Bijzondere Vondsten 2013

Bijzondere Vondsten 2013

Bijzondere vondsten 2013 Leni Duistermaat i.s.m Wout Holverda (Naturalis) Ruud Beringen & Laurens Sparrius (FLORON)

Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 2

Agrostis scabra Ruw struisgras • Drachten, langs een poel bij A7 (H.J. Jager) N.Amerika; in NL tot dusver alleen uit N.Brabant bekend In pollen groeiend

foto: R. Barendse Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 3

Tekeningen: gobotany.newenglandwild.org

Amaranthus blitum Kleine majer • Groningen (E. Dijkhuis)

Foto: P. Meininger


14.12.2013

pagina 4

Amaranthus deflexus Liggende majer • Amsterdam (T. Denters) • Waalkrib Klompenwaard (F. Reijerse & G. Dirkse)

Foto: P. Meininger Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 5

Apium repens Kruipend moerasscherm • Groespeel bij Mill, op tientallen plekken (F. Reijerse & J. Schaminée-Sluis) Was hier in 2000 waargenomen en weer verdwenen; na herinrichting prominent aanwezig


14.12.2013

pagina 6

Asplenium ceterach Schubvaren • Gorinchem (B. van Vliet) Eerste vondst Alblasserwaard!

Foto: B. van Vliet Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 7

Asplenium trichomanes Steenbreekvaren • Waskemeer, Friesland (H. Jager) in het voorhuis van een onbewoond huis waar de vloer uit verwijderd is; samen met Asplenium scolopendrium - Tongvaren

Foto: P. Bremer Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 8

Atriplex micrantha Grijze melde • A1 Borne (O. Zijlstra), Hengelo (P. Stolwijk), Deventer (P. Stolwijk)

• A12 Zevenaar (J. van Steenis) • A15 Buren (J. van Steenis) Oorspronkelijk uit Z.O.Europa en Klein Azië

foto: B. te Linde

Kleine vruchten met zwarte zaden en grote met geelbruine zaden Oprukkend naar N en W vanuit België en Duitsland, sinds 2011 in NL herkend (Overijssel en Limburg)

Foto: R. Barendse


14.12.2013

pagina 9

Blackstonia perfoliata ssp. perfoliata Zomerbitterling • De Vilt Beugen, oude Maasarm, geplagd weiland tbv natuurontwikkeling (F. Reijerse) Eerste vondst Oost Nederland! Met andere leuke waarnemingen zoals Euphrasia stricta – Stijve ogentroost, Linum catharticum – Geelhartje en Parnassia palustris – Parnassia

Mogelijk met gereedschap uit het kustgebied aangevoerd?


Foto’s: www.kuleuven-kulak.be

14.12.2013

pagina 10

Campanula trachelium Ruig klokje • Vloeiweide bij Rijsbergen (n.Br.), verwilderd (P. van der Wiel)


14.12.2013

pagina 11

Cardamine hamiltonii (‘Asian flexuosa’) ‘Aziatische bosveldkers’ • Nijmegen, Groesbeek, Lierop (G. Dirkse) • Eindhoven (R. Barendse) Beschreven uit Z.O. Azië, ook gemeld uit N.Amerika, Tenerife, België, Spanje Verschil tov Cardamine flexuosa – Bosveldkers: vrijwel kale stengel, deelblaadjes 3-lobbig en kaal aan bovenzijde, kleine kroonbladen

onderzoek en foto’s: G. Dirkse Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 12

Carex lepidocarpa Schubzegge • Gameren, Lieskampen (T. Muusse) Op basis van de korte urntjes, maar verschil met ‘magere’ vormen van C. flava - Gele zegge blijft moeizaam.

C. flava – Gele zegge Foto: http://www.uni-graz.at

Bijzondere vondsten 2013 C. lepidocarpa - Schubzegge Foto: http://swbiodiversity.org

14.12.2013

pagina 13

Carex pseudobrizoides (= reichenbachii) Valse zandzegge • Schiermonnikoog (W. Poelstra in 2005; K. Nilsen in 2012) Mogelijk anthropogeen (grondtransport vanuit het rivierengebied; of legeradventief): Koopman & Poelstra, Twirre 23, 2 (2013) 28-29. Smalle urntjes en ook onderste aren met mannelijke bloemen

Foto: seeds.eldoc.ub.rug.nl Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 14Foto:

O. Zijlstra

Carex scoparia

• Son, waterberging (J. Bruinsma; det. L. Duistermaat, J. Koopman) N. Amerika; als C. crawfordii – IJle hazenzegge Verschil met C. ovalis – Hazenzegge Kafje korter en smaller dan het urntje C. crawfordii – IJle hazenzegge Urntje 0.9-1.3 mm breed C. scoparia Urntje 1.2-2 mm breed


Tekeningen FNA: http://www.efloras.org

14.12.2013

pagina 15

Carex vulpinoidea Ribbelzegge • Gees, natuurontwikkelingsterrein ‘Rotten’ , Drenthe (W. Troelstra) Niet-bloeiend, maar de geribbelde voorzijde van de bladschede van deze in pollen groeiende zegge soort is onmiskenbaar. Oorspronkelijk uit N. Amerika


Foto: W. Troelstra

14.12.2013

pagina 16

Ceratochloa (Bromus) sitchensis NL naam • Colmont, voet van de Vrakelberg (L. Duistermaat) Dubbelganger van Bromus (sect. Ceratochloa) carinata, eveneens uit N. Amerika maar met langere bloeiwijzetakken, langere aartjes en bredere bladen


F. Verloove, http://alienplantsbelgium.be

14.12.2013

pagina 17

Corrigiola littoralis Riempjes • Roosendaal (N.Br.), omgeving station (via P. van der Wiel, M. van Soest)

foto: M. van Soest Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 18

Crassula tillaea Mosbloempje • Grevelingendam (W. Lammers) Lijkt zich behoorlijk uit te breiden in het kustgebied. Dit is de eerste melding in het oostelijk deel van Zeeland

Foto: R. van der Ham Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 19

Dianthus giganteus NL naam • Nijmegen, diverse plekken (G. Dirkse) Z.O. Europa; vermoedelijk via inzaai (‘bermmengsels’)

verward met D. carthusianorum – Karthuizer anjer (minder bloemen, schutbladen minder toegespitst)

D. carthusianorum tekening S. Bellanger

D. giganteus tekening S. Bellanger Bijzondere vondsten 2013

F. Verloove, http://alienplantsbelgium.be en literatuurreferenties aldaar

14.12.2013

pagina 20 van Mill Foto: G.J.

Diplotaxis muralis Kleine zandkool • Groningen, parkeerplaats achter station (FLORON stadsplantenexcursie; det. E. Dijkhuis)

Foto: flora.nhm-wien.ac.at

foto:www.kuleuven-kulak.be

Voornamelijk W.Nederland, zeer zeldzaam in Groningen


14.12.2013

pagina 21 steeltje Geen

tussen kelk en vrucht!

Dipsacus strigosus

• Nuenen-Geldrop, greppel langs de weg (J. Bruinsma, 1993!)

• Biesbosch, Brunssummerheide, Grave,… (diverse waarnemers) Oekraïne tot Turkmenistan; ingeburgerd in o.a. Duitsland, Zweden, UK; incidenteel in België Dubbelganger van Kleine kaardebol (D. pilosus): paarse helmhokjes, kleinere hoofdjes tot 2.5 cm diam, schutbladen nauwelijks langer dan bloemen)


F. Verloove, http://alienplantsbelgium.be; E. Slootweg, waarneming.nl

14.12.2013

pagina 22

Drosera filiformis

• landgoed bij Nijkerk (A. van den Bremer; hier ook Schoenoplectus mucronatus – Ribbelbies: z.z., en Eleogiton fluitans – Vlottende bies: nieuw uurhok) N. Amerika; wordt gekweekt en is winterhard Niet eerder in NL gemeld

Bewust geïntroduceerd?


14.12.2013

pagina 23

Echinochloa muricata Stekelige hanenpoot Top van fertiele lemma

• Amsterdam (T. Denters) • Groningen prov. (A. Vos) Zeldzaam in West en Noord Nederland. E. muricata: stevig en kaal;

E. crus-galli: kruidachtig en behaard

Opvallend scheef aflopende bladvoet waardoor de basis van de bladschijf rechtop staat.


Foto: H. Talsma

14.12.2013

pagina 24

Elatine hydropiper Klein glaskroos • Vreugderijkerwaard bij Zwolle (E. Weeda op aanwijzen van M. van Tweel)


14.12.2013

pagina 25

Eleocharis ovata Eivormige waterbies • Drachten, Azeven, laagte langs poel (H. Jager, 2011) eenjarig nootje 2-zijdig en scherp gekield 1e vondst boven de grote rivieren!

Foto’s: E. Slootweg Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 26

Equisetum x moorei Schaafstro x Vertakte paardenstaart • IJmuiden, duinen, industrieterrein en parkeerplaats (P. Heijne / KNNV Amsterdam) Veel verward met E. hyemale – Schaafstro, maar knobbels op de ribben niet in twee duidelijke rijen maar met elkaar verbonden tot dwarsbanden en sporen abortief (Winter & Lubienski, Gorteria 36: 1) E. x moorei

E. hyemale

14.12.2013 foto’s: W. de Winter


pagina 27

Eragrostis tef Tef • Amsterdam, o.a. Hoofddorppleibuurt, Stenen Hoofd (T. Denters, P. Wetzels) Te verwachten toename in vondsten vanwege toegenomen teelt (graan) en onderdeel van vogelvoer.

foto: http://www.africamuseum.be

Voor een Eragrostis grote vruchten (1-1.3 mm lang) Bijzondere vondsten 2013

foto: T. Denters

14.12.2013

pagina 28

Huperzia selago Dennenwolfsklauw • Ommen, Junner-Koeland, jeneverbesstruweel (ontdekt door R. Haveman; E. Weeda verzamelde een losliggend stukje) Recent toenemend?


foto: B. te Linde

14.12.2013

pagina 29

Impatiens cristata

• Gorinchem (F. Walraven) • Amsterdam (T. Denters, sinds 2010) • Keukenhofbos (W. Tamis, sinds 2006) Oorspr. Himalaya Gele bloemen en ruw behaarde stengel

14.12.2013

foto’s: L. Duistermaat

pagina 30

Inula racemosa

• vanaf 2011 gemeld, nu ca 20 plekken in alle provincies behalve OV en NH Oorspr. Himalaya; tuinplant Verschilt van I. helenium – Griekse alant in de trosvormige bloeiwijze (maar tussenvormen!) Foto’s: G.J. van Mill


14.12.2013

pagina 31

Iva xanthifolia Iva • Heerle, N.Brabant , braakliggend terrein in dorp (R. de Zwart)

• Twente (via P. Stolwijk) 2e vondst


foto: P. Meininger

foto: J. Walhout

14.12.2013

pagina 32

Lagarosiphon major Verspreidbladige waterpest • Gerard de Moorpolder (Z: Zeeuws Vlaanderen), in een gegraven poel (W. Troelstra) Eerste vondst van deze exoot in Zeeland. Oorspronkelijk uit Zuid Afrika.


Foto: E. Boer

14.12.2013

pagina 33

Lamiastrum galeobdolon subsp. montanum

• Goor, Wegdam, rabattenbos (E. Weeda / R.J. Bijlsma) Ondersoort voor Nederland in HF 20-22 opgenomen: terug in HF24 Onderscheid met ssp. galeobdolon - Gele dovenetel: stengel rondom behaard (ipv alleen op de hoeken) en meestal rijkere kransen van 10 of meer bloemen.

Foto’s: https://www.kuleuven-kulak.be Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 34

Limonium binervosum (subsp. binervosum)

• Ameland, op door konijnen opengehouden kwelder (G. Dirkse) Eerste vondst voor Nederland. Westkust van Europa (N. Spanje – Britse eilanden). Rechtopstaande stengel. Kleine bladen (5-8 mm breed), middennerf zonder duidelijke zijnerven.

Apomictische soortengroep, microsoorten lastig te onderscheiden.

Foto: http://platier.free.fr Bijzondere vondsten 2013

Foto J. Krol

14.12.2013

pagina 35

Lithospermum officinale Glad parelzaad • Hof Espelo (Twente), in berm in goed ontwikkelde zoomvegetatie (P. Bremer) Zeldzame verschijning buiten de kalkrijke duinen.


14.12.2013

pagina 36

Medicago arabica Gevlekte rupsklaver • Hengelo, boomkwekerij (via P. Stolwijk: G. Havekamp?) Nieuw voor Twente!

Foto: A. van Heerden Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 37

Mespilus germanica Mispel • Voorne, rand van essenbosje bij Meertje de Waal (A. Aptroot) Géén aanplant. Nieuw voor Zuid Holland, sluit aan bij “natuurlijke” areaal in Zeeland Foto: http://nl.wikipedia.org

Foto: P. Bremer


14.12.2013

pagina 38

Muhlenbergia mexicana

• Amsterdam (T. Denters) Oorspronkelijk uit N.Amerika (niet uit Mexico!) Struisgrasachtig, grijs-blauw gekleurd en met zeer stevige ondergrondse uitlopers. Aartjes eenbloemig; kelkkafjes min of meer genaald, ongelijk en beiden meestal (?) korter dan de lemma (kroonkafje).

phytoimages.siu.edu

Adventieve vondsten in NL bekend (Flora Neerl.)

14.12.2013

pagina 39

alienplantsbelgium.be

Oenanthe pimpinelloides Beverneltorkruid • Dordrecht (T. Muusse) 4e vondst voor NL, 1 in Kempens en nu de 3e in Fluviatiel district Wortelknollen eivormig. Kelkbladen vergroot.

Foto: J. Schaminée-Sluis

Foto’s: M. Soes


14.12.2013

pagina 40

Oryzopsis miliacea

• Amsterdam, diverse plekken (T. Denters) • Alkmaar (T. Denters) Oorspronkelijk Zuid Europa, ook als siergras in cultuur Potentiële uitbreider, ook in België aanwezig Genaalde lemma met rijpe vrucht afgevallen

Illustraties: http://luirig.altervista.org


14.12.2013

pagina 41

Panicum capillare groep soortengroep van Draadgierst G. Dirkse & W. Holverda (P. riparium; in 11e ed.!)

•minst zeldzame t.o.v. beide andere soorten: aartjes 0.6-0.8 mm breed, > 3x zo lang als breed

P. hillmanii •zeer zeldzaam en recent alleen buiten bebouwde kom t.o.v. P. capillare: palea van de eerste bloem 1.4-1.6 mm lang, pluimtakken vaak samenneigend


tekeningen: http://alienplantsbelgium.be

14.12.2013

pagina 42

foto: http://blumeninschwaben.de

P. barbipulvinatum

Panicum virgatum

• Amsterdam (T. Denters) Oorspronkelijk N.Amerika

1e kelkkafje >0.5x zo lang als aartje Foto: http://www.cod.edu


14.12.2013

pagina 43

http://alienplantsbelgium.be

Veel als siergras in cultuur en ontsnappend

Petasites pyrenaicus Winterheliotroop • o.a. Domburg, Koudekerke (G. Menting) Met dank aan E. Slootweg die de soort goed kent vanuit Engeland. Oorspronkelijk uit Z.W.Europa en N.Afrika, ingeburgerd in o.a. UK, Frankrijk, België Bloeit in de winter (vanille-geur), blad aanwezig tijdens de bloei!

foto: crdp.ac-besancon.fr Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 44

Polygonum oxyspermum ssp. raii Zandvarkensgras • Wissenkerke, Westnol (G. Menting) • Kamperland, Sophiahaven (P. Meininger) • Maasvlakte, Slufterstrand (R. Andeweg) zie ook FLORONnieuws 19: 26


Foto’s: P. Meininger

14.12.2013

pagina 45

Potentilla sterilis Aardbeiganzerik • Sint Anna ter Muiden (Zeeuws Vlaanderen), meerder planten in een rommelhoekje (E. Dijkhuis) Eerste vondst West Nederland


Foto: P. Meininger

14.12.2013

pagina 46

Potentilla supina Liggende ganzerik • Oosterleek (NH), op recente met klei verbrede Markermeerdijk/Zuiderdijk (N. Buiten) Eerste vondst West Nederland!

• Hengelo, ruigte en braakliggend terrein (G. Haverkamp) 4e vondst Twente


14.12.2013

pagina 47

Pratia (Lobelia) pedunculata

• Winsum (GR), in gazon op begraafplaats (I. Robertus & H. Bouwman) Oorspronkelijk uit Z.O. Australië, als sierplant in cultuur Inmiddels de 5e vondst voor Nederland (vnl in Noord-NL), steeds in gazon gevonden Vrucht een bes (i.t.t. Lobelia s.str.), maar in NL nog niet gezien. Sterk hierop gelijkend maar nog niet in NL gevonden is Pratia angulata uit Z.O. Azië; deze heeft kale bladen.


14.12.2013

pagina 48

Foto’s: L. Duistermaat

Ranunculus sardous Behaarde boterbloem • Meppen (DR), paardenweitjes (K. Ballintijn) • Leiden, ingezaaide nieuwe berm (L. Duistermaat)

Foto: G. Menting Bijzondere vondsten 2013

14.12.2013

pagina 49

Ruppia maritima Snavelruppia • Markiezaatsmeer (N.Br.) (via P. van der Wiel, M. van Soest)


14.12.2013

pagina 50

Setaria verticillata var. ambigua (S. verticilliformis) ‘Ruwe kransnaaldaar’

• Gorssel, braakliggend bouwland op enk (E. Dijkhuis) S. verticilliformis – Ruwe kransnaaldaar: stekels naar boven gericht

S. verticillata – Kransnaaldaar: stekels naar beneden gericht

foto’s: http://www.badvoeslau.eu


tekening: http://alienplantsbelgium.be

14.12.2013

pagina 51

Silene noctiflora Nachtkoekoeksbloem • Overloon, ruderale plek (T. Verrijdt) Nieuwe plek! Adventief? HF23: “Thans misschien verdwenen”


Foto: M. Bolten

14.12.2013

pagina 52

Sparganium natans Kleinste egelskop • Lendevallei (FR), in smal, aantal jaren geleden uitgegraven petgat (H.J. Jager, 2011) Sterk achteruitgegaan Onvertakte bloeiwijze, 1-2 mannelijke hoofdjes en vlakke bladen


14.12.2013

pagina 53

Spiranthes aestivalis Zomerschroeforchis • Na meer dan 50 jaar afwezigheid weer terug in Nederland (B. & R. van Rijsewijk; K. Kreutz) Onbevestigde vondsten uit 1970-1980 niet meegerekend Aanvankelijk als S. cernua var. odorata gedetermineerd (ontsnappende tuinplant) Karakteristieke gootvormige bladen, bloemen geelachtig wit en spiraalvormig om de stengel gewonden

14.12.2013

pagina 54

Foto’s: W. Heijkamp

Typha laxmannii

• Wageningen, in een sloot (M. Soes) Oorspronkelijk Z.Europa, in cultuur als vijverplant Bladschijf op doorsnede 6 grote en 2-3 kleine zijdelingse luchtkamers (T. angustifolia – Kleine Lisdodde heeft 9 grote luchtkamers) Vrouwelijke bloeiwijze veel korter dan de mannelijke (in T. angustifolia gelijk of langer), met steriel tussenstuk T. minima heeft vaak een schutblad, maximaal 3 mm breed blad en vrouwelijke bloemen met haren die aan de top gezwollen zijn T. laxmannii

14.12.2013

pagina 55

T. minima

Vallisneria spiralis Vallisneria • Blauwe kamer, oeverzone naast krib (via E. de Boer) Eerste melding uit de Rijn!

14.12.2013

pagina 56

Foto: J. van Valkenburg

Vicia bithynica Bithynische wikke • Oostburg (Zeeuws Vlaanderen), in een sloottalud (A. de Zwart) Zie FLORONnieuws 19: 4-5. Oorspronkelijk Z. en W.Azië, Z. en W.Europa (N.Frankrijk en Z.Engeland) Zeldzaam adventief Bladen met 1-3 paar deelblaadjes en een eindrank. Bloemen relatief groot, in armbloemige bloeiwijze. Vrucht geheel behaard.


14.12.2013

Foto’s: P. Meininger

pagina 57

Naturalis – Herbarium verhuist naar: Nieuwenhuizenweg 19, Leiden


14.12.2013

pagina 58

Nieuwenhuizenweg Bibliotheek


14.12.2013

pagina 59

Nieuwenhuizenweg Herbarium opstelling


14.12.2013

pagina 60

Nieuwe adressen Naturalis – Herbarium Nieuwenhuizenweg 19, Leiden collectiebezoek alleen op afspraak!

voor het toezenden van materiaal: t.a.v. W.J. Holverda Postbus 9517 2300 RA Leiden E-mail [email protected] [email protected]


14.12.2013

pagina 61

Thank you for your attention

Bijzondere Vondsten 2013

Recommend Documents