Bijlage 3: projectbeschrijvingen Vooraf Deze bijlage geeft de gedetailleerde projectbeschrijvingen van de te subsidiëren projecten. De beschrijvingen gaan in op achtergrond, doel en voortgang van het project. Hierbij wordt de volgende volgorde gehanteerd: - Point One - MEDEA+ - ITEA - Strategische Samenwerkingsprojecten Innovatieprogramma Point One Hieronder volgen beschrijvingen van de individuele projecten in het Innovatieprogramma Point One.
MEMSland Introductie : MEMS staat voor micro-electro-mechanische systemen. Het zijn systemen waar elektrische componenten (bijvoorbeeld chips) geïntegreerd zijn met bewegende delen. Een voorbeelden van bestaande MEMS airbagsensoren die standaard in de meeste auto’s ingebouwd zijn. Een ander voorbeeld is "digital light processor" die gemaakt is door Texas Instruments in hun projectietelevisies. De markt voor MEMS is sterk groeiende en is reeds 10 miljard Euro groot. De markt groeit zo sterk omdat er steeds meer toepassingsgebieden bijkomen. Nieuwe toepassingsgebieden voor de komende 5 jaar zijn MEMS voor chemische en biologische analyses en MEMS voor de mobiele telefoons. De grote uitdaging waar de MEMS-wereld voor staat, is om de onderdelen en modules van MEMS zoveel mogelijk te standaardiseren. Standaardisatie reduceert de kosten sterk, en maakt het mogelijk nog veel meer markten te bedienen. Nederland heeft een aantal zeer sterke spelers die actief zijn op dit gebied. Grote bedrijven als Philips, MKB bedrijven zoals C2V, en de kennisinstellingen: de 3 TU's en TNO. Tezamen dekken deze spelers het grootste deel van de competenties af die nodig zijn voor de ontwikkeling van nieuwe MEMS. Doel: het doel van het project is om alle competenties en technologieën te ontwikkelen die nodig zijn voor kosteneffectieve verpakte MEMS devices. Een technologieplatform zal gebouwd worden. Met behulp van dit technologieplatform kunnen vele MEMS-types ontwikkeld worden en op de markt gezet worden door de partners in het consortium. Voortgang: het consortium is samengesteld en vastgelegd. Er zijn een aantal zeer productieve meetings geweest. De deelnemers zijn erg enthousiast over de synergie tussen echt R&D in de diverse bedrijven en men is onder de indruk van andermans kunnen. Er zijn afspraken gemaakt hoe de samenhang met het Reserach programma van de TU's versterkt kan worden. Het consortium heeft er het volste vertrouwen in dat we de economische sterkte van Nederland op dit gebied sterk kunnen uitbreiden. OML Introductie: het OML project binnen Point One adresseert een belangrijk issue bij het voortzetten van Moore's law voor een breed aantal electronica-toepassingen. De meest geavanceerde processen, zoals 65nm en straks 45nm en 32nm processen (bijvoorbeeld ontwikkeld in Crolles-2 binnen MEDEA+,
1
waaraan ook Philips Semiconductors deelneemt), bieden grote performance en prijsvoordelen maar vereisen steeds grote initiële kosten voor het ontwerpen en het maken van de chip. OML verlaagt de kosten voor het maken van een chip-ontwerp omdat het de kosten voor het masker, wel 1-3 Meuro per masker-set afhankelijk van de resolutie, wegneemt. Ook verkort OML de tijd om een chip te maken, omdat OML de wachttijd voor het maken van maskers wegneemt. Hierdoor kunnen de nieuwste halfgeleider-processen ook gebruikt worden voor "custom" chips die aanvankelijk in kleinere aantallen lopen, maar de potentie hebben om de massa-toepassingen van morgen te worden. Zo stimuleert OML de introductie van de electronica-toepassingen van morgen. Doel: de enabling optische MEMS technologie sluit nauw aan bij project MEMSLand en bij nanoelectronica initiatieven zoals MiPlaza, en kent ook uitstraling naar toepassingen in de beeld-projectie (net als de TI DLP chips die in beamers gebruikt worden) en naar de drukkers- en kopieer-wereld. De krachtige datapaden en rekeneenheden die nodig zijn voor OML hebben een uitstraling naar telecom en movie-on-demand toepassingen en ook naar massive parallel computing, bijvoorbeeld voor 3D beeldbewerking, and parallel data serving.
2
MEDEA+ Hieronder volgen beschrijvingen van de individuele MEDEA+ projecten met Nederlandse deelname.
BLUEBERRIES Doel: industrieel onderzoek en ontwikkeling, met als Nederlandse deelnemer Philips van geavanceerde processen, ontwerp en validatie methoden en gereedschappen voor ingebouwde (‘embedded’) geheugens zoals SRAM, DRAM en magnetisch MRAM geheugen. Philips richt zich op SRAM geheugens met laag energie verbruik voor de procesgeneraties 90nm en 65nm. Verder zullen er geheugen generator gereedschappen worden ontworpen, die het mogelijk maken de geheugens maximaal te exploiteren. Uitstraling: moderne IC’s bevatten steeds meer ingebouwd geheugen: het kan wel tot 80% van de chip oplopen, verdeeld over een groot aantal kleinere eenheden. In een derde generatie GSM chip zitten bijvoorbeeld zo’n 100 afzonderlijke eenheden. Het is van groot belang dit geheugen compact te realiseren en het ontwerpproces te automatiseren. Voortgang: in het derde jaar van dit project is o.a. gewerkt aan de implementatie van een basic compiler, de silicium validatie van zogenaamde ‘demonstrator instances’ en de silicium validatie van de full compuler. PLANETS Doel: PLANETS richt zich op de introductie van Ipv6 (Internet Protocol versie 6) en werkt samen met andere projecten in het Europese Kaderprogramma en EUREKA. Uitstraling: de doelstelling van het PLANETS project is bij te dragen aan het doel van eEurope2005 t.a.v. het ter beschikking stellen van breedband aan alle Europese burgers. Een dergelijk ambitieus doel kan niet door 1 partij worden gerealiseerd. Voortgang: de periode wordt gekenmerkt door een goede samenwerking tussen de partners. Helaas zijn de bijdragen uit Frankrijk aan het project teruggetrokken waardoor de Franse inbreng op de distributie van broadcast content verloren is gegaan. De workpackages zijn bijgesteld vanwege deze wijziging; in de nieuwe structuur is sprake van een nauwere samenwerking tussen Philips en de Spaanse ondernemingen DS2 en UC3M. FDQ Doel: het doel van het project is de realisatie van een innovatieve kwalificatiemethode voor de betrouwbaarheid en analyse van elektronische componenten, op basis van failure mechanismen. Uitstraling: het project, zoals de semiconductor industrie, wil de basis leggen voor toekomstige eisen zoals die gesteld zullen worden door de automotive industrie. Met de resultaten van het project moet het mogelijk worden om in een vroeg staduim van technologieontwikkeling, mogelijke failures op te sporen effectieve maatregelen te identificeren en betrouwbaarheidsproblemen te voorkomen. Voortgang: alle geplande systemen zijn geïnstalleerd; en het werk hierop is in alle gevallen gestart. Daarin zijn vooralsnog geen grote tekortkomingen ontdekt. Vanwege een gebrek aan subsidie, zijn de Duitse partners uit het project getreden, waarna het project is bijgesteld en verkleind. Atmel (FR) nam de projectleiding van het Duitse Infineon over en Philips heeft bepaalde managementtaken overgenomen van Bosch.
3
SIDRA Doel: het project stelt zich tot doel om een reductie te bereiken in de ontwerp cycle time, een verhoging van de productiviteit en een verbetering van productbetrouwbaarheid. Daartoe ontwikkelt en verifieert het simulatiegestuurde ontwerpmethodologieën. Uitstraling: het project ondersteunt de Europese inzet om te komen tot robuuste mixed signal IC’s, in het bijzonder in automotive toepassingen en hand-held electronic equipment zoals chip cards. Voortgang: nadat in de vorige periode de praktische samenwerking goed van de grond kwam is in de voorbije periode de samenwerking uitgebreid met name tussen Philips en Infineon. De voortgang is goed geweest; en een gezamenlijke publicatie is voorgelegd aan het 2006 Internationale EOS/ESD symposium. BLAZE Doel: gebaseerd op de BLUE RAY opslag standaard , heeft dit project tot doel om hierbij benodigde low cost flexibele ICs te ontwikkelen. Daarmee krijgt Europa een kans om in de zgn. ‘High Definition’ wereldmarkt een plaats te veroveren. Uitstraling: High Definition Consumer electronics zullen in de Europese markt in de komende jaren worden geintroduceerd. Europa ligt vwb de ontwikkeling van de HD markt achter t.o.v. haar concurrenten. Een belangrijk aspect van HD is de verkrijgbaarheid van HD opslag, waartoe momenteel de zgn. BLU RAY opslag standaard in ontwikkeling is. Voortgang: in deze vroege fasen van dit project was de verdere voortgang bijzonder afhankelijk van het tijdig gereedkomen van de architectuurspecificatie . Door het instellingen van extra afstemmeetings hebben de partners laten zien zeer gecommitteerd te zijn aan het behalen van deze deliverable, die ook daadwerkelijk geleverd is. ONOM@TOPIC Doel: het project heeft tot doel de ontwikkeling van een compleet HW en embedded SW platform, en specifiek een nieuwe generatie te bouwen van ‘enhanced USIM’ (genoemd naar E-USIM, een smartcard SSPO) en mobiele chipset; t.b.v. de convergentie van mobiele internet- en multimedia technologieën. Uitstraling: het project draagt ertoe bij om het leiderschap van Europa in smart-cards te behouden. Met name China is in dit segment sterk in opkomst. Voortgang: het project heeft een trage start gekend. De overheidsbijdragen voor meerdere landen haperen nog. Niettemin verwachten de partners de vertraging in te kunnen lopen gedurende de periode 2006-2007. Van belang is dat het hier een sterk consortium betreft, dat de hele waardeketen van smartcards en relevante chipsets afdekt. Ondanks de opstartproblemen, is er alles aan gedaan dit zoveel mogelijk vlot te trekken. PARACHUTE Doel: het project vormt, samen met “ROBIN”, een kader binnen MEDEA+ waarbinnen het analytisch onderzoek wordt uitgevoerd naar parasitaire effecten op elektronische circuits. Elk van de 2 projecten dekt een verschillend veld van fysieke effecten en toepassingen af, en beide volgen verschillende aanpakken. De doelstelling van PARACHUTE is om signaalintegriteit & maakbaarheid van IC’s te garanderen.
4
Uitstraling: nanometer circuits, micro-elektronica, micro-systeemtechnologie en power elektronicasystemen zijn deel van ons alledaagse leven. Deze systemen lijden onder natuurlijke en kunstmatige verstoringen, of worden zelf de bron van storing. Dit project levert een belangrijke bijdrage aan het tegengaan van de negatieve effecten hiervan. Voortgang: ook het parachute project kent opstartproblemen op het gebied van de consortiumsamenstelling, waardoor de Franse en Nederlandse bijdragen mogelijk een verlenging van het project gaan benodigen. Hierdoor staat de gewenste synergie met het ROBIN project onder druk. Een open samenwerking met de universiteiten van Turino en Paderborn is gestart op activiteiten rondom pin en oppervlaktescanningmethoden. ROBIN Zie PARACHUTE. De doelstelling van “ROBIN” is de effecten van elektromagnetische storing en natuurlijke straling op elektronische systemen te minimaliseren. Voortgang: de voortgang op alle werkpakketten is positief. Vanwege een verschuiving in de behoeften van de business zal het werk aan geautomatiseerde ontwerpcentrering en yield optimalisatie worden aangepast over de periode 2006-2008. Het project heeft een zeer succesvolle workshop georganiseerd in het Lorentz centrum te Leiden. NANOTEST Doel: het doel van NanoTEST is om doorbraken te realiseren in testen binnen de fabricage, op het gebied van kosten alsook kwaliteit en time-to-market. Uitstraling: dit project ondersteunt de Europese inzet om een leidende positie in de micro-elektronica te handhaven en specifiek een commercieel succes te maken van de toekomstige techologieën hierbinnen op nanoschaal (65nm en 45nm!). Het ontwerpen in deze technologie -omgevingen vereist niet alleen zogenaamde logic opties maar ook process opties zoals geheugens met analoge RF. Dit project is daarbij van essentieel belang voor het ontwerp en de fabricage van complexe producten in een korte tijd en met een marktconform kostenplaatje. Voortgang: de samenwerking in het project is goed; en het consortium is sterk te noemen. Philips houdt zich in Nederland met name bezig op standaardisatie-activiteiten; een aantal standaarden zijn inmiddels aangenomen door de IEEE. De disseminatie vanuit het project loopt voorspoedig. Ook zijn er vanuit het project meerdere uitvindingen ingediend voor patenten. ST Microelectronics en Credence France zijn begin 2006 toegetreden tot het consortium. NEVA Doelstelling: het doel van dit project is om ontwerp- en applicatie engineers de mogelijkheden te geven om te gaan met opkomende nieuwe toepassingen die voortkomen uit de convergentie van multimedia en communicatie. Uitstraling: de dichtheid van transistors op chips neemt snel toe. Met de huidige technologieën (90 nm technologie) zijn reeds ca. 1,5 miljoen transistoren per mm2 mogelijk. In de komende jaren zal de chiptechnologie op 65 nm haar ingang vinden. De chips die hiermee ontworpen kunnen worden kunnen qua omvang en complexiteit alleen ontworpen worden met de ontwerptechnologie die uit dit project moet volgen. Voortgang: de voortgang is op hoofdlijnen positief te noemen. Belangrijke resultaten zijn bereikt; de projectrapportage meetings hebben ertoe geleid dat er meer resultaten van het project zijn gedeeld met andere projecten in Philips. Er zijn geen wijzigingen t.o.v. plan voorzien.
5
LOMOSA Doel: het doel van het project is het genereren van expertise op het gebied van lage vermogens ten behoeve van mobiele en multimedia toepassingen. Het project poogt de ontwikkeling van een Europese lage vermogens ‘System-on-Chip’ platform te initiëren. Uitstraling: met de vergroting van de complexiteit en het rekenvermogen van chips, neemt tevens de vermogensbehoefte van een chip toe. Als de industrie daar niet tijdig maatregelen toe neemt zou een chip in komende 10 jaar de temperatuur van een hete pan bereiken tot de hitte van de zon. Dat is natuurlijk geen reële optie. Als Europa commercieel succes wil bereiken in toekomstige toepassingen, zoals mobiele communicatie, is het naar beneden brengen van vermogensgebruik hard nodig. Voortgang: de activiteiten van de Nederlandse partners lopen volgens plan, dus geen wijzigingen voorzien t.a.v. Nederlandse bijdragen. Op het niveau van het gehele project is de voortgang positief. De contacten binnen het consortium verlopen positief. HYMNE Doel: het project stelt zich tot doel om aan te tonen dat het binnen de laatste generatie chiptechnologie (65 nanometer en kleiner) mogelijk is om ontwikkelingscycli te verkorten en de opbrengst van productie binnen een korte periode te verhogen. Uitstraling: technologische ontwikkelingen leiden naar kleinere en meer complexe devices. De fabricage hiervan wordt steeds complexer. Nieuwe equipement- en processtrategieën zijn vereist. De Europese industrie moet daarbij aan haar klanten kunnen aantonen dat ze in staat is de nieuwste producten goed en competitief te leveren. Naast technologie is de kennis van fabricage daarom cruciaal. Voortgang: de voorbije periode is gebruikt als opstart voor dit project; tools zijn besteld en geïnstalleerd in de juiste configuraties. De noodzakelijke contacten zijn gelegd, o.a. met productie sites, zoals Crolles. Vanwege fundingproblemen in met name Duitsland en ten dele in Italië, zijn de inhoudelijke bijdragen van de partners uit deze landen verlaagd. Dit heeft echter nauwelijks gevolgen voor de Nederlandse bijdragen. NEMESYS Doelstelling: het doel van het project is om een Europese technologische voorsprong te creëren door de ontwikkeling van een volledig geïntegreerd platform voor het embedden van non-volatile geheugenfuncties in sub-100 nm systemen op silicium. Uitstraling: het project betreft de integratie van non volatile geheugen in standaard chip technologieën door de creatie van programmeerbare productplatformen voor de realisatie van Systemen op Chips. Hiermee kunnen Europese semiconductorondernemingen hun producten beter aanpassen aan specifieke marktbehoeften. Voortgang: de technische resultaten van de voorbije periode zijn bijzonder goed. Het eerste silicium kwam eind 2005 beschikbaar en bleek al functioneel te zijn. De mijlpalen zijn gehaald. TSC Doelstelling: het ‘Trusted and Secured Computing’ (TSC) project heeft als doel de ontwikkeling van een familie van hardware en embedded software silicium componenten waarmee veilige en zekere handelingen in de computer mogelijk zijn, alsook in de gebieden van consumer en mobiele telefonie.
6
Uitstraling: het TSC project ontwikkelt de Europese bijdrages aan de wereldwijde standaarden voor ‘Trusted Computing’ mede lettende op de interoperabiliteit met Amerikaanse en Aziatische initiatieven. Voortgang: het project is zeer recent gestart. Caring Cars Doelstelling: het project betreft de ontwikkeling van chipsets en middleware benodigd voor de netwerken en sensoren die in de context van een auto, omgevingsfactoren meten en besturingsparameters bijhouden. Uitstraling: met gebruik van de hierboven genoemde data kunnen de bestuurder’s vitale gegevens worden gemonitored, waarbij de ‘in-car environment’ aangepast kan worden op het welbevinden van de bestuurder. Daarmee neemt de kans op ongelukken af. De data kunnen tevens gebruikt worden voor het detecteren van gezondheidsrisico’s en het verlagen van de milieu-impact van een auto. Voortgang: het project staat op het punt te starten.
EAGLE Doel: industrieel technologisch onderzoek- en ontwikkelingsproject, betreffende het EUV lithografie platform, waarmee in 2010 massa fabricage van IC met 32 nm structuren mogelijk moet worden. Nederlandse deelnemers zijn ASML en FOM Rijnhuizen. Verwacht wordt, dat dit technologisch platform voor ASML tot ongeveer 2020 zal kunnen dienen als basis voor de ontwikkeling van wafer steppers, hetgeen mogelijk gemaakt wordt door de sterke modulaire opbouw. Uitstraling: dit project bouwt voort op het MEDEA+ EUV cluster (2001-2005) en het IST project “More Moore”. In het project werkt een groot aantal Nederlandse bedrijven, voor het merendeel MKB, en instituten mee als onderaannemer, en wordt tevens samengewerkt met bedrijven uit Duitsland, Frankrijk en Italië. Het project beoogt de voorsprong op de twee Japanse concurrenten van ASML (Nikon, Canon) verder uit te bouwen. De ondersteuning voor dit project is aangemeld en goedgekeurd bij de Europese Commissie. Voortgang: het project is begin 2006 van start gegaan met een studiefase. Temporisering was gepland in verband met de aflevering van de Process Alfa Tools voor laboratoria in België en de Verenigde Staten.
LIQUID Doel: industrieel technologisch onderzoek- en ontwikkelingsproject, op het gebied van de Immersie Lithografie. Deze basis technologie wordt momenteel door halfgeleiderfabrieken wereldwijd ingevoerd, waarbij deze gebruikt gaat worden tot ver in het volgende decennium. ASML heeft op dit gebied een technologische voorsprong op zijn Japanse concurrenten, die ook via dit project verder moet worden uitgebouwd. Uitstraling: dit project is van groot belang voor de ontwikkeling van het lithografiecluster in Nederland, dat door ASML wordt geleid. Naast partners in Duitsland, België , Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, particpeert een groot aantal Nederlandse bedrijven, waaronder MKB, en instituten als onderaannemer in dit project. Voortgang: het project is recent aangepast om recente positieve ontwikkelingen in de Duitse ondersteuning van Duitse partners te incorporeren. In de aanloop fase heeft het project in zijn internationale aspecten hinder ondervonden van het wegvallen van deze ondersteuning.
7
ITEA Hieronder volgen beschrijvingen van de individuele ITEA projecten met Nederlandse Philips deelname.
Agile Doel: de ontwikkeling van software-intensieve systemen te versnellen, een betere balans te vinden tussen ‘time-to-market’ en ontwikkelkosten, als ook meer responsief te zijn t.a.v. ontwikkelingen in het ‘embedded software’ domein. Uitstraling: verbeterde productiviteit en efficiëntie bij het ontwerpen van grote gedistribueerde software systemen. Voortgang: het project heeft een solide voortgang geboekt, en op een aantal gebieden excellent. Het heeft in de voorbije periode meer dan 20 pilots kunnen initiëren. Het project draagt goed bij aan kennisverspreiding en heeft o.a. bijgedragen aan de totstandkoming van een IEEE en een RTCA standaard. In de voorbije periode zijn 17 publicaties gereedgemaakt, en verschillende presentaties zijn gehouden op grote conferenties. Het project tracht actief het midden- en kleinbedrijf sterker te betrekken. Aurora Doel: een software platform dat de gebruiksmogelijkheden voor de gebruiker uitbreidt met meerdere, adaptieve methoden van interactie, geoptimaliseerd op het niveau van presentatie en inhoud naar het gebruikers profiel. Uitstraling: vereenvoudigde en effectievere toegang tot en beter gebruik van de middelen van de gebruiker. Voortgang: de hoofdcomponenten van het Aurora platform zijn in de voorbije periode geleverd, en zijn gedemonstreerd tijdens het ITEA symposium in Helsinki. De eerste prototypes zijn al gereed gemaakt. De samenwerking tussen de partners is als goed te kenmerken. Merlin Doel: dit project bouwt voort op de resultaten van het ITEA project MOOSE en gebruikt de daarin gerealiseerde ‘Web repository’ om nieuwe methodes en technieken te ontwerpen voor het in samenwerkingsverband met meerdere partijen ontwikkelen van ‘embedded systems’. Uitstraling: nieuwe standaarden of de-facto werkmethoden die de software engineering processen van bedrijven verbeteren. Voortgang: het consortium is inmiddels stabiel, en in een productieve periode gekomen. De funding is nu internationaal ook grotendeels rond, en een aantal Zweedse parters zijn toegetreden, o.a. Sony Ericsson, Ericsson en de Universiteit van Lund. Op subniveau van de werkpakketten zijn enkele vertragingen merkbaar maar die worden op hoofdniveau geaddresseerd. In hoofdzaak loopt het project volgens plan. Disseminatie en publicatie loopt voorspoedig, inmiddels zijn 23 publicaties en presentaties geleverd AMEC Doel: ontwikkel platform met methodologieën, gereedschappen en ontwerpmethoden voor software omgevingen gericht op de gebruikers.
8
Uitstraling: stelt mensen in staat hun digitale omgeving te creëren, te beheersen of te veranderen op een natuurlijke manier. Voortgang: het project is in volle gang. Vele deliverables zijn inmiddels afgerond. Een projectpublicatie op het gebied van ‘People Research Process’ is gepresenteerd op een grote Europese conferentie en genomineerd tot beste Internationale Publicatie. Een disseminatie - en exploitatieplan is gemaakt. Het project heeft inmiddels bijgedragen aan de nieuwe CE-HTML standaard. Trust4All Doel: het doel van het project is de ontwikkeling van een Middleware architectuur ten behoeve van zeer betrouwbare embedded systemen. Het project focusseert op betrouwbaarheidsaspecten van middleware software architecturen in toepassingsdomeinen waar vertrouwen een centraal issue is, zoals thuisgezondheidszorg, huisbeveiliging en domotica, alsook in on-the-move en automotive toepassingen. Uitstraling: het belang van software in embedded systemen neemt snel toe. Behalve dat dit vanzelfsprekend een economische betekenis heeft, is er ook de sociale impact vanwege het feit dat mensen meer en meer op software en het correct functioneren van embedded systemen (moeten) vertrouwen. Deze afhankelijkheid vereist een juist niveau van betrouwbaarheid van dergelijke systemen. Voortgang: na een vertraagde start vanwege fundingproblemen, zijn de taken in het consortium hier en daar gereorganiseerd. Gedurende de voorbije periode heeft de focus gelegen op modelspecificatie en de methoden en tools nodig voor het samenstellen van subsystemen tot één systeemoplossing. De resultaten op internatio nale standaardisatie waren goed. Een tutorial is gepubliceerd (ICCE2006). Martes Doel: het project werkt aan de definitie, constructie, experimentatie, validatie en deployment van een nieuwe modelgebaseerde methodologie en een interoperabele toolset voor Real-Time embedded systeemontwikkeling en de toepassing van deze concepten in de creatie van een ontwikkelings- en validatieplatform voor het domein van data stream gedomineerde toepassingen op embedded heterogene platformarchitecturen. Uitstraling: het resultaat van dit project zal oplossingen bieden voor de meest urgente uitdagingen van de hedendaagse embedded systeemontwikkeling; deze uitdagingen zijn gerelateerd aan productiviteit, voorspelbaarheid, betrouwbaarheid en kosten, en zijn het gevolg van de zgn. digitale convergentie (bijv. in de combinatie van producten en technologieën) . Voortgang: de fundingsituatie over Europa is onduidelijk geweest voor dit consortium; en is in de voorbije periode stabiel geworden. De motivatie tot samenwerking is groot in het consortium. Vanwege de fundingsproblematiek hebben vele partners een afwachtende houding moeten aannemen (danwel zich zelfs moeten terugtrekken), waardoor het échte projectwerk pas laat van start ging. Het is daarom te vroeg om over de voortgang te rapporteren. Passepartout Doel: het project heeft tot doel de koppeling van home media centers aan home networks. Daarmee is het mogelijk een schaalbare inhoud aan te bieden van High definition TV (HDTV) naar lagere definities.
9
Uitstraling: met dit project zullen nieuwe technologieën het daglicht zien die ertoe bijdragen dat Europese softwarebedrijven de route kunnen inslaan van een verdergaande convergentie, in de eerste plaats van terminals en networks, richting het uiteindelijke doel van ambient intelligence. Voortgang: het project heeft inmiddels alle deliverables van haar eerste werkpakket afgerond; en een start gemaakt met de volgende pakketten. Dit heeft geleid tot een aantal publicaties, presentaties, en bijdragen voor standaardisatie; het project heeft zelf ook –met succes- een grote workshop in Brussel georganiseerd Het project zoekt synergie met het Medea programma, o.a. met de projecten Blaza, Planets en TSC (zie elders in deze rapportage) HD4U Doel: dit project betreft de ontwikkeling van HDTV. Het project heeft tot doel om d.m.v. ontwikkeling de benodigde netwerk resources voor het uitzenden van High Defintion televisie te verlagen. Daarnaast zal het project studie verrichten aan business scenario’s en de implementatie van High DefinitionTV diensten. Uitstraling: Europese digitale TV bestaat alweer meer dan tien jaar. Dankzij innovaties als MPEG2 kan het een succesvolle business inhouden. Echter de beeldkwaliteit is achtergebleven ten opzichte van de traditionele analoge TV. High Definition televisie (HDTV) kan hiervoor de oplossing worden. Met een markt die inmiddels gewend is aan DVD-kwaliteit (welke o.a. de analoge video tape verving), is hiervoor een goede basis gelegd. Voortgang: het project is in de eerste helft van 2005 begonnen en loopt volgens plan. Een generieke architectuur voor HD4U is omschreven en wordt gebruikt in de definitie van de demonstrators, waarmee het project overgaat in demonstratiefase. De partners zijn actief betrokken bij de Europese HDTV pre-standaardisatie activiteiten en in organisaties als HD Forkum, DVB, TM-AVC enzovoort. COSI Doel: het project omvat het zogenaamde co-development met gebruik van inner en open source in software intensieve producten. Het project adresseert de culturele, business en organisatie -issues in toevoeging tot, en in relatie met, deze software ontwikkelingsissues. Uitstraling: in de laatste jaren is er een verandering opgetreden in de ontwikkeling van complexe software. Een groot gedeelte van deze software is niet langer productspecifiek. Voor de meeste producten geldt dat slechts een klein deel van 5-10% van de software differentieert. Dit project adresseert deze ontwikkeling rechtstreeks door de co-development van software met gebruik van inner en open source software centraal te stellen. Voortgang: het project is pas laat in de voorbije periode begonnen, waardoor het te vroeg is om over de voortgang te rapporteren. Serious Doel: dit project betreft ontwikkeling op gebied van evolutie, refactoring, en verbetering van operationale systemen. Uitstraling: software intensieve systemen, zoals in medische diagnostiek, automotive en mobiele telefoons, evolveren over hun levensduur. Door wijzigingen in delen van de software kunnen andere delen gaan haperen. Om degradatie te voorkomen, is een gedegen aanpak t.a.v. evolutionaire softwareontwikkeling noodzakelijk. Dit project verkent nog onbekend terrein in de software-ontwikkeling en adresseert expliciet de evolutionaire aspecten van ontwikkelprocessen, technieken en tools.
10
Voortgang: het project is pas laat in de voorbije periode begonnen, waardoor het te vroeg is om over de voortgang te rapporteren. Osiris Doel: dit project betreft de ontwikkeling ten behoeve van een open source infrastructuur voor run-time integratie van diensten. Uitstraling: een alledaagse internet infrastructuur vereist een algemeen reference platform voor toekomstige diensten. Vele industrieën zoeken naar manieren om diensten over internet aan te bieden. Het project adresseert deze behoefte door een open-source dienstenplatform aan te bieden. Voortgang: het project is pas in de 2e helft van 2005 kunnen beginnen; gedurende deze periode is het gedane werk met name onafhankelijk tussen de partners verricht ofwel binnen nationale clusters vanwege het niet synchroon lopen van nationale subsidie -aanvragen. De kick-off meeting vond pas eind november plaats, en met name met het oog op projectaanpassingen vanwege onduidelijke fundingsituaties. Het is eigenlijk nog te vroeg om over de voortgang te rapporteren; niettemin hebben de partners in de voorbije periode elf publicaties gerealiseerd en presentaties verzorgd op verschillende events, o.a. de Hispanilux 2005, TTC, EC e-concertation workshop, TF-EMC2 and Internet2’s MACE. Emode Doel: het doel van het project is de ontwikkeling van user interfaces die zich aanpassen aan hun operating context. Uitstraling: ondanks de groeiende complexiteit van huidige systemen en applicaties, is er nog weinig effort gestoken in het voorzien van de gebruikers met passende user interfaces. Het gevolg is dat user interfaces veelal de zwakke schakel in een systeem blijken. Het project ontwikkelt hiertoe een oplossing door User Interface technologie te ontwikkelen waarbij de user interface zich kan aanpassen aan de context waarbinnen het functioneert. Voortgang: het project is pas laat in de voorbije periode begonnen, waardoor het te vroeg is om over de voortgang te rapporteren. Nuadu Doel: het doel van het project is de mogelijkheden te onderzoeken om gezondheidszorg diensten enm toepassingen te leveren op een meer efficiënte en effectieve wijze, door de toepassing van ICT. Gedacht kan worden aan oplossingen rondom de patiënt, bijvoorbeeld door draagbare toepassingen alsook diensten die aangeboden kunnen worden door zorgverleners. Uitstraling: de kosten van de gezondheidszorg zijn een maatschappelijk belangrijk issue (mede door de vergrijzing). Voortgang: het project staat in de startblokken. SHIVA Doel: het doel van het project is het mogelijk maken van een snelle en eenvoudige creatie van dedicated e-maintenance platformen in het industriële domein. Uitstraling: in de mondiale concurrentieslag waarin de Europese industrie is verwikkeld wordt de druk op onderhoud van productiemiddelen almaar hoger, teneinde een maximale capaciteit te kunnen blijven garanderen. De complexiteit van onderhoud stijgt daardoor enorm. Voortgang: het project staat in de startblokken.
11
CANTATA Doel: het doel van het project is de ontwikkeling van een audio-visueel systeem dat volledig ‘content aware’ is en daarbovenop ook begrip heeft voor deze content. Op basis van dit begrip kan het systeem een actie ondernemen. Bijvoorbeeld een veiligheidscamera filmt niet alleen een inbraak, maar begrijpt deze als zodanig en neemt contact op met politie enzovoort. Uitstraling: het aantal toepassingen van een dergelijk geavanceerd A/V systeem is enorm, bijvoorbeeld in surveillance, in medische gebieden en ook in consumententoepassingen. Voortgang: het project staat in de startblokken. Smart-Touch Doel: de visie van het project is dat in de toekomst gebruikers meer en meer toegang hebben tot informatie en diensten door het aanraken van zogenaamde ‘smart objects’ en het verbinden van apparaten simpelweg door ze bij elkaar te houden. Hiervoor is een intuïtieve technologie nodig. Uitstraling: in de toekomst zullen mensen omringd worden door objecten met ingebouwde intelligentie. Interactie staat hierin centraal; en wel op intuïtieve wijze zodat deze eenvoudig is, en eigenlijk ‘als vanzelf’ zal zijn. Security (bijv. betalingsdiensten) speelt hierin ook een belangrijke rol. Voortgang: het project staat in de startblokken.
12
Strategische samenwerkingsprojecten
Hieronder volgen beschrijvingen van de individuele Strategische samenwerkingsprojecten met Nederlandse Philips deelname. Universiteit clusterprojecten VLSI-ontwerpkunde en RF technologie Doel: het doel van het cluster is de opbouw van kennis voor het ontwerpen van micro-elektronica producten en -processen. Uitstraling: mogelijke toepassingsgebieden zijn de IC componenten in hun algemeenheid, alsmede gericht op producten voor bijv. interactieve digitale TV, DVD en mobiele communicatietoepassingen. Voortgang: de drie Nederlandse Technische Universiteiten onderscheiden zich zeer positief op het gebied van ontwerp en ontwerpmethodiek voor VLSI. De gekozen aandachtsgebieden gelden nog onverminderd voor dit cluster, maar er zijn wel "nieuwe" gebieden bijgekomen die een plaats moeten krijgen in het VLSI raamwerk. Een zeer belangrijke is zgn. hardware/software co-design. Physics of (In)organic Thin Film Materials Doel: dunne films en coatings zijn een belangrijk gebied voor een breed scala van producten. Het betreft zowel de technologie van het aanbrengen van de films als het structureren van die films. De wisselwerking tussen de eigenschappen van die films en de technologie van het maken is een belangrijk veld van onderzoek. Uitstraling: de projecten zijn in het algemeen generiek van aard. Potentiële toepassingen op voor Philips relevante gebieden zijn coatings ter verhoging van efficiency in lichtbronnen, oprolbare displays, electronic paper, miniaturisatie in IC's en materialen voor data-opslag met hoge datadichtheden. Voortgang: het cluster heeft zich met 2 nieuwe projecten begeven op het gebied van de mechanische integriteit van laminaire multi-materiaalstructuren en de fysica van MEMS-‘based’ sensoren. De visie op de uitvoering van lange termijn research projecten van Philips i.s.m. kennisinstituten is aan het veranderen. Door de openstelling van de eigen onderzoekfaciliteiten voor externe partijen ligt de nadruk in nieuwe externe research programma’s op uitvoering, deels of geheel, op de ResearchCampus in Eindhoven. Een goed voorbeeld van de visie is de geplande Campus FOM groep. Analytical Instrumentation and Methodology Doel: analytische en diagnostische instrumenten spelen een cruciale rol bij o.a. de gezondheidszorg, de procesbewaking en de ontwikkeling van nieuwe materialen en technologieën. De meeste toekomstige ontwikkelingen op veel van deze gebieden vereisen instrumenten met specificaties die nu niet beschikbaar zijn. Deze instrumenten worden steeds kleiner en gebeurtenissen volgen elkaar steeds sneller op. Zo maakt de medische wetenschap snelle vorderingen, mede dankzij steeds geavanceerder optische en magnetische (MRI) afbeeldingsmethoden. Uitstraling: door de goede koppeling van lange termijn onderzoek in dit cluster aan industriële research van Philips is een continue monitoring van de toepasbaarheid van de resultaten ingebouwd. Nederland heeft met o.a. Philips Medical Systems een vooraanstaande positie op de wereldmarkt voor dergelijke instrumenten. Ook op het gebied van de persoonlijke verzorging, waarin Philips Domestic
13
Appliances and Personal Care een prominente rol speelt, zijn analytische instrumenten van groot belang. Voortgang: technisch beweegt het cluster zich al langer vooral in de richting van instrumentatie die voor de gezondheidszorg en persoonlijke verzorging van belang is. Deze beweging heeft zich voortgezet. Informatietechnologie Toegepast in Consumentensystemen Doel: met het onderzoeksprogramma van dit cluster beoogt Philips Research zijn leidende positie op het gebied Ambient Intelligence te versterken door onderzoek te verrichten naar nieuwe technologieën en interactieconcepten op het gebied van gedistribueerde multimediatoepassingen in consumenten systemen. Uitstraling: de projecten die binnen dit programma worden uitgevoerd adresseren zonder uitzondering aspecten die van groot belang geacht worden bij de realisering van de Ambient Intelligence visie, zoals Philips Research die eind van de negentiger jaren heeft ontwikkeld. Evenals in de voorafgaande jaren draagt het cluster bij aan de versterking van de samenwerking tussen de publieke en de private onderzoeksinstellingen in Nederland. De ervaring die in de loop van de jaren is opgedaan ten aanzien van het nut en de doelmatigheid van deze samenwerking is buitengewoon groot. Voortgang: het clusterprogramma wordt in sterke mate beïnvloed door de ontwikkelingen die plaatsvinden op het gebied van intelligente, digitale consumentenelektronicasystemen voor multimediatoepassingen. Het belang van het security onderzoek voor genetwerkte consumentenelektronica-applicaties neemt toe. Dit onderzoek is goed aangesloten bij NVSO de recent opgerichte nationale security bela ngengroep. Technologieën voor geïntegreerde componenten Doel: voor geïntegreerde systemen bestaat een voortdurende wens tot beperking van het gedissipeerde vermogen, o.a. vanwege fysische materiaalgrenzen en maatschappelijke factoren (milieu, mobiliteit). Naast vermogensbeperking spelen ook steeds hogere schakelsnelheden een rol en de toenemende complexiteit van de componenten. Dit vraagt o.a. om een nieuwe kijk op testmethodologieën en de modelleringsalgoritmen voor signaalbewerking. Verder zal een toekomstige generatie van onderzoekers en ontwikkelaars vertrouwd gemaakt moeten worden met deze en andere, nieuwe industriële behoeftes en daarop vooruit moeten lopen met vernieuwend en aanvullend onderzoek. Uitstraling: de resultaten zijn toepasbaar voor halfgeleidertoepassingen in zijn algemeenheid. Van de gegenereerde kennis profiteren de kennisinstellingen en de halfgeleiderindustrie (bijv. ASM-I, ASML). Tevens kunnen de resultaten verwerkt worden in de opleidingen aan de universiteiten. Voortgang: speerpunten blijven Si-technologie en Si-design. De opkomst van projecten richting design methodologie lijkt zich te continueren. Daarmee lijkt de eerder gesignaleerde design gap die aan het ontstaan is tussen wat op Si mogelijk is en de hiervoor vereiste design capaciteiten (kosten, etc) door de industrie verder wordt opgepikt. De verwachting van een verdere uitbreiding richting systemen en platformen lijkt zich te continueren. Daarnaast neemt het aantal voorstellen rondom testability en reliability toe. Lichtapplicaties Doel: de doelstelling is het verkrijgen van een dieper inzicht in het genereren van licht door middel van elektriciteit. In tijden waar zo zuinig mogelijk met elektrische energie dient te worden omgesprongen (de Kyoto akkoorden) staat onderzoek naar efficiënte lichtbronnen hoog in het vaandel.
14
Uitstraling: aangezien elektrische verlichting in de algemeen maatschappelijke- (industrie, handel, agrarische sector, verkeer) en consumentensfeer wordt toegepast, zal de bij dit cluster opgebouwde kennis in de toekomst een breed toepassingsgebied vinden, welke kan leiden tot nieuwe kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Voortgang: efficiënt gebruik van elektriciteit is de hoofdrichting waarin de cluster zich beweegt. Met het project pushing de limits of oxyfuel wordt ook onderzoek gedaan dat kan leiden tot efficiëntere productiemethoden. Een verdere richting zal design for recycling kunnen zijn als onderdeel van sustainability programma’s, waar duurzaamheid en verantwoord produceren steeds belangrijker worden. Medische beeldsystemen voor diagnostiek en therapieplanning Doel: medisch diagnostische beelden worden gegenereerd met diverse verschillende technieken, zoals bijvoorbeeld röntgenstralen, magnetische resonantie, echografie, straling van isotopen etc., waarbij in veel gevallen contrastmiddelen worden gebruikt. Tegenwoordig zijn veel van de verkregen beelden digitaal, wat de mogelijkheid om de beelden te bewerken aanzienlijk vergroot. De hoofddoelstelling van dit cluster is het verbeteren en/of versnellen van bewerkingsmethoden (zowel onmiddellijk bij de opname of achteraf op een zogenaamd werkstation), waardoor de diagnose van pathologieën met grotere zekerheid kan worden gesteld. Tegenwoordig zijn in vele gevallen 3 dimensionale afbeeldingen gewenst, die dikwijls kunstmatig worden samengesteld uit meerdere van de gemaakte opnames. De medici bepalen in hoge mate de aanpak van de bewerkingen, zij zijn immers zowel de deskundigen als degenen, die van de verbeteringen de vruchten plukken. Uitstraling: omdat de samenwerking de diagnosticeerbaarheid van ziektes van hart, bloedvaten en hersenen zal kunnen verbeteren kan gerichter worden ingegrepen, waardoor de verblijftijden van patiënten in klinieken verkort zullen worden, met gunstige gevolgen voor de kosten van de gezondheidszorg. Voortgang: het cluster is zich gaan bewegen in de richting van zogenaamde ‘improved diagnostic information’ door het vergoten van eenvoud en het toevoegen van functionele informatie, alsook het hergebruik van deze informatie voor therapie waar mogelijk.
15
Clusterprojecten die vallen onder IS regeling Wireless Interconnected Robot (WICOR) Deelnemers: Philips (Aptech en Assembleon) , Nebato-te Strake, IMEC Nederland, Technische Universiteit Eindhoven Inhoud: onderzoek naar nieuwe draadloze verbindingstechnieken voor zowel energietransport als datatransport t.b.v. bewegende industriële robots. Uitstraling: er wordt gewerkt aan universele technieken die t.b.v. meerdere robottoepassingen kunnen worden verder ontwikkeld (na afloop van het project) Voortgang: het project is op 1 januari 2006 van start gaan. Phosphors for solid state light conversion (Plates) Deelnemers: Philips, Technische Universiteit Eindhoven Inhoud: in dit project wordt onderzoek gedaan naar de realisatie van converterplates (bestaande uit fosforen) t.b.v. de conversie van (blauw) LED licht in wit licht voor verlichtingstoepassingen. Uitstraling: LED’s worden gezien als een zeer belangrijke verlichtingstechniek voor de toekomst. Voortgang: het project is op 1 januari 2006 van start gegaan. Integrated Batteries (I-BAT) Deelnemers: Philips, Technische Universiteit Eindhoven, Eurandom Inhoud: realisatie van nieuwe IC gebaseerde fabricagetechnieken en onderzoek aan materialen t.b.v. de ontwikkeling van een geïntegreerde batterij in silicium. Uitstraling: naar verwachting zullen er in de toekomst steeds meer (draadloze) compacte electronische toepassingen komen (b.v. draagbare medische devices). Een belangrijk onderdeel van zo’n device is de batterij. Voortgang: het project is op 1 januari 2006 van start gegaan. UV/H202 Deelnemers: Philips Lightning, Greater Cincinnati Water Works. Inhoud: het ontwikkelen van een nieuwe duurzame UV/H 2 02 waterzuiveringstechniek op basis van een doorbraak in de UV-technologie. Uitstraling: met dit project kunnen grote groepen mensen voorzien worden van veilig drinkwater tegen relatief lage kosten (een kostenreductie van 30 procent). Voortgang: het project is op 1 januari 2006 gestart.
16
