Biddend samenzijn KERK-WERK VANDAAG: GEMEENSCHAP VORMEN IN JEZUS’ NAAM (MARCUS 2, 1-12) Openingswoord Geloven op je dooie eentje, of met zijn tweeën knusjes onderéén – dat kàn eigenlijk niet. Als gelovige kun je nooit solist zijn of veilig cocoonen binnenskamers. Je moet altijd zoeken naar verbondenheid met anderen, naar één of andere vorm van gemeenschap. Geloven betekent altijd: met anderen samen geloven. Ons geloof is niet levend als we het niet met elkaar kunnen delen. Zelf mag ik daar bij zijn en blijven wie ik ben. En een ander mag dat evenzeer. Ons verschillend zijn betekent hoe dan ook een rijkdom en een meerwaarde aan draagkracht. Daar hoort geloven thuis: in een gemeenschap van gelijkgezinde mensen, in een groep van goed gezelschap – bijvoorbeeld ook in deze ‘gezinsgroep’… Dus… Laten we niet gewoon worden aan het leven dat in onze groep aan het gebeuren is. Het is toch niet normaal dat wij elkaar kennen, dat wij elkaar bij naam noemen en elkaar onthalen als vrienden. Wij hebben toch altijd geleerd dat je best elkaar voorbijloopt, dat je je niet te veel met anderen moet inlaten. Het is toch niet normaal hoe wij met elkaar verbonden zijn, hoe wij elkaar bezoeken, bekommerd om te delen in elkaars verdriet en vreugde. Wij hebben toch geleerd dat het elk-voor-zich is in deze wereld, dat elkeen best voor zijn eigen deur moet vegen. Laten we niet gewoon worden aan het leven dat in onze groep mogelijk is. Het is niet normaal als God tot leven komt in mensen. (Carlos Desoete) Een lied om te beginnen Jij die bent: Ik zal er zijn voor u (tekst en muziek: Carlos Desoete) Jij die bent: Ik zal er zijn voor u, Naam die zin is van ons leven. Wees nabij, word zichtbaar hier en nu.
Groei in ons, kom in ons tot leven. Jij die zegt, de minsten zijn mijn
1
broeders, die vanuit hun wereld tot ons spreekt. Die ons roept te zijn elkanders hoeder: leer ons zien uw Licht dat openbreekt. Jij die bent: Ik zal er zijn voor u. Naam die zin is van ons leven. Wees nabij, word zichtbaar hier en nu. Groei in ons, kom in ons tot leven. Jij die ziet hoe mensen doodgezwegen, zonder waardigheid en zonder naam. Uitgesloten, altijd alles tegen, Jij roept ons om aan hun kant te staan. Jij die bent: Ik zal er zijn voor u. Naam die zin is van ons leven. Wees nabij, word zichtbaar hier en nu. Groei in ons, kom in ons tot leven. Jij het woord dat in ons waar moet worden, wij uw stem voor wie geen stem meer krijgt. Jij die hoop zijt op een nieuwe morgen, wij het beeld van U die leven zijt. Jij die bent: Ik zal er zijn voor u. Naam die zin is van ons leven. Wees nabij, word zichtbaar hier en nu. Groei in ons, kom in ons tot leven.
2
3
Openingsgebed Heer God, doorlicht mijn hart, adem mij open, beziel mij met Uw wil. Dat ik bewogen word door de schreeuw van de gekwetste mens, door het verdriet van hen die lijden en vechten tegen de stroom in. Dat ik kan luisteren, helpen dragen, bevrijden en vergeven; dat ik houvast en zekerheid mag zijn. Maak mij tot een engel van vrede en troost met een woord ten leven voor ieder die het nodig heeft. Opdat eenieder mag opstaan uit onmacht, kansarmoede en verlamming en U, God, mag ontmoeten om voluit te leven voorgoed. Amen. Lezing uit het evangelie – Marcus 2, 1-12 Toen Hij enkele dagen later weer in Kafarnaüm kwam, hoorde men dat Hij thuis was. Er liepen zoveel mensen te hoop dat ze zelfs niet meer bij de deur konden komen, en Hij sprak hen toe. Ze kwamen een verlamde bij Hem brengen, door vier man gedragen. Omdat ze de man niet bij Jezus konden krijgen vanwege de menigte, haalden ze de dakbedekking weg boven zijn hoofd en toen ze een opening gemaakt hadden, lieten ze het bed waar de verlamde op lag, naar beneden zakken. Bij het zien van hun vertrouwen zei Jezus tegen de verlamde: ‘Vriend, uw zonden worden u vergeven.’ Nu zaten daar een paar schriftgeleerden bij die zo hun bedenkingen hadden: ‘Hoe kan die man zoiets zeggen? Hij lastert God. Wie anders dan de enige God kan zonden vergeven?’ Jezus doorzag meteen dat zij zo bij zichzelf dachten en zei tegen hen: ‘Waarom hebt u eigenlijk bezwaren? Wat is eenvoudiger? Tegen de verlamde zeggen: ‘Uw zonden worden vergeven’, of zeggen: ‘Sta op, pak uw bed op en loop?’ Maar opdat u zou weten dat de Mensenzoon bevoegd is om op aarde zonden te vergeven – en nu sprak Hij tegen de verlamde: ‘Ik zeg u, sta op, pak uw bed op en ga naar huis.’ En hij stond op, pakte meteen zijn bed op en ging weg voor het oog van iedereen, zodat ze allemaal verrukt waren en God verheerlijkten. ‘Zoiets hebben we nog nooit gezien,’ zeiden ze.
Commentaar Eén van de mooiste en kleurrijkste verhalen uit het evangelie is dat over die verlamde man in Kafarnaüm, die door vier mensen via een gat in het dak tot bij Jezus wordt gebracht. Waarachtig een wonder verhaal! Het is vooral deugddoend, omdat het zo bemoedigend spreekt over ons dagdagelijks menselijk bezig zijn met elkaar. Al dat zwoegen en zweten, dat sukkelen en ploeteren,
4 dat heen-en-weergeloop, die hele processie van Echternach van mensen die het voor elkaar willen opnemen, die elkaar dragen, verdragen en vér dragen – het wordt hier door Jezus van Nazareth niet over het hoofd gezien of geminacht, wel integendeel. Hij ziet daar geloof en groot vertrouwen! (‘Bij het zien van hun vertrouwen’ staat er niet toevallig – niet: zijn vertrouwen, van die man alleen!) En het moet duidelijk zijn dat Hij precies gekomen is om heel dat proces, om heel die ‘processie’ van mensen in de weer voor en met elkaar, weer op gang te krijgen, op de been te helpen en te houden, te bevestigen, héél te maken, voort te duwen in de richting van bevrijding en zelfstandigheid. In de hoop dat zodoende steeds meer mensen leven mogen vinden, en wel in overvloed… Het is overigens heel merkwaardig dat die verlamde man in dit verhaal helemaal niets doet, niets presteert, niets ‘verdient’… En toch vallen precies aan hem – het lijdend voorwerp in heel die historie – al die wondere dingen te beurt: mogen opstaan, je zonden die vergeven zijn, in beweging komen en je eigen zelfstandige gang gaan, naar huis mogen trekken en thuis komen in de wereld, voorgoed genezen van je grote heim-wee, je verlangen-naar-huis. ‘Geloven’ is meestal iets dat je door anderen wordt aangedaan (‘Ik was er van aangedaan,’ zeg je dan achteraf vol verbazing…) En blijkbaar kan volgens dit wondere verhaal het ‘actieve’ geloof van je medemensen minstens even heilzaam voor je zijn, als je eigen ‘passieve’, schamele (on)geloof! Mensen in de weer met en voor elkaar… Het verhaal van die vier mensen-op-weg met hun verlamde vriend vertelt tegelijk ook hoe het geloof soms heel onverwacht ‘uit de lucht kan komen vallen’. Hoe mensen als een soort Sinterklazen over het dak van een huis kunnen lopen en er rondgaan al weldoende. Ja, hoe het platte dak van ergens een huis in een ‘Dorp van troost’ heel onverwacht een verkondigingsplaats, een soort preekstoel onder de blote hemel en een biechtstoel tegelijk kan zijn. Allemaal schitterende beelden voor een gezinsgroep op zijn best en in volle actie… Dit heerlijke begin(sel)verhaal uit het Marcus-evangelie zegt ons dat er veel geloof te zien is…
waar mensen elkaar DRAGEN, VERDRAGEN en VÉR-DRAGEN. waar mensen LEREN ZIEN en GAARNE ZIEN. waar mensen LEREN TEGEN DE MASSA IN TE GAAN. waar mensen ZOEKEN, desnoods langs vele om-wegen, om MET ELKAAR GOED TE LEREN OM-GAAN. waar mensen het ‘Geest-driftig’ VOOR MEKAAR OPNEMEN. waar mensen ZOEKEN NAAR EEN OPENING in uitzichtloze situaties en ZWARE STENEN PROBEREN WEG TE WENTELEN van voor elk graf. waar mensen samen GROEIEN NAAR OPSTANDING EN UITTOCHT, NAAR VERLOSSING en BEVRIJDING tot NIEUW LEVEN.
Geloven en Kerk maken: nog nooit zo gezien? Geloven is volgens dit verhaal: door de ogen van Jezus leren zien naar het geloof en vertrouwen van mensen om ons heen. We moeten op vandaag zoals Jezus weer gelóóf leren zien in al de omwegen van mensen die op één of andere manier met elkaar op zoek zijn naar bevrijding en opstanding, naar genezing en aanvaarding. Kerk-werk vandaag is: wat die vier vrienden hier samen doen met dat ‘vijfde wiel aan de wagen’. Zij zijn het begin van een Kerk die uit de vier windstreken wordt samengeroepen rond alle verlamden van de hele wereld, om ze op te nemen en te dragen naar de genezende ontmoeting met Heelmaker-Jezus, in het Dorp-van-troost, Kafarnaüm. Wij zijn allemaal kwetsbare mensen die op elkaar aangewezen zijn, die zorg nodig hebben en zorg willen delen. Kerk-werk is: zorgen voor een netwerk waar iedereen iedereen draagt. Meer dan ooit ben ik ervan overtuigd dat God om alle mensen lief te hebben soms aan een paar van hen genoeg heeft – maar dan moeten die er wel zijn
5 (bijvoorbeeld in een gezinsgroep). Enkel indien het christendom weer (samen)leven en handelen wordt zoals die vier vrienden het deden, zal het weer bevrijdings- en heilsgeschiedenis kunnen worden voor zeer velen. Het christendom zal in de toekomst maar aantrekkelijk zijn en blijven, als het een levensstijl presenteert die evangelisch geïnspireerd is en in een broederlijke en zusterlijke gemeenschap wordt beleefd. Er zijn vooral groepen nodig in onze Kerk, leerhuizen en oefenplaatsen, waar het aan elkaar gelovig worden volop kansen krijgt. Groepen met een lage drempel, waar samen kan gestameld en gestotterd, gezweet en gezwoegd worden. Met warmte en vriendschap, in verbondenheid en solidariteit. Kerk moet zodoende dringend weer ‘Kafarnaüm’ worden, ‘Dorp-van-troost’... Zelf kan ik, sinds ik dit verhaal bij Marcus heb gelezen, alles wat met Kerk-werk te maken heeft niet meer anders zien. Dat was voor de 'kerkgangers' van Kafarnaüm blijkbaar ook al zo. Zij gingen immers die bewuste 'zondag' naar huis met deze slotindruk:’Zoiets hebben we nog nooit gezien…’ (Mc 2, 12). (Geert Dedecker) Geloofsbelijdenis Ik geloof in een kerk die haar deuren wijd openzet, waar ieder welkom is en niemand buitengesloten wordt. Die geen onderscheid maakt tussen man en vrouw, tussen goed en slecht. Waar ieder heilig en zondig is. Die geen rangen en standen kent, maar waar allen van hoog tot laag werkelijk broeders en zusters van elkaar zijn. Die haar eigen grenzen overschrijdt en een Tafel bereidt voor allen die zich tot Jezus Christus bekennen. Die het Woord van God in dialoog belijdt en waar communio hand in hand gaat met communicatie. Die niet heerst maar dient, waar recht gedaan wordt aan allen. Die niet denkt aan eigen roem, maar de kleinen eert en hen optilt uit hun vernedering. Die op uittocht is uit het land van slavernij en op weg is naar werkelijke bevrijding voor allen. Die haar crisis te boven komt en blijft getuigen van de hoop die in haar leeft.
6
(Abt Ton Baeten, o. praem.) Onze Vader (zo mogelijk gezongen…) Onze Vader verborgen uw Naam worde zichtbaar in ons, uw koninkrijk kome op aarde uw wil geschiede, een wereld met bomen tot in de hemel, waar water schoonheid en brood gerechtigheid is en genade. Waar vrede niet hoeft bevochten, waar troost en vergeving is en mensen spreken als mensen. Waar kinderen helder en jong zijn, dieren niet worden gepijnigd nooit één mens meer gemarteld, niet één mens meer geknecht. Doof de hel in ons hoofd leg uw woord op ons hart breek het ijzer met handen breek de macht van het kwaad. Van U is de toekomst kome wat komt. Van U is de toekomst kome wat komt… (Huub Oosterhuis) Vredeswens Laten we elkaar altijd tot zegen zijn en mekaar op dit moment reeds van harte de vrede toewensen. Nog een tekst ter bezinning… Verjaardagswensen voor de Kerk – op Pinksteren, haar geboortedag… Dat je mag worden een Kerk die hoort de roep van vandaag, van gisteren en eeuwig: de schreeuw om geboorte, de hartenkreet van mensen om recht en vrede. Dat je leert luisteren naar de Geest, die als de wind waait vanuit de meest onverwachte hoeken: daar waar de kleinen schuilen, waar zwakken beschutting zoeken en hongerigen bedelen om brood. Dat je als Kerk zélf wordt als de wind: een pelgrim, een zwerverskind. Altijd op zoek, zonder zelfbehoud, zonder huis of kluis; vrij als een vogel, niet gekerkerd door wereldse machten en krachten. Dat je mag worden een scheppende, creatieve Kerk. Die van deze wereld een keten van bewoonbare plaatsen maakt, een spoor van oases in de woestijn. Begin van menswaardig leven overal.
7
Een Kerk die muren sloopt, deuren en ramen opengooit, zodat mensen zien - al is het maar even – een glimp van een nieuwe wereld, een nieuwe aarde. Kerk die gemeenschap sticht en mensen samensmeedt. Kerk als een gist- en spiritusfabriek, waarvan de gist onderduikt in het wereldse deeg om brood te worden voor vijfduizend. Kerk waar geen angst meer heerst. Waar mensen groeien in liefde, geduld, volharding, zachtmoedigheid, vergeving, lange adem. Waar mensen elkaar verstaan uit een vloed van woorden of uit stilte soms, en uit de verscheidenheid van stenen één huis van vrede bouwen. Kerk opnieuw geboren: de longen komen open, de tongen komen los. Kerk met de tongval van de Geest, die bemoedigt en mensen taal van bevrijding aanleert, woorden van leven ingeeft, visioenen van een andere wereld. Levensadem die tégen de dood inblaast, met niet te stuiten kracht. Kerk als een permanente waakvlam in de wereld aanwezig. Plotseling in vuur en vlam gezet, als Mozes bij het brandend braambos. Die zich laat roepen en aangesproken weet door de ellende van Gods volk. Kerk die kant kiest van vergeten verliezers. Tot zij rust vindt in het Visioen: vrede en gerechtigheid overal. Gelukkige verjaardag, Moeder-de-Kerk. En Zalige Hoogdag van Pinksteren! (Geert Dedecker) Slotgebed ‘Kleine symfonie’ Twee of drie is niet veel, zeker niet als de ene blind de ander doof en een derde kreupel is. Twee of drie is oneindig veel meer dan één alléén, zeker als de éne blind, de ander doof een derde kreupel is; want de blinde wordt het oor van de dove en de dove wordt het oor voor de blinde en samen dragen zij de kreupele, en zo gaan ze alle drie
Met twee of drie kun Jij de hele wereld aan en begin je telkens opnieuw wat onbegonnen lijkt: blinden zien en doven horen, stommen spreken, lammen gaan, en voor wie gevangen zaten gaat een bevrijde wereld open. Met twee of drie durf Jij het wonder aan, dat stenen veranderen in brood, dat water verandert in wijn, en dat eenlingen veranderen in gezworen kameraden. Met twee of drie die met elkaar hun brood willen delen, doe Jij herleven die honger naar gerechtigheid.
8 waar één alléén niet komen kan. Twee of drie in mijn Naam dat is de uitgesproken hoop van Jou, Drie-Ene, over de kinderen der mensen. En overal waar mensen, twee aan twee of drie aan drie elkanders sterkte delen en elkanders zwakte dragen, daar ben Jij in hun midden.
Met twee of drie die de beker heffen op een toekomst met allen, houd Jij in leven de dorst naar vrede. Twee of drie is niet veel, maar voor Jou is het genoeg voor een nieuw begin van de omgekeerde wereld, waar zwijgen wordt tot waarheid doen en grootspraak verandert in schaamte en gemis. (Jan van Opbergen)
Een lied om af te sluiten Ankerlied (tekst en muziek: Carlos Desoete) Breng ons daar waar mensen leven, wachtend op een woord van hoop. Doe ons delen, doe ons geven, in Uw Geest zijn wij gedoopt.
Laat uw Naam ons leven worden, rode draad in ons bestaan, ankervast vandaag en morgen, kracht en moed om door te gaan.
Breng ons daar waar mensen wonen, geef hen bij elkaar een thuis, waar ze liefde mogen tonen, samen delen last en kruis.
Laat uw Naam ons leven worden, rode draad in ons bestaan, ankervast vandaag en morgen, kracht en moed om door te gaan.
Breng ons waar de mens vergeten, uitgesloten, zonder recht, waar zijn kreet niet wordt geweten, vrede niet wordt aangezegd.
Laat uw Naam ons leven worden,
9 rode draad in ons bestaan, ankervast vandaag en morgen, kracht en moed om door te gaan.
Breng ons daar waar in de stilte, brood gebroken wordt, gedeeld, waar uw Geest doorheen de kilte, breekt en zalft en harten heelt.
Laat uw Naam ons leven worden, rode draad in ons bestaan, ankervast vandaag en morgen, kracht en moed om door te gaan Zending en zegen (als het kan: gezongen…) Dat wij volstromen met levensadem en schreeuwen eindelijk geboren. Dat wij volstromen met levensadem en lachen eindelijk geboren. Dat wij volstromen met levensadem en weten eindelijk geboren.
Gesprokkeld door Geert Dedecker
