BIJBOEKJE BIJ RAAMWERK

BIJBOEKJE BIJ RAAMWERK STARTNOTITIE CULTUUR IN DE MARNE 2008-2012

1

BIJBOEKJE STARTNOTITIE CULTUUR IN DE MARNE 2008-2012

inhoud 3 Verslag van de discussieavond in Vierhuizen 6 Financieel overzicht van de uitgaven 7 Voorlopige inventarisatie

2

VIERHUIZEN 26/3 VERSLAG VAN DE DISCUSSIEAVOND

Op 26 maart 2008 vond in het kerkje van Vierhuizen een discussieavond plaats over Kunst & Cultuur in de Marne. Aan de muur hingen stellingen, aan de hand waarvan ruim 100 inwoners, samen met een panel met Hans Fidom, Willem Goelema, Anne Hilderink en Matthijs van der Ploeg, onder leiding van Alje van Bolhuis, tot een eerste aanzet moesten komen voor een “Nota Kunst en Cultuur”. ‘Tja,’ zei Alje van Bolhuis, ‘willen we eigenlijk een NOTA, of iets geheel anders?’ Iemand opperde: misschien wel een droom. Alje kwam met het idee van een PUUT; in deze puut zijn alle ideeën gegooid voor K&C in de Marne. Er is heel erg veel in de puut gegooid, en dit is hier gegroepeerd aan de hand van de stellingen. Het wordt hoog tijd dat er een nota Kunst&Cultuur komt! De gemeente moet zich bewust zijn, wat er in de omgeving is, en waarmee je je wilt profileren. Met een Nota bruist het misschien meer omdat het gestruktureerder is. Een bruisend kunst en cultuurleven heeft weinig te maken met een nota Het moet uitgedragen worden Er zijn initiatieven genoeg, daar heb je geen nota voor nodig. “Wat een mooi onderwerp”! Als je beseft wat je hebt, kun je het uitdragen. De gemeente kan/moet niet alles zelf verzinnen, maar dit overlaten aan deskundigen. Gemeente is voor het geld. Eerst de leefbaarheid beter maken Iets wat je graag wilt, moet worden gedragen door een aantal mensen. De gemeente moet karakter tonen door kunst serieus te nemen en belangrijke initiatieven te omarmen Het moet uit de mensen zelf komen. Kracht van de gemeente is om alles zichtbaar te maken. Faciliterende rol, initiatieven bij elkaar brengen. Veel initiatief gaat verloren door burocratie 3

Geld uitgeven aan K&C is “geldverkwisting”. Initiatief moet vanuit de bevolking komen en niet van de gemeente. Initiatieven bij elkaar brengen! We weten niet van de ander wat ze doen. K&C is ook waar je niet voor naar binnen hoeft, bijv. mooie gebouwen. Kunstroutes Basis leggen, bijv. op school, leuke excursie met kunstenaar door eigen gebied Kunst op nivo bij elkaar brengen. Kombinatie muziek en theater. Landschapskunstwerken. Van oudsher is het cultuurlandschap gevormd door agrariërs, koppel landschap aan kunst, bijv: kunst in de schuur, uitleg over produkten Inventariseren wat we hebben, dan weet je wat je ermee kunt Bewoners moeten diplomaat zijn voor het eigen gebied, daar kun je kunstenaars voor inzetten. Ouderen hebben heel andere K&C behoeften dan jongeren. Er is behoefte aan een cultuurraad. Ja, om ideeën te beoordelen prov. subsidies binnenhalen. Er gaat een signaalwerking uit van het toekenen van een subsidie, ook al is hij klein. Ook om bijv. een festival te organiseren. Subsidies toekennen loskoppelen van initiatieven ontwikkelen. Deskundige mensen kunnen met initiatieven komen en plannen beoordelen. Het is vooral een dorpsaangelegenheid. De Marne moet zich onderscheiden in de regio. Proberen Kunst op een heel hoog nivo te krijgen in de Marne Kunst en cultuur kan onderscheidend zijn. Onderscheiden doen we al, maar het kan beter en weten ze het buiten de gemeente? Manifestatie, festival, kleintje Oerol ? Kunstvormen plaatsen bij de ingang van de gemeente Kunst en cultuur zijn slechts voor een kleine groep. Aktieve belevers zijn een te kleine groep. Er is een grote groep aktieve kunstenaars. De drempel verlagen, aangeven dat men altijd welkom is, deur open, vlaggen.. De mensen die er niet zitten, zijn de mensen die men vroeger heeft vergeten wat bij te brengen Kunstwerk: als iemand zegt dat het een kunstwerk is. Kunst is iets wat gemaakt wordt door iemand, om iets te laten zien. Het moet niet elitair zijn, het moet bestemd zijn voor de mensen die om ons heen wonen en werken, voor elk wat wils, ook speeltuinen, fanfares en amateurtoneel horen daarbij. Er moeten dingen zijn voor een groot publiek, maar ook dingen voor een smal publiek. Als je er gemeenschapsgeld in steekt, moet het voor een brede doelgroep zijn. Als je het breed houdt, draagt het meer bij aan de culturele ontwikkeling. Kunst is voor iedereen. Kinderen moeten leren gedichtjes te maken, muziek maken etc. Verhalen moeten verteld worden. Niet alleen voor eigen inwoners, maar ook voor het toerisme. Overig Faciliteren om te leven, net als onderwijs en gezondheidszorg Kunst moet je leren zien. Het moet ook onderhouden worden. Creativiteit moet in gang gezet worden Edukatiemogelijkheden, jongeren willen graag iets doen wat cool en vet is. Er mist een modern portaal, database gerelateerd, het zou mooi zijn als op een soort 4

Hyves kunstenaars geportretteerd worden d.m.v. kleine videofilmpjes (mogelijk stageopdracht Hanzehoge school) Goede informatieplek nodig om info toegankelijk te maken Je moet doen wat je wilt, en niet wat anderen willen. Wonderboom heeft een projekt gedaan met 12 kunstenaars en veel kinderen, dit is makkelijk te herhalen. Ook het verleden zichtbaar maken voor kinderen. Als er geld nodig is moet je aansluiten bij waar de geldstromen zitten. Idee: bouwleges inzetten voor aanschaffen kunst. Veel kunstenaar zijn import, inwoners moeten hier gevoel bij krijgen. Voor subsidiering niet alleen kijken naar de Marne, maar ook extern, voor een goed produkt is altijd geld Kunst moet je blijven verwonderen. Alje geeft aan dat weer blijkt dat er al heel veel is in de Marne, dat je je moet schamen als je dat niet op een fatsoenlijke manier etaleert. en dat is de KUNST!

5

SUBSIDIES ’06-’08 OVERZICHT TOEGEKENDE/AFGEWEZEN AANVRAGEN 2006, 2007 EN (DEELS) 2008

Beeldende kunst - Werkgroep kerk Vierhuizen - Werkgroep kerk Vierhuizen - Kerk Vierhuizen - St. C.O. Jellema - Uitgeverij Profiel - Kunstencentrum Gron. - Kunstencentrum Gron. - Kunstencentrum Gron.

kunstexpositie 2006 kunstexpositie 2007 zomertentoonstelling herdenkingsmonument Jellema boek over RK-parochie wedstrijd kunstuitingen jeugd 13-18 jr. wedstrijd kunstuitingen 2007 kunstbende 2008

€ 300,€ 250,€ 250,€ 15.500,€ 1.000,afgewezen afgewezen afgewezen

Muziek - Muziekver. De Marne gezamenlijk optreden € 600,- Muziekver. De Marne opleiding leerlingen 2006 € 7.000,- Muziekver. De Marne opleiding leerlingen 2007 € 7.000,- Noorder Muziekcentrum muzikale zomeractiviteiten € 500,- Noorder Muziekcentrum muzikale zomeractiviteiten € 500,- St. Groningen Orgelland orgelconcours € 250,- Chr. Zoutkamper Mannenkoor* koren Kerstfestival € 500,- Zoutkamp Mannenkoor kerstconcert € 500,- Chr. Mannenkoor Leens kerstconcert € 200,- Leensweb muziekfestival € 600,-- - Eem&Waal festival kamermuziekfestival € 250,- Muziekverenigingen opleidingskosten € 7.000,- Nacht van Electra festival € 3.500,- Nieuwe muziek in Oude Kerken uziekvoorstelling € 200,- Global Art Company festival € 1.000,- Nedersaksisch Vocaal Ens. donatie afgewezen - Gospelgroep Young Spirit promotie CD afgewezen - Gospelgroep Young Spirit reünieactiviteiten afgewezen - Shantykoor Waddenwichter ubileum afgewezen - Showband DOS snuffelcursus t.b.v. nieuwe leden afgewezen * Gemeente subsidieert geen structurele bijdragen aan toneel- en zangverenigingen. 6

Architectuur - uitgifte boek - uitgifte boek - Profiel - uitgifte boek - uitgifte boek - Gemeente Appingedam

monumenten in De Marne architect Willem Reitsema Tzn boek Reitsema oude Noordzeekustkerken lijkenhuisjes in Groningen project Versteende Welvaart

€ 3.500,€ 1.500,€ 1.000,afgewezen afgewezen afgewezen

Landschap: borgen, tuinen etc. - Landgoed Verhildersum - Verhildersum/Kunstation C - Domies Toen - Domies Toen - Domies Toen - Tocht om de Noord - St. Wind Meeritten

jaarlijkse exploitatiebijdrage aanstekelijk erfgoed jaarlijkse exploitatiebijdrage tuin-/cultuurdag religieus Erfgoed wandeltocht/cultuur snuiven Lauwersland per fiets/bus ontdekken

€ 49.650,€ 500,€ 12.200,€ 605,€ 350,€ 500,afgewezen

Toneel - Poppentheater Eya Popeya uitwisseling poppentheaters - Slag om Zoutkamp historisch openluchtspektakel - (B)uiten(g)ewoon (L)even theatervoorstelling - Visserijmuseum openluchttheater - SCAK openluchttheater (garantie)- Molen Mensingeweer openluchttheater Sociaal-cultureel - Anne Frank st. - Sociaal-culturele inst. Gemeente De Marne - idem - idem - Global Art Company - Visserijmuseum Zoukamp - Molen Mensingeweer - Dijkstra Eenrum - Vriendenkring Neuengamme - Dialectpopfestival - St. Beleven - Jubileumcie. obs Lydinge

lespakket: bijdrage 1x 5jr jaarprogramma 2006 incl. peuterspeelzaalwerk idem 2007 idem 2008 (excl. peuterspeelzaalwerk) carnavalsproject schoolproject herdenking vissersramp verhalenverteller uitgifte gezamenlijke folder galeries herdenkingsboekwerk promotie Ned. dialecten en streektalen Ned. gemeenten en sagen jubileum

€ 150,€ 5.000,€ 400,€ 1.000,€ 500,€ 300,-

€ 153.800,€ 157.571,€ 104.222,€ 1.000,€ 850,€ 400,€ 250,€ 250,afgewezen afgewezen afgewezen

Regionaal Cultuur Plan Groningen-Noord met direct bereik De Marne € 2500,Te noemen zijn: * Mooi Zoutkamp / diverse uitingen van kunst en cultuur * Kleintje Dierenpad / diverse workshops dans, toneel, muziek basisschool jeugd * Urban Vibes / diverse workshops in scholen VO en jeugdsozen (jeugd12+) * Water in beeld / via route water langs verbindingen beeldende kunst en landschap

7

WIE, WAT, WAAR? INVENTARISATIE: EERSTE AANZET

Met het zichtbaar maken van deze eerste aanzet tot inventarisatie van kunstenaars, kunstwerken, musea, galerieën, ateliers, bijzondere tuinen, culturele centra, culturele organisaties, alsook informatie met betrekking tot toneel, theater, muziek, dans, foto en film etc., hopen we vele reacties te krijgen, om zo te komen tot een steeds vollediger beeld. Deze inventarisatie moet worden gezien als een levend document. Het is een samenvoeging van de aanwezige lijstjes; er is nog geen ‘veldwerk’ gedaan. Er zullen dus dubbelingen in staan, maar er zal ook nog veel ontbreken. Er kan dus nog op vele plaatsen aangevuld worden. Galerieën en Ateliers • Galerie Gewaagd, Dijksterweg 2, 9978 TB Hornhuizen, tel. 0595-487071; • Galerie Rustiek, Pieterburen, porselein en glasschilderen www.galerierustiek.nl; • Galerie-beeldentuin De Boog, D. Wierengastraat 44, 9969 PD Westernieland, tel. 0595528463, www.beeldentuindeboog.nl Geopend: half mei – eind aug.: za. en zo. 13.00 – 17.00 uur. Een sfeervolle particuliere beeldentuin van een halve hectare en galerieruimte; • Atelier De Bonte Hond, Hoofdstraat 98, 9968 AG Pieterburen, 0595-528515, www.debontehond.nl Geopend: wo. en do. 14.00 – 17.00 uur. Dierenkunst, beeldendekunst, portrettekeningen van mens en dier; • Kunst om de Hoek, Hoofdstraat 25, 9967 RJ Eenrum, 0595-492206, www.jelmerdijkstra.nl Openingstijden vr. t/m zo. van 13.00 – 17.00 uur en op afspraak; • Galerie Art & Job Hornhuizen, Tammingastraat 63, 9978 PB Hornhuizen, tel. 0595481967/481199, www.galerieartjob.nl . Org. op het gebied van beeldende kunsten (alle diciplines). Tentoonstellingen en evenementen op het gebied van Podiumkunsten, literaire activiteiten en muziek. Openingstijden: vrijdag t/m zondag en alle feestdagen 12.00 – 18.00 uur en op afspraak; • Hotel het Klooster, Damsterweg 8, 9977 RH Kloosterburen, tel. 481159, info@hotelhe tklooster.nl, www.hotelhetklooster.nl . Openingstijden: dagelijks van 10.00 – 17.00 uur; 8

• Kunsthuis Noordwaarts, Hoogstraat 14, 9967 SC Eenrum, tel. 0595-438150, www.ku nsthuisnoordwaarts.nl, [email protected]; openingstijden winkel en galerie: vrijdag t/m zondag van 13.30 –17.00 uur en op afspraak; • De Oude Post, Raadhuisstraat 2, 9967 RB Eenrum, tel. 491434, info@deoudepostgale rie.nl. Openingstijden: zondag van 13.00 –17.00 uur en op afspraak; • Atelier De Terp, Hoogstraat 3, 9967 SB Eenrum, tel. 491836, www.atelierdeterp.nl . Openingstijden: op afspraak; • Galerie Het Raadhuis, Raadhuisstraat 17, 9967 RA Eenrum, tel. 497002, www.galerie hetraadhuis.nl . Openingstijden: vrijdag t/m zondag van 13.00 tot 17.00 uur en op afspraak; • Ruimtela, werkruimte van kunst, Hollemastraat 16, 9973 PN Houwerzijl, tel. 0616692184, [email protected]. • Hielkemaheem, Hoofdstraat 46, 9973 PG Houwerzijl, tel. 571984; • Olieverfschilderatelier, Hoofdstraat 2, 9977 RD Kloosterburen, tel. 487086; • Dieverdoatsie, Haven 24, 9977 RZ Molenrij, tel. 571061; • Koetshuis Verhildersum, Wierde 40, 9965 TB Leens, tel. 571430; • Galerie/atelier De Uitstal, Singel 21, 9971 CG Ulrum, 401717; • Galerie/atelier Zoutewelle, Baron van Asbeckweg 7, 9963 PA Warfhuizen, tel. 572686. Geopend: op afspraak; • l’Heritage fotogalerie, Baron van Asbeckweg 22, 9963 PC Warfhuizen, tel. 572913; • Galerie Jacoba Wijk, Mernaweg 29, 9964 AP Wehe- den Hoorn, tel. 572531; • Atelier ‘de Parel’, tekenen en schilderen voor kinderen, Hoofdstraat 35, 9975 VR Vierhuizen, tel. 571674. Tuinen • Het Arboretum, Eenrum, tel. 050-5020219, www.arboretum.nl Een fraaie wandeltuin gelegen aan het Ernsthemsterpad te Eenrum, botanische tuin met 600 rododendron soorten en 400 uitheemse bomen. Aansluitend een 8 ha. groot bos met o.a. een hertenkamp; • Tuinen van De Kleine Plantage, Handerweg 1, 9967 TC Eenrm, tel. 0595-491604, www.dekleineplantage.nl Een grote verscheidenheid van tuinen, zoals een rozengrassentuin, borders op kleur etc. Geopend: 15 maart – 15 oktober. wo. t/m za. 9.00 – 17.00 uur; 1e zon van de maand april/sept.; • De Cloostertuin, Kloostersingel te Kloosterburen, tel. 0595-575500. Een fraaie expositie van bloeiende bol-, knol- en struikgewassen. De Tuin is doorlopend geopend en vrij toegegankelijk; • Borgtuin Verhildersum, Wierde 40, 9965 TB Leens, tel. 0595-571430, www.verhildersum.nl In de formeel ingerichte tuin zijn naast vele bloemen en kruiden, ook beelden van Eddy Roos te zien. Ook is er een tuinprieel uit de 19e eeuw geplaatst en een pergola met rozen en clematissen. Entree is inbegrepen bij bezoek aan de Borg; • Parktuin Oosterhouw, Hoofdstraat 35, 9965 PA Leens, tel. 0595-571813, [email protected] Geopend het hele jaar op afspraak, minimaal 10 personen. Rondleiding door huis en tuin, incl. thé complet; • Stichting Domies Toen, Hoofdstraat 76, 9968 AG Pieterburen, 0595-528636 Theeschenkerij geopend: april t/m herfstvakantie. In feb. en maart ook op zo. middag. Voor precieze openingstijden en activiteiten: www.domiestoen.nl. Domies Toen, botanische tuin, vogelreservaat. Sfeervolle oude pastorietuin, tuinmuur van voor 1600, dobbe van voor 1350, tuinprieel uit 1710, slingertoen met vijvers en monumentale bomen, maar ook: bijzondere vegetaties, waaronder met uitsterven bedreigde plantensoorten en stinzeplanten; Kruidentuin met middeleeuwsegeneeskrachtige- en keukenkruiden, rozen, borders, verrassende doorkijkje met windharp en tuinbeeld, wandelroute met infomatiepanelen. Gehele jaar geopend; • Asingapark, Ulrum, terrein van voormalige borg Asinga is zoveel mogelijk in ere hersteld en ingericht en biedt o.m. een fraaie wandeltuin; • Galerie-beeldentuin De Boog, D. Wierengastraat 44, 9969 PD Westernieland, tel. 0595528463, www.beeldentuindeboog.nl Geopend: half mei – eind aug.: za. en zo. 13.00 – 17.00 uur. Een sfeervolle particuliere beeldentuin van een halve hectare en galerieruimte; • tuin van de fam. Glas aan de Molenweg 3, 9967 TG Eenrum, tel. 491206. 9

Musea • Abrahams Mosterdmakerij Museum, Molenstraat 5, 9967 SL Eenrum, tel. 0595491600. Geopend: november t/m maart: vr. v.a. 17.00 uur; za. en zo. v.a. 12.00 uur. Voor groepen geldt dat in overleg ook gewijzigde openingstijden mogelijk zijn, in schoolvakanties zijn we open wo. t/m zo. v.a. 12.00 uur. Apr. t/m okt.: ma. gesloten, verder dagelijks geopend van 12.00 – 21.00 uur; • Kaarsenmakerij Wilhelmus, Hoofdstraat 14, 9967 RJ Eenrum, tel. 0595-491388, www .kaarsenmakerijwilhelmus.nl Geopend: 1 okt. – 1 apr.: wo., za. en zo. 13.00 – 17.00 uur. 1 apr. – 1 okt.: wo. t/m zo. 13.00 – 17.00 uur. Schoolvakanties: wo. t/m zo. 13.00 – 17.00 uur; • De Theefabriek, Hoofdstraat 15-25, 9973 PD Houwerzijl, tel. 0595-572053, www.theefabriek.nl Geopend: apr. t/m okt/: di. t/m zo. 10.00 – 17.00 uur; nov. t/m mrt.: za. en zo. 10.00 –17.00 uur; dec. en nieuwjaarsdag gesloten, 2e paas- en pinksterdag geopend; • OldtimerMuseum De Ronkel, Hoofdstraat 46, 9977 RE Kloosterburen, te. 0595481011; • Landgoed Verhildersum, Wierde 40, 9965 TB Leens, 0595-571430, www.verhildersum.nl Geopend: apr. t/m okt. De Borg, De Museumboerderij, Het Schathuis, De Tuin, Arbeidershuisje en het Koetshuis (museumwinkel en expositieruimte): di. t/m zo. 10.30 – 17.00 uur; ma. gesloten, behalve op feestdagen; • NatuurDoeCentrum Insektenwereld, Wierde 17, 9965 PG Leens, tel. 0595-572659, www.insektenwereld.nl Voor aktuele openingstijden: telefonische info of via de website; • Koffie- en Winkelmuseum, Hoofdstraat 101, 9968 AC Pieterburen, tel. 0595-528641. Geopend: Pasen – okt., di. t/m zo. 12.00 – 17.00 uur; • Waddencentrum Pieterburen, bezoekerscentrum, Hoofdstraat 83, 9968 AB Pieterburen, tel. 0595-528522, www.groningerlandschap.nl ; • Visserijmuseum Zoutkamp, Reitdiepskade 11, 9974 PJ Zoutkamp, tel. 0595-401957, www.visserijmuseum.com Geopend: 1 apr. t/m 1 okt. ma. t/m vr. 9.00 – 17.00 uur; za. 10.00 –16.00 uur; zo. 13.00 – 17.00 uur; in het winterseizoen gesloten; Bibliotheken • Bibliobus Pieterburen, tel. 06-53164044. Parkeerplaats Zeehondencrèche. ma. 13.15 – 13.45 uur; • Bibliobus Wehe- den Hoorn, -R.K.-school: ma. 14.00 14.45 uur, tel. 06-53164044; -OBschool: ma. 14.50 – 15.35 uur, tel. 06-53164044; • Openbare Bibliotheek Eenrum, J.J. Willingestraat 9, 9967 PB Eenrum, tel. 0595492156, www.mijneigenbibliotheek.nl/eenrum Geopend: do. 14.00 –17.30 uur en 18.00 –20.30 uur; • Openbare bibliotheek Kloosterburen, Hoofdstraat 44, 9977 RE Kloosterburen, tel. 0595-481700, www.mijneigenbibliotheek.nl/kloosterburen Geopend: di. 14.30 – 17.30 uur en 18.00 – 19.30 uur; • Openbare Bibliotheek Leens, Zr. A. Westerhofstraat 21, 9965 PH Leens, tel. 0595571820, www.mijneigenbibliotheek.nl/leens Geopend: ma 13.30 – 17.30 uur en 18.00 – 20.30 uur; • Openbare Bibliotheek Ulrum, Elensterweg 2a, 9971 BB Ulrum, tel. 0595-402200, www.mijneigenbibliotheek.nl/ulrum Geopend: vr. 14.00 – 17.30 uur en 18.00 – 20.30 uur; • Openbare Bibliotheek Zoutkamp, Vishalstraat 6, 9974 PH Zoutkamp, tel. 0595402750, www.mijneigenbibliotheek.nl/zoutkamp Geopend: do. 14.30 – 17.00 uur en 18.00 – 19.30 uur. Carnavalsvereniging • Carnavalsvereniging Oldeclooster, inl.: G.H.B. Alves, Leensterweg 59, 9977 PB Kloosterburen, tel. 0595-481482. Schouwburgen/theaters • De Komedianten, inl.: mw. R. Zeef, Oudeweg 27, 9967 SG Eenrum, tel. 0595-491633; • Demos, inl.: J. Ploeg, Burg. IJ. Wiersumstraat 22, 9963 PK Warfhuizen, tel. 0595577035; • Ontspanning door Inspanning – ODI, inl.: mw. K. Bolt-Meijer, Halsemastraat 8, 9977 10

SE Kloosterburen, tel. 0595-481905; • Poppen- en Creaturentheater/Poppen Theaterschool Eya Popeya StiPP, Havenstraat 3, 9974 RN Zoutkamp, tel. 00595-401830/06-27265060 sbb. 0519-345145, www.poppen theaterschool.nl -vr. 16.00 uur, wo. 19.00 uur Poppenkast Jan Klaassen en Katrien of Boswachter Jampie (ale leeftijden; plaats bespreken!). – Natuureducatieve poppent heaterklasbostochten op di. en do. 9.30 – 11.00 uur en 13.00 – 14.00 uur (plaats bespreken!). – Zomermaanden op plaatsbespreken: ma. 14.00 –15.30 uur. Natuureducatieve poppentheater bostocht in Lauwersmeergebied; de. 14.00 – 16.00 uur buiten. Natuureducatieve poppentheaterworkshops voor alle leeftijden op LavicaOogh SBB, achter De Rug 1, Lauwersoog. Do. 19.00 – 20.30 uur Nordic walk: Steltlopersbostocht naar uitkijktoren. -Verder diverse poppenspelen op uitnodiging in opdracht en op afspraak bij u op locatie; • St. Wonderboom, inl.: H. Zwetsloot, Mensingeweersterweg 9, 9967 PA Eenrum, tel. 0595-497044, www.wonderboom.nl Kinder- en Jongerentoneel; • Theaterdepot van het Noorden, inl.: M. de Vries, Zr. A. Westerhofstraat 13, 9965 PH Leens, tel. 0595-572497, www.theaterdepot.nl Verhuur theaterbenodigdheden; • Toneelclub Kunst door Vriendschap, inl.: J.G.A. Lukassen, Dr. G. Redekerstraat 4, 9964 AA Wehe- den Hoorn, te. 0595-572063; • Toneelvereniging Dukdalf, inl.: mw. L. Visser, Dorpsstraat 46, 9974 PR Zoutkamp, tel. 0595-401834; • Unitas, inl.: mw. M. Havinga-van Hoek, Burg. P.A. de Rochefortstraat 7, 9964 AJ Wehe- den Hoorn, tel. 0595-571951. Culturele centra • Cultureel Centrum ’t Marnehoes, Kerkstraat 21, 9964 AC Wehe- den Hoorn, secr.: Witherenweg 28, 9977 SB Kleine Huisjes, tel. 0595-481556, www.marnehoes.nl; • St. Kronkelhoes, Hoofdstraat 53a, 9977 RC Kloosterburen, inl.: D. Kat, tel. 0645291241; • Ruimtela, theater/beeldende kunst, Hollemastraat 16, 9973 PN Houwerzijl, tel. 0616692184, [email protected] Muziekscholen • Muziekopleiding voor Fanfare, Brassband, Blaaskapel of Drumband. Inl.: Muziekvereniging St. Caecilia, tel. 0595-572060; Inl.: Oldkamp Bloazers, tel. 0595481857; • Muziekschool Noordakkoord, tel. 0594-621506, www.noordakkoord.nl; • Noorder Muziek Centrum – NMC, Veemarktstraat 76, 9724 GA Groningen, tel. 0505951350, www.noordermuziekcentrum.nl Bemiddelingsbureau voor musici. Muziekverenigingen • Blaaskapel De Harrelzuikers, Greeden 23, 9967 PZ Eenrum, tel. 0595-491866; • Muziekvereniging Orpheus, Tuinbouwstraat , 9967 RH Eenrum, www.orpheuseenrum.nl; • Muziekvereniging St. Caecilia, J. Zijlmasingel 31, 9965 PV Leens, tel. 0595-572060; • Christelijke Muziekvereniging Wilhelmina Leens, Loohof 11, 9965 TR Leens, tel. 0595-572794; • Showband DOS, Snakkeburen 3, 9971 CR Ulrum, tel. 0595-402288, boekingen: tel. 0612230834; • Oldkamp Bloazers, Prof. Poststraat 6, 9977 RN Kloosterburen, tel. 0595-481857. Zangverenigingen • Ainrommer Shantykoor Eenrum, inl.: J.G. Post, Broeksterweg 46, 9968 TJ Pieterburen, tel. 0595-528710/06-22932178; • Zangvereniging Jong van Hart, secr. Th. Hegge, Marneweg 52, 9977 PL Kloosterburen, tel. 0595-481661; • Zeemanskoor Lauwersoog, inl.: E. Talstra, Robbengat 4, 9976 VK Lauwersoog, tel. 0519-349172, www.zeemanskoorlauwersoog.nl; • Chr. Mannenkoor Leens, secr. J. Bouwman, Tammenssingel 43, 9965 RW Leens, tel. 0595-571405, www.cml-leens.nl; • Chr. Vrouwenkoor Pro Musica, Leens, secr. mw. A. van Bloois, Tuins 2, 9965 SE Leens, tel. 0595-572821; 11

• Gospelkoor True Witness, secr. E. Klunder, Rietemastraat 9, 9965 RS Leens, tel. 0595-572331/06-12196907; • Kinderkoor Jong Vocalia, inl.: mw. D. Spoelman-de Graaff, Loohof 11, 9965 TR Leens, tel. 0595-572794; • Shantykoor “De Waddenwichter”, inl.: mw. F. Bansema, Greeden 7, 9967 PZ Eenrum, tel. 0595-492032; • Chr. Gem. Koor Ulrum, secr. F. Kremer, Achtervalge 20, 9965 TJ Leens, tel. 0595572146; • Gospelgroep Young Spirit, inl.: mw. R.E. de Jong, Oppenheimstraat 34a, 9714 ER Groningen, tel. 06-25301698, www.youngspirit.nl; • Shantykoor Ollerommer Vlintboksums, secr. J. Werkman, Singel 68, 9971 CK Ulrum, tel. 0595-402776; • Chr. Zoutkamper Mannenkoor, inl.: J.A. Dijksterhuis, Singel 66, 9971 CK Ulrum, tel. 0595-402336, www.cmkzoutkamp.nl; • Chr. Zoutkamper Vrouwenkoor, inl.: mw. J.B. Deknatel, Sluisweg 3, 9974 RJ Zoutkamp, tel. 0595-401683. Culturele en/of linguistiche organisaties • St. Route Kunst aan Huis Lauwersland, Marneweg 2, 9977 PK Kloosterburen, tel. 0595-481369; • St. Arp Schnitgerorgel, Postbus 13, 9965 ZG Leens, tel. 0595-571677; • St. Hinz Orgel Leens, Postbus 13, 9965 ZG Leens, tel. 0595-571677; • St. Art & Job Hornhuizen, Tammingastraat 63, 9978 PB Hornhuizen, tel. 0595481967/491199, [email protected] Org. op het gebied van beeldende kunsten (alle diciplines). Tentoonstellingen en evenementen op het gebied van Podiumkunsten, literaire activiteiten en muziek; • St. Cult. Aktiviteiten Kloosterburen – SCAK, Tammingastraat 47, 9978 PA Hornhuizen, 0595-481277; • St. Historische Kring Eenrum, Burg. Wiersumstraat 34, 9967 RD Eenrum, te. 0595491475; • St. Marnelandschap, Havenstraat 12, 9964 AN Wehe- den Hoorn, 0595-571582, www.marnelandschap.nl Doelstelling: betrokkenheid bij (en de kennis van de bevolking van de gemeente “De Marne” van) het Marnelandschap en zijn directe omgeving met inbegrip van het Reitdiepsdal te bevorderen; • St. tot Behoud Hotel Gemeentehuis en andere historische panden in het dorp, Plantsoenstraat 7, 9967 RE Eenrum, tel. 0595-491557; • St. Nationale Feestdagen Leens, Jan Zijlmasingel 23, 9965 PV Leens, tel. 0595572530; • St. Vlaggetjesdag Zoutkamp, Pr. Bernhardstraat 45, 9974 RS Zoutkamp, tel. 0595402875/402385 na 18.00 uur, www.pinksterenzoutkamp.nl; • Vereniging Historische Kring De Marne, Douwensterweg 17, 9965 TK Leens, tel. 0595-492275. Beoefenen van de streekhistorie, in het bijzonder het gebied van de gemeente De Marne; • Vereniging voor Volksvermaken Eenrum, Hoofdstraat 27, 9967 RJ Eenrum, tel. 0595491768; • Vereniging voor Volksvermaken Ulrum, Noorderstraat 26, 9971 AC Ulrum, tel. 0595401761; • Vereniging Vrienden Borg Verhildersum, Van de Woestijnelaan 3, 9721 WL Groningen, tel. 050-5266535, www.verhildersum.nl; • Kerkhistorische Kring Ulrum, p/a R. van Meekeren, Vlasserslaan 15, 9971 AP Ulrum, tel. 401679. Dans • Stijldansen Dansplezier De Marne/Winsum, Dorpshuis Op Streek, De Streeksterweg 33, 9956 PN Den Andel. Inl.: F. Kooijenga, tel. 0595-444405; • Volksdansgroep Eenrum, Dorpshuis Oude School, Oudeschoolgang 3, 9967 SE Eenrum. Inl.: mw. A. Huininga-Poortema, tel. 0595-491714; • Volksdansgroep Ulrum. Inl.: mw. A. de Jong-Gaasbeek, tel. 0595- 401220. Repetitie: do. 9.45 – 10.45 uur; • Volksdansgroep Zoutkamp, locatie: gymzaal, H. Doornbosweg 4, 9974 PE Zoutkamp. Inl.: mw. A. Romijn-Griever, tel. 0595-401677. 12

Film-, foto- en videoclubs • Filmhuis Sienemarne Schouwerzijl ’t Zylhoes, Zijlvestweg 3, 9962 TA Schouwerzijl, tel. 050-5771718, www.images.nu; • Fotoclub De Marner Kiek, Baron van Asbeckweg 4, 9963 PC Warfhuizen, tel. 0595571723. Molens Vereniging De Hollandsche Molen Stichting De Groninger Molen • Achtkante stelling-korenmolen, 1858 ‘De Onderneming’, Hoofdstraat 25, Vierhuizen; • Achtkante stelling-korenmolen uit 1862 ‘De Lelie’, Molenstraat 3, Eenrum; • Achtkante stelling-koren-/pelmolen uit 1846 ‘De Vier Winden’, Hoofdstraat 159, Pieterburen; • Achtkante stelling-koren-/pelmolen uit 1855 ‘Hollands Welvaart, Molenweg 10, Mensingeweer; • Achtkante stelling-koren-/pelmolen uit 1858 ‘De Zwaluw’, Moeshorn 2, Zuurdijk. Rijksmonumenten: Uitgebreide informatie over onderstaande monumenten is te vinden in ‘Rijksmonumenten in de gemeente De Marne’ door Riet Pastoor. Eenrum • Villaboerderij, Aagtsweg 1-3 • Boerderij, Eenrummerstreek 1 • Boerderij “Den Oever”, Eenrummerstreek 8 • Historische havenkom, Havenstraat • Woonhuis, Havenstraat 7 • Landelijk pand, Hereweg 1 • Onderwijzerswoning, Hereweg 7 • Woonhuis, Hereweg 8 • Praktijkwoning, Hereweg 9 • Gietijzeren pomp, Hoogstraat • Hoekpand, Hoogstraat 2 • Langgerekt pand, Hoogstraat 4 • Deftig dorpshuis, Hoogstraat 6 • Woonhuis, Hoogstraat 9 • Gietijzeren pomp, Kerkbuurt • Woonhuis, Kerkbuurt 3 • Woonhuis, Kerkbuurt 4 • Begraafplaats, Kerkhofslaan bij nr. 2 • Hervormde kerk met toren, Kerkpad 1 • Woonhuis, Mensingeweersterweg 9 • Molen “De Lelie”, Molenstraat 3 • Herenhuis, Oude Kerkhofspad 2 • Boerderij “Huninga”, Oosterweg 11 • Gietijzeren pomp, Oude Schoolgang Hornhuizen • Hervormde kerk met toren, Breweelsterweg 1 • Boerderij “Groot Halsum”, Dijksterweg 26 • Boerderij “Onrust”, Ommelanderweg 8-11 • Twee dijkcoupures, Ommelanderweg bij nr. 18 • Boerderijcomplex “Bromo”, Ommelanderweg 36-38 • Werkhuis van de Hervormde kerk, Tammingastraat 38-40 • Voormalige pastorie, Tammingaweg 55 Houwerzijl • Woonhuis, Hoofdstraat 33 • Wierdekerkhof Vliedorp ‘Ol Weem’ Kleine Huisjes • Boerderij “Feddemaheerdt”, Feddemaweg 14 Kloosterburen • Boerderijcomplex “Oud Bokum”, Bokum 6 • Woonhuis, Damsterweg 9 13

• Winkel met twee woningen, Hoofdstraat 26 • Rooms Katholieke kerk, Hoofdstraat 28 • Familiegraf, Kerkstraat bij Hervormde kerk • Hervormde kerk en toren, St. Jansstraat 8 • Boerderij “Oldeklooster”, St. Jansstraat 25 Leens • Boerderij “Veltingheem”, Grijssloot 1 • Rentenierswoning, Hoofdstraat 1 • Woonhuis met koetshuis, Hoofdstraat 33 • Herenhuis “Oosterhouw”, Hoofdstraat 35 • Rolpaal, Leenstertillen bij nr. 2 • Rentenierswoning, Valge 2 • Orgel in Gereformeerde kerk, Valge 22 • Rentenierswoning, Wierde 2 • Rentenierswoning, Wierde 31 • Boerderij “Tuinsheerdt”, Wierde 33 • Borg “Verhildersum”, Wierde 40 • Voormalige smederij, Zr. A. Westerhofstraat 3 • Hervormde kerk met toren, Zr. A. Westerhofstraat 8 • Voormalige pastorie, Zr. A. Westerhofstraat 15 • Woonhuis, Zr. A. Westerhofstraat 47 Mensingeweer • Hervormde kerk met toren, Hoofdstraat 1 • Boerderij “Rollingeweer”, Klein Maarslag 1 • Verhoogd kerkhof, Klein Maarslag bij nr. 7 • Voormalige molenaarswoning, Molenweg 9 • Molen “Hollands Welvaart”, Molenweg 10 • Boerderij “Kruizinga”, Wildeveldseweg 1 • Boerderij “Hylkemaheerdt”, Wildeveldseweg 2 Niekerk • Woonhuis, Hoofdstraat 23 • Ophaalbrug “Zuidema’s klap”, Kanaalstraat • Hervormde kerk, Kerkstraat 3 • Voormalige pastorie, Kerkstraat 7 • Boerderij “Wiemaheerdt, Zoutkamperweg 1 Pieterburen • Rentmeesterswoning “Jachtlust”, Hoofdstraat 51 • Tuinhuis bij hervormde kerk, Hoofdstraat bij nr. 74 • Woonhuis, Hoofdstraat 69, 71 • Hervormde kerk met toren, Hoofdstraat 74 • Woonhuis, Hoofdstraat 93 • Woonhuis, Hoofdstraat 103 • Woonhuis, Hoofdstraat 140 • Molen “De Vier Winden”, Hoofdstraat 150 • Woonhuis, Hoofdstraat 155 • Boerderij “Tammensheerdt, Oosterweg 19 • Boerderijcomplex “Themaheerdt”, Oude Dijk 2 • Boerderij, Oude Dijk 19 • Begraafplaatscomplex, Wierhuisterweg bij nr. 24 • Boerderij “Ten Dijke”, Wierhuisterweg 37 Schouwerzijl • Voormalige herberg, Zijlvestweg 26 Ulrum • Pastoriecomplex “De Afscheiding”, H. de Cockstraat 1, 3 • Hervormde kerk met toren, H. de Cockstraat 5 • Grenspaal, Hoofdstraat bij Leensterweg 59 • Gereformeerde kerk, Leensterweg 1 • Boerderijcomplex “Westerhouw”, Leensterweg 54 • Café-restaurant “Neptumus”, Noorderstraat 1 • Stationsgebouw, Spoorstraat 28 • Weegcomplex, Spoorstraat 68 14

• Woonhuis, Staionsweg 1 Vierhuizen • Molen “De Onderneming”, Hoofdstraat • Hervormde kerk met toren, Hoofdstraat 26 • Begraafplaatshek, Hoofdstraat bij nr. 36 • Boerderij “Klein Midhuizen”, Noorderweg 1 • Boerderij “Midhuizen”, Noorderweg 3 • Eendenkooi “De Westpolder”, Westpolder bij nr. 16 • Eendenkooi “Nieuw Onrust”, Westpolder bij nr. 24 Warfhuizen • Voormalige pastorie, Baron van Asbeckweg 4 • Kerk met toren, Baron van Asbeckweg 13 • Woonhuis, Baron van Asbeckweg 17 • Woonhuis, Baron van Asbeckweg 25 • Woonhuis, Baron van Asbeckweg 29 • Woonhuis, Baron van Asbeckweg 38 • Woonhuis, Baron van Asbeckweg 42 • Woonhuis, Baron van Asbeckweg 44 • Rentenierswoning, Baron van Asbeckweg 57 • Boerderij “Ter Borg”, Roodehaansterweg 2 • Woonhuis, Vaart Westzijde 6 • Woonhuis, Vaart Westzijde 18 • Woonhuis, Vaart Westzijde 20 Wehe- den Hoorn • Boerderij “Borgweer”, Borgweersterweg 5 • Hervormde kerk met toren, Kerkstraat 21 • Woonhuis “Trefefcor”, Mernaweg 10 • Rentenierswoning, Mernaweg 27 • Voormalige boerderij, Mernaweg 29 • Kerkcomplex, Warfhuisterweg 2, 4, 10a • School annex sociëteitsgebouw, Mernaweg 55 Westernieland • Hervormde kerk met toren, Schaapweg 2 • Voormalige pastorie “De Weem”, Schaapweg 4 Zoutkamp • Kleine sluis met sluismeestershuisje, Hunsingoweg • Hunsingo- en Reitsluizencomplex, Sluisweg/Reitdiepskade Zuurdijk • Complex van vijf arbeiderswoningen, Ewer 7, 9, 11, 13, 15 • Gemaalcomplex “Waterwolf”, Ewer bij nr. 14 • Boerderij “Hayemaheerd”, Ewer 17 • De “Electraboerderij”, Electraweg • Boerderij “Stoepemaheerdt’, Hoofdweg 4 • Boerderijcomplex “Polux’, Hoofdweg 20 • Hervormde kerk met toren, Hoofdweg 43 • Molen “De Zwaluw”, Moeshorn 2 • Villaboerderij “Kooyenburg”, Vlakkeriet 4 Kunstenaars • Margreet Doornbos (beeldend kunstenaar), Hoogstraat 14, 9967 SC Eenrum, tel. 0595-438150, e-mail [email protected] , www.kunsthuisnoordwaarts.nl ; hier worden schildercursussen en workshops gegeven; openingstijden winkel en galerie: vrijdag t/m zondag van 13.30 –17.00 uur en op afspraak; • Rende Zoutewelle, (fotograaf en houtbewerking), Sarah Zoutewelle (kunstschilder, kalligrafie), Baron van Asbeckweg 7, 9963 PA Warfhuizen; • Herwil van Gelder (Clavecimbelbouwer), Schoolstraat 1, 9963 PE Warhuizen; • Klaas Deddens (fotograaf), Baron van Asbekweg 4, 9963 PC Warfhuizen; • Mathilde van Wijnen (musicus cello, gamba; kunstobjecten), Schoolstraat 1, 9963 PE Warfhuizen; • Pippi (kunstschilder), Baron van Asbeckweg 14, 9963 PC Warfhuizen; • Els Kasemier (glas in lood), Baron van Asbekweg 18, 9963 PC Warfhuizen; 15

• Hans Sas (fotograaf), Baron van Asbeckweg 22, 9963 PC Warfhuizen; • Jack Putting (fotograaf, lijstenmaker), Christianne Putting (reclame en grafisch ontwerp), Baron van Asbeckweg 38, 9963 PC Warfhuizen; • Jan Wubbema (musicus, dirigent), Baron van Asbekweg 24, 9963 PC Warfhuizen; • fam. Verwijk (meubelmakers, restauratie), Baron van Asbeckweg 25, 9963 PA Warfhuizen; • Ton van de Velden (acteur, theaterherberg), Baron van Asbeckweg 42, 9963 PC Warfhuizen; • Louwrens Ellens (licht en geluid voor theater en muziek), Vaart Westzijde 4, 9963 PH Warfhuizen; • Anna Veen (kunstschilder), Burun 11, 9963 PL Warfhuizen; • Bertho Merkx (kunstschilder), Vaart Westzijde 18, 9963 PH Warfhuizen; • Janet Dijksterhuis (kunstschilder), Baron van Asbeckweg 2, 9963 PH Warfhuizen; • Kees Hoek (musicus), Barbara Hoek (musicus) Baron van Asbeckweg 57, 9963 PB Warfhuizen; • Joanna van Chaam (actrice), Burum 17, 9963 PL Warfhuizen; • Karin Hardonk (beeldhouwer, kunstschilder), Roodehaansterweg 9, 9963 TC Warfhuizen; • Kluizenaar Broeder Hugo (ikonen schilder), kerk van Warfhuizen, Baron van Asbeckweg, 9963 PB Warfhuizen; • Ed Hartman (gitarist), Burum 16, 9963 PL Warfhuizen; • Theo Tauran (gitarist), Baron van Asbeckweg …, 9963 PB Warhuizen; • Noor Agter (beeldend kunstenaar), Ruimtelijk werk – hout, papier-maché, papier, metaal en fotografie, e-mail: [email protected], Bart Droog (dichter), Gemeentedichter van Emmen (2008-2010), Stadsdichter van Groningen (2002-2005); Actief in de dicht- en muziekgezelschappen De Dichters uit Epibreren, www.epibreren.com, en de Drie Boeddha’s, www.dedrieboeddhas.nl, e-mail: [email protected] , Oosterstraat 29, 9967 RV Eenrum, tel. 0595-491830; • Jelmer Dijkstra (schilder), Hoofdstraat 25, 9967 RJ Eenrum, tel. 0595-492206, email: [email protected] . Dijkstra maakt figuratieve schilderijen en portretten. Verder beschildert hij kamerschermen, kasten, kunstdoosjes en andere gebruiksvoorwerpen. In zijn schilderijen laat hij zich o.a. leiden door mythologische verhalen, sagen en legenden waarin de mens centraal staat; • Theo Onnes (schilder), Raadhuisstraat 17, 9967 RA Eenrum, www.galeriehetraadhuis .nl / www.theoonnes.nl / [email protected] . Onnes is een figuratief werkend schilder en schildert veel landschappen en ook koeien en geiten. Onnes exposeert 6 x per jaar werken van verschillende kunstenaars. Openingstijden: vrijdag t/m zondag van 13.00 tot 17.00 uur en op afspraak; • Gerda Drunen (schilder), Hoogstraat 3, 9967 SB Eenrum, www.atelierdeterp.nl . Het werk bestaat uit wijdse vergezichten en enorme wolkenpartijen boven het noordelijk kustgebied, landschappen in diverse technieken geschilderd. Openingstijden: op afspraak; • Sjoert Keulen en Margreet Doornbos, kunsthuis Noordwaarts, Hoogstraat 14, 9967 SC Eenrum; • Ulrich Reising (goudsmid en kunstenaar), galerie ‘de oude post’, Raadhuisstraat 2, 9967 RB Eenrum, [email protected] . Reising slijpt elke (edel)steen zelf voor zijn sieraden. Tevens maakt hij speksteenfiguren en andere sculpturen uit diverse materialen en surrealistische schilderijen met olieverf; • Hans van der Heide (beeldend kunstenaar), Singel 21, 9971 CG Ulrum. Openingstijden: do. vrij. za. –middag en op afspraak; • Margriet Barends (beeldend kunstenaar), Harm van der Meulen (beeldend kunstenaar), Noorderstraat 14, 9971 AC Ulrum, www.bijdekunstenaars.nl . Openingstijden: iedere eerste zondag van de maand van 12.00 tot 17.00 uur; • Robert van Westendorp (beeld. kunstenaar), Kerkstraat 11, 9971 AX Ulrum, 402586; • Margot Janssen, (beeldend kunstenaar en docente beeldende vorming), Hoofdstraat 35, 9975 VR Vierhuizen, tel. 571674. Margot Janssen geeft begeleiding aan kinderen, die willen tekenen en schilderen. Zij werkt met groepjes van 3 kinderen. Wanneer een kind extra zorg en aandacht nodig heeft is het mogelijk om voor individuele begeleiding te kiezen; • Eva Kipp (artiest), H. van Cappenbergweg 27, 9977 RV Molenrij, [email protected], tel. 481276; 16

• Wil v.d. Heyden (beeldend kunstenaar), Marneweg 68, 9977 PL Kruisweg, tel. 481803; • Klaas Hoekstra (kunstschilder), Haven 28, 9977 RZ Molenrij, tel. 481929; • Monique Duran (beeldend kunstenaar), Hoofdstraat 98, 9968 AG Pieterburen, tel. 528515, [email protected]; • Jeannette Biltges (viltster), Hoofdstraat 42, 9975 VS Vierhuizen, tel. 407099, engele [email protected]; • Maria Madelon v. Veldhoven (beeldend kunstenaar) en Arnold Veeman (componist, musicus), Halsemastraat 2, 9977 SE Kloosterburen, www.mariamadelon.nl en www.arnoldveeman.com; • Anne Hilderink, beeldend kunstenaar, mn werken in opdracht in de openbare ruimte www.annehilderink.nl, SintJansstraat 25, Kloosterburen; • Frouwke Hielkema (beeldend kunstenaar), Frouw Couture, Hoofdstraat 46, 9973 PG Houwerzijl, 571984, [email protected] ; • Wil van Donselaar (keramiste), Hogeweg 5, 9977 PE Kruisweg, tel. 481854, w.donsela [email protected] ; • Sytske Feitsma (keramiste), o.a.tegeltableaus, Hoofdstraat 51, 9968 AB Pieterburen, tel. 528306; • Derks Design (handgemaakte tafels en lichtobjecten), Tammingastraat 48, 9978 PC Hornhuizen, tel. 06-51392594; • Ilse Brul (kunstschilder), Marneweg 2, 9977 PK Kruisweg, tel. 06-25077471, www.kunstenaars.nu/ilsebrul ; • Anne Wine (beeldend kunstenaar), Hoofdstraat 69, 9977 RC Kloosterburen, tel. 481206, [email protected]; • Pol Taverne (beeldend kunstenaar), Tammingastraat 28, 9978 PC Hornhuizen, tel. 487089; • Rein Hesselink (kunstschilder en graficus), Tammingastraat 32, 9978 PC Hornhuizen, tel. 850521, www.reinhesselink.nl; • Ben Steyn (kunstschilder), Hoofdweg 48, 9966 VC Zuurdijk, 06-30407563, [email protected]; • Ina Fekken (beeldend kunstenaar), Hoofdstraat 14, 9977 RD Kloosterburen, tel. 481969, www.inafekken.nl; • Jos Schoffelen, schilderijen, film, Hoofdstraat 67, Kloosterburen; • Erica Scheper, schilderijen, ericascheper.artolive.com, Dirk Wierengastraat 79, Westernieland; • Henk Slomp, beeldend kunstenaar, [email protected] Dirk Wierengastraat 44, Westernieland; • Wil Willemsen , beeldend kunstenaar, Hunsingokade 13, Zoutkamp; • Theo Leijdekkers, schilder, Hoofdstraat 44, Pieterburen; • Edit de Gooijer , keramist, www.editdegooijer.nl, Hoofdstraat 4, Pieterburen. Kunstwerken: Kunst in de open ruimte Eenrum • piramide, Dorpsplein; • gevelbeeld, Hereweg 14; • beeld, Hereweg 7; • beeld, jeu de boulesbaan aan de Hereweg, gemaakt door Onko Tattje; • tegelmozaïek aan gevel, J.J. Willingestraat 8/10; • waternimpf, vijver aan de J.J. Willingestraat; • zonnewijzer, J.J. Willingestraat/Burg. Wiersumstraat; • sportbeelden + ijzeren gevelfiguur, turnhal aan de J.J. Willingestraat; • ‘organic steel’, Burg. Wiersumstraat 38, gemaakt door Henk Slomp; • meerpaal met schroef, Tuinbouwstraat; • ijzeren halve maan; • tegelmozaïek aan zijgevel, Oudeweg/Hoofdstraat. Kleine Huisjes • ijzeren man met hark, tevens zonnewijzer, Dijksterweg. Kloosterburen • waterput, N. Kruizingastraat; • tegelmozaïek aan gevel van café restaurant ‘Willibrord’, Hoofdstraat 22. Kruisweg 17

• beeld ‘geloof, hoop en liefde’, Marneweg/Hogeweg. Lauwersoog • ‘de Poort’, Strandweg/Marneweg. Leens • Werkman monument, Breekweg/Hoofdstraat; • ijzeren vogels, v.Iperensingel/Werkmansingel; • boog bij het gemeentehuis, R.Ritzemastraat 2, gemaakt door Tiddo Nieboer; • beeldentuin bij Verhildersum, gemaakt door Eddy Roos. Molenrij • anker op sokkel, Haven. Pieterburen • ijzeren wadloper, Martenspad, gemaakt door Harm Blanken; • eolusharp bij ‘Domies Toen’, Hoofdstraat, gemaakt door Mark Lester; • zeehond bij Zeehondencreche; • plein achter het Waddencentrum, Hoofdstraat 83. Ulrum • schulptuur Tulp, schoolplein Akkerwinde aan de Haarweg, gemaakt door Wil Willemse uit Vierhuizen; • muuschildering, muziekcentrum Asingastraat, gemaakt door Jan Gerritsen uit Houwerzijl; • beeld ‘tante Bep’, Noorderstraat, gemaakt door Stephen Beale uit Houwerzijl; • schilderij op wand H. de Cockschool, Asingapark, gemaakt door Jan Gerritsen uit Houwerzijl; • symbool olympische spelen op beeld wereldbol, Elensterweg, gemaakt door B. Oldenhuis uit Ulrum. Warfhuizen • anker bijde brug, Baron van Asbeckweg. Wehe- den Hoorn • gevelplastic gebouw WANN, Mernaweg 27a; • beeld ‘hert’, J. Kremerstraat 22. Westernieland • beeldentuin ‘De Boog’, D. Wierengastraat 44. Zoutkamp • beeld ‘de Boeter’, Reitdiepskade/Schoolstraat; • leugenbank, Reitdiepskade; • oud anker op sokkel, H.J. Siccamastraat; • ijzeren spin, Dorpsplein; • anker, Spuistraat. Herdenkingsmonumenten/-beelden Eenrum • oorlogsmonument, Kerkstraat; • joods oorlogsmonument, Jodengang/Hoofdstraat. Kloosterburen • herdenkingsplaat dorpsvernieuwing 70’er jaren bij NH kerk, Kerkstraat. Leens • herdenkingsmonument vanwege 2e WO op begraafplaats Vierhuizen • bank met herdenkingsplaat dorpsvernieuwing + 1984. Wehe- den Hoorn • herdenkingsbeeld bouw ‘Hettema’, Warfhuisterweg 15. Westernieland • monument inpoldering en monument ongeval met slachtoffers, Schaapweg/Allard Kwastweg; • herdenkingsmonument vanwege 2e WO op begraafplaats. Wierhuizen • herdenkingsmonument vanwege 2e WO op begraafplaats. Zoutkamp • herdenkingsmonument verdronken vissers, Korte Hoofd.

18

Kunstroutes www.route99.nl www.kunstaanhuis.nl www.lauwersmeerkoerier.nl/html/nl/dagtrip/kunst.html Websites www.cultuurindemarne.nl www.cbkgroningen.nl www.regionalecultuurplannen.nl www.marnegebied.nl www.groningerarchieven.nl www.huisvandegroningercultuur.nl www.stad-lande.nl Kenmerkende elementen Eenrum • Beschermd dorpsgezicht • 3 ijzeren dorpspompen • 13e eeuwse NH kerk met Lohman-orgel en toren • korenmolen “de Lelie” (1862) met expositie Maalderij en Bakkerij • Kaarsenmakerij “Wilhelmus” • Abraham’s Mosterdmakerij/-museum • Hotel de Kromme Raake • Klompenmakerij • Stinzeplantenkwekerij • Wandelbossen en hertenkamp • Arboretum • Sportpark en tennisbanen • Ainrommer Koamer met historisch kabinet • 2 Campings Hornhuizen • NHkerk (1850) Houwerzijl • Ol’ Weem: oude wierde met kerkhof, voormalig Vliedorp • Theefabriek/-museum • Galerie: Ruimtela • Hotel/pension Kleine Huisjes • Camping Kloosterburen • RK kerk (Cuypers) • NH kerk • Cloostertuin • Tot hotel verbouwd klooster • Oldtimermuseum • Manege • Sportpark met tennisbanen Lauwersoog • Visserijhaven met visafslag • Veerboot naar Schiermonnikoog • Natuurschool • Nationaal Park in oprichting • Jachthaven Noordergat • Zeilschool • Camping met midgetgolfbaan • Tennisbanen • Rondvaartboten • Zeevissen • Natuurdorp Suyderoogh 19

• Bungalowpark Robbenoord Leens • Landgoed Verhildersum met dierenweide • Museumboerderij Welgelegen • 11e eeuwse NH kerk met Hinsz-orgel • Grenspaal uit 1839 • Verwarmd zwembad • Themapark Insectenwereld • Galeries • Campings • Hotels/pensions Mensingeweer • Kerk met Schnitger-orgel • Koren- en pelmolen (1855) • Camping Molenrij • Kampeer/Recreatiebedrijf de Horizon (survival/outdoor) • Kano-/motorbotenverhuur • Galerie Niekerk • 13e eeuwse NH kerk met Van Oeckelen-orgel • IJzeren klapbrug • Camping Pieterburen • 15e eeuwse gotische NH kerk met Leichel-orgel • Korenmolen (1846) • Wadlopen • Zeehondencreche • Domies Toen • Waddencentrum/exposities • Koffie- en winkelmuseum • Start/eindpunt Pieterpad • Midgetgolfbaan • Campings • Hotel/pensions Ulrum • 13e eeuwse NH kerk met Lohman-orgel • Asingapark • Kartingbaan • Manege • Tennishal • Galerie • Camping Vierhuizen • 12e eeuwse NH kerk met Van Oeckelen-orgel • Korenmolen (1858) • Eendenkooi • Manege • Campings Warfhuizen • Theaterherberg Creaplan • Galerie/Atelier • Campings Wehe-den Hoorn • RK kerk • Oudoor/survivalbedrijf de Salamander • Kano-/motorbotenverhuur • Cultureelcentrum ’t Marnehoes • Galeries • Pension • Camping 20

Westernieland • 13e eeuwse NHkerk • Grafzerken van robbenjagers • Campings • Hotel/Pension Zoutkamp • Vestingsstructuur • Vm vissershaven • Visserijmuseum • Rijwiel- en bromfietsmuseum • 19e eeuws huis de Batterij • Bruine Vloot • Jachthaven Hunzegat • Kegelcentrum • Galerie • Kleinkunst- en Poppentheater • Hotels/pensions Zuurdijk • 13e eeuwse NH kerk met Rohlfing-orgel • Korenmolen (1858) Dorpsvereningingen en –belangen • Plaatselijk Belang Broek, inl. M.H. Denekamp, Broeksterweg 48, 9968 TJ Pieterburen, tel. 497017, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Eenrum, secr. S. Nube, Jodengang 14, 9967 SJ Eenrum, tel. 491940; • Vereniging Dorpsbelangen Hornhuizen, inl. mw. J. Hoekstra, Tammingastraat 16, 9978 PC Hornhuizen, tel. 850844, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Houwerzijl, inl. mw. J. Beekman, Zwarteweg 6, 9973 PM Houwerzijl, tel. 572595, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Kleine Huisjes, inl. H.G. Postma, Witherenweg 22, 9977 SB Kleine Huisjes, tel. 481530; • Vereniging Dorpsbelangen Kloosterburen, inl. mw. A. Leegte-Batema, Damsterweg 22, 9977 RH Kloosterburen, tel. 06-51786462; • Vereniging Dorpsbelangen Kruisweg, inl. mw. S.A. Bolt-Kamp, Hogeweg 33, 9977 PE Kloosterburen, tel. 572837; • Vereniging Dorpsbelangen Lauwersoog, secr. E. Talstra, Robbengat 4, 9976 VK Lauwersoog, tel. 0519-349172, e-mail [email protected]; • Dorpsbelangen Leens, inl. S. Bolhuis, R.M. Woldringstraat 6, 9964 AH Wehe- den Hoorn, tel. 571799, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Mensingeweer, inl. P. Bos, Molenweg 13, 9961 PD Mensingeweer, tel. 424645; • Vereniging Dorpsbelangen Niekerk, inl. mw. J.J. Kloosterman, Hoofdstraat 6, 9972 PA Niekerk, tel. 402865, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Pieterburen, inl. W. van Dort, Hoofdstraat 77, 9968 AB Pieterburen, tel. 528224, e-mail [email protected], website www. dorpsbelangenpieterburen.nl; • Vereniging Dorpsbelangen Rieg, inl. F.E. Bloem, H. van Cappenbergweg 4, 9977 RW Kloosterburen, tel. 481682, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Schouwerzijl, inl. J. de Jong, p/a Zijlvestweg 3, 9962 TA Schouwerzijl, tel. 491210, e-mail [email protected]; • Dorpsbelangen Ulrum, inl. mw. H.F. Zijlstra, Snakkeburen 15, 9971 CR Ulrum; • Vereniging Dorpsbelangen Vierhuizen, inl. A. de Groot, Vlasserslaan 19, 9971 AP Ulrum, te. 402689/06-12846646, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Warfhuizen, inl. J.H. van Vrden, Vaart Westzijde 2, 9963 PH Warfhuizen, tel. 572388, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Wehe- den Hoorn, Postbus 10, 9964 AZ Wehe- den Hoorn, tel. 571323/06-12143079, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Westernieland, secr. P. Schaap, Schaapweg 16, 9969 PM Westernieland, tel. 443925, e-mail [email protected]; • Vereniging Dorpsbelangen Zoutkamp, secr. mw. I.G. Homan, Pr. Bernhardstraat 40, 21

9974 RV Zoutkamp; • Vereniging Dorpsbelangen Zuurdijk, inl. J. Ploeg, Burg. IJ. Wiersumstraat 22, 9963 PK Warfhuizen, tel. 577035. Buurt-, dorps- en wijkcentra • Dorpshuis de Meulen, Hoofdstraat 12a, 9961 PB Mensingeweer, tel. 06-30143083. Voorzitter: mw. H. Schoenmaker, Schouwerzijlsterweg 4, 9961 TA Mensingeweer, tel. 491564; • Dorpshuis De Warf, Vaart Westzijde 12, 9963 PH Warfhuizen, te. 571914. Secr.: B. Cornelis, Vaart Oostzijde 13, 9963 PM Warfhuizen, e-mail [email protected]; • Dorpshuis Schouwerzijl, Zijlvestweg 3, 9962 TA Schouwerzijl, tel. 492175/491210; • Dorpshuis Vierhuizen, Hoofdstraat 24, 9975 VS Vierhuizen, Inl.: mw. R. Jongeling, tel. 401825; • Dorpshuis Westernieland, D. Wierengastraat 61, 9969 PC Westernieland, te. 528454. Inl.: J. van Dijk, Kaakhornsterpad 15, 9969 PH Westernieland, tel. 528323; • Stichting Dorpshuis ‘Open Haard’ in (Kruisweg) Kloosterburen, Lewestraat 13, 9977 PN Kloosterburen. Inl.: mw. M.E. van Rooij, Leensterweg 18, 9977 PC Kruisweg/ Kloosterburen, tel. 481233, e-mail [email protected]; • Stichting Ons Dorpshuis ‘De Oude School’, Oudeschoolgang 3, 9967 SE Eenrum, tel. 491659. Inl.: tel. 572141.

22