordfchavot derven, waren de Heren V A N EÜETZJILAAR mede genoodzaakt hunne altaren en haarddeden te verlaten, zo dat enige van hen buiten hun vaderland, zonder goederen, die alle verbeurd verklaard wierden, moesten zwerven, en, alles-' \ oor den godsdienst, de vrijheid en het vaderland, opofferende, bij den vreemden ene toevlugt zoeken. Zie T
over dit gedagt onder anderen, J. L E C A R P E N T I E R , Hijlolre geneed, des Païs-Bas, Part. III. pag. 767. 835. 910. Ook, een uitvoerig gedagt-register daar van bij A . F E R W E R D A , NederL .Ceflagt-, Stam- en IVahenloek. I. D. druk van 1785. Als mede bij J. K O K , Vaderl. Woordenb. VII. D . bl. 635-652. B O E T Z E L A / A R (DANIEL V A N ) , was de zoon van W E S S E L , en broeder van Fnops, O T T O en R U T G E R , die volgen. Hij verkreeg de heerlijkheden van Merwede en Mocrkerke door uiterften .wille van M A R G A R E T A V A N F R A L T , weduwe van den
B O E T Z E L A A R . (FLORI3 V A N )
( O T T O VAN)
233
Here van Heukelom, G E R O T V A N A R K E L . Een tekenaar van het Verbond der Edelen zijnde, werdt hij om die reden, en om dat hij z^g fieri: gemengd hadt iq' de nieuwe preke, bij vonnis van A L V A gebannen, en zijn goed verbeurd verklaard. In zijn vadedtad wedergekeerd zijnde, was hij, enige jaren later, tegenwoordig op de begraafnisfe van W I L L E M D E N I; en ftieif in 't jaar 1591. - ~ — * J . L E CARPENTIER , Hifi. Geneal Part. III. p.. 910. P. B O R , XVIII. B . bl. 57. S. V A N L E E U W E N , Bat. ill. bl. 768. M A R C U S , Sent. van A L V A , bl. 131. 1-4, W A G . , Vad. Ilijh V I . D . bl. 126. J . W . T E W A T E R , Vtrh. éer Ed. II. D. bl. 240. B O E T Z E L A A R ( F L O R I S VAN),
mede een zoon van W E S -
, Heer van Langcrak, is door A L V A gebannen, na dat hij uit Utrecht, daar men hem zogt te knippen, gevlugt was. Behal ven het ondertekenen van t Verbond, de overleveringe van t S;neekfchrift en het bijwonen der Vergaderinge te Si. Tmijen, waar toe de Hollandje Edelen hem afgezonden hadden; wordt hem daar te boven bij het vonnis van A L V A ten laste gelegd, dat hij in zijne heerlijkheid Langerdk, de veroirdeelde kctterije invoerde, den ouden P.ocivfen Godsdienst vernietigde, en tot zulk einde, enige Predikanten, zo Mennoniten als Calvijnfen, derwaarts ontboodt: zo dat, zedert een halfjaar, geen misièn gedaan, noch andere gewone godsdienstoeffeningen verrigt wierden. Hij hadt daarenboven toefïemminge gegeven tot het beeldenbreken in de kerke en bij de kruisbroeders te Jsperen, en de gezangboeken ook aldaar helpen fchcuren. Hij overleed t buiten zijn vaderland, voor het jnar 1575; vier zonen nalatende,- verwekt bij zijne huisvrouwcOOILIA V A N F L O D O R P , Vrouwe van Odekerke. — : — S. V A N L E E U W E N , Batav. ill. bl, 874. M A R C Ü S , Sent. van A L V A , bl. 106-109. W A G . , Vad. Bijl. VI. D. bl. 125. 174» B R A N D T , II:ft. der .Reform. I. D, Bijvoegfelen, bl. 54, 55. J . W . T E W A T E R , Verb, der Ea\ II. D . bl. 241, 242. SEL
J
9
tJ
B O E T Z E L A A R ( O T T O V A N ) , ook een zoon vanWEssisL,
en broeder van
DANIEL,
FLORIS 011 R U T G E R ,
weidt door
ALVA
B O E T Z E L A A R . (RUTGER V A N )
befchuldigd, dat hij "t Verhoud hadt ondci tekend, en deel g$ bade in de raadfbgen en befluiten der Edelen te St. Truien, Ook zou hij de Geestelijken van St. Anna, klooster te Asperen voorgefchreven hebben, hoe zij zig-moesten gedragen, en him verboden, enige misfen of andere gewone dienften te doen. Hij hadt de heilige olie op de aarde gegoten, de altaren afgeworpen, de beelden gebroken. Zijne huisvrouw G H Y S E L I N of G Y Z E L S , woonde de predikatiën bij, en zong de pfaimeru Zware misdaden! zij werden, egter, om dezelve uit de ATederlanden gebannen, in wijnmaand 1568, en verbeurden, *t gene hier van toen bijna onaffcheidelijk was, alle hunne goederen. — M A R C U S , Se-.t. van A L V A . W A G . , Fad. Rift* V I . D . bi. i2o~. 174. J . W . T E W A T E R , Verb, der Ed. I E D. bi. 242. B O E T Z E L A A R ( R U T G E R V A N ) , Heer van Lavgcrax* Kamisfe, en na zijn vaders dood, van Asperen, is mede door A L V A gebannen, om c!e zeivde of foortgelijke redenen als zijne broeders D A N I E L , FLORIS en O T T O : in welk lot zijne egtgenote, A G N E S V A N B A I L L E U L , delen moest, om dat 2ij, zedert vier jaren, in geene roomfe kerke geweest was, en haren man verleidde, eerst tot de Mennoniten, wier heimelijke bijëenkomften buiten Antwerpen zij dikwils .bijwoonde,, en .naderhand tot de Calvinisten. Schoon uit het vaderland gebannen, bleef hij evenwel getrouw aan deszeivs belangen. Hij keerde weder, zo ras mogelijk, en tragtte alles, wat hij kon, toe te brengen, tot verkrijginge van vrijheid. Hier toe ftrekte zijne briefwisfeiingmetWTLLE-M-DEN I ; met dit oogmerk heeft hij zig ongetwijfeld naar Engeland begeven, welk rijk hem egter .ontzegd weidt. In Nederland was hij zeer geacht-: men maakte gebruik van hem in de gewigtïgfte zaken. Dit zag men in de vredehandelingen, ten jare 1574 ondernomen:; bij de Unie tusichen Holland en Zeeland, gefloten den 25 april 1576; .en bijzonderlijk ten .tijde van de Utrechtfe Unie. H i j was een der Gemagtigden, die naar Utrecht reisden, om te raadplegen over de voorwaarden en hoofdpunten van 't ver9
B O E T Z E L A A R . (RIJTOER V A N ) hond der verenigïnge, waarvan meer dan een ontwerp aan de hand gegeven was, en 't gene hij vei volgens ondertekende; hoewel zijn naam bij de openlijke afkondïgïnge van 't verbond niet gemeld wordt. In t jaar 1581, onderfchreef hij wegens de Ridderfchap van Holland, de opdragt der hoogfie Overheid aan den Prinfe V A N O R A N J E ; die hem, wiens trouw genoeg beproefd was, de grootfee geheimen ontdekte; waar onder mag geteld worden, 's Ihinüm oogmerk in den handel met den Hertog V A N A N J O U . Nog werdt hij gebruikt ten jare 1584, in de onderhandelingen over de opdragt der Graavlijkheid van Holland en Zeeland, aan den Prinfe, waar van de tiitflag genoeg bekend is. Na dezen tijd vindt men niets van aanbelang nopens R U T G E R V A N B O E T Z E L A A R aangetekend, ,tct op het jaar 1604, wanneer hij overleedt, in den oiiderdorA van 70 jaren, en naliet twee zonen en drie dogiers, gewonnen bij zijne reeds gemelde huisvrouwe. Zijn oud0.2 zoon, W E S S E L , was getrouwd m e t A M E L I A , dogter van EILIPS V A N M A R N T X van St. Aldegonde: wiens nakomelingen tot nu .toe in groten luister zijn. Dit zelvde vindt plaats ten aanzien der aframmelingen van RUTGERS tweeden zoon, G I D E O N , uit wieu de Heren van LANGERAIC afkomen. Deze was een leerling van LTPSJUS, aan wien h i j , in't jaar 1592, een uitmuntende-ï Iatijnfe n brief fchreef, waar in hij z g noemt B O E T Z E L A A R , V A N A S P E R E N , Baron van Langerak, en bengt geeft van zijne aanftaande retze naar Duitsland, Italien en Zwitserland. Hij was enige jaren later, Ambasfadeur van dezen Staat aan het Hof van Frankrijk, en in grote achtinge bij G R O T I U S , die ook briefJ
1
J
?
wisfelinge met hem gehouden heeft. - Sylloge Epifi. a riris. ill. Scrlpiarum, cura P. B U R M A N N I . Tom. I. p. 156* 604^ 605. M A R C U S , Sent. van A L V A . , bh 130, 134-137. E . W A N M E T E R E N , Necl Hifi. III. Boek, bi. 06. B O R , Ned. OorL VII. Boek, bi. 43, 44- I X . B. hl. 140. X I I L B. bh 79. 8J. 87. X V . B.'bh 199* W A G . , Fad. Hid. VI. D . bl, 126. 174. B O X H O R N , op Reigersberg. II. D . bl. 574. J . W . T E W A T E R , , Verbond der Ei. l i D . b l 243-246* -SOET-
«25
BOETZr.LAAR. ( W I S S E L VAN)
B O E T Z E L A A R ( W E S S E L V A N ) , Ileer van Aspersn, zoöfr van R U T G E R en B A R T H A V A N A R K E L van HeuMom, was dö vader der voorgemelde B Q E T Z E L / . ^ N , welken hij gewonnen, liadt bij FRANCOISE V A N P R A E T V A N K O E R K E R K E N , Vrouv/e van Kami Je. Dat hij het Veibond der Edele:: tekende, wordt met ronde woorden in de Hamlijst gezegd. Doch ALVA-, die hem bande, zwijgt hier van. Hij wordt alleenlijk met eerf groten omflag van woorden, in't vonnis befchuhligd, dat hij het roomfe geloof verzaakten tegengeflaan hadde, den nieuwen godsdienst aangehangen en voortgeplant, den beeldenHorm te Asptren h&gimxligd, en 't volk van BREDERODE binnen die Had laten komen. Zedert dien tijd zworf hij b-iiten 's lands, en 'flierf in den jnre 1575, zijnde uitdrukkelijk van de algemene vei giffen isfe, in 't voorgaande jaar afgekondigd, uitgefloten , nevens R U T G E R , zijn zoon. — Men, zou eg ter ook kunnen denken aan W E S S E L V A N B O E T Z E L A A R , natuurlijken 7.0311 van den Iïe/e van Aspersn, wien hij teelde bij J U D I T H VAN H'.LMOKT. Deze weidt, met zijne moeder door A L V A gebmnen, en mede van de algemene vergiffenisfe uitgefloten. Deze laatile omfiandighsid toont, dat deze W E S S E L niet moet verward worden met W E S S E L V A N B O E T Z E L A A R , wettigen zoon des Heren van Asperen, die, in 't jaar 1567 in de nederlage der Geuzen, te Oosterweel, gefneuveld is, en die ook onder de Bondgenoten zou konnen behoord hebben. Zie JIQOTT, Ned. Hifi. IV. B. bl. 132, vergeleken met V A N L E E U W E N , Baiav. illvjlr. bl. 275, die fchrijft, dat hij ongetrouwd geftorven zij. Doch, volgens aantekeningen des Heren V A N S P A A N van Hardenfiein, hadt hij in huwelijk E L I Z A B E T H V A N B R O N K E O R S T E N B A T E N R U R C , bij welke hij egter, geene kinderen verwekte. Dan wat hier ook'van moge zijn., het Hrekt tot luisterrijken roem van dit gefia'gt, waar van nog zo vele nakomelingen in de Bataaffe RepuWjk aanwezig zijn, dat vijf Heren uit hetzelve, 't Verbond voor de Vrijheid ondertekend hebben; waar van men zeer weinige voorbeelden in 's Lands gefchiedem'sfen zal ontmoeten- B O R , NederL Gefch. VJh B . bL 29. M A R C Ü S , Sent. van A L V A , bh 130-133. 13^ „ v
v
BOEUF. >39, 140. J. hl 247, 248.
BOEXELAAR.
W . TE W A T E R ,
BOEY,
Verhond der Edelen, II. D .
BOEUF (DANIEL DE) , wierdt te Tperen geboren omtrent het midden van de XVIde, eeuwe. Na enigen tijd zig met dc beoeïTening der geleerde wetenfchappen bezig gehouden te hebben, wierdt hij Monnik, en begaf zfg in het klooster der Domiirïkanen, alwaar hij den 14 feptember 10T3 HiQiL Deze Geestelijke was grotelijks - in de geneeskunde ervaren, en~ wierdt zodanig door zijne medebroeders geliefd en geacht * dat zij een gedenkteken ter zijner eer oprigtten, t welk in hiin kerk' ter zijde van 't graf geplaatst wreidt. Hij heeft tweu delen in fchrift nagelaten , handelende over de Medicijnen en de Geneesmiddelen, welke in het klooster te Tperen bewaard worden'. — — — P A Q U O T , ^Mem. Inter. Tom. I X . bh 10. 90. f
"BOEXELAAR (PIETER A ) , een Aitverper van geboorte, is Monnik geweest van de Cistercienfer orden , ën heeft gefch'reven: Vlam Salutis, conferentias inter • P&storem & Ovem* Antv. 1648. * — — J. F. ForrEKs, Bibl. Belg. p. 956. BOEY ( T I M O N ) , was in leven Doktor in de Regten en Secretaris van het Hof van Holland. Hij is gehuwd geweest met H E N R I E T T A A N T O I N E T T A H O P , welke hem lange jaren, heeft overleefd, en óp den," 15 me ij 1798 in's Hege, inden ouderdom van 77 jaren en 4 maanden is overleden. B O E Y was een geleerd man, daarbij ongemeen kundig en bedreven in de gefchicdenisfen en oudheden van zijn vaderland. Door de volgende werken van hem in 't licht te geven, heeft hij zijne leergrage landgenoten, dank opgelegd. 1. 53es fte-shmncn ober De nubtjeit/ aznyxn ai ccjag...bnnfcen'ifebc hm £$öïïanö nwitt öe «5jaa|fijfce acgenng. ïjarjc 176c. 4to* 1
2. Ontweit bar
te
Jgcfcc ten
ïJoEariö naDcr ontbcht nit
i: fi^crmant "öcr Staten niet Den
1761. 4to.
3. IDoo£cntoHr of Berf}t?"3cIcctD ïBccjfccnbacfe.
gjb.
1773.
^p. ~ Het eerstgenoemde Huk wordt geprezen door den Raadsheer IDSINGA in zijn Staatsrecht. II. D. bl. 395, BÜ*
BOGAARD. ( A D A M ) B O G A A R D ( A D A M ) , Is geboren te Dordrecht uiteen aan* zienlijk geflagt, omtrent ^t jaar 1413; hij was de zoon van W I L L E M B O G A A R D , die in 1423 Schout van Dordrecht is geweest, en vader van JAKOB die volgt. Hij verkreeg de waardigheid van Meester in de Wetenfchappen te Leuven in 1432; en die van Doktor in de Medicijnen aan het zelvde Hogefchool in junij 1442. Men befchonk hem den 20 januarij met een Hoogleraars (loei in de Geneeskunde, waar aan een Kanunnik aat van St. Fitter van den tweeden rang ïs gehegt. Hij bedankte voor die bediening in 1480, en flierf den 18 maart 1482; zijnde beg.-aven in de Pktus kerk, alwaar men 't volgende graffchriit lees,, op de zark die zijne beenieren be* dekt: Uk A D A M B O G A A R D , ccJeberrimiis ille magister Jlrtibus in cuniïis, nunc jacet, petens: Qui feptein lujlrls Medicina Intrrpres £f am-ö F oblie us hicfueral, Z)o#öf egregius. Tot zevenmalen toe verkoor men hem als Re&or van het Hogefchool in 't tijdvak van 1442 tot 1474. — — P A Q U O T , Menu litter Tom. X1L p. 6*9. non (b). M . B A L E N , Befchrijv* van Dordrecht, bi. 204. t
B O G A A R D ( A D A M ) , derde zoon van JAKOB die volgt, w'wnh te Leuven geboren omnent Jiet jaar 14.C6, Zijne eer-» He letteroefeningen dcorgeworfleïd zijnde, volgde hij het voorbeeld van zijnen vader en grootvader^ met zig aan de befludering van de Medicijnen over te geven; in welke wetenfchap hij den 25 mclj 1512 tot Doktor werdt bevorderd. Het was ook omtrent dezen'tijd dat hij zig in 't hu wek'k begaf; doch zijne vrouw geflorven zijnde , toog hij het geestelijk kleed aan, en wierdt met een Kanunnikaat van St. Fieter begiftigd, en tefFens op den 25 januaiij 1552 tot Hoogleraar in dq Medicijnen aangefteld. A D A M B O G A A R D , nam dien post gedurende drie jaren met ijver waar, dat is tot op den 23 november 1525, als wanneer hij zig ten enemalen van de wereld afzonderde, en Monnik wierdt in het klooster der Recol-
SÖG.AAIID. ( A D R I A A N )
(JAK035)
toiletten te Leuven. Vervolgens is bij Gardiaan van dat huis geworden, gaf 'er treffende voorbeelden van deugd, en ftieif in een tamelijk gevorderden ouderdom den 23 maart 1550. Jn 1524 is A D A M ook geweest Rector van 't Hogefchool te Leuven. Men heeft van hem: Eplficïa ad P E T R U M BRUHESIUM. Deze brief handelt over de genezing van de jigt. H E N D R I K : G A R E T , heeft dien ingelijfd in zijne Cmijïlh variorum de AnfoU ildis prcefervatione ac curatione. Franco/. 1592. 8ra. — — A N D R . , Fafli Acad. p. 41. 222. 230. 231. P A Q U O T , Menu Utter. Tom. XII. p. 73~75BOGAARD ( A D R I A A N ) , geboren in junij 1691, is geweest Lakenwever te Leijden, en heeft die handtering tot in zijn 8811e jaar uitgeoeffend. Hij iiierf den 6 januarij 1795., oud zijnde 103 jaren, 6 maanden en 2 dagen, en genoot tot op zijn jongden levenstijd, het volkomen gebruik van zijn verHand. Toen hij 72 jaar oud was, hertrouwde hij en verwekte bij zijn vrouw een zoon en ene.dogter. Van alle zijne kinderen , uit zijne beide huwelijken, zijnde zeven in getal, is ilegts een doctor van hem overgebleven. JV. Aig. Eonstm Letterbode, III. D . bl. 23. BOGAARD ' ( J A K O B ) , geboren te Leuven omtrent 't jaar 1446, was de kleinzoon van W I L L E M B O G A A R D , die in 1423, Schout was te Dordrecht, en zoon van A D A M W I L L I A M S of A D A M B O G A A R D , Doktor en Hoogleraar in-de Medicijnen te Leuven. Na zijne eerde letteroefeningen volvoeid te hebben, omhelsde hij de wetenfehap die zijn vader uitoefFende, en den trap van Licentiaat daar in bekomen hebbende, gaf hij zig aan de praktijk van de genceskonst te Antwerpen over. In 1480 keerde hij naar zijne geboorteplaats tc rug, en floot den 24 meij van dat jaar een verdrag met de Regering van die flad, waar door hij zig verbond om gedurende 10 jaren, op eene jaarlijkfe wedde van 50 Peters of guldens, den LeraarsHoe 1 waar te nemen, die door den Licentiaat J A N D ' I K C H Y was bedankt. Op den 13 junij van het zelvde jaar, wierdt hij bevorderd tot Doktor. Indien hij volgens de melding van zijn K
VAL»
BOGAARD.
(JAKOB)
zijn graffchrift, gedurende 36" jaren heeft geleraard, dan volgt' hier uit dat hij in 1504 voor zijne profesfie moet bedankt hebben. Na den dood van zijne huisvrouw, die in 1501 voorviel, omhelsde hij den Geestelijken (laat, en wierdt tot Priester gefchoren; hij volgde zedert den Dr. GASPAR iEciDii op, in deszclvs Kanunnikaat van St. Piet er van den tweeden rang* en in de profesfie der Geneeskonst, welks daar aan verbon* den is. Zig geduiende den tijd van dertiende half jaar van dien post gekweten hebbende, ftieif hij in een hogen ouderdom, den 15 julij 1520; ingevolge dit graffchrift, gefchilderd op een tafeieei, naast het altaar yan de IL Drievuldigheid int genoemde kerk: Abflulit è Vlvïs B O G A R D U M fet'H J A C O B U M Mors, fed ab annofo fiepe voedt a jene? Corpoie qmndoquidem jamlfra&us, peüore totu^Spirabat C H R I S T U M , Ccclkolum<
%
Hij is getrouwd geweest met A D R I A N A L A T H O U W E R S , anders bij wie hij vijf zonen en twee dogteis teelde: i . W I L L E M , Priester. 2. A R N O L D , Licentiaat in de region, die in 1520 Raadsheer is geweest in den Hogen Raad van Mechelen. 3. ' A D A M , hier boven befchieven. 4. J A N . 5. JAXOU. 6". M A R I A E O G A A R D , getrouwd geweest aan E V E R ARD V A N WÏIINGA. 7. M A R G R I E T BOGAARD , die tot egtgenooc heeft gehadt J A N D E W I N C X E L E , Medicijne Doktor, die'den 3 oclober 154.5 is overleden. VAN DAEFDONCK,
JA-
BOGAARD. (JAKOB)
( J A N WILLEMSZ.)
24*
JAKOB BOGAARD wierdt voor de eerflemaal in februari] 150a tot Rector van het Hogefchool verkoren, vervolgens in 1 5 0 4 , £ 5 ° 7 > ïÏCD 5' Hij heeft nagelaten Colletlorium in A« yïcennce Pracücam. M S . het welk in vijf boekdelen te Antwerpen in de fïads bibliotheek, wordt bewaard , alwaar V A L E R . ANDREAS het zelve gezien heeft. — S W E E R T . , Allien. Belg* p. 356". BoxnoRNii, Theatr. IIoll. p. 1 1 4 . V A L . A N D R . , BibU Belg. p. 4 0 2 . , g> Fafl. Aeacl 4 0 , 4 1 . 2 2 1 , 2 2 2 . 226, 227. 229. 2 3 1 . & 3 1 7 . PAQUOT , Mem. Utter. Tom. XII. p. 6 9 " 7 3 « M . B A L E N , Befchrijv. van Dordrecht, bl. 204. E
N
1
12
BOGAARD (JAKOB), zoon van A R N O L D , Raadsheer van Mechelen, en kleinzoon van voorfchrcven J A K O B ; is ook geweest lid van den Raad te Mechelen, en daar na Prefident van liet Hof van Flaanderen. Hij iiierf te Mechelen, en is aldaar in het Klarisfen-klooster begraven, niet dit graffchrift op de zark," die hem en zijnen vader bedekt:,D. O. M. Nobüi clarisfimoque vïro, D. A R K O L D O B O G A A R D , Parlamentk Mechlinici> Jïs Coiifdiario. Isemq. nobilisfimo amplisjtinoqiie vïro D, JACOLQ BO-* G A A R D , Eqiiztl aurato, primum Flandrice Prmjldl, deinde Magni Conciiii Privfidi defïgnato, obiit iste Idibus Aug. anno 1 5 4 5 . liic vero eodeni die anno 1 5 9 7 . * M . B A L E N , Befchrijv. van Dordrecht, bl. 2 0 4 . Befchrijv. van Mechelen, 1 7 7 0 , II. D* bl. 1 9 6 . 2*72 j$o* BOGAARD (JAN W I L L E M S Z . ) , geboren te Wezel, doch die reeds vroegtijdig te Amfleldam is komen wonen, en wiens naam in de verfchillen van de P.enonflranten en CcntrarcmonJiranten, van den jare 1 6 2 0 tot 1 6 3 2 , zeer berugt geworden is, hebbende hij ilerk geijverd tegens de belangen de* eerstgenoemden. In 1 6 1 9 ? v/as hij aangefleld tot Schepen van AmJleldam. Op den 16 januarij 1 6 2 0 , was den beroemden R E M BISSCHOP voor Schepenen ontboden, doch geweld vrezende, vondt hij niet raadzaam te verfchijnen. Zijne vrouw daar van de redenen te kennen gegeven hebbende, wierden zijne fchriften door het Gerigt verzegelt en doorzogt, en verfcbeidene papieren medegenomen'; onder anderen het affchrift van enen v
lil.
DEEL.
Q
blief,
BOGAARD. (JAN WÏLLEMSZ.) BriefV door R E M gefchrevenover do veranderinge der Re* geringe in Holland, in 't jaar IÓ"I8,- waar in gelezen werduff £u zestigjarige öiidlieidY 't is wel ene Calvinifche- jtonthelde Schepen BOGAARD wierdt weinige dagen' daar na, naar Leijdew €d -V'Hage afgevaardigdom de ontdekkingen in 't comptoir van" BISSCHOP gefchiedt, te vergelijken met de beken ten is fe die- zekere STOCHÏUS' gedaan hadt. ^De zaak van BISSCHO? weet men liep 't volgende jaar ten einde;' ook is 't bekend ial-'^Cï meer gematigdheid bij de Anjlcldcmfe Regering begon plaats-te*krijgen, en dus de ai te ijverige Gerefoimeerden van fret kusfen geweerd werden; 't geen dan ook de oirzaak was? dat BOGAARD in de volgende jaren niet weder- tot Schepen wleick aangeduid. In 1624,- ontmoeten wij hem ais Luitenant cser Schutterij, en hij was onder het getal der genen, die uitlogen, ter Vcrfierkinge van het Staten leger voor Bommel, alwaar de Jmfteldammers' zig dapper gedroegen; doch na verloop ?arr nog geen twee maanden, naar huis keerden. r
r
Het aanbellen van gematigder Regenten, het verlenen van meerdere vrijheid aan de Remonitran.ten, het ontwerp van d& aa'nneming van Waard gel der s- in 1628 ; en vooral het aanftellen van Remonflrantsgezinden tot Burger-Oflicieren • , waren -zaken die de gemoederen van fommigen grotelijks verbitterden ën tot armftoking van welk twistvuur, BOGAARD-geen geringer lol (peelde.- Inzonderheid gaf de verkiezing van J A N K L A A S Z . V L Ö O S W Y K tot Kapitein der Burgerije, groot misnoegen; deze man was een ijverig vooiflander der llemonilranten; en zo nrm voorgaf, in *£ jaar 1618 om zijne onbezonnene uitdrukkingen als Luitenant van de Burgerij afgezet. De twist hier over liep ver, vele Schutters wilden V L O O S W V K niet als Kapitein erkennen, dan de Krijgsraad hield v o l , wordende door Buïgerrieesteren gerugileund; die teffens met goedkeuring der Viöedfchap, middelen beraamden, om beroerte en oploop Voö? te komen. Na vele gebeurtens, te omfrandig om hier geplaatst m wórden beilooC men een verzcekfehrift aan de Ö&fêti van Holland ie ontwerpen, waar in enen Doktor K A ï&t Ll^AAïtöS €fi DobAARDi vooilMiichjk dö hand hadden; 9
i
BOGAARD. (JAN W l L L E M S Z . ) .
243
fcetluidde op naam van de Ingezetenen, Schutteren, Purgeren en Negotianten derftad Amftjeldam, waar in geklaagd werdt: „ over „ het buitengewoon getal der Waardgelderen, en over liet geven van bedieningen aan zulken, die der Religie niet „ waren toegedaan; " en verzogt: „ dat de Waardgclders , gebragt mogten worden op het getal, bij de voeldoening „ uitgedrukt; dat daar over zulke Officiers mogten gefield „ worden, waar in de goede Ingezetenen gerust konden zijn, „ en dat, voortaan, in alle bedieningen, perfonen die der „ Gereformeerde religie waren toegedaan, mogten worden „ gebruikt." Behalven dit werdt 'er nog ecu verzoekfehrife opgefteld, op den naam van de klagende Schutters, uit heB vendel, waar over V L O O S W Y K als Kapitein was aangeileld. Het was door 65 perfonen ondertekend. In hetzelve werdt geklaagd: „ dat men der Burgerije van Amjleldam, Kapiteins „ tragtte op te dringen die berugt waren Taats te zijn, en „ kwalijk fpraken van de Religie en van de Regeringe, en „ dat men de Schutters, die zulke Kapiteins niet konden aan„ nemen, dreigde te ontfehutteren." Wijders' werdt begeerd : „ dat 's Lands Staten de verzoekers bij haar burger„ regt, als Schutters, wilden handhaven, en voorts zodanige „ orde Hellen, dat de Regeringe van deftad, nejens andere fteden van Holland, mogt worden geconformeert, naar de orde en plakaten van 't Landt.'' Uit deze Jsatire woorden, bleek niet duister, dat deze Schutters, en de genen die hen aan» ftoókten, verandering zogten in de Rege:inge. Op den 13 december 1628, werden beide deze Requesten ter Staatsvergadering van Holland ingegeven, doch zij bragten de uitwerking niet te wege, die verzoekeren 'er zig van beloofd hadden ; want na dat 'er op verzoek van Gedeputeerden van Am* fteldam affchriften van de ingeleverde Hukken was toegedaan, wierdt bcfloten de verzoekfehriften ong dezen, aan de AmfieU damfe Burgers te rug te geven, en hen aan hunne Wethouderfchap te verwijzen, met vermaning, om zig, voortaan als gehoorzame Ingezetenen te gedragen. Den Afgevaardigden uit de Regeringe werdt verzogt, dat men geen nauw enders
P
9
9
Q %
zoc&
-41
B G G A A R T , (HENDRIK.)
zoele wilde doen op list voorgevallene: 't welk zij aannamen gnnfteiijk te zullen overdragen.. Doch de Wethoudcrfchap Meldt zig zo zeer gehoond door de voornaamfte drijvers van dit werk, dat men beiloot, enigen derzeive.voor Schepenen te ontbieden; dit gefchiedde op den 5 januari) 1 6 2 9 , en BOGAARD,- die *t eerst binnen flondt, maakte zwarigheid, cm ynon deling, op zekere vragen van den Schout, te antwoorden; hier op- wierdt hem drie uren tijds gegund om zig te bedenten en middelerwijl naar huis te gaan. Toen hij te rug kwam, en in zijne weigering volhardde, werdt hijagteraf gebrast: dit viel ook enige anderen te beurt. BOGAARD werdt bijzonderlijk kwalijk genomen, dat hij, fchcen Oud-Schepen, 7
r
f
de Staten op valfche gronden, hadt gezogt te bewegen, oin
de Regering te veranderen. Hij werdt den 2 9 januari) 1 6 2 9 terwezen: „ in ene boete van 2 0 0 0 guldens, en om, binnen , 2 4 uren, in de kollegien van mijne Heren van den Gercgte, bekentenis van zijne misdaad te doen, en G O D en- 't Geregt „ 0111 vergiffenis te hidden; of bij weigering hier van, twee „ jaren buiten de flad, der zei ver vrijheid., en ene mijl in t ^ ronde te verblijven." Dit-vonnis" aangehoord hebbende, tippel leerde hij daar van aan de Staten van Heiland, ofte aan •het Hof Provintiaal, daar hem zulks't geradenïle zou dunken; .inc't dit al verkoos hij, aan het'tweede lid van zijn vonnis te gehoorzamen, want hij verliet Amjleldam, en ging beurtelings zijn vei blijf houden te Haarlem en in 's Hage; terwijl zijne huisvrouw E L I Z A B E T H R O E T E R S , zijnen handel, die in een zeepziederij .beïlond, bleef waarnemen. Na dat de twee jaren van zijn bannisfement verlopen waren, kwam.hij weder te Aififieldam. — W A G E N . , Befchrijw van Amjleldam, IV. Su bl. 3 2 5 , 3 6 1 . 400". 421. 4 9 1 . 5
3
E O G A A R T (HENDRIK), Konstfchilder, van Amjleldam geboortig, leefde in 't laatite gedeelte van de X V i l d e eeuw, en was een.wonderlijke fnaak, vol grappen, die zijn tijd ook meer in kroegen en kitten, als op zijn fchilder-kamer Heet. Als fommigen zijner gemeenzaamfte vrienden, hem het on behoor-
ÏOGERHAN; QöHAHNES) iioorltjke van- zodanig gedrag tomtijds voor ogen Meiden., can tot aandrang daar van , wel -eens tot hem zeiden : ,„ .'foeij ;£o , G A A R T , je behoort 'te denken, datje ieder dag een:dagor> „ der wordt, en wat zorg moest dragen «voor vden :ouden töf „ zieken dag; '* als dan fnauwde hij hun gewoonlijk toes .„ i?s , 't Gasthuis dan voor de varkens gemaakt? *' 'Ook viel ihei: zo met hem uit, want oud en arm geworden zijnde, is &uj m het Gasthuis te Anjleldam gefiorven. — — HOÜB*,, :SC1IQW$ÏU III. D. bh 247B O G E R M A N ( J O H A N N E S ) , Hoogleraar 'in €e godgeleerdheid te Franeker-, ïnzondei heid beroemd geworden '.door zijn Veorzitierlchap ven het berugte nationaal Sijnodeiin :iï6$$ •en 1619 Dordrecht gehouden; wierdt in 't jaar i$$6:gdiQmx te Oplevert, een dorp in OostfriessancU alwaar zijn-vader, *odfe J O H A N N E S genaamd, was heen gekeken om de vervolgingen, der Roomsgezinden te entgaa', en daar hij d e Gereformeerd ^erk als Leraar bediende. -Deze J A N zijn'vader, REGN>:RU* ' B O G C R M A N , was een vermaard Regtsgeleerdete'JDokkitm.,-wei»ke door Keizer K A K E L D E N V , in verfcheidene zaken 'V.m:aéi$^ ïbelang geraadpleegt en in aanzienlijke-kommisfien gebruikt üa^ -JOHANNES" B O G E H M A N ^ « Ü ? / ^ . fchijnt *t-eerst de wijk -van ytióh Mm naar Steenwijk genomen te hebben in 1567; wan daar isii ,1574, verdreven zijnde, werdt hij Predikant te \Semd$ Ün "Oostfriesland, en in 1576 te Opleweit. Vervolgens-in tz-580^ tëolsward beïoepen zijnde, ging hij daar heen, en was- U I T 5&J> .(Pra?fés van't Sijnode te Franeker; -van Bolsward keerde ;hij in &592 naar -Steenwijk terug, alwaar hij verbleef itot In ;i 5^3^ < dat hij te Kampen werdt beroepen; vervolgens in :is§6:te^/> pingadam, en in 1598 te llusfelt, -alwaar hij na wericheidene randere beroepen van de «hand',gewezen ie jhebben^ * overlieden is. •JOH. B O G E Y M A N zijn zoon, wierdt te'Bolnvnrd apgcvoecl, ralwaar hij in de beginzelen der letterkunde -onderwezen izijnd?v 'V-an-daar naar :Franeker *ging<, -om :zig weider fin ;de wjetenfekap}pen '.te oeffenen, -de :godgeleerdheid 'tot rzijne Jhoofdtaak oe~ sncndc. 'Onderwijs i n het 'hebreeuws genoot TA) van £oav^ 1
?
2
3
t e
?
j
x
B O G E R M A N . (JOHANNES) ms D R U S I Ü S , in het grieks van JOH. A R C E R I U S , in de wijsbe-
geerte van
LOLLIÜS
ADEMA,
en in de godgeleerdheid van
SYBRANDUS LÜ3BERTI , M A R T I N C S L Y D I U S en H E N D R I K
ANTON.
Zijn akademifen loop volvoerd hebbende, waar van de kosten door Curateuren uit 's Lands kasfe wierden bezorgt, reisde hij door dat zelvde hulpmiddel onderiteund, naar de' buitenlandfe Hogefcholen: hij bezogt die van Heide! Lerg, alwaar hij de lesfen van D A N I E L T O U S S A I N ? hoorde; vervelgens te Geneve, die van A N T O N , D E L A F A Y E en van Timen* B E Z A , die toen reeds over de 80 jaren oud was. In Friesland te rug gekeerd, wierdt hij tot Predikant te Sneek beroepen, alwaar hij zijn eerfte leerreden deedt den 23 feptcmber 1 ^ 9 ; hij benevens GOSUINUS V A N GELDORP , een zijner ambtgenoten, maakten veel beweging, om de Mennoniten, welke veelvuldig in die kleine ffcad zijn, hunne belijdenis te'doen verzaken, en tot de hunne over te brengen; doch fchoon zij door de Regering hier in gerugfteund wierden, Haagden zij egter gants en al niet in hunne pogingen. In 1602 wierdt B O G E R M A N te Enkhuizen beroepen, hij verkreeg verlof om 'er naar toe te gaan, doch onder bepaling om naar Friesland te rug te keren , indien hij aldaar begeerd wierdt. Reeds in het volgende jaar, wierdt hij in de Gemeente van Leeuwarden beroepen; doch Jiij aanvaardde de oefFening daar van niet voor het jaar 1604. Benevens SYJGRAND L U B B E R T I wierdt hij naar 'sHage gezonden, op de vergadering welke aldaar den 22 meij 1607 ftond gehouden te worden, ter voorbereiding van een nationaal Sijnode. Hij pleitte benevens dertien andeie Afgevaardigden met vurigen ijver voor de Neder tandje Geloofsbelijdenis en den Heidelbergfen Catechismus, welke naar zijn gevoelen de zuivere leer der Gereformeerde Kerken van Nederland bevatteden, en hij ontmoette, hier omtrent fiegts van de zijde van vier leden deivergadering, hevige tegenflreving, zijnde den beroemden A R M I N I U S , J A N U Y T E N U O G A A R D , benevens twee Predikanten van Utrecht. B O G E R M A N bevondt zig ook met zeven andere Afgezondenen in de ve.gadering, welke den 17 oécober deszei ven .^aars te Amfhéldam wierdt gehouden? en waar dat gene beNERDENUS.
^fcstigcï wierdt, -he* welk-in'den Haag was Gefloten. jQee laaticen junij 1614, benoemden beur de .Staten -.van 'Friesfang tot Hoogleraar in de godgeleerdheid te Franener, .ïn phais tien overledenen L Y D I U S , dan "hier kwam-egter voor deze .tijd niet van. Ook wierdt hij afgevaardigd -.naar.de vergaderingen, te Anjleldam., in feptember ;iö/$ en 26 julij .1616 gehouden^ .over de zaak der Aminianpn. ,In 1617 .begaf rhij .zig maar : S M L , benevens den Hoogleraai J A N M A C C O V I U S , ,0111 aldaar •tegens den Itemonftrancfen Leraar D A N I E L JOANNIS ie rredetwisten; men kan niet zeggen, dat .HQGERMAN bier.de .ove** winning'behaalde, maar met Xn al moest . D A N I E L Toet flagt* <©iTe/ zij-s, en hij wierdt dooi het fr/e./c^Sijnode.,:ina'6i8., ,van •zijn leraarsambt.ontzet, .1») dit zeJvdejaar, wierdtbij. benoemë om het nationaal Sijnode te Dordrecht bij te wonen waar -.van. hij op den 14 november, tot Prsfes of Voorzitter -wierdt verkozen. -Het -is ten overvloede bekend., dat hij in dit bellier^ een der ftrengfte partijen van de Remonflranten is geweest,; .e- dat hij in vele handelingen tegens hen„ tijii:he!d is vrij te pleiten, .beweren vele Schrijvers.,:daar3raderen *hem met -uitbiindi/en 'lof overladen; men .behoeft ;i)egts de Kerkelijke Gefchieden isferv van UITENSQGAARB C Ï I T R I G L A K B te raadplegen,, om hier van overtuigd te worden: hoe 'h£ï hier ook mede gelegen, zij, wordt eg ter : genoegzaam ..eenparig de aanfpraak afgekeerd,, -die hij'tegens .de Remonftranten bjj het fluiten wan "t Sijnode .uitfprak, ;en >die .zelvs .door wile van de tegenpartij, gants niet liefdadig zijnde, wierdt ga* wraakt. 'Het .vol ende jaar was B O G S R M A N lid van het Sijnode dat te Utrecht -wierdt gehouden., den 14 augustus -.mu begin mam, en waar in de kerkelijke tugt wierdt -geregeld* [iet zelvde jaar begeerden die van 's Hagelmw voor bunnes Predikant, doch hij bedankte -voor die .beroeping., ais jnede iroor die van Anfieidam, welke den 9 maart 1622 \op hem was uitgebragt. In 1628 werkte bij volgens befiuit wan bum "cïoog Mogenden,, 'benevens W I L L E M 'BAÜDAKT 'Bredikant .te Ziitphen, en :GER$ONIUS B U C E R U S , Predikant :te:Fere, aan ens lieuwe overzetting van den Bijbel uit denjgroadtsxt, doch t§ T
:>
t
:
q 4
SJfi*
248
B0GEIv2vlAr\. (jOH/J^IvES)
hadt meer deel als een der beide anderen, aan de vertaling en verklaring van het Oude Testament; 't welk deels verohz^akt wierdt, door den'ontijd:gen dood van BUCERUS. Den 9 augustus 1633, wierdt hij tot Hoogleraar in de godgeleerdheid te Franeher beroepen, en den 1 0 October daaraanvolgende, vermeerdering van wedde gegeven, met den tijtel van Profesfor -primarins; doch doordien de overzetting van den Bijbel rog niet was afgewerkt, hieldt het rot den 7 december 1 6 3 6 aan, eer dat hij de bezigheden van zijn beroep uitoeffende; wordende hem ook den 28 april 16*37, de waardigheid .van Doktor Theo* logice opgedragen. Den 1 junij hier opvolgende, wierdt hij tot Rector van de Akademie benoemd, en hij fliérf gedurende den tijd dat hij met deze waardigheid bekleed was, den 1 1 feptember van het zelvde jaar, in den ouderdom van 6 1 jaren, en is in de Martini kerk te Franeker begraven ,* zijnde op de zark welke hem bedekt, dit graffchrïft gebeiteld: JOANNI B O G E R M A N N O , J. F. Frlfio, in exilio nato, Ecclejïastce difertisjimo, Theologo doÏÏisjimo, Vïro pradenti, Synodi nationalis Dordracenx Prafidi gravisjimo, Vet. Testamenti Interpreti, ac interpretati recognitori accurato, Acad. Franeq. Profesforï primario, de Ecclef et Repiib. Bdgica dijjicillimis lemporibus optime merit0, eoque Patribits -patri® charisjimo, Marito incomparabilt. Vidua mvcstisjïma M A R G A R E T A P E T R J E A , hoc monumentum ponendum curavit. Obüt M.DC.XXXV17. XL feptemb. eet LXL Men ontmeet het afbeeldsel van B O G E R M A N gefchilderd, in de Senaatkamer van de Akademie te Franeker, ook is het meermalen in prent gedrukt, en zeer fraij te vinden, bij G. B R A N D T , Hifi. der Reformatie, III. D . bl. 19S,, met dit vierregelig onderfchrift van J . B R A N D T . Dit 's BOGERMANS gelaat, Voorzitter op 't Sijnode Te Dordrecht, toen de twist den vree der Kerken doodde: Beroemt helaas! want toen werdt Neerlands Kerk gefcheurt> Daar 't vredelievend hart met nafmert noch om treurt. Hij is getrouwd geweest met M A R G R I E T P E T R / E U S , uit een aanzienlijk burger geflagt tc Leeuwarden, waar van bede.n
EOGERMAN.
(JOHANNES)
Üög afftammelingen aanwezig zijn, doch voor zo veel men weet, heeft hij geen -kinderen bij zijn vrouw - verwekt. Dat B O G E R M A N , een geleerd, welfprekend en arbeidzaam man is geweest, getuigen zijne uitgevoerde daden en door den druk gemeen gemaakte werken; welken zijn: i.'TheJes de Bacchanalibiis & Jejunio Quadragejimali , contra Belïarminunu Ueidelb. 1596. 2* Thefes 'Theological de P.rcedesivnatione, £f meelis £? Jubordinatis. Genev. i$97* 3- ©er&.T.&C&lö ütct ïjCt afettèrbobcn / ine §£t latijn bettaalb ban T H E O D . B E Z A , m met aantehcningcH bernjht. dfraneft. 1 6 0 1 . in 121110. 4 . (&m4t* foicf aan ecue IBeDürne/ ober [}ct afjierben 1)ÜÏC$ jjKan?"; niet T E R T U L L I A N U S en CYPRIANUS (CHctatcn ban Dc 3£rjb$aam* 6c:D. Jnrch. 1 6 0 2 . in 121110. 5. ^p:cscï Der SJefuitcn/ ofte «Catöcsfénnig ban Der Sfcftótcn Jèectc ctiDe ulcere/ met ecu fcotf begrip ban een £cd£cö ^cfjaft tegen De ^cfmten. ~ €n Dcc; (©berjettcr^ ctSaberlrjt ban Den gatig / Dc €>:Dcnfc:rli&cn* nïiikm/ ïtfoogfer' fccfoften en;. 3£eeuttiarD. 1 6 0 8 . tfc. Het eerfle gedeelte van dit werk is ene vertaling, uit he: frans^ do'or S T E V E N PASQUIER gefchreven, waar aan men het getuigenis niet kan geven, dat het met het zegel van onpartijdig* heid is geftempeld; en in het tweede gedeelte, toont BOGERM A N , in geenzints malfche uitdrukkingen, hoe hij denkt -over de genen, die in godsdienflige begrippen van hem veifchillen. 6. Specimen cmjcienïice f candoris, .&c. D. V O R S T I I , de Immenfitate Jive Omnisprajentia .esjentice 'Deu Franeq. 1612." 4.00* CommonefaUio amplior. &c. over dit zelvde onderwerp. BOGERM A N heeft deze gefchriften gezamentlijk met de andere Leen* warder Predikanten in 't licht gegeven. 8. Ad Jcripti HUGOWIS GROTTI, Partes priores duas, in quibus traEtab cat Jam V O R S T U Remonjtrantium, Annotationes. Franeq. 1614. Ato. Dit is door B O G E R M A N opgedragen aan Graav W I L L E M L O D E W Y K V A N N A S S A U , de Gedeputeerde Staten van. Friesland en de Leden van het Hof Provintiaal. J . A . CORVINIJS toen Predikant te Leijden, heeft hier ene wederlegging van gegeven,, en GROTIUS. verdedigd; ook in het volgende jaar 1 6 1 5 , tastte CASP. BARL E U S 'er de voorrede van aan, door zijn' Bogerymmms iteygopsves %
0.5
'
$53
BOIS. (ENGELBERT DES)
in 't licht te geven. o. Praxis vera Pcenitentice, /m? Medhatfo* nes • in lifteriam lapfus Davidis. Herboma?, 1616. 121110. 10. H efr hij veel dee gehadt in de herziening en uitgave van de Handelingen der Sijnode te Dordrecht in 2620. 11. ïjet cfoté* tójft aVcri^m hm &U1 ®oo?i. j:-:inrc M A U R I T I U S V A N N A S S A U , pyact van örangien. Uit 1625. 4tG. BOGICRMAN was ir april 1625 naar ' J ffogtf ontboden, om dien Prins in zijne jongde ziefcte geestelijken bijftand te verlenen. Ook verliet hij bem niet voor dat hij den laatften fnik hadt gegeven. liet vei haal dat hij van zijn af/terven in dit boeksken geeft., waar in hij betuigd, dat de Fr'ws met berouw over zijne zonden. met een voornemen ter verbetcringe, en met hoop op vergevinge, gevestigd alleen op de verdienden des Heilands, de eeuwigheid iniïapte, wierdt niet van een ieder even goed gefmaakt; "zie L. v. A I T Z E M A , Zaken van St. en Oorh 1. D. bl. 975. en L E C L E R C , IP ft. der Vercenzgdc Nederlanden. II. bl. 44 r. 12. Traüatus Theologians de falutari vftu jndiciorwn Dei, Orationibus aliquot abftiuius. Franeq, 1637. 4 » 1
s
t0
J A N B O G E R M A N heeft twee broeders gehadt, waar van de ene vroegtijdig is ge dor ven, en de ander REINTER genaamd, te Harlingen is Predikant geweest, en op den 12 augustus 1636 is overleden, 54 jaren oud zijnde. — CRENII, Aiimadv. Phiiolog. Part. X l l l pag. 173. E. L . V R I E M O E T ^ Athen. Frif. p. 2(55-287. P H I L . T I M A R E T I S , Colleclio mommu p. 412. C . S A X I , Onom. liter. Pars. I V . p. 77, 78. D A V „ C L E M E N T , Bibl. curieufe. Tom. I V . p. 450. P A Q U O T , Mem* litter. Tom. V I L p. 96-104.
BOIS (ENGELBERT D E S ) , geboren te Brusfel in het jamt 2577, uit een zeer oud en aanzienlijk geflagt; is eerst geweest Kanunnik en Aartsdiaken te Kamerik, vervolgens Bis-' fchop van Namen. Hij was een man van een voorbeeldig gedrag en wandel, met veelvuldige christen deugden verfierd„ •en dierf in 1651. Daar is van hem indruk: Praxis bonarwn intent ionum. Duaci 1619. in ïimo. 2. Decreta Synodi Dioeccfance Naiiurcenfis. Namurci. 1620. in 4É0. » • J. F . F O P P E N S Bibl. Belg. p. 262, 263 9
BOIS. (GODFRIED D U ) BOIS (GODFRIED D U ) , Hoogleiaar in de geneeskonst te Franeker, is geboren den 27 meij 1700 te Kr-iningen, op het eiland Zuidbeveland in Zeeland, daar zijn va, er insgelijks GODPRIED genaamd, Predikant is geveest, vervolgons te S/jleni: en laatilelijk te Schiedam, alwaar hij in 1711 wierdt beroeren, en tot zijn dood toe, welke in 1721 voorviel, het iLuaugelimn met veelftigtingheeft verkondigd. Zijne moeder was M A R I A SUA L M , ene dog ter van PETRUS COUWENIIURG S U A L M , Bredikant te Leijden. Onze DU Bois al vroegtijdig in de beginzelen der letterkunde onderwezen, en daar in naar zijne jaren goeie voortgangen gemaakt hebbende, verliet in 1716, de lage fch<>len door het doen van ene redevoering in helde.-dfgt, de Mujica, en genoot aan Leijdevs Akademie het onderwijs in de matheus en wijsbegeerte van J A K . B E R N A R D , J A K . W I T T I C H I U S , en inzonderheid van W I L L . J A K . 's G R A V E S A N D E ; dat in de medicijnen en de wetenfehappen die 'er aan verknogt zijn, van de beide A L B I N U S S E N , vader en zoon,. H E R M A N * O O S T E R D Y K S C H A G T , en voornamen tl ijk van den groten B O E R H A A V E , In beide voornoemde wetenfehcppen, verkreeg hij den 6 februarij 1725 de Doktorale waardigheid, na twee latijnfe verhandelingen in t licht te hebben gegeven, als betrekkelijk de wijsbegeerte over t Geluid, en de medicijnen over 'i Gehoor', waar na hij te Haarlem als Geneesheer de praktijk ging uitoeffenen. In 1729 wierdt hij, inzonderheid door' aanbeveling van B O E R H A A V E , in de plaats van OOSTERDYK S C H A G T , tot Hoogleraar in de wijsbegeerte tc Francher beioepen, en den 15 niaart 1731 in die post bevestigd, door het doen van ene latijnfe redevoering, over het nat en de modzaallijkheid van de. Mathejïs in de Natuurkunde. Vervolgens gaf men hem de profesfie in de medicijnen en ontleedkunde, in maart 1738; doende ter dezer gelegenheid, op den 20 febriadj 1739, ene redevoering, pro Anatomie. Door den dood van W Y E R . W I L T * JVIUIS, wierdt hem door Curate uien den 25 februarij 1744, ;meoe de profesfie in de kruidkunde opgedia.en.; en was hij niet door enen vxoegtijdigen dood weggerukt zoa bij de Aks-9
5
J
A
EOIS. (JOHANNES D U ) demie-tuln* ingevolge ene daar van reeds door hem.ontword pene fchets, in een heter orde gebragt, en meteen aanzienlijk getal kruiden en planten vermeerderd hebben. Enige jaren reeds was DU BOIS door ene leverkwaal aangetast, welke na geene geneesmiddelen willende luisteren, trapswijze zodanig verergerde, dat hij door enen daarbij komenden -aanval van beroerte, op den 18 januari} 1747 is overleden, in den ouderdom van 40" jaren en 8 maanden. Hij was getrouwd in 1729, met A N T O I N E T T A W E R N E R S , van Ihemen afkomflig, en na verwand aan den beroemden Godgeleerden "FR. A D . L A M P E ; zij was de weduwe van DIDSRIK SCHUKKTNG , Medicijne Doktor te Haarlem, en is den 13 julij 1749 voor de derdemaal getrouwd, met T I B E R . L A M B E R G E N , toen ter tijd Mc•dicijne Doktor te Leeuwarden, vervolgens profesfor eerst n .Frmeker, en naderhand te Groningen. Du Bois, was eéri regt braaf en eerlijk man, even zeer de geveinsdheid hatende, als do vleijerij verachtende; voorts een warm' en Handvastig vriend en menschlievend Christen» Regtvaardigheid en billijkheid, waren hoofdtrekken van zijn karakter, 't welk 'hem wel eens, doch zeldzaam, in een oplopende vlaag van toorn, kost doen-ontfïekcii, wanneer hij tnenfehen aantrof, die daar tegens zondigden. Jn zijn praktijk was hij niet ongelukkig, en hij behandelde de zieken die zig zijne zorg hmden aanbevolen, met de uircrfle omzigtiglieid en meewaardige liefde. Voorts was hij een man, ervaren in vele weten fchappen, bezittende een fijn en vlug oir>deel, en ongemeen bedreven in de mathematifche wetenfehap-, pen. Hij heeft niets in druk uitgegeven als zijne beide Lwijdings Verhandelingen, waar van hier boven is gefproken. Verfcheidene Hukken hadt hij onder handen, doch peene afgc« werkt om ter persfe te kunnen overgeven; 't welk inzonderheid door zijne menigvuldige bezigheden wierdt \ croirzaakC * — — E . L. V R I E M O E T , Alien. Fr if. p. 821-823. B O I S ( J O H A N N E S DU) , is eerst geweest Penfionaris van
.de flad 'Gcr$_, vervolgens in 1567, Raad en Prokureiir-Ger.ejcasi
BC1S0T.
$52
laai van den Hogen Raad te Mechelen. Hij wierdt door den iicrtog V A N A L V A gebruikt, om de Graven van E G M O N D en H O O R N te aclioneren, wegens demisdaad van gepleegde ïviajeAeits-fchennis, toen ter tijd gevangen zittende op het kasteel van Gent. . De fchrifturen zijne beichuldigen en bezwaren bevattende, .benevens de verdedigende antwoorden van beide de Graven, zijn bevat in een frans werk, tot tijtel voerende: Supplément a l'IIijl oire des Guerres chiles de Flandre du Bert STRADA Ö? uautres Authcurs, ccnieraiit les Proces crir.nnds des Cumtes D ' E G M O N T & de H O R N E S , £f autres pieces. IL Tom» 1 7 2 9 . 1 2 0 . Verzamelt door F R A N C . F O P P E N S , Boekdrukker te BruifeL BOISOT, is de naam van een voornaam adcüjk gellagt\ 't welk eer. edel broederpaar heeft voor:gebragt, die gedurende- de Nederlandfe beroer tens, de zaak der vrijheid met wannen ijverendappelen heldenmoed, hebben befchermd en verdedigd» De Hoogleraar T E W A T E R betuigt, zig niette kunnen heiiLncren, ergens ene geflagtlijst der BOISOTTEN gevonden te hebben. Zie hier 'tgeen die geleerde cn in's Lands Gefchiedeuisfen doorervarene man, daar; van heeft opgetekend. De eerüe die zijn E . van dit geflagt voorgekomen is, was D I D TER BOISOT , die trouwde J O H A N N A DE S A L O M E , en liet na K A R R L BOISOT, Requestineester en Raadsheer in den Geheimen Raad, overleden in Duitsland ten jare 1 5 4 6 . H O Y N C K V A N P A P E N D E E C K T , AnaL Belg. Part. I. pag. 2 6 . 1 4 5 , 1 4 6 . Part. III. pag. 293, 2 9 4 . Supplement aux Trophées de Brabant de B Ü T K E N S . Tom. ï. pag. 108. 1 7 4 . Hij verwekte bij M A R I A D E T A S S I S , een' zoon, ook KAREL BOISOT geheten, die zitting hadt in den Raad van Staat, en in den Geheimen Raad, zedert het jaar 1 5 7 9 . SuppL aux Tropk de Brcd). Tom. I. p. 2 7 6 . De Heer T E ' W A T E R , zegt verder, te#isfen, dat eerstgemelde KAREL geweest zij een broeder van PIETER BOISOT , Ridder, Heer van Roun, Buidingen, Eijfinge, Tourneppe en Dorpe; drie van welke .heerlijkheden hij, ïn *t jaar 1534, bij koop verkreeg van Loup D'JTTRE. C A R P E N T I E R , Hifi. Geneal. des Pais-Bas. Part. IJL
SOISOT. pag. 7TO. Hij bekleedde de aanzicnlijkfte ambten; en was Raad en Rekenmeester te Bras/el, nadohand Thefaurier Geaieraal van de Finantien, mfósgaders Thefaurier van de orden der Vliesridderen. SuppL aux Troph. de Brak Tom. I. p. 201* 2c<5. CHRISTIN. Jur. Heroic. Fart. I. p. 503. Part. II. p. 164. Hij badt in huwelijk LOUISE V A N T I S N A C Q , zuster van K A R E L V A N T I S N A C Q , welke haren man, in 't jaar 1561 geflorven, omrrent agt jaren overleefde. Zij nam het vonnis over haren ouditen zoon geveld, zo ter harte, dat het haar den dood verhaastte, gelijx V I G L I U S AS A Y T A fch rijft, eplst. LV. ad Hop* perum, p> 470. Zij liggen begraven in de kerke van Huisfingen. met dit. graffchrift: Cy gist Mesjire PIERRE, B O I S O T , Cfoyedier, Seigneur de Rcun, de Huysfinghen, Buyfingen, Eyfinge > Dorpe, Treforier de Pordre & des Finances du Roij, qui trêpasja le 28 oEtobre 1561. et Dame L O Y S E D E T I S N A C fa femme, ma 1 répara le 29 de mars 1569. Stil. Rom. Men zie la Toifon d' r . 0 ' Recciiü des Statuts £f Ordonnanccs du noble Ordre de la Toifon d*Or p. 109. Zijne zuster, M A R I A B O I S O T , was gehuwd met JS R E N D D E J E U D S , Here van Hardinxveld. P I E T E R BOISOT vei wekte verfcheiden kinderen, als 1. K A R E L , 2. LoD E W Y K , twee hoogberoemde broeders, waarvan llraks nader. 3. J E N N E , eerst getrouwd met FILIPS C O R E L , lid van den Ge* heifnen Raad te Brusfel, en daar na'met D A V I D V A N V A L K E N * STEIN. Zie V A N LEEUWEN, Batav. iliuftr. bl. 936. 4. Ene dogter die ten man hadt LEO^AKD M I C A U T , aan wien zij, in t jaar 1557, enige heerlijkheden van haren vader ten huwelijke medebragt, volgens L E C A R P E N T I E R , Hifi. Geneal. Part» III. p. 710, 711. 5. K A T R Y N A , getrouwd met K A R E L V A N TJSNACQ. 6. J U L I A N A BOISOT , die waarfchijniijk ook zijne dogter was; deze hadt in huwelijk' JAKOR T A T E , Here van Coeijcke, Burgemeester te Brusfel, in de jaren ï 575, T579 en 1585. NobiL des Païs-Bas. Tom. I p. 157. Wijders vindt men A D R I A N A V A N B O I S O T , dogter van J A N en K A T R I N A VAI? O V E R B E E K , welke trouwde F R A N S G O D I N , Secieta>is van den Groten Raad te Mechelen, bij L E C A R P E N T I E R * Part. III. p* 521. Van enen Abt K A K E L B O I S O T , bij FOITEKS gemeld, y
J
firaks
BOISOT. (KAREL V A N ) firaks nader. Dient nog, dat A N N A BOISOT .geweest is de moeder van den Middelburgfen Hoogleraar en Predikant WILL E M . M O M M A , aan wien men omtrent 100 jaren later, ene jammerlijke vergelding bewees voor alle de grote dienden, die zijne doorluchtige bloedverwanten, K A R E L en L O D E W Y K V A N B O I S O T , aan Zeeland gedaan hadden. Zie G, A N S L A E R , ïn vita W I L H E L M I M O M M A , p. 3, 4. — — - J. W . T E WAT E R , Hijk van S Ferbond der Edelen* I L D . bl. 249, 250* aant. (*)» J
BOISOT ( K A R E L V A N ) , oudfte broeder van den Zeeuw feu Admiraal L O D E W Y K V A N BOISOT , waar van hier beneden gefproken wordt, is te Brusfel geboren, uit P I E T E R BOISOT en LOUISE V A N T I S N A C Q . Blij werdt door A L V A ingedaagd s n , niet verfchijnende, gebannen uit de Nederlanden, a!s fehuldig ^(taande aan gefchonden ' MajeHeit. Met hem wierdt ook ingedaagd'zijne huisvrouw M A R I A D E T O N S E C A , dogter van A N T H O N I S , Ridder uit Portugal, welke hertrouwde na den dood van BOISOT , met W I L L E M V A N C A T S . Gedurende zijne baljingfchap, hieidt BOISOT door brieven verfland met den Prins V A N O R A N J E , die hem in 't jaar 1573, aanfielde tot Gouverneur van Vlisjingen, in plaatze van den lieer V A N BAARLAND. Hij verkreeg groten roem, niet alleen als Kiijgshekl, maar ook als Staatsman. Zijn toeleg om Middelburg, door overrompeling aan 's Prinfen zijde te brengen, mislukt zijnde, ondernam hij, met beter gevolg, het kasteel Ramme* lens, waar aan den Nasfaufchsn veel gelegen lag, te bei-geren; en de Prins gaf zijn genoegen over het innemen van '£ zelve duideliik te kennen. BOISOT zelve werdt 'er door aangemoedigd, tot meer gewigtige ondernemingen. Het is waarfchijnlijk, dat hij niets zal verzuimd hebben, om Middelburg meer en meer te benauwen, tot dat die Had zig genoodzaakt zag tot de overgave, waar van hij het verdrag, nevens andeien ondertekende. Gelijk zijn dienst den Zeeuw nuttig was, zo tragtte hij ook het belang van Noordholland te bevorderen; doch hier Haagde.hij minder gelukkig. SONOY kon zig met f
f
hm
BOISOT. (KAREL V A N ) hein niet wel verdaan, en zijn ontwerp.der.verderkinge Van Alkmaar ging traaglijk voort. De Prins,,die.zijn wijs beleid toonde, in het uitkiezen van vnendm en gundeüngen, be* diende zig veel van BOISOT. Hij zondt hem naar Engeland om aldaar, ten voordele. van Holland en Zeeland te handelen, en bedelde, dat hij onder de Gemagtigden behoorde, wien Toelast werdt, ene nieuwe ordonnantie op 't link van regeringe van Heiland en Zeeland op te dellen, die vervolgens ter Staatsvergaderinge, goedgekeurd is; ook was BOISOT een der Gcmigtigden tot den vredehandel te Breda; doch men verzweeg in den lastbrief, voorzigtciijk, dat hij en V A N D O R P , Bevelhebbers van deden waren. Omtrent feptember van 'l jaar 1575 » g^g BOISOT naar Schouwen, en te gelijk naar zijn* dood. Men hadt aan de Spaanfe zijdeeen ontwerp.geimeed^ om een togt door 't water te doen, van- FUipsland,"op Duive*. land en Schouwm. ~r*X Schijnt, dat men iet van dit dout voornemen ontdekt hadde; althans, BOISOT begaf zig reeds in au* gustus, naar Schouwen, .vaar zijne tegenwoordigheid bij .het leger zo noodzaaklijk was, dat hij naar Walcheren niet kond© overfleken. De Spaanfen waadden door '*t water, en kwamen gedeeltelijk op den oever van Oost-Didvehnd. Zij, die nauw•lijks uit het water,ontkomen waren, geraakte^nujn 't vuur* BOISOT,,'die den 'vijand wagtte aan tien kant-van Zijpeden aldaar een klein fort hadt doen maken . was nu geplaatst met tien vaandelen krijgsknegte ', ageer den dijk, om den vijand te begroeten. Hier werdt hij, door enen van zijn eigen volk, 't zij bij ongeluk of uit moedwil, in zijnkregten arm e&oxel zö gefchoten, dat hij ftraks dood bleef. Men haalde hem egter, uit het midden der vijanden, onder wel'-er: hij zig be\ ondt, cn bragt het lijk naar Walcheren. Doch dit verlies vervulde de Staat/en met fchrik en vei warringe, en gaf den Spaanfen gelegenheid ter voortzettinge van hunne ondernemingen. De vrijheidminnaars betreurden zijn' dood; en 't vaderland verloor een groot fiaraad. E . VAN M E T E R E N , Ned. Hifi. III. B. til. 54. 66. IV. B. bl. 90. 's G R A V E Z A N D E , Eeuwged. der Midi. Vrijheid, bl. 330-344. 405-4*7* W A G . , %
:
r
BOISOT. (KAREL VAN)
(LODBWYK V A N )
25?
Vad. Rifl. V I . D . bl. 439. VIL D . bl. iff. 29. 72. J. W< T E W A T E R , jffij/ï. 'Ê Verb. &c. II. D . bl. 248-255.
BOISOT (KAREL VAN) , zeer v/aarfchijnlijk een bloedverwant van de vorigen, is te Brusfel geboren, en eerst geweesc reguliere Kanunnik in het Groene Dal nabij Brusfel, vervol» gens in 1608 door den Aartshertog A L B E R T benoemd, tot Abt in het klooster Sonnebeek, onder het regtsgebïed van Ipcren. Hij Iiierf den 27 augustus 1636, en heeft in druk uitgegeven; Ordinationes £?flatuiaad Regulam $. Augustini, pro fui ordinis Religicfs. Col. 1628. z/2 8w. J , F . F O P P E N S , BibU Belg. p. 149. BOISOT ( L O D E W Y K V A N ) , jongde zoon ' van P I E T E N V A N BOISOT en LOUISE DE T I S N A C Q , is te Brusfel geboren , en het is zeer vermoedelijk, dat hij onder de verbonden Edelen heeft behoort: doch doordien op enige naamlijsten derzelven alleen BOISOT daat, blijft het onzeker, of daar gezien worde op L O D E W Y K , bf op zijnen broeder' K A R E L ; welke onzekerheid door het verzwijgen van den voornaam omtrent dit edeL paar broeders, meermalen plaats vindt. Wat hier ook van mag zijn, zeker is het, dat hij ijverig de zaak van de Bondgenoten was toegedaan, en zijne grote verdienden hem overwaardig maakten, om na den dood van B O U D E W Y N E W O U T Z tot Admiraal van Zeeland verheven te worden, ook heeft hij hes vaderland in deze hoedanigheid in den beginne der droevige N- derïa~idfe beroertens uitmuntende dienden bewezen^ De ftad Middelburg in den jare 1573, door Prins W I L L E M D E N I . belegerd, en tot den uiterden nood gebragt zijnde, poogde Louis D E R E Q U K S E N S , die dad door alle mooglijke middelen te ontzetten. Ten dien einde rustte hij ene derke vloot uit, waar mede hij in den beginne des jaars 1574 voor Rammekens tusfen de belegerde dad en Vlisfingen gelegen, aankwam. BOISOT daar van verwittigd, befioot, fchoon op verre na zo derk niet als de Spaanfen, hen aan te tasten. Ten zeiven tijd liet hem Prins W I L L E M weten, dat hij zonder tijdverzuim vier fchepen van zijne vloot moest zenden, cm die van Antwerpen j
lil.
DEEL,
R
20
2
BOISOT*. (LODEWYK- V * N )
j^g. veel; te. beter te kunnen beteugelen. BOISOT durfde- dit niet we} weigeren•,maar hielde zig ook verzekert, dat bij du**, verzwakt zijnde, buiten ftaat zou, wezen, om met hoop van. een goeden, uitilag, iets, tegens de Spaanfe vloot te kunnen ondernemen. Hij befloot dus zijne eerst bepaalde.onderneming wcrkilcHig tc maken, cn vervolgens om het verlangen, van den, Prime te voldoen.. Hij fteyënde.dan op de Spaanfin regtilrccks, aan, en ontmoette hen bij de St. Joris-hoek aan het Lödlj^Jlle gat., R E Q U E S E N S ftondt met zijn hofgezin 'op den dijk van Sclakerlo, om het gevegt te aanfehouwen. Schoon hec niet lang duurde, was het egter zeer hevig, en het viel allergelukkigst voor dc Staat/en uit, want de Zeeuwen die zo wel als I tui, A dm ra aan, de dapperheid van leeuwen niets toega\\en, veroverden.tien Spaanfe fchepen, waar van het grootfte,, iiairuLjix dac van den Spaanfen Admiraal verbrandde; van de.o-verige negen, werden,, 'er vier te Vlisfingen en vijf te Kampvere opgebragt; doch BOISOT hadt het ongeluk,, dat hem gedurende 't ge-egt, het ene oog. wie: dt uitgefchoten. -Middelburg gingna deze overwinning©, benevens Arnemuiden, aan den Prinfe; ever,. benevens het gehele eiland Walcheren, ja gants Zeeland,' wierdt. van de Spanjaarts verlost. Groten dienst deedt BOISOT kort daar na de Had Leijden, in hare vermaarde, tweede bejege-. ring door de Spanjaarden. Deze ongelukkige "dad. was tot het uïterilc gebragt, vele inv oners hadden in zeven weken geen, brood geproefd: de aanzienlijkden aten 't paarden vlees zo graag, als tc 'voren of naderhand 't fchapenvlees; 't gemeen behielp zig met gekapte, huiden, .Honden- en kattenvlees was lekkernij;. vellen van'droge fchol, weggeworpen' beenderen, wérden van de misthopen opgezogt, gekauwd en uitgezogen; \ geronnen bloed, uit de goten gefchept en ingedikt; koolsbla-. - deren, bladeren van velerlei vrugt- en andere bomen, op meer dan ene wijze bereid en gegeten; in een woord,- de elLande, en, kommer was. ten top geilegen.. Het was in dezen henardeji, toedand, dat 'er geen ander middel overbleef oin. d^;ramp^oc.dige,8edcJipgen te hulp,te komen,.dan door het Biu7e?].en. doprflpjveri. der dijken, orruiiet galeijeijj 1
(
r
r
:
:
qn
BOISOT. ( X O D E I V T K VAN)
^59
m fchuiten over het ondergelopene land de flad te naderen; zulks werdt gelukkig onder het beleid van den Admiraal Boi§OT uitgevoerd , en de Spanjaarden daar door genoodzaakt het beleg op.te breken. De Admiraal kwam met zijne vloot op zondag den 3 oaober 1574, .'s morgens om agt uren, ter flad Invaren. De vreugd op deze aankomst, v/as onbefchrijvëlijk en uitbundig; men overwelfde bijna de vaart met uittrekken van fchouderen, armen en handen tot het bereiken, vangen en grabbelen,, van de hen töegcftokene of geworpene eetwaren; inen drong ja fprong in 't water, "om te nader aan de voorraadfehepen te zijn; de ftraten waren geflopt en overkropt, doch allen kelen geopend tot het iiltQn der vreugdegalmen, die in de kerke door de famengeklcpte ingezetenen en Regeerders met GOD voor hunne ai- en ongemene vèrlosfing te danken, verdubbeld wierden. BOISOT en de andere Opperhoofden der verlosferen, wierden zo-'door de Staten van Holland als flads wegén, befchonken met gouden ketenen en gedenkpenningen op welke het ontzet van Leijden ftondt afgebeeld. Op een ongelukkige wijze kwam deze grote zeeheld in 't jaar 1576" om 't leven, wanneer hij door de Staten en Prins W I L L E M gezonden v/as om Zierïkzczy door de Spanjaarden zedert October 1575 belegerd, te ontzetten. Hij hadt nevens den Grave V A N H O I I E N L O , door verfcheidene middelen meer dan eens gezogt, de belegerde flad yan mondkost, waar van ze gebrek hadt, te voorzien, maar nimmer daar in kunnen.flagen. Een nieuwe poging fielden zij ten dien einde te werk, op den 12. junij r576 'met een grote hulk, ruim van.gefchut voorzien, en bemand met 5 a 600 foldaten en matrofen, aan wiens .hoofd de Admiraal BOISOT zig zei ven bevond. Dit vaartuig tragtte men aan den dijk te Borndam te brengen,, ten einde den vijand daar mede, als van ene fchansfe, af te weren, om daar door zijn gefchut te doen zwijgen, en door dat middel de flacl van leeftogt te voorzien. Maar doordien het fchip bij leeg water op den'grond vast raakte, borst het door zijn eigen zwaarte en de veelvuldige fchoten, die 'er de Spanjaarden op de* den, van een. Het water weder aan \ wasfen. rakende, wierdt r
R z
het
stfo-
BOISSCHOT.
(KAKEL
VJUN)
EOISSEJSTS,
(KOKN.)
liet" egter van zijne geledene fchade. zo veel doenlijk herfleld' zjjndev op nieuw vlot;, doch toen kreeg het door de Spanjaar* den twee fchoten onder water, waar door het ten enemaleiï zonk,, en weinig minder als. 300 menfchen verdronken, waar onder de Admiraal zelv was, die dus op ene "ongelukkige: wijze zijn heldhaftige loopbane eindigde, en den. 1.5 -junij" 3,576 in de golven fmoorde. J . S T K A D A , de Bello 'Belg. Decsd. L p. 381. M E U R S I I , Athen. Bat. p. 63. B O R , V A N : IÏÜTEREK, HOOFTW A G E N . - , Vad. Hifi. V L . D. bl. - 460. 4$ri--494, J. W . T E W A T E R , Hifi. ran t Verb. I. D . bl* 261-263. Levens van voorn. Mannen &c. VIL D. bl. 228. 9
BÓISSCHOT (KAREL V A N ) , van Brusfsl geboortig, is geweest Monnik van de orden der Heremij ten van St. Augustijn hij is Prior geweest van verfcheidene kloosters, en een weloefpraakt en zoetvloeijend Prediker. Hij was benoemd tot Ooperrte van de Abtdije der leguiiere Kanunnikken te Eekhut; bij Brugge; doch de dood, die hem den 18 maart 1641., in den ouderdom van 68 jaar in zijne gehoor teil ad., wegrukte,' belette hem van die waardigheid bezit te nemen. Hij heeft in druk 'uitgegeven: Ordinationes feu Ceremonias Ordinis Augustia* 11L Lovan. 1639. in 8w. — V A L . A N D K . , Bibl.. Belg. J , ï'. F O P P E N S , Bibl. Belg. p. I49< 9
BöISSENS (KORNELIS), geboren te Enkluizen, was een buitengemeen kondig Schiijver en treffelijk PIaatfnijcer; ongemeen fchöon was zijn fchrift, en flout dè trekken eb figuren die hij met' zijne pen wist" uit te voeren. De geleerde 'Jon. -ÏZAAK P O N T A N U S , heeft deze latijnfe digtregels onder zijne afbeelding geplaatst: Afpce qu'im fimili fe pinxit imagine BOISSEKS, Cm-penna & ccelo eft ingeniofa manus. Mirabar faciles > ubi libera linea dutlus, Nunc mage felkes miror in ere notas; Mwti&r varios hmmum depingier aBus> ffi-'r'C mlfiti vivat verba ftylo*
B O K E L M A N . (IïEKDSJK)
(?M:M>CWL)
*gt
MaÏÏe viris Enchufa, 'Ulo -tiM 'gloria akmm Purget ab EoOy purget tab Hef perils $ At tu paree laat fneden, dat zeer f;aij is. J . J . P O N T A N X , iPoemata* '$jih» XV. p. 103, 104. G. B R A N D T , Hifi. van dijkhuizen ;bh;3ip, 9
.BOKELMAN .(HENDRIK)., is .geweest Predikant 'in Cdm JHam in het graavfchapMark; behaiven in de godgeleerdheid^ ivas hij ook .buitengemeen - ervaren in-de Iatijnfe, ;griekfe, 14etieeuwfe,en furife talen, daarbij was hij oen .ervaren \wkkon* ftenaar, en zoetvloeijend digter, uitwijzens .zijne M e n g e l d e n ij voorvallende gelegenheden vervaardigde .Den .19 ;meij j:6os» .'ïcwam -hij in grote aanmerking als Kerkleraar te Deventer.; dc&U die beroeping diep in t riet, .door i e onenigheden die ter des* wegens tusfen de .Magiftraat .en den iverkehraad JLQ die •:ontftonden. Hy 'iet twee wakkere zonen na,PATjiocttjg.en JvA>-&EX. J » R E vu, Daventria illujh, Lib, V. .p. 565. ?
J
B O K E L M A N ( P A T R O C L U S ) , oudfte- zoon-van Ï U K D P J S 'bovengemeld, fchreef zig veeltijds B I D L LAND-ER , 't geen Mn iJj? griekfe taal ?tzelvde ais zijn ycornaam 'betekend. Zijrêe ffchoqlren ;akademie-letteroefTeningen völëm&igü. "hebbende., wmdtW)} .Predikant te Wipe of.Wijhe, -een dorp in het twartJer -yan*&7;land ttisfen de fteden Deventer -.en Zwol gelegen; wan IK&V -naar Wulf raat in het hertogdom .Berg gelegen, ""beroepen ^ j u de, wierdt zijn jonger broeder \ K A R E L in zijn plaats ;te Wifh beroepen, -en na dezen, deszeivs..zoon D A N I E L I B O K ^ D M A ; ^ P A T R O C L U S , was .een zeer.geleerd,mam; "hij bezat eön waardij e n geest, vlug vernuft en fijn oirdeel; daarbij ,wss rhij Sn xv£r "Jerieije wetenfehappen en iighaamsdeKeningen -hecktven; &ij rfchilderde aardig, was-een ;kender <.en .heoeftenaar *vande;mtf* •zijk , verftond de manegie -.en reed -vlug .te paard:; -veeg nog bij de digtkunde, daar hij .zeer verre m .«gevorderd iblijkens zijne uitgegeven Iatijnfe digtwerken,, die pndcr d? :
9
262
BOKELSZOON. (JAN)
gende tijtels het licht -zien: i . Paraphrafis^pohka Pjalmi Davt* dis CL. Êfc. ace. Threnodia in prcemaïurum. oUtum E R N E S T I , Marchionis Brandend). &c. Dusjeld.-1614. 2. TriumpJms Groninganus. Fran. 1614. Ook heeft men van hem in 't hoogduits ene Uitlegging van Genefis III. vf. 15. te Dusfeldorp bij BERN A R D BUSJUS in 1616* gedrukt. De geleerde R E V I U S getuigd ook in zijne Daventria iliufvrata, dat onder hem nog een goed getal ongedrukte digtwerkjes van B O K E L M A N berusten, waar onder uitflaken, zijn Papomachia ad SIBR. L U B B E R T U M , en ene Elegia acl]hmu D O U Z A M . > — ~ J . R E V I I , Dav. ut fupm. B O K E L S Z O O N ( J A N ) , naar zijne geboorteplaats ook J A N genaamd, was een dier befaamde geestdrijvers of bedriegers, die zig Herdoopers noemden, en welke, lang vóór het midden der zestiende eeuwe, in de Nederlanden en elders, vele fchrikbafende. ongeregeldheden pleegden. Te Munjler was, ten dezen tijde, de hervorming ingevoerd. Een aantal van heethoofdige Dwepers hadt die flad. uitgezien , om 'er hunnen zetel te vestigen. J A N BOKELSZOON wierdt,'nevens anderen, in feptember van het jaar 1533, derwaaits gezonden. Welhaast kregen zij een talrijken aanhang, van lieden van allerlei flag, meest uit de heffe des volks, die niets te ver lieden hadden. Van voornemens om zig van de flad meester te maken, jaagden zij de zulken, die 't met hun niet eens waren, enen doodfehrik aan, met een oproerig gejuil langs de flraten: Maakt u van hier, gijGodloozen, 'ten zij gij allen te zamenwilt uitgeroeid worden: want allen, die zig weigeren te laten dopen, zal men' doodflaan. BOKELSZOON bevondt zig mede aan het hoofd dier oproerkraaiers , die z i g , welhaast, van de flad meester maakten. Thans begon hij nog meer de blijken te vertonen van, zal ik het dweepzugt of razernije noemen. Niet hoger dan den ouderdom van flcgls 24 jaren bereikt hebbende, bevondt hij zig dus' nog in 't vuur zijner jeugd. Volgens 't ge» tiiigenis van CORVINUS , die hem meermalen heeft gefproken, was hij geenzins misdeeld van werfland; van welfprekendbeid hadt hij, nog kleermaker zijnde te Leijden, dikmaais blijVAN L E Y D E N
ten 'gegeven-,' gedurende zijne verkering 'mét de Rederijkere welke hij, van tijd tot tijdleen 'torieeiftuk "hielp uitvofcren'Gaarne plagt hij toen foor'Koning te Tpblen, -'Het jokken van dien tijd deedt hij nu, allengskëns., in 'ernst verkeren. -Eek 'hij daar tos kwam,'gedroeg hij zig als'een volkomen aoïïev man, rils een verfmader van kuisheiden betamelijkheid. Voo:> gevende, mét den Geest van GOD 'begaafd -Xe z;jn, b'ép Hnj moedernaakt langs de ilraaren, 'onder het roepen 'dat dc Kmmig m Zion'gekomen was. 'Openlijk begon hij de veelwijverij te ar/j'ven, en nam drie vrouwen tevens. Daar na wendde -hij VOOJV 'van boven bevel "te hebben ontvangen, tot het aaiiffcellfcn 'van 'twaalf Regters in Israël. Om den moed te benemen -aan ac .genen,'die be (laan "zouden zijn gezag "te icchenen Aftelde .-hij 'enen fchèrpregter aan, 'om hen met den dood'te dralTen; weï vijftig wierden het fiagtofTer van dat beftaan. NieHang bleven dé Regtérs -in''t bewincl; want geholpen door zekeren GOÜÜ« fmid, "JAN DUIZENDSCHOON , ' die voorgaf, 'last 'van den hèmér te hebben 'ontvangen 'om J A N V A N L E Y D S N toi 'Koning aan 'té Hellen, zette hij de Regters 'af, en aanvaardde dén 'djtePvdfc 'Koning "van dit nieuw Jeruzalem. -Nevens'dien'tijtel, -matigüt? hij zig het 'gezag en de uitwendige'tekens aan; voorts ftcl'dfc hij twee Burgemeesters en 21 Raaden 'aan, en -droeg'eri& 'kroon en Diadema, t gewone hoofdvercierfel der Öosierfe Vor* - Hen. " Gedutende zijn "verblijf ónder de 'Leijdfe -'Rederijkers eöi'i 'denkbeeld 'gekregen hebbende 'van 'de pragt't!er 'Öosterfe Vbr'fïen, •>den. fporen, en 'verzelden hem, nevens den overigen Aöéi^ twee knegts-'; de*een'droeg het Oude Testament, 'de -ancèr •een zwaard'; 'al wie voor den Vobrbijrijdéndên Koning hiist'ap 'de'kriieen 'viel, 'moest -zijn•'verzuim 'van 'eercbetönlngc, ö'p 'flaanden voet, 'met dén dood boeten. Even ook'als dc wef•lustige Vorftön in het Oosten-, Iieid;, den naam vanKoninginne.'Qn 'droeg m&fe een gondel ;
5
1
:
:
i
5
v
;
(
;
l
3
f
:
;
;
f
5
R
*4
WYÓÓK
fi6"4
BOKELSZOON. (JAN)
kroon op het hoofd. Deze was ene jonge en fchone vrouw, een Brouwers dogter van Haarlem, en weduwe van M A T H Y S Z O O N , een der dwepers, weleer Bakker in de ïtraks genoemde ftad. Behalven zijne willekeurige overheerfchihg over alle zijne onderdanen, niemand van welke het hart hadc om zig over hem te beklagen, zogt hij ook de Oosterfe dwingelanden te evenaaren, in het voeren van volftrekt gezag over zijne vrouwen. Eene derzeive, die het beftondt zijne handel wij* zen af te keuren, onthalsde hij, in 't openbaar, met eigen handen. Om te tconen, dat zijn rijksgebied niet aan Muvjier was bepaald, zondt hij enigen naar buiten, heel tot in Holland en Friesland, om 'er zijn gezag te Haven; zelv benoemde hij enen JAKOB V A N K A M P E N , tot Bisfchop van Amjleldam. Een koningrijk, intusfen, dus liegt gevestigd, kon van geen langen duur zijn. De Bisfchop van Munjlerfloeghet beleg om de ftad, en maakte 'er zig, bij verrasfing meester van, in den liagt van den 23 junij 1535. J A N V A N L E Y D E N , den 0verval te laat gewaar wordende, bragt wel enig volk in de wapenen, doch moest, eerlang, kamp geven. Hij viel in 's Bisfchops handen, welke, na hem ten fchouwfpel door het omliggende land gevoerd te hebben, op het Bot Bevergerne in fcherpe gevangenis liet zetten. Hier bezogt en/prak hem, van tijd tot tijd, de bovengemelde CORVÏNUS, een Luthers Predikant, die zedert, van het voorgevallene te Munjler, een uitvoerig verhaal in 't licht gaf. In dit verhaal vinden wij tevens een verilag van J A N V A N L E Y D E N ' S bijzondere leerbegrippen. .Volgens 'smans opgave, kwamen dezelve, hoofdzakelijk, hier pp neder: „ Het duizendjarig Rijk moest in enen 5, eigenlijken zin worden verdaan. Wanneer de Overheid iets geboodt, ürijdfg met de lere van CHRTSTUS, mogt men „ haar wcderilaan. De doop mogt aan geene andere dan val„ wasfenen worden toegediend. Wegens de Regtvaardigma3, king, hadt hij 't gevoelen der Roomsgezinden aangenomen. „ Het lighaam van CHRISTUS was niet genomen uit dat van , M A R I A , maar door hetzelve gegaan, even als de zónneftrap len door het glas. De veelwijverij, hoewel door de burger35
%
ÖOKKEMA.
(RIENCK)
£ lijke Wet verboden, hïeldt bij in haar zelve voor geoirlofd." Meer dan zes maanden duurde zijne gevangenis. Na dat men Iiem den dood hadt aangezeid, gevraagd zijnde, of hij enen Priester begeerde, betuigde hij, in zijn uiterfle zig gaarne van verftandigen raad te willen bedienen. Aan 's Bisfchops Kapellaan beleedt hij, met de blijkbaarfte aandoeningen van be* ÏGUW, tknmalen den dood verdiend te hebben, indien hij tien levens hadt te verliezen. Op een anderen tijd, egter, zeide hij, vel tegen de wereldlijke Overheid, maar niet tegen GOD gezondigd te hebben. Op den 23 januari] 1536", ruim het 2511e zijns ouderdoms, wierdt in de flad Munfler zijn doodvonnis volvoerd. Hethieldt in, dat hem 'tvleesch, met gloeiende tangen, uit het lichaam genepen, hij voorts met een dagge doorftoken , en eindelijk het lijk aan, den «Sk Lambertstoken, benevens dat van K K T P P E R D O L L I N G en KREGTING , in ijveren korven ten roon gehangen zoude worden. A. C O R V I N U S , de Monafi. Oh ld. in Colleiï. S. SCHARDTI, p. 315--319- Anonym. Chron. Mamft. p. 154, 155. L , IÏORTENS., de Anababt. p. 313. Epiji. FRANCISCT Monafi* Episc. ad P A U L U M III, v272 M I R / E I , Opera Diplom. Tom. L p. 607-609. G . B R A N D T , Hifi. der Reform. I. D . bl. 111-123.. W A G E N . , Vad. Hifi. V . D . bl. 71-73. 77-80. 84. 87. B O K K E L M A N (JOHAN F R E D . ) , zie B O E C K E L M A N . B O K K E M A (RIENCK), een Fries van geboorte, is, een man van groot aanzien geweest, en alom beroemd" wegens zijne dapperheid in den k r i j g o m welke reden ook, de Koning van Engeland hem tot Ridder floeg, toen hij met hem tegens de Turken trok. R I E N C K was een zoon van B O K K E DOE» D I N GA , en hij nam ter vrouwe B O T , de dogter van F E C K E SICKING A , te Donjum, daar hij ene dog ter bij teelde His ge* naairid, fleryende zijne vrouw in 1380". 'Op den 3 februarij van het volgende jaar, toog hij naar Jerufalem, en kwam van daar den 14 december te rug. In 't jaar 1390 reisde hij met Hertog W I L L E M - V A N G E L D E R , naar Lithauwen, en was tegenswoordig bij de belegering van het Bot Gaerde. In 1398 fielde jhein Hertog A L S R E G T V A N B E Y E R E N aan, tot Bailjuw van H 5
B O K S H O O R N . '(JOSE'F).
Wimbritzeradeel, toen IVagenbruggerdsel genaamd, Gaastêrtani •en Boniawarflal, welk ambt hij bij den opiïand verloor, wordende zelvs met den Hertog den lande uitgedreven, en zijn tuis Radenblpg genaamd, ihande in de burgftraat te fed-, ten ••enemale vernield. Met den aanvang des bcflands, in 1 4 0 1 - , kwam hij in Friesland te rug, landde te Stavoren, en wierdt op ligtmisdag van 't jaar 1 4 0 2 , van daar door de Snekers afge-haald , -en naar hunne ftad getoerd. In dit zelvde jaar gaf hij 'zijne dogter His ten wijve aan AGGÊ H ^ R I N X M A van Heegh door welk huwelijk A G G E de heerfchappij van Sneek verkreeg, 11a dat R I E N C K in 't klooster was gegaan.- A G G E verwekte in jaar 1 4 0 3 bij haar een zoon, B O C K E I T A R I N X M A genaamds, daar het geflagt van H A R I N X M A van Sneek uit gefproten is"; ook -een dogter, die den naam droeg van H Y L K , en aan G E R R O L D T H E P S E M A te Tzum is gehuwd -geweest. R I E N C K BOI
B O E K E N B E R G , zie BOCKENEERG. BOKSHOORN (JOSEF), Konstfchilder, is geboren in 's Hage, doch trok nog zeer jong zijnde in 1670, naar Londen, daar hij tot zijn dcod -toe-is verbleven, zo dat hij beter in
BOL. (FERDINAND) In die uitgebreide Had en in Engeland -bekend was, dan in2ijne geboorteplaats cn de Vereenigde Nederlanden, Rij wat een braaf. Schilder, en muntte inzonderheid uit,, in het kopiëeren van Sir PIETJSR L E L Y S portraitten; welke konsttaferelen hij zo aardig wist na te volgen, dat zelvs, toen ter tijd veie. konstminnaars, 'er geen onderfchcid in wisten te ontdekken. Dan BOKSHOORN liet het .hier niet bij Heken, hij nam hoger vlugt, en volgde insgelijks de behandeling van den groten meester A N T H O N Y V A N D Y : : zo ijverig na, dat hij hem genoegzaam evenaarde; ten getuige hier van flrekt, dat Mijloui ROCKINGHAM in i7°4> konterfeitzel bezat, gekopiëert b'J dien vernuftigen Hagenaar naar den Ridder V A N D Y K , zijnde het afbeeldzel van den Graav V A N S T R A F F O R D , ZO uitmuntend, zo heerlijk nagevolgd, dat het genoegzaam niet voor het oirfpronkelijke behoefde onder te doen. BOKSHOORN zou het zeer'verre gebragt hebben, want hij paarde b"j zij re bekwaamheid ene vlijtige .werkzaamheid, zo niet de dood hem in den weinig gevorderden ouderdom van 36 jaren hadt 'weggerukt; Hij is te Londen in de St. Martens keik begracn. * J.' C. W E Y E R M A N , Leven der Konstfchilders. IV. D. bi. 305, 306. e e n
BOL ( F E R D I N A N D ) , Konstfchilder, is te Dordrecht geboren, in 't voor He gedeelte van de X vilde eeuw, doch te Amjleldam opgevoed", doordien hij twee, of drie jaren oud zijnde, na deze grote wereidflad wierdt gebragt, Tot redens, gebruik geraakt, kreeg hij groten trek tot de fchiiderkonst, en hij oeffende zig daar in met de grcotf:evlijt, onder den beroemden R . E M B R A N T . De natuur en de fortuin waren hem beiden gunflig; das hij een groten roem en veel geld, tot dienst van zijn ouden dag overgewonnen hadt; want hij Hicrf in 1681 in een ver gevorderden ouderdom. Bchalven een groot aantal portraitten, die ongemeen natuurlijk en kragtig gefchilderd zijn, ziet men ook een menig-e van zijne roemwaarde konstflukken, zo in Godshuizen als anderzins te Amjleldam., welke zijn roem wel zullen doen voortduren. Inzonderheid munt van hem uit, een der twee fchoor-
BOL. (HANS) iteenilukken in Burgemeesters-kamer op het raadhuis te AÏÏÜ Jleldam: het vertoont FABRICIUS in 't leger van P Y R R B U S , die hem vrugtcloos, door gefchenken, of door 't gebriesch enes olijfants in zijnen pligt zoekt te doen wankelen. Onder 't ftuk leest men dit vaers van V O N D E L : FABRICIUS houdt ftant in PYRRHUS legertenten. Het gout verzet hem niet, door fchandeüjcke zucht Noch elefants gebriesch en felle dreigementen. Zoo zwicht geen man van flaet voor gaven, noch gerucht* 5
Verfcbeidene andere al Ier fchoon (Ie ft ukken zijn 'er vsn hem -op 't Amjleldamfe raadhuis: als een op de'Raadkamer, bovqn den fchoorfteen, waar in verbeeld (laat de verkiezing der oudften in Israël, om neffens J E T I I R O , den fchoon vader van MosEs,?het volk te rïgten. En in .der Schepenen-kamer, daar M O S E S de Wet in ftenen tafelen op Sinaï ontvangen hebbende afbrengt, en die het volk voorhoudt, daar dit vaers insgelijks Van V O N D E L op ziet. 5
s
Hebreeufche M O S E S heeft de Wet van G O D T ontfangen^ Waar inede hij-naar 't volk van boven wederkeert.: jDat hem eerbiedig groet, en welkomt met verlangen, De vrije Staat luikt .op, als 't volk de wetten eert. In het door de vlammen verteerde fchoon Adrriiraliteits of X-ands Magazijn op den zuïdwesterhoek van Kattenburg, praalde in een der vertrekken boven de deur, een-uitmuntend tafereel van dezen meester; het verbeeldde's Lands hoge Regering, in de gedaante ener aanzienlijke vrouwe, den ftaf van bevel .aan enen zee-overüe toereikende. — - A. HOUBRAK S N , Schouwb. I. D. bh, 301-303. W A G . , Befchrijv. van Amjl* VIL St. bl. 56. 64. 270. 445. B O L (HANS), Konstfchilder, uit een deftig-geflagt afkomflig, wierdt te Mechelen geboren den 16 december 1534. De ouderdom van 14 jaren bereikt hebbende., wierdt- hij bij - een /Schilder in zijn vaderftad.befte ld om de konst te-leren. Hij V£l'-
BOL. (HANS) ycrbïeef bij dezen zijnen meester, die een groot-.brekebeen was, twee jaren; na verloop van welke hij een Duitje reize in t hoofd hebbende, zig naar Heidelberg begaf. Zig hier twe© andere jaien geocflend hebbende, keerde hij te rug naax Mechelen, daar hij zijn vast .verblijf verkoos; voortaan op zijn eigen wieken drijvende, zonder enig verder onderwijs van meester of voorganger te genieten-, alleen bij zig zei ven, uitvindende verfcheidene ordonnantiën van iandfehappen en andere onderwei pen. Hij fchilderde zeer vrolijk, bevallig en zuiver met waterverw op doek, in acht nemende een goede handeling, en een vaste.en fikfe manier in het aanleggen en opma* ken zijner werken; ook waren zijne fchilderHukken bij kooplieden gewild, en werden wel betaald. Bij de .jammerlijke plundering van Mechelen in 1572, toen die Had door 't tomeloze krijgsvolk overrompeld werdt, kwam onze HANS.beroofd en berooid te Antwerpen, en werdt daar, door een konstminnaar van Belle in Flaanderen , A N T H O N I C Q U V R E U R genaamd, zo wel ontvangen, en op nieuw uitgedost uit achting voor zijne konst, dat hem jiiets ontbrak* Onder andere konstfcukken, gedurende zijn verblijf te Antwer* pen vervaardigd, was een boek met'allerhande foorten van gedierte, visfen en gevogelte naar 't leven en met de kleuren afgetekend-, overwaardig om gezien te worden. Daar zijnde oegon hij 't doekfehil deren geheel ter zijde 'te ïléllen, omdat men zijne doeken kogt, namaakte en voor eigen werk uitgaf, waarom hij zig voortaan toelei op Iandfehappen en hiftorien in miniatuur, zeggende, laat ze nu op den duim fluiten, en mij dit eens nadoen. In 1584 vertrok hij van Antwerpen, om de aanflaande be* roer te en bittere gevolgen van den oorlog, geflagen vijandinne van de konst; hij kwam te Bergenopzoom, van daar te De-rd* recht, waar hij omtrent twee jaren woonde, vervolgens begaf bij zig naar Delft, en eindelijk naar 't bloeijende Amfleldam, daar hij verfcheidene fchone tekeningen in miniatuur heeft gemaakt, onder anderen, die zelve Had naar 't leven afgemaald, van den Tkait met hare fchepen te zien, ook van de J
BOLANDUS.
(PIETER)
de, landzijde met -gezigten van enige dorpen : hier mede Wort hij zeer veel gekl Ene menigte prenten ziet men in druk naar zijne tekeningen en vindingen uitgevoerd; ook hadt hij< zelvs liefhebberij voor de graveel konst, want hij heeft fraai in't koper-geëtst op ene tekenachtige manier, zo landfehappen met boeren-kermisicn, als bruiloften enz,, die bij de liefhebbers met grote achting bewaard worden. Hij flierf te Amjleldam, den 20 november 1593, in den ouderdom van 59 jaren. Zijn afbeeldzel is op de wijze van een graffieraad in 't koper gebragt, dcor GOLTZIUS , ook gaat'er nog een ander portrait van hem uit, waar onder dit vierregelig latijns vaeis wordt gelezen. Ficlorum fedes dedit hmc Mechlhüa B O L L U M , '••Arte, niiore urbes qit® fupèrat rcliquas. Rura, lacns, aqiieo qudmvis fint du&a colore, ' 'Non tarnen hxc dbèttnt morefluent!saqiic» HANS B O L heeft maar ene vrouw gehadt, met welke hij zig vi den egt begaf rei wijl zij weduwe was, doch verwekte geene kinderen bij haar; dan zij hadt een voorzoon, met name FRANS BOELS, leerling vao onzen B O L , die ai een vrij goed© hand hadt. in het tekenen van landichappen in miniatuur', hij overleed weinige jaren na zijn' behuwdvader. - Nog hadt B O L tot discipel ]\KOI S A V A H V , van Kortrifz geboortig*, die in % jaar 1602 te A»y!eldv:i coor de pest wierdt weggerukt, zijndewei zijn bcsie leerling geweest, vlij'ig, net, oplettend en onvermoeid in den arbeid. - — ~ ~ JK. v. M A N D E R , Leven der Schilders, I . L). bl. 322-326. L A N DUS (PIETER). Deze Schrijver ,• zegt P A Q U O T , is mij niet'bekend dan dcor 't weinige 't welk SJMLER 'er van zegt. Zijn toenaam doet gisfen, dat hij van Bollant geboortig was, een dorp in het hertogdom van Limburg, waar van cis beroemde Jefuit B G L L A N D U S ook zijnen naam ontleend heeft, fchoon hij eïgentlijk te. Tirlemont is geboren. ^ Dit dorp is twee uren. ten noordwesten van Luik gelegen. PIETER BOLANDUS. hI.0Q.ide, in 1485 on in 1495,. De opfchriftcn van zijne werken B O
l O L E T U S . EOLIÜS.
BOLLAND.
getuigen > dat de Iatijnfe dïgtkonst het voornaamfte vak van. zijne letteroeffeningen uitmaakte, en dat bij zijne pen inzonderheid aan ernftige onderwerpen toewijdde, zie hier 't geen hij heeft vervaardigd: i . Hymni quidam. Ik weet niet-of dit. gedrukt is; even onkundig ben ik ten dezen aanzlene omtrent de volgende Hukken.; 2. Carmen Sapplncnm pro FREDERTCO lm-peratore III. 3. Carmen in mortem RODOLPHI AGKICOJJE. -4. Epu graimnaia ex fcntentiis* SENECTË e? PLATONIS. 5. Carmen Sap' phicwn in B. Virginenii 6. Carmen heroicum in Opus de triplici mndore. En ene menigte andei en die niet uitgedrukt worden, SIMLERI, Epitome Gesneri, edit. 1555., foliis 145 & PAquóT, l-Lni. litter.. Tom. XII. p. 33, 34.. B O L E T U S ( H U G O ) , een Dekenaar van geboorte, is eerst geweest Prior in do vermaarde Abtd-j van Egmoud, en vervolgens b]j de Karihuifeis tot Kuppelle bij Jdlnghen in Henegouwen. Hij leefde- omtrent 't jaar 1465, en wordt onder de kiasfe van de Geleerden,' gerangfehikt. Bflhrijv. van Delft in folio* X729. bl.. 66*4. ^ x
BOLIUS (JAKOB), een geleerd man te Ufrwta geboren i i i 3e XVIde eeuw, is geweest Meester in'de vrije kontien en Doktor in de godgeleerdheid. Ma dat hij enigen tijd de waardigheid van Kanunnik in de Marij*kerk te Utrecht hadt waar-, genomen,V-wërdFhipPastoor-in;de Buurkerk aldaar, vervolgens Regent van XHollands-, kollegie te-Keulen, en algeméne Vikaris van 't Utrechtfe Bisdom. Hij ftierf in 1631 in zijn gehoor-te (tad, na een hogen' ouderdom bereikt te hebben..*—— Oudli^ van Utr. bl. 294.. B O L L A N D ; (JOHANNES) , een geleerde Jefm't, wierdt den 13 augustus 1596 te Tirlemont geboren. Toen hij 16 jaren Qud was, begaf liij.zig in de Sociëteit der Jejuiten, en verwierf niet alleen, in Braband, maar ook in andere. Iandfehappen £nen zonderlingen roeni; zijne, grootile, vermaardheid heeft, hij bekomen,, door het fchrijven van de levens dei; Heiligen. In !}ej; begin der. XVLJde eeuw, hadt zig namelijk de Jefuit Hs*:-.
B O L L A N D . (JOHANNES) toegelegd, om de levens der Heiligen In iS delen te befchrijven en het licht* te doen zien, doch de dood verraste hem, alvorens hij nog het ecrfte deel hadt ten einde gewerkt, en niemand wierdt bekwamer dan B O L L A N D geoirdeelt, om deze uitgebreide taak weder aan te vatten. Dan deze ontwaar wordende dat 'er in 't ftuk van zijnen voorganger vele gebreken fchuilden, nam voor om van de meet af aan, het te onderzoeken en te verbeteren; ten dien einde nam hij tot zijn medehelper G O D F R I E D ' H E N S C H E N I Ü S , die ook een Jefuit was; zij togen met zo veel ijver aan 'twerk, dat 'er ïeeds in 164.3 twee delen van in 't licht kwamen, te Antwerpen gedrukt in folio, bevattende de levens der Heiligen, wier nagedagtenis in de maand januarij gevierd wordt. In 1 6 5 8 volgden in drie delen de levens der Heiligen van februarij, en terwijl hij met de naast vol gen den bezig was, overrompelde hem de dood op den 1 3 feptember 1 6 6 5 ; waar op H E N S C T I E * N I U S , met behulp van zijnen medebroeder P A P E N E R C C I I I U S , ia 1668 de levens der Ikiiligzn van maart in drie delen uitgaf vervolgende met hun beiden dezen arbeid, ten aanzien van de maanden april en meij; de levens der eerstgenoemde maand in 1 6 7 5 in drie delen, en der 16 eerlle dagen van meij te 1 6 8 0 , mede in drie delen, door den druk gemeen makende* De levens der genen, die in de overigs dagen van meij gevierd worden, zijn in 1685 ^688, door den arbeid der je« [uiten F R A N S B A E R T I U S , en K O E N R A A D J A N I N G U S , in drie dèie$ in 't licht gekomen, waar bij nog een zevende Huk is gevoegd bevattende de drie laatfle dagen van meij. Voorts heeft;BOLKL A N D nog verfcheidene andere werken in 't licht gegeven*,doch meest zonder of onder een onbekenden naam: als 1. No* titia Galliarum Belgii ex Ail is Sanüorum. Antv. 1 6 4 7 . in ?*>o* B E R T ROSWEÏDUS
9
3
e n
2. Brevem mtitiam Italics ex Aclis Sanü. Ibid. 1648. in Zvo, 3 . Vitam S. L I B Ö R I I Episcopi, calculo laborantiüm Patroni. Ib. 1 6 4 8 . in 8vo. Voorts nog een bundel latijnfe gedigten en redevoeringen. De geleerde Franfe Jefuit R E N A T U S R A P I N , een beroemd Digter, heeft den lof van BOLLAND in de volgende tienrvaarfen vereeuwigu. BOL*
B O L L A N D . (SEEASTIAAN) facrum Fajlis dum fcrïberet anmmly Mors imperfe&um harbara rupit epus. Mandabat fcriptis Vivos, Divumque labores, Et qua quisque olim vénit ad aflra via. Scriptori Menfis procesferat unus & alter; Tertius inceptum cum male folvit iter. Paree tuo B O L L A N D E queri de funere, FajlisHis demum ipfe tuis annumerandus eras,
BOLLANDUS
B O L L A N D zijne levensbefchrijving is geplaatst voor bet eesv He deel van de levens der Heiligen van de maand maart. KÖNIGII, Bibl. Vet. & Nov. voc. alwaar hij niet onder den voornaam van J O H A N N E S , maar onder dien van J A K O B U S voorkoomt» J . F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p. 584, 535- J- M . G E S N E R U S , ad Jfagogen. Tom.%1. p. 345. §. 410. Cat al. Bibl. B U N A V . Tom* L Vol. II. p, 1097. C . SAXI, Onom. liter. Pars IV. p. 485-
BOLLAND
(SEBASTIAAN),
is geboren te Maastricht,
voor het einde van de XVIde eeuw, doch waarfchijnelijk van oirfpreng uit Bolland, een dorp in het Limburgfe gelegen. Hij wierdt Recolletten Monnik in de provintie, genaamd Neder* Duitsland. De gewijde ordens aan hem toegedeeld zijnde, belastten hem zijne Opperden met de zorge, om aan jong® Geestelijken van zijne orden, de wijsbegeerte en de godgeleerdheid te onderwijzen, Hij fKerf in het klooster te Antwer~ pen, den 13 October 1655; en heeft dooi; den druk gemeen gemaakt. 1. Hif orka, theologiea,' moralls Term Sanüce elu* cldatio; in qua pleraque ad veterem £ƒ prcefentem ejusdem Term Statuin fpectantia, accurate explicantur: varii errores refelluntur: Veritasfideliterexactêque discutitur ac comprobatur. Opus non taiy turn ad' Terrain Sanctam projiscifcentibus, fed etiam S. Scriptures Jludiofis, Divini verbi Prceconibus utilisjhnum. Auctore Fr. FR'ANCTSCO QUARESMIO, Laudenfi, Ordinis Minorum Thcologo, olim Terne Sanctce Brcefide, ac Commisfario Apoflolico. Cum triplice Indice, & Elencho Concionum. II. Tom» Antv. 1639. in folio» 2. Sermones aurei Fratris P E T R I A D B O V E S , in Dominicas £f Fest% per annum. Antv. 1643. in folio.,—~—» W.vnDiNCK Seri'deres D
III. D E E L .
S
0;-«
IH
BOL0GNINC\ ( W I L L E M )
BOLONGARL
Ordinis Minorum, p. 133. 3 1 4 , 315» Du BOULAY, Eiftm tyiherffc Paris. \ ( \ 120,, PAQTJOT, ü f e . litter. Tom. XVLil
BQLO.GNINO ( W I L L E M ) , geboortig van Antwerpen, fs geweest ó\ Z//^/. Licent. en Hoogleraar in de wijsbegeerte to Leuven; naderhand, Kanunnik in de Lieve VroiiA-enkerk -en On* derzcekei; van de Boeken. Hij ftieif in 2660; en heef c in 'e licht gegeven: 1. TraEt. de'ementha antbuitate Fidel, feu fecfcB. Calvinist lece , advsrfus Minlfiros Sylvce-ducenfes. Ant\\ 1630. 3v». 2.. £te J.udice Controyerjuvum in materia Relïjjoivs. 7b. 1638. 8r
B O L O N G A R I , geboortig van Strezza een Italiaans gchugt in de landftreek van „^ra^ gsbgen, was aldaar een boeren 2oon, doch die meer veiiiand en kundigheid bezat, dan men doorgaans, in dien Hand ontmoet. Hij beilootzijn fortuin inPIoI* land te. gaan zoeken, kwam ten dien einde te Amjleldam, het middenpunt van alle gelukzoekers; kreeg gelegenheid zig op den koophandel toe te leggen, en won, in weinige jaren, met inuiïiabak en andere waren, rnillioenen. Hij trouwde een van zijne.'dogters uit,, aan den beroemden CRE V E N N A , bezitter van (Je kostbare Bibliotheek, waar van de beredeneerde Catalogus gedrukt is;-liet hem het huis en den koophandel over, en begaf-zig met zijne vrouw en andere dogtcr weder naar zijn vaderland', om zijne dagen in een gerust genot zijner rijkdommen, ter, ïnoge'n ilijten.; Hier bouwde hij naast zijne armelijke, vaderlijke hut, die hij met zekere nauwgezette zorgvuldigheid, onderhield, een 2Ijk en pragtig huis, alwaar hij in sust en met; welvoeglijkheid en gemak leefde. Hij was buitengemeen gastvrij, en alle die hem kwamen bezoeken, wer'ven; inet .de uiterfte. vriendelijkheid ontvangen en wel onthaald Dit pragtige, en gemaklijke huis., dat 'er als, een klein puteis.Mitziet; de. wel ondei houden, tuinen, die iets nieuws en. xvmmik in den aanleg-hebben, wekken niet regt- de nieuws*
3
;
B O L S W A A R T . (FILTER, T A I ; )
B O M A L E . ( J A N BE)
gierigheid der vreemdelingen op; maar de herinnering van cc* zonderlinge cmflandigheden, die het begin en het einde van des bezitters leven kenfchetzen, maken, dat men dit alles niet meer genoegen en deelneming aanichouwt, dan de trotfe paleizen en pragtige tuinen, die hunne grootheid ilegts als erfdeel voortplanten. B O L O N G A R I is omtrent het jaar 1793 ge* ftorven. Cartas Familiares del Abate J Ü A N A N D R E S a Ju, hermaizo. Madrid 1793. in 12m. pag. 61. &c. G Ü I D O F E R R A R I » . Comment, de Je, relmsque puis. BOLS W A A R T ' (PIETER V A N ) , was een zoon van JAKOB N A U P S R U S , die deze naam droeg na zijne geboorteplaats de Had Bolsvcard. Hij wierdt leliebroeder te Thabor, waar van hij ook T K A E Ü F J T A is genonnd geworden; zijnde dit Thabor een vermaard klooster van reguliere Eanunnikken naar de regel van St. Augustijn, bij de Had Sneek, door R I E N C K B O K K E M A in 1406 of daaromtrent geiligt. P I J S T E R was redelijk ervaren in de Iatijnfe taal, doch in de wiskonst was hij inzonderheid bedreven, en wei voornamelijk in de landmeetkunde: ook getuigt S U F F R I D U S P E T R I , dat Keizer K A R E L D E V , van zijnen dienst gebruik gemaakt heeft, benevens dien van M A R T E N V A N D E L F , om de Biltlanden in Friesland te doen opmeten. Zijne waardigheid en arbeidzame geest blijkt door de Friesfe Kronijk, d'e hij heeft vervaardigd, en welke tot een vervolg verflrekt van die van V O R P E R I U S T H A B O R I T A , doch egter-een weinig vroeger begint, namelijk van het jaar 781 en loopt tot 1550, fchoon fommigen willen, dat hij Ilegts tot het jaar 1527 ge-» fchreven heeft; hij heeft egter omtrent het jaar 1550 nog geleefd. — SUFFR. P E T R I , de Scriptor. Frij. F R . S W E E R T I I , Aihen. Belg. J . F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p. 950V B O M A L E ( J A N . D E ) , dusgenaamd na zijne geboorteplaats, het dorp Bomale in Waals Braband, daar hij het eerde levenslicht zag, in 't laatst der. XlVde of begin der XVde eeuw» Jn de orden'der Dorninikanen getreden zijnde, deedt hij proicsfie daar van te Luik. Enige jaren later kwam hij te Leuren, en wierdt hem aldaar 't Hoogleraarsambt in de godgeleerdheid ©pgedragen; vei volgens wedt hij door Paus PAULUS T I , of
BOMBERG. (DANIEL) SIXTÜSIV-, tot Inquifiteur generaal van de Nederlanden aange* fbsld, en hij was als lid- tegenswoordig, bij het algemene Ka-, ^piuel, 't welk in 1473 te Bazel- wierdt gehouden. Tot Leuven te rag gekeerd, aanvaardde, hij weder zijne akadcmifcha iesfen, daar hij mede aanhieldt tot op den
tionis.M: JOANNIS DE BOMALÏA, S. T. Br. Ord. Fmd. Utnnz
Fnvlatus. alicujus religionis, vel monafierii,fiveconventus, pasjiu c,um fuis fui dit is dispenfare fuper licec qiice concernuut regidarcnk cbfsrvantiamfiice.religionis? Dit klein traktaatje, maakt, eers gedeelte uit van de verzameling, welke tot tij^ heeft:. Contra Monachos Proprietaries, egregiorum virorum tracmtus. Paris. 1590* in Svo.' — V A L . ANDE., Bibl. Belg. p. 463. tj Fast. 88, 89. 1
D E JONC-HE, Belgium Dominie, p. 149, 150.
J . F . FOPPENS,
Bibl. Belg. p. 585* B O M B E R G (DANIEL), beroemd, Boekdrukker, van Amwerpen geboortig, begaf zig met 'er woon naar Venetien, alwaar, hij 't eerst den Bijbei in 't hebreeuws drukte, die, in 15.11 in /to. het l-.'cht zag. Hij vervaardigde 'ei* vervolgens verfchei* dene andere drukken van, zo in folio als in 4.10. en in 8vo. Hij hadt het Hebreeuws geleert van enen Iiaiiaan, FELIX PK A* TENSIS genaamd, die hem overhaalde om een druk van den liaboijnfcheji Bijbel te ondernemen, dat is iret de uitbreidingen' Van de Rabbijnen, welke in 1517 in folio te voorfchijn kwam., en door den Drukker aan Paus LEO DEN X , wierdt toegewijd, maar de joden hadden weinig achting voor dczên druk, en de Rabbijn JAKOB B A U M , deedt er een andere vervaardigen, door, den zeivüen BOMBERG in I V Delen in folio, welke in z
BOiViBERGEN, (ANTHONY VAIC)
-277
•'geelrukt, en men verzekert dat ieder oplage hem IOOOCO rijk*daalders gekost heeft, De belde laatfte drukken van dit wei kt 'zijn vollediger en fraijer uitgevoerd dan de eerfbe*-; ook meerder ^geacht dan ene vierde, fde naderhand door BFAGADÏN te-Vent'tien is uitgegeven*; en vooral o vei treffen zij die, welken "BurTour te Bazel het licht deedt zien;' doordien deze op verrei::?, "zo fraij niet'is, en, dat BÜXTORF zig de vijjheid'ïieeft-gegufed'dö: de chaldeeuvfe uitbreidingen, naar zijne eigene begrippen "téVérbeteren. BoMaEkG wil men dat voor vier miillioenen hóeken 'heeft gedrukt, en dat h j alle zijne goederen'heeft Vèrfpikk door 'het vervaardigen van een groot aantal drukken van He•hreeuvje Bijbels en fchriften van Rabbijnen, die 'hij i n t licht heeft gegeven; en tot vei taling, correctie en drukken daarvan^ 'hij enige honderden der geleer Jfte JoJen onderhieldt. " - — — BARTOLOCCT , Bïulioth. -Rabbiiu Tom. I.'p. 34. FA'BRicir, BibL "Laf. Tom. I. p. 886"* Tom. 111. p. 8*>9- O . S A X I , 'Ononh'lHïr, -Pars III. p. -40. SIMON', Hifi. Critf èi V. Tefi.
4
;
J
W
'OERANA , pag» 34. i?.r. L . MORERI, Diction, ed. de 1740. Tomv
i l . p. '333. P. B A Y L E , Diction, ed. de 1730. Tom. 1. p. ó c r ;
"BOMBERGEN ( A N T H O N Y V A N ) uit een zeer aanzien/lijk geilagt gefprotcn, waar van men vele bijzonderheden aan* 'treft, bij L E CAKPENTIER>, 'Hifi. de Cmnbray, pag. -427', %2%\ ^5^5; behoorde ook tot tiet-getal der verbonden Edelen, -K§ Houdt in bijzondere hoogachting bij BREDERODE, onder wièn ffrj dienst nam, en zig in s Hcrtogenbosch wierp, 'doch 'wUkè Had hij genoodzaakt werdt eerlang met zijn Volk te vcïlatèrcf ïicc Hof vondtgoed in 't jaar 1567, hem openlijk te bamien? en al zijn goed verbeurd te verklaren ten behoeve van dèr? Ivouing; doch dit weerhield! trem niet, zig'als Hopman feilen aan 't hoofd van enige •Kahiniiten in 'Gelderland\ uiè 'voornamen 'Nijmegen in te nemen. 'Ook was hii Kcliónel 'oer burgerlje te Brusfel, en verdreef van daar het volk van FrJ?z VA*N EoMONrj-> 'als deze i n 1579% die Had'aan *s Koniègs ï:iidèVilde overbrengen<, ten einde zig 'met PAR'SIA. é Vèrzoe^n* ;
y
BOMELE.
(FLORENTINES)
Zijne ftamgenoten K A R E L en K O X N E L I S V A N B O M L E R G E N waren, benevens anderen, ten jare 1566 gemagtigd van de nederduitfe Hei vormde gemeente te Antwerpen , om met den Prins volgens zijn bevel, over hunne godsdienstoeffeningen te handelen, en werden openlijk ingedaagd, om zig te Brusfel, binnen drie weken, te komen verantwoorden, op verbeurtevan lijf en goed, en niet verfchijnende door A L V A en zijnen Raad gebannen. — V A N D E R H A E R , de Init. tumult. Belg* Lib. II. p. 26i. 303-307- P. B O R , Ned.* Oorl. UI. Boek, bh 106. E . v. M E T E R S N , Ned. Hifi. II. Boek, bl. 48. Antw. Kronijk, bi. 128, 129. 147- W A G E N . , Vad. Hfl. V I . D . bl. 211. 214. J. W . T E W A X E R , Verb, der Edelen. I. D . bl. 2o>-2é5. B O M B L E (FLORENTINUS) , geboren uit aanzienlijke ouders te Zutphen, den 15 december 1665, werwaarts zijne moeder gevlugt was uit Bcikulo , wegens den onverwagten vijandelijken inval des Munfierfen Bisfchop K R I S T . B A R E N D V A N G A L E N in Twente. In zijne dus toevallige gehoortelïad, leide hij den eerden grond tot de kennis der geleerde talen, en vol» bragt zijne letteroeffeningen aan het Gijmnaiium ie Deventer; van hier trok hij met zijne moeder die toen weduwe wasnaar Franeker, daar hij in den tijd van twee jaren zijne ftudien ten einde-bragt; en, den ouderdom van 21 jaren bereikt hebbende , na een loffelijk examen te hebben ondergaan, Proponent wierdt. Zijne eerde Randplaats was Vinnen, van daar werdt hij in Friesland beroepen; eerst te Ttens, vervolgens te Oudega, in 1694 Sneek, in 1697 te Zwolle, en eindelijk het jaar daar aan te Amjleldam, alwaar hij op zendag den 25 november 1722 op het onverwagtüe is overleden, menende dien morgen nog in de Amfltlkerk te prediken. B O M B L E is een verftandig man geweest, voorbeeldig;in'leven en wandel, en die zijn ambtsbezigheden met veel ijver cn getrouwheid uitoefrende. Wijders zegt zijn lofverkondiger : Hij was geen vleijer noch pluimflrijker, en trachtte zig nooit in te dringen in de huizen der aanzienelijken; dat hem t e
BOMMELIüS. ( H E N D R I K )
BÖNAE&T. ( N I K L A A S )
2
.;p
s
wel, t is waar, bij 'fomrhïgsh fmnaer gimét èn'genegenheid 'verwekte; maar dat gaf hem oók des tè méér vrijmoeiigheid> cm tè ftaah, en te fpreken vóór G Ó D daar het pas gaf; VGöi^ was hij een vijand van twisten doch tëffens "waakzaam •gens de fcheurmakers; dit toonde hij door zijnen gSjfcf am L E E N H O F toegerig Jijn t ^ r f op starfce. Snift 1703, in 8b& Ook heeft hij door den druk gemeen gemaakt in ^nen btmdd met die van R O U S E : ©etjjJUtiefing ban SEcqircÖeHern ÉCeeöSib 1702- 4tc» — — J O H . V A N S T A V E R E N , Lijkredm vp ft Bo"# ÊLE. ^ M Ï / L 1721-. m 4to :
:
0
BOMMELIÜS. (HENDRIK),
is geweest Kioostèrbroedë^
van 5fi Hieronijmus én Recta van S T . M A R I A M A G D A L E N A 'Convent in de ftad Utrecht. Hij ftierf in het jaar 1542 en 'heeft gefchreven : Bellum UltrajeSt-imm inter Ge drié Duceih OARCTXUM ci? H E N R I C Ü M BAVARUM Episc. Ultra] ectinuiL Mdfpüfgi J542. in 8vo. — — J . . F . FOPPENS, Bibl. Belg. p. 434, 1
7
:
B O N A E R T ( N I K L A A S ) , geboren te Brusfel in 1563-, bêgaf zig 19 jaren oud zijnde in het Genootfchap der jeiintëh^ leraarde de wijs regeer te te Do:jaf en de godgeleerdheid te ven, 'ging vervolgens naar Spayen, alwaar hij enigen 'tiji verbleef; op reis zijnde om naar Fiaandeicn te rug te keren 'over* Tompeide hem de dood te Valahlid den 9 maart T'6IO Vader B O N A E R T , heeft een.voorbeeldelijk leven geleid5 hij hacit eb'a Halen geheugen en dooidiingendheid van geest; SWÈÈRTÏÜS* 'die gemeenzaam met hem heeft verkeerd, en de Jeluit A L K ' S A M B E , 'betuigen niet te ge oven-, dat 'er iemand in zijn 'tijd* vak heeft gelèeft, die hem in-vernuft te boven ftreefde, — -Hen heeft "van hem in druk*: 1. Concio fun. in exeq. fer. Gkfc G O R L $ : M A X I M I L I A N S , 'Car'oli Archiducis AujlriéfilicbÊfc. itrtix» 1529. in 4'fo. 2. Mare non iiberum-, 'de fare'Lufitanico'ad'Óceifr 'Wuftfi?Ccmmercium Indicuni; adve'rfus Batavicam Hua Asfertionem. - F O P P E N S getuigd dat dit 'een geleerd eh uiüftïmienci werk is, dich 't wêii: nimmer 't Iïch't heeft gezien» ,3-0 Briévè Apologie d > cuke dc A * D* de Modtaigu% dit %$ beidé Th t fisns en duits gedrukt, — — - - F R . S W E E R I Ï I . ^ -Atk Belg. fa, s
0
:
?
r
I
:
7
"S 4
$yz>
'GRÖTIT
£Sü
BGNAERTS. (OLIVIER)
ÈONDT. (NIKLAAS)
572. J. F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p. 900. Tom, V I . p. 28-30.
PAQUOT,
Mem. litter.
RONAERTS (OLIVIER), te Tperen geboren in 1570, bergaf zig in 1599 de Sociëteit der Jcfulten. Vijf jaren hccic hij de lage fchoolklasfen beftierd, vervolgens gedurende agt jaren de zedekundige godgeleerdheid onderwezen. Den ouderdom van 75 jaren bereikt hebbende, flierf hij in zijn geboorteftad den 23 o&ober 1655. Men vindt van O L I V I E R getuigd, dat hij een geleerd man was en teder godvrugtig. ——~* Hij heeft door den druk gemeen gemaakt: 1. De injlitutione, ebligatione, £f religione Horarum Canonicarum lib. IV. Daad 1625. i2mo. Ib. 1634. ï2mo. 2. In Ecelefïajlicum Commentarius* Aniv.. 1634. i^ folio. 3. In Ejlhetam Cemmentarius litteralis moralls. Col. 1Ö47. in folio, 4. £te //om Canonicis, ^KTO/ A H $ O Mw/të facrificio. Antv. 1653. m 4J0. 5. Concordia fcientice cum Fide. Hagce 1665. m 4J0. » W I T T E , Diarium biogr. ad annum 165$. J . F . F O P P E N S , 2?/R p. 932., P A Q U O T , üira?. Utter. Tom. X I . p. 136-138. i n
B O N D T (NIKLAAS), Advokaat te Amjleldam, is den 5 julij 1732 te Ooster-Blohker in Nocrdholland geboren, alwaar zijn vader J O H A N N E S B O N D T toen ter tijd Predikant was. Door zijnen vader tot den predikdienst gefchikt, leide hij de eeriïe gronden van zijne kennis van de geleerde talen in 'j Gravenhagd in de nabijheid van welke plaats, te Voorburg intusfen, zijn vader als Kerkleraar beroepen was. Vervolgens begaf hij zig ter voltoijing zijner fhidicn haar Utrecht, alwaar hij zig onder den beroemden W E S S E L I N G , inzonderheid op de oude litteratuur toeleide, en reeds in den aanvang van't jaar 1752, ene verhandeling fchreef en verdedigde : de Epijfola Jeremkz apocrypha. In 1754 bezorgde hij, ene nieuwe uitgave der Varies LeEtw* nes van C O N T A R E N I . Zijn zwak en ziekelijk lighaamsgeflel was hem ondertusfen zeer hinderlijk in het geregeld voortzetten van zijne aangevangene loopbaan, daar het hem noodzaakte twee jaren zig niet alleen aan de flriktfte dieet te t
bin-
Binden, maar zig ook van alle ftudie of JecTmir, die enige infpanning van geest vorderde, of aandoening van hart opwek-, te, te onthouden. Mogelijk werkte deze rede mede om hem de beoeifemng der Godgeleerdheid voor die der Regten te doen verlaten : waar in hij den graad van Doktor verkreeg in 1755 , hebbende kort te voren , in dat zelvde jaar ene openlijke proeve van zijne vlijt en fchranderheid in dat vak gegeven, door de uitgave van enen latijnfen Commentarius over de vooraffpraak en dc drie eerde hoofdftukken der Unie van Utrecht, Als Advokaat zig in 's Hage nedergezet hebbende, bleef hij nog bedendig worftelen met ongefteldheid èn zwakheid van Jighaam, ondei hevig zijnde aan gevaarlijke toevallen van ziekste, die re^ds hem toen geen lang leven beloofden, doch die hij vervolgens gelukkig te boven kwam. Weinige jaren daar na, in 1759 namelijk, verliet hij 's Hage om zig te JivfleUhxn te vestigen, alwaar hij nog in dat jaar de nagelatene Ora* tien van P E T R U S ' B U R M A N N U S Primus bij een verzameld, in \ licht-gaf, en aan zijnen vriend en voorflander, den Burgemeester van 's Gravenhage, J A N H U D D E D E D E L , opdroeg. Sedert dien tijd is 'er niets van hern in 't licht gekomen; doch het is bekend, dat hij, gedurende de •eerile jaren van zijn ver* Id'.jf te Amftcldam, een der ijverigile mcde-a\helderen geweckt is aan verfcheidene toen uitkomende en ook thans nog hooggefchatts periodique fchriften, onder anderen aan den Philan trope en aan den Denier, van welke beide werken de iaatite delen meest ai van zijne hand zijn, Wei dra egter wijdde hij zig geheel toe aan de praktijk der Regten, en vondt zig dut in die loopbaan geplaatst, welke hij tot aan 'c einde zijner dagen met ijver en luister betreden heeft. Hij genoot, gedurende al dien tijd, de volkomenlle achting zijner fladgenoten van alle (landen en klasfen, en ondervond daar van, van tijd tot tijd, de openlijke blijken bij zijne veikiezing tot Kapitein der Amfleldawfe Schutterij, tot Regent van het fpin-en wcii> huis dier flad, tot Schepen der Watergraayje Meer, en bij an* dere gelegenheden. Ten jarc 1762 gehuwd zijnde met - K O Ê N E L I A D E B R E E * •S s vcr :
ÏTOMDT. (NIKLAAS) verloor hij die geliefde egtgenoot in 1784, en begat zig in 2785 in een tweede huwelijk met J. S. NoëLL weduwe Si* M O N S , die benevens vijf kinderen, uit zijnen eerflen egt overgebleven , en enige aangehuwden, het onverwagte en treiTen» de verlies van enen dierbaren gemaal en vader bitterlijk be* treurden, "t welk voorviel op dén 20 junij 1792. Schoon zijn van jongs op zwak en ziekelijk iighaamsgefleï, door hei haalde aanvallen van bloedfpuwing, podagra en andere kwa'en ge* fchokt, dikwerf reden gegeven hadt, om voor zijne dagen te vrezen, bevondt hij zig egter in de laatfiè jaren van zijn leven in geen ongunfligen Haat van gezondheid, en zijn dood was fchielijk en oriverwagt. Vijf of zes dagen te voren hadt bij zig enigzins onpasfelijk bevonden, doch fcheen volkomen herfieid te zijn, hadt dingsdags avonds met zijne gewone vrolijkheid enen wekelijkfen'vriendenkring.bijgewoond en den volgenden nagt gerust geïlapen, toen hij, 's morgens ontwa* kende, pijn van podagra in zijne hand gevoelde, die binnen 'weinige minuten tot de borst overfloeg, hem dodelijk benauwde, en binnen een uur tijds uit dit leven rukte, Dit levensberigt van M r . N I K L A A S B O N D T , gevolgd naar liet tafereel, dat'er door den verdienftelijken P I E T E R NIEUW*» • L A N D , des overledenen boezemvriend, en die door denzelven met een vaderlijke toegenegenheid, bemind wterdt>^gefehet$t is, en in de Algemene Konst- en Letterbode, VJII. Deel >, bh 202-204. ene plaats bekleed, bevat nog de volgende befchrijVing van het beminnelijk karakter, gemoed en zielshoedanigheden van dezen belangrijken Menfchenvriend. Het reeds gemelde niets behelzende dat van den gewonen loop der menfchelijke bedrijven afwijkt,-mag gefchikt zijn om de nieuwsgierigheid te voldoen van die genen, welke belang ftellen 'in het kennen der lotgevallen des dagelijkfen levens van die-perfonen, welke zij beminden of hoogachtten: maar hetzelve is niet gefchikt om enig denkbeeld der hoge waarde van M r . N I K L A A S B O N D T aan zulken mede te delen, welke die waarde niet door eigene ondervinding of geloofwaardige feeiigten leerden.kennen. Ook de vrugten van zijnen letter?
B O N D T . (NIKLAAS) •Êrbeid, die onder zijnen naam bekend fis an, zijn te weinig in getal of gewigt, om 'er hem enigzints uit te beoirdelen. Xijne uitmuntende hoedanigheden van veiftand en hart, aangewend in de betrekkingen, waar in hij zig bevondt, zijne voortreffelijke dienfïen daar door aan de menfchelijke maatfchappij veelvuldig bewezen, waren niet van dien aart, dat zij hém enen uitgebreiden roem, in afgelegene gewesten, of enen duurzamen naam in de vol^ndo eeuwen, verzekeren. Maar zijne nagedagtenis zal in zegening blijven bij allen, die in enige betrekkingen hem kenden; bij ene egtgenote, die hij hartlijk beminde; bij kinderen, .wier opvoeding en welvaart hij met'de verflandigfle en tederiïe zorgen gadcfloeg; bij vrienden, die in zijne handelingen hartlijkheid en trouw, in zijne gefprekken onderrigting en genoegen vonden; bij allen einde» lijk, en dat getal is zeer groot, die voor zig zelv* of anderen van zijne eerlijkheid, kunde, fchranderheid en ijver, in onzekerheid of bekommernis, raad en hulp ontvangen hebben, Als Regtsgeleerde, verdiende hij de hoogde achting en bewondering. Niet alleen was hij doorkundig in alle takken van fraije wetenfehappen , die het menfchelijk veriland tot fleraad flrekken, en die hem, door zijn flerk geheugen, allen voelden geest tegenwoordig waren; maar bijzonderlijk bezat h" ene uitgebreide Regikemis, oneindig groter dan -men wel dooi gaands bij hen, die de praktijk oeftenen, aantreft. Dezelve* bepaalde zig niet alleen tot het Burgerregt, maar fïrefcte ZIVJ ook uit tot/'het S. aatsregt; waar van, om kort te zijn, zip* verklaring der eerde artijkelen van de Unie van Utrecht, de doorflaandfle blijk is. Dit werkje in zijne jeugd opgeileld, F zo dcordagt en vólkomen, dat de'fchrandere Schrijver der Verklaring van de Unie, Mr. P I E T E R P A U L U S , niets anders heeft kunnen doen dan hetzelve over te nemen, en zijne Verklaniiï; op de andere artijkelen te vervolgen. Hier bij kwam ene grote ervarenheid en ondervinding, waar door hij niet alleen het vermogen hadt verkregen van ene vlugge toepasfing der wetten op allerleie gevallen, maar ook ene bijzondere kennis van herkomflen en gebruiken, vooral in den koophandel, lv}~ '70 ph
£B4
'BONDT.
(NIKLAAS)
zon$zr van hztlFifëfregt, waaromtrent "hij altijd * bij allé 'gelegenheden, de denkbeelden van de fchranderdè Kooplieden > als bij voorbeeld van wijlen den,Heer J O S U A ' V A N D E R P O O R T E N , cn snderën, gewoon was ook -zelvs in -gemeenzame gefprefcJ:on uit tè. vorfchen, en waaromtrent hij dè^ moeijelijke. tijdftippen, als in 1703 en 1773 hadt bijgewoond, Ook muntte irij uit in fchranderheid en dovrzigt, 'waar door hij niet alleen dc ingewikkeldile gevallen tot die wetten en herkómden bragfr, 'waar toe zij bètreklijk waren > en terdond bevroedde uit welke grondbeginzels zij moesten "beOist worden, maar ook het gehele in alle zijne delen overzag; 't welk hém in daat delde*, om alles• op orde te behandelen, éii aan zijne gefchriften, advijfen, memoricn en andere opftellen , ene zeer grote klaar-; beid en duidelijkheid gaf; van het welk nog de jongde bewijzen en blijken voorhanden zijn, én te berde zouden kunnen gebragt "worden. Voeg hier bij,-^s mans bekend vlug vernuft; 't welk hem in daat delde, om in ongewone gevallen, bij gebrek van vsctten en gébruiken, niet alleen te doorzien, wat uit de analogie van het regt moest beflist worden, maar ook^, wanneer zelvs de analogie £weeg~, wat het natuurlijke regt en de billijkheid leerde, en wat dus de wetgever, indien hij nu des wegen-ene wë't moest maken, zóu voor fchrij ven, óf moest Voorfchrijven, indien het algemene belang hem voorlichtte. Voeg eindelijk bij dit alles ene ongekreukte eerlijkheid, een medegsand en menschlievend hart; en ieder beflisfe nu zelv-, welk een verlies de dad Amfieldam, hare Regeerders, de Koophandel en degantfe Burgerij, niet het 'onverwagt ontijdig derven van dién braven * man geleden heeft,, wiens nagedagtenis zeer zeker bij dié van' N O O R D K E R K nog lang in dé gedagten der Amfleldammers zal ingedrukt blijven, of veeleer daai* rummer zal wórden uitgewist. In veel andere opzigtén, betuigd de verdiendélijken N I E U W ; - , L A N D , het geluk gehadjte.hebben, van Mr. N I K L A A S B O N D T Van nabij te leren kennen. Vurige èn werkzame Zugt voor bet" welzijn der menfchelijke maatfehappij, 'beftierdé altoos zijne daden en woorden. Eerlijkheid eh 'rondheid., en -on'pafc(
r
%
f
BONDT. (NIKLAAS) i$aige onvcrfaagde ijver tegen, alles, van welken kant ook, wat hem on r egt vaardigheid öf onderdrukking - fcheen , wareu hoofdtrekken van zijn karakter. < Door zulk een gedrag behield hij in het midden der burgerlijke onënigheien de.achting, het vertrouwen en,de genegenheid, der verflandigen en braven van alle partijen. Door vastheid van okdeden vlugheid van geest, gepaard met een vaardig en'gepast gebruik zijner uitgeflrekte kundigheden, hezat hij de konst van. in weinig tijds en met weinig moeite veel en wel af te doen. Eiken aanbetrouwden, post vervulde, hij met de grootile nauwkeurigheid en met het fchranderfle beleid;. Zijn deelgenoten in het bellier bij het nieuwe fpin-en werkhuis, achtten hem te hoog, om niet gaarne te erkennen, dat men ook 'm 't bijzonder aan zijn doorzigt veel te danken heeft van de voortreffelijke inrigtingen, die dat grootfe geftigt, 't welk hij ïeeds bij deszeivs oprigting hielp beilieren, kenmerken en alom beroemd maken* In de dagelijkfe zamenleving, en bijzonder in den vêrtrouwelijken omgang met hartlijke vrienden, was.hijeen der vroKjkfte en aangenaamfle, menfehen. Overmaat' van dringende bezigheden, of afmatting, die daar op volgde, konde hem fomttjds een kort ogenblik van opflijgende drift of nederdrukkende dofheid veroirzaken, doch nimmer zag men die in enige duurzame ongefleldheid van geest overgaan. Gaarne deelde hij in de genoegens.der zamenleving,'en-nimmer verfmaadde hij den.omgang met anderen> bij^welkc hij mindere geestvermogens of geringere kundigheden, doch braafheid en gulheid, ontmoette. Zijne uitgebreide leclmir, en zijne niet minder uitgebreide verkering met allerleie menfehen, hadden zijn geheugen voorzien mat enen rijken voorraad tot onderrigting of verlustiging; en zijn juist.en veiljg oirdeel wist daar;van altoos op de meest gepaste, wijze gebruik te maken. Onder zijne geüefdfte. uitfpanningen, behoorde" de. beoeffeniing der gotanie en Hovenierskpnst, waar aan hij gewoonlijk de laatite dagen der week op zijn. buitenverblijf befleedde, en waar in hij merkelijke kundigheden beza.t. Dus verdeelde hij zijnen, tijd tusfen bezigheid en uitfpanning^ tusfen letteren en vriendfchap, 4
BOKDT. (NIKLAAS) fchap, en leefde gelukkig voor zig zeiven, ten beste van an, deren, bemind van velen en geacht van allen. Het gebeurde ten jare 1780, betrekkelijk het ontworpen traktaat van Koophandel der Nieuwe. Republijk van Noord-Ante* rika met de ftad Amfieldam, weet men dat aan Mr. R . M . VAU G O E N S gelegenheid verfchafte, om zijn zo berugt Politiek Vertoog over het warefijstemavan defiadvan Amfieldam, in t licht te geven; ook v-erfcheen bijna ter zei ver tijd, een zogenaamde Rechtsgeleerde Memorie, aangaande het gedrag van de Regering derftadAmfieldam &c; beide (frikken, die ingerigt zijn, om genoemde Regering in een allerhaatlijkst licht te (lellen. Het mangelde ook aan geen bekwame Mannen die ter verdediging van zulk een goede zaak de pen opvattedenonder anderen kwam 'er te voorfchijn, een albrverftandigst gefchreven ifrikjc, tot tijfel hebbende :^De eer der Regering van Amfieldam ver~ dedigd tegen den laster van hef Engelsch Minifierk, en dns,:elfs Nederlandfche Vriendin en Begunflïjers; in eene Con ra-Memorie ir.rsriclft ter wederlegging van de Rechtsgeleerde Memorie, aangaande het gedrag van de Regering derfiad-Amfieldam: waar hij geveegd zijn enige Aanmerkingen, op het onlangs vrrfprrids Gefch'ift, ten tijtel voerende: Politiek Vertoog over het vaar Jijstenia van defiadAmfieldam enz. Dit even bondig als gematigd gefchieven ftukje, kunnen wij met zekerheid melden, dat uit de pen van onzen Advokaat B O N D T , is voortgevloeid Wij befiuiten dit artikel met de digtiegels, waar mede de uitmuntende H I E R O N Y M Ü S D E B O S C H , het geheugen van dit brave Mensch voor de onder (Fel ijkheid heeft bewaart. B O N D T I U S Astmae jacet hie dignisfima proles, Bust a riguit lacrymis Amfiela £f Ta piis Pupillis tutor fuit hic, viduisque p aironus, Jpfe Jul reel or, veraque norma patris: Completions hommes focior&m in commoda vertil puasfihidoctrina legerat artis opes; Illud at hora hrevis delevit mnahile lumen Libera cordaii claufit £f ora viri; Ckïbus tma fuit de quo fententia discors An virtute forei major, an ingenio» B O N I ) IJ* 3
/
f
9
9
f
BONDT. (NIKLAAS)
28?
B O N D T (NIKLAAS), Hoogleraar in de Kruidkunde to /ïvijleldam, hadt tot ouders J o H A N N E S B O N D T , den jongden broeder van den verdien Gelijken N I K L A A S E O N D T hier boven gemeld, en K A T R Y N A W Y N A N D A H O L T I O S , en v/as geboren den 20 maart 1765 te Wilsveen, alwaar zijn vader toen ter tijd Predikant was. Met zijn agtde jaar wierdt diij te Delft op fchool bedeld, om de franfe, latijnfe en gricküo talen te leren. fi\ vroeg hadden zig de vermogens van zijnen geest ontwikkeld, en hij maakte weldra zulke vorderingen, dat hij niet alleen boven anderen uitmuntte, maar bragt het in de latijnfe digtkunde zo. verre, dat hij voor velen zijner medefcholiei;en de latijnfe' vaaTen maakte,. Bij het overlijden van zijnen vader, 'twelk in 'c laatst van 1779 te Oostzaandam, daarbij toen Predikant was, voorviel; trok hij in 1780, met zijne moeder broeder en zuster, naar Leijden, alwaar hij, na nog enigen tijd de latijnfe fchool te hebben bezogt, zig op de Geneeskunde toeleide. Ten jare 17$ 8,. verdedigde'hij openlijk, en met geen geringen lóf, bij het aanvaarden van de Doktorale waardigheid , zijne uitmuntende verhandeling de 'Cortice Geofrcsce Surina*. v.ienfis cum tab. Lugclb. 1788. Van deze verhandeling heeft niet- alleen M U S R A Y in zijne- Apparatus Medic amimm, en andere Schrijvers, met veel ophef melding gemaakt, maar ook cie Heer B A K E heeft de moeite genomen, om dezelve ten algemenen nutte in de nederduitfe taal over te zetten. In den jare 1788, wierdt 'er door het Koningiljk Genoctfchap van Genees* hmde te. Parijs, de volgende vraag voer gefield: Om door ver* gelijkend onderzoek der natuur- en felie ij kundige hoedanigheden, den aart der verfchiiiende Melken, als die van de Vrouw de Koe, d& Geit, de Ezelin,, het Schaap, en de Merrie, te bepalen. Dezer zeer moeilijke vraag ondernam onze B O N D T met zijnen vriend S T I F R I A A N , Geneesheer te Delft, te beantwoorden, aan we ik ar.twoord, in den jare 1790, de-gouden eerprijs wierdt toege vezen. T
9
In Ï 793, wierdt hij door Curateuren van het Atheneum te Amjleldam, aangedeld tot Hoogleraar in de Botanie, weiken post hij,, op den 24 februarij 1794? aanvaardde, met ene ooent
EONDT. (NIKLAAS) openbare redevoering: de Militate- illorum laborum, quos ReucnA. tiores in re Botanica exercenda pofueruntj rite cestkianda. Dan de ftudeicnde jeugd hadt een kort genot van de lesfen dezes deugdzamen en kundigen Wijsgeers , want hij overleedt in den aanvang van de rijpheid zijner jaren op den 17 augustus 1795, ilegts den ouderdom van 31 jaren en ruim 7 maanden gereikt hebbende, tot grote imcrt van zijne nabeftaanden en vrien* den, bij wien hij en bij allen die hem gekend hebben, altoos in zegening zal blijven, Zi]n lighaamsgeftel was zeer gezond, uitgezonden zijn borst» die uit- hoofde zijner rijzige gedalte, enigzins zwak was. Bij den aanval van zijne jongde ziekte, gaf hij met zijne gewonq bedaardheid van geest te kennen, dat hij zijne ziekte als zeer gevaarlijk befchouwde: deze zijne tegenwoordigheid van geest; bleef hem óok gedurende ,'t gantfe beloop daar van bij, 'uiige* zondert in.dieogenblikken* waar in de ziel onder den last der ziekte bezweek. B O N D T was lid van het provintiaal Ufa rechtfe Gcnootfchan, en van het Geneeskundig Genootfchap (/Egrotantibus) te Brusfel. Zie daar, een korte en eenvoudige levensfchets van een man, die voor de maatfehappij en voor de wqt mfchappen i a het bijzonder, maas al ^ v r o e g is geftorven,- en in wiens vroegtijdigendood de Geneeskunde enen doorkundigen beon> delaar , de Botanie enen egter kenner, Je Scheikunde een ijverigen beoeffenaar, zijne Nabeilaancen een t.ouwhartigen bijJftand , en zijne Vrienden en Bekenden enen warmen , ilandvastigen, vriend verloren hebben; getuigen hier van al c die hem van nabij, en in zijpen gezelligen omgang zijnen vrolijken luim, zijn open karakter, en zijnen edelen inborst hebben leren kennen. B O N D T behoorde tot die weinige menfehen, die de natuur met alleen met bijzondere vermogens hadt uitgerust, om voor zijne tijdgenoten nuttig te zijn, en den horizont dermenfche lijkc kennisje verwijderen; maar, wat nog zeldzamer is, de bijzondere vermogens van zijnen geest, en die van het li gr haam, (tonden tot elkander in. ene gelukkige evenredigheid> f
1
:
:
BÖNDT. (NIKLAAS) cn gaven aan zijn karakter ene vastheid, die hem VCOÏ vele zwakheden bewaarde, waar aan niet zelden mannen van verdienden onderhevig zijn. Bij een helder verfland, bezat hij een gelukkig geheugen, en doordien hij veel gelezen hadt, wist hij over alles te fpreken, en was daar door zeer geestig en aangenaam in gezelfchappen- Zijn oirdeel was vaardig en zuiver, en wierdt dooi* geene vooringenomenheid beftierd, maar onderfleund door ene verbeelding, die niet verhit noch losbandig, maar geregeld en levendig genoeg was, om hem in voorkomende gevallen ten dienfte-te" liaan, en alles voor den geest te brengen, wat enigen invloed op de beoirdeling der zaak hadt,- deze zijne vlugheid maakte wel eens, dat hij, in zaken van gefchil, wat flijf op zijn iluk flondt, en foms zijn gevoelen, met wat te veel drift verdedigde; doch zij, die hem kenden, wisten w e l , dat dit bij hem niet voortkwam uit gevoel van eigen bekwaamheid, noch uit minachting voor de verdienden van anderen maar enkel uit zugt voor de waarheid, en uit ene wezentlijke overtuiging van de gegrondheid van zijn gevoelen. In zijne vroege jeugd hadt hij niet alleen grote vorderingen in de latijnfe en griekfe talen gemaakt, maar ook in de levendige talen was hij bedreven. De zugt tot kennis was bij hem ene heeifchende neiging, aan welke hij vele andere vermaken opofferde; niet om zig daar door een naam te maken, maar enkel om aan zijne natuurlijke begeerte te voldoen. Onder de bijzondere takken van wetenfehappen, waren behalven de geneeskunde, de botanie en de chijmie zijne geliefkoosde onderwerpen. In den jare 1791, wierdt hij verzogt tot medelid van een natuur- en fcheikundig Gezclfcliap, het v/elk kort te voren, door de Heren P A E T S V A N T R O O S T W Y K , F I E T E R NiE'uwLAND cn J. R. D E I M A N , was opgerigt, met oogmerk om zig in deze wetenfehappen verder te oeffenen, en door nieuwe ontdekkingen der maatfehappije nuttig te zijn; hij nam deze aanbieding met zijne natuurlijke gulhartigheid met blijdfehap aan; en ingevolge getuigenis van den Heer D E I M A N , hebben de leden aan hem gedurende het tijd>
HL
D E E L ,
T
X±
BONDTi (NIKLAAS)
yak dat hi} daar van medelid is-geweest, enen aangenajnsa^ ^pregten en gezeliigen vriend en, ijverigen medewerker ge* ^adt, wiens, ongemene vaardigheid van geest, de. overige legden , in het ontwerpen van nieuwe, proeven, en. de. daar» uit afgeleide gevolgen, heeft voorgelicht, en zij dus, i a hunne gei. zei liga verkering, en werkzaamheden, aan hem enen vriend ^ medearbeider verloren hebben, wiens gemis voor hun ten gemalen onheriielbaar wierdt. Eerlijkheid, ropdbordigheid ,err onpartijdige. onvertzaagde ijver tegen alles, wat hem onregtvaardig . en onderdrukking fcheen waren de hoofdtakken van zijn karakter;, daarbij was Mj: zeer eenvoudig in alle zijne- daden en bedrijven, en hadt <enen natuurlijken, afkeer tegen alles, wat naar- grootsheid ofuiterlijke vertoning zweemde; dan met dit a l , hadt hij grote. achting voor wezentlijke^ verdienden .van, anderen maar mat dezelve,, nimmer- na! den gewonen maatdok van rang of tijtel, 9m dat hij op dit duk geheel onverfchillig was, en zig-zeiven op zijne eigen bevorderingen> niet het allerminilo liet; voorftaan.. Zijn karakter was,geenzins zo,ongevoelig als zijn tóeriijk voorkomen wel fcheen- aan te. duiden; integendeel, fyij was.;gevoelig voor ware vriendfehapdoch hij hadt niets van dat aandpeniijka,* datyweke, en. eigentlijk zogenoemde gevoelige, dat zig aan alles, vast hegt, dat alles wif verwarmen , A
:
x
:
i
en fomtijds in zig zeiven geheel koud i s , dat alle ogenblikken
nieuwe, banden van vriendfehap fbengelt, en ook even zo fchielijl^ yerbreekd Hij. was in den vertrouwden omgang van .hartelijke, vrienden zeci\geestig en vrolijk, doch, in grote ca gemengde, gezelfchappen*,; waar bij- plegtigheden moesten irx acht genomen worden, was hij^dil en niet in zijn luim.
}
:
Zie daar lezer, do levens- en karakterfchets van den ge« leerden en deugdzamen N I K L A A S B Q N D T ,/die, ware zijne, Ie*» yensbioem'-niet zo, vroegtijdig afgefneden, van oneindig veel $\it tot- bevordering, van konden qn wetenfchappen, ontwijffelbaar- hadt medegewerkt;. het een en ander is gemaald., door. laet penfeelj van fijnen hartvriend; J ; Ifc. D E I M A N . , , beroemd en ervaren Genee5he?r, en diep. onderzoeker van de. fcheikun. :
;
BONERUS. ( M A T T H Y S )
kunde en andere wetenfehappen; niemand kon den Man be« ter. beoirdelen dan deze, doordien hij in een' allergemeenzaamfle verkering met hem heeft geleeft; men vindt ze ge* plaatst in den N. Konst;*en Letterbode, II. Deel, bl. 75—77> waar uit het als een waardig gedenkfhik is overgenomen. Der grote Oudheidkenner en zoetvloeijende Digter H I E R O N Y M U S D E B O S C H , heeft ook den welverdienden roern van den overledenen door een alierfchoonst latijns gedigt aan de onfterfelijkbeid toegewijd; te uitgebreid zijnde om_hier in zijn geheel geplaatst te worden, zullen wij on? vergenoegen het flot daa£ Van mede te delen: ex ungue leonem, Nunc non idlus adest, ium Chloridis arva per en at ^ Qui fua non lacrymis irriget orapiis; Noster at Me dolor, quels non modo doÏÏa Jodalk Lingua, fed intcgri vita probata fuit. ^lMetiis%t miraba 'coenacula vultu? Signa vohipiatrs Candida quisque dabat. Ut verbis anmofus erat, quoque fie fine fastu Mifcebat blandis verba fevera jocis. Jnfactis dictisque et inomni tempore vitcie Nativae' cnituzt fmplicitatis amor, Qjficioque cap ax fungi, quod fuadet honestas Pectus"adomabat candor, et ora püdor. Nbs, dam fata Jinunt, memorès vivamus amkl Atqtie pia inaneat mente reposta fides: Cor.iwenwrarc juvet fuaves quos gratia more? Finxit, et ingenii vera videntis opes: Vulcis amicitiae quolies nos colligat ardor Do fecio tctiss grata loqueld cadat. Sic, qui r.iocsta, fui N I E U W L A N D I funera fervat Ike tumulo B O N D T I molliter osfa cubent* :
9
1
f
B O N E R U S ( M A T T H Y S ) , een jongeling van een zeld* jpame geleerdheid en verheven vernuft, is geboren te V.en\* in Gelderland, en verkreeg de doktorale waardigheid te Leuven» Door zijne verhevene kundigheden en vlug oirdesl sou hij T 2 heü :
m
ffÖMEt^..
(U0KEJSB5 ÈMMÈKlÜS; (JAKOB)
feg vé\~ itf
1
V
B O L E T U S ( L A U R E N S ) , van^Artois geboortig, heeft in *i licht gegevens Injlitutiones Lingua? utriusque, 0rthogfaphiam Ééyfiiologiam y Syntdxitij Profodiam compleet ens. Antv. 1572.- Srfc.* fi~*. J<s R F Ö P P Ï N S , B $ / . Zte/gy p. 805.9
BÖNFRËRÏUS Q A K O B ) , Jefuit en geleerd Bijbelverklaar* éér',- wierdt in 1573 geboren te Dinanty een iledeken in het prinsdom' van Luik, aan den régtér oever van de Maas gelegen* Zijne ïettëroefTeningen volvoerd hebbende * ging bij tot hét genoot fchap der Jefuiten over, nam verfcheidene bedieningen Onder hen waai', als onder anderen die van Hoogleraar in dë hebreeuwfe taalwelke hij gedurende een lange reeks vafï jaren met veel roem heeft waargenomen.- Zijne jaren klimmende, verkoos hij tot genot van rust,- te Doornik te gaan ivonén,• alwaar hij godsdienftig iiierf,.den 9 melj 1643, in den ouderdom van 70 jaiëru BÖÏÏFRERIUS, was bijzonder' geregeld in zijne zeden $ ook hinderden zijn diepdenkende ftudien hem niet, om zig in debeftièïing van fïaatszakcri allerbekwaamst te maken. Het blijkt uit zijrié fehriftendat hij het grieks en latijn volkomen magtig was, èn meer dan éne middelmatige kundigheid in het hebreeuws bezat I vérder, dat hij een goed Poëet en diepdenkend iöödgêlëër'dé waö} érvarèh ih dé tijdrekenkunde en de oudheden | voorts" iiédrévéii ih hét beoirdelên van. Schrijvers* eri tiltgëiiëtd iri êê gé Wijde |£êgraf>fii& Een gelukkig geheugen* «n ëeft hèM\§ fti opgèhëldörd öir'tbéi > geveegd bij ukgeftrek* m
te ihmdigheden, Helden 'hem -in iftaa^ yirtutum ornamentis infignitus.^ induflna<mir$* Miy
incredibili in .rebus a-gendis prudentie,, >/tcqmmi ingenii^ fo$<
,ljn V A L E R I U S A N D R E A S tijteLt 'hem.:
Jisfimi judiciu W
eruMtionis^ -ingenii fagacitate,
judicii
tfnaturftate
9
MyMplms jlyljfaxüi-
itate ac .nitore^ memorice deuigue ,tenacitate dn primis ;exelle,n$. ;
.Zie «hier ene optel ling, der yrugten doormijnen arbeid voegtjgebragt: i . J . B O N F R E R I I , Societatis Jefu Theologie $n :tppmn :Scripturam Jacram ^rcelo^ida. ^AnH. 102$. jn folios -herdrukt jiri de verzameling „onder .dezpn tijtel uitgegeven.: J{. ^ . JQA^T :
:STEPH. totius
MENOCHÜ, S. Scriptur&
Dr. Theol. è Societatfi Jtftt-? iCmpment» <($ intelligcntiajn
x
facilè
p&randa:n, ,Lut.
fyrk*
a719. fol. in het II. Deel,, bi. 3-65. van,het Aanhangsel;,ook -in de,volgende ontgaven van M E N Q C H I U S , .en bijzender i n , den drukte ÏZenetien, ex tijpogr. J & E M O ^ D I N T A N A , 1,758. fol. X , U\, ;p. J H 5 I . .2. PentateucIms Mayfis.JOommentqrio ijluffratus ^fr, sAntv. .1^25. folio. 3. Jojue, Judices & Ruth, Coiwnent. illuv
v
t
:
Jlrati.
.Paris.
4. Onomasticon.urbium &? Jocgrufp
ï631. folio.
iScripturve: feudiber
X
dejocis „Hebraïcis, fib , E U S E § I O gxpcè ,pri?$um.
yi)
.deinde A & H I E R O N V M O lati?iéfcripius; -jedactus, ,£f variis additawntis
incmunQdiorem^ny^c ,crdineu$
quctus.opem
]hc. . B O N F R E R I I Jee,
£? Pmljpm^Wh Twee. latijnfe jpigtr üukken, het ene aan 't .hoofd yan.de,verhandeling van.LEssïus de Juftitia &? Jure; en.het .andere voor het werk yan J A $ W E R I N G U S , . de Jejuiiio Abjlinentia. Deze digtftuk&en aftrek* •ken .ten .waarborge, ,hQe yèrre . B O N F R E R I U S jeeds j n dit yak .van .kundigheid geyord.erd was, ... > Jf. S T V E E R T I X , ,AtJp;>i* /Belg. p. $$6. V A L . . A N B R . , .Bibl. JBelg. -p. 402. ;Ko^iqp^ ;Bibl. Vet.,($ Nov. J . FOPPENS,, Eelg.p. 503. X C ^ & A ^ O/i,om. /te. .%irs J V . , p . 325, 326. : S I J & O N J*//£. ,Cf& flu #fr, .. ed. dê j68p. p. 474» 475.» JQuW , Ml*dfcs^Juth. Mcclêf* •Jefu. Paris.
*63t. folio* -5« Libri Jlegum
•Comment. Ulujlrati.
Tormcu
t
164.3. folio- &
f
v
f
i5
:
jed. d'AinJl* Jom. X V I I . p ^32, c
133c
J>Ay S i m ^ ^ c
iS&rieufc, ï* V . p. 70,, ? Ï . PAQTJQT,, M^Mttt»
X;?X.j>..'v
BONGA. (JAN) B O N G A ( J A N ) , een Frlesch Edelman, was Grietman vaü Westdongeradeeifeuert het jaar 1560, bij afftand van S A K S H I N G I E , en werdt in dien post, waar van hij vrijwillig afHond, opgevolgd door REXNÏER F R I T Z M A of F R I T E M A , een Spaansgezinden in 't jaar 1567. Door zijn huwelijk met S Y T S K E A Y L V A , welke, na zijnen dood, hertrouwde met D O E K E A Y S M A , Grietman van Fchvsrderadeel, was hij nauw verbonden aan de A Y L V A ' S , en meer andere vrijheidlievende gcflagtcn in Friesland. Hij woonde te FLohvert op Bonga-State? en ondertekende, na t verdrag der Landvoogde.-fe met de Edelen, hun verbond; uit welken hoofde A L V A hem, twee jaren later, naar Antwerpen ontbood, om zig te verdedigen, en B O N G A niet verfchjjnende, fchreef de Hertog een vonnis van bannisfement en verbeurte der goede:en tegen hem, 't geen ook in Friesland opentlijk afgekondigd is. Wel verre dat dit gedrag van A L V A hem den moed zou benomen Lebben, was hij integendeel een der eenlen, die de wapenen voor vrijheid en godsdienst, in Fri.sland bragten. Hier door verwierf hij veel rcems. Zijne pogingen voor 's lands welvaart zijn ook, breed voer iglijk geboekt door J O A N N E S C A R O L U S . Zo lang B O N G A Grietman van Westdongeradeei was, fchijnt hij niet bekend geftaan te hebben voor een der verbonden'Edelen. Doch, toen Graav L O D E W Y K van Natjan, ten jare 1568, met een leger in Groningerland kwam, voegde B O N G A zig openlijk bij denzelVcn, en werdt Hopman van een vaandel voetknegten. Meest alle de Friefen die der Nasfaztfc zijde aanhingen, dienden op zijne kosten. Het leger van Grave L O D E W Y K door A L V A , te Jemmingen geflagen wordende, ontvlugte B O N C A ter nauwer nood, met agterlatinge van zijne wapenen en goederen; doch bleef ftandvastig in zijn voornemen, om Friesland den Spaanfen onnut te maken en tc ontrukken. Bemerkende dat het oorlog te lande, bij gebrek der nodige middelen, niet kon gelukken, beproefde hij het ter zee; rustte fchepen uit; kreeg groten toevoer van volk; en werdt een der eeiile hoofden van de vrijbuiteren, die der Friefen kusten onttrustcn, m de fchepen en goederen van zuiken, die 't met A L V A en 3
J
ÜJÜ-NGA.
(JAN)
n$$
'Se Spanjaarden hielden*, wegnamen* -2ijnè Vemgüugeri 'te v/è*'ter, baarden wel gioten fchrik en'enige 'fchaden'; döch¥rj Xvaren niet. toereikende ter verwervinge van vrijheid. -Hij Verdubbelde dan zijné pogingen, na dat de •Briel 'en EhkïmiS'eh 'zig Voor den Prinfe V A N O R A N J E verklaard haddén. Hij wóiT 'krijgsvolk, 't gene te Enibdcn fcheep 'ging met 'oogmerk 'ofo Dokhmln te nemen; clan dit mislukkende, wierdt hij*genood* isaakt zijn fchepen te verlaten, 'én 'niet zijn volk te lahdè 'ttö VIugt te nemen voor de Spaanfen, die hem, vrugtelóosv, vervolgden. Hij kwam behouden te Enkhuizen , Van waai' 'hij • wander naar Friesland overftak; en hij nam aldaar Sneek'int>ezrfo v/aar toe hem benevens H E T T I N G A én " G A U I O C M A , 'bekwame 'ge* iegenhcid gegeven 'was; men'haalde hen hier in met alle'eér'tekenen, 'en veie Voorname Edelen kozen 'hunne zijde. Nh Badt hij een vasten voet in Friesland, tot blijdtchap van 'dè liefhebberen der vrijheid en van den Hervormden godsdienst; óm welken te leren, een Predikant derwaarts'geroepen'én aangc» 'Held werdt, gelijk reeds in 't jaar i$56 twee- hervormde Leraaren het woord der zaligheid, In die fiad Verkondigd 'hadden. Siteek Verzekerd 'hebbende , kreeg B Q N G A ook dc flad Bolswdrd; 'door een flout 'en wel gelukt keilaan; en keerde te rug naar Sneek; 'in welke ilad hij, ancennaal, mét gejuig; ontvangen wierdt. Welke lotgevallen hem nadeihand-, Vodrai toen de Geuzen genoodzaakt 'werden Friesland te ruimen> gé"troffen hebben, Verzwijgt C A R O L U S . Zeker is hetv, dat B Ü N C * *den "Nasfarfcn getrouw bleef, en ijverig voor *s Lancis heil. Schoon h'j ïl£ anders meest met coriogzaken ophieicit, wa* ' hij egter een der Edelen die, ui Friesland, fierk aandrongen op *t fluiten der Unie te Utrecht. Hier ioe werden de V o l magten van dat gewest flerk aangezogt door Auso'^ius VA ft ' G A L A M A en F L O R I S T H I N , tot dat einde derwaarts gezopdèn; en zij waren hier toe wel gezind» Doch alzo de Vólmagtêïi in dit ihik niets wilden 'aanvangen 'buiten 'goedvinden van •den Grave V A N R E N N E N B E R G , Stadhouder van 'JFrïesland% hebben zij hein een fineekfchrift 'overgeleverd-, en 'daar in ver* •zogt, dat hij, zonder acht te (laan op de i ^ r M n f i n g e n vè* (
9
r
5
9
r
;
5
s
2p6
BONGA. ( W I L L E M )
anderen, de Unie wilde ondertekenen en door die van Fries* land doen onderfchrijven. Dit verzoekschrift was getekend, behaiven meer anderen , door J A N B O N G A , E P O D O U W M A , Do£KE
MAETNA,
STINS,
LAAS JONGEMA,
WILCO
V A N HOLDINGA,
ÏOZARDA,
OENE
V A N GROU-
GALAMA, HEREMA,
JULIUS
en S Y D S V A N B O T N I A , die ook allen tot de verbonden Edelen behoorden, en ongemeen veel toebragten tot het aannemen der Utrechtfe Unie. B O N G A begaf zig in 't jaar 1579, naar Bolsward en Sneek, om deze fteden met enig krijgsvolk, op last des Graven V A N R E N N E N B E R G , te bezetten. De zijdgangen en verraderije van dezen Stadhouder openbaar wordende, bleef B O N G A fiandvastig en den Staten getrouw, op wier bevel hij Leeuwarden kwam bezetten, en tegen de aanflagen der Spaans gezinden verzekeren. Ook begaf hij zig naar Harlingen met oogmerk om het blokhuis of kasteel den Rennenberg Jen te ontweldigen; doch geweld was onnodig, daar men door een' geestigen krijgslist volmaaktiijk zijn doelwit befchieten kon: zie B A I L L Y . Wanneer de fchans Opflag, in 1580, door R E N N E N B E R G belegerd was, werdt B O N G A derwaarts gezonden, met mondbehoeften voor de belegerden; doch hij kwam te laat, en na dat het verdrag der overgave reeds gemaakt was. .t Kan zijn dat hij, omtrent dezen tijd overleden zij; om dat men na 't jaar 1580, nergens van hem iets gemeld vindt, — 1J . C A R O L U S , de rebus Bülaei in Frif. geflis, p. 7, 8. 38» 69, 70. 73"7ö~. W I N S E M . , Kronijk, $66, 577, 578. 628$33» J- W . T E W A T E R , Verb, der Edelen, IL D. bl. 255-263-.
9
J
BONGA ( W I L L E M ) , ftamgenoot van J A N , behoorde me* de onder de verbonden Edelen; zeer waarfchijnlijk wierdt hij met de B A T E N B U R G E N en enige Friesfe Edelen op de Zuiderzee gevangen genomen, en toen eerst naar Harlingen en van daar naarRupelmonde gevoerd; wordende nevens anderen den 1 junij 1568, op last van A L V A te Brusfel onthalsd, en in ongewijde aarde begraven. Betrekkelijk de gisfingen dat deze en W I L L E M B U M A een en dezelvde perfoon zou geweest zijn, raadplege men J. W» T E W A T E R , Verb, der Edelen, 11. D* bl. 263^
fcONGAEET,
(VAN PEN)
L
9
7
&ÖNGAERT ( V A N DEN),, B O N G A R D , B O O A R D of g O O M G A A R D , is de naam van een adelijk geflagt, 't welk 2ig in de XVde eeuw in Holland onthielde Sommigen hier van, begaven zig naar V Valkeyéurgfe; anderen naar Utrecltt, in-welk landfchap zij in de Ridderfchap befchreven werden. Het fchijnt dat 'er omtrent deze tijd meer dan^een geflagt van dien naam geweest zij, doch dat, waarvan hier gefproken wordt,- was zeer oud en adelijk. Het was naauw vermaag. fchapt aan de geflagten van T U R K , S P A N G E N , R E E D E , BRONICH O R S T en anderen, en 't bezat de heerlijkheden van Bongard, Nijenrode, d'Utrecht.
ter Lucht
enz. -
• • •
Comoisfance de la Noblesfe
pag. 14, 15. V A N L E E U W E N , Bat. illuflr.
GOOTHOEVEN,
Kronijk, bl. 621. J.
bl. 1104.
W . TE WATER,
Verbond
der Edelen. I I . D . bl. 264, 265. aant. (*), BONGAERT
(BERNT
V A N D E N ) , uit het bovengemelde
getlagt gefproten, 't welk afkomftig was uit het huis van W A S S E N A A R , door F L O R I S V A N D E N B O O M G A A R D , zoon van K L A A S H O R S T , en kleinzoon van A R E N T V A N D E N D A M M E , die een broeder was van F I L I P S V A N W A S S E N A A R , Burggrave van Leijjüen. Men vindt in de Leenregisters van den huize van W A S S E N A A R , dat D I R K V A N W A S S E N A A R , zijnen oom A R E N T V A N D A M M E met enig land beleende, in 't jaar 1367. B E R N T hadc in huwelijk M A R I A V A N R E E D E , dogter van GODART, Here tot Saesfeld en van G E E R T R U I D V A N N Y E N R O D E , Vrouwe ter Horst; en na dezer overlijden, bezogt hij voor de tweedemaal net egt-altaar, en herhuwde met S A N D E R I N A V A N B B E D E R O D E , natuurlijke dogter van Here R E I N O U T , welke wedu* we zijnde, overleedt den 5 maart 1617. • J. W . T EW A * 9
T E R , 'Verb, der Edelen,
I I . D . bl. 264, 265.
B O N G A E R T ( J A N V A N D E N ) , , ouder broeder van B E R N T pf B A R E N D , was Heer van Bongard in 't land van Valkenburg, en hadt in huwelijk eerst A N N A - V A N M A C H E R E L , dogter van J O H A N , , Here tot Balgoij en H Ï L L E C O C K van Dpijnen; naderhand A L Y D V A N R E E D E . Hij werdt, boven de gewone ,Bid> .derfchap van Utrecht, vgrfchreven, om .Keizer K A R K J L tg ver-
X 5
1
see--
203
BONlERES. ( K A R E L D K ) ~ B Ö N ; F A C I Ü &
wolkomen. In 't jaar 1602 is hij, in hogen ouderdom over-* leden. - — — J. W . T E W A T E R , Férk 'der Edelen, U. "D. bf# £65* 26(5.
BONICOLLIUS (JOHAN D R A B B E ) , 210 'GOETIIALS. BONIERES (KAREL D E ) , Baron van Auchij, geboren tè Airecht, is Gezant geweest wegens den Spaanfen Koning F I L I P S D E N I V , bij SiGiSMUND en U L A D I S L A U S , Koningen van Fulen; 'ook was hij lid van den Oorlogsraad te Madrid, en heeft tè voren verfcheidene krijgs- en andere bedieningen waargenomen. Het was een buitengemeen zedig, voorzigtig-en weldadig mensch, muntende inzondeiheid uit in godsvrugt en beproefde trouwe voor zijnen Koning. Hij iiierf te Madrid den 24 rneij 1688, in den hoog gevorderden ouderdom van 88 ja«ren. Hij heeft in het fpaans gefchrcven : 1. Arte Militar, dc* 'ducla de fos principios, Caf. Aug. 1644. in ito. 2. EpLome jic~ 'teado de los commentaries de Cajo .Julia &?far. Varfav. 1647. in .^to. — = — J . E. F O P P E N S , Bibl. Belg. pag. 150. BONIFACIUS, is geweest de tweede Bislchop van Utrecht %n de opvo ger van W I L L E E R O R D . Hij was Monnik in Engeland , in de taal van dit volk W I N E R I D geheten, en kwam met tie toeftemmïng van zijnen Abt in het jaar 717 in gezelfchap van nog twee andere geloofsijverende Kloosterlingen, te fcheep langs den RhJjn te Duurflcde, van waar hij naar Utrecht toog, ten einde van den Frïesfen vorst R A D B O U D , .die zig teen ter tijd aldaar bevond, veilof te verzoeken, het Euangelium-'aan zijne Heidenfe onderdanen te prediken; dan R A D B O U D meerder geneigd om de Christenkerken , welke onder 't opzigt van W I L L E E R O E D reeds in Friesland ^ill f waren, te verdelgen, dan den verderen voortgang van die leer te begunftigen; keerde hij naar Engeland te rug, om de verkiezing van'enen nieuwen Abt van zijn klooster bij te wonen; zulks verrigt zijnde, toog hij naar Rome, 'en wierdt door Paus G R E G O O R D E K II-, met een volmagt voorzien, om als zijn zendeling het geloof aan dè Dog Heidens geblevene onderdanen des Franfen rijks, te prediT
c
:
ten. Des'Begaf zig B O N I F A C I U S ioox'Tirol* naar Èeijerm, zfr waar hij enen aanvang maakte met prediken. Op gelijke wij* 2é gants Duitsland doorreizende, kwam hij eindelijk te llmrin'gen. Hier was het dat hij den dood van den Fries/en Koning R A D B O U D vcrftaande,terftond befloottot een togt naar Friesland; en hij beftondt', zo ten zuiden van Alkmaar', -als te Agtienhove* gelegen aan de Melje hij de Vegt, even gelijk ook bij het Pile, met enen vurigen ij-ver en de medehulp van enen GEW> B E R T , het geloof te prediken, de reeJs bekeerde Fiie/en te dopen, en den afgodendienst zo veel in zijn vermogen was te fnuiken. Hij Haagde hier in zo wel» dat W I L L E B R O R D zijne -eigene zwakheid en den dagelijks toenemenden ouderdom > in aanmerking nemende, befloot om zulk "een ijverigen geloofsverkondiger als B O N I F A C I U S was, tot zijnen opvolger in iiet bisdom van Utrecht bij zijn leven in te wijen. Dan cbze oirdelende om • zijnes jeugdigen lcefijds whie, daar toe onwaardig te-zijn, wees die aanbieding van "de hand, en begaf 2;g na drie jaren het geloof in Friesland verkondigd te hebben* naar Rome, alwaar hij op den 30 feptember 723 door G R E O O O R D E N II. tot Bisfchop gewijdt werdt, en om de door hem aangevangene _geloofsbekering uitgebreider voortgang ied«en •hebben, voorzag hij hem met verfcheidene brieven van voorfchrijving,. zo wel aan voorname geestelijke als weieldlijke perfonagien-, ten einde hem bij alle gelegenheden de behulp* zame hand, in 't voortplanten des geloofs te bieden; ook verhief hij'hem tot de Aartsbisfchoppelijke waardigheid, na dat hij te voren reeds, te weten in 737, met het o .ergeva.len bisdom van Meritsdoor K A R E L M A R T E L was begiftigd. :
t
B O N I F A C I U S woonde in de .hoedanigheid als- Bisfchop van Mentz, de Kerkvergadering van FEJiine een (radje inHenegow* 'wen gelegen, bij, welke zamengerocpen was door K A R O L O M A N ^ die ook B O N I F A C I U S , tot Bisfchop van Utrecht aanftelde, welk bisdom opengevallen was door het overlijden van W Ï L L E B R O R Ö . Na liet bekomen zijner bevestiging, zakte hij in hecgezelfchap van verfcheidene Geestlijken den Rhijn af, begaf zig langs de Alkm&arfe menen naar het thans genaamde Noordholland, da-t teen y
$00
ÊOftlFACIUS,
lex tijd nog door veelvuldige met de zee gemeen liggende. ?M* teren in verfcheidene eijlanden was verdeeld, die .alien riief *mn onderfcheidelijk genaamd, dan derzelver inwoonders wild $n woest vair aart, voor het meeste gedeelte,afgodendienaars waren. Dierhalven, ten hoogden gevoelig wegens de blindheid dier volken beftondt hij hen met enen apostolifchen ijver het Christengeloof te prediken; tot dat einde reisde hij .nu na £ ene dan naar -het .andere eijland, deedt, zo veel maar ifl zijn vermogen was, den dus lang in zwang geweest hebbenden .dienst der afgoden affchaffen, alom kerken tot het oeftenen •van Christelijken godsdienst ftigten, en dus verfcheiden óiii* jenden, door het toedienen van den doop, het heil.werk.end geloof aanvaarden. Niet weinig wierdt hij in zo .zwaarwigtig werk door enen D O B A N , of gelijk hem anderen noemen EoU A N , onderfteund, welken hij, mids zijnen hogen ouderdom, tot zijnen Coadjutor of Medehelper te Utrecht , nevens verfchei* <dene Priesters en Diakens, hadt aangefleld. •Op de zelvde wijze, federt ook in het over de Zuiderzee .liggende .Friesland, zeer vele inwoonders tot het Christengeloof hekeerd., en hen gevolglijk iden doop toegediend hebbende, :begaf •hij' zig in het jaar 755 naar Dokkum, gelegen op de rivier Borne., die toen het Oost- van het Westergomve fcheidde, sen omtrent welken ftroom K A R E L M A R T E L , .als die voorheen •zig te.fcheep tegen den Fries/en Koning P O P P O .naar,dat gewest «begeven hadt, zijne te land geflapte benden deedt neeiilaanKier diet hij door zijn gevolg, mids ter dier plaatze nog gee•ne kerken waren, de mede gevoerde tenten opregten, om als :Bisfchop door 't opleggen der handen, de nieuwgedoopten in hei door .hen aanvaarde geloof te bevestigen, Als nu op dea 5 junij de zon zig bereids boven hare kimmen verheven^ .cn men des eerlang de terugkomst der voorheen naar .huis gezondene nieuwgedoopten te verwagten hadt, wierdt in tegendeel.aan den enen.oord der betrokken legerllede op het onver.wagtst.een zeer verward geluid, en te gelijk ene opgaandp jammerkreet gehoord; doordien ene grote menigte.te zamen •gerotte ïjeidepfch.e .inwoonders, de wapenen hebberide,opg^ 5
,5
s
;
BONIFACIÜS. 1
Vat, itiet ene ongehoorde verwoedheid op de aldaar gelegerde Christenen aanviel, die ook ffraks de wapenen opvatten en om' aldus het aangcdaïïe geweld met geweld te keer te gaan. B O N I F A C I U S nogthans, mids de2e alom opgaande wapenkreet* verzckl van alle zijne, bijeen geroepene Geestlijken, uit zijne tent zig bij diegenen vervoegd hebbende, weikan voor hem de wapenen hadden opgevat, beflondt hen flraks het agtervolgen van het reeds aangevangen gevegt, met deze woorden te verbieden: „ Mijne kinderen, die ik in den Here geteeld j , heb, houdt tog op van flrijden, dewijl ons de Heilige Schrift „ te regt leert, dat men geen kwaad met kwaad, maar zelvs het kwaad met goeddoen vergelden moet. Dc lang gewens* , te dag onzer vrijwillige ontbindinge is nu voorhanden; des? , verflerkt u in den Heere, en Helt uwe hope nevens mij op „ hem., en hij zal uwe zielen verlosfen.^ Vervolgens zig naar zijne Priesters, Diakenen en verdere nevens hem {taande Geestelijken wendende, vermaande hij hen thans dapper van moed tè zijn. , Vreest niet," waren zijne woorden, „ die j , het lighaam wel doden, doch de onderffelijke ziel niet befchadigen konnefi , maar verheugt u integendeel in den „ Heere, en vestigt het anker uwer hope op G O D , die tot , , ene eeuwigdurende vergelding aan ulieclen eerlang, ne„ vens de Engelen en Godzaligen, ook verblijf in zijn he„ mels hof zal verfchalFen. Des laten u de ijdele aanlokzc„ len dezes levens niet bezwaren, maar wilt dezen korten „ doodürijd kloekmoedig uitftaan, om met C H R I S T U S eeuwigj , lijk in den hemel te heerfchen." Terwijl hij hen op deze wijze met een hart brandende vanr liefde opwekte, en voorts bereid was, om hen nog meerderen moed bij te zetten, viel de verwoede, menigte, mids jjij nu geenen tegenftand^ meer ontmoette, op B O N I F A C Ï U S en deszelvs gevolg aan, en hen ten getale van 53, van 't leven berovende , baande zij hun dus deii wég tot enen beftendigeren heilftand. — — B A L U Z Ï I , Capital. Reg. Ftane. Tom. I. r>, I A Ó * . Epifiol. Bonif. apud M I R Ê U M in Tod. Deen. plat. Tom. I. p. 14. ÖTHLoxttë, vita Bonif Lib. L cap, 38» W I U J K A L D U S , vita 1
9
5
5
?
:
Bê»
%o&.
BONOMONTE.
B O N S E R . (ADRIAAN)
Bonif. Cap. X L p. 23-25. B E K A £ ? H E D A , de EpLc. Ultra]., fttw B U C H E L I I m H E D A M , pag. 33-38* A . M A T T H E I , . Vet^,ccvi Analecta edit.,in 4^0. Tom. III. p. 22--2T* G. v. L O O N , ^ iM. I. D. bl. 332-346. B O N O M O N T E ( R O B B E R T D E ) , geboortig uit*Henegouwen , en misfchien van de Kleine flad Beaumont,' is geweest een pomiiiikaner Monnik, die zijne geloften deedt in het klooster van die orden te Valenciennes omtrent hetjaai 1497; vervol* gens wierdt hij Prior vpn dit klooster," en daar ila van dat van /irrds en St. Oraer. Hij flierf den 10'October 1557 in een hogen ouderdom; den 'lof in zijn graf wegdiagende, dat hij een braaf man was, ijverig in het waarnemen van zijnen pligt, een vroom Geestelijke, en welfprekend Prediker. Hij heeft,in druk uitgegeven: Fundamentum aureum omnium anni Sermonum, tam de Tempore, qiiam 'de SanÏÏis, F.' N Ï C Ö L A Ï D E G AR R A N , Gr* dinis Predicatcmri.' P h r / I ' N Ï C O L . D E L A ' B A R R E , 1509. limo* — Script ores Ord. Freed. i \ m . I I . pag. J64. P A Q U O T , jfc&w* Tom. V. p. I Ó ' 3 , ióp. BONSER ( A D R I A A N ) , is geboren te Gouda, in, of omtrent het, jaar 1533, uit een aanzienlijk geflagt. Na in de eerile gronden der letterkur.de-.in zijn vac^eri tad-onderwezen..te. zijn ^ voltrok hij z'rjne ftudien met veel roem te Leuven, oeffenende) 7Jg eerst in de wijsbegeerte en vervolgens in de godgeleerdheid. Men wil dat hij den beroemden V I G L T U S als kopiist ten diende gefcaan heeft, en dat hij aan dezen Staatsman zijne bevordering hadt te dankenwant Licentiaat in de godgeleerd-* beid zijnde, wierdt hij door. zijn toedoen" Deken en Pastoor van Middelburg; doch wanneer die flad in 1577 aan den Prins V A N ; O R A N J E wierdt ingeruimd, moest hij die ruimen , en wierdt met de bezetting naar de Flaamfe kust overgevoerd, alwaar hij eerst Pastoor yan Dijxmuiden wierdt, en kort daar op Pastoor en Kanunnik van.-St. Muriinus .hoofdkerk .te Tperen, ten tijd toe dat deze frad ook in handen van de Prinsgezinden gevallen zijnde, hij naar Gouda bij zijn bloedverwanten te rug keerde;, bij wien hij verbleef tot in 'c laatst van 1584, „als., wanneer;1
-
»etïSEjR. ( W I L L . ) B O N T . ( H U G O D E ) B O N T . ( J A N )
303
weder in de magt der Spanjaarden geraakt zijnde, hij, in zijn post wierdt herfleld, dien hij bekleed^heeft tot zijn dood, welke voorviel in 1598, wanneer hij den ouderdom van 6a jaren hadt, bereikt. .Men vindt van hem getuigd, dat hij ecu uitnemend Prediker is geweest. — Fasti Acad. Lovai\
Tpe/ren
B O C E E N B E R G T I , Fpist.
XV.
J . W A L V I ' S , Befchrijv/van
Cc::da
?i
BOKSER ( W I L L E M ) , mede een Goudenaar van' geboorte,, y/ierdt in 1581 Hoogleraar in beide de regten te Bologne; en vervolgens Handfchrijver of Amamienfis van den Kardinaal D E N A V A R R E te Rome., In zijn vaderdad te rug gekeerd, huwde hij aan N . R O S K N D A A L , dogter van J A N J A K Q B Z . R O S E K D A A L , Burgemeester, en zuster van den Raadsheer J E M I L I Ü S I I O S E N P A A L , en overleed te.Gouda, in 't jaar 1C03. ~ J. W A L Vis,
Befchrijv.
van Gouda. bl.
285.
• B O N T ( H U G O D E ) , , is geweest.een vermaard Regüpgereer* de, en van 1560 tot-1566, Penilonam zijner, gehoorteilad Mddelburg; naderhand," namelijk in 1574, Gezant wegens, bet Hof van J?m[/H op. de vredehandeling. B O N T was niet;alleen.een geleerd man, maar ook een begundiger van allen,- die de geleerdheid oeifenden;. en hij muntte in zijnen tijd uit, in het, maken van Iatijnfe vaerfen, waar van hij blijken/gaf-.-in zijne begroeting aan N I K L A A S D E CAST R O , bij deszeivs aanftelljrjg tot eerden Bisfchöp van .Middel* burg.; Hij is te Antwerpen overleden. - — — V I G L I U S ad H O P ifERUM , Eplt. CCXXIII. p. 794- Lijst der Rcg. van Middel* T
r
'burg.
WAG.,
Fad. Hifi.
VIL
D . bl.
16.
B O N T (JAN), een oom van W I L L E M B O N T , is geweest Pektpr in de Regten, in 1427 Kancelier van Brabana), Kanunnik en Treforier van de hoofdkerk'te Kamerik, Aartsdiaken van Famenne/w het digt van Luik. J A K B O N T dierf in een.hogen ouderdom in 1453, na, veel goeds aan het Hogefchool van Leuven bewezen te. hebben. - Hij was de neef van een anderen W I L L E M . , die Kanunnik was van St. Gudula, Secretaris, en Raad
BONT. ( W I L L E M ) Raad van J O H A N N A , Hertogin van fdraband en Stigter van het hospitaal der twaalf Apostelen te Brusfel. Men leest nog het volgende opfchrift in de kapel Ie van dat huis: £ïkt te bm% Qomwu Apoftolorum fundavit W I L H E L M U S B O N T , Canonicus Eccleficz St. Gudul&, Joanna Ducisfce Brabant!ce Conf Harms, an, 1394. Patruicm fecutus, ditavit auxit J O A N N E S B O N T , J. U. D., Archidiaconus Faminice in Ecclefia Leodienfi, Cameracenfts TJiSfaurarkis, S. Gudnlce Cantor et Canonicus, Cancellarius Bra« hantice, anno J445, — P A Q J J O T , Mem. litter. Tom. XII. p» 127. not. (a). B O N T ( W I L L E M ) , dien men ook W I L L E M C O S T E R genoemd vindt, wierdt te Leuven geboren omtrent het einde van de XlVde eeuw. Hij volvoerde het grootfle gedeelte zijner letterkundige oeffeningen te Parijs, alwaar hij in 1427 Meegeven Hoogleraar was in het vak der fraije letteren; ook wierdt hij op den 11 meij van hec zelvde jaar, tot Meester in beide de Regten bevorderd. In de Nederlanden te rug gekeerd, wierdt hij ingevolge het gebruik van dien tijd, met verfcheidene voordelige kerkelijke ambten voorzien ; want men maakte hem Aartsdiaken van Antwerpen, Kanunnik van St. Gadula te Brusfel, en van St. Pieter te Aiidernach, Kapellaan van Paus-MART I N U S D E N V . of È U G E N I U S D E N I V , en Auditeur van het gewijde paleis; vervolgens in 1440 Deken van de hoofdkerk van St. Pieter te Leuven. In het zelvde jaar volgde hij J A N D E R E Y S E N op, in de hoedanigheid van gewoon Hoogleraar in het kerkelijk regt aan het Hogefchool te Leuven. Hij flierf den 10 juïij 1454, en men vindt van hem getuigd, dat hij een der fchranderfte Regtsgeleèrden was, van het tijdvak waar in hij leefde. Men heeft van hem: Ouodlibetum de Ufuris, £? emptione redituum vitalium ac perpetuorum. Gedrukt te Parijs in 4to. en naderhand geplaatst in het Vilde Deel bl. 74. en volg, van den Oceanus Juris, te Lijons uitgegeven. Voorts heeft hij verfcheidene andere regtsgeleerde verhandelingen in gefchrift nagelaten, die ten dele te Leuven, en ten dele te Aulx bewaard worden. — — — . V A L . A N D R . , Bibl. Belg* p. 308., 6?
BONTEBAL.
BONTEKOE.
30$
& Fast* dead. 36, 37. 60. 155. 16*3. Bafilica BruxelL Tom. II. p. 29. J . F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p. 393. P A Q U O T , Mem. litter. Tom. XII. p. 127-130. B O N T E B A L (KLAAS MICHIELZ.), Secretaris van Zevenhuizen , was in 1623 een der zamenzweerders, welke beiloteh hadden om Trim M A U R I T S van 't leven te beroven. Hij verfchafte hier toe 2000 guldens, en wierdt te Rotterdam hierover , ingevolge vonnis van Schepenen en Mannen van Schieland, op den 3 julij 1623 onthalsd. Het fchavot optredende? was hij in den beginne zeer ontdaan en bedremmeld; doch herftelde zig fpoedig, en deedt vervolgens een breedvoerige aanfpraak aan de omftanders; zig beklagende, Gons weldaden zo fchandclijk misbruikt te hebben; befluitende zijne reden, met een groot leedwezen, over het plegen van zijn misdrijf te betuigen; waar op hem de Scherpregter een rood mutsje voor de ogen flreek, en hem het hoofd affloeg; zijnde het lighaain in flilte ter aarde gebragt. - - » B . D W I N G L O , Ferantw. I. bl. 142. 196. Sententie van K L A A S M I C H I E L Z . B O N T E B A L , gedrukt te Rott. 1623. W A G . , Fad. Hifi. X . D . bl. 453, 478. BONTEKOE (KORNELIS), is geboren te Alkmaar iri 1647 ; hij is geweest Doktor in de medicijnen, Raad en Lijfartz van den Keurvorst van Brandenburg, en, volgens fommigen, Hoogleraar in de geneeskönst te Frankfort aan den Oder. - Hij was geen groot vcoiflander van de Cartefiaanfe philofophïe , en heeft verfcheidene verhandelingen gefchreven ; waar onder een, daar hij het gebruik van de koilij, thee, chocoladeen tabak, als middelen tot behoud der gezondheid, fterk aanprijst; ook heeft men van hem in 't latijn : Demonflratio, quad nondetur annus Climaclericus feu 63 cj? So, nee aliusJatalis. Alle zij'ne werken zijn bijeen verzamelt i n II Delen-in 4to., gedrukt onder den tijtel: K O R N . B O N T E K O E , aïïc $ijnc l>ïjtfofopj}ifc&e / jfl&cöirinafe en Cfjymifc&e ^Sriftai. Sümfï. 1689. Hij ftierf te Berlijn, in het begin van 1685, ^n de gevolgen van een val, in het 38fte jaar zijnes ouderdoms. • REIMMANN* ©nMttma in Me Jgtffot. ÏUcr. V I . f. 633-641. III. D E E L . V BON* a
326
B O N T E K O E . ( W I L L E M YSBRANDS2.)
B O N T E K O E ' ( W I L L E M Y S B R A N D S Z . ) , in het laatffe gedeelte van deXVIde eeuw te Hoorn geboien, is beroemd geworden» door zijne rampfpoedige reistogten, en wel inzonderfieid door dien, welken hij in 1618 naar de Oost-Indien onderusaiï, welke allernoodlottigst uitviel. Op den 28 december van genoemde jaar Hak hij in zee, met het fchip Niéuw-Hoorn, waar over hij als Kapitein het bevel voerde't welk met 206 Koppen was bemand,, van alle proviand, benevens een goede ïbm gclds; voorzien, en- verzeld van nog twee kleine vaartuigen, De ecrfte ramp die hem wedervoer, was een vreesfe* lijke florrn,, die hem op den 4 januarij 1619 beliep, en die gedurende 15 dagen met de felile woede aanhield. Men taakte eindelijk na veel fukkelens en grote ongemakken doorgeworsteld te hebben, den 19 november,, op de hoogte van fïraat Sunda, alwaar hem het jammervolfle ongeval trof, dat ooit een zeeman kan ontmoeten: de Botteliersmaat namelijk volgens gewoonte, met de pomp brandewijn zullende tappen nadt een kaars bij zig, eh liet ongelukkig een vonk in het vat vallen waar door de brandewijn vlam vatte, en het vat van één borst. Het brandende vogt liep onder in 't fchip tusfen ie fleenkolen, die ook in brand geraakten, en zulk een zwaicn rook en damp verwekten, dat velen die 'er bij kwamen 'er door verflikt wierden. Vervolgens floeg de brand over tot de olijvaten, en drong van daar voort tot in de kruidkamer; waar cp het fchip, daar zig nog 119 menfehen in bevonden, zijnde *er 69 met de boot gevlugt, in de lugt vloog en in duizend ftukken fprong. B O N T E K O E , werdt van het halve dek in zee gefmeten; hij was zwaar gekwetst, hebbende twee gaten in *c hoofd, en hij kost genoegzaam armen noch benen verroeren; doch cle fchrik, doo» den val in het water veroirzaakt, deed hem tot zig zeiven komen, zo dat hij het geluk had, van op den in het water drij venden groten mast te geraken, vervolgens op een fluk van het galjoen, en eindelijk wierd hij, door het volk, dat in de boot was, gered, en bij hun inge» tiömen. Hier in bevonden zig nu 72 zielen bijeen, zijnde allo de anderen verongelukt; dan bitter was de ellende dezer men?-
y
BONTEKOE. ( W I L L E M YSBRANDSZ.) menfchen, want hun ganfchc voorraad belTond in zeven öfagt ponden brood; geen water dan 't geen uit den hemel regende, geen geweer, zeilen noch kompas, ja in een woord, zij bezaten niets, dan alleen de kunde van den Kapitein; doch deze was niet heiland om hunnen honger te verzadigen, welke van dag tot dag toenam. De Voorzienigheid zond hun enige zeemeeuwen, en in den uiterilen nood enige kleine gevleugelde visfen , die zig met de hand lieten vangen, doch dezp onderftand hield fpoedig op. Ook niet minder wierden deze ongelukkigen door den dorst gekweld; fommigen dronken zeewater, enigen hun eigen water, anderen kauwden een kogel;kortom de honger en dorst wierdt zo fnerpend knellende, dat zij" het wanhopig befluit namen, om de jongens die zig onder hun bevonden, te doden, en zig met derzei ver vlees te voeden; dan B O N T E K O E verzette zig met alle kragt daar tegen , en door bidden en fmeken verwierf hij nog drie dagen uitftel; binnen dien tijd ontdekten zij een onbewoond eiland, op de kust van Sumatra, alwaar enige verversfinge wierd gevonden, en van daar kwamen zij op 't eiland Sumatra zelv', daar zij door een overmaat van druk, door de Wilden meiden overvallen, die enigen van hun om 't leven bragten; en de overigen ontkwamen met het grootfle gevaar hunne handen, cloor middel van de boot; en bereikten in de ftraat Sunda de Hollandje vloot, die 23, fchepen flerk' was, waar over F K E D E R I K H O U T M A N van Alkmaar, het bevel voerde. Deze, die óp den fcelvden tijd met B O N T E K O E uit Texel gezeild was, bragf hem in 1619 te Batavia; alwaar hij aan den 'Gouverneur-Generaal J A N P I E T E R S Z . K O E N , een verhaal van zijne rampfpoeden gedaan hebbende,- deze hem het bevel gaf over een fchip, \ welk met proviand geladen, naar de Hollandje vloot moest zeilen, die zig bij de Molükkije eilanden bevond, ten einde een wakend oog op de Spanjaarden te houden. Voorts deedt B O N T E K O E nog verfcheidene kleine reizen bin* nen 's Lands, ook een togt naar China; waar na hij den tijd'uitgediend hebbende waar voor hij zig verbonden hadt, en geen lust hebbende om een nieuwe verbindtenis aan 19 V a pan*
BONXËMPS.
BONTKJ&
gaan» op zijn aanhoudend verzoek,, ontflag verkreeg, om naaa? B'atwïfk te rug te keren. Aldaar gekomen zijnde, deed hij nog enige kleine togten, en verkreeg met veel moeite van den Gouverneur C A R P E N T I E R , verlof, om naar het vaderland tc keren, 'wordende hem het bevel over de vloot gegeven, beüaailde uit drie fchepen , als • Hollandia , waar op hij zelv was-, en Gouda benevens Middelburg, die op deze reize beide verongelukten. Zij vertrokken den ö februarij 1625 van Batavia, en na veel fukkelens,, en het doorftaan van hevige ilormen liep B O N T E K O E op den 15- november van dat zelvde jaar Texel, binnen. — Die omftandiger berigt van dezen noodlottigen reistogt verlangt, leze het bekende Journaal of Gedenkwaardige Rehe un W . Y . B O N T E K O E . %
EONTEMPS (ATJGUSTYN), wierdt te Arras geboren, omtrent het einde van de XVIde eeuw, Hij begaf zig onder 4e orden, der Benedictijners, in de beroemde abtdij van LobbesIn Luikerland. Doordien hij wel gefludeerd hadt, en fmaak gekregen voor dc fraije letteren, beoeffende hij in dat klooster de Iatijnfe digtkunde; en flelde 'er het volgende werk op, in heldenvaerfen : Santla Tetrarchia fan&orum quatuor CoenoMarcharum,fivevitce SS. L A N D E L I N I , U R S M A R I , E R M I N I , DOD O N I S , Abbatum 6f Pontificum Lobienfmm. Ook heeft hij nog enige ande*e digfhikken nagelaten. — V A L . A N D R . , Bibl. Belg. p. 94. J . F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p. 112. G A Z E T , Bibl. Sacrée. p. 109. P A Q U O T , Mem. litter. Tom. VI. p. 296, 297. BONTIUS (GERARD), Hoogleraar in de medicijnen te Leijden, is geboren te Rijswijk, een dorp in -Gelderland, in het jaar 1536. Reeds vroegtijdig wierdt hij door zijn valer naar Schoonhoven gezonden, tot het leren van de Iatijnfe taal, en van daar naar Leuven, om zig in de geneeskunde te oe enen. Zig hiei enigen tijd opgehouden hebbende, vertrok bij naar Italien, en te Padua tot Meester in de regten bevorderd zijnde, keerde hij naar Holland te rug, nam zijne woonplaats te Leijden, en beoeffende aldaar de praktijk der medicijnen. Met de oprigting van de Hogefchool in die fiad in het jaar 3
1575,
ÏONTIÜS, '(HUGO)
BÖNTIüS. (JAKÖB)
;go£
5575,5 werdf Tüi tot Hoogleraar-bevorderd. B O N T I U S «is ver* »m?ard geweest, wegens zijne uitrekende geleerdheid:, 'en wel 'bijzonder «-.ver zrjne kundigheid in de griekfe taal. Ten aandien vJu den godsdienst, was hij even zeer vervreemd van onTeTchil'ligheid als Wan bijgeloof,* zijn gewone zeggen daaroitr* trent was: „ dat de godsdienst noödzaaklijk 'is, maar dat $i§ „ geen erger kwaad kende, dan zulke fnoodaarts,
Jjibl. Belg.
MELCH.
ADAM,,
in vit. Germ. TheoL
BONTIUS ( H U G O ) , van'Middelburggeboortig, IeeSe Sa de XVIde eeuw, en was een doorkundig en ervaren Tiegtsgeleerde; wiens bekwaamheid en voortreffelijke begaafdheden, men-zoetvloeiende gefchilderd vindt, in H.m&. 'HJS&IÏ, timn Lib. I. 'Eleg. -XV. p. 59. dóór -den Arnhem/en HcqigLexaar H E N R . C A O T E G I E T E R dn .1366 in 4to. uitgegeven? B O N T Ï Ü S (JAKOB), een zoon van G E R A B D 'Scmrcrc., 5& geweest Medicijne Doktor op Batavia, alwaar hij ook i s » leden. .Hij heeft gefchreven de vólgende 'latijnfe vei'toite-lingem, die na zijnen dood door ' W I L L E M Brio zijn '.vSejrleausiifi^ .en met enige aantekeningen.'en "hijvoegzeien vanihèÉ)^ öaen©•veiïs de nodige platen te Leijden in ^to. iijn ;géoxtikthft»3 ^ iQmfervanda
mlètudine.
ün Cadaveribus.
2. Methodus
medendL
4 . Nota 'iniQardiam^übX>Ua
0
lÖb'f^rdSiö}^ % 3rJ$ha$* J&i&tiür-
iiuni, ,{ff 6". Plantanmu Dok 'is :nqg -van ten 3 $ Ifoöt tr#a?)& vaas» iPnosi'. A L P I N U S ^ cfe Medicina J&gypiwmm* H»m» 3 ^ 5 .
jio
BONTIUS.
E0NV0IS1N.
BONVOüST.
gevoegd: De Medicina Indorum. Lib. IK Bibl. Belg. p. 502.
BOOM. . J. F. FOPPENS,
BONTIUS-(REINIER), Hoogleraar in de medicijnen en wijsbegeerte te Leijden, was de tweede zoon van G E R A R D B O N TIUS. Hij is geboren te Leijden in 1567, en is niet minder ervaren geweest in de geneeskonst en talen dan zijn vader; daarenboven hadt hij zig met vlijt op het beoeffenen der wijsbegeerte toegelegd, en gaf reeds openlijke lesfen in die wetenfchap, nog maar 23 jaren oud zijnde. De roem van zijne ervarene kundigheid was zo groot, dat de Prinfen M A U R I T S en F R E D E R I K H E N D R I K , hem op ene aanzienlijke wedde tot hunnen Lijfartz aanflelden. Hij is den 12 junij 1623 in den ouderdom van 47 jaren overleden, en in de St. Pieterskerk begraven. Onder anderen heeft hij gefchreven : 58efcf$jbing ban f)ct Merj en ontvet öer (lab 3Ectjöcn/ meermalen en voor de laatftemaal gedrukt in 1730 in 's Hage, met platen in 4to. » V A L . A N D R . , Bibl. Belg. Alma Acad. Leid. J . O R L E R S , Befchrijv. van Leijden, druk yan 1781. bl. 195. druk van 1641. bh 347BONVOISIN (PIETER), te St. Omer geboren, begaf zig in 15*70 in het genootfchap der Jefuiten; hij is geftorven te Doornik den 30 december 1626; en heeftin druk uitgegeven: Veram effigiem charitatis Christians, d S. P A U L O Apostolo 1» Corinth. XIII. ad vivum expresfa Seutentiis £5? Exemplis illujlratam* Audomarh 1621. J. F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p. 956. B O N V O U S T , is in het begin dezer eeuwe geweest Predikant in de walfe gemeente te Utrecht; hij was een geleercj man, die uitgegeven heeft: Triomphe de la verité £f de la vertui ingerigt tegens den beroemden J A Q U E S S A U R I N , over dezes gevoelen betrekkelijk het Mendacium officiojum of de Leugen fifin best wil. y
B O N Z E R , zie BONSER. B O O M ( D O M I N I K U S ) , geboren te Antwerpen omtrent % einde van de XVIde eeuw; toog in die zelvde fiad het Mon-
B O O M . (PIETER ü O S m i I f f i . ) aiïkerikleed -der Predikheren aan-; ivieidt vervolgens Onder;prior van zijn klooster, en (ïierf 'er .den z maart 1 6 4 a Deze Geestelijke hadt zig met veel ijver toegelegd-om den eerdienst van den Roozerikrans te bevorderen.; 'hij was Licentiaat an ids Godgeleerdheid, en "had ene reïze naar ' mWe lb®.$ ter hameije uit^Eapitein, en üuitze -agter mi] W,^4 ^ u verneem ik iets .flinks^ waasfehuwen snet 'êm^u^ m$ . kome 'er van, wat- het -wüle/ B e .uitbieding ^m&ê^m^ lijk aanvaard» 'De Graav -.zonder *itet >v&$ feeL <e©ig mktt van zwarigheid gaf^ met een anafig;gevii|fo TO-Qréè ;
5
5
?
8
s?
t5
¥ 4
Sa*
3ia
B O O M . ( P I E T E R KORNELISZ.)
komen, werd heufchelijk verwelkomd, in 't latijn, door den Prefident-Schepen, J A N K O R N E L I S Z . V E R H E E , een man van behoorlijk vernuft, en toen aangcfpoord door naarijver, die de aanfpraak te hoger deedt rijzen; want de Oud-Burgemeester M A A R T E N K O S T E R , een lieveling van L E I C E S T E R , aangezogt tot het doen der aanipraake, hadt zulks, zo getuigd wordt, uit krijgelheid, en om dat men zijn hoofd niet volgde, geweigerd, wanende dat niemand dan hij in (laat was, om de eerder flad te bewaren; waar na V E R H E E 't werk op zig genomen hadt, welk hij treffelijk uitvoerde. De Landvoogd nekkende door de kalverflraat, bij 't licht der lantaarnen, die ten allen huizen uithingen , werd in 't Prinfenhof geherbergd. Tegen over de poort van dit gebouw, in de 'Prinfenhoffieeg, hadt Burgemeester K O S T E R , die in de doeleftraat woonde, ene agterdeur; waar uit, volgens 't berigt van enen, gelast om acht op zijn bedrijf te g;even, een man yah zijne geftalte, met enen tabbaard bekleed, des riagts, ten hove infloop, ene wijl daar na te rug kerende; doch wat hij daar verrïgt hebbe, is altoos een geheim gebleven. Des anderendaags hadt L E I C E S T E R de Burger-Kolonellen, Kapiteins en Luitenants ten middagmaaltijd verzogt, met inzigt naar 't fchijnt, om dezen te belezen tot bevordering zijner oogmerken. D A N I E L * D E B U R G G R A A F , Secretaris van L E I C E S T E R , een Vlaming van geringe afkomst, doch kloek" verftand, beflond dan onder de maaltijd, en na 't omgaan van een hartigen dronk, den Burgeikrijgsraad wel niet met ronde woorden te vergen, maar genoegzaam inden mond te geven: „ dat men van deszei vs zijde enen voor flag , verwagtte, om de Burgemeesteren in verzekering te willen 3, nemen;' gelijk de Luitenant, B A R T H O L T K R O M H O U T , die hier zelv tegenwoordig was, naderhand, aan H E N D R I K L A U R E N S Z . S P I E G E L , en deze aan den Hiflorie-fclnijver H O O Ï T . , verhaald heeft. Om de Krijgsraad zulk een heilloos befluit te doen nemen, bleef men niet in gebreke, de tegenwoordige Hegering der flad ten fnoodllen af te malen; doch niemand ondernam zig te verklaren op iet, dat hem niet duidelijk getergd was. De .Secretaris verzogt nogthans f iel lig, dat. men $
5
J
B O O M . (PIETER KORNELISZ.) alle avonden, het parool of wagtwoord lie te holen van den Landvoogd, zo lang hij in de flad zijn zou; en dit punt vergde hij, dat terflond moest overwogen worden, 't Geviel, dat zig onder de leden van den Krijgsraad., fchoon hij 'er -geen lid van was, noch in deze bijeenkomst wettelijk befcheiden, vervoegd hadt H E R M A N B E T S E N R O O D E N B U R G , een man, fchrijft H O O F T , vol moeds, zonder middelen van gelang, en een driftig aanhangeling van L E I C E S T E R ; misfchien, om 'teer* lïe woord te flaken, 't welk anderszins in zulke hacbgeiijke gelegenheden, bezwaarlijk over de lippen wil. Terwijl men dan de hoofden bijeen (leekt, en raadpleegt, of men den Landvoogd ene eer zou kunnen ontzeggen, die doorgaans, den Groten, daar zij vernagten , gegund wordt, treedt Burgemeester P I E T E R K O R N E L I S Z . B O O M , die als Opper-Kolonel, den degen op zijde gehangen hadt, onvoorziens, ter kamer in; en R O O D E N B U R G in 't oog krijgende, vraagt hij hem af, „ wat „ hij, die thans geene plaats in den Krijgsraad bekleedde, j , daar te doen hadt?" De ander bedremmeld, wist niet te antwoorden, „ dan dat hij daar ook als een getrouw Patriot, nevens anderen verfchenen was." B O O M , fchoon nog onzeker van de gezindheid der overigen, gebood hem tcrtloncï te vertrekken. R O O D E N B U R G hue fors hij ook ware, zwigtende voor een woord, dat met bePcendig gelaat en burgemces* terlijke deftigheid uitgefproken werdt, droop ftilletjes heen zonder iet meer te zeggen. B O O M , - voorts ondeiregt van B U R G G R A A F S voorflel, liet het hatelijke, welk van ter zijde diende, om den Krijgsraad op te hitzen tegan de Regeringe, onaangemeikt, en verklaarde op het punt van't luien van 't wagtwoord, dat daar in niemand dan de Vroedfchap veran, deiir.g maken mogt; waarom elk wel toe te zien hadt, wat „ hij begon." Deze hartige taal deed elk agterwaarts donken, en den gantfen toeleg verdwijnen. Want't was 'er wel verre van af, dat de Wethouders, onder weiken M A A R T E N K O S T E R alleen met de Engel/en heulde, L E I C E S T E R en enen hoop vreemdelingen, die zijne zijde hielden, middel verleend zouden hebben,, ozn met het uitfpreken van 't woord, alle y
?
BOOMS» (MARINLTS
ADRIAANSZ.)
wagten weerloos temaken, de Burgerij te vermeesteren, d§ oude Regering af te danken, en den Raadhuize een nieuw aangezigt te geven. Men hieldt naamUjk, voor zeker, dat dit bet minst was , welk L E I C E S T E R voor hadt; want naderhand vernam men zelvs, dat hem ene lijst geleverd was van veertien van de wakkerfte voorftanders der vrijheid, onder welken ook de Raad K O R N E L I S P I E T E E S Z . H O O F T was, welken hij befloten hadt enen fmadelijken dood aan te doen. Ook waren -zij, die meest bij hem in 't oog liepen, zeer op hunne hoede 20 lang hij in de ilad was; onder anderen, ging de Oud-Bur> gemeester R E I N I E R K A N T met ene rusting onder zijn kazak, en kwam hem niet fpreken, dan veizeld van enen floet gewapende fchutters, die hem voor de deur opwagtten. De Land* voogd dan, befpeurende dat hem te Amfieldam alles buiten zijne gisfing ging, keerde ten volgenden dage, fchieüjk naar Ut* rechu Dus nam deze gevloekte aanflag van den fnoden L E I C E S T E R op de vrijheid van de fiad Amfieldam een einde, en daalde met fchande op zijn eigen kop te rug, grotendeels door de dapperheid, onverfchrokken moed en wijs beleid van den Burgemeester- P I E T E R K O R N E L I S Z . B O O M , die zig hier door niet alleen aan zijne fladgenoten verdienfleüjk heeft gemaakt, -maar bij gevolgtrekking -het gantfe land van de dw-ingelandije der JEngelfe factie bevrijdde; want hadt Amfieldam onder het hatelijk juk moeten bukken, de andere lieden van Holland en naburige provintiën, zouden niet lange tegens het geweld van dezen fchijnheiligen, die de dweepzieken onder de Geestelijkbeid , welke het gemeen opruiden, op zijne zijde had, beftand geweest zijn. H O O F T , NederL Hifi. X X V I . B o e k . - W A C Vad. Hifi. VIII. D . bh 243-246» W A G . , Befchrijv. van Amjh IV. St. bh 69-74» BOOMS (MARINUS ADRIAANSZ.), een zoon van AD R I A A N B O O M S , geboren in de XVIIde eeuw te Driewegen ^ een Zeeuws dorp op Zuidbeveland. MARiNüjsTwas Schoenmaker van handwerk, en zette zig te Middelburg met der woon ne•QZXj alwaar hij het burgerregt bekwam,, en jzig tot lidmaat
B O O M K A M P . (GYSBERT)
B.ÜON* (DANIEL)
315
bij de Gereformeerde Gemeente liet aannemen; doch vervolgens van onregtzinnïgheid verdagt en bij den Kerkenraad aangeklaagd zijnde, wierdt hij bij vonnis daar van, op den i j * . jiuarij 1714 als lid van de Gemeente afgefneden. Zonder da*zulks hem anders heeft kunnen baten, dan aan de gantfs \\r> icld te doen zien, dat. hij niet zonder drift en partijdigheid door de Kerkenraads-broeders is behandeld, hteft hij ter zijner verdediging uitgegeven : Slpolosie of ©cr5ntlï?oc?D«:(i 5 p ö e ccn toaarastigö berfjaaï ban bc ^cscbnrcn D:r €oufi& torie ban J&iööciburs/ met alle De fïufeft«i 50 bcfcö«föiG»«*?ni al£ anttooojöcn baar totferijcrcn&c,1714- 8kc. - — - P A Q U O T , Mem. /ter. Tom. V . p. 394» 395- O. T U I N M A N , Heilloze gruwelleer der Vrijgeesten, bl. 114-232. P . D E L A H U E , Gelett. Zeeland, bl. 265, 266. B O O M K A M P (GYSBERT), een zeer kundig en aanzienlijk Burger te Alkmaar, heeft omtrent *t midden dezer een wc uit de nagelatene jpapieren van S I M O N E I K E L E N B E R G , en ve'e andere egte Hukken en befcheiden, befchreven en uitgegeven, atfemaar cn öcjSjcIfë <0efcöictscni.éfcn / met belt fvaje Sfl'ccfc öingen. ÏSottarD. i747- 4-tO. Te voren hadt hij leeds uitgegeven: ©cfdj^ring ban «Egmonb aan 2 t e *Im|ï. 174T. 4ta. en aanmerfimsen cberïïüanaarg?^tcbc-rccl>t/ SWmi. 1741. 4tc~5
B O O N ( D A N I E L ) , KonstfchiId@r, geboren in 1662 of 1663 te Burgerhout buiten Antwerpen, ging vroegtijdig, na zig enigen tijd in de konst geoeffend te hebben, naar Londen zijn fortuin zoeken, dat 'hem ook tamelijk wel zou gelukt zijn, hadt hij wat vlijtiger gefchilderd en minder de kroeg bezogt, want hij fchilderde aardig en in een grappigen fmaak in den trant van A D R I A A N B R O U W E R , en^zijne Itukjes waren vrij wel gewild. Hij,flierf te Londen in het begin van deze eeuw. — . T. C . W E Y E R M A N , NederL Konstfchilders, I V . D * bl. 307-314, B O O N V A N E N G E L A N T (KORNELIS) , Bailjuw van lleenvliet, en Leenman van den lande van Voorn, was een geleerd man, en een vrijjlierlijk nederduits Digter* De Treurfpclen die men van hem heeft, zijn deftig en zoetvloeiende; voorts
BOONEN.
(ARNOLD)
voorts geeft bij de karakterfchetzen op van de Roineinfe Keï* zeis, onder den tijtel van Heidenfe Grootmoedigheden; dan vol* gen zijne Heldmdlgten, die deftig van flijl cn trant zijn; voorts de Herders- en Visfcherszangen, die natuurlijk zijn, naar den aart dier foort van gedigten gefchikt, en vol levendige fch'il» deringen; .de Brieven en Mengeldigten waar mede hij zijnen tondel van Poè'zij befiuit, leveien den .liefhebberen verfchew denheid van fraije zaken op. De eerde druk van zijne werken is van 1724 te Delft in 410., zijnde naderhand te Amfieldam^ met bijvoeging van zijne Toneelpoëzij, in II Delen in 4to. her* drukt, B O O N E N ( A R N O L D ) , Konstfchilder, is geboren te Dor* recht den i<5 december 1669, uit A R N O L D B O O N E N en E L I Z A B E T H G Y Z E N , brave lieden, en beide gefproten uit een treffelijk geflagt, en de voornaamfte Kooplieden van die fiad. Van de jeugd af aan toonde A R N O L D dat 'er een verheven geest in hem frak, en iets groots van hem te wagten floiuk Na een grondig onderwijs in de lees- en fchrijfkonst genoten te hebben, als hij den ouderdom van 13 jaren hadt bereikc, gaf hem zijn vader ene vrije keur om een beroep te kiezen, daar zijne,genegenheid meest toe overhelde. Zonder zig lang te bedenken, verkoor hij, uiteen aangeborene zugt, de fchilderfconst. Zijn vader herleide hem hier op bij enen A R N O L D U S V E R E I U S , een portrait- en hifloriefchilder, die gants onhebbelijk in zijne manier van leven en 'fchilderen was, uitftekende in bet verbeelden van bordeelen, en wel zo uïrbandig, dat bet van geene kuisfe ogen , als met verontwaardiging kost gezien worden, cn niet anders dat tot verleidinge en ontftigtin•ge der fchilderjeugd flrekkcn kon. ïvïaar deze oribefchaamde 'fchilderboef vertrok weinig tijcis daar na, met der*woon, naai den Haag, daar hij zijnen verachtclijken levensloop geëindigd begft; als toen werd onzen A R N O L D , tot-zijnen tweeden leermeester toegevoegd, de beroemde G O D F R I E D S C H A L E E N , die wegens zijne vlezige en vleiende wijze van fchilderen, weinig :ziin weerga heeft gehadt, Jiier ztue hij zijne konst met vee)
BOONEN.
(ARNOLD)
lust cn ijver voort, boven alle zijne medeleerlingen van zijnen meester geacht. Na dat hij ruim zes jaren zijn onderwijs hadt genoten, en pas 20 jaren bereikt hadt, gaf zijn' Meester hem zelv' te kennen, dat hij nu bekwaam was om zig vooits naar 't leven ie oeffencn; gelijk hij deedt, en van meet af aan, voor zijne jaren gelukkige proeven van zijn edel konst vermogen gaf; waar aan een konstkundig 'oog duidelijk kon zien, dat 'er een groot meester van hem te wagten ftondt. Dit is ook door den tijd bevestigd, nadien hij, zo wel in 't fchilderen van portraiten als kabinetftakjes, heeft uitgemunt; maar de menigvuldige bezigheid, die hem, van tijd tot tijd, het portraitfchilderen verfchafte, en wel het profijtelijkfte was, gaf aanleidinge, dat hij daar geheel toe overhelde; dit is de red'e, dat men maar weinig kabinetftukjes van hem ziet. Op zijn 25fte jaar deedt hij ene reis naar Duiithnd, cn fchilderde te .Frankfort; verfcheidene voorname perfonen , dat zodanig naar genoegen uitviel, dat hij een groten naam verwierf, en door L Ó T H A R I U S F R A N C I S C U S V A N S C H O U H O R N , Keurvorst van Mentz, aan zijn Hof wierdt verzogt, daar hij zig naar toe begaf, en dien Vorst tweemaal, eens levensgrote ten voeten uit, en eens in 'tkldn pórtraiteerde, nevens deszeivs broeder, en vele Keren van zijnen hofftoe.. In alle deze portraitilukken vondt de Keurvorst zo voel genoegen, dat hij onsen puikfchilder verzogt enige kabinetftukjes voor hem te fchilderen; het geen hij deedt, tot tien in geta^, alle kaarslichten, die den Vorst zo wel behaagden, dat onze Konltenaar daar rijkelijk voor beloond en met veel eer overladen wierdt. Deze voortreffelijke penfeeikonst maakte hem door'gancs Duitsland zo vermaard, dat E R N S T L O D E W Y K , Landgraav van Hesfen-Darmftad, hem cp ene vriendelijke wijze verzogt aan zijn "Hof te komen; het geen hij inwilligde, en dien Vorst, nevens zijne gemalirme, verfcheiden malen, zo in 'tgroot als in*tklein, fchilderde; welkeftukkenverzonden wierden aan de verinaaidfte Hoven van Europa. Hier bleef hij vier maanden, en wierdt, gedurende dien tijd, van die Hoogvorftelijke perfonen op het allervriendelijkfle onthaald, voor zijne konst rijkelijk becaakf, en
BOONEN. (ARNOLD) en daar te boven , nog met kostbare gefchenken begiftigd. Na dat B O O N E N dus aan verfcheiden vorflenhoven zijne konst geoeffend, en daar benevens vele aanzienlijke lieden gefchildcrd hadt, vertrok hij naar zijne geboorteplaats Dordrecht; doch hier weinig werk vindende, begaf hij zig in óen jare 1696 naar Amfieldam, daar hem zijne gunftige konstfortuin ook vriendelijk toelachte; want kort na zijne komst aldaar, weidt hij van de Regenten, die toen het Spinhuis hefteden , verzogt hunne afbeeldzels te fchilderen in een groot ftuk, alle levensgrootte, het welk hij zo koniïig uitvoerde* en hem zo beroemd bij alle regtfehapen liefhebbers maakte dat. hij hier een kweekfchool van konstbezigheden vondt; niet alleen voor de aanzien lijkfle inwoners der fiad, maar daar kwamen weinig Vbrften en Groten, deze vermaarde koopflad zien en bezoeken, of lieten zig door hem fchilderen* Onder anderen liet zig de Kroonprins van Pruis/en, in 't jaar 1698 te Amfieldam zijnde, door hem ponraitteren, het welk hij tot groot genoegen van dien Vorst en van alle konstkundige liefhebbers vol bragt. Dit fluk is in koper gebragt door den beroemden Plaatfnijder P I E T E R V A N G U N S T , en • onder de liefhebbers van Prentkonst overvloedig bekend. In *t jaar 1703, begaf B O O N E N zig in huwelijk, met A N N A M A R I A M A T T H E U S , een zedig en deugdrijk meisje, gefproten uit een geflagt, waar uit een goed aantal beroemde Mannen en Hoogleraars zijn voortgekomen. Enigen,tijd hier na verzogten hem de beflierders van's lands Munt te Dordrecht, om in een groot fluk hunne afbeeldzels te fchilderen; het geen hij met roem volvoerde. In dit fluk zijn de voorfle perfonen levensgrootte ten knieën toe uit, en de anderen naar evenredigheid verbeeldt; alle op h^tkonfligst gefchilderd en geordonneerd, en is nog heden in de vergaderzaal van de Muntheren te zien. Voorts heeft B O O N E N verfcheidene Burgemeesters van Amfieldam en hunne familiën gefchilderd. Ook zijn 'er in zijnen tijd geen Regenten van Godshuizen, noch Dekens en Overlieden van Gildens, geweest» of zij zijn door zijn konstpen>
BOONEN. (ARNOLD)
3
ip
ftel afgemaald. In het jaar 1706 fchilderde hij de zes Regenten, van 't .Huiszittenhuïs aan de oude zijde. In 1707 ae vier Regenten van *t Walen-weeshuis. In 'c jaar 1710, den, door zijne krijgskunde en dapperheid, door gants Europa beroemden oorlogsheld den Hertog V A N M A R L B O R O U G H , die bij uitflek voldaan was. In 't zelvde jaar de vier Overlieden van 't Wijn" kuipersgilde, te zien op deszeivs giidekamer in de Benihardfteeg. In 1712 de Overlieden van het Wijnkopersgilde; dit fluk bevat zes perfonen, en is geplaatst op de giidekamer in .de Keeftraat. In 't jaar 1714 vier Regenten van t Spinhuis, en vier Regenten van 't Leprozenhuis. In 1716 zes Overlieden van 't Chrirurgijnsgilde, en zes Regenten van 't Burger- weeshuis, In het jaar 1717 was het voorwerp van zijn edel konstpenfeel, de wereldberoemde Czaar P E T E R de Grote, nevens deszeivs gemalinne en enige Prinfen van zijn gevolg, alle levensgrootte , en tot het hoogde genoegen Tan dien Vorst. Voorts heeft/hij nog een menigte aanzienlijke lieden gcpoitraiteer'd, te-veelvuldig om hier alle te vermelden; zijnde alle door hem om 't fchoonst gefchilderd en geordonneerd, en van een koloriet, kragc, en zagtheid , dat een konstkenner aanftonds de manier van den groten S C H A L K E N in dezelve ziet door fir al en; want B O O N E N hadt de fmeltende en teffens fixe behandeling van zijnen groten Meester hein zo wel afgezien dat niemand hem hier in.heeft geëvenaart; dit ontdekt zig ook grotelijks in het afbeeldzel dat hij van J O H A N N E S V A N HUISS E M , den Fenix der'BIoemfchilders, heeft vervaardigd: want dit portrait is in allen dele overkonftig behandeld, en zo vol* maakt in de manier van S C H A L K E N , dat men het volilrekt voor een fluk van dien Meester zou aanzien; ook geleek het V A N H U I S S E M volmaakt en was tegen een Bloemflukje van V A N H Ü I S S E M konst om konst gefchilderd , en malkaar over en weer vereerd. Het Bloemflukje heeft B O O N E N naderhand verkegt voor 300 guldens. Men • kan uit 's mans gehelen levensjoop zien dat hem
?
y
ook
320
B 0 0 N E N . (JASPER)
BOORT. ( H E N D R I K )
ook veel olijfplanten, die rondom zijne tafel opgroeiden, en naar eisch van hunnen Haat en jaren, elk het zijne nodig hadden , en dus veel van onderhoud kostten. Hij ' was een deugdzaam en vriendelijk man, die met zijne kinderen altoos het best voor hadt. Ook heeft hij veel leerlingen in de konst onderwezen, als, Q Ü I N K H A R T , T R O O S T en V A N D Y K , die alle brave Meekers zijn geworden. Het laatfle portraitftuk der "Regenten van de Leprozen was niet lang voltooid geweest, toen hem, de dood wegrukte. Hij is tot groot verlies en droefheid van zijne uitgebreide familie, geftorven den 2 October 1729, hebbende den ouderdom van 60 jaren nog niet volkomen bereikt. — — ' V A N G Ü O L , Nieuwe Schouwburg, I. D . bl. 294 enz. W A G E N . , Bejchrijv. van Amjleldam, V I I I . St. bl. 260. 280, 448. IX. St. bl. 175. 196. 199. B O O N E N (JASPER), Konstfchilder, geborente.Dordrecht den 7 feptember 1677, v/as een broeder van A R N O L D , die ook zijn leermeester is geweest. Onze J A S P E R heeft in zijne geboortefhid en te Amjleldam veie portraiten gefchilderd, en was heel gelukkig in 't wel treffen. Hij is op den 20 oétober 1729, oud 52* jaren in zijne gehoorteflaci overleden. — — — V A N G O O L , Nieuwe Schonwb. I. D . bl. 414, 415» B O O R T (HENDRIK), is omtrent den aanvang van de XVIde eeuw geweest Rector der latijnfe fenolen in 's Hertogen* hosch. Daar is van hem in druk: Fasciculus morum, ex appro* latorum Poè'tarum autroritatibus colleüus. Men leest aan c flot van dit werk: Clarijinü Magijlri H E N R I C I B O O R T Buscoducenjis Gymnajii Moderatoris diligentisfimi Fasciculus morum fumma lucu» bratione ex approbatis Poetarwn auÜorüatibus coile'dus felici fidere Jinem capit. Imlresjwn Aaiuerpia per me I I S N R I C Ü M E G B E R T D E H O M B E R C H . in 4^., da^r is nog een druk van Sylvad. 1569. in 8va. Het werkje bevat ene verzameling van zedekundige fpreuken uit de oude latijnfe Digters getrokken, waar bijgevoegd zijn letterkundige verklaringen. ~ — . J. F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p. 434» P A Q U O T , Mem. litter. Tom. II. p. 20. y
BOOT
BOOT. (ANSELMUS D E ) BOOT of BOOTH.
$2i
B O O T (ANSELMUS D E ) , ook bekend onder den naam A N S E L M U S Baëirus, is geboren te Brugge in Flaanderen, m is Lijfartz geweest van Keizer R U D O L F D E N II. Hij heeft in druk uitgegeven. 1. Symbola dlvina humana Pontificum, Impp. Regum £pc. Pragce 1600. in folio. 2. Gemmarum £p la* pidum Hiftoriam; cum fig. Francef. 1609. Naderhand heeft A N D R E A S T O L L I U S , Medicijne Doktor te Leijden, dit werkje overgezien, voorts met betere platen, veelvuldige aantekeningen en een behoorlijk register, in 1636 te Leijden in 8vo. doen drukken, en nog eens in 1647. Van
BOOT of B O O T H , is de naam van een aanzienlijk geflagt in Nederland, dat aan vele voorname familiën zo in Holland als Utrecht verwand is, en nog heden ten dage aanwezenden van zijn, ook de luisterrijkïie ftaats- enftads-ambtenbekleed hebben, waar van men reeds gemeld vindt, in de Xllde eeuw > •namelijk, dat G H I S E B R E C H T B O T H E N S O O N , Here van Laar, Iiierf binnen Utrecht, 3111101123, die nagelaten heeft bijvrouw G E R H R G zijnen wijve, zeven kinderen. A A R T B O O T van Barendrecht, Knape, getrouwd met M A C H T E E D V A N S L I N G E L A N D , J A N S dogter, woonde op Druiveftein in 1421, doen hij met vijf onbegeven kinderen verdronk, zijnde te dier Hond binnen Dordrecht en Delft, de vier. verdere kinderen, te weten: 1. J A N B O O T , van wien komen de B O O T E N te Utrecht. 2. K O E * N E L I S B O O T , Burgemeester in Dordrecht; van wien komen de B O O T E N in den Hage, en enigen in Engeland. 3. E L I Z A B E T H B O O T , trouwde G O D S C H A L K O E M , Burgemeester te Dordrecht in 1440 en 1449, en komen van haar de O E M E L I N G E N , Heren van Papendrecht. 4. B E A T R I X B O O T , Nonne te Marienborn, in Dordrecht, flierf hoog bejaard, den 13 februarij 1505. K O R jtfELis B O O T van Almmide, Kapitein, Leenopvolger van A N D R I E S B O O T , zijnen broeder, iiierf in 1491; hadt getrouwd tot zijn eerde huisvrouw, I S E L A N D V A N F O R E E S T , waar bij hij verwekte G E R A R D B O O T , die in 't wederkeren van Jem~ falem in 1471, te Famagosta op 't eiland Cijprus, zonder oir gedorven is. * Hij huwde ten twedemalen met J O H A N N A H A K ILL
D E Et»
X
VAJ?
BOOT,
$2%
(ARNOLD)
die in 1497 ftierf, nalatende vijf kinderen, AARf BOAT',. Meester knaap van de wildernis in Holland, en Bailjuw van \s i/tfg?,' naderhand Drost en Kastelein te Franeker, en Grietman van het Bildt [n-Friesland;- heeft met zijn huisvrouw CrEERTRuiD V A N L E E U W E N te Jerufalem geweest, en teelden te &am£n zes kinderen. — » Zie verder de Artikels hier be«< neden, en de uitvoerige Geflagtlijst, bij M , B A L E N , Bejchrijw yan Dordrecht, bh 997-1004.
YAJSÊ E E E S ; D E x
B O O T ( A R N O L D ) , geboren te Gorcumin 1606, was een lOOU van G O D E F R O I B O O T , Ridder enz., geftórven te Londen in en van K R I S T I N A V A N L O O N . Hij fludeerde met zeer veel vlijt en lei zig inzonderheid met de borst toe, op de grondige kennis van de geleerde talen; vervolgens beoeffende hij de geneeskonst, en wierdt Doktor in die wetenfchap; dan zulks, belette niet dat hij ook voortging om zig met allen ijver in " de grondige kennis der talen en oordeelkundige opheldering der gewijde fchrifien teoeffenen. In 1630 Hak hij naar Engeland over, beoeffende. de geneeskonst enigen tijd te Londen, en wierdt Xijfartz van den Graav van L E I C E S T E R , Onderkoning van Ierland, en teffens Lands- en Leger-Doktor van dat rijk. Deze bedieningen noodzaakten hem om zijn vast vei blijf te Dublin te. vestigen, alwaar hij met ene juffer huwde, M A R G R I E T D O N ^ G A N genaamd, bij wien hij ene dogter verwekte, die den naam droeg van M A R I A A N N A B O O T , welke trouwde aan M A R K U S B Ê Y E R M A N , Predikant te IFcgnum. De noodlottige beroeitens en oorlogen die Ierland wat later zo deerlijk teisterden, en aan B O O T aanzienlijke verliezen deden ondergaan, noodzaakten hem in 1644 dat rijk te verlaten. Hij begaf zig naar Parip i alwaar hij dc beoeffening der geneeskonst Haakte, om zo veel te ongeftoorder zijne letterkundige werkzaamheden waar te nemen, en hij ftierf'er;in 1653, de volgende werken door den druk te hebben gemeen gemaakt. 1, F R A N C . TAX-* L O R . £f A R N * B O O T H , Examen Pmfationis J O A N / M A R J N I in, Bium Gmm^ dztextus, Ebraici corruptions , &p Graeci au£lorüat& Iftofs BnJi. 16':6- ï?JiuK 3, Animè^rjmes:Sa,cm adttUuwffe* x
m
j
irai*
B O O T . (EVËRHARD)
3*3
haicum Vet. Test* Lond. 1644. A-to. 3- Epistola de texius Hebraici Vet. Test, certiiudine £f authentia contra L U D O V . C A P P E L L I criticmn. Paris. 1650. qto. 4. Vindicice Jeu Apodixis apologetica pro Hebraka ver'vate, contra Jon. M O R I N U M , £f Lun. C A P P E L L Ü M . Paris. 1653. 4to. 5. Obfervatimes ^Medicce de AffeBibus (a veteribus) omisjis: videlicet de Abfcesfii hypocraneo, de Vomici hypocraned, de Vomica cerebri, de Suturarum discesfione, de Capi~ tis difiortione, de Epilepjia procusjivd, de oris Hamorrhogid perio* died, de Lingua ardore & Jiccitate extra febres, de Lippitudine mucaginofdy de labrofalfïo feu Cheilocafe, de jlerni dolere, de Tabs pe&orea. Lond. 1649. Herdrukt te Helmflad in 1664 in 4to. met ene voorreden van H E N D R I K M E I E O O M . 6. Ook heeft hij zijn broeder G E R A R D geholpen, in de zamenftelling van deszei vs Philofophia Natunlis reformata. — — M E R C K L I N I , Lindenius renov. p. 88. T H . C R E N I I , Animadv. Philol. Parte V . p. 102. LE LONG, Bibl. Sacr. p. i8 5. 745, 746* J. C. Z E L T N E R I , TJieatr. Viror. erudit. &c. pag. 90-95. P A Q U O T , Mem. litter. Tom. VI. p. 178-183. M . B A L E N , Befchrijv. van Dordrecht, bl. 1002. BOOT ( E V E R H A R D ) , vijfde zoon van K O R N S L I S B O O T en van S O P H I A V A N W Y C K , wierdt te Dordrecht geboren, omtrent *t jaar 1575. Zijn vader, zoon van J A N B O O T en K A T R I N A V A N D E R H A E R , flierf in 1595, en zijn moeder, dogter van y
)
ADRIAAN
VAN WYCK
en
ANNA
FRYDAG ,
in
1627.
Na
dat
zijne fchóoI-IetteroefFeningen volvoerd hadt, leide hij zig inzonderheid op de godgeleerdheid toe, en na zig hier in gedurende den vereischten tijd met alle vlijt geoefifend te, hebben, wierdt hij Proponent, en in 1602 Predikant te Utrecht. Omtrent twee jaren later, huwde hij met A L I D A R U Y S C H , bij wie hij drie kinderen verwekte. 1. K O R N E L I S B O O T , die in 1656 en 1657 Burgemeester te Utrecht was. 2. H E N D R I K A B O O T . ' 3. A B R A H A M B O O T , die Secretaris is geweest van Wijk te Duurflede, en zonder kinderen in 1636 is overleden, E V E R H A R D flierf den 14 augustus 1610, en zijn huisvrouw A L I D A overleefde hem ïlegts zes jaren. Deze Kerkleraar heeft uit het latiin in 't nederduits veitaald, uitgegeven X 2 ene E VERHARD
?
SU-
B O O T .
(GERHARD)
(KORNELIS)
(J.
V A « É #
ene verhandeling van W I L L E M P E X K X W S ; ' onder den tijtel van: l?e <0cr*.fcsmieeröe <£at!johjch,- tiat $ een ^erdarntge liatr ^UtjcrccniTcinniinöe cube't berftöiï öattcr in 't flucfc ban De iiryic tu^^fcöcn tie ^ïjeitfonnea^e ertèc ïioomfcgc &crcï$e nu ttt tfjö tè/ en;. P A Q U O T , M
Mem. Utter. Tom. V I . p. 177., 178.
BOOT (KORNELIS), Predikant te Middelburg, een zeer waardig en geleerd man, iiierf tot grote fmerte van zijn huisgezin en gemeente, den 25 januarij 1752, nog geen 41 jaren hebbende bereikt. Hij heeft gefchreven: Ktqtttmm oUt enige fjoofbiliifefeen be£ Ouöcn en iMeutocn (£e£tarmnt£/4 ®W feu, MMclb* m 4to. Jfofes. 1752,. 0. bl. 216. BOOT (j. V A N D E R ) , is zekerlijk een Wiskonflenaar geweest, die waarfchijnlijk in het begin van deze eeuw te Am* fleUmn heeft gewoond. Hij heeft gefchreven: 1. tSehrxpte töijnroctfumgt. atof. in 4to. . 2. JBöerg öcr Stctoctt. *tv.% 1713* 111 8bü. A B K O U D E m A R R E N B E R G , Naamregister
9
ê'uk van' 1773. bl. 59» BOOTS-
SööTSMA* B O H . (PIETER mim&mZ$
3t$
B O O T S M A , is de mam van een .adelijk Geflagt in Fries* Undy- verrnaagfchapt geweest aan de -aanzienlijköe famiiien^. ^der hiftorien, wekte bij hem van jongs op, ene onvoorbeeldige «naarftigheid-en ijver, om de waarheid der gefdiiedenLsfea iin 'derzélver vefborgenfte fchuilhoeken ,op te -fponeni; .en v&l Ihi* wonderheid -vondt dit plaats, -ten aanzien van de jNeMlanffiz waar in hem vele lieden van aanzien en 'kunde,, die .destëkfcfl :selvs behandeld-of uitgevoerd of'.bijgewoond '.hadden,, '.opi^rts? -verzoek 'behulpzaam geweest .zija» 'Dus 'bekwam 38J <£ök -.egtfte en zekerfte befcheiden en bewijzjsn,, üie lojj OTrpölgr-n? :ter behoorlijker -plaatzen iingevoegt «heeft,, 'it ;wöik 'aan ^Iju£ ifehnfen, .zeda;% aanzien,, .gezag Jüüter Zmïi tügj^s?^ 3£ j3 :
325
BOR. (PIETER KRISTIAANZ.) z
n e
dat wanneer hij in 1595 y drie eerde, en in I 6 O Ï de drie volgende boeken der Nederlandfe Hifiorien uitgegeven hadt, de Staten van Utrecht bij openbare brieven verklaarden en verzogten, dat een ieder, die enige geheime of andere papieren, tot vordering van de waarachtige befcbrijving der Nederlandjc Gefchiedenisfen dienende, onder ,zig hadt, dezelve zonder enige zwarigheid of nadenken aan hem, wilde mededelen, ten einde tot vordering van' dat werk te kunnen gebruikt worden, v/aar door den algemenen vader lande dienst, en hun Ed. Mog. een welgevallen zou gefchieden. Door. dit middel een groot aantal van egte befcheiden bekomende, vervolgde hij van tijd tot tijd zijne Hiftorieboeken, die een getal van X X X V I I uitmaken, en eerst in VI Stukken in folio te Leijden en Amfieldam in 1621 gedrukt zijn, doch naderhand veel luisterrijker zijn te voorfchijn gekomen, met een bijvoegzel van oirfpronkelijke Stukken, te zamen in IVDelen in folio, met fraije platen verflert in 1679 gednüit, onderden tijtel van:
B O I L t T I - T Ë i t KftïSXiAAXZ)
^
:
$(kiisjtmus ; 'er bijvoegende, Sic \ivt% fcrïptis terra üdmva mis*. A R K . B O O T , vir Claris/. £j? H/Jl&riögrapJmS
r
Magnaque Jat Borro meritpfum ptccmia, ver® Narrandê, Famae conjuluisje Juae 0
DOUSA»
£*oJleritas Dominos admiratura Batavos* Ducesque Pontic Patriceque rdbom Heroasque animus, Nomina nata triumphh HELNSÏUS»
ijam pridem aeternis tér Jena Volumina chanis Edidit, £?f mum nobis miracula pandit* SCHREVÈLIÜS,
'Jjfa&et Roma Titum, Crïspuin Juf ér aethera toÏÏdt^ Famojumque colat Graécia TIracydidein, iBelga dato D0Ü0 me-Htmm praemia B O R R O ^ -BORRO , qui vejha Primus in lïijloria. 'CHRIST*
RODENBURO»
ièm rijten Bons? aïïè §p& fëhtuy <ên gtj Die ban fjet %am een tegttefflftmaas:fijt j '%zz$t Ijkt u eigen taaï/ en ïee£ttyzt'utan lip* CATS.
Èen menigte andere getuïgenrsféfo zouden 'wij Sateen h% < brengen>, doch de aangevoerde zullen onzes é'ragfens vóïèodv^ era den braven B O R , als Hiflörlefchrijver na iljne sregte tf&
B O R C H . ( H E N D R I K VAN BUS)
welverdiende waarde te doen fchatten. Wij voegen hier fcog bij, dat hij door de gunflige belliering der Staten van Holla J tot ene beloning-zijner verdienden, van Notaris, welke be* diening hij met lof uitoeffende, tot Raad en Rentmeester generaal van Noordholland aangefteid wierdt. In 1613, huwde hij met M A R T I N A B O O T , weduwe van W I L L E M S A S , Prokureur voor den Plove van Holland, en dogter van G E R A R D B O O T , Rentmeester der abtdije van Êgmond. Hare zuster G E E R T R U I D B O O T , was getrouwd met F R A N C O I S K R T E P , Griffier van het Hof van Holland, door wiens medewerking B O R vrije toegang tot 's lands papieren vergund wierdt. In 1615 legden hem de Staten van Heiland ene jaarlijkfe weddo toe van 606 guldens, onder voorwaarde, dat hij zijne gefchiedenis moest vervolgen; dat hij niet alleen heeft gedaan, maar daar te boven ook op nieuw de zes eerfle boeken nauwkeurig overgezien en vermeerdert; in welke werkzame bezigheid hij aanhoudend heeft voortgevaren, tot dat de dood op den 16 meij 1635 een einde van zijn nuttig leven maakte; zijnde te Haarlem overleden in het 76fle jaar zijnes ouderdoms. •——* F . S W E E R T I I , Athen. Belg. p. 604. V A L . A N D R . , Bibl. Belg. p. 725. W I T T E , Diar. Biograph. Part. II. ad annum 163$. J. F . F O P P E N S ; Bibl. Belg. p. 956*. G A S P , B Ü R M A N N I , Trajecl. end. p. 30-32. C . S A X I , Onomast. liter. Pars IV. p. 74, 75^ A. P A R S . , Naamrol van de Batav» en Holh Schrijvers, b l . 25S-2ó~i. Leven van W I L L E M D E N I , dm * * * ( B E A U F O R T ) L D# Voorred, b l . 22, 23. BORCII (HENDRIK V A K D E R ) , de vierde zoon van J A » D E R B O R C K , Heer van Moerfeke en van Castéle, Burgemeester van Dendermonde, en van O D I L I A R O E L A N T S , Vrouwe van Olmen, dogter van M A R T I N U S R O E L A N T S , Burgemeester van Mechelen. Volgens fommigen wierdt H E N D R I K B O R C H m deze fiad geboren omtrent 't jaar 1585. Zijn vader ha.lt uitgemunt gedurende de beroertens in Flaanderen, door zijne verkleef the iel _ aan den Koning en den Roomfen godsdienst. Zijn £Oon het onderwerp van dit artikel, .hega/ zig .na .<&n bphooiv VAN
BQRCH. (HENDRIK V A N D E R ) lïjke opvoeding genoten te hebben, in den krijgsdienst, en wierdt Kapitein oneer de Cavalierij in Spaanfen dienst; doch bet krijgsleven geenzints met zijnen aart ftrokende, verwisfelde hij den degen voor de tabbaaid, en wierdt Schepen te -Mechelen, vervolgens Burgemeester, en in 1643, 47 en 40, Trefoiïer van die ftad. Hij trouwde M A R I A VAN D E N N I E U I I V E N H U Y S E N , dogter van G A S P A R V A N D E N N I E U W E N H U Y S E N , Xoninglijke Geichutgie.er te Mechelen, bij wie hij verfcheidene binders heeft geteeld. V A N D E R B O R C H , was buitengemeen ervaren in de kennis van de Geflagtregisters; tot de beoefFening hier van beiteedde hij zeer veel tijd,,en hij fpaarde geen moeite om eer, groot aantal (lukken van dien aart, welke hij uit oude gefehï-edenisfen, registers, documenten enz, getrokken hadt, te verzame* leo, en in orde te brengen. Door den druk is niets anders van hem gemeen gemaakt, dan een Kaart van 15 bladen, die tot tijtel heeft: «r5euöjte-ïime/ ofte &cflacl}t? afcoatpfte ber poeren ©ao^öben ban Mtdjcim-, nut bit namen bet fcfjoppen ban Sliybicfc/ aï£ te famen otterjeert jje&fecnbe ban i&:bct$ifiz; niet uitbaichinc'he banftmüiebcrlïam-ljuig/ ae'nco* men / flerfbaeö/ enbe öcnracfcniëfc: cocft Doe bcjefbe'booivtjbrse/ t?cerlydtöcijbt/ jtmg&ictic cnoe lanbt ban dKicljelen' ftjn gebat ïcn ill be ïjaubcn ban ÏJcrtCjl) K A R E L V A N BOURGONDIËR, uljt tóeini ïjooföe be felben öefeten tooien ban fijne lionnicMpe JiiBajejIeijt ban Jbpanjen $c. JBBecöclen 1638; en herdrukt met een vervolg in 1768 in 4to. Onze V A N D E R B O R C H heeft drie oudere broeders gehadt; waar van de ene M A T T H E U S genaamd, een kundig beoefFenaar der oudheden was; B U T K E N S fpreekt in deze bewoordingen van hem.: M A T T H E U S V A N - D E R B O R C H . , Dominus de Moerfeke fiudio nóbïlitatis ingenuus, apud omnes Antiquitatum amatores fummd laude dlgnus habendus. Hij huwde met J A N N A V A N P E E . die hem geen kinderen heeft gebaard. Hij was den-beroemden B U T K E N S behulpzaam in zijne geflagtkundige nafporingen. ». • D , E I N D A N L , Tenercemunda uit. ed» p. 78.. B U T K E N S , jPfceface des Trophies de Brabant & Supph T» II. p. 345-34S* X ;5 J>4%
?
330
3ÖRCKEN3.
B O R D E T . ' BÓRDiNG.
-Mem. litter. Tom. X V I . p. 114, .J. B* JsOFFROf* Befchrijv. van Mechelen, bl. 69.
P^QUOT,.
BORCKENS ( M A R T I N U S ) , van Tongeren geboèrtfg, fe een laüjns Digter geweest, die omtrent 't jaar 1500 gebloeid heeft., Men heefc van hem: Chronographica, de Memorabilibus Jui temporis; et Epigrammata varia. J. F . FOPPENS> ^Bibl. Belg. p. 851. B O R D E T , een Frans Edelman , heeft zig door het wanhopig beünït, waar door zijn levensdraad werdt afgefneden, berugt gemaakt. Na het hernemen van Bergen in Henegouwen > hadt hij zig aan den dienst van Prins W I L L E M D E N I , verbonden. Toen Haarlem met ene belegering in 1-573 gedreigd wierdt, werdt hij met zijne onderhebbende manfehappen naaf 'die ftad gezonden, en gedroeg zig bij de belegering daar van «op de manhaftigftè wijze; dan'-bij de 'overgave van die ftad san de Spanjaarden; toen men dtü^hje, Schotje en Walje knegten hï hunne keuze gaf, of zij ongewapend wilden uittrekken > of 's Hertogs genade afwagten, tot welk laatfte zij befloteir; 'hij aan de Spaanje vergiffenis wanhopende; deedt zig volgens VAN METEREN, IV. B.:ek, fol. go, door zijn knegt doorfchieten; egter verhaalt T A S S I S , Ubr. Lp, 17Ö, dat zijn knegt hem dien wreden dienst weigerende, hij zig zeiven met een kogel van het leven beroofde. Het gehouden gedrag van Don F R E D E R I K V A N A L V A , en de andere Spaanje moordenaren, omtrent de fol daten, bewees dat B O R D E T geen verkeerde rekening op hunne genade gemaakt hadt. — W A G . , Vad* Bijl. VI. D . bl. 430. BORDING ( J A K O B ) , zoon van N I K L A A S H O R D I N G en A A D R I A A - N S S E N , kooplieden te Antwerpen, wierdt in dk ftad geboren den n jülij 1511. Negen jaren bereikt hebbende, plaatfte zijn vader hem in 't kollegie onder opzigt van N I K L A A S B U S C O D U C E N S I S , een bekwaam man, doch die om zij* ne verkleefdheid aan de gevoelens van L U T H E R , te Bmsjel wierdt aangehouden-, en in de gevangenis gebragt, daar h |
ARIANA
B O R D I N G . (JAKOB)
egter uit wist te ontfnappen. De jonge B O R D I N G ging vervol* gens naar Leuven, alwaar hij in 't kollcgie van 't kasteel, het eerde tijdvak zijner letteroeffeningen vervulde; waar na hij zig met ijver op de beoefFenirig der wijsbegeerte en geleerde talen toelei. In de welfprekendheid en de Iatijnfe taal genoot hij het onderwijs van C O E N R A A D G O C L E N Ï U S , in het grieks, dat
van
RUTGER
RESCIUS
en
NIKLAAS CLENARD ,
die
hem
ook
de gronden van het hebreeuws leraarde. 1111529, agttien jaren oud zijnde, ging hij naar Parijs, om ingevolge de begeerte van zijnen vader in de geneeskunde te ftuderen, en gedurende twee jaren hoorde hij vlijtig de lesfen van den beioemderr J A K O B S I L V I U S over die wetenfchap. Intusfen wierdt een fomme geld, die 2'rjn ouders hem tot zijn onderhoud gezonden hadden, onder weg gefïolen; dit bragt hem in 't nauw. Als toen ried J A N S T U R M I U S en enige andere zijner vrienden hem, om gebruik van zijne verkregene kundigheden te maken , en bezorgde** hem een Regentsplaats in het kollegfe van Lifieux , alwaar hij in 't openbaar de griekfe en hebreeuwfe talen leraarde > met goedkeuring van J A N D E T A R T E S , die opperde van dat kollegie was. Hij hadt zig twee jaren met dit beroep bezig gehouden, toen hij vernam dat zijn vader was oveileden. Als toen, namelijk in 1532, begaf hij zig in dienst van J A N D E Ï„A R O U C H E F O U C A U T , die Bisfchop van Mende was. \ L O R D I N G wist zig in de. gunst van dezen Prelaat te dringen, bij wien hij genoegzaam twee jaren woonde. Op een dag dat de Bisfchop hem zijn gevoelen vroeg, over een duistere plaats van P A U L U S brief aan de Romeinen, betrekkelijk de zaligheid der Heidenen, gaf B O R D I N G hem hier ene uitgebreide verklaring van, en hielde zig inzondeiheid op over het leerftuk der regtveerdigmaking. De Bisfchop verwonderd over zijne kundigheid, vroeg hem, of hij de fchrifcen der Wittenbcrgfe Theologanten hadt gelezen; waar op B O R D I N G de verklaring van Ivlr." L A N C H T O N over dien Brief van P A U L U S uit zijn zak haalde, en bewees, dat hij die met aandagt gelezen hadt. De Bisfchop betuigde hem voldaan te zijn, maar riedt hem, dat foort van koeken geheim te houden, om zig zei ven en zijn goede vrienden
33a
BORDING. (JAKOB)
«den niet in gevaar te brengen. Vervolgens zonde hmti éfi Bisfchop naar Monipellier, daar hij hem op zijn kosten verdei in de geneeskunde liet fluderen. Hier hoorde hij de les Ce» van J A N S C I K O N I U S , Déms F O N T A N U S en A N T O N Y S A P O R T A * JXa. den dood van zijn Patroon, welke op den 24 feptember 153S voorviel, verlangde hij Italië?; te gaan zien. Maar zig •enigen tijd te Carpentras, daar hij verfcheidene kennisfen vond* hebbende opgehouden, begiftigde hem de Bisfchop S A D O L E T met het Opperregentfchap van het kollegie dier ftad, benevens een aanzienlijke wedde. B O R D I N G leraarde *er met veel roem de griekfe en Iatijnfe talen. In i " 3 9 , zevenentwintig jaien oud zijnde, huwde hij met F R A N C O I S E N E G R O N I , dogter van T E R M O N E G R O N I , Patriciër te Genua en J A N N A D E RO SCHELLE. Weinig tijds na de voltrekking van dit huwelijk, i n het welk B O R D I N G negen kinderen verwekte, die hem alle iiebben overleeft, ging hij een tögtjenaar Antwerpen doen, ten einde zijne zaken in orde te brengen. Vervolgens keerde hij naar Carpentras te rug, en begaf zig in 't laatst van 1540 •naar Eologne, om aldaar de doktorale waardigheid te bekomen» S A D O L E T hadt hem door .een brief van den 28 fepfember aan R O M U L O A M A S E O aanbevolen, die hem veel vriendfehap bewees, zo wel" als M A T H E U S . C U R T I U S , een 'beroemd medlcijneDoktor. B O R D I N G keerde vervolgens naar Carpentras te rugs maar de Lutherfe geloofsbelijdenis dien hij omhelsd hadt, hein ,alle hoop benemende, om 'er met rust te kunnen biijven^ verkoos hij Antwerpen tot zijne woonplaats, alwaar hij vijf jaren lang als Doktor praktifeerde, 'er teffens lesfen in de hee;- en •ontleedkunde bij gevende. Dan in 'deze ftad ook nog ui niet veilig zijnde ter oirzake'vvan zijnen godsdienst, week hij naar Hamburg, en praktizcerde aldaar-vijf jaren, na ver-loop van ^welken tijd, hij door H E N D R I K , Hertog van Meckeknburg, te Rostok wierdt beroepen , tot zijnen Hofartz, en om ter zeiyer tijd als Hoogleraar lesfen in het Hogefchool te geven. Zeven jaren bleef hij in deze bediening, wanneer C H R I S T Ï E R N I Koning van Denmarken hem in 1566 naar Koppenhagen lokte, in welke .gantfe iïad zig ilegts,een .Medicijne Doktor bcvondt 5
BOREEL. Hie? fleet BoaraNohet overige van zijn leeftijd, zijnen tijd ver* delende tusfen de Akademifche oefFeningen, en den dienst aan het I M . Hij hadt veel geld gewonnen, toen hij den 5 feptember i$o~o ftierf, algemeen betreurd, zijnde zijne lijkrede» gedaan door J A N S P I T H O V E N . B O R D I N G was een man van een zeer goed karakter, een warm vriend, een braaf man, hij hield vriendfehap en briefwisfeling met verfcheidene verdien* ftelijke mannen in Duitsland, in Frankrijk en in Italien. "Behalven de wetenfchap die zijn eigentiijk beroep uitmaakte, verilond hij grondig de muzijk, daar hij ook een bijzondere neiging voor hadt. Men heeft van hem de volgende werken, die eerst lang na zijn dood zijn uitgekomen: 1. J A C O B I B O R D I N G I , Phyfiologia, Hygiena, Pathologia; pront has Medicinal partes m Academiis Roftochienfi et Hafnienfi puhlicé enarravit. Rofioclu STEPH. M I L I A N D E R , 1591. 8vo. 2. Enarrattones in VI Libros G A L E N I de tüendd fanitate. Acces/ere Autoris Cvnjilia queedam, üluflrisfimis Principibus pra/cripta. Rostoch. L A U R E N T . A L B E R T U S , 1
1595* 4^» F R E H E R I , Theatr. Hifi or. M O L L E R I , Hijpoimu ad Alb. Bartholin, de Script. Danor. M E L C H I O R A D A M , Vita Me* dkor. German, edit. Franco/. 1706. in/ol. p. 44-49, J. F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p.. 502. P A Q U O T , Mem. litter. Tom. X V L p. 70-75B O R E E L , 't welk men ook B O R E L genoemd vindt, is de naam van een der oudiïe, edeiile en voortreffelijkfte geflagten van Europa, beroemd door een aantal doorlugtige telgen, die alle de hoge Staatsambten, zo van oudsher in het Kamerrijk/?, als in Flaanderen en het graavfchap Zeeland, als in jonger tijden in Holland en inzonderheid binnen Amjleldam, waarge» nomen, en tot de jongde revolutie van 1795 toe, bekleed hebben. J E A N L E C A R P E N T T E R in zijne Hifi. geneal. des Païs~Bas* Part. III. pag. 1009. &c., doet het gefiagt der B O R E E L E N afdaalen, hier in volgende, L A Z I U S , de Migraiionibus Gentium, Lib. X. p. 593. van B E R E N G A R I U S B O R E L , IXde Grave van Barcelona, Urgel en een. gedeelte van Katalonien, welkers aframmelingen door zijnen oudfïcn zoon R A I M O N D , zelvs tot
334
BOREEL.
(ABRAHAM)
Koningen van Arragon, Graven van Provence en andere hoge waardigheden verheven zijn geweest. In de Flaamje kronijken > komen de Heren van dit geflagt alomme voor, als uit den eerHen adel zijnde gefprotcn , en 'die zig door huwelijken met de voornaamfle huizen hebben vermaagfchapt. Ook vindt men In de ut. Baafs-kerk te Gent, een fchone grafiTedc van R U F F E X A A R T B O E E L of B O R E E L , Stal meester r van Flamderen, die in 1443 is overleden, en een zoon was van J A N B O R E E L , Ridder, bijgenoemd V A N I X E L E , uit hoofde van zijne moeder, en E N G Ü E R R A N D B O R E E L en P H I L I P P A V A N A X E L E , zijne grootouders; zijnde deze E N G U E R R A N D wederom een zoon van B E R E N G E R B O R E E L , bijgenaamd de Bourgignon,,en van A G N E S D E B I E R B I SY. Hoedanig de Hollandje en Zeeuwje B O R E E L E N , van de hier gemeïden zijn afgedaalt, kan men nafporen in het genealogisch werk, tot tijtel voerende: Trejor des recherches et antiqiiitezGauloljes etFranpifes, in 1655 te Parijs in folio gedrukt. De Kro« nijkfchrijver S M A L L E G A N G E , deelt ons de optelling mede van enige fpruiten van dit gefiagt in Zeeland, overgebleven uit de oude beftierders der door de wateren verzwolgeneftadReimerswaal, die vele jaren binnen Middelburg de hoogfte eerambten bekleed hebben. Het bovengaande zal voldoende .zijn, om aan onze lezers* een denkbeeld te geven van de oudheid en luister van dit aanzienlijk geflagt; nu gaan wij over, om enige waardige Mannen daar van, die zig aan den vaderlande ver* dienfleiijk hebben gemaakt, nader te doen kennen. BOREEL ( A B R A H A M ) , de jongfle zoon van J A K O B B O R E E L en M A R I A G R E M M I N C K , een broeder van A D A M die volgt, is geweest een voornaam Regtsgeleerde, benevens Raad en 'Muntmeester- generaal der toen ter tijd Verenigde Nederlanden. Hij heeft gefchreven: Misjilia Jacra, Jive de muiud Chris* tianorum unione comparandd, promovenda, atque fraternê conjervan* dd cum Us qui Jetlantur pacem & charitatem. Item, de Judaenm converjione ad JESU'M C H R I S T U M Filium Dei Traj. ad Men, 1659. in i6n:o* » - P A Q J J O T Menu lüW\ Tom. I . ?
BOREEL. (ADAM) BOREEL ( A D A M ) , Hear van Duinbehe, een zoon van TfAKOB B O R E E L en M A R I A G R E M M I N C X , is geba;eu to Middelburg in Zra'ani in 1603. Vroegtijdig ree is gaf hij zig aan 'de bcoeffcning der godgeleerdheid , grie.fe en hebree uwf 3 talen over , in welke wetenfehappen bij goede v u l l i n g e n hooft gemaakt. Schoon Gereformeerd , kwamen egter veis van zijne begrippen niet ovciëen, mee het gene men de regtpinnige leer van die belijdenis noemt, inzonderheid niet zijne denkbeelden over den Haat der zigiba;e Kerke, In 1646 of wat eerder, begaf hij zig met 'er woon naar An'hl'dam, en was benevens G A L E N U S A B R A H A M S , M I C H I C L . R O M A N S e . D A N I E L D E B R E E N , een der oprigters van het Kollege op het JRokkin over het Rotterdammer Veer, waar i n , in navolging- van dat te Rhijnsburg, vrijheid van leren gegeven woidt aan een verlfandig Christen. De laster, gewoon de deugd/aamiie en beste inrigtingeu met haren vergiftigen zwadder te bekladden, bleef niet. in gebreke, om te veffpreïden, dat 'er Socdniaanje dwalingen in dit Kollegie verfpreid werden; zidks maakte, enige Predikanten van de Gereformeerde gemeente te Amjleldam v/aakzaam, die zig bij de Regering vervoegden, en de leden van dat gezelfchap als zodanige gevoelens toegedaan aanklaagden; doch dit hadt geen ander gevolg, dan dat Burgemeesteren, na behcoilijk onderzoek de ongegrondheid van deze befchuldiging gebleken zijnde , egtcr vöorzigtightids* halven, het Kollegie op het Rokkin deden fluiten, doch do leden daar van ongeftoord naar hun welgevallen, elders lieten vergaderen"; en 'er zijn nog tot op den huldigen dag, versie, ringen van dezen aart op verfcheidene plaatzen van de tia* taaffe Repubiijk, onder den naam van Kcllegianteiu Dan om tot onzen ADAM*weder te keren; men verzekert, dat zijn voornaamfle doet was, een nieuwe Christel]-Kerk op te rig-en, afgezonderd van alle die dezen naam dragen. Hoe het 'er ook mede gelegen zij, zeker is het, dat zijne g^fchrifien aanleiding gegeven hebben om hem van Socinianevj. te befchuldigen, dusdanig ten minflen.begroeten hem zijne tegenftrevers, de UtrechtJ? en Groninger Koogleraars J. H O O R N B E E K en S,
33*
BOREEL. (JAN)
M A R E S I Ü S ; ja R E T M M A N een Luthers Godgeleerde, laat zig zo onbezonnen door zijn liefdelozen drift vervoeren, dat hij hem een Atheist noemt. B O R E E L Iiierf in 1666, in den ouderdom van 63 jaren. De fchriften die van hem door den druk zijn gemeen gemaakt, beftaan uit de volgenden: 1. Ad Legem et Tejtimoniunt, Jive erotematica propojhio et deduclio quorundam Conjcientice Cafuum} pr&cipuè de publico Novi Tejlamenti cultu, aliisque Chrijlianisim vel necesjariis vel utilibus: exhibita Chriftianorum Ecclefiis et Coetihus Mis, quijolam Veteris et Novi Tejlamenti Jcripturam pro unica Fidei et Morum Canone profitcntur. 1645. Svo. 2. Ad S A M . M A RES lüftfl, Autorem MantisJie Libelli, cui titulus : Djsjertatio de ufu et honore S. Minijlerii in Ecclefiis reformatis, Protrepticon. Amji. 1664. 4^.' 3. 3De ^jfehtcn gulimi frfjahcf/ of be fenmpfe ^ou£ / mm oafcr* ÏJccrcn gfcfii <£öji$:i. 2Sm|T. 1677. 4to. 4. -Scripta A B A M I B O R E L L Ï posthuma. Quibus prafixus ejt ejus* dem Tra'clatus ad Legem et Testimonium, olim editus, cum annexis in fine nonnullis ciuiis ad hcec JptBantibus. Cosmopoli (Amjl.) 1683» Svo. 5 . 'ttfiian^dfanibdocng M A T T H E U S , en öe S8?ief bat? P A U L U S aan be Honicinni in *t sriefc^ci) / met ccn mcuVne neber* önitfcïje totaling/ ban imop tot fcxojö cnucr ijet (pfefcgclj ge* itoegu. Behalven dezen, heeft B O R E E L nog verfcheidene andere Rukken gefchreven, die G A L E N U S A B R A H A M S onder zig heeft gehad, en waaifchijnelijk in zijne Opera posthuma zijn ingelijfd. — C H R . S A N D I U S , Biblioth. Anti-Trkit. 144.' H . D E W I T T E , Dfar. .B/ogr. Ann.. 1666. R E I M M A N N I , Hifi. Alhehr.n, p. 4-77, 47&. J- L E L O N G , M?/. fee. p. 842, 843» N I C E R O N , Memoires, Tom. XXVIII./p. 69, 70. P A Q U O T , M a /ter. Tom. L p. 167-170. G O D F R . A R N O L D , Kerk en Kettirh. I I I . D . bl. 117-120. P . D E L A R U E , Geleti. Zeeland, bl. 13-15. W A G . , Befchrijv. van Amfl. VIIL St. bl. 43-77- & c
B O R E E L ( J A N ) , geboren te Middelburg, den 22 april de tweede zoon van J A K O B B O R E E L en M A R I A P A S 5 C H I E R S , is een zeer geleerd man geweest, en buitengemeen bedreven in de Oosterje talen; big wierdt in 1613 Penfionaus vaa JE557,
BOREEL. (JAN)
van zijn vader ftad, den 14 feptember 1615" Secretaris jer Staten van Zeeland, en den 28 October i6>5 Raadpenfionaris. Hij behield dezen aanzienlijken en werkzamen post tot op zijn dood, welke voorviel den 1 novembei 1629, in den ouderdom van 72 jaren, na uit zijn huv. elijk mee- A G N E S H A Y M A N , verfcheidene kinderen venvekt te h bben. J A N B O R E E L heeft veie landen bezogt, als Engeland, Frankrijk, It alien, Romanien, Sijricn en het Heiligeland. Men leest van hem in de Scaligerana, p. 03. B O R E L est un geixvl Garf on. S'il cut demeuré d'avantaze en Syrië, il eut amasfé toute la Bible ; en tot nader verftand van welk gezegde, F. C O L O M E S J U S daar op aangetekend heeft: Cest J E A N B O R E L , fort fpavavt dans les Ungues Orientates, leué par Vossius dans fa Harangue fur la mort D ' E R P E N T U S , cï? par C U N / F U S , dans la Preface de la Republique des Hebreux. Hij lejf.ie in warme vriendfe^ap met vele Geleerden, inzonderheid met den beroemden H U I G D E G R O O T ; 't welk onder anderen blijkt, uit dezes fraai latijns brui* iofesdigt op zijn huwelijk; waar in hij ook gewaagt van des bruidegoms uitmuntende bedrevenheid, zo in Goddelijke als inenfchelijke fchriften, van zijne grote taal-, Raat-, hiftoriekunde en réizen. Zijne bibliotheek, na zijnen dood in 1632, benevens zijn kabinet van medaiijen, te Mid 'eiburg, bij au&ie verkogt, beftond met alleen uit fchrijveren van alleilei Europifche talen, maar muntre wei voornamelijk nit in treffelijke en zeldzame, zo gedrukte als gefchrevene, Oosterfchè boeken. Hij heeft uitgegeven : Commentarius in Danielem, primum anglicè fcriptus ab Hu G O N E B R O U G H T O N O , nunc latinitate denaius per J O A N N E M B O R E E L , Mittelburgcfem. BnfïL 1599 in /\to. Verkeerdelijk fchrijft de geleerde B A Y L E , (misleid door het zeggen van G . V O E T I Ü S , in Polit. Ecclef Tom. III. pag. 772.) deze vertaling toe, aan A D A M B O R E E L ; d< ch dat zulks niet kan zijn, blijkt, doordien A D A M vier jaren na dat dit werk door den druk wierdt gemeen gemaakt, eerst ter v.ereld kwam, en behalven dat, nimmer Penfïonaris van Zeeland is geweest. — — F. CüNiEus, de Rep. Hccbreor. in Pimm* D R A U D I I , Biblioth. JII. D E E L . Y Gas*
cBOREEL. ( J A N ) L
D E
D Ï E U
üasfiü.- W*?ï' * > Prof at- in Hifi. Chistï PerficL TmXKSm&T OraUfun. Erpeniu P . B U R M A N , Jen. Sylloge Epist. Töm. X L p. 415* B A Y L E , DB. Tom.. L afö. cfc 1730.. 6"j6,mt. A. P A Q U O T , Mem. litter. Tom. L p . 170-171. F, DS u r l u E , . Gdtt?.- Zeeland, bh. 295? 290"B O R E E L ( J A N ) H e e r van Westhoven, de derde zoon van
B O R E E L . (JAN)
DEO
33$
O P T I M O MAXIMO
ET Manibus egregiififNóbilisfimi ac Genero* Jisjhni Viri Dni J O A N N I S B O R E E L , dum viveret, Toparchce m Westhoven, QUI Propter eximiam rerum humanarum peritiam a Fo ede rato Belgio primum quidem ad Curiam Mechlinenfem Misfus est Senator postea, Bello Britannico fecundo, A Pmpot. D. D. Ordinibns, fumma auUoritate munitus, Batavanl Ciasfem confdio £f Prudentia fulciit. Mox ad Caroli Britonwn Regis Aulam Orator extra ordinem misfits, ac deinde, pace cum Anglis reflituta, in codem munere per Annas aliquot Titulo ordinarii Legati permanfit. QUQ cum honor ifice Esfet defuntlus £f in Patriam reverfus ilicet in Senatum Walacrum est receptus Atq. a S. P . O. M. Nee non celfisfimo Araufonenfum Principe j Urbis Confid creatus civibus fummum fui Defiderium Relinquens in Confulatu obiit. IIo. Kale?ida$ Aprilis Anno M . D . C . L X X I I L
Leven van D E R U I T E R . A I T Z S M A , Zalen yan St. en OorL III. D . Notulen van Zeeland, 23 maart 1656. Y z P. G.
BRANDT ,
B'OREEL. (JAKOB) f, m Ljk R U E * , Staath Zeeland, bl. 5-8* JilUi V>\ hi 154. 2 7 9 . 3 9 0 . 4 4 3 . 4 7 9 *
WAG,*
Fad. Hift*
B'OREEL ( J A K O B ) Heer van Duinbeke, Westhoven enz., geboien te Middelburg den 2 8 oétober 1 5 5 2 , hade tot vader P ' Ï E T E R B O R E E L , en zijne moe.'.er was X A T R I N A JOOSSE V A N K E U M E R S W A A L * De berocrtens in het land en vcrvolginge welke de genen moesten ondergaan, die belijdenis van den Gerefoi Meerden godsdienst deden, noodzaakte zijn vader de wijk naar Ëngeiaid te nemen, welken hij, als de oudlic zoon z»jnde, verz'ejd'e; doch zijn vader den 9 jan narij 1 5 6 8 te A örivitsoverleden zijnde, kwam J A K O B te rug in Zeeland, juist op d'Sn tijd dat Prins W I L L E M D E I, de fiad Middelburg in den J2te 1573 belegerd bieldt; ook is hij een van de eerden geweest, die de wapens tot verdediging van *s lands .Vrijheid Heeft gédragöfi* etl de-Had Middelburg' "benevens nog andeie plaatzen* heeft heipen winnen. In 1 5 7 6 wierdt hij Raad van zijne geboorteflad, vervolgens in 1 5 8 0 Waardijn van de Munt, en vvlri 1 5 8 4 tot IÖ~OI Muntmeester aldaar. -In t jaar 1609 was Èij Preiident ter vergader inge van de Staten te Bcrgenopzcoin, Mj t lluitcn vari 't heiland met Spanjen. In 1 6 1 8 , is hij wegel] 5' dezd Republijk Afgezant geweest bij J A K O B D E N I. Koning van Engeland^ die hem tot Ridder verhief.' Eindelijk wierdt 1J
r
J
J
den
BOREEL. (PIETER RESEM)
(WILLEM)
;ul
$en 19 december 1635, oud: zijnde '84 jaren, «en 3hel\beHG£ tot op den laatfien dag van zijn leven, :het volkomen %mo$ -van zijn verftand en zintuigen behouden. Hij is te Middëiurgin de St. Pieten kérk begraven. Tweemalen is J A K O B B O R E E L getrouwd geweest, ,zljn £eiv -jde vrouw, met wie bij -den 8 eftober 1574 ** ito* tgb .altaar .tradt,- -was M A R I A P A S S C H I E R S , en bij 'baar verwekte i | vijf zonen eri ene dogter-; de tweede, waar mede Mj 4en -augustus 1584 'huwde, was M A R I A O R E M M I N C K genaamd.; .cb* #e baarde hem negen zonen en twee dogters; ,dus "heeft .hij •bij zijne twee vrouwen 17 kindei'en geteeld, waar van icnnvjVr gen zijn' getrouwd-' geweest, en .anderen ongehuwd gefl;oi\vp&» -JAKOB heeft .nog' twee broeders gehadt, 'beide ook xe Miadt!h -burg geboren, waar van de oudfle J A N van 1,575 &o£. 3 Predikant in zijn-vaderliad is geweest; hij 'huwde met 5UUÏ\1^& E E U W O U T S , doch is kinderloos gefcorvcn. Zijn jonger -biotlv:: J P I E T E R , -heeft ter vrouwe gebadt, - A B I G E L V A N - B E R W,B-M* h£ ,wie hij -een zoon heeft verwekt, M A T T E Y S . B O R E E L , .-dip w*v der-zijn geflagc door het huwelijk heeft voortgeplant .ww* 9. i ) E - L A IIÜJS., Staatk.'Zeel.bl. 3-5. W A G ; ^ . , F,ml JBJI, JD. bl. 70. öQr
:
T
T
.B0LV<: \ , (PIETER ^T'?*"-';! olifpronkelijk itft hecize^^ pjcfljgt als de voorga.anden* heeft uitgegeven ene *edev^rjn|; door hem zei ven op den ,6 november .1.697 xd(gefpüataö£ -.tijtel hebbende:: Cjompct cf 3£ofrebc oucr fcpi iDit^y $ i > ^ ^ bedr/ vJftfcctur./ bencfFcna" Dc \THÏ0fttiialï*«ji-c!^ m *t$bvfï rja;i r r ^ : v . : ' fr:c: tftcIVc. Jlli^clit. 1607- m folio* — ~ TAQUOT Mem. Utter. Tom. I. p. 172. ,fc
r
B O R E E L ( W I L L E M ) , 'Baron van Vreenïïf™$ $&er wwt fiuinbeke, -in Wcstlioven, Steeland, peerelmm , Rttao tsa i ^ & f Penfionaiis van Amf.eidam^ de ^ 0 0 1 1 van T A L O B .en van zijn tweede huisvrouw .MAIIIVL ^Jsa.MJiuK'xx^ t^kK&?gP* .boren te Middelburg <den j& -maart 2592. .JHS <de i i a g e ^ o ^ M in zijn vaderliad vöoorgeworfleld te z/pi^ ile'ï ihü ia»; ftiö; '2 To ,efchool inzununhc: t ui: .op de regtsjetoit^.'c; \x>. c -
r
34-2
BOREEL. ( W I L L E M )
ineen, en de vaderlandfe wetten in 't bijzonder; welke wetenfchappen hij met zulk een aanhoudende vlijt beoeffende, dat men van hem kan zeggen, dat hij ten einde van zijnen akademifchen loop, daar genoegzaam in doorleerd was. Ook wierdt hij kort na tot Meester in beide de regten-te zijn gepromoveerd, tot Advokaat der Nederlandfe .Oostindifche Maatfchappij aangefleld, en in deze hoedanigheid, benevens enige Bewindhebbers, in 1619 naar Engeland gezonden, ten einde enige ontdane gefchillen met de Maatfchappij van dat rijk, uit den weg te ruimen. De bedrevenheid die hij bij alle gelegenheden in het waarnemen van zijnen post liet - blijken, werkte uit, dat de Regering van Amfieldam hem in 1626 tot hemen cerften Penfionaris aanflelde; en zedert dien tijd tot op de revolutie van 1795 toe, vindt menden naam van B O R E E L , aU toos met roem gemeld op de lijst der ftads Regenten van Amfieldam. De eeriTe buircnlandfe bezending die W I L L E M B O R E E L ten dele viel, was in 't jaar 1639 naar Bremen, ter gelegenheid, dat 'er tusfen den Aartsbisfchop en* Regering van die Had, gefchil was ontdaan, over het invoeren van den Lntherfen kerkdienst in de Domkerken, waar voor de Aartsbisfchop ijverde, terwijl de ftad beweerde,..dat^ zulks volgens een oud verdrag, ïiiet gefchieden mogt. Partijen de bemiddeling des Konings van Denemarken en van hun Hoog Mogenden verzogt hebbende, vertrok B O R E E L hier op naar Stade, alwaar de twist in oftober, .door een verdrag werdt bijgelegd. De beroemde K R I S T I N A in het jaar 1640 door den dood van haren vader G U S T A V U S , dQnSweedfen troon beklommen hebbende, wierdt 'er door hun Hoog Mogenden befloten , een Gezantfchap wegens dit gemenebest naar Sweden te zenden, om dc koningin over die gebeurtenis geluk te wenfehen, en wel inzonderheid ook, om over de fcheepvaart en koophandel in de Oostzee een verdrag te zien aan te gaan. B O R E E L wierdt aan 't hoofd van dit Gezantfchap geplaatst, 't welk behalvcn hem beftond, uit A L B E R T S O N K , Oud-Burgemeester en Hoofdo/Fcicr to Hoorn, en E P E U G V A N A n , V A tot'f.ellmn, Grietman va i Bsar
BOREEL,
(WILLEM")
ÏÏatirderadeeL Hun last hieldt i n , om ;met ale Sweden een rge* Schikt middel te beramen., tegen de verhoging der tollen a.iu de zijde der Denen, het zij door het uitvinden vaneen anderen weg voor den koophandel, over Gottenburg .of over iLubek langs de Trave, 't zij door het fluiten van een verbond met Sweden. Ook waren de Gezanten voorzien van een.gefchenk voor de jonge Koningin., beïlaande in fijn lijnwaad,, ter .waarde van ioooo guldens, Den. 3 augustus hadden zij hun *££iv ile gehoor, wierden allervriendelijkst ontvangen, >en geduren* .de hun verblijf te StokJwlm-op rijkskosten-onthaald. -Na ,de Gezanten, hun doel,, door het fluiten van een verbond (bereikt hadden., namen zij hunaffcheid, bij welke gelegenheid.; .een ieder van hun door de Koningin wierdt hefchonken, m^i haar portrait omzet met edelgefteentens, benevens een gouden keten. In het begin van november kwamen zij'inHolland .tv mg,, en deden ter vergadering van 'hun Hoog .Mogenden vt::•ilag vanliun wedervaren. In het volgende jaar, wierdt - B 0 H E 4 & benevens nog twee andere Heren, naar 'Stade gezonden, :h& Heed met het karakter van gedeputeerde Kommisfarisfen,, •.einde om met de Gcmagtigden des Konings van Denemarken.? Xc gefchiilen over de -tollen uit den weg tc .ruimen. ;Na.dat:ms:k het hier over de voornaamfte punten was eens -geworden,, reisden de Gezanten naar Koppenhagen, -om -verder :met 4e£ Koning zelve, te, handelen:; ?en in feptember , imuQUJzu^^ nigreize naar'Holland.aan. B O R E E L - zat niet lang ledig, .maar- werdt in ,1,644, Huwvens J A N V A N R H E D E , Heer van Rensvmide, &n . A L B E & Y j ^ . ciiiMi, Heer tot -Oostende .en Hoedckenskerke,, -als-fixtraovdir^; Ambasfadeurs naar Engeland gezonden, ten einde ning en zijn Parlement ontdaan; dan men weet,, .dat cde&e.pogingen vrugteloos afliepen, -en die bittere .gefchitien,/;ini^gi:itxii^ toneel voor Koning . K A R E L aütlfepen. Sla ,dus ££ü;i?:dz\mi maanden in Engeland te zijn.geweest^,izonder ^uaiïïtte^i^.;?; hebben orn -iets nuttigs :te ^snuen mïivmmiy ^ (
1
?
514
BOREEL» ( W I L L E M )
te rade, met toeftemming van hunne principalen, naar huis te keren. Op den 5 april' 1646 namen zij affcheid van den Koning, en op den 20 daar aanvoigende van 't Parlement. Zij hadden een openbaar gehoor verzogt, doch dit wierdt hun geweigerdzij-waren dus genoodzaakt het in gefchrifte te deen. Het Parlement verwaardigde'zig niet eens om hun "door een kommisfle uit derzei ver midden, ene goe e rei ze te wenfehen, noch enige-andeie beleefdheden, bij dergelijke gelegenheden gebruikelijk, ten hunnen aanziene in acht te nmien. De Ne* ierlandje Kooplieden deden den Gezanten uitgeleide, die op den 4 meij in 's Huge te rug kwamen; en twee dag>m later, ter vergadering van Hun Hoog Mogenden verflag van hun'gezantfehap deden. Weinige jaren hadt B O R E E L i n 't vaderland getoefd, of daar werdt weder van hem, buitenlands gebruik gemaakt; en hij vertrok'van wege'de Staten' in yunij des jaars 1650 m.zx Frankrijk, als- gewoonlijke Ambasfadeur, in de plaats van den K'eer V A N O O S T E R W Y K , die, op zijn verzoek, ontllagen was. BOR E E L hadt hst, om het oog te houden op de handelingen-tusfen Frankrijk en Spanje,* en om der Staten bemiddeling aan te bieden; dóch de handel hadt tijgen voortgang. Spanje fcheen de bemiddeling der Stagen wel niet af te wijzen; doch zogt den vrede ook niet ernfiig-, en ftookte onder de hand het vuur der binnen] andfe onlusten in Frankrijk* Het Franje Hof toonde zig daarentegen, genegen, om de' gefchillen tusfen de twee Kronen te verblijven aan de bemiddeling der Staten; doch gaf den Ambasfadeur B O R E E L , daarenboven te kennen, dat men iet meer van der Staten zijde, verwagttè-,- de voldoe* nïng en onderftand namelijk, tot welken de Staten zig bij de vorige verdragen verbonden hadden. B O R E E L volhardde in zijn Gezantfchap aan het Franje Hof tot in den jare 1668, en hadt dik wils harde kampen te ftrijden met den Kardinaal Staatsdienaar M A Z A R I N . Met ene op. ftrpping van water gekweld, flierf hij aan de gevolgen van, die kwaak den 29 f pt-mhc van genoemde jaar, h het 7711e dijnes ouderdoms. Zijn oudfte zoon J A N B O R E E L , hadt zo dra de 5
J
BOREEL, ( W I L L E M ) r
ié mare van zijns vaders dood niet ontvangen, o hij fpoedde zig naar Parijs, om hit ffc.ffelijk overblijfzel van da., te halen; liet lijk wietdt langs de Stine naar Roman, en verier raar Havre de Grace, en vervolgens me: een oor'ogfchip naar Holland„ gevoerd; en kwam op den 23 december in 's Hage; alwaar het, uit aanmerking van 's man$ langdurige en getrouv-e dieniien, ingevolge bell uit van de Algemene Staten van den 7 januarij 1669, op *s Lands kosten met giote-ftaatfïeop :en volgenden dag, *s avonds om agt uren, in het ko r van de Grote kerk in 's Hage, wierdt .er aarde befleld. Boven zijn graf is het volgende opfchrift geplaatst:
Heer
Sepulture van B O R E E LfiliusMHeer
WILLEM
JACOBS.
Ridder Baron ende Heere van Steelant, Duinbeeke, Perenboom, &c. Wa verfcheidene A\npten, Bezend'ngen ende Ambasfaiïen oen Koningen, Republieken en Princen, werde Ao. C I O . I O . C . L . ' Ambas* Jadeur ordinarls van dezen Smet in Franckrijz. Sterft te Parijs 29 Sept. 1668. Is hier begraven door den Staat* 8 ffinuarij M . D . C . L X I X Ende van Vrouwe J A C O B A C A R E L , fijn Echtgenote Filia J A N S Baronesfe ende Vrouwe a!s boven, Sterft A'nbasfatrisfe in Franckrjk, tot Parijs, den xvn Juniis, M.DC.LVIL en licht hier begraven. 5
De Heer B O R E E L was niet alleen een voornaam Lefhebber Van alle fraije konden en wetenfchappen, maar ook een ijverig b'eoeffenaar van fommigen daar van, inzonderheid al wat het mechanifche 'betrof; cok'vas hij een warme begunftiger der .Geleerden. De vernuftige P I E T E R B O R E L L U S j-ijfartz van den y $ JFran*
24&
BOREEL, ( W I L L E M )
Tranfen Koning L O D E W Y K D E N X I V , wijdde hem zijn werk toe, getijteld: Centurm Plijioriarum £f Objervationum MedicoThyficarumi in welke opdragt hij betuigd, dat de lieer B O R E E L jhem veel dienst gedaan heeft, in het epïlellen van zijn boek, genaamd: Trefor des Recherches £? Antiquitez Gaulojes £f Franpifos; noemende hem op bladzijde 93 van dat werk: un Perfonnage dunefihaute vertu, fay oir & amour pour les Belles lettres , quil merite les louanges des plus doeles plumes. En vervolgens: je ne m'amuferay pas a le louè'r d'avantage, puisque les plus excellents Poè'tes Ilollandois Vont fait dignement Q V / Zulks wordt ten vollen onder anderen bewezen, door een tweetal 3atijnfe digtftukken, ter zijner ere opgeïleld door den vermaarden C A S P . B A R L E U S , waar van wij alleen het volgende .zullen ©vernemen. Düinbéka gaude, quceque collibus jacet Claresce Domino. Die propinquee Tktyi^ Tibi impcrare fidus Infulce tuce, Columen bonorum, Pctria? himenfuce, Exemplar aquee mentis, Amjlel& jubar Et comitatis et .gravis prudentice Specimen feverum. Die B O R E L I O COU Illuftre Phcebi nomen et Phoebeïos Myjlas amari. Die alumnum Phocidis Bivertidsque, mmtis atque Palladis Regnare rurl. Die vetusta Jecula Grajumque gesta et aufa gentis ltal& In hoc recondi. Die Sacerdotem,, pia? Themidis vocari confeium Juris facri Et quod profanum caufa civilis facit, Ook fchetst hem de zeivde B A R L E U S in fomrnige zijner Brieven, als een zeer uitmuntend man, en teffens zijnen groten M E C E N A S of begunftiger. Men vindt 'er velen, die van hem fpreken als van een zeer bekwaam Staatsdienaar, die, hierom zelvs, te Amjleldam, daar vele bekwame lieden in de regeringe .waren, -.en daar men >zelden., fchrandere Peniiona;-:is-
BORGESIUS. (JAN)
2
4
7
ïfcfen , lang agterëen plagt aan te houden, ligter geloosd werdt. Doch anderen roemen zijne eerlijkheid en opiegtheid hoger, dan zijne fchrandeiheid in het ftaackundige. W I L L E M B O R E E L is gehuwd geweest met J A K O R A C A R E L S , die te Parijs geftorven is den 17 junij 1657; en hij heeft bij haar verwekt drie zoons, en ene dogter, M A R I A geheten, die getrouwd is geweest met den Marquis" D E R U S S E X T , LL Generaal der Ruiterij in dienst van Frankrijk die in 1718 is geilorven. De oudfle zoon van onzen Gezant, J A N genaamd, was Heer van Ureudljke en Steeland, voorts Ru waart van Tutten-, Lt. Eollonel en Kommandant van den Brielc en Hellevoet Jluis; in 1,665 Afgcvaauligde op s Lands vloot in don oorlog tegèrs ÓQ-Eiigafen, en in 1672-Afgezant bij K A R E L D E N II, Koning van Engeland. De tweede zoon was J A K O B genaamd, Heer van Dulnlere enz. In 1064 was hij Staatfe Gezant bij ALEXIS MICIIALLCWITS Czaar van Rusland, naderhand verfcheen hij als buitengewoon Gevolma^tigde te) Brusfel, .en op de vredehandeling te Nijmegen; na 't jfluiten van welke bij in Gezantfchap naar Fraïkrijk trok, en in in 1-680 mar Holland te rug keerde. Zedert nam hij wegens de fiad Amfieldam^ zitting in het Kollegie van Gecommitteerde Raden der St^-in van Holland; vervolgens bekleedde hij elf j;uen het gewigtig ambt.van Hoofdonicier, en naderhand viêrmcal de Buigemeesterlijke waardigheid; van die fiad. In 1697 hij Afgezant op de vredehandeling te.Rijswijk, alwaar hij, kort na het fluiten van den vrede, tot welken hij grotelijks hadt medegewerkt, geftorven is. R A P I N T Ü O Y R A S , Hifi. d'Anglct, Tom. V I I L p . 513. W I C Q U E F O R T , Hifi. des Prov. Un. Liv. II. p. 82. A I T Z E M A , Zaken van Si. cn Oorl. II. D . bl. 609. 64.Z-» 651. 970. 981. 993. 1010. Brieven van den Raadp. J . D E W I T T I. D . Voorr. W A G E N . » Vad. Hifi. X , D . bl. 394- X I . D . bh 287. 374-373- XII. D . bl. 49-52- 449- P . D E L A R U J S , Stamk. Zeel, bl. 8-36. Levens van Ned. Mannen en Vrouwen+ IX. D . bl. 249-263. 9
w
a
s
BORGESIUS ( J A N > , Hoogleraar te Groningen, Is gehort
&ORGESIUS.
34»
(JAK)
den 13 junij 1618 te IVesterwjnmt, een dorp drie uren teö noordwesten van Groningen gelegen. J O A O H T M B O R G E S I U S , zijn vader, die toen Predikant aan genoemde -plaats was, w erdt zedert Rektor van de latijnfe fenolen te Groningen, en vervolgens Hoogleraar in dé welfprekendheld en gefchïëdenisfen aan het Hogefchool van die zelvde'ftad. 'Zijn mceder G E E R T R U I D H O U B I N G , was de dogter v a n ' H E N D R I K H O U S I N G , Rek tor te Appingadam. De jonge B O R G E S I U S genoot het onderwijs van zijn vader in de griekfe en latijnfe talen, de welfprekendheld en digtkonst; en kwam dus wel toegerust, in den ouderdom van 15 jaren, aan de Akademie; hier oeftende-hij zig met veel ijver en lust'in de wijsbegeerte o n d e r " M A T T H . P A S O R en F R A N C O I S M E Y V A E R T S , en maakte ook nog grote-vorderingen m 't.grieks, hier in geholpen door de lesten van T O B I A S A N 3&REAE ' ook leide hij zig met de borst uit op de -matheus, èn inzonderheid de 'fterrekunde, daar"hif zulke'grote vorderingen i n maakte, dat men hem wel dra toeftond, om Iesfen in die wetenfchap te geven ook vervaardigde hij reeds in zijne eerHe jeugd een Almanach, op de meridiaan of middaglijn van Groningen berekend, waar van men verfcheidene jaren gebruik koste maken. D i t alles waren nog maar -voorbereidzels, tot de 2>eoeffenihg der geneeskunde, 'jvaar aan hij zig vervolgens toewijdde,- ^Gedurende het tijdperk"dat 'KipHeze wetenfchap beoeffende, verdedigde hij geneeskundige the/es of itellirgen, onder den geleerden H E N D R I K W E L M A N , en hij genas zijn vader'van een benauwde borst, waar'mede hij reeds een halfjaar was bezet geweest. Na een zesjarig verblijf te Groningen, be floot h i j , t e gaan reizen, en de-andere* Hogefcholcn te bezoeken. Hij nam een aanvang met Utrecht en Leijden; en maakte op de eerfte plaats, gebruik van de Iesfen van W I L L E M S T R A T E N U S in de geneeskunde; van A N T . J E M I L I Ü S Hoogleraar in de gefchiedenisfen, en van J A K O B R A V S N S B E R G F R in de mathefis-: en te Leijden, van-die van O T T O H E U R N I U S , E W A L D S C R È V E L I U S , en A D R I A A N V A N VALcicENsuRG,-*over «de medicijnen .maar inzonderheid die van A D O L F V O R S T I U S , over de kruidk u n d e , en van A N T . W A L R U S , over'de ontleedkunde. Van :
y
7
BORGESIUS. «(JAN) daar., begaf hij zig naar Frankrijk, en hieidt zig enigen tijd tz Parijs op, om 'er de ontleedkundige betogen bij te wonen, ,die toen ton tijd reeds veelvuldig in die ftad gehouden wierden; vei volgens begaf hij zig naar Angers, alwaar hij met de vlij» tïgflfc naaifligheid de Ieslen van agt Profesforen bijwoonde £ die de geneeskunde onderwezen, ook hegtte hij- zig in 't bijzonder aan Dr B A I L L I S , bij wien hij zijn intrek nam- Na aan deze Akademie de doktorale waardigheid verkregen, en zïgdefranfe taal eigen gemaakt te hebben y keerde hij in 't iaatiie van 164.5 naar Groningen te rug, en praktizeerde aldaar als Doktor. Reeds in het volgende jaar maakte men hem Hoogleraar in de mathefis, welken post hij met veel roem en nut bekleedde; niettegenflaande hem kort daar na ene zware zinking op de ogen •viel, die hem trapswijze van het gezigt beroofde. Nieccegen{feande deze rampfpoedjge beproeving, vervolgdo hij egter zijne openbare en bijzondere lesfcn , waar bij hij nog een kollegie over de Nederlandfe geographie voegde. Ten laatden wierdt hij door een kwaadaartige koorts aangetast, die hem noodzaakte het (luderenteflakcn; deze ziekte hadt totnaileep, een langzaam, verval van kragten, dat hem den 22 november 1652 in'het graf rukte, in den ouderdom van 31. jaren en vijf maanden, In het laatfte gedeelte van .616, huwde hij K A T R I N A NYENBORCH, dogter .van den Koopman D A N I E L N Y E N J B O R C H , bij wie*hij een zoon heeft vei*wekt,..ook , D A N I E L genaamd, die negen maanden oud was, toen*zijn vader Iiierf* Men-heeft'niets anders van hem in druk, dan: 1. Disputatio d& Catarrho. Andeg. 1645. in ^to. 2. Oratio de Mercnrio. Grew. 164.6- in 4?o. M K R C K L I N , in Linden, renov. p. 545, fchrijft zeer te onregte, de werken van den volgenden aan dezen B O R » GSSIUS toe. F R E H E R I , Theatr. ill. Fir. p. 1380, 1381. ex Vitis Frofesf. Groning. PAQUOT, Mem. litter. Tom. III. p. 65-67 L . B E N T : I E - I , £ O U . $it$~ wtö @c§ut~<Sta£t. II. W. 267. citj, r
BORGESIUS (JAN), Medicijne Doktor, wierdt geboren te Eoüplines, een dorp in Frans-FUanderen, den 8 november 1562.
350
BORGESIUS. (JAN)
1562. Zijn vader die den zelvden naam droeg, was een deugdzaam man, doch van een zwartgallig geitel, die het ambt van Griffier in- de flad Armenüeres bediende. Onze J A N beoeffende de geneeskunde, en hij heeft te Toeren nog in 1618 als Medicijne Doktor ge praktiseert; ook lei hij zig op de aftrotogie toe, waar uit hij waande veel nut voor de beoefrenïng der geneeskunde te trekken; dan hij verviel eindelijk, tot de dromerijen van de ftencwigchelarij. Men heeft van hem in druk : I. Preeceptü £f Sententies infgniores de Lnperandi rations ex Operilus F R A N C . G L T C C I A E D I N I colleiïa. Antv. 1587. in 12®. 2. L A U R - J O Ü I J E R T I , DelpuiiMis Valenüni, Ilcnrici III, GalL Regis ArcïiatH, hi Academia Monfpeliacd Regii Medicines Profesforis Ca::cehar:i, de vulgi erroribus Medicines, Medicorumque dignitatem defounrntibzis, iihrum fingularem. Latinitate donabat £? fcl/oliis illujhcbct J O K . B O R G E S I U S , Houplinienfis, Medicines Aflrologice candidcXus. Antv. 1600. in 12°. 3. D E M E T R I U S P E P A G O M E N U S re-lmus, five Tia&alus ele Arthrüide, .can fas e? cri,f
Audom. 1619. in i a . » V A L . A N D R . , Bibl. Belg. p. 455. P A Q U O T , Mem. litter. Tom. III. p. 62-64. 0
BORGESIUS ( J A N ) , Jefuit, is omtrent het jaar 1572 geboren te Maubeuge. Zijn vader was H U G O B O R G E S I U S , geboren te Valenciennes, uit. een oud en zeer aanzienlijk geflagt van die ftad, en die als Gouverneur van Beaumont in Henegouwen ftierf. Na in de eerde gronden der geleerde talen onderwezen te zijn, begaf hij z i g , 18 jaren oud zijnde, in het genootfchap der Jefuiten, begost zijnen proeftijd te Doornik , en trok naar Rome, om dien te voleinden, alwaar hij zig ook in de wijsbegeerte en godgeleerdheid ceffende. Vervolgens wieidt hij zelv Meester in de wijsbegeerte, en onderwees die gedurende zes jaren, en daar na gedurende zes jaren de fchoolgo
BOUGHT. (HENDRIK V A N DER)
351
geleerdheid en zedekunde te Douai. Hier na heeft hij zes jaren als Rektor te Valenciennes d^ jtngd onderwezen, vervolgens "drie jaren te Maubeuge, en hier na nog vijf jaren te &. 0?JJ;T* Men gebruikte hem verders twee jaren tot de beftiering der Broeders van zijne orden, die tot den derden proeftijd waren toegelaten. Tweemalen wierdt hij naar Rome gezond en, om aï* daar algemene congregatiën of vergaderingen van de Sociëteit bij te wonen. Hij iiierf te Miubcuge den 29 maait 1659^ ruim 80 jaren oud zijnde; cn verkreeg door zijn voorbeeldig levensgedrag, godsvrugt en liefdadigheid voor zijne behoeftige natuurgenoten, den roem van als een Heilige gellorven te zijn* Jammer is het, dat hij in fommige zijner nagelaten fchriften, die vecivuldig zijn, een geest van onverdraagzaamheid en vervolgzugt heeft veriaden, tegens de Gezindheden, die niet tot zijne belijdenis behoordeninzonderheid vindt men daar blijkbare trekken van in zijn werkje, getijteld: Libri tres, der Continent ia' Christiana, adverfus Epkureos In/jus temporis, impios Lutlrri et Cï'vini asfeclas. Duacz, 1638. in r\to. Onder de oirdceikundigfte van zijne uirgegevene werken, telt men: 1» Cfilo major Christianus; Jive de Senetlute - Christiana , libellus* Baad, 1633. in 12°. 2. Ik bono Sodalitatis Panheniee, -et officio Sodalis erga Deiparam Patronani? lib. II. Artv. 1622. in 12 * 3. Lcelius emendatus,fivede cmücïtia Christiana. Diiaci 1637. in oo. — V A L . A N D R . , Eibl. Belg. p. 4<55- L E L O N G , Bibh Sier. p. 648. D ' O U L T R E M O N T , Hifi. de Valenciennes, p. 381. P A Q U O T , Mem. litter. Tom. III. p. 68-71. 0
2
BORGIIT (HENDRIK V A N D E R ) , de Oude, Konstfchilder, geboren te Brusfel in 1586; vertrok met zijne ouders nog maar drie jaren oud zijnde, naar Duitsland om de hevige beroerten te ontwijken, waar door Braband inzonderheid in dien tijd gefchokt werdt. Tot jaren van onderfcheid gekomen zijnde, viel zijne genegenheid op de fchilderkonst, hierom beitelden hem zijne ouders bij den Konstfchilder G I L L I S V A L K E N B O R G , van wien affcheidende, hij de konst in Italië heeft voortgezet. Van daar naar Duitsland te rug gekeerd, bepaalde hij zig met 'er 9
woon
352
BORGHT. (PIETER V A N DER) B O R L U Y T . (WILL.)
woon te Frankehdaal, alwaar hij verbleven is tot in 1627, wanneer hij die voor Frankfort verwisfelde. Behalven het fchilderen daar hij vrij wel in Haagde, was hij ook een gioot kenner van oudheden en anticque medailjes, 't welk hem bijzon'Lr bij den Graav van A R O N D E L in achting bragt. Hij is in een goeden ouderdom geftorven. A. H O U B R A K E N , Schouwburg, I. D. bl. 115. BORGHT (PIETER V A N D E R ) , Konstfchilder, kunnen wij niet anders van meiden, dan dat hij te Brusfel is geboien , een fik- neester is geweest, die zig in den beginne op et beelder'childeren toeier; doch vervolgens meer hst kreeg tot het lan-ifchapfchildeien, waar in hij zodanig toenam, dat hij naar vt, -e- den op de naamioi der konflige Laridfchapfchilders is geplaatst. » A. H O U B R A K E N , Schouwburg, II. D. bl. 144. J. C . W E Y E R M A N , Levensb. der Konstfchilders. II. D. bl. 5
217.
B O R I U Y T ( W I L L E M ) , geboien omtrent 't jaar 1535, afftam e ing van ene der oud (Ie en doorlngtigfle famihën der lira i Gov; was agtcr-kleinzoon van G E R L I N U S B O R L U Y T , geftorven in 1 5 0 6 , en van M A R G R I E T D ' A I L L Y - F R O M E L L E S , geftorven in 1 5 1 6 , kleinzoon van J E R O N Y M U S B O R L U Y T en van K A T R T N A P O O L E N T , en zoon van J A N B O R L U Y T en M A R G R I E T CABELLTAU. Na zijne eei'fte letter oeffeningen volvoert te nebben, kie.g hij lu-z om Frankrijk te zien, cn hij bevond zig in 1557 te Lij on, alwaar hi} de volgende wei ken heeft uitgegeven, waar van de houtsneden fjaaij zijn. Zedeit kwam hij in zijn vadeifïad terug, en oeffende de \ rak tijk als Advokaat voor *t Hof provinciaal van Fiuanderen. Dit is \ weinige dat van zijn leven bekend is. 1. <(M)ejncDeu j f - T c m i UU'itcn <®ü? ben en Meuken ^Htmutvxt nacr 't Mnne/ mtt ïjcurhcöcr öebictjclen/ 2 ©eUn. SLjcn?. 1557- ^ 121110. 2', ^jrdkutc Jrigueren gfjcfneöcn mnjtcn cpj:er;,eÈ JScct$ €>hitim€/ um>- hjf* tijim boitchen to ©eranöermsfeen / • - ••t i.enrücDtr fecbiemIcn. 3£ijon?. 1557. Ui I 2 H 1 0 . • — J . F. FOPPENS, Bibl. Belg. p. 393. S A N D E R U S , Gandavenfb. p. 51 P A Q L O T , Mem. litter* Tom. XIII. p. 142, 143. C , E S P I N O Y , Jntiq. Noblesfe de Flandres, p. 390, 391. BOR-
BORRE.
BORREBACH.
BORREMANS.
353
BORRE (NIKLAAS V A N ) , denkelijk te Luik, of in des2elvs nabijheid geboren, in 't laatfte der XVIde eeuwe, v/as de eerfte Pastoor van ome Lieve Vrouwe, in een voorgehugt van die itad. Hij geraakte tot deze bediening in 1617, nam die op een a'lezins lofwaardige wijze waar, gedurende het tijdvak van 53 jaren, en flierf den 7 meij 1670, in een hoog gevor* derden ouderdom. Hij heeft gefchre.ven: 1. Apologia pro Ex* orcistis, Energumenis, £f ab incubis Dcemonibus molejlatis, in IV partes divifa; in qua demonfiratilr fuisfe omni eevo ubique, modoque esje, etiam apud nos, plurimos omits aetatis et conditionis Encrgumenos, Maleficiatos, et incubis Dcemonibus mokjiatos} contra quosdam incredulos, obtretlatores, et temerarios Exorcijlarum Cenjores, asfertam. veritatem pertinaciter inficiari non verentur etc. Lcvan. 1660. in 4J0. 2. Examen profani Exorcismi contr^ Dcemonem mendacii, fub ementi o L A M B E R T I DiciEi, Theologi Me* dici. nomine, in lucem nuper emisji. Lovan. 1660. J. F . F O P P E N S , Bibl. Belg. p. 901. P A Q U O T , Mem.~Utter. Tonn VIII. p. 225-228* f
9
BORREBACH (ADOLF V A N ) , Postmeester in s Hage was een van de'vier deugenieten, die op den 21 junij 1672 den Raadpenfionaris J O H A N D E W I T T ' S 'nagts om twaalf uren uit de vergadering vau Holla?id komende, op ene gewelddadige wijze aanranddeny óp den grond "frnaktën, én hem verfchei* dene wonden toebragten; als toen in den waan zijnde dat hij was van kant geholpen, namen zij de vlugt; doch een van de vië«'\, inet name V A N D E R G R A A F , wierdt gevat, en ontving eerlang loon naar werk; de drie overigen namen hunnen wijk naar 's Prinfen leger, en hielden zig aldaar fchuil, tot dat het gevaai over was, 't welk eerlang gebeurde, en B O R R E B A C H beleef in zijn ambt ais Postmeester, als of *er niets gebeurd . p. A. S A M P S O N , Hifi. de GuilL HL Tom. II. p, 261. v. L O O N , Ned. Hljlorip. III. D, bl. 85. WAQ,, Vat Hifi. XIV. D. bl. 68-70%
p
w a s
BORREMANS ( A N T H O N Y ) , geboren te Gorcum, was de NIKLAAS BO^REMANS. Hij leide zig reeds vroegtijdig m . Dgfit, % of
zoon van
BORREMAfTS, ( J M )
op 'defcftöeffeiïitigder fraaije letteen' en geleerde tdeft totf * era ffcfcteet'def vervolgens- in de godgeleerdheid te Amfteldcm/ê* cxnder" den Remonftrautfen Hoogleraar S T E V E N G Ü R C E L U E U S . Tot dën predikdienst tóegelaten , verkreeg hij wel liaast het fceïöep vait Gwcwii bij. de Remonftrantfe gezindheid , en na én%en tijd' hief geftaan te hebben, - wierdt hij naar Hoorn verffetet, en fe aldaar " i n 1683 geftorven* BORRFMANS is een geteerd man gewéést,. Inzonderheid ervaren in de griekfe en latgnfè oudheden, waar van hij gebruik maakte, tot verftaanfcaarfieicf va'fi de Schrift, Men heeft van hem in druk: i \ Vafiarum Le&hnum lib er, in quo varia utriusque Ungues AvMorimt loca explicdiitur' aiqiie illujirantur ritus prifci eruuntur, et multa noH übiquê'óbvia docentuf* Anift* 1676. in izmo* 2. Vesperte Go* fiiiëheiiïetofèfi in quibus varia loca, tam Scriptures Jacrce, quam tfïiofmü AuMotiM explkantut-r ritus prifci aliaque non ubivis obviüt ët'uufiturt SitbjungüntW^varièEpifïolce mut-ice inter AuÏÏomn, e$ Clarïsfcfniim virum P H I L I P P U M L I M B O R C H I U M . Amfl. 1687. Ibid. 1713'. 12mo. 3. Dialogus literarius de Poëtis et Prophetis; in quo de nonnullis quajum ad facras, turn ad prophanas literas fenkent disputatur* Amfl. i6fS*,l2nio* Ook heeft hij bij de hjrgavö van 1686^ Van M . Vossius , Annal. Hollandice Zé* landiéquéi verfcheidene vermeerderingen uit een handfehrift vari 'dièri autkeur bijgevoegd. — — ~ L E ' E O N G , BibL Sacra + p3 64.64 C A T T E N B * , BibL Remonflr. p. 18» C R E N I I , Animadv* Tltelolbg* Part. L p. 61-65. Part. IV. p. 202-204. Part. XIII. pi 253. G, S A X I , Omm. liter. Pars V . p. 622. P A Q U O T , Menu UiUYi Tom* IX* p* 225* B A I L L E T , Jug* des Scavans. Tom. II. p 260» Tom* III* p* 65. A» P A R S , Naamrol der Batavife en iiollandfé Schrijvers, bl. j)f>* i
r
§
ËÖËRËMANS (JAN), wierdt voor het einde van de laatfte ëëuw* tij Hall, een. kleine fiad in Henegouwen, geboren. Na SSrjni' eörftë lêtteröeffeniiigen volvoert te hebben, begaf hij gig M de böóëffening der godgeleerdheid, omhelsde den geestelijker! fiüdti en wierdt Kanunnik van St. Gudula te Brusfel; ¥êi'V§lg§&8 Vikatk vaü genoemde parochie» en hij overleed in
BORSALUS. ( W O L F E R T )
BORSSELE.
355
dezen werkzamen post, den 22 feptember 1707 , in een vrij gevorderden ouderdom. Daar is van hem in druk: 1. ï*o>t öc* Stijn ban ben «Öjontrcgel enbe berboïalj bcg <2$ï)efoofé/ tortrat* tenbe ïict €>fjcïoof in cenen <2$sbt/ l©ct ban JBotjfce/ Ccmfte JR&e£f!e: enbe get €fm€tcne <&{p!cof. 23n:pf 1696* In 121110. fi. en Cffêtótenen € i i a ^ / amimjfcnbc beh cmiQm cn toacren <£obt/ be boorige teaerf}ei)t ban be l©ct Jï©ogfcg/ ben JlRsg* fïmn enbe iuaere Cfeistene ftercfc S^usT- 1698. 121110. 3» anttoobjöe op be boojgctooawi
B O R S A L U S ( W O L F E R T ) , ontwijfelbaar behorende tot het geflagt van B O R S S E L E K S , heeft verfcheidene gedigten ge* fchreven aan K O R N E L I S M U S I U S , Pastoor van St. Aagten klooster te 'Delft ,* een oud en deugdzaam Grijsaart, die op bevel van den wreden L U M E Y , den 10 meij 1572, zeer fchandeïijk werdt mishandeld, en'daar na ter dood gebragt; dus heeft B O R S A L U S , als een tijdgenoot van dezen, in de XVIde esuwe geleefd. * — — M . Z . V A N B O X H O R N , Kronijk van Zeel. I. D . bl. 466* B L E Y S W Y K , Befchrijv. mn Delft. bl. 444. P . D E L A R U E , Geletterd Zeel. bl. 330. W A G . , Vad. Hifi. V I . D . bï. 434. B O R S S E L E , is de naam, welke een der alleroudfle en aanzienlijkfte Geflagten van ons Nederland draagt, en waar van nog heden aframmelingen gevonden worden. Men beweerd dat het zijnen oirfprong haalt uit L T P P O L D , Hertog van Swaben die door het'geweld des griekfen Keizers N I C B P H O R Ü S verdreven, in de omliggende landen van Germanlen gekomen is en aldaar om zijne vroomheid en deugden, tot zijne egtgenote verkreeg E L I S A B E T H , dogter van den groten M A R O T H , Koning van Himgarien. Deze L I P P O L D nu hadt drie zoons, waar van de jongfle F R A N K genaamd, Hertog van Swaben was, en als de ftamvader moet aangemerkt worden van de B O R S S E L E N S , die in Zeeland zijn gekomen. Wantin 'tjaar 838 ten tijde van L O D E W Y K , Keizer van Rome, Koning van Frankrijk &c. de Denen en Noren, inde Zeeuvfe landen vallende, en dezelve verZ 2 woes* 9
9
BORSSELE. Wö8steiscfe Beeft de Keizer vele Heren uk Duitsland' naar Zee* Hand gezonden> om het te verdedigen;, die aldaar met 20 veel zioed en dapperheid gevogten hebben, dat zij de ITemw en i^wen hebben verjaagd. Onder het getal nu der genen die zulks? ter uitvoer bragten.,, bevondt zig L I P P O L D - , zoon van-Hertog F R A N K , die door den Keizer tot Kapitein-Generaal over zijn leger wierdt aangeileld, om Zeeland verder'tegens de vijanden £e befehermen; ook wierdt hi} befchonken met grote goederen, landen en erven, bijzonder in Zuidbeveland, ën ih ' t l and van? ffivsjjelm, daar hij eerst een flad heeft gefligt, die den ftamrvaam gegeven heeft aan alle zijne nakomelingen, 'en ingevolge het zeggen van J E A N L E P E T I T , in zijne Gr arde Chronique de Holland* & de Zelande, Livr. L p. no.> aan een zeer edele Jong vrouwe van deze landen is getrouwd. Hier'houdt nu eensklaps de verdere opgave van-het geflagt der V A N B O K S S E L E N op, en loopt een ruim tijdvak door van meer dan 300 jaren, zonder dat men er iets van vermeld vindt,' Eindelijk geraakt men weder op het fpoor, in 1160, in welk jaar vermeld wordt, dat F L O R I S D E VIII, Heer V A N B Ö R S S E L E , Nbordbeveland, en veel a*ndere polders meer, bedijk^ heeft; en, dat alle de_ ftammen van dit geflagt door Zeeland en Holland verfpreid, van "hem zijnafgedaalu Men vindt een vrij uitgebreide genealogifche befchrijving van dit zo beroerride geflagt, in F E R W E R D A , Nederlandsch Geflacht-, Stam- en Wapen* Boek, I. Deel, druk van 1785,* doch dit loopt niet verder dan tot in het laatile gedeelte van de' vorige eeuw. Betrekkelijk de branche^ uit dit doorlugtig Huis dié Heren wan Vere zijn geweest, heeft men een allernauwkeurigfte befchrijving te danken, aan den zo kundigen Heer J A K O E Ü S E R M E R I N S , die tellens ook ene befchrijving heeft gegeven van de Heren van Vere, uit den huize van Bourgondien; beide onder den tijtel van; <êmi&z Btc^fdjc en in Ijtt lic|t ee&jagt &c. 2 ^eïen. ^ibbelfj. met platen; 1786. in 8r>rj. ook zie nien J , W . T E W A T E R , Oratio in lauden Gentis JRorsfali& en J . L E C A R P E N T I E R , Hifi oire Genealogiqu'e des PaïsB'U &c. pag,.595. 438. 468. 485. 827. j\ u willen v/ij overgaan r
T
7
BORSTELS. ^ADRIAAN - V A ^ ) 4»san tot de"befchrijving van zodanige leden uit.dit geHsgt, 41& :zig "*t meest in de gefchïedenis hebben beroemd igemaa&t,, ieo volgen hier i n , naar onze aangenomen .gewoonte^ de «alpixabfitl•fche orde. :
BORSSELE (ADRIAAN V A N ) , afkomftig afit 'dien takvgi& 'dit geflagt-, welke naar zeker riddermatig Hot digt :bij Midde% :lurg gelegen en nog in wezen i s , V A N D E R H O G E N :gebi]naania\; waar uit vele onder de Edelen van Zeeland zijn befchreven ,geiveest, en wegens die pro vin tie de aanzlenlijkfre -.ambten i n d$ Satavifche Repubüjk bekleed hebben. Hij wierdt geboren .den t5 meij 165,8-, en was He zoon van J A K O B V A N : E O R S S E L E yan .dar •Hoe-gen,, Here in Eigenkerk en Geldemalfem, en M A R I A IW*UI V A R I K . Na dode zijnes vaders., -wierdt hij Heer van 'Geljhrmsl> fem .en Kleverr:erke, en in 1^77 -Edelman van den Stadhouder W I L L E M - D E N 111., naderhand Koning van Engeland, Dezeu vorst verze'de hij in zijne krijgstogten, als mede qp .zijne r^J'2th tiaar''Londen, Berlijn,'Zelle'~tn Hanover; verder vol veerde thij ten genoegen.., verfcheidene bezendingen.wegensrgerndiett /Prinfe,, .naar Engeland, Brnnswijk, Lnnenbmg en meer csndesfc "Ho ven; ook verzelde hij zijne Hoogheid, in den zo .zeer "be^ig•ten.togc mm'.Engeland ten jare 168.8 , toen-deze zijnen fcbo3&» wilder J A K O ' 3 . , van den troon bonsde,, en 'er zelv'-pp ;ging .zitten. -Niet lang hier na, wierdt hij Edelman dei* bedkamer w<m tdien vorst, en vervolgens gezonden aan den'Gouverneur fee'Jieraai der Spianfe Nederlanden, bij wien hij 'den ^veidtogt « 0 1689 bijwoonde; ook verzelde hij Koning W I L L E M : i n ' h e t r#sa* ogende jaar, on zijnen togt .naai* Ierland, en was -aanwezig -Tjr .den veldtogt van 1691. Enige jaren vroeger^ ivas :hij j^.df? lot Schepen en Raad derfed'Vdhfingenaange&eld., (en m a686 wegens dezelve gecommitteerd in 4e provhstiale &£km<* kamer van Zeeland,, -nemende "het volgende -jaar « g e n s melde .provintie, zitting in -de '.öemmllMts {Rdie&kasi^ ra *j i&zg^. In 1692 wierdt luj lid van *ten Raad fetei-i.^ mi fungeerde i n die hoedanigheid^, wegemT lb.ua MQQ^ M®gecfr iten,, van 1693 tot 17080 *als Gedeputeerden v«elde^ C Ï I W ^ K 2 j & i
f
:
BORSSELE. (ANNA V A N )
358
de in die waardigheid tien veldtogten hij. In 1699 Helde men hem aan, tot extraordinar is Envoi] é aan het Hof van^geland daar hij enige jaren is'verbleven, en toen aan v e r f d e dene Duitje Hoven die zelvde waardigheid 'heeft bekleed. In 2714, was hij een der Afgevaardigden van hun Hoog Mogenden op 't congres van Antwerpen, tot het (luiten van een Barrière-traktaat. Te midden van alle de voorfchreven ambtsbezigheden, zogt hij om ene gezellinne, en hij vondt die in jongvrouwe G E E R T R U I D V A N W E L D E R E N , dogter van den Baron B E R N A R D V A N W E L D E R E N , met wie hij in 1696 voor het egt* altaar verfcheen, en bij haar 15 kinderen verwekte, namelijk 10 zonen en vijf dogters, waar van hem flegts zes hebben overleefd. Hij ftierf in V Hage den 29 april 1728, en wierdt op zijne heerlijkheid in de kerk van Geldermaljem in Gelderland begraven. P . D E L A R U E , Heldh. Zeel bl. 3 6 , 37. W A G E N . , Vad. Hift. X V . D . bl. 312. 9
BORSSELE (ANNA V A N ) , dogter en bij gebrek van mannelijk oir, erfgename van W O L F E R D V A N B O R S S E L E Grave van Grmdpré en Bouchain, Here van Vere, en van C H A R L O T T A V A N B O U R B O N , wierdt waarfchijnlijk in 1471 op het kasteel Zandenburg geboren. Zij verloor hare moeder vroegtijdig, namelijk in 1478, en in het volgende jaar, wanneer de Hoekje en Kabbeljauvfe tweefpalt, haren vader in Holland on edig hieldt, en hij voor hare zekerheid bedugt was, werdt zij derwaarts k1 hem ontboden; zo dat zij ai vroeg midden in de grootheid van haren ftaat, ook de wederwaardigheden dezes levens is ontwaar geworden. Men vindt A N N A reeds in 1481 ondertrouwd met F I L I P S V A N B O U R G O N D I E N , welk huwelijk denkelijk om hare jonkheids wille, enige jaren later zal voltrokken zijns in 1488 vindt men dat zij ene dogter ter wereld •bragt,en het jaar daar na een z o o n , A D O L F genaamd, die haar opvolger is geworden. Voorts vindt men van vrouwe A N N A federt niets bijzonders aangetekend, voorden 17 augustus 1497* wanneer zij nevens haren gemaal, den Abt van Middelburg, %n vrouwe-ANNA. V A N B O U R G O N D I S N , vrouwe van Ravejleijn, als
BORSSELE,
imMA-wM)
$1$ doopgetuige ftondt, .over drie 'bekeerde Jocfen^ ê1$' mfi $ën .Spaanfe vloot naar Zeeland wanen overgevoerd, iKort hier «op v/erdt zij in een diepen rouw gedompeld, .doonden doodman haren gemaal F Ï U P S TO B O J U R G O N D I E N . , die in W Rmgp is overleden. Weduwe zijnde, bQvIijtigde zij zig met ?een warmen. ï}y$f om harp drie vaderloze kinderen £ne goede opvoeding ggven, daar toe haar in *t bijzonder behulpzaam was., der Zeeuw/a Schrijvers K O R N E L I S " E A T X Ü S , dip .dfen icrind.e -op het ïlot 'Zandenburg huisvesting hadt., alwaar >nog ,eera aviji tijds zig bijvoegde., de vermaarde B E S I D E S I U S ERASMUS-zOxd&t deze edeldenkende vrouw betoonde, :hoe zij 'in het ;beftuur \va$ zo vele heerlijke goederen, ook dagt om den genjeap wjjsu .die nalaten moest, 'al vroeg d,e bigste leermeesters^ tp woe;gen. In 1500 of daaromtrent, fehijnt A N N A 'h£t <eenzaar^ %v&£ anocde te zijn geweest, ook-kan de^beftiering -har§r irkg^ijr^kte bezittingen, den raad en ;het Ikloek ;b.eleid-enes mm§ •vorderd :hebben; hoe het ook mag wezen zij ;tradfofo£tfeilwelijk met L O D E W Y K V A N M O N T E O O R T . Wiie .d$z&lv§ Jijk .geweest is, rhet zij een .zoon vin ,den -toen ;in feven &ij£Ö$ J A N , Heer van Montfom* welke .een fferk jbeguoftigor 4e f Moekfen was, en nu v#el gerugfö ^maakte.; .of JVRISI thij \v$£ een zij-dam van dat aanzienlijk geflagt -okfprong Ba#3, p> beflist; dan'het'is ten minften zeer«waarfchjjnUjk., '.dat jhjj "Edelman zonder goed was. Vrouwe A N N A ..deedt Ihem^ als zij 'haren vorigen gemaal toegedaan hadt, ;in £$c$ ;tot jg^gj: xvan Fóf^ :huldigen. Twee zware rampen trof deze adelaartige trouwe, «Jaar n 5 0 $ . -Eerst op zondag van half-vasten, •.ve.rfep&le $a|r aanzienlijk gedeelte -van haar -pragtig üot gquienkivg^ «ongelooflijke fchade aanfcragt, <en tot .o.v.ermate yap ifirijg]^ v^v.« 3oor zij opSt.Maartens,avond, tharpn rtwecfen,gemaal fes^F^ < V A N M O O T F O Q R X , vwipns lijk -naar Mw$M# >ip .vgtfjgt v$n Uitrecht, \wferdt -gevoerd., ^n a;I&iar :in ft^^QQïoi^Q^i'}!^^^ t&r ruste geplaatst» 3MLen ^vindt *\an *H#s;- J u p D E w ; ^ ' ^ ^ e r t
0
4
;
5
:
:
:
RORSSELE. (ANNA V A N ) kend, dat hij zig zeer beijverde om Vere aan de waterzijde te jfterken, door het doen bouwen van enen zwaren toren, die nog in wezen is, en den naam van Montfoortfen Toren draagt, voegende daar ene gallerij bij, die zig westwaards van dien toren uitftrekt. Deze verdubbelde fiagen werden wel enïgzlnrs verzoet, door den toenemenden koophandel der Verenaars, die nu op Noorwegen, Schotland, Engeland en de Oostzee ene lterke vaart hadden, met fchepen die men Clinkaarts noemde, zp dat al erlei neringen in die Rad zeer toenamen ; dan dit jaar 1505 ïnogt niet eindigen, of vrouwe A N N A moest een nieuw hartenleed ondergaan, daar zij den tweden Kersdag binnen h, re ftad Vere 90 bezoldigde knegten, onder enen Duitfen Overmen, Graav W O L F V A N H A B S B O R C H , zag binnen tre:,ken, om hier bezetting te houden, in naam van Koning F I L I P S D E N I. van Spanje. De krijg met de Gèlderfen die om dezen tijd hevig was, vorderde in die Rad geen krijgsvolk; meerdere vijanden hadt de Landvorst op dezen tijd niet, gevolglijk mret men befluiten, dat een andere rede zig opdeed, om de Zeeuwfe eilanden, en bijzonder Vere, te verzekeren. Ene nieuwe en 2ware Bede kon hier door te gemakiijker ingewilligd worden, en, vrouwe A N N A andermaal -weduwe geworden, mogt hare hand nog eens aan een vreemden Heer fchenken, den vorst niet aangenaam, en die door de goederen van het Bor fels buis geflerkt, te magtig zoude worden, om zig in alles naar 's VorHen begeerten te fchikken; gevolglijk zal men raadzaam hebben geacht, zig van de hoofdftad van A N N A ' S gebied te verzekeren. Hadt de dood, het vuur, en vormelijke overmagt, A N N A beurtelings gefolterd, het water moest haar ook nog ene ramp toebrengen. Op Maria Magdalenen-dag, (welke invalt den 22 julij) van het jaar i$o<5, bij ftii en lustig weer, en lage ebbe, kwam een val of grondbraak opwellen ten einde de oude flraat te Vere. Zeer waarfchgnlijk is het, dat zulks deze flad, en bijzonder hare vrouwe, niet weinig kommer, en nog meer Koeten zal hebben veroirzaakt., 0a-
BORSSELE.
(ANNA
VAN)
Onder zodanigen drom van tegenfpoeden , fchijnt vrouwe ene grootheid van denken en handelwijze bijgebleven te zijn, die een zeer gunftig denkbeeld, van haar karakter fchildert. Ook kwam te midden van zo vele wederwaardige Hen, de zon der voorfpoed enigermate van agter die duistere wolken doorbreken, want in 1508 zag zij bare domeinen met een aanzienlijk goed vermeerderen, te weten Duiveland, haar aanbeftorven van vrouwe A N N A , bastaard-di-gter van Hertog F I L I P S V A N B O U R G O N D I E N , in genoemden jare overleden, en welk haar bij vonnis des Hpfs van Holland van 21 feptember werdt töege rezen. Hoe zeer m; dit ook de fnienen van hare geledene rampen ledigde, was egter de kelk hare; tegenfpoeden nog niet tot den bodem toe geledigt; zij hadt e woede der pest nog niet gezien; dit akehg treuitoneei nv>est haar ook nog vertoond worden. Het was namelijk in feptember des jaars 1518, 'dat die verde;ffehjke plaag zig in Zeeland en bijzonder te Vere eri Amemuiden openbaarde,'en in korten tijd meer menfehen ten grave zondt, dan in 20 jaren door gewone, fterfgevallen was gefchiedc. Zeer denkelijk heeft deze rampfpoedvolle-bezoeking, de anderzints zo gelatene en ftandvastige ziel dezer deugdzame vrouwe dermate gefchokt, dat zij er van overtëelpt wierdt; nogthans overleefde zij dien bitteren rampfpoed, fchoon zij verpligt wierdt tot ontwijking va 1 de befmetting aan die vernielende^ziekte gehegt, de.vlngt naar Domburg te nemen; doch deze tugtroede hadt haar zo deerlijk getroffen, dat toen zij na 't ophouden der pest te Zahdenburg te rug gekomen was, haar de kragten eensklaps begave*., en zij na ene kortftondige ziekte, op den 8 december van dit zelvde jaar op haar kasteel overleed, in den ^ouderdom van 4.7 jaren, wordende haar •ftoiFelijk overblijfzel, in de kapelle van Zandenburg' in het voorouderlijke graf ter ruste bezorgd. Dus eindigde de Eorsfelfe Ram van ter Vere in deze vrouwe A N N A , die de wereld verliet met den roem van heus, wijs en van zeer veel beleid te zijn geweest; voorts dat zij niet alleen ,een voorftandfter der geleerdheid was., maar ook zelve de fraje ietteren beoeffende ; pok beeft E R A S M U S baren lof be^ X 5 fcbn> ANNA
5
Z62
BORSSELE. (FRANK VAK)
fchreven, in Epift. Lib. IF Ep, 14 8? 24. Lib. IK. Ep. 38* Zij heeft het genoegen gehad van kindskinderen te zien, want haar zoon en opvolger A D O L F die in t jaar 1509 met A N N A V A N B E R G E N huwde, doch welk huwelijk -eerst twee jaren later door bijflaap wierdt voltrokken, verwekte nog bij het leven van zijne moeder drie kinderen, namelijk F X L I P S V A K B O U R G Q N D I E N die den 1 October 1512 geboren werdt; M A X I H I L I A A N den 28 julij 15-14, en A N N A den 13 april 1510". Ook deden beide hare dogters nog gedurende haar leven voordeligs huwelijken; want C H A R L O T T E de oudfte, trouwde in 1511 met J A N V A N B E R G H E N , Heer van Walhain,, in Wals Braband; en de jongfte M A G D A L E N A in 1514, aan J O O S T V A N C R U I N I N G E N * -Here tot -Cndningen, Heenvliet, HazenvoudeSteenkerken enz. 'Borggrave van Zeeland. M . S M A L L E G A N G E , Kronijk mn 'Zeel. bh 323. 393- J . R E Y G E R S B . , Kronijk .Kap. 57. B O X H O R » op R E I G E R S S . I I . D. bl. 379-391* Tegensw.fiaatvan Zeel I I . D . bl. 380. P . D E L A R Ü E , Gelett. Zeel. bl. 313-315- J . E R M E R I N S . , Zeemvjche Oudheden, betreffende Vere. bh J18--133. J
5
BORSSELE (FRANK V A N ) , gefproten uit dien tak van dit doprlugtig geflagt, welke St. Martensdijk gpbijnaamd werd^ was de zoon van F L O R I S , Here van St. Martensdijk, 'Zuilen enz., enODA, dogter van H E N D R I K V A N B A U T E R S H E M , Here van Bergenopzoom- ' F R A N K was Graav van Qostervand, Heer van Ziddbevcland, Zuilen, Su Maartensdijk Evenvijk, Voorn, Hoogfir aten enz. Ridder van 't Guide Flies, en door F I L I P S D E N GOED E N , - c o m van J A K O B A V A N B E Y E R E N , in 1428 tot -Stadhouder van'Hollanden Zeeland aangefteld. Deze I3ORSSELE was ,een man van oen buitengemeen fraije geflalte, onvertzaagd dapper., •en-een bedreven krijgsheld ; voorts vrolijk en gezellig van .aart, en van een aangename verkering; voeg hier bij .grote rijkdommen, waar van hij een edelmoedig en milddadig gebruikmaakte; kortom een man, die door.de opgenoemde hoedanigheden., gevoegd bij zijne luisterrijke geboorte,, de onge* •Jukkige Gravin J A K O B A ter egtgenote overwaardig was.. -Het „was dus geen wcjider, dat zij, die ^genoegzaam >.van haar prïix
BORSSELE. (FRANK
VAN)
fte jeugd af aan, ene aanè'enfchakeling van rampen hadt moeten verduren, en inzonderheid in hare huwelijken ongelukkig was geweest, op hem verliefde, en heimelijk met hem trouw-de. Zonderling was het geval, dat hun gemeenzame kennis met 'eikanderen deedt krijgen. J A K O B A was fober door de fortuin van middelen bedeeld; nu gebeurde het dat hare moeder haar in 1432,. enige paarden en kleinoödjen zond; dit gefchenk wilde zij gaarne met een tegengefchenk vergelden, doch het haperde aan geld, want hare inkomften waren nauwlijks toereikende , tot haar onderhoud; dus zo dikwiis als zij genoodzaakt was enige buitengewone kosten.te doen, vondt zij zig in bekommering. Hare oude Hoekje vrienden hadden haar meer -dan eens, met geld onderfteund; doch ziende, dat zij geene vergoeding, veel min enige bevordering van de Gravinne te wagten hadden , (loten zij eerlang ook de handen. Door W I L L E M D E B E Y , haren Stalmeester, of zo anderen hem noemen, G E R A R D V A N G O D R L I N , werdt haar geraden, de zaak aan den Heer V A N B O R S S E L E , wegens zijn edelmoedig karakter alomme beroemd, te openbaren. Node wilde J A K O B A hier aan, doordien F R A N K de Kabbeljauwje zijde toegedaan, altoos hare partij was. geweest; doch geen ander middel kunnende uitdenken om gered te worden, befloot zij'er ten laatften toe, en zij ont> bood B O R S S E L E , die zig toen in 's Hage bevondt twee of drie* malen bij z»g, egter*wanneer hij bij haar kwam, wierdt zij telkens, als 't ware door vrees of fchaamte te rug gehouden, om hem de ware reden waarom zij hem wilde fpreken te open* -baren, ieder keer iets anders verzinnende. B O R S S E L E dage jat de Gravin de fpot met hem dreef, doch hij in hare houding enige verlegenheid menende te befpeuren, vervoegde hij zig bij den Stalmeester, die hem het geheim openbaarde; 't welk hij zo dra niet verdaan hadt, of hij bezorgde hem zo veel geld als de Gravin nodig was, en meer dan eens ondei{leunde hij haar op de zelvde wijze. Het is dus geen wonder, dat een fchoon, bevallig en vriendelijk jongman zo als hij, in de blakende gunst geraakte, van ene fchone, jonge weduwe, d.'e i§sds driemalen ongelukkig getrouwd was geweest, en bij wie rum-
BORSSELE. (FRANK VAN> shimmer sen kind was verwekt; al 'hadt zij in 't geheel *vaü fieen verliefd temperament geweest, zou zulks nog geene ver* wondering hebben kunnen 'baren. J A K O B A dan , ingenomen door zijne edelmoedige handel wijs, niet ongenegen tot minnehandelingen, en verliefd op zijn perfoon, liet hem van tijd toe tijd bij haar ter maaltijd nodigen; B O R S S E L E bleef ook niet m gebreke om van die vriendelijkheid gebruik" te maken. Hellen-' de dan ook alles te werk, om door vrolijke gefprekken en geestige boerterij, de treurigheid, die aanhoudende rampen in hare ziel wezenlijk hadden verwekt, zoveel mooglijk te verdrijven , waar toe het afzijn van den Hertog V A N B O U R G O N D I E N hem te •ruimer gelegenheid gaf; zo dat alles zamenliep, om de Gravin mi fmoorlijk op hem verliefd, te dezen aanziene te beguniligen. Men ziet doorgaans dat vrouwen van -haren rang, in dergelijke gevallen, genoodzaakt zijn deneerften Rap te doen, doordien geen man van minder karakter, een dergelijk aan* zoek zou durven wagen. J A K O S A moet dit ook begrepen hebben, want hare gedane belofte aan F I L Ï P S , van zonder zijne bewilliging zig in geen huwelijk te begeven, in den windflaande, verklaarde zij aan B O R S S E L E , dat hij haar oneindig veel vèrpligt hadt, ;en dat zij hem niets ter vergeldinge konde aanbieden, dan alleen haar perfoön. . Uit hoofde egter van de belofte of het verbond met F I L I R S , moest het huwelijk, dat fpoedig tusfen hen beide gefloten was, in het geheim gefchieden. ' Dan zelden blijven zaken van dezen aart, lang verholen; FiX I P S wierdt ook fpoedig van dit trouwverbond onderrigt; 'hij fcwam op die mare naar Holland, doch hieldt zig als of hij ner* gens van wist. De jonggetrouwden dagten aanhang ten overvloede te zullen vinden, om 'er hem buiten te kunnen houden ; - dan zij rekenden zonder den waard; zijne magt was te gedugt, en zijn aanhang te .groot. t Geen hun 't meeste kwaad deedt, v/as, dat de Edelen , B O R S S E L E zijn geluk en aangaande grootheid benijdende, zig liever aan den Bourgondiër wilden onderwerpen, dan een huns gelijken boven zig verheven zien. F I L I P S in 's Hage komende, hieldt zig mog at onwetend, m nodigde zijnen Stadhouder -ten maaltijde, even als'of '-er i&iejs ?
V ' i & A M K VA-N B C ) l S S £ L E ^
f
L E E S T ZIJN
DOODVONNIS.
BORSSELE, (FRANK V A N ) ütets gebeurd was. Maar nauwl'ijks was bij daar verfchenen of de Hertog deedt hem vatten, en met een vaartuig, door Delft, Rotterdam-en Dordrecht, naar het kasteel vanRupelmonde'm Flaanderen, voeren. Daar"zijn 'er die zeggen, dat de wangunst zijnei mede-Édelen, tot zulk ene verbazende hoogte was geiïei'gerd, dat zij den Hertog geene rust gunden, voor dat hi) een doodvonnis tegens B O R S S E L E hadt ondertekend. Anderen beweren, dat F T L I P S alleen door een ftaat- of heerszugttgen list, ïlc; ts deed uitftroijen, dat B O R S S E L E met den dood geftraft zou worden; vermoedelijk verfpreidde hij dit met geen ander oogmerk, dan om J A K O B A , wier hartelijke genegenheid tot Here F R A N K hij kénde, te fterker te bewegen tot het afftaan van haar regt op de landen, welken hij zig nu, zelvs bij haar leven, zogt toe te eigenen. Het zij hoe 't w i l , het vonnis des doods werdt met enen brief aan den Slotvoogd van RupeU monde gezonden, die toen bij het ontving, met zijnen Gevangene in het verkeerbord zat tempelen.' Zijne vriendfehap wil men, fpoorde hem aan, die zaak verborgen te houden, doch B O R S S E L E zijne ontfteltenfs ontwaar geworden zijnde, "drong hom zijnen last te openbaren; waar op de Slotvoogd hem de brief overreikte; doch B O R S S E L E hadt het ter nauwer nood gelezen, of hij borst in deze woorden uit: zo heeft dan ten laatfien de bitterheid mijner ^vijanden V Vorfien goedheid ovenvonnen. Men wil dat de vriendfehap van den Gouverneur voor V A N B O R S S E L E , zo warm was, dat" hij hem in een onderaards gat verfchool, en niet alleen het gerugt van zijnen dood verfpreidde, maar zelvs naar 's Hage tiok, om den Hertog de tijding daar van te brengen; dat bij zijne verfchijning aldaar, F I L I P S herdenkende wat hij bevolen hadt, uitriep: Helaas! wat heb ik: beftaan! dat de Slotvoogd zig hier op voor hem nederwierp en* cm, genade bad; dat F I L I P S hier op zeide: Gij hebt uwen lastvoU brag: e)z geen genade nodig; waar op hem dc ware toedragt der jsakc zoude zijn geopenbaard, daar hij zig hartelijk over ver* heugde. y
:
- 'Men begrijpt gemakkelijk, wat geweldigen fchok, het eeriïe
365
BORSSELE. (FRANK VAN)
gerugt van B O R S S E L E * S gevangenneming, op het teder gemoei van J A K O B A uitwerkte; zij ijlde met enige fchepen en manfchappen naar Rupelmonde, om> het koste wat het wilde, haren tederbeminden F R A N K te verlosfen. F I L I P S volgde haar; zij eiste volilagen bewijs, of B O R S S E L E levende dan dood was, en begeerde ten bewijze van het eerfle, hem te zien en te fpreken. De Hertog was haar ten wille, deedt B O R S S E L E aan een der venfleren te voorfchijn komen, en de beide gelieven fpraken elkander, ftaande hij aan het venfter, en zij op het fchip. Dan, nauwhjks hadt zij enige woorden met hem gefproken, of zij Rapte van het vaartuig aan land, en verzuimde geen tijd, om, door bemiddeling van F R E D E R I K Grave van Meurs met haren oom F I L I P S in onderhandeling te treden. $
Bij den zoen in 1428 gefloten, was bepaald, dat J A K O B A ^ zig.buiten toeflemming van 's Lands Staten, van hare Moeder eri van Hertoge F I L I P S , in 't huwelijk begevende, zij hare onderzaten, ten behoeve des Hertogs terftond van alle gehoorzaamheid ontflaan zou. Uit kragte van dit beding, eiste F I L I P S nu, dat hem de graavfchappen van Henegouwen, Hollana en Iceland werden afgeflaan; in welk geval hij F R A F K op vrije voeten (lellen , het gefloten huwelijk bevestigen en aan JAK O B A enige heerlijke goedotoa bier te lande, tot haar onderhoud zoude opdragen. J A K O B A geen ^voorurtzigt- hebbende, om door enig ander middel , ha? en beminden egtgenoot te verlosfen, moest deze harde brok, gedwongen • verzwelgen» Zij bedong „ tegen den volkomen afrond van *Henegcuwen Holland, Zeeland en Friesland; en .van den naam van. Gra* „ vinne, alleenlijk de heerlijkheden van Voorne, ZuidhevelarA ,j> en Tholen, benevens de tollen van Holland en Zeeland*, ge„ durende haar leven. Doch indien F I L I P S voor haar ftierf, werdt beftemd, dat zij weder in 't bezit van hare graavfchap„ pen treden zou." Heer F R A N K , federt uit zijne, gevangenis gefiaakt zijnde, werdt door F I L I P S nog met he. graavfchap van Qstervant begiftigd, doch ook alleen voor zijn leven. Ten selvden tijde, werdt J A K O B A bedeeld, met het Houtvesterfch.ap 9
van
BORSSELE. (PRANK V A * )
~vm stïïe dè wildernis-fen vm Holland, benevens den Haarlemmertont; welk ambt ointren* «en jaar later, aan haren egtgenootf werdt overgedaan. Sedert, voltrok d] met verlof van Hertoge F I L I P S , haar huwelijk met Here F R A N K in 't openbaar., te St. Maartensdijk in het eiland Tlolen; en bragt het overige van haar rampvol leven grotendeels door, op het flot Tellingen, in Rijnland, % weJöt zij als Houtvester in ne vrij bewonen mogt. De groot* fmart die haar nu kwelde, was dat zij bij B O R S S E L E , Z O wel als bij hare vorige mannen, onvrügtbaar was, en dus van de hoop verfteken bleef, om immer haar kroost weder in 't bezit van hare landen te zien^ Men wil, dat dit haar. ene teringziekte veroirzaakte, waaraan zij op den 8 October 1436 overleed, in *t 3öite jaar hares ouderdoms. Haar lijk werdt in t graf van Hertoge A L R R E C H T , in de Hof-Kapelie van den Hage, bijgezet*- • In dc huwelijksvoorwaarden van Vrouwe JA* K O S A , vindt men .-verfcheiden' uitdrukkingen, die hare tedere genegenheid., voor F R A N K V A N B O R S S E L E , ten klaarden aan den dag leggen; zij noemt hem gedurig haren lieven ende zeer ghe» minden ghefelle; en zegt, onder anderen:. dat zij dezen lijftogt maakt, omine /onderlinge liefde, rechte rninnc ende volcommcn gim~ jlen, die wij, fpreektze, mk aller onzer herten dragen ende hebben tot or/en lieven ende zeer gheminden Heren F R A N . C K E N V A N B O E * S ' E L E N , Grave van Oistervant enz. Heer F R A N C K overleed den 19 november 1470, na dat hij Jang,in 't land van Voorne hadt ziek gelegen, en wierdt bij zijne voorvaders begraven, in de kerk van St. Maartensdijk. E L E O N O R A V A N ^ B O R S S E L E , zijn enigde zuster, die J A N V A N B U R E N ten man hadt, erfde zijne voornaamile goederen; doch aan zijnen bastaard-zoon F L O R I S , bezorgde hij in eigendom, de heerlijklieden van Cortgene, Emelis/e, Welle en Panelen. —— B O X K O R N , Kronijk van Zeeland, II. D. bl. 198. 200. 202. 253. V E L D E N A A R , Kronijk, bl. 131, 132. M . B A L E N , Be/chrljv. van Dordrecht, bl. 774, 77$. M I E R I S , Charterb. I V . D . bi. 1029. 1032. 1066. P . D E L A R U E , Heldhaftig Zeeland, bl. 133-136» W A G E N . , Fad. Hifi. III. D. bl. 510-515. 9
f
AD.
35$
ALEWYN.
BENEDICT!.
A D D E N D A tot het I. Deel
3
bh 148» en II. DeeZ W. 3
2^
A L E W Y N ( A B R A H A M ) , Amfteldammer , Regtsgeleerde, gaf in het begin dezer eeuw, uit: Zede- en Harpzangen , in tfo. ... Nog 'een digtfiukje van hem, op erom onbedagtzamen Zeetegt, is uitgegeven in de Tweede Proeve van Oudheid- Taal- en Digtkunde, door het Genootfchap Dulc-es ante omnia MuJ, te Utrecht, 1782. Svo. bl. 319. Aan hem is, in 1701, opgedragen de vertaling van L U C R E T I U S , door J A N D E W I T T , M . en P. L . , Lid van het Kimstgenootfchap, m magnis voluisfe fat est* BENEDICTI (GEORGIUS) V A N W E R T E L O O S , een geleerd jongman, geboortig van Haarlem, Haagde zeer gelukkig in de latijnfe digtkunde, waar van, onder anderen, ter proeve ftrekken,- de bijfchnften cp de Hollandfe Graven in S C R I V E R U , Batavia üluflrata. Hij flierf te Heidelberg, in het jaar 1588, nog maar vijfentwintig jaar oud, terwijl hij onder F R A N C I S C U S J U N I U S in de godgeleerdheid fludeerde. — LIPSÏUS , Cent. J . Epist. Mifc. 73. Cent. II. Epist. 14. B O X H O R N , Theatr. Holl. p. 151. S C H R E V E L I I , Hwrlemuw* j3. 267. B U R M A N N I , Sylloge Epist* Tom. L p . 408. S A X I , Onom. Uur. Pars I1L p. 573. J Ö C H E R , , ÖcL Serie cru op het woord W A T E R L O O * Op bladz. 197. in B O D E C K E R Remonjlrants."
•
moet ftaan: „ Contrtü
REGIS*
R E G I S T E R V A N
DE
P E R S O N E N W A A R
V A N
I N
G E H A N D E L D
D I T
D E E L
W O R D T .
Bladz. BladzBertling (Michiel), Hoog* Beuville (Jakob), Geleerd leraar in de Godgeleerd- Jefuit. . . 32* heid te Groningen. . i. Beveren , oud en aanzienlijk Geflagt. . . 33» Bertholf (Gregorius), Prefident in t Ho ' van Friesland,Beveren i. (Abraham de), Schout van Dordrecht. 33. Berton (Leonard) , Geleer* de Jefuit. . . i . Beveren (Jakob de), Burgemeester te Dordrecht. 33* Best (Willem), Hoogleraar in d" Restsgeletrdheid te Beveren (Johan de), KomHarderwijk. . . 2. mandeur van Geertruidenberg. . • . 34-* Besrbrugge (iEgidius), voorBeveren (Johan Siriacops naotn Regtsgeleer de en Redenaar. . . • 3, de) , Hoogleraar in de Wijsbegeerte te Leuven. 35. Beth Jansz. (Jan) , Zeefchuimer. • * 3* Beveren (Kornehs de) , Burgemeester te Dordrecht. 3 6. Bethune (Everhard), een Begeren (Kornelis de) , geleerd Geest lijke. . 4. Raad en Rentmeester geBets (Jan), Raaddieerin den neraal van Zuidholland. 37* HogJiraad in Holland. 5. Beveren (Kornelis de) , Beukelaar (Joachim) , Bailjuw en Dijkgraav van Konstfchilder. . . 5. de Memede. . . 37, Beukelzoon (Willem),UitBeveren (Lambertus de), vinder van het kaken, zou3$. ten en in tonnen pakken Predikant te Hoorn. . Beveren (Michiel de), van dm Haring. . , 6. Raad en Rentmeester geBeuningen (Koenraad v.), van Zuidholland. 38/ Burgemeester te Amfieldam.neraal 6. Beveren (Pieter de), Raad, Beurs (Willem) , KonstSchepen en Burgemeester fchilder. . * 32, te Dordrecht. . 39» III. D E E L » Aa Bes
% % G I
§]&
S
T
£
Kr
Bladzv BTadzi g&EWSïï (Thebdorus FeitÈeyma (Coerf van), Rentï&diï de) 5» Predikant te' meester der Domeinen in Utrecht. * Friesland. *. 69e Beyma (Coertvan), Secregevaren (Wiileïrï de), Lid jffifi de Magiflraat le D«rd-~taris van de Admiraliteit fétfe* ê . 41.' te Harlingeiw . 70. jfeveréïï (Wiiïëriïdc), GeBeyma (Julius van), Raadsiömraiïïeefde mar Flaande- heer in het Plof van Friesfên en Bfaband. .> £t* land. * r • 70* 'Smeten (Willem de), Se- Beyma (Sjoerd van), Tevan het Verbond der . * Cfeiaris derftadDordrecht*kenaar 4ï, Edelen. . 72* |^7eli-en (Willem de), Raad Beysfe! (Joost van), Raad én. Rentmeester' generaal y&ri ÏMtdholland, benevensvan den Aartshertog Maxi. • . 74'Mêiljüw en D'jkgraav van miliaan. den lande van Strijen. 42* Bheem (Sebald) , Konstfchüder m Plaatfrdjder. 75* Jtëvérïanc? (Hadrianus) , ïfóktóf iri de RegtsgeleerdBibaut (Willem) , Prior liëidi 4 i . 4 3 , van het Karthdzer klooster te Geertnddenberg. 76* Mevêïhingk (Hieronimus y'fln) Burgemeester' teBicker, zie Bikker. Gouda* t « 48. Bideloz (Gillis), Priester ie ïkveTwyk (Sarthel van). 57. Luik. . . . 77* S^vörwyk (Jan_vaii), Stads Bidloo (Govert), Hoogle- ÏJüktor en Le&or- vn C&L raar in de Genees- en OntHeelkunde te Dordrecht. leedkunde 5»* te Leyden. 78. Bidloo (Lammert), Apotheïgvefwyk^ (Vincent Dirk 81* van)^ Mquifiteur van het ker te Amjleldam. Bisdom vein Utrecht. •Bie 61*(Adriaan de), Konst* fchüder. , . 8u ttëyötria (Bernardr.s), Rector der latqnfe fcliolen Bie in (Élias de), Griffier van *i Hage. . < 63. de Finaniien te Brusfel. 82* Bie (Joris de), ThefaurierItey'cieh (Jakoba van) zie Generaal* . » 83, , Jakoba* 3>§yerêfi (faiï van), Graav Bie (Markus de), Konstfchilder. . . 84. vall FÏoilandi i * 64* SèyëHinck ( Laurens ) $ Biel (johan), Sijndkus\ler Aartspriester te Antwerpen.ftad 66*Nijmegen. . 84. ,8«villa Vbomaam Geflagt Ëiefe (Eeün), Lid van den iJi Pri'èstanifo .* * £3;•Raad der Bercertenin 1567. 85. Bief
i
3
*B. E
G ï ,S
X
L
^
Bladz. üiiefius (Niklaas), 'Hoogle- jBifet (Karei Emannel)^ raar in dè Medicijnen^ te Koiutjchïlder. „, .* iSpS^ Leuven. ... S>. JBiskop ( J o a n ) A d v é a ® JBiesman (KristofFel), Burvoor 't Hef .van jffpjlanj, gemeester te N'pnegen. 8o\en Konstjchuder. .. „ .jssjg» .JBiezclingen (Kristiaan Jansz. ^isfchop(Abrahara).,;i&8#van)., Konstjchuder. 87,* fchikler. ' jESgk .Bigato (Markus An tonius), 'Bisfchop (Jakob),, $5?8#van Tong er10. . 880fchilder. ' .« lï&jfc iBikker, .cud en aanzienlijkBisfchop (Kornelis) Geflagt. . 88. fchilder. Bikker (Andries), Burge Bisfchop (Rem Eghertz^ meester te Amfieldam. ^8.Koopman te .Amfiekdam. iW$k> Bikker (Boel),, Raad te Ritter (Kristina) , jKktkmoedige Vwnw. „. Amfieldam. .. 92. Bikker (Gerard), Dr of aard 'Bivoorde (Lodewykvvan),j, van Muiden. -92. . Kamuinik-vonG > 0: /2€?rfa4W45pA Bikker (Jakob), Majoor van Bize (Vedastus).. JPmtöM& > deftadsSoldaten te Amfiel.Fonteiwij. .. *IIIJ|Ö dam. . . 92. •Blaauw (Joan), 'Sdhepm(en .Bikker (Korneh's), Burgemeester te Amfieldam. 92.Boekdrukker teJjifièldam^il$p Bikker (Pierer) , Brouwer .Blaauw (Willem . Janste Amjleldam. 93. .zoon), .Boekhandelaar g& .Dmkka te tAmfïeldam*. J3ilius ( E d u a r d ^ Monnik, te Antwerpen. . 94. ."BlaauWhulk (Jan Sitn&u$s$, JBinck (Jakob), Konstfchilder. 95.;Raad en Schepen der$8$ .-Enkhuipeiu ,Binga (Willem), Tekenaar .Blaer van '£ Verbond der Edelen. 96.(Jan ,de), 3wr St. Jakob Xe .Luik* 'Binkes (Jakob), Kommandeur ter Zee,. .. 96. Blankaart (Niklaas), ~0w§leraar in >de '-.Griekje:lpahc& iBinkhorst (Lodewyk), Am* ,bagtsheer van 's Grave- Gefchiedenifen }.e Mttm&* zonde >
<5
7
:
5
y
t
v
K
1
fehilder*
n
*
99.
?Konüfchi)iez, +
/' t$fl>
37*
R
E
G
I
S T E R .
Bladz, Bladz. BI ank voort, ./tó/z/fc g^/fr^s Blict (Adriaan), Secretaris in Overijsfel. . . 128. der Jlad Antwerpen. 148. JBlankwalt (Justus), KaBlitterswyk (Willem van), nunnik te Antwerpen. 128. Koninglijke Raad en KanBlansaart (Abraham en selier in het Hof van GelJan) , Medepligtigen in derland. . . 148. den beraamden moord Blcckhoven van (Gysbert van), Prins Maurits. . 129. Karthuizer Monnik. ' 148JBlafere (Jan), Lid van den Blockius (Kornelis), KaRaad der Beroerten in nunnik te Utrecht. 149. I5$7• • 130. Blockland (Kornelis van), Blafius (Abraham), MediMedicijne Doktor en uitcijne Doktor te Amjleldam. 130. muntend Muzikant. 149. BI alius (Gerard), Stads Me* Bloemaart ( Abraham ) , dicijne Doktor en BibliotheKonstfchilder. . 149* caris te Amjleldam. 131. Bloemaart (Abraham), Blasilere (J. J.), OnderwijKonstfchilder. . 152. zer in het Stigtinghuis der Blosmaart (Adriaan), KonstVrouwe van R enswoude. 131. fchilder. . . 152. Blau (Jeronimus de), BurBloemaart ( Hendrik ) , gemeester te Leeuwarden. Konstfchilder. 132. . 153. Blau (Quiryn de), Raads- Bloemaart ( Kornelis) , heer in 't Hof van Fries- Konstfchilder. . 153. land. ^ 133. Bloemen (Jan Francis van), Bleek (R.),: Konstfchilder. 135. -Konsifchilder.,
.
X54.
Bleiswyk (Dirk van), HisBloemen (Nolbcrtus van), toriefchr ijver te Delft. 138. Konstfchilder. . 154, Bleiswyk (Klaas van), KaBloemende in (Jan) , Bailnunnik van St. Pancras te juw van Kennemerland. 155, Leijden. . . 13 9Blois, zie Treslong. Bleiswyk (Jan van), Priester te Delft, c . 139.Blois (Johan van), Raadsheer in 't Hof van Flaanbleiswyk (gieter van), deren. . . 155. Raadpenfionaris van PIolBlok (Benjamin), Konst^land. . . 140. fchilder. . 155. Blendecq (Karei van), Blok (Daniel), KonstfchilAbt van een Benediktijner . . 156. klooster. . . 147. der. Blok (Jakob Reugers) , Bles (Hendrik yan de), 157. Konstfchilder. * • 147.Konstfchilder. . Blok
a. -E G
t
ï s
a
*•
sn
Biad& BTarix. 'Thefauner Qmemal tier Slok (Johanna Koerten), s/e Koertcn. Vereemgde Nederlanden, Blok (Simon) , Zee-Kapi- Bochius (Jan),, iSecr&am tein. « . 158. der .fiad Antwerpen. Bloklandt (Anthony) , Bochius (Jan Afcanlus}^ Konstfchilder. . 159. Regtsgeleerde* 1 ^ Blom (Kornelis) •, Predikant Bochorinc, si? Boxhorn» -te Leeuwarden. •* 159. Bochx (Dominikus), JBrïar -der Abtdije yan St* BeriBlommevenne (Pieter) Karthuizer Monnik. 171. nard. * , iSfL Blond (Laurens Ie), •Bockelman, sfeBoecTrelmaa. •J/g" Genealogist. 171* Boekenberg -(Pieter Koiw« lis), Hijloriefclmjvef wm Blonde! (Antony), een geleerd Man.172» Hollanden Zeeland* is2$~ Blondel (David), Hoogle- Bodaeus (Johannes) ^Genmraar in de Gejchiedenifen heer 'te Ainfleïdam. •te Amfieldam. . 173. Boddaert (Pieter), &g$&y Blondel (Frans) , Stads Mevan de utfdmmfkm %n dicijne Doktor te Aken. 170% Zeeland. * •» Ts$Q* Büdclaert'(Pieter)- Medld§~ Blorikebyle (Jeroen) , •ne Doktor >en Qtdïmad %m ScJieepstimmeman. 17.7. fiad Vlisfmgen. Hlotius (Hugo), Opziener ran de Keizerlijke BiblioBodechem theek te Wenen. 177. geleerde -te Delft, •Bloxius (Pieter),, ScïïoU- Bodecher Bennfag i(§ótez£meester te Leijden. > .. 178* ncs),, H&cgleraar $s JLdjjj* den. arg^' Biyenhurg (Adriaan van), Bodecher -'(Niklaas)» (om Waradijn van de Graavdijkheids Munten van Hol- Contra RemonflmnU '$èw§~ ' -land. 179, ver. * ;Ljr> Bodekker '(He Slyenburg (Adriaan van), i Hoofdfchout van Dord-fchilüeK recht •« i 8 x . Bodemont '(Fran's)-sCk^ïr van"tHof vmfincsiancL Blyenburg (Adriaan van) , Ridder van de orden van Boden (Jan), WM:m2iïkv$r* >St. Michiel. * i'Bz. t$t. jan in V $$sm gair 'ibosch .« * B l yenburg (Adriaan van), Boedcëtaffn (Jóte.Bseé?Burgemeester te Dordrik)^ Mwgïevmr -m dk recht. „ *> 183-. liegt'en Ze &tc* JBIyenbiirg «(Damss vm)* r
9
P
;
:
^74'
R E G I S T E R ,
Bladz. Bladz. Boeuf (Daniel de) DomiBoecop (Arnold ten), Jefuiten Triester. . 201* nikaner Monnik.- 237Boexelaar (Pieter z) MonBoeccp (Arnold of Arend ten) , Burgemeester te nik van de Gistercienfer OrKampen. . 202. den. 237. Boel (Tobias), Advokaat Boey (Timon), Secretaris te Amjleldam. . 202. van 't Plof van Plolland. *37Boele, een vermaard Am- Bogaard (Adam), HoogleJleldams Gejlagt. . 202. raar in de Geneeskunde te Leuven. . . 23^ Reels (Frans), KonstfchiU der. •. . . 204c Bogaard (Adam), Reüorvan 't Hogefchool te Leuven. 238. Boener (Jan), Rooms Priester. . . . 204. Bogaard (Adriaan), Laken. wever te Leijden. • 239* Boener (Matthias), Licentiaat in de Regten. , 204. Bogaard (Jakob) , Hoogleraar in de Medicijnen te Boerhaave (Herman mis), . 239* Hoogleraar in de Genees*Leuven. • kunde te Leijden. . 205. Bogaard (Jakob), Prefdent van het Plof in FlaandeBoest (Filip), Pastoor en ren. . . . 241* Kanunnik te Deventer. 230. Boëtius (Epo), Hoogleraar Bogaard (Jan Willemsz.), • in de Godgeleerdheid te Schepen te Amjleldam. 241* Douai. -. . 231. Bogaart (Hendrik), Konstfchilder. . . 244, Boetzeiaar (van), een omf en hoogaielijk Geflagt. Bogerman23 r. (Johannes) , Hoogleraar in de GodgeBoetzeiaar (Daniel van), Tekenaar van i Verbond leerdheid te Franeker. 245* der Edelen. '232, Bois (Engelbert des), Bisfchop te Namen. . 250*' Boetzeiaar (Floris v Bois (Godfried du), HoogTekenaar van 't Verbond en groot Voorjlandir der leraar in de Geneeskonst te . 251* Vrijheid van zijn Vader-Franeker. . land. . . . 2 23- Bois f Johannes du), Raad en Prokureur-Generaal van Boetzeiaar (Otto van) , den Hogen Raad te Mecheals voren. kn. . . * 253. 'Boetzeiaar (Rutger van), Boifot , voornaam Adelijk insgelijks. , 234» Gejlagt. . . 253. •Boifot (Karei van), Krijgs» Boetzeiaar (Wesfel van), even cds di vorigen. 256. Md en Staatsman* 255. 9
3
BL E
G
I
S T E R *
375
Bladz. Bladz. Bolongari , Snuif hper te Boifot (Karei van), Abt van Sonnebeek. • 257, Amjleldam. . . 274* Bolswaart (Pieter van), Boifot (Lodewyk van), Admiraal van Zeeland. 257. Schrijver van een Friefbhe Kronijh . . 275* Boisfchot (Karei van), wel(Jan de), Hooglebefpraakt Prediker. . Bomale 260. raar in de Godgeleerdheid Boisfens (Kornelis), konjlig te . 275^ Schrijver en Plaatsnijder. 260.Leuven. . Bomberg (Daniel), beroemd Bokelman (Hendrik), Pre276". dikant in den Ham. 261. Boekdrukker. . Sombergen (Anthony van), Bokelman (PatroculusJ , Predikant te Wijhe in O- Tekenaar van 't Verbond . 277* ver ij sfel. . . 261. der Edelen. . Bokelszoon (Jan) , Koning ' Bomble (Florentinus), Pre* te Amjleldam. 278. der Her dopers te Munjler. dikant 262. Bommel i us (Hendrik), RecBokkelman (Job. Fred.), tor te Utrecht. . 279. zie Boeckelman. Bokkema (Rienck), dappe- Bonaert (Niklaas), beroemd Jefuit. . . 279. re Fries. . . 265. Bonaerts(Olivier), geleerd Bokkenberg, zie BoekenJefuit te Tperen. . 28^. berg. Bokshoorn (Jofef), Konst- Bondt (Niklaas), Advokaat te Amjleldam. 28Q. fchilder. . . 266. Bande (Niklaas), HoogleBol (Ferdinand) , Konstraar in de Kruidkunde te fchilder. .. . 267. Amjleldam. ,. . 287. Bol (Hans), Konstfchilder. . . . 268. Bonerus (Matthys), DoUor in de Regtsgeleerdheid. 291. Bolandus (Pieter), Latijns Bonetns (Laurens), TaaU Digter. . '. 270. kundige. • . 292f •Boletus (Hugo), Prior van de Abtdij te Egmond. 271. Bonfrerius (Jakob), geleerde Jefuit. . 292, Bolins (Jakob) , Vikaris van 't Utrechtfe Bisdom. 271.Bon ga (Jan), Grietman van Rolland (Johannes), geleerWestdongeradecl. . 294. de Jefuit. . . 271. •Bonga (Willem), Tekeiviar Bolland (Sebastiaan), Re•van 'S Verbond der Edelen. 296* kolletten Monnik. . 273. Bolognino (Willem) > Hoog- Bongaert (van den), Adelijk leraar in de WijsbegeerteGejlagt in Holland. 297. te Leuven. . . 2 7 4 . Bongaert (Bernt van den), Aa 4 Te*
37<>
S
E
G
I
S
T E R .
Bladzi BladZo Bontius (Jakob), Medicijne Tekmaar van '£ Verbond der Edelen. « . 297. Doktor op Batavia. . 30*9. Bontius (Reinier), Hoog» Bongaert (Jan van den), leraar in de Med'cijnen en befchreven in de RidderWijsbegeerte te L-;:jd^n. 310» schap van Utrecht. 297. Bonvoifïn (Pieter), Jcfidt. 310» Bonicollius (Johan DrabBonvoust, Predikant in de be) zie Goethals. Walfe Gemeente te Utrecht. 3 io« Bonieres (Karei de), Gezant van Filips den IV. 298. Boom (Pieter Kornelisz.), Burgemeester te AmfielBonifacius, Bisfchop van dam. . . , 31 Tv. Utrecht. •« • 298. Booms ' (Marin us AdriBonomonte (Robbert de), 'Dcminikaner Monnik. 302. Schoenmaker te Middelburg. 314» Bonfer (Adriaan), Deken Boomkamp (Gysbert), Bur• -en Pastoor van Middelger te Alkmaar. . 315* burg, . - . 302* Boon (Daniel), KonstfchilBonfer (Willem), Hoog* leraar in de Rekten. 303. der. . . .31$' Bont (Hugo), Perifionaris Boon-van Engeiant (Korvan Middelburg. . 303. nelis) , Bailjuw van Heenvliet. . . • 3i& 3Jont (Jan), Kancelier van Brabaiid-. . . 303. Boonen (Arnold), KonstJchilder. . . 316. Bont (Willem) , Hoogleraar in het Kerkelijk Regt' uBoonen {Jasper), KonstLeuven. «. . 304. JcfïJücr. . . 320. Boort (Hendrik), Reclor der Bontebaï (Klaas Michfelz.), latij'fe fenolen 'in s IlerSecretaris • van Zevenhuitogenbosch. • . 320* zen. . . . 305» Boot (AnTelmus), Lijfartz Bontekoe (Kornelis), Medicijne Doktor. . 305. van Keizer Rudolf den II. 321-» Boot of Booth , Aanzienlijk Bontekoe (Willem Ysbrandsz.) , rampfpoedig Geflagt in Nederland, 321» Reiziger. . . 300% Boot (Arnold),, Medicijne Bontemps (Augustyn), BcDoktor. * . 3
3
Kiediktijner Monnik.
308.
Bon tins (Geraid), Hoog- Boot (Evorh-ird), Predikant 323, leraar in de Medicijnen te te Utrecht. Leijden. •. •. 308. Boot (Gerhard) , Lijfartz van'Karei'den I. Kuning Bon tins (Hugo), ervaren van Engeland. -» 34*> 2
R
E
G
I
S
T
E
R;
-377
Bladz. Bladz. Boot (Kornelis), Predikant Borrellus (Jan), Hoogleraar te Middelb trg. 324» in de Mathefis te Groningen. . . 347. Boot ( J . van der), Wiskonftenaar. . . 3 2 4 . B01 geil os (Jan), Medicijne Doktor. . . 349. Bootsma, Adelijk Gejlagt in Friesland. . . 325* Borgefms (Jan), Jefuit. 350. Borght (Hendrik van der), Bor (Pieter Kristiaanz.), 351. Hijloriefchrijver. . 325.Konstfchilder. . Borght (Pieter van der), Borch (Hendrik van der), . 352* Burgemeester te Meche-KonstjchiLier. . len. . . . 329. Boihry; (Willem), Regtsgeleerde* . . 352» Borckens (Martinus), Latijns Digter. . 330.'Bone (Niklaas van), Rooms Pastoor. , 353* Bordet, Krijgsman. . 330. Bording (Jakob) , Hoogle- Boivebach (Adolf van), raar in de Medicijnen te Podmee ter in s Hage 353, Rojiok. . . 330. Borremars (Anthony), ReBoreel, oud, adelijk en aan- monjtrants Predika,it. 353. zienlijk Gejlagt. . 333.Borremans (Jan), Knnun*> nik van St. Gudula teBrisBoreel (Abraham), Raad en fel . . • 354* Muntemeester Generaal der Vereenigde Nederlanden.Borfalus 334. (Wolfcrt), een ge. 355» Boreel (Adam), Godgeleer- leerd Man. de en Taalkundige. 335.Borsfele, oud en aanzienlijk Öefiagt* . . 355* Boreel (Jan), RaadpeipoBorsfelé (Adriaan van) , naris van Zeeland. 336» voornaam Staatsman. 357» Boreel (Jan) , Heer van Borsfe'e (Annavan), VrouWesthoven , Burgemeester we van Vere . 358. te Middelburg. . 338. Borsfelé (Frank van) , StadBoreel (Jakob), Raad en houder van Holland en ZeeRekenmeester van 's Lands • 362* en Graavlijkheids Reken- land. kamer in Zeeland. . 340. ADDENDA. Boreel (Pieter Refen). 341. Alewyn (Abraham), RegtsBoreel (Willem) , Baron . . 368* van Vreendijke, eerst Pen-geleerde. fionarh en vervolgens Benedict! (Georgius) van Hoofdofficier der flad Am-Werteloos, Latijns D,g jleldam. * . 341. ten * * •368?-
B E R I G T VOOR DSN BINDER* Dc P L A A T E N te plaatzen in het III. ï. Pourtrait van H . B O E R H A A V E .
.
*
DEEL-
Bladz. 206.
II. Plaat van E l f Amfteldamfche Burgers &c. —
244.
III. F R A N K VAN BORSSELE leest zijn doodvonnis. . — — 3154. 4
#
