Bijdrage tot de studie van bet geslacbt der zelfstandige naamwoorden in de Zuidnederlandscbe diaiecten

Vit het Seminarie voor Vlaamsche Dialectologie van de Vniversiteit te Gent Bestuurder : Prof. E. BLANCQUAERT

II

Bijdrage tot de studie van bet geslacbt der zelfstandige naamwoorden in de Zuidnederlandscbe diaIecten door

Dr. A. E. VAN BEUGHEM

Overdruk uit de Handelingen van de Koninklijke Commis8ie voor Toponymie en Dialectologie, VIII, 1934, p. 47-96

Uit het Seminarie voor Vlaamsche Dialectologie van de Universiteit to Gent Bestuurder

Prof. E . BLANCQUAERT

II

Bijdrage tot de studie van bet geslacht der zelfstandige naamwoorden in de Zuidnedertandsche dialecten door Dr. A . E . VAN BEUGHEM

Overdruk uit de Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponyme ie en Dialectologie, VIII, 1934, p . 47-96

Drukkerij G. MICHIELS-BROEDERS, TOIIgeren.

Bijdrage tot de Studie van het Geslacht der Zelfstandige Naamwoorden in de Zuidnederlandsche Dialecten door Dr . A . E .

VAN BEUGtHEM .

Totnogtoe is de kennis van het geslacht der zelfstandige naamwoorden in onze taal gebaseerd op hetgeen er in de woordenlij step van De Vries en Te Winkel en in eenige vooraanstaande woordenboeken over gezegd wordt . In hoeverre deze gegevens in overeenstemming zijn met de dialecten en met het taalgevoel in Zuid-Nederland werd tot op heden slechts voor elk dialect afzonderlijk in de onderscheiden studies, en dan meestal nog zeer onvolledig, gedaan ; hier en daar waagde zich al eens een of ander idioticon aan een vergelijking van het geslacht in het besproken dialect met dat in het algemeen Nederlandsch of met dat in eenige omringende dialecten . Nooit echter is het overvloedige materiaal, dat in de onderscheiden studies (ook onuitgegeven werkjes bevatten heel wat leerrijke dingen !) en woordenboeken verspreid lag, bijeengebracht . Onderhavig werk wil een poging in deze richting doen. Eerst en vooral acht ik het mijn plicht deze personen to bedanken die mij hun onuitgegeven materiaal ter image afstonden ; hun medewerking is van het grootste belang geweest om de hiernavolgende geslachtslijst to volledigen ;



4

A . E . VAN BEU(NEM

moge hun volledig werk weldra verschijnen ; wellicht zullen zij bij het vergelijken met het door mij verzamelde materiaal in hun eigen dialect eigenaardige afwijkingen opmerken, die hun misschien tot hiertoe ontsnapten ; want tijdens mijn onderzoek heb ik levendig den indruk gekregen dat de studie van de geslachten in de meeste dialectstudies en idiotica vrij stiefmoederlijk behandeld werd. Hierachter vindt de lezer dus bijeengebracht al de afwijkingen van het geslacht in de Zn . dialecten tegenover dat in het algemeen Beschaafd ; niet alle auteurs die ik raadpleegde zijn echter van eenzelfde lijst uitgegegaan ; zij geven sours als afwijking wat men in de woordenboeken van Van Dale en Koenen als het . regelmatige geslacht opgeeft ; ik heb het noodig geacht in dit geval toch zulke << afwijking > achteraan de andere to vermelden . Als norm heb ik de twee reeds vermelde woordenboeken genomen en, daar ook typisch Vlaamsche woorden in de lijst voorkomen, heb ik als derde woordenboek dat van Vercoullie gekozen . Het zoo bijeengegaarde materiaal heb ik tenslotte in zes groepen onderverdeeld, telkens als norm nemend het geslacht van de woorden in het Alg . Ned . (volgens voormelde bronnen) . Bij die groepeering mocht ik nu eenige verrassende gevolgtrekkin yen waken 10 Het gevoel voor het grammaticaal geslacht is zeer sterk in Zuid-Nederland . Slechts een uiterst kleine minderheid van woorden hebben meer dan een geslacht (voor dezelfde beteekenis van dat woord natuurlijk !) . OPM . : Over het algemeen is men van gevoelen dat sommige woorden als school, stall, straat, slaap, to f el, theater, tribunaal, zolder, zot, enz . onzijdig voorkomen in bepaalde uitdrukkin gen, maar anders steeds of m . Of yr . zijn . Persoonlijk geloof ik niet dat we her van een eigenlijke geslachtsafwijking mogen spreken ; eigenaardig is het dat



HET gESLACHT DER ZNW. IN DE ZNDL . DIALECTEN

5

joist deze woorden, door de zgn . 't van bet onzijdig, dan steeds met t of is beginners : naar 't school, in 't stad, op 't straat, in 't slaap, op of order ('t) tof el, naar ('t) theater, (revers den theater) voor ('t) tribunaal (nevens den tribunaal !), op 't zolder, 't zot hebben . 't Is bier veeleer een phonetisch verschijnsel (1) . 2° Het aantal mannelijke nw. in bet NE . die in bet Znl . een afwijking vertoonen is gering (op ongeveer 1500 afwijkende woorden slechts 250). 30 Het aantal vrouwelijke nw . die in bet Zn . afwijken (2) gaan voor h 5/6 naar bet mannelijk en slechts + 1/6 naar bet onzijdig (op ± 700 vr, woorden, ± 585 mannelijk ± 115 onzijdig) . 40 Het aantal onzij dige woorden (buiten de diminutieven natuurlij k !) is veel geringer in bet Znl . dan in bet Alg. Beschaafd . Ook bier wijkt de groote meerderheid der woorden of naar bet mannelijk (op 1 540 woorden gaan er slechts ± 150 naar bet vrouwelijk, en daaronder zijn er dan nog ± 48 die naar bet mannelijk en bet vrouwelijk overgaan !) . 50 In bet alg . Nl, vinden we tal van vreemde woorden (vooral Fransche) die onzijdig gerangschikt staan, waar elk Zn . dialect bet overeenkomstig vreemde (Fransche) geslacht opgeeft (vb . : souper, diner, menu, trio, quatuor, conge, contours, defill, deficit, enz . zijn m. ; ciborie, horloge, portier, e. a, zijn v.) . 6° De Latijnsche namen van gebeden, kerkzangen en deelen der mis zijn over bet algemeen m. (vb . : Ave Maria, Kyrie, Agnus Dei) . 7o Namen gevormd met beginletters of aanvangswoor(1) J. L . PAIIWELS, Substantieven met een dubbel grammatisch geslacht, Leuvensche Bijdragen, XXIII, 84h (2) Met de termen « afwijken a en « overgaan » wordt bier niet eon historisch verloop, maar enkel eon moderne toestand bedoeld .



6

A . E . VAN BEU(HEM

den worden ook m. (vb . : ABC, T SF, NIR, W eesgegroet, Onze Vader) behalve wanner aldus een nieuw woord wordt gevormd dat door zijn uitgang v . of o, ken worden (vb . : Sabena v. maar Imalso natuurlijk weer m.). 8° Naamwoorden die in bet Ni . als stofnaam een verschillend geslacht hebben tegenover den voorwerpsnaam, hebben in bet Znl. steeds bet geslacht van den voorwerpsnaam (vb . : ajuin [m.], aberdaan [m .], arduin [m .], diamant [m .], haring [m .], ijzerdraad [m .], steep [m .]). 90 Bijwoorden, voorzetsels, voegwoorden en tusschenwerpsels, substantivisch gebruikt, zijn m. (vb . : voor, tegen, achteruit, boven, buiten, waarom, te, enz .) . 10° Namen van wijn- en biersoorten en van sterke dranken zijn ook m . (vb . : Champagne, Bock, Elixir) . 110 Namen van dansen zijn m . (vb . : Ovals, polka, redowa, fox-trot, enz .). 12° Samengestelde naamwoorden hebben meest bet geslacht van bet laatste lid (vb . : blaaskaak [v.], viesneus [m .]). Ongetwij feld zal de aandachtige lezer nog andere besluiten kunnen trekken ; deze studie is slechts bedoeld als een groepeering van bet reeds bestaande en als aansporing voor alle beoefenaars van de taalstudie hun aandacht ook eens wet intensiever aan bet onderzoek van bet geslacht der substantive to wij den . Aan bet slot van deze inleiding wensch ik bier Prof. B . Blancquaert in bet bijzonder to bedanken voor de wenken die hij mij wel heeft willen geven, om bet welslagen van mijn onderzoek to verzekeren ; ook de heeren Dr. R . Bernard en Dr . A . Gevaert ben ik voor hun bereidwillige hulp ten zeerste verplicht .



LIJST VAN WOORDEN DIE IN ZUIDNEDERLANDSCHE DIALECTEN EEN ANDER GESLACHT HEBBEN DAN IN HET ALGEMEEN BESCHAAFD . BIBLIOGRAFIE

(met lijst der gebruikte afkortingen) . Ab

Dr. A . E . VAN BEUGHEM, Aanvullende lijst van zel fstandige naamwoorden met een in het Antwerpsch tegenover het Nederl . verschillend geslacht (woorden niet door Smout

opgegeven) (Ms) . P . J . CORNELISSEN en J . B . VERVLIET, Idioticon van het Antwerpsch Dialect (Stad Antwerpen en Antwerpsche Kempen), Gent, 1899. : Dr . H . SMOUT, Het Antwerpsch Dialect met eene schets van de geschiedenis van dit dialect in de X VII e en de XVIIIe eeuw, Gent, 1905 . : Dr. PH . COLINET, Het dialect van Aalst (Leuvensche Bij dragen) . : Dr. MAZEREEL, Klank- en Vormleer van het Brusselsch Dialect, Gent, 1927 . : Dr . B . GEVAERT, Het dialect van Brugge (proefschrift,

As

Al

B Bg

Gent) (Ms) . G

: JAN BOUCHERY, De Gentsche Tongval (Versl . Med . K. V l . Ac., 1907, p . 613 .732) . : Dr . A . E . VAN BEUGHEM, Lijst der zelf standige naamwoorden met een in het Gentsch tegenover het Nederlandsch verschillend geslacht (woorden niet bij Bouchery opge-

Gb

H He Hpg K

L

nomen) (Ms) . : J . F. TUERLINCKX, Bijdrage tot een Hagelandsch Idioticon, Gent, 1886 . : D . CLASS, Biwoegsel aan de Bijdrage tot een Hagelandsch Idioticon van J. F . Tuerlinckx, Gent, 1904 . : AUG . RUTTEN, Bijdrage tot een Haspengouwsch Idioticon, Antweppen, 1890. Dr . A. E . VAN BEUGHEM, Lust der zel fstandige naam-

:

woorden met een in het dialect van Kieldrecht tegenover het Nederlandsch verschillend geslacht . (Ms) . Dr. L . GOEMANS, Het dialect van Leuven, eene phonetischhistorische studie (Leuvensche Bi?dragen), 1897 .



A . E . VAN BEUGHEM

8 Loq

M

T

W

Wv Zo

: G. GEZET,T,I ;-J . CRAEYNEST, Loquela, Antwerpen, 1905,

Ned. Boekhandel. Dr . R. BERNARD, Het dialect van Waarschoot en hot Meetjesland (proefschrift Leuven, Ms .) . Prof. Dr. E . BLANCQUAERT, Het Opdorpsch dialect (Ms) . Dr. J . KLEYNTJENS' lijst der geslachten in Het Dialect van T ongeren eene phonetisch-historische studio door Dr. L . Grootaers (Leuv . Bi?dragen, VIII) . : AM . Joos, Waasch Idioticon St .-Niklaa8, 1904 . : L . DE Bo, Westvlaamsch Idioticon . Is . TEIRLINCK, Zuid-Oo8t-Vlaam8Ch Idioticon, 4e doe!. ALGEMEENE WERKEN .

Koe S V. D

Verc

; M . J . KOENEN, Verklarend Handwoordenboek der Nederlandsche Taal, Groningen, Wolters, 1916 . : SCHUERMANS, Algemeen Vlaamsch Idioticon, Leuven,1865 . : VAN DALE, Groot Woordenboek der Nederland8che Taal, 1921 . : Prof. J. VERCOULLIE, Algemeen Fransch-Nederlandsch en Ned . -Fr . Woorden book, Gent, Vanderpoorten.

TEEKENS EN AFKORTINGEN NIET IN VORIGE LUST VOORKOMEND . --

: komt in dozen vorm in hot dialect voor.

m v o enk my

: heeft daze beteekenis in hot dialect . : mannelijk . vrouwelijk . : onzijdig . : enkelvoud . : meervoud .

WOORDENLIJST I . ZIJN MANNELIJE IN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH EN VROUWELIJK IN DE AANGEDUIDE ZUIDNEDERLANDSCHE DIALECTEN (de met * gemerkte woorden komen ook onzipdig voor) . Abrikoos (boom), K, Zo Ajuin (niet ale stofnaam), T Amandel (boom), Al Angel, He Angst, Bg Beet (van : bijten), Bg, Gb, K, M, T, W, Wv Beret, A', A8 , Bg, G, He, M, 0, W, Zo Beuk (boom), Bg, T » (schip van kerk), Gb, Wv [Opm . : v in vorm beuke, anders m] Blank (oude munt), Ai Blees (korenkafje), Zo [V.D, Koe : v] Bol (bij bolspel), Al, Gb, M, Wv » (spit veenaarde), Wv [Verc : v] » (soon van aak), Wv [Verc : v] Borg, Al, Bg, Gb, M, W, Wv, Zo Borrel, Ai [ook m] As Bouillon, T [ook m] Bout (bovenpoot), T Brak (speurhond, jongen), Wv Brok, Ab, A', Al, Bg, Gb, H, K, L, M, 0, T, W, Wv, Zo Bult, Wv Bussel, A', A$, H, Hpg, K Cent (geldstuk), T Citroen, Ab, Ai (ook m), B, Bg, K (ook m) L, T Courage, Ab, Bg, Gb, L, M, T, Wv Den (boom), T Dijk, T Diksteel (vroege bergamot), •HC Diesel, M, W Dood, Ab, A', Al, B, G, He, Hpg, K, L, Loq (Diksmuide), M, 0, T, W,Wv,Zo Dril (boor), Ab, A', Gb, K, L, W, Wv, Zo Drop, drug, He (= borrel), T Druppel, He, Hpg (ook Kl .-Brabant), L



10

A . E . VAN BEU(HEM

Duit, A', As, He, Hpg, K, T, W, Zo Echel, A', As, He, Hpg (ook Kl .-Brab .), K, L, T Eet (-lust), Loq (Gistel, Wachtebeke) Elk, T, Wv (ook m), Zo Eikel, A', AB (Ab : m), Bg, G, He, K, 0, T, W Esch, T, Zo (ook m) Esp, Wv Fazant, A', Bg, Hpg Flour (bloei), Al, M Funk (klap), He, Hpg Gam (karreel, bakkersterm), H~, Hpg Garde (soldaat), Gb, Zo [opm . : Gb m als politieagent] Gesp, A', A~, Al, Bg, G, K, M, T, W, Wv, Zo Getuige, Gb, Zo Greep (het grijpen), A', Bg, Gb, W, Zo [H, Hpg = strook aarde door ploeg omgeworpen] Grendel, Ai (ook m) Guide (soldaat), Gb, Zo (v = treinboek) Guit, T Haai, Gb, Wv *Hater, H [Hpg : o] Handhaak, M, Zo Handschoen, A~, Bg, G (Gb : ook m), He, K, T Hekel, A', W Hiel, Bg, Loq (= W .-Vleteren), M, Zo Hoof, A', As, Bg, Gb, M Homniel (bie), Ab, Gb, H~, K » (hop), Wv (ook m) Hop (vogel), H, T Hort, H [opm. : Koe = m, echter v in op de -- zijn] IJskegel, T Inlet, Bg Jood, He, Zo Kalkoen, Ab, B, Bg, He, Hpg, K, L Karbonkel, T Karper, T Keest, Al, M Kei, H, K, W (ook m) Ketting (cf. Keten), A', Ae, B, G, Hpg, L, M, 0, W Kever, T Klamp, A', Gb, H

HET gESLACHT DER ZNW. IN DE ZNDL . DIALECTEN

11

Klauw, Ab, Al, Gb, He, K, L, 0, T, W (ook m), Zo *Kletsoor, Hpg, Zo (ook o) Klink, Ab, Gb, K, M, Wv, Zo Kloef (Fr, sabot), Wv (ook m) Kloot, T Klos, Ab, A', Gb, K, Loq (Mechelen), M, W, Zo Knook, A', AS Knop, Ai (ook m) Knuist, Ab, A', Al (ook m), W, Zo *Koffer, M [o : A', Ag, H, T] *Koppel (lederen band), A', L, T [o : Al] n (opnaaisel), Ab, A', He, K, L, T Kraag, Al, Bg, Gb, K, M, W, Wv (ook m), Zo Krak (waardeloos ding), Ab, He, K Kreeft, A', Ae, Al, B (sours m), Bg, G, L, M, T, W (ook m) Kreet, T Krekel, Ab, Al Kroes, Ab, Al Krokodil, A', Ag, G, He, K, M, Zo Krop, Ai (ook m), A8 Kuil, H, Hpg Kwakkel, A', As, Al, He, Hpg, K, L, 0, T, W, Zo Laken (bloedzuiger), Al *Leeuwerik, G, M, T, W (ook m), [o : 0] Leur (deugniet), Gb, Wv Lomp (slijmvisch), Zo Loop, T *Maaltijd, A', A8 , (Ab m), M, 0 (ook m), W [Gb o] Maart, M, Lo *Magnet, Ab, Gb, K [T : o] Mangel, T Manage (m, o) (in kaartspel), Gb, M, Zo Marsch, Gb, He, 0, W Meloen, A', Ae, Bg, K Misgreep, A', Bg, Gb, 0, W Moer (schroef-), Ab, Gb, K Mof (zuurkijker), Hpg Molen, H (ook m), M, T, Wv (ook m) Mollepoot (talisman), H Moord, A', Ag, Al, B (sours m), G, He, Hpg, K, L, M, 0, W, Wv (zelden m), Zo



12

A. E . VAN BEU(HEM

Muil (mond), Ab, Bg, Gb, Hpg, K, Loq, M, T, W, Wv, Zo Muur, 0, W Nacht, T Neus, Ai (ook m), Bg, M, T, Wv *Oksel, T, W, Wv [o : Al] Olm, Zo (ook m) Omnibus, Ai (ook m), A 8, K Oorveeg, A', Ae, Bg, G, K, M *Orkaan, Wv [o : A', A~, Bg] Ouwel, A', A~, K Paal, Bg, H, Zo Patat (m, v), m : Ab, Ai (m, v), Bg (m, v), Gb, K, M, Wv, Zo ; v : Ab (slag), Ai (m, v), Bg (m, v), H, Hpg, T Patrijs, Ab (ook m), A', As, Al, Bg, G, HO, Hpg, K, L, 1V{, 0, T, W, Wv, Zo Pauw, A', H, T Pekbroek, Ab, T Pels, Gb, Wv, Zo Perzik (boom), Al, K Plammot (oorveeg), Ab, Al Platbroek, Ab, Gb, Hpg, K, Zo Plammuister (oorveeg, pleister), Ab, Al, Gb, K Plicht, A', Ae, Al, B, G, H, Hpg, K, L, M, 0, W, Zo Ploeg, A', A8, Al, B, H, K, L, 0, W, Wv, Zo *Poen (geld, ploert), Loq (Moorsele) [o : Wv] Pompom, A', A~, Bg Ponk (spaargeld), Bg, Wv (ook m) Pook, Bg, He, Hpg, Loq (Mechelen, Piottenland, Gullegem), Wv Poot, He, T Put (diepte in aardappelen), H *Rek (eind weegs), K, L, T [Wv : o] Repel (hekel Fr . drege), Wv Reu, Zo Riem, Bg, Wv Rijp, Loq (Roeselare) Rimpel, T Roes, Gb, H, Hpg, L, T Rog (visch), Gb, W, Wv Romp, A', A~, Bg, H, T, Wv, Zo Rouw, Gb, M, Zo Schamp, T

HET GESLACHT DER ZNW . IN DE ZNDL. DIALECTEN

13

*Scharminkel, T [o : A', Loq (Elverdinge), Gb] Schavuit, T Scheet, Ai (ook m), Al, Bg, Gb, K, M, T, Wv, Zo *Schep, Ai [o : Wv = pleats wear men huiden pelt] Scheut (wet men ineens gist), Al, Bg, Loq (ook m = borrel), M, 0 » (schot), Al, Gb, T, W, Wv » (loot), Al, Bg, Gb, M, 0, W, Zo

Schoelje, Ai (ook m), Gb, Wv, Zo Schoen, Bg Schoer (bui), T Schoft (schoelje), Ab, Wv Schoor (balk), Bg, Gb, H, K, Wv Schop (stamp), H, T Schotel, A', AS, Al, B, H, Hpg, K, L, T, W Schouder, Ai (ook m), Aa, Al, Bg, H, K, L, T, W, Wv Schroom (menigte), Hpg Slaaf, Ab (ook m), Gb, He Sleep, T Sloester (bolster Fr. brou), Ab, He, Hpg Sluier, T Smeet, Ab, Al, Bg, Gb, M, 0, W, Wv, Zo *Smoel (muil), Ai (ook m), Al, Gb, H, K, W [o : Bg, Wv (m, o)] Snob, Al Snoes, Al, Gb Snuit, Ab, Bg, H, T, Wv (= vlasafval) Spar (m, v), M, Wv, Zo Specht, A', T, Zo Spie (bespieder), H, Hpg Splinter, Ab, A', H, Hpg, K, L, T Spreeuw, A', Ag, Al, Bg, G, He, K, L, M, 0, W, Zo *Spriet, Ab, Zo (o : Bg] Sprinkhaan, Bg, Gb, K, M, Zo Stack, Bg, M, T, Wv, Zo Steek (van steken), Bg, Gb, K, Loq (Gistel, Brugge, Marcke), M, T, W, Wv*, Zo [opm . : Wv : m ; v = uitwerksel] Stekel, T Steun, Wv (= deugniet), Zo Stoppel, T *Straal, A', A~, G, H, Hpg, K, T, W, Wv (ook m) [opm. : Bg, Al, Wv : m ; Wv : o = angel, glazen, boll Straat (m, v), Ab, B, Gb, K [M = m]



14

A . E . VAN BEUGHEM

Streek (list, van strijken), Ab, A', Al, Bg, Gb, H, K, L, T, W, Wv Strik, T *Strop, A', A~, H, Hpg, L [T = m], [o : Al, Bg, Gb, K, M, 0, W, Wv, Zo *Strot, A', AS, H, Hpg, L, T, Zo [o : Bg] Tichel, T Tinge! (netel) [Verc = v], Al [Gb = m] Tip, T Tocht (zaaitijd), H Traan (oogvocht), A', As, B, Bg, He, Hpg, L, T, W (ook m), Wv (ook m) Troffel (truweel), T Tronk, M, Wv (ook m) Vadem, vaam, H, Zo Valk, Al, Bg, G, M, W, Wv, Zo Veeg, A', A~, Gb, H Veest, Gb, He (± boovijst), Hpg, Zo Vink, A', A~, Al, B, Bg, G, H, Hpg, K, L, Loq, M, T, Wv, Zo Vinkeslag, Loq (Antwerpen) [Ab : m] Vliet, A', A~, He *Vool (sluier Fr, voile), Gb [o : Ab ; m : He] Vorm, T [Zo : m] Vout (Verc : v), Al, Gb Vrede, B, Bg, Gb, L, 0 (ook m), W (ook m), Zo Vrek, Zo Wacht, Ab, M, Zo Wees, Ab, Al, B, Gb, He, K, L, M, Wv, Zo Wip, L [Wv = plank ; het wippen : m] Worp, T Wortel (van plant), T Zang (handvol gelezen aren, Verc : v = glen), H, Hpg Zijbeuk (cf, beuk), Gb, H, Wv (ook m) Zwaan, A', Ae, Al, B, Bg, G, H, K, L, M, 0, W, Zo *Zwik, L [Al : o]

HET GESLACHT DER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

15

WOORDENLIJST II . ZIJN MANNELIJK IN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH EN ONZIJDIG IN DE AANGEDUIDE ZUIDNEDERLANDSCHE DIALECTEN (men vergelijke vorige lijst, de woorden aangeduid met *, die elders ook v zijn) . Besteek, M(= geschenk), Wv Biefstuk, Bg, Gb, M Bijker, bijkaar (bijenkorf ), T Bol (schacht van boom), Wv Bonheur, Hpg, Gb (ook m) Drieling (3/4 meat), Wv (ook m) Geniet (gent), Ab, Al, Gb, K, M Gezel (gemeene jongen of dochter), Hpg *Halster, Hpg [H : v] Hoogtijd, HO Jaarling (dier van 1 jaar), Wv Kameel, A~ [opm. : Al : m] Kermiskapris, He *Kletsoor, Zo (ook v) [Hpg : v] *Koffer, A', A~, H, T [ M = v] *Koppel (lederen band), Al [v : A', L, T] Labour, H, Hpg, M, Wv Last, Loq (Kortrijk) *Leeuwerik, 0 [v : G, M, T, W (ook m)] Maaltijd, Gb [v : A', A~ (Ab m !), M, 0 (ook m), W Magneet, T [v : Ab, Gb, K] Mal, Wv Mensch (vrouw), Ag, G, K, M (medelijdend) Most, A', Al, Bg, Gb, HO, K, L, M, 0, T, W, Wv, Zo *Oksel, Al [v : T, W, Wv] Orka an, A', Ag, Bg [v : Wv (ook m)] Pas (paspoort), Bg *Poen, Wv [v : Loq (Moorsele)] Regel (lineal) G [opm . : Gb : m], L *Rek (eind weegs), Wv [v : K, L, T] Ruig (schurft), HO, Hpg, L Schalk (werktuig), Wv



16

A . E . VAN BEUGHEM

*Scharminkel, A', Gb, Loq (Elverdinge) [v : T j *Schep (schepplaats), Wv (A' = v) Schik, Wv (ook m) Schorpioen, He (= boos wijf ), Wv Senaat, A', Gb, T, W, Wv (i . v. keeren) *Smoel (muil), Bg, Wv (ook m) [v : Ai (ook m), Al, Gb, H, K, W, Wv (ook m)] Spion (spiegel), Bg,tH, Hpg *Spriet, Bg [v : Ab, Zo] Stal (Fr . etal), Wv Steep (ziekte), Ab, H, K *Strop, Al, Bg, Gb, K, M,µ pO, W, Wv, Zo [v : A', Ag, H, L, Hpg] *Strot, Bg [v : A', As, H, Hpg, L, T, Zo] Tabernakel, Ab, A', Gb, K, M, Zo *Vool (sluier Fr, voile), Ab [v : Gb ; m : He] Voorslag, Loq (Hooglee), Wv (= voortrein van wagen ; m = voorkap) Zolder, As (ook m) Zoom (houtriggel bij mulde~ ), Wv Zwerm, Wv (ook m) *Zwik, Al [v : L]

WOORDENLIJST III . ZIJN VROUWELIJK IN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH EN MANNELIJK IN DE AANGEDUIDE ZUIDNEDERLANDSCHE DIALECTEN (de woorden met * gemerkt komen ook onzijdig voor) . *Aar, Wv (Fransch Vlaanderen) [o : M, Zo] *Aarde (grond), M [o : Ai (ook v), A~, B, H, Hpg, L, T Abberdaan of labberdaan, A', As, Bg, G, He, Hpg, K, M, W, Zo Abrikoos (vrucht), Al, Gb Acht (aandacht), Loq (Kortrijk) Ader, Ab, Al, Bg, Gb, K, W, Wv Afbraak, Ab (ook v), Ai Agenda, Ab, Gb, K, Zo Ajuin (stofnaam), A 1 , Al, Bg, Gb, Hpg (man van nets)

0, T,



HET gESLACHT DER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

17

Akte, Ab, Bg (v : - van geloof), Gb, He, Hpg, K, M (v : van geloof ), 0, Zo Algebra, Ab, A', Gb, M, W, Zo Aloe, Ab, Ai Alum, A', A', Bg, G, Hpg, K, M, 0, T, W, Zo Ameldonk, Gb, K, L, M, Wv Andijvie, A', As, Al, He, Hpg, K, L, M, T, W (ook v), Zo Ansjovis, Ab, Gb, K, T, Zo Appelsien, Ai (ook v), Gb, K, M, Zo Appelspijs, Ab [v = HC] As, Ab, Ai (ook v), Hpg Asch, assche, K, Wv (ook v) Baai (wollen stof ), Ab, A', Al, Bg, Gb, H, Hpg, K, L, M, 0, W, Wv, Zo Bean, H (som m), Hpg Baanst (tondel Fr . amadou), H, Hpg, Wv Baat (nut, voordeel), Ab, He, K Bagger (modder), Ai Bank, Bg, Loq (Wijnghene i . v . strafbank), Wv (i, v, lijs : den zit -) Bas (niet als : zanger), A', A', Gb, M, Zo Baskuul, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Bedevaart, Gb, Hpg Beekkers, T Beet (wortel), A', A', K, 0, T Beier (bes van rozenhoed), A', Wv Bel (het bellen), Ab, Wv Bellefleur (appel), Ab, K, M, Zo *Beschuit, Al, Gb, 0, W [o : Bg, G, Zo] Bies, T Biest (melk), Ai Bil, A', A' Blaam, Ab, A', Gb, W Bladder (blear), Wv Bleek (bleekgrond), A', As, Bg, G, K, M, 0, W, Wv, Zo Bliek, A', Bg, G, M, W, Zo Bluts, Ab, Al, Gb, K, M Bocht, Ab, A', Bg, Gb, K, W, Zo Boei (kluister), Ai Boekweit (Al v), Ab, Ai (ook m), Bg, 0, W, Wv *Boergonje (wijn), Ab, Bg, Gb [Wv : o : provincie], Zo Bokaal, A', A', Bg, G, K, M, 0, W, Zo



18

A. B . VAN BBU(HBM

Bombal (lawaai), Al Bons, Ab, A', Bg, Gb, K, M, Zo Boot, Al, AS, Al, B, Bg, G, HC, K, L, Loq, M, 0, W, Zo Bordeaux, Ab, Bg, Gb, K, Zo Bot (visch), A', Aa, K • (knop), Ab, A', Hpg, K, Wv (ook v) Boterham, A', Aa, B, Bg, G, H, Hpg, K, Loq (St Denijs), M, 0, W, Zo Bots, A', As, Al, Bg, G, L, M, 0, W, Zo Braam (rebus), Al, H, Hpg • (rand), A~, K Brem (bezemkruid), Ab, A', Bg, HC, K, Loq (Beeringen), Wv Breuk, Ai (ook v), L Brij, A', Al, Bg, Gb, H', Hpg, K, T, M, W, Wv, Zo Brijzel, Al, Gb (= kruimel), W, Wv, Zo Broek (kleedingstuk), Wv (in eenige gewesten, ook Vaelande geeft : m) Bron, T Brume, Zo [Wv : v : brune, brijne = pekel, saumure] Buil (gezwel), Ai Cabaret, Ab, Gb (ook presenteerblad), Zo Cabriolet, Gb, K, Zo Cacao, Ab, K, Gb, M Canape, Ab, Bg, Gb, Hc, K, M, Zo Candelaber, Ab, A', Bg, Gb, K, M, 0, W Carambole, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Centiem, Ab, Gb, K, M, Zo Champagne (wijn), Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Chloroform, Ab, Bg, K, M, Zo Chocolade, Ab, Gb, HC, K, L, M, T, Zo Cholera, Ab, A', Gb, K, T Club, Bg, Gb, M, K, Zo [Ab : m = zetel] Coke, Ab, Zo Controol (toezicht), Ab, K, W, Zo [bureel = v : Ab, M] Corvee, Ab, K, Gb, Zo Coupon, Ab, Gb, HC, K, M, Zo Cravats, Ab, HC, K, Zo Daas, Ab, Ai (ook v), K, M, 0, W, Wv (meest v) Das (halsdoek), Ab, Ai (ook v) Delf (sloot), Wv Deluwaarde, T

HET GESLACHT DER Z NW . I N DE ZNDL. DIALECTEN

19

Distel, Ab, A', Bg, Gb, Ho, K, M, 0, W, Wv, Zo Dom (naaf ), Gb, Zo *Doolhof (Koe, m, o), Ab, A', K, Zo [Gb : o] Dormter (Koe m), L, Wv, Gb Dracht, Loq (Gent), Wv [Al : v] Dras, Ab, K, T Dravik (bromus), Wv Drevel, Gb, Ho, M (= slentergang ), Zo, W (= dril, gang) Drilling (m, v), Ab, K, Gb, M, Zo Drift, A', H (ook Kl . Brab .), Hpg, Loq (Roeselare, Oostende), M, W, Wv, Zo Drol (stof), Gb, Zo Dwell, A', A~, Al, Bg, G, K, Loq (Poperinge), M, 0, W, Wv, Zo Einze (hengsel), Al Entree, Ab, A', Bg, Gb, HO, K, M, 0, W, Zo Fabel, G Fakkel, Ab, Bg, Gb, K, M, Wv (= vod ), Zo Fiets, Ab, Gb, K Fijfer (dwarsfluit), Wv *Fiji (panaris), M, Wv, Zo [o : Ab, A', K, HO, Hpg] *Flambouw, Ab, Gb, K, M [o : Al] Foor, HO (= geschenk), Hpg [v : Ab, Al, K, HO en Hpg (pleats)] Frak, A', A~, B, Bg, G, Hpg, K, L, M, T, W (ook v), Zo Fuik (vischtuig), Loq (Avelgem), Wv (= slag) *Fut (levenskracht), Ab, Hpg (-* foep) K, M, [o : Wv] Gaai, M, Wv Gaffel, Ab, Bg, Gb, Loq (Brugge, Antwerpen), M, Wv Gal, A', A~, HO, K Galei, Loq (Adinkerke = deugniet) Galg, L Gang, Ab, A', Bg, Gb, 110, K, Loq (Kortrijk, Ouckene), M, Wv, Zo Gans, Loq, Wv (ook v) Garnaal, Ab, A', Al, Bg, Gb, K, L, M, 0, W, Wv, Zo Gast (m, v), Ab, M, Zo Geer, Al, Gb, Loq (Dentergem) Gelei, Ab, K, T, Zo Genster (m, v), Al, Gb, W [v : Ab, A', K, L] Genoffel (anjelier), Ab Gerst, Ai (ook v), Aa, Al, Gb, H, K, M, 0, W (ook v), Zo Gist, A', A~, Bg, G, H (ook Kl . Brab .), Hpg, K, 0, T, M, W, Wv, Zo Globe, Ab, Bg, K, Zo



20

A . E . VAN BEUGHEM

Goele, He (= gendarm, borrel) Golf (Fr, golfe), A', Gb Gom, A', A~, Al, Gb, He, K, W, M, Zo Gomelastiek (v, o), M, Zo Gort, A', A~, Al, K Graat, B, He, L, M, Zo Grabbel, A', Ag Gracht, Ai (ook v), Bg, Gb, He, K, M, 0, T, W, Wv, Zo Grammaire, Ab, Gb, K, Zo Greppel, Ab, A', Zo Griep, Gb, M, Wv Grijns, Ab, Ai Groep, A', A~, Bg, Gb, K, M, 0, W, Zo Groes, groeze, Ab, Hpg (= groezel : hobbeligheid) Guano, A', A~, G, He, K, M, Zo Haal (v, o, bandijzer in schoorsteen), H Halfvasten, Ab, Gb, He, K Halt, A', A~, Hpg, M *Hand, Bg, Wv (meest v) [o : L, M (soma v), 0 (ook v), W (ook v), Zo (zelden v)] Handsvol, Wv (ook v) Haring, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Harmonica, M, Zo Hars, Ab, A', Al, K, L *Haver, Ab, K [o : Gb] Heemst (wine maluwe), Wv Hef (zuurdeesem), Al, Hpg (= hesel) Helft, Ab (sours m) Al (sours m), Bg, Gb, K, M, W (ook v), Wv (ook v), Zo *Hild (plankenzolder), M, Wv (dilt : ook o) Hobo, Ab, Gb, K, Zo Hop (plant), Ae, Al, H, T Horzel, Ab, Al, Zo Huig, Wv Hurk, M, Wv Hutsepot, Ab, Al, B, Bg, Gb, K, L, M, T, Zo Indigo, Ab, G, K Jak, Hpg Jas, Ab, A', Bg, Gb, H, Hpg . K, M, T, W, Zo Jenever, A', As, Al, B, Bg, G, H, K, L, M, T, Wv, Zo Jury, A', Bg, He, Gb, M, W, Zo



HET GESLACHT DEE ZNW . T N DE ZNDL . DIALECTEN

21

Kaas, Ab, A', Al, B (ook v), G, HO, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Zo *Kabas, A', A~, Bg, G, M, Wv (ook o) [Zo : o] Kabberdoes, Zo Kabeljauw, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Kalissie, Ab, Zo *Kalk, A', Ag, Al, G, HC, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Zo [Bg : o] Kamer, L, W (meest v) Kamfer, A', As, Al, Bg, G, K, L, M, 0, T, W, Zo Kamille, T Kandeel (drank), Wv Kandij, A', A~, Zo Kangoeroe, Ab, Bg, K, Zo Kant (dentelle), Ab, A', Bg, Gb, K, M, 0, T, W, Wv, Zo Kapot, Ab, A', HO, Hpg, K, M Kazak, A', A~, Gb, H, K, T, W (ook v) [v : Al, 0] *Kazuifel, A', A~, Al, Bg, G, K, M, 0, W, Zo [o : H, L, T] Kemp, Ab, H, Hpg, K Keper, Ab, Ac, Al, Bg, G, K, L, M, 0, T, W, Zo Kerf, A', Loq (Heule), T, Wv Kermis, Ai (ook v), H° (ook v) Kern, Bg, M, T, W (ook v) Kers (cresson), A', HO Kerstmis, Ab, A', K, T Kervel, A', A~, Al, Bg (ook v), G, H, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Zo Keten, Bg, Wv (ook v) [v : Zo, T] Keu, Gb, Zo Keule (boonenkruid), Ai Keur, Ab, A', Al, Gb, K, M (= kans), Zo Keus, Ab (ook v), A', B, Gb, H, L, 0, W, Zo Keutel, A', A~, Al, Bg, G, H, K, M, 0, W, Zo Keuvel, Loq, Wv Kevie, T Kijf, Zo Kin, G, Wv (ook v) Kinnebak, Bg, T Kiosk, T, M, Zo Klater, Ab, Gb, Wa *Klavecimbel (v, o), Gb, H, T [o : Ab] *Klaver A~, Hpg (m en v, altij d my .), K, T [o : Gb] Klei, Ab, A', Zo *Klem, Wv [o : M]



22

A . E . VAN BEUGHEM

Klep, T Klets, Bg, G, M, W (ook v), Zo (v : A1= slag, zweep) Kliek, HC, Zo Klis, Ab, Al, K Klont, Ab, A', Al, G, HO, K, L, M, 0, T, W, Zo Kluit, Ab, A', Al, Gb, K, M, W, Zo (ook v) Kluts, Ab, Al, Bg, G, 0, M, W, Zo Knap, Ab, K, Gb, Zo Kneep, Ab, K Knie, Al, G, M, Zo Knots, Ab, Ai (ook v), Gb, HO, W, Zo Kook, Ab, Gb, K, M, Zo Koer, Al, Gb, M (v : Ab, K) Koffie, A', AS, Al, B (ook v), Bg (ook v), G, H (ook in Kl . Brab .), K, L, M, 0, T, W, Zo *Kolf, Ab (ook o), A', Gb, H (ook in Kl . Brab .), K, L, M [o : Bg) Kolk, Ab, A', Bg, G, K, W, T Kom, Gb, M, Wv, Bg (= hot dok) Komkommor, Ab, A', Bg, Gb, K, M, Zo Komma, A', HO, Zo Kook, Ab, A', Gb, K, Loq, T, Wv, Zo Kool (brandstof), Ab, T, Wv (v = bloedzweer) u (plant), T Korrel, A', A~, Bg, Gb, K, M, T, W Korst, L (ook v ; als brood altijd m) Koude, Ai (ook v), Ab (v = verkoudheid), G, H, Hpg, K, 0, T, W, Zo Kraan, Ai (ook v), H. T (Al = v) Krab (krauw), A', M Krabbel, Ab, Bg, Gb, K, Zo Kram (toorn), H (ook in Kl . Brab .) Kramp, H Krauw, A', Ab, Gb Krets (schurft), Wv, Zo Krik (boschkool), H Krimp, Ab, A', H, K, 0, W, Zo Kroeg, G, Hpg (= boterpot), Zo Kroep, Al, Bg, Gb, HO, L, M, T, Zo Krok (wilde wikke), Ai Krop (sla), Bg, Gb, H~, K, L, M, 0, T, Wv, Zo Kruimel, A', A~, G, K, M, 0, W, Zo

HET GESLACHT DER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

23

Kruin, Ab, H, Hpg, K Krul, Ab, A', He (ook v), K, M, Wv (v = haarlok), Zo Kuch, Ab, A', Gb, He, K, L, 0, W, Zo Ku! (laffe praat, onnoozelaard), Ab, He, K *Kurk (voorwerp ), A', As, Gb, K, 0, W [o : Bg] Kweek, Ab, A', Al, K, Wa Kwel (grondwater), Wv, Gb, M Laai (vlam), Wv Lama, Ab, Zo Lampion, Ab, Bg, Gb, K, Zo Landorium, Gb, Wv, Zo Lantaren, AS, Ai (ook v), B, Bg, G, He, K, L, M, W, Zo Lavendel, T *Ledikant (v, o), Gb [o : Ab, Al] Least, A', Ae, Al, Bg, G, H, Hpg, K, L, M, 0, W, Wv, Zo Letter, Gb, M, Wv (ook v) Leuning, He (= lean) Lever, A', A~, Al, Bg, G, H, K, L (meest v), M, 0, T, W, Wv, Zo Lichtmis (2e Februari), A', He, Hpg *Lijm, A', A~, Al, G, He, K, L, M, 0, T, W, Zo [o : Bg] Lijst, A', A~, Al, H, K, 0, W, Wv (ook v), L : [m = cadre ; v = lists] Lijster, M List, Ab, A', Bg, Gb, H, M, W, Zo Loer, Ab, A', K, M, 0, W, Zo Long, Al, M Loog, Ab, A', 0, W (ook v) Louw, Ab, Ai Lucht, Bg, M, W (ook v), Zo Maag, T Maak, Ab, A', Gb, K, Zo Maand Bg Macaroni, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Madera (wijn), Ab, Bg, Gb, K, Zo Mais, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Manspersoon, Ab, Gb, K, M, Zo *Mark (count), Ab, K (ook o), Zo (Bg : o) Markt, Bg, Gb, T, L (slechts uitzonderlijk) *Mastiek, Bg, G, M, Zo [Wv : o] Mater (moederkruid), He Mazurka, Ab, Gb, K, Zo Mee (drank), A', H, W



24

A . E . VAN BEUf HEM

Meekrap, Ai Meersch, Bg, Gb, M, Wv, Zo Meeting, Zo Merel, Ab, Al, B, G, K, L, M, Zo Mergel, Ab, A', He, Zo Mette(n) (kalf), Ab, Ab, He, Hpg, K Meug, Ab, Al, K, 0, W Mik (gaffelvorm), Ab, Ai (ook v), Loq (Kortrijk [= punt] Antwerpen) Milt, H Minuut (tijd), A', Ag, G, He, K, M, 0, W, Zo (ook v) Mispel (m, v), Gb, M, Wv, Zo Modder, A', Ag, Al, H, Hpg, K, T Moeial (m, v), Ab, K, Gb, M, Zo Moffel, G, M Moor (modder), Al, Gb Mortel, A', Ag, Al, Bg, G, H, Hpg, K, M, 0, T, W, Zo Mot (slag), Wv Moustache, Bg, Gb, M, Zo Muil (schoeisel), L Muffs, Bg, Wv (ook v) Muit (kooi), Wv Munt (kruid), Ab, A', Al, He Muscus, Ab, A', G, He, W, Zo Muskaat, T Muur (Fr, mouron), Ag, Al, W Natuur, Ab, A', H, Hpg Neep, A', Ag Neer (dorschvloer), He, Hpg, W Neet, Wv (ook v) Nerf (van leder), Ai Netel, A', Ag, H, Hpg, Wv (ook v) Nier, Al Nooddruft, Ab, A', Gb, Hpg, K, W, Wv Noon (middag), Ab, Al, Gb, He, Hpg, K, M Oker, A', A~, Bg, G, K, Zo Olie, Ai (meest v), Hpg (ook v) Oost, A', A~, Gb, K, L, M Opbrengst, Ai (ook v) Opera, Ab, Gb, He, K, Zo Paander, Bg, Gb, M, Wv

HET GESLACHT DER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

25

Pacht, Al, G, K, Loq (i . v, ratelpacht = pactus pro rata), M, T, W, Zo Paf, Ab, Gb, K, M, Zo Paletot, Ab, Bg, Gb, Hpg, K, M, T, Zo Palm (van hand, plant), A', Ag, Al, Bg, G, K, M, Zo Pantalon, Zo Pantoffel, Ab, A', Al (ook v), G, He, Hpg, K, M, 0, W, Wv, Zo Pap, Al, Bg, G, K, Loq (Poperinge, Kortrijk), M, (' W, Wv, Zo Paragraaf, Ab, A', Gb, K, W, Zo Paraplu, Ab, A', Bg, G, He, Hpg, K, M, 0, W, Wv, Zo Parasol, Ab, A', Bg, Gb, He, Hpg, K, M, 0, W, Zo Parel, A', Ag, Al, Bg, G, K, M, 0, W, Zo Paschen, A', A~, B, Bg, G, H, K, M, W, Wv, Zo Pastinaak, Ab, Al, G, L, M, Zo Pekel, A, A8 , Al, B, Bg, G, H, Hpg (ook Kl . Brab .), K, L, Loq (= geld), M, 0, T, W, Zo Pel, H Pelerin (mantel), Ab, He, K Peluw, A', As, G, K, Zo Peper, A', A~, Al, B (ook v), Bg, G, H, Hpg, K, L, Loq (Kortrijk), M, 0, T, W, Wv, Zo Persoon (m, v), Ab, Gb, K, M, Zo Perzik (vrucht), Zo Pessem (hondsgras), He, T Pest, He Peterselie, A', Aa, He, Hpg, K, L, T Petroleum, Ab, Bg (ook v), Gb, K, M, Zo Piano, Bg, Zo Pier (worm), A', A8, K, T, W, Zo Pis, A', As, Al, He, K, L, 0, T, W Pladijs, A', A~, Al, He, K, L, 0, W, Wv, Zo *Plak, Gb, Loq (Kortrijk), Wv [Loq : o (Poperinge = moss ; Passchendaele = huwelijksban), Wv (m, o : bezetsel)] Plant, A (ook v), A~, H, K, L Plavei, A', A~, B, He, Hpg, K, L, M, 0, W, Zo Pleister, Bg, M [A1= v] Pluche, Ab, Gb, K, Zo Plooi, Wv (sours v) Pluvier (steltvogel), A', Zo Pok, Wv (= kus) *Politiek, M (o = Ab, A', Gb, He, Hpg) Polka, A', Ae, Bg, G, He, Hpg, K, M, Zo



26

A . E . VAN BEUGHEM

Pollevij, A', A~, Al, G, Hc, Hpg, L, T, Zo Pommade, A', K, T Pool (aspunt), A', A~, Zo Poot (stek), A', M Prei, A', A~, HO, Hpg, K, L, T Porselein, postelein, Ab, A', Hpg, W (Zo = v) Porte-monnaie, Ab, Bg, K, M, Zo Post (posterij), A~ (Ab = v !), Ai (ook v), Bg, G, HO, Hpg, K, 0, M, W, Wv, Zo Praal, Ab, W, Wv, Zo Pree, Gb, HO, Wv Preek, Bg, G, K, M, Zo Prul, A$ Pruts, Gb, K, M (ook v), Wv, Zo Puist, Zo Pulp, Ab, Gb, M, Zo Punch, Ab, Bg, Gb, HO, Hpg, Zo *Punt (leesteeken), B, G, L, Wv (ook o) [o : A', A~, Gb, M, 0, W (ook Kl . Brab .) Wv (m, o), Zo] *Punt (spits), Ab, A', B, Gb, H, L, Wv (m, o) Quadrille, Ab, Gb, K, Zo Quinquet, G, Zo Raaf, T (A1= v) Raak, H Rabarber, A', Ag, G, Hpg, K, T, M, Zo *Rabauw, A', As, Wv (o = gent lood) Ramenas, Al, G, K, Zo Rank (scheut), Ab, Ai (m, v), Al, K, 0, W (m, v) Ratels (plantnaam), Zo Ratjetoe, Al, Bg, Gb, K, M, T, Zo Reinevaar, Al, Wv, Zo Rest, Al, B, L, T (m, v : v in : meerrest) Reverbere, Ab, Gb, Zo Revolver, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Richel, Ab, A', G, K Rick, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Rijst, A', A$, Al, B (ook v), Bg, G, K, L, M, T, W, Wv, Zo Rij stpap, Ab, A', Gb, M (opm. : pap is v in A") Rister, H, Zo Rochel, Ab (v = fluim), Bg, G, K, Wv, Zo *Rogge, Ab (m, v), Ai (m, v), Gb, K, M, Zo [o : T]

HET (ESLACHT DER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

27

Rol, A', As, Al (m, v), K, L, Wv, Zo Rondo, Ai (m, v), As Roof (korst van wonde), H Rook (kleine hooistapel), Al Root (rootplaats), H, Hpg Rul (kleederstof), Wv Rum, Ab, Bg, K, Zo Sabel (wapen), A', As, Al, B, Bg, G, Hpg, K, L, M, T, Wv, Zo Saffraan, A', As, Al, Bg, G, Ho, K, L, M, 0, T, W, Wv, Zo *Salads, A', As, Gb, H (m, o), Hpg, T [o : H, L] Salie, A', Ho Hpg, (= saves) Santenboetiek, Ab, Ho, K, M, Zo Schaard(e) [driehoekige kerf], Wv (ook to Brugge) Schabernak, Ab, Bg, K, M, Zo Schabrak (v, o), T (o : Hpg zie lijst onz .) *Scheerling, T [Loq : o = loop van vloerbol Bavichove] Schelf, A', Bg, Ho, K, Zo *Soherf, Bg, H, Hpg, M, T, Zo (o, v : A') Schilfer : A', Al, Bg, Gb, M, W, Wv *Schimmel, A', As, Bg, Gb, H, Hpg, K, 0, T, Zo [o : W,1Vr (= beschimsel ! ) Schol, A', As, Ho, Hpg, K Schoof, Bg, 11, Hpg, K, Loq, M, 0, T, W (m, v), Wv, Zo Schoonmaak, Ab, A', Gb, K, M Schree, Ai Second, A', As, G, K, M, Zo Selder(ij ), A', As, Al, Gb, H, Hpg, K, M, T, Zo Siamois, Ho Sier, Ai Sinksen, As, Gb, K, M Sjaal, A', As, Bg, Gb, HO, Hpg, K, M, T, Zo Sjerp, As, Al, G, Hpg, K, Zo *Slameur, Ab (o : Gb, Ho) Sleet, A', As, H (ook Kl . Brab .), K Slot (vod), Wv Sleur, Ab, A', K Slof, A', aloof, pantoff el, As, B, H, Hpg, K, L, T Sloot, Gb, K, W (m, v) Smoelie, Ab, A', Al, Gb, K, W, Wv, Zo [H = v] Smul (hot smullen), Ab, Wv



28

A . E . VAN BEUGHEM

Sneeuw, A', A~, Al, Bg, G, H (ook Ki . Brab .), K, L, 0, T, W, Wv (m, v), Zo Snippet, Gb, Zo Snoek, Ab, Bg, K, Gb, M, Zo Snor (knevel), Ab, Gb, M, T *Snot (droes), Ai (m, o) [o : Ab, Ai (m, o), K, Hpg, M, Zo] *Snuf (reek), Hpg [o : H] Snuff, A', As, Bg, G, H, Hpg, K, M, 0, T, W, Zo Soda, A', As, Gb, He, K, Zo Sofa, Ab, A', Bg, G, He, K, 0, W, Zo Solfege, Ab, K, Zo Sortie, Ab, Bg, Gb, K, Zo *Spanader, Ab, K (m, v), Wv (m, v), Zo [o : H, Hpg] Speculaas, Ab, K, M Spiering, Ab, Gb, K, Zo *Spijt, Bg, Hpg, T [o : A', A~, Gb, K, 0, W] Spinazie, Ab (m, v), H, T Spinn.ekop, Ai (m, v), H (ook Kl . Brab .) [Zo = v] Spooling, A', A~, K Sport (laddertrede), Al Sprank(el), Ab, Bg, Gb, W Sprinkel, A', M Sproet(el), H *Spoot, A', A~, Al, G, K, Zo [o : Bg] Spurrie, A', A~, H, Hpg, K, M, Zo Staaf, T, Wv Steeg, H *Steep (stofnaam), Ab, Bg, Gb, H, K, T, Zo [o : M] Stek, Ab, A', Al, Bg, Gb, Hpg, K, L, W Stelt, H, Hpg *Steer (krab), Ab, Gb [o : Wv] *Stijfsel, A', A~, K, L, Wv (= pap ; v = bloom), Zo (m, o) [o : Bg, He, Hpg, Gb, M, Zo (m, o)] Stippel, Hpg (= tippet) Stoop, Gb, W Stokvisch, Ab, Gb, K, Zo Stomp (afgeknot voorwerp), Ab, H, K Stool, A', Al, H, K, W, Zo Stoop, A', A~, G, H, K, M, W, Wv, Zo Stop, A', Ag, H, K, T, M [o : K, L, Wv (pleats wear vinken worden opgesloten)]

HET GESLACHT PER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

29

Store, Bg, Zo Streek (oord), Ai (v, m) Streep, Wv Streng, Bg, M, T, Wv (m, v) Stront, Ab, A', Bg, Gb, H, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Wv, Zo Stroop, Ab, Ai (m, v), H, Hpg, K, L, T (v : Al, Loq, H, Wv) Stroowis, M, Zo *Suiker,Ai,A~,B(m,v,o),L(m,o),H,T,0,Wv(m,v ;i .v . potsuiker), [o : Al, G, H, Hpg (m, o), K, L (m, o), W] Suikerei, T Supertaks, Ab, Gb, K, Zo Taats (ijzeren pin), Zo Tabak, A', As, Al, B, Bg, G, He, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Wv, Zo Tabouret, Ab, Bg, He, Gb, M, Zo Tafel, Bg, Wv (m, v) Tales, Ab, A', A1, Bg, K, Gb, M, W, Wv, Zo Tampon, Ab, Bg, Gb, M, Zo Tapioca, Ab, Gb, K, M, Zo Taptoe, Ab, Bg, G, K, T, Zo Tarbot, Ab, A', Al, Bg, Gb, K, L, M, 0, W, Zo Tarwe, Ab, Gb Teems, A', Gb, H, M, 0, Wv (ook Aalst), Zo Telefoon, A', A~, Bg, G, He, K, M, Zo Telegraaf, A', A~, Bg, G, He, Hpg, K, M, 0, W, Zo Temper (= deeg), Al, Gb, M Tenue (kleeding), Ab, Bg, G, K, M, Zo Terpentyn, A', As, Al, Bg, G, He, K, L, M, 0, T, W, Wv, Zo Tesch, Ab Test (aarden pot), Zo Teug, A', As, B, H, Hpg, K, L, 0, W, Zo Thee, A', AB, Al, B (ook v), Bg, G, H, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Zo Tier, A', Al, W, Wv Tijk (overtrek), A', A~, He, Hpg, K, M [Zo : v] Tilbury, Ab, A', Bg, Gb, He, W, Zo Tobbe, A', As, Al, H (= aker), Hpg, K, T, W Toemaat (2e oogst), H, K, M, W, Wv, Zo Toevlucht, Ab (ook v), A', Al, Bg, Gb, H, K, L, M, W, Zo Tombola, A', A~, G, H, He, K, M, 0, W, Zo Toog (toga), Ai Toot, tais, A', A~, K, Wv, Zo Toupet, Ab, Gb, K, M, Zo



30

A . E . VAN BEU(HEM

Traan (vischolie), As, Bg, G, HC, Hpg, K, L, M, W, Wv, Zo *Trafiek, Ab, Bg, Gb, K, Zo (o : He = zware arbeid) Tram, A', Ag, Bg, G, He, Hpg, K, M, Zo Trap (al de treden), A', A~, Al, B, Bg, G, He, Hpg, K, L, M, T, Zo Tree (trede), A', As, G, H, Hpg, K, Zo Tres, T Trijzel (korenzeef), Ab, A', Hpg (ook in Kl .-Brabant = trezel), W, Wv Troef, A', AB, Al, Bg, Gb, H, Hpg, K, M, 0, W, Wv, Zo Troep (Koe, Verc = m), Ab, Bg, G, K, Loq (Poperinge), M, Wv, Zo Trombal (groote trom), Hpg (overal in Vi . Brab .) Trommel, Al, Bg, G, H, Hpg, K, M, W, Zo Tromp (van olifant), G Trompet, Gb, Zo Trouw (huwelijk), Ab, G, H (ook Kl . Brab .), Hpg, K, M, Wv (m, v) [ondertrouw = v], Zo Truff el, Bg, Gb, Wv (= prul), Zo Tuba, Ab, Gb, K, Zo Tuit (van aardewerk), A~, Gb, H, Hpg (teupel), K, Wv (v = huff) Tule, Ab, Gb, He, Hpg, K, Zo Tunnel, Ab, Bg, G, K, M, Zo Turf, Ab, Al, L, M, T, Wv, Zo Twijg, As Uitvlucht, Ab, Ai (m, v), Bg, G, H, Hpg, K, M, W, Zo *Uniform, Ab, A', Bg, G, He, K, M, 0 (ook o), W, Zo Unster, A', Al, M, Wv, Zo Vaart, Gb, M, Wv Vaas, T (ook v), Zo Vanielje, Ab, K, T Varen, Ab, K, M, Zo Vasten,. A', Ag, Al, Bg, G, H, K, L, M, 0, T, W, Zo Vaudeville, Gb, Zo Velo, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Velocipede, Zo Venkel, Ab, Zo *Verschoon(ing) (van linnen), Ab [o : Gb, K, Loq (Kortrijk), M] Vessem, verzen (hiel), He Vestiaire, Zo Vestibule, Gb, Zo Vezel, Ab, A', Bg, Gb, K, M, 0, W, Zo Viaduct, Bg, Gb, M, Zo

HET GESLACHT PER Z NW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

31

Violier (ook stoflier), Gb, M, Zo Visch (stofnaam), Ab, Bg, Gb, He, K, Zo Vlerk, Ab, Al, K Vlier, A', As, Bg, Gb, K, M, 0, W, Zo *Vlijm, M (o : Al) Vlok, T Vloot (spijkerrog), Hpg Vlucht, Bg, Gb, H Voois, Al, Gb, M Voorkeur, Ab, A', Gb, He, K, M, 0, W, Zo Vorst (nok), Ab, A', Al, K, H, Hpg, M, Zo (het vriezen), Ab, A', G, EL, Hpg, K, L, M, Zo Vuist, Bg, Loq (Avelgem) Walg, Ab, A', Bg, G, W, Zo Wals, A', As, Bg, G, K, M, Zo Wan, A', T, W, Wv, Zo War, Ai Wasch, A', Aa, B, G, H, K, L, T, W, Zo Watte, Ab, A', K, T Weeg (wand), Wv Week (het weeken), A', A~, G, H, K, M, Wv, Zo Weer (verdediging ), Zo Weet (het weten), Ab, Al, H, K, L, T, Wv Wegge, T Wei (hui), H, Hpg, Zo Wereld, Ab (m, v), Ai (m, v), Al (m, v), B (m, v), Bg, Gb, H, K, L, M, 0, T, W, Wv (m, v), Zo [opm . : Ab = m in uitdr . : zijne(n) wereld kennen] Werf, Ai (m, v) Wezel, A', A~, Bg, K, M, 0, W Wijk, Al, Bg, Gb, K, M, W (m, v), Wv (Brugge m, v), Zo Wijnsteen, Ab, Bg, Gb, K, T, M Wilg (grassoort), K, M, Zo Wisch, Ai (m, v), T, Zo Wol, A', A~, B, H, L Woon ( = mooning), Ab, He, K, W Wrijf, Ab, A', Bg, Gb, H, K, M, Zo Wrong, Ab, A', Al (= wrok), Bg, Gb, H (= wrok, ook in Antw . en Brab . ), Hpg, K, M, 0, W, Zo Zaal, Ai (m, v), H, L, T Zaan, Ab, K, T



32 32

A. A . E. E . VAN VAN BEUGHEM BEUGHEM

Zalm. Zalm . Ab, Ab, Gb, Gb, K, K, M, M, Zo Zo *Zeever, *Zeever, At, A', AB, As,AI, Al,B,B,Bg, Bg,G,G,He, He,Hpg, Hpg, K, K, L, L, M, M, 0, 0, T, T, W, W, Zo Zo (m, 0) (m, in in bet bet :; synovie synovie == o) ZegepraaI, Zegepraal, Ab, Ab, At, K, K, M, M, W, W, Zo Zo Zeik, Ab, H, Zeik, Ab, H, Hpg, Hpg, KK Zenuw, Gb, Wv Zenuw, Gb, Wv *Zerk, Zo [T [T == v] v] [Hpg, [Hpg, v, v, 0o == doodskist] doodskist] *Zerk, At, A', AB, Aa, AI, Al, G, G, H, H, L, L, Wv, Wv, Zo *Zift, zeef, zeef, 0 (m, *Zift, (m, v) v) [0 Zo] [o :: AI, Al, Bg, Bg, T, T,W, W, Wv, Wv, Zo] v), A', At, Hpg Zijde, Ab Zijde, Ab (m, (m, v), Hpg Zink, (Iaagte), AI, Zink, zonk zonk (laagte), Al,Loq Loq(St-Maria (St-MariaLaethem, Laethem, Reckem), Reckem), M, M, Zo Zo Zok, Zok, HH Zool, At, A', As, AB, G, ZooI, G, H, H, L, L, T T Zucht (drift), Ab, Zucht (drift), Ab, Bg, Bg, Gb, Gb, K, K, L, L, M, M, Zo Zo Zuip, AI, Gb, v), Zo Zuip, Ab, Ab, Al, Gb, K, K, Wv Wv (m, (m, v), Zo ZurkeI, Ab, He He(i, (i. v. (m, v), M, Wv v), Zo Zurkel, Ab, v . hulken), hulken), K K (m, v),1VI, Wv (m, (m, v), Zo Zwaluw, At, A', Bg, Zwaluw, Bg, G, G, H, L, M, v) H, K, K, L, M, T, T,Wv Wv (m, (m, v) Zweer, He, L, (m, v), v), Wv v) Zweer, At, A', He, L, TT (m, Wv (m, (m, v)

°

WOORDENLIJST IV IV.. WOORDENLIJST ZIJN VROUWELIJK ININ HET ALGEMEEN ZIJN VRROUWELIJK HET ALGEMEENNEDERLANDSCH NEDERLANDSCH EN ONZIJDIG ONZIJDIG IN EN INDE DE AANGEDUIDE AANGEDUIDE ZUIDNEDERLANDZUIDNEDERLANDSCHE SCHE DIALECTEN DIALECTEN : dede met (men vergelijke vergelijke in (men in vorige vorige lijst lijst met* *aangeduide aangeduide woorden woorden of o0 zijn) zijn).. die m die m of Aar, M, (m :: Wv [Fr.. Vl VI.]) Aar, M, Zo Zo (m Wv [Fr .]) Aarde (grond), (grond), AI 0), AB, M] Aarde Ai (v, (v, o), A~,B,B,H, H, Hpg, Hpg, L, L, TT [m: [m : M] Baar (lijkbaar), H, Baar (lijkbaar), H, Hpg Hpg Bajonet, LL Bajonet, Ballingschap, At, Ballingschap, A',Bg, Bg, 0, 0, W W G, Zo [m :: Al, AI, Gb, Beschuit, Beschuit, Bg, Bg, G, Zo [m Gb, 0, 0, W] W] Big, (=uezja ue:ga + viggene)) Big, Bg, Bg, Zo, Zo, M M (= + viggene T, Zo Zo [Wv: [Wv : bile BijI, (v, o), 0), H, H, Hpg, Hpg, L, L, T, bile v, v, niet 0] Bijl, At Ai (v, niet o] Boor, Ai At (v, (v, 0), (Cassel [Fr [Fr.. Vl.], Boor, o), Gb, Gb, He, Hc, Loq Loq (Cassel Vl .],T,T,Wv, Wv, Zo) Zo) AB, Bg, Bg, Gb, Gb, He, He, K, M, Zo Broederschap,A', At, Ag, Broederschap, K, M, Zo Diocese, Gb, Diocese, Gb, Zo Zo Doolhof (m, (m, o), 0), Gb (m :: Ab, Ab, A', At, K, Zo] Doolhof Gb (m K, Zo] mast), Wv Drieling (3/4 (3/4 maat), Wv(m, (m, o0)) Drieling Els(en) (= priem), A', At, AI, Els(en) (= priem), Al, Gb Gb

HET GESLACHT PER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

33

Fabriek, A 1, As (v, o), B (soma v), H (ook Kl . Brab .), K, L, 0, T,

w

(v, o)

Flambouw, Al [m : Ab, Gb, K, M] Fortuin, Ab, Al, K [Zo (v)] Fut (levenskracht), Wv [rrz : Ab, K, Hpg (-3- foep), M] Gebuurte, Bg, Zo (v, o) (Gedachte) -} Gedacht, A', As, Al, B, Bg, Gb, He, K, L, M, W, Zo Gedenkenis, T Geelzucht, W Gilde, Bg, W (v, o), Zo Hand, L, 0 (v, o), M (sours v), W (v, o), Zo (zelden v : beter-, achteren voorhand zijn sours v) [m : Bg, Wv : v, m in eenige plaatsen] Haver, Gb [m : Ab, K] Heide, Wv (= plant ; vlakte = v) Hilte (laag zoldertje, planken vloer), Wv (m, o -* dilt[e]) [m : M] Hoog (hoog getal), He Jeukte (j euk = m), Ab (-* j euksel ), He, K Kaam, Al Kabas, Wv (m, o), Zo [m : A', Aa, Bg, G, M] Kalk, Bg [m : A', A$, Al, G, Hf', Hpg, K, L, M, 0, T, W, Zo] Karabijn, Hpg Kardoes (timm.), Wv (ook v = steunblokje) Kazuifel, H, L, T [rja : A', Ag, Al, Bg, G, K, M, 0, W, Zo] Kennis, H Kerkfabriek, Ab, K, T Kip (knip), Wv Klavecimbel (v, o), Ab [m : Gb, H, T] Klaver, Gb [m : As, Hpg (m, v, altijd my .), K, T] Klem, M [m : Wv] Kleur, Ai (v, o), Al, B (o, sours v), Bg, K, L, M, Zo Klisteer, T Kolf [Ab (m, o)], Bg [m : A', H (ook Kl . Brab .), Gb, K, L, M] Kurk, Bg [m : A', A~, K, Gb, K, 0, W] Kraam, Ab, A', Al, Bg, G, K, L, M, T, Wv, Zo Kruim, Ab, K, L, M, W Kudde, H, Hpg (-* kud ) Laag (laag getal), He Lak (gebrek), He, Hpg Landouw, He Ledikant (v, o), Ab, Al [m : Gb] Lijm, Bg [m : A', Aa, Al, G, He, K, L, M, 0, T, W, Zo]



34

A . E . VAN BEUGHEM

Likeur, Zo Limiet, T Lits (zelfkant van leken), H" Machine, A', As, B, K, L, T Melk, Ab, A', B (sours v), L Mul (fijne aarde), Al, Wv Muziek, A', A~, Al, B (sours v), Bg, Gb, H, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Wv, Zo Ophicleide, T Order, Ab, A', Gb, K, W, Zo Pateel, Wv Pistool (v, o), Ab, A', Al, H", K, L, 0, T, W [v : Zo, Hpg] Plak, Loq (Poperinge = moes ; Passchendaele huwelijksban), Wv (m, o = bezetsel) [m : Loq (Kortrijk : kerf, plakkant), Gb, Wv] Plaket, Zo Pleuris, Bg, Gb, H, H" (-* fleurus), Hpg, K, Loq, M, T, Zo Politiek, Ab, A', Gb, H", Hpg [m : M] Potaarde, Ab, T Priesterschap, Ab, Gb, K, M, Zo Prent, Al, K, W Prison (Koe : v, in 't Vl . = o), Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Punt (leesteeken), A', Ag, Gb, 0, W (ook Kl . Brab .), Wv (m, o), Zo[m :B,G,L,Wv(m,o)] Punt (spits), Wv (m, o) [m : Ab, A', B, Gb, H, L] Rabauw (gent lood), Wv Rat, Ai (v, o) Rogge, T [m : Ab (m, v), Ai (m, v), Gb, K, M, Zo] Ros (wijf), L Sacristij, Ab, Ai (v, o), Ha Salade, H (m, o), L [m : A', Ag, Gb, H (m, o), H" (-~ steeksalade), Hpg, T] Schabel, Gb, Wv Schapraai, Bg, H [m : Gb] Scheef (houtachtig deal van hennep of vlas), Wv Scheerling (loop van vloerbol), Loq (Bavichove) Schelde, A', A8 , L Scherf, Ai (v, o) [m : Bg, H, Hpg, M, T, Zo] Schijf (schiet -), Al, L Schijt, Ab, H (o ; v in : de - van jets geven), Hpg, K, M, Wv

SET (ESLACHT DER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

35

Schirnmel, M(-* beschimsel), W [m : A', A~, Bg, Gb, H, Hpg, K, 0, T, Zo] Schoft (werktijd), Ab, A', K, M, W, Zo School, Wv (maas, mcenigte) [opm . : in vale dialecten alleen o in uitdrukkingen als near, in, op 't school : -- vb : Ab, Gb, K, M] Schram, T Schrift (Heilige), Ab, A', Bg, K, M, W Schuif, schof (lade), Al (v, o), Loq, Wv Schuit, H Schurft, Ab, A', Al, B, Gb, HO, K, L, M Slameur, Gb, HO [m : Ab] Snot (droes), Ab, Ai (m, o), Hpg, K, M, Zo Snuf (reuk), H [m : Hpg] Sop, Ab, Al, Gb, K, L, M, Wv (o, v) Spaan, Ab, A', Gb, K, Loq (Torhout, Brugge), W, Wv [m = H] Spanader, H, Hpg [m : Ab, K (ook v), Wv (m, v), Zo] Spat, H, Hpg Speen (aambeien), Ab, Al, Gb, K, L, M, Zo Spelt, T Spijt, A', A~, Gb, K, 0, W [m : Bg, Hpg, T] Sport (ontspanning), Ab, Gb, K Steur (krab ), Wv [m : Ab, Gb] Stijfsel, Bg, Gb, HO, Hpg, M, Zo (m, o) [m : A', As, K, L, Wv (bloem v ; -pap : m), Zo (m, o) Stof, T Stop, Wv (pleats wear vinken opgesloten worden) [m : A', As, H, K, T] Suiker, Al, G, H, Hpg (m, o), K, L (m, o), B (m, v, o), 0 (m, o), W [m : A', A~, M, T, Wv (m, v -- potsuiker), T, Zo] Trafiek, HO (zware arbeid) [m : Ab, Bg, G, HO, Hpg, K, M, Zo] Uitvaart, Ai (v, o), Wv (m, o) Vaan, Ab, A', Al (v, o), H, K (v, o) Veer (pluim), Al Verschoon(ing) (van linnen), Gb, K, Loq (Kortrijk), M [m : Ab] Vlag, A', Ae, K Vlijm, Al [m : M] Vorket, Ab, HO, K Zerk, Hpg (v, o = doodskist) [m : A', A$, Al, G, H, L, Wv, Zo] [T = v]

Zier, Ab, Al Zift, zeef, Al, Bg, T, W, Wv, Zo [0 : m, v]



36

A . E . VAN BEUGHEM

WOORDENLIJST V . ZIJN ONZIJDIG IN HET ALGEMEEN NEDERLANUSCH EN MANNELIJE IN DE AANGEDUIDE ZUIDNEDERLANDSCHE DIALECTEN (woorden met * gemerkt zijn ook vrouweli?k) . *Aal (bier), Ab, Zo [v : M, Wv] Aambeeld, Al, Bg, Gb, Hpg, T, Wv, Zo Aas (in kaartspel), Ab, Ai (o, m), Bg, H, Hpg, T Abc, AS, Bg, G, He, K, M, Zo Accent, Gb, M, Zo Achterstel (het ten achter zijn), Ab, He, Gb, K Achteruit, A', As, Bg, G, He, K, M, Zo (Advise) -3- avis (Ab : advies : o, avis = m), M, Zo Afstel, A', W, M Afval (V. D m of o), A', AS, K, Gb, M, W, Zo Agnus Dei, Ab, He, K Al, Ab, A', M *Alarm, A', Ae, Al, B, L, W, M [v : Zo] Albast, Ab, A', K Album, A', A~, Bg, G, K, M, Zo Alibi, Ab, A', G, M, W, Zo *Alaam, Al (m, v), Gb, M Altaar (autaar), A', Ae, Al, Bg, G, H, Hpg, K, L, M (altaar : o ; autaa : : m), T, W, Wv, Zo Amel (koren), Wv Amen, Ab, A', W, Zo Angelus, Ab, Gb, He, K Anker,A', A~, Al, B, Bg, G, HC,K, L, M, 0, T, W, Zo Appel (naamafroeping), Ab, G, K, M, Zo Arduin (stofnaam), Ab, A', Bg, Gb, He, K, M, Wv (m, o) Artikel, A', A~, B, Bg, G, H, Hpg, K, M, 0, W, Zo Atheneum -} Athenee, Ab, Bg, G, M, Zo *Ave Maria, Ab, He, Gb, K [v : Loq (Kortrijk)] Baalkatoen : Ab, Hpg, K Bal, G [Al : (speel)bal = m!, dansfeest : oil *Baldekijn, Bg, Gb [v : T] *Balkon, Bg, G, K, 0, M, W, Zo [v : Ab] *Bankroet, M [v : Bg, Zo]

HET GESLACHT DER ZNW. IN DE ZNDL . DIALECTEN

37

*Barreel, Ab, A', Al, Zo [v : Bg, Gb, M, Wv (bareele : v ; bareel : o), Zo] Batist, Ab, Gb, K, Zo Bazijn (Verc : v), Gb, Zo Bekijk, Zo Beslag (deeg), Ab, A', Zo Bestel, Ab, A', Ho, Zo *Biljart, A', A8, B, Bg, G, Hpg, K, M, T, W, Zo [v : o] Bitter (drank), Ab, A', G, K, Zo (root), M, Wv, Zo Blauwsel,Gb (-} blauw), L (sours o), Zo Blijk, Ab, A', Gb, W Blok, A', A~, Al, Bg, G, Ho (blok, beluik = o), Hpg (beluik = o), Loq (Bavichove, Torhout), M, 0, T, W, Wv, Zo *Bocht (slechte wear), A', Ag, Bg, G, K, L, Loq (Bouckenkercke, Wackene), M, Wv (v in Fr . Vi .) Bock (biersoort), Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Book, A', Ag, Al, B, Bg, G, Ho (-* kerstenboek), Hpg, K, L, Loq • (Isegem), M, 0, T, W, Wv, Zo Boekorgel (accordeon), Wv Boezeroen, Gb, Wv Bond, Ab, A', Gb, K, M, 0, W Bonjour, Ab, Gb, Ho, Hpg, K Bonket, Gb, M, Wv Bont, Ab, Zo Boord (rend, van schip), Ab, Al, K, L, M Bosch, Ai (o, m), Al, B, Bg, G, H, Hpg, K, L, M, 0 (o, m), T, jW, Zo *Bossehage, H [v : Gb, Hpg, Zo (zooals al de w . op age)] Bouw, Ab, Al, Gb, K, M Brevier, Ab, A', Bg, Gb, K, M, Zo Brodsel (mengelmoes), Al Brood, HO, T Brook (moeras), Wv Brood, Wv Budget, G, Zo Buiten, Ab, A', Bg, K, Gb, M, W, Zo Bureau, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Cadeau, Ab, A', Gb, M Cafe (kofehuis), Bg, Gb, Ho, M, Zo Cahier, Ab, Bg, Gb, Ho, K, M Calicot (katoen), Ab, Gb, Ho, K Caoutchouc, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo



38

A . E . VAN BEUGHEM

Carillon, Ab, Bg, Gb, K, Zo Carnaval, Ab, A', Bg, Gb, HO, K, M, 0, W, Zo Carre, Ab, Gb, K, Zo Casino, Ab, Bg, Gb, He, M, T, Zo Cement, Ab, A', Bg, Gb, K, M, 0, T, W, Zo Center, Ab (m, o), Wv, Zo Cheviot, Ab, Gb, K, Zo *Cijfer, Al, B, Bg, Gb, L, Loq (Hauls) [v : M, T, W (v, o)] Cirkus (-* cirk), Gb, M, Zo [v : Ag -} cirk] Concours, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo (m, o) Conga, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Conservatorium, Zo (4- conservatoire) Couvert, Ab, Bg, Gb, Zo Crayon, Ab (m, o), Bg, Gb, M, Zo Credo, Ab, Gb, Ho, K Crucifix, Ab, Gb, K, M [L = o] Damast, Ab, A', Gb, K, W Decor, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Deeg, A', A~, Bg, G, K, M, 0, T, W, Wv (m, o) Deal, Ab (m, o), Al, G (in hat spel), K (m, o) [M = olm (= gedeelte : o)] Deficit, Ab, Bg, K, W, Zo Defile, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Dejeuner, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Deksel, Hpg, T [Zo : o, nooit m] Dementi, Ab, Gb, Zo Depot, Ab, A', Bg, Gb, K, M, 0, W, Zo Dessert, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Detail, Ab, Gb, K, Zo Diamant (stofnaam), Ab, Bg, Gb, K, M, 0, T, W, Zo Dicht (vers), G, Wv Dictee, Zo Diemit, Ab, A', Gb, HO, Hpg, K, T, W, Wv, Zo Diner, Ab, A', Bg, Gb, Ho, K, M, 0, W, Zo Diploom, A', A~, Bb, G, Ho, K, M, Zo Discours, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Doek, Ab, Al, Bg, Gb, HO, Hpg (4- huisdoek), K, M, T, W, Wv (4- snuit doek), Zo Doe! (op schietbaan), Ab, Al, Gb, HO, K, L, Wv, Zo Dok, Ag (m, v), Bg, G, K, M, Zo *Doksaal, Gb, M (hoogzaal = o), T, Wv, Zo [K ; v]

HET (ESLACHT DLR ZNW. IN DL ZNDL . DLALECTEN

39

Domicilie, M, Zo Domino (spel), A', As, Bg, G, M, Zo Donkey, A', Ab, Bg, Gb, H, K, L, M, Zo Dons, A', A~, Gb, K, M, 0, T, W Dramd, Ab, Gb, K, M, Wv, Zo Drama, Zo Driekant, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Duel, Ab, He, K Duo, Ab, Bg, Gb, HO, K, M, Zo Dynamist, Ab, A', Gb, K, M, Zo *Eelt, Ab [v : Bg, W] Eigendom, A', As, Bg, G, 110, Hpg, K, M, 0, W, Zo *Erode, Al (m, o) [v : Br (v, o), L] Elixir, A', A~, Bg, Gb, K, M, Zo Email, Ab, Bg, G, K, M, Zo Embarras, ambras, Ab, Gb, K [HO = o] Ensemble, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Entrepot, A', Ab, Bg, Gb, K, M, 0, W, Zo Epistel, Ab, A', Gb, Ho, K, M Expose, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Extra, Ab, Gb, K, M, Zo *Favori, Ab, Gb, K [v : HO] Festival : Ab, Al, Bb, Gb, M, Zo Festoen, Gb, T Feuilleton, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Fiasco, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Fichu, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo *Fijt(v,o),m :WV,Zo ;v :Gb ;o :Ab,A',HO,Hpg,K Flanel (v, o), A', Ag, G, 110, M, 0, W, Zo Floers, L, Zo Fond, Ab, Bg, Gb, K, Zo *Gees, Ab, K, Zo [v : Gb] Galon, Ab, Bg, G, HO, K, M, Zo Gas, L, Zo (-*- gas) [v : A', A~, Al, B, Bg, G, HO, K, M, Zo (-* gaze)] Gazon, Ab, Gb, K, Zo Genie, Zo Gersten (bier), Ab, fi b, K, L Geuzelambik, Ab, Gb, HO, K, Zo *Gram, A', Ae, G, HO, K, M, 0, W, Zo [v : Bg] *Haam (halsjuk), HO, Hpg, T [v : Wv] Harmonium, Bg, 110, M, Zo



40

A . E . VAN BEUGHEM

Hers, Ab, He, K Hazard, Ab, Gb, M, Zo Hecht, Ab, A', Al, Bg, Gb, He, K, 0, W, Wv, Zo Heer, Zo Hengsel, Wv *Hert (dier), Ab (m, o), Ag, Ai (m, o), Al, G, He, L, M, 0, W, Wv, Zo [v : T] Hof, Zo, Wv (= Fr. halo) Hol, Ab (= ears) [v : B, L] Holsblok, Ab, K, L Hoorn, Ab, Al, Gb, K, Wv, Zo Houvast, Ab, A', Gb, He, Hpg, 0, W, Zo *Houwool, M [v : Zo] Huisraad, Ab, A', Bg, Gb, K, W, Zo IJzerdraad (stofnaam), A', Ae, Bg, Gb, He, K, M, Zo IJzermaal (roost), Ab Ivoor, Ab, A', Bg, Gb, He, K, W, Zo Ja, Ab, Gb, He, K *Jak, Ai (m, v), H, T, Wv [v : Ai (m, v), Ab, Al, Bg, Gb, K, M, 0, W, Zo] Jubile, Ab, A', Bg, Gb, He, K, M, 0, W, Zo Kadaster, He Kader, A', Ag, Bg, Gb, K, M, Zo Kaliber, Ab, A', He, K, M, W, Zo *Kamizool, Ab, Gb, K [v : T] Kaneel, A', As, Al, He, K, L, T, W, Zo [v : B, Bg, G, M] Kanefas, Ab, Gb, T Karton, Ab, Gb, He, Zo Kasjmir, Ab, Gb, K, Zo Katoen, A', A~, B, He, K, L, 0, T, W (m, o), Zo [opm . : He ± kuiperskatoen] Kerkhof, T Kiezel, Ab, A', T Kilo, Ab, Bg, Gb, He, K, Loq (Antwerpen, Piottenland), M Kleem, Al, M, Zo Klibber (gom), T Klimop, Ab, G, K, T Kohier (zie ook cahier), Ab, Bg, K, Zo Koliek, L [v : Gb, Zo] *Konvooi, Gb, H (m, v) Konijn, T

HET GESLACHT PER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

41

*Koor (deal kerk), G, T, M, Wv, Zo [v : A', Al, H, W (v, m)] Koor (zang), A', G, M, T, W, Wv, Zo *Koraal, Ai (m, o) [v : Gb] Korset, Bg, Gb, K, M, Zo Kouter (ploegijzer), Ai (m, o), Al, M, W, Zo Krampoen, Zo Kreng, A~, Gb *}(rip, Ab, Gb, K, Zo [v : Bg] Kristal, Ab, K, Wv Kroos (intrest), G, M, Wv, Zo Kwik, Ab, G, He, K, Hpg, M Lacet, Ab, Bg, K, Gb, M, Zo Lak, Ai (zegellak ; v = lastering), A~, Bg, G, H, Hpg, K, M, T, W(m,o),Zo Lakmoes, Ab, A', W Lam, Al Lambi(e)k, Ab, He, K, Zo, Gb Leem, Ab, Al, Gb, H, Hpg, L, T, Zo Lemmer, A', W, Wv, Zo Lemmet, Ai Licht, Hpg, Gb Lijnwaad, Ab Lijnzaad, T Lof (kerkdienst), L Lommer, A', A$, Al (m, o), B, Gb, H, Hpg, K, L, 0 (m, o), T, W, Zo Look, A', As, Al, G, He, K, L, T, W, Zo, Hpg (-3- veldlook) Loon, A', A~, Al, B, G, H, K, L, 0 (m, o), W, Zo Lotto, Ab, Bg, K, Gb, Zo Luk, Ab, Al, Gb, H, K, L, Zo [Wv (= wafeltje), v] Mandel (vijftien, hoop graanschooven), He Meaner, A', As, Bg, G, K, T, Zo Masteluin (Koe m, o), Ab, A', Al, K, Zo Maximum, Ab, Gb, K, Zo Mengelmoes, Ab, Ai (m, o), Gb, M Menu, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo *Merg, A', As, Ab (ook o), M, T [v : HO] Merinos, A', Gb, He, 0, T, W, Zo Messing, L Middel, A', A~, Ab (m, o), Al, B, G, H, K (m, o), L, M, 0 (m, o), W, Wv (m, o) [Ab : m in uitdr . als : er is game middel] Midden, Ab (m, o), 0 (m, o), Wv (m, o)



42

A . E . VAN BEUGHEM

Minimum, Ab, Gb, K, Zo Misbak, Ai Misdruk, A', G Missaal, A', Bg, Gb, K, W Misval (miskraam), Ab, Bg, Gb, H, Hpg, K, M, Wv Miswas, Ab, A', He, K, Zo Moor, Ab, A', L *Moeras, Ai (m, o), Gb, Hpg [v : AS, L] Moot (verplichting), Ab, A', K, W Molton, Ab, G, K Moment, Ab, A', Gb, He, K, 0, T, Zo Mos, Ai (m, o), Gb, H *Mousseline, Ab, Zo [v : Gb] Mout, Ab, Al Neon, Ab, Gb, He, K Neglige, Ab, Bg, Gb, H, K, M, Zo Nest, A', A~, Al, B, G, H, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Wv, Zo Neteldoek, Ab, A', Gb, H, Hpg, K, W, Zo Niet, Ab, G, He, K, L, M Nieuwjaar, A', A$, B, Bg, H, Hpg, K, L, T Nikkei, Ab, Gb, He (= geldstuk), K, M, Zo Noorden, Ai (m, o), Al (m, o), Bg, M (m, o), Zo Nummer -* numero, A', A~, Al, B, Bg, G, H, K, L, M, 0, T, W, Wv, Zo Offer, Al, H, Hpg, L (in do kerk) Oktrooi, Zo (m, o) Onderhoud, A', A~, Bg, G, Hpg, K, M, 0, W, Zo Ontbijt, H, Hpg Onze Vader, A', Ag, Bg, G, He, K, M, Zo Oogenblik, A', As, Bg, G, He, K, M, Zo Oorlof, A', He (-* off), Hpg (-* off), W Oosten, Ai (m, o), Al (m, o), Bg, G, H, Zo Oproer, Ab, A', G, He, K, M, W, Zo Opstel, A', H~, W, Zo Opzet, Ab, A', G, K, M, W, Zo [Loq : Tielt = opgezette koopwaar] *Orgel, Bg, Gb (o = kerk), He (m, o), Hpg (m, o), M, T, Wv, Zo [v : Ai (meest v, ook m, o), A~, Al, K, L, W] Overleg, A', A~, G, K, M, Zo Overschot, A', A~, Bg, G, K, M, 0, T, W, Zo Overtrek, Ab, A', Bg, K, W, Zo Overval, Ab, G, K, Zo

HET GESLACHT DER ZNW . I N DE ZNDL . DIALECTEN

43

Paard (niet hot rfier), Wv Pad (wag), A', K, W Pak, Bg, K, W (m, o) Pand, Ab, A', G, Hpg, Loq (Hamme), 0, W, Zo Panorama, Gb, Zo Pardon, Ab, G, K, Wv, Zo Parelmoer, Ab, Bg, Gb, K, T, Zo Parterre, Ab, Bg, Gb, K, Zo Pas, Ab (tijd : met sane -), Al (verlof), H, Zo Paspoort, Ab (m, o), Gb, K, M, Zo Paternoster ,Ab, A', Bg, Hpg, K, M, 0, W, Zo, Gb Patois, Ab, Gb, Zo Patroon (model), Ab, A', B, Gb, L, M, 0, T, W, Zo *Pedaal, Ab, Gb, K, M [v : Bg, Zo] Pegel (Verc, Koe : m), Gb, Hpg, T Pek, pik, Ab, A', Al, B, G, H (ook Kl . Brab .), Hpg, L, M, T, W, Zo Percent, Ab, A', G, Hpg, K, M, Zo Perikel, Ab, Zo Peterman (bier), Ab, L Pink (oogenblik), Al, Gb Pinker (ooghaartje), Al, Gb Plafond, Ai (m, o), AS, G, M, K, Zo Plan, T Plantsoen, Wv (m, o = eik) Plateau, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Platform, Gb, M, Zo Plating, Gb, Zo *Pleister (gigs), A', Aa, B, Bg, He, Hpg, K, L, M [v : Al] *Poeder, m : Ab (m, v), Ai (m, o), Bg, Gb, K, T ; v : M (geneesk .), Wv (v, o) ; o : Al, Gb (= buskruit ), M (= buskruit ), Wv, Zo Porselein (aardewerk), Ab (stof = m ; eetgerief = o), Zo Post-scriptum, Ab, Bg, K, Zo Pot-pourri, Ab, Bg, Gb, K, Zo *Potlood, Ab (= kachelpoets), K, T [v = T (schrijftuig)] Pretext, Ab, G, K, Zo Princiep, Zo Problems, Gb, M, Zo Programme, A', Aa, K, M, Zo Prospectus, Ab, A', Bg, 0, W, Zo Quatuor, Ab, Gb, Zo Qui-viva, Ab, K, Zo



44

A . E . VAN BEU(HEM

*Ream, Al, H, Hpg [v : A', B, K, L, Wv (= aphtes)] Rataplan (Koe : m), Zo Recitatief, Ab, G Recours, Zo Recu, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Recul, Ab, Zo Redowa, Ab, Gb, K, Zo Reeuw, Wv, Zo Referendum, Zo Referein, Bg, G, Zo Refuus, Ab, Gb, Zo Regenscherm, Ab, G Regiem, Ab (m, o), Zo Register, A', As, Bg, G, He, Hpg, K, M, 0, T, W, Wv *Rek, Al, Hpg (m = elastiek ; v afsluiting), K Rendez-vows, Ab, Bg, K, Gb, M, Zo Repertorium (4- repertoire), Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Reps, rips (weefsel), Gb, Zo Ressort, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Restant, Gb, Zo Restaurant, Bg, Gb, M, Zo Resume, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Reticuul, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Retour (biljet), Ab, Gb, K, M, Zo Reuzel, A', As, K *Revenu, Zo [v : Gb] Risico, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Rijm, Al, Gb Roest , Ab, Gb, K, L, M, T Rosbief, Ab, Gb, K, M, Zo *Saai, A', He, Hpg (v : Ab, Gb] *Salon, Bg, G, M, 0, W, Zo [v : Ab, A', K] Salpeter, A', As, Al, Bg, Gb, He, Hpg, L, 0, T, W, Zo Saluut, Ab, G, K, M, Zo Samenstel, Ab, A', W Sanatorium, Zo Sap, T, Wv Satijn, A', As, Al, B, G, He, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Zo *Satinet, Ab, K [v : Bg, Gb, Zo] Schabrak (v, o), T, (Hpg -} schabbernak o) Schapulier, A', As, Bg, Gb, He, K, M, 0, W, Zo

HET GESLACHT PER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

45

Schelf (riot, tastplaats), A', Bg, H, K, M, Zo Scherm, A', As, Gb, M, Zo *Schild, H, W, Wv (m, o) [v : A'] *Schort, Gb [v : Bg, M, Wv] *Schuinn, A', HO, Hpg, T [v : Al, Zo] Slag (snort, krnip), Ai (= knip), H, Hpg *Slijm(v,o),m :A',HO,Hpg ;v :As ;o :Gb,Zo Sloorzaad, H Smeer, Ai (m, o) Smout, Ab *Snot (neusvocht), Ai (m, o), Hpg, K, T [v : G, M, Zo] Solfer(v,o),Ai,Ag,AI(m,o),HO,Hpg,K,0(m,o),T,W(m,o), Wv (= zwavelstek), Zo [o : G] Sop (top van boom, vinger), HO, Hpg Souper, Ab, A', Bg, Gb, K, M, 0, W, Zo Souvenir, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Specimen, G Speeksel, T *Spinrok(ken), Wv (m, v), Zo Splint (= geld), H, Hpg Spog, H, Hpg (4- spong), Wv Steep (delfstof ), Ab, Gb, H, K, M, T, Zo Stel, Ab, Loq Stof, T Stout, Ab, Bg, Gb, K, T *Stramien (v, o), K, T [v : Gb, M, Wv] Superflu, Gb, Zo Surplus, Ab, Gb, K, Zo Tableau, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Talus, talud, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Tandem, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Tarief, Ab, A', Bg, G, HO, Hpg, K, M, 0, W, Zo To (bijwoord, substantivisch gebruikt), Ab, K, H To Deum, A', A~, Bg, G, HO, M, W *Teer, A', A~, B, H, Hpg, K, L, 0, T, W, Zo (v, m) [v : Al, Bg, G, M, Zo (m, o)] Tegen, Ab, Bg, Gb, K Tekort, Ab (m, o), Ai (m, o), K, G b , M, W, Zo Telegram, Ab, A', Bg, G, HO, Hpg, K, M, 0, W, Zo *Teljoor, T, Hpg (m, v) [v : A', A~, Al, B, Bg, Gb, Hpg (m, v), K, L, M, 0, W, Wv (v, o)]



46

A . E . VAN BEUGHM

*Terms, Gb [v : Bg, Zo] Terrain, Gb, Zo Theater, Al, A~, Bg, G, H, Hpg, K, M, 0, W, Zo [opm . : Ab, m, o] Thema, A', HO, Hpg, W, Zo Theorems, Gb, Zo Thuis, Ab, Bg, Gb, H, K, M, Zo Ticket, Gb, Zo *Tijk (stof), Ab, Ho, Hpg, K [v : Gb, Zo] Tiktak, A', A~, Al, Bg, G, Ho, Hpg, M, Zo Tin, Ab, Al, Gb, K, M, Zo Toeval, Ab, A', G, K, M, W, Zo Tort (Fr . = ongelijk), Ab, Gb, K, Zo Transport : Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Tras (tufsteengruis), A', Hpg Tribunaal, A', H, Hpg (m, o) Tricot, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Trijp, Ab, Al, Zo Trimester : Ab, A', Bg, G, HO, Hpg, K, M, 0, W, Zo Trio, Ab, Bb, G, K, M, W, Zo Trottoir, Ab, Bg, G, K, M, Zo Twist (weversterm), Zo Type, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo *Uitschot, Ab (m, o), A', Al, Hpg, K, 0, W [v : W] Uitstek, Ab, K, Wv, Zo Uitstel, Ab, A', Bg, G, H, K, M, 0, W, Wv, Zo Uitwas, Ab, A', Bg, G, K, M, Zo Uitzet, A', As, Bg, G, K, M, 0, W, Wv Ultimatum, Gb, M, Zo Vaarwel, Ab, A', Gb, K, M, W, Zo Vaderons, Ab, Gb, Hpg, K, t M, T, Zo Valscherm, Ab, G, K, M Vat (graanmaat), H Velodroom, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Velours, Ab, Gb, Ho, K Veni Creator, Ab, Gb, Ho, K *Venster, Bg (m, v), Wv (m, v) [v : A', Ag, Al, B, Bg (m, v), Gb H, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Zo] Verlak, Ab, Gb, K, M, 0, W Vermiljoen, Ab, Gb, K, T Vernis, Ab, A', Al, B, Bg, G, Ho, K, L, M, 0 (m, o), T, W, Zo Vervoer, G, Gb (m, o), Zo



RET HET GESLACHT GESLACHT DER DER ZNW. Z NW . IN I N DE DE ZNDL. ZNDL . DIALECTEN DIALECTEN

47 47

Vierkant, Bg Bg Vierkant, Vijfkant, Vijfkant, Ab, Ab, Gb, Gb, M, M, Zo Zo Vitriool, Ai, A', AS, Vitriool, AS, Bg, Bg, G, G, He, He, K, K, M, M, 0, 0,T,T,W, W, Zo Zo Voor (voorzetsel, subst. Voor (voorzetsel, subst, gebruikt), gebruikt),Ab, Ab,Bg, Bg,Gb, Gb,KK Voorhof, Voorhof, Ab, Ab, G, G, KK (=visschersterm) visschersterm) Voorschoot, Ai, As, Voorschoot, A', AS, G, G, He, HO, K, K, L, L, M, M, T, T, W, W, Zo Zo Wv Wv (= Voorstel, Ai, A',Gb, Gb,He, He,W, W, Zo Zo Voorstel, Voorval, Ai,• G, G , He, He, K K (m, M, W, W, Zo Zo (m, o), 0), M, Voorval, onbebouwdland), land), H, Vroon Vroon (= (= onbebouwd H, Hpg Hpg Vrouwspersoon, Vrouwspersoon, Ab, Ab, K, K, Zo Zo Waarom, Ab, Bg, Bg, Gb, Waarom, Ab, Gb, K, K, MM Was, Ab, Al (m, (m, 0), o),B,B,Gb, Gb,H,H,K,K, L, L, M, M, 0, 0, T, T, WW(m, Was, Ab, At, Ai, AI (m,o) 0) [0 [o : WV, Zo] Zo] Wv, Waterproef(imtpermeabele (impermeabelestof stof), Waterproof ), Ab, Ab, Gb, Gb, K, K, Zo Zo *Weer (eelt), Ab, Ai, A',AI, Al,Gb, Gb,H,H,K, K,M, M, Wv, Wv, Zo *Weer (eelt), Ab, ZO [v [V :: Bg] Bg] Gb, He, Weerlicht, Ai, Weerlicht, A', AS, AS, AI, Al, B, B, Bg, Bg, Gb, HO, K, K, L, L, M, M, Wv, Wv, Zo Zo Weesgegroet, Ai, As, Weesgegroet, A', AS, Bg, Bg, G, G, He, He, Hpg, Hpg, K, K, M, M, Zo Zo Welkom, Ai, As, AS, G, Welkom, G, K, K, M, M, Wv, Wv, Zo Zo • Westen, H, K, K, Zo Zo Al (m, (m, o), 0), H, Westen, Al Whist, Whist, Ab, Ab, G, G, K, K, M, M, Zo Zo Witzaad(gerst), (gerst), HH (ook (ook Kl. Witzaad Kl . Brab.), Brab .),Hpg Hpg Zaad, o),H, H,Hpg, Hpg, TT [opm. [opm . :: He Zaad, Ai Ai (m, (m, 0), HO :: 0o in: in : kwaad-] kwaad -] ZaagmeeI, A b, G Zaagmeel, Ab, G (m, v), AS, AI, H, K (m, v) [v :A'(m,v),Bg,G,K(m,v), : Ai (m, V), Bg, G, K (m, v), *ZadeI, AIi (m,v),AS,AI,H,K(m,v)[v *Zadel,A M, M, Zo] Zo] Zand, H, Hpg, Hpg, L, Zand, Ai Ai (m, (m, o), 0), H, L, TT ZaveI, A', Ai, AS, AS, Al, AI, G, Zo Zavel, G, H, H, Hpg, Hpg, K, K, L, L, M, M, 0, 0, T, T, W, W, Wv, Wv, Zo Zo [Al [AI == zoom + zizi.m] Zeem, Al, AI, G, Zoom, G, K, K, M, M, W, W, Wv, Wv, Zo zoom -* .m] Zeer, Zeer, Al AI [v [v :: Gb, Gb, Wv puist), Zo (opm.. :: kwaadzeer kwaadzeer == o)] 0)] Wv (=(=puist), Zo (opm Zegel, ZegeI, A', Ai, AS, AS, Al, AI, Bg, M, 0, 0, Bg, G, G, K, K, L, L, Loq Loq (Diksmuide, (Diksmuide, Dentergem), Dentergem), M, T, W, Zo T, W, Zo Zo Zeskant, Ab, Zeskant, Ab, Gb, Gb, K, K, M, M, Zo Zink Zink(motaal), (metaal), Ab, Ab, A', Ai, Al, AI, B, B, Gb, Gb, He, K, L, L, M, H0, K, M, 0, 0, W, W, Zo Zo Zuid®n, H, M, M, Zo Zuidm, Al AI (m, (m, o), 0), H, Zo 0), Zo Zuivel (Koo (Koe :: v, v, o), Zuivel Zo Zwam, Zwam, He, He, TT



48

A . E . VAN BEUGHEM

WOORDENLIJST VI . ZIJN ONZIJDIG IN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH EN VROUWELIJK IN DE AANGEDUIDE ZUIDNEDERLANDSCHE DIALECTEN (zie ook vorige lijst de woorden met * gemerkt) . *Aal (bier), M, Wv [m : Ab, Zo] *Alarm, Zo [m : Ai, As, Al, B, L, M, W] *Alarm, Al (m, v) [m : Gb, M] Antwoord, Al, Bg, M (sours o), W (sours o), Zo *Ave Maria, Loq (Kortrijk) [m : Ab, Gb, He, K] Avontuur, A', Ag, Bg, T, M, W, . Wv, Zo *Baldekijn, T [m : Bg, Gb] Balein (stof ), Gb, HO, M, Zo *Balkon, Ab [m : Bg, G, K, M, 0, W, Zo] *Bankroet, Bg, Zo [m : M] *Barreel, Bg, Gb, M, Wv (bareele = v ; bareel = o), Zo (-3- bareere) [m : Ab, A', Al, Zo (-'. bareel)] Beast, A', A~, Ab (v, o), Al, B, Bg, G, H, Hpg, K (ook o), L, M, 0 (v, o), T, W, Zo *Biljart, 0 [m : A', A~, B, Bg, G, Hpg, K, M, T, W, Zo] *Bossehage, Gb, Hpg, Zo (al de w, op age) [m : H] Ciboria, A', Gb, HO, M, W *Cijfer, M, T, W (v, o) [m : Al, B, Bg, Gb, L, Loq (Hauls)] *Cirkus, As [m : Gb, M, Zo] Dispuut, Ab, K, Zo *Dok, A~ (m, v) [m : As (m, v), Bg, G, K, M, Zo] Dozijn, Bg, Gb, M, T, Zo *Eelt, Bg, W [m : Ab] Ei, Ab, Ai (v, o), B, K, L, W (v, o) [H, Hpg, v : i, v. liesei] Erode, B (v, o), L [m : Al (m, o)] Estaminet, Ab, Gb, HO, K Failliet, M, T, Zo *Favori (bakkebaard), HO [m : Ab, Gb, K] Feast, Ab, A', Al, B, Bg, G, H, L, M, 0, W, Wv, Zo Figuur (v, o), M, Zo Fijt, Gb [m : Wv, Zo ; o : Ab, A', HO, Hpg, K] Fluwi j n, Ab, Bg, Gb, T, Wv Forket, Ai (m, o), Bg, Hpg (v, o)

HET gESLACHT DER ZNW . IN DE ZNDL . DIALECTEN

49

Fret, Ai (v, o) *Gees, Gb [m : Ab, K, Zo] Garnituur, Bg, Gb, M, Zo *Gas, A', As, Al, B, Bg, G, He, K, M, Zo (= gaze) [m : L, Zo (=gas)] Getuigenis, Ab, Bg, Gb, K, M, Zo Gif, T (= gramschap ) Gild, 0, A', Ag, W (v, o) Gordijn, Ab, G, He, K, M, T, Wv, Zo *Gram, Bg [m : A', A~, G, He, K, M, 0, W, Zo] *Haam (halsjuk Wv [m : He, Hpg, T]) *Harrewar, Al, Gb [m : Ab ] Harms, L Hekken, Ai (v, o) *Hert (dier), T [m : Ab (m, o), A~, Ai (m, o), Al, G, He, L, M, 0, W, Wv, Zo] *Hol, B, L [m : Ab (= ears)] Horloge, Ag, B, Bg, G, He, K, M, 0, T, W, Zo *Houweel, Zo [m : M] *Jak, Ab, Al, Bg, Gb, K, M, 0, W, Zo [m : Ai (m, v), H, T, Wv] *Kamizool ,T [m : Ab, Gb, T] Kanalje, Bg, Gb, T, Zo *Kaneel, B, Bg, G, M [m : A', A~, Al, He, K, L, T, W, Zo] Karpet, Ab (v, o), L Kieken (hen), He Kluwen, Ab, Al, G, K *Koliek, Gb, Zo [m : L] Kompres, Ab, Gb, K, T Konvooi, H (v, m) [m : Gb, H (m, v)] *Koor (deel van kerk), A', Al, H, W (m, v) [m : G, T, W (m, v), Wv,M(m,o)] Koord, A~, Al, B, Bg, Gb, K, L (v, o), M Koppel, Zo Koraal, Gb [m : Ai (m, o)] Kozijn (chassis), Gb, Wv (v, o) Krip, Bg [ab, Gb, K, Zo] Labyrint, Wv Lampet, Ab, H, K Licht (arriere-faix), Al Lid (schakel van keten), H (v, o) Liesei, H, Hpg Lijk (zoom, touw van zeil), Wv



50

A . E . VAN BEUGHEM

Luik (haam), Wv (v, o) Luk, Wv (= wafeltje) *Mastel, Bg, Gb, HC, T, Wv, M [m : K] Meesterschap, 0, Zo Meisje, H *Merg, H° [m : A', A8 , Ab (m, o), T, M] Moeras, A8 , L [m : Ai (m, o), Gb, Hpg] Moos (slijk), Bg, H *Mousseline, Gb [m : Ab, Zo] Net, Al, B, G, K, L, M, 0, W, Wv (v, o), Zo Notenmuskaat, Gb, Zo Ondervest, Ab, Ai (v, o), Gb, He, M, 0, W, Zo Ons (gewicht), Ab, Ai (v, o), Gb, He, M, 0, W, Zo Oog, Ab, A', Al, Bg, G, H, Hpg, K, M, 0, T, W, Zo Oor, Ab, A', Al, Bg, H, G, Hpg, K, M, 0, T, W, Zo Oord (1/4 stuiver), He, Hpg Orgel, Ai (v, ook m, o), A8 , Al, K, L, W [m : A', Bg, Gb, T,,Wv, Zo He (m, o), Hpg (m, o), M] Paart (aandeel) H, Hpg (v, o) Patent, Gb, M, Zo Pedaal, Bg, Zo [m : Ab, Gb, K, M] Plakkaat, A', A8 Plein, A', A8 , B, He, Hpg (v, o), T Pleister (gigs), Al [m : A', A8, B, Bg, He, Hpg, K, L, M] Poeder (geneesk .), Wv (v, o) [m : Ab (m, v), Ai (m, o), Bg, Gb, K, T] [o : Al, Gb (= buskruit), M (id .), Wv, Zo] Portier (deur), Bg, Gb (-* portiere), Zo Postuur, Bg, Wv, Zo Potlood (schrijftuig), T Proza, Gb, W Raam, A', B, K, L, Wv (= aphtes) [m : Al, H, Hpg] Rap (roof), L Ras, B, L (= gemeen yolk) Revenu, Gb [m : Zo] Rijs (takje), L, Loq (Loo, Poperinge = Coeval), H', o = verzamelw . ; v : zaaknaam) Riool, A', A8, G, K, M, 0, W, Wv, Zo Roer (lokvogel), He Root, Zo Ros (paard), Ab, Gb, K, L, M, Wv, Al (= scheldwoord) *Saai, Ab, Gb [m : A', He, Hpg]

HET GESLACHT DER ZNW . IN DE ZNDL. DIALECTEN

51

Saj et, Al, B, G, H, Hpg, L, Wv, Zo Salet, Wv Salon, Ab, A', K [m : Bg, G, M, 0, W, Zo] Satinet, Bg, Gb, Zo [m : Ab, K] Scharnier, A', AS, Bg, Gb, K, M, Wv (± bokscharnier) Scheel, Wv, Zo *Schild, Ai [m : H, W, Wv (m, o)] Schilderij, Ab, Gb, K, M, T, Zo *Schort, Bg, M, Wv [m : Gb] Schrijn, Wv Schuim, Al, Zo [m : A', He, Hpg, T] Schuurhout, H Servet, Ab, A', Bg, Gb, He, M, W, Wv, Zo Slijm (v, o), A~ [m : A', He, Hpg ; o : Gb, Zo] Smidsasch, H (ook Kl . Brab . ) Snot (neusvocht), G, M, Zo [m : Ai (m, o), Hpg, K, T] Soort (v, o), Ab, Gb, M, Zo Spinneweb, Ai (v, o), Gb, W, Zo Spint (meat), H, Hpg, T Spui, Ai (v, o), A~ Steal (monster), T Stek (palissade), Wv *Stramien (v, o), Gb, M, Wv [m : K, T] Tapijt, Ab, B, K, (v, o), L Teer, Al, Bg, G, M, Zo (v, m) [m : A', A~, B, H, Hpg, K, L, 0, T, W, Zo (m, v)] *Teljoor, A', Ag, Al, B, Bg, Gb, Hpg (m, v), K, L, M, 0, W, Wv (v, o) [m : Hpg (m, v), T] *Terms, Bg, Zo [m : G b] Tiende, H Tij, A', Bg, G, K, W *Tijk (stof), Gb, Zo [m : Ab, K, He, Hpg] Tiretein, Zo Toilet, Bg, Gb, M, Zo Touw, A', Bg, G, K, M, W, Wv Truweel, Bg, Gb, M, T Uur, Ab, A', Al, Bg, G, H, K, Loq, M, T, W, Wv, Zo Valies, Ab, A', Bg, G, He, K, M, 0, W, Zo Veen, Wv Vel, H (ook Kl. Brab .)



52

A . E . VAN BEUGHEM

*Venster, A', As, A1, B, Bb (m, v), Gb, H, Hpg, K, L, M, 0, T, W, Wv (m, v), Zo [m, v : Bg, Wv] Vest (kleedingstuk), Ab, A', Bg, K, Gb, M, 0, W, Zo Veulen, Wv (v, o) Vlies, He Vuil, Loq (Veurne-Ambacht) Web, Ai (v, o), Gb, Zo *Weer(eelt), Bg [m : Ab, A', Al, H, K, Gb, M, Wv, Zo] Zadel, Ai (m, v), Bg, G, K (m, v), M, Zo [m : Ai (m, v), As, Al, H, K (m, v)]

Zeer, Gb, Wv (= puist), Zo (opm. : hot kwaadzeer = o) Zeil, Zo Zwoord, zwoerd, A', Gb, K, L, M, T, Zo, He (± zwas)

INHOUDSTAFEL . 3 Inleidend woord Bibliographic met lij st der gebezigde of kortingen 7 Lijst van mannelijke woorden, in Zn, dialecten vrouwelijk . 9 Lijst van mannelijke woorden, in Zn, dialecten onzijdig . . 15 Lijst van vrouwelijke woorden, in Zn, dialecten mannelijk . 16 Lijst van vrouwelijke woorden, in Zn, dialecten onzijdig . . 32 Lijst van onzijdige woorden, in Zn. dialecten mannelijk . . 36 Lijst van onzijdige woorden, in Zn . dialecten vrouwelijk . . 48