kerkwerk +kerkspiegel

www.kerkspiegel.nl VERSIE 2.1 2014

DUMMY RAPPORT kerkwerk +kerkspiegel begeleiding en hulpmiddel voor kerkreflectie en kerkbeleid

de kerkspiegel is een methode van:

bureau kerkwerk

advies, training en begeleiding voor kerken nu en in wording

Rapport KerkSpiegel Kerk xxx Geschreven door Peter Wierenga xxx 2014

De kerk in xxx is een kleine gemeente in een dorp waar mensen al decennia of generaties wonen. Ze heeft een eigen dominee en een ruim kerkgebouw. Iedere zondag zijn er twee kerkdiensten en er zijn veel kinderen en jongeren. Het is een familiekerk. De laatste jaren ontstonden er groepen in de kerk voor en tegen veranderingen in m.n. de liturgie. Een vaak geschreven wens in de KerkSpiegel was: Meer ruimte voor de jeugd. Wat kenmerkt de gemeente verder nog?

pagina 2 van 30 | datum 21 maart 2014 onderwerp Rapport KerkSpiegel Gemeente X 2013

Leeswijzer

Hieronder volgt de inhoudsopgave van dit rapport. Let op: Mocht u omwille van de tijd niet het hele rapport kunnen lezen voor de gemeentevergadering plaatsvindt, lees dan in ieder geval de hoofdstukken 2 en 5.

LEESWIJZER .............................................................................................................................. 2 DEEL A .................................................................................................................................. 3 INLEIDING: OVER DE KERKSPIEGEL ................................................................................................. 3 1. AANLEIDING: START VAN DE KERKSPIEGEL ................................................................................... 5 2. SAMENVATTING .................................................................................................................... 6 3. SAMENVATTING PER SPIEGELBEELD ............................................................................................ 8 SPIEGELBEELD 1 - 14 KERNFUNCTIES ........................................................................................................ 8 SPIEGELBEELD 2 - 7 KENMERKEN ............................................................................................................. 9 SPIEGELBEELD 3 - DE OPEN VRAGEN ....................................................................................................... 10 1. KERN VAN HET GEMEENTE-ZIJN IS VOOR MIJ…................................................................................... 11 2. HET KARAKTER VAN DE GEMEENTE OMSCHREVEN ALS… ...................................................................... 12 3. HET BESTE VAN DEZE GEMEENTE VIND IK… ....................................................................................... 13 4. WAT ER VOLGENS MIJ MIST IN DEZE GEMEENTE IS… ........................................................................... 13 5. WAT IK WENS VOOR MIJN GEMEENTE IS… ........................................................................................ 15 6. VAN DE ZONDAGSE EREDIENSTEN WORD IK / VIND IK… ....................................................................... 15 7. DE VERHOUDING TUSSEN PREDIKANT(EN) EN GEMEENTELEDEN IS HET BEST TE BESCHRIJVEN ALS… ............. 16 8. DE VERHOUDING TUSSEN KERKENRAAD EN GEMEENTE IS HET BEST TE BESCHRIJVEN ALS… ......................... 18 IK WIL VERDER GRAAG NOG SCHRIJVEN DAT ….......................................................................................... 20 4. NA HET LEZEN VAN DEEL A ..................................................................................................... 21 DEEL B................................................................................................................................. 22 5. CONCLUSIES, AANBEVELINGEN EN ADVIEZEN ............................................................................... 22 CONCLUSIES ....................................................................................................................................... 22 AANBEVELINGEN ................................................................................................................................. 24 ADVIEZEN .......................................................................................................................................... 25 6. BIJLAGEN ........................................................................................................................... 27 1. BIJLAGE - OVER DE INVULLERS VAN DE KERKSPIEGEL .......................................................................... 27 2. BIJLAGE – GRAFIEKEN BIJ SPIEGEL 1 ................................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. 3. BIJLAGE – GRAFIEKEN BIJ SPIEGEL 2 ................................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED. 4. BIJLAGE – EEN GEMEENTE MET TEGENSTELLINGEN EN GROEPEN........................................................... 28 5. LOSSE BIJLAGE – ALLE ANTWOORDEN OP DE OPEN VRAGEN EN DE EXTRA VRAAG… ................................. 30


Deel A Inleiding: over de KerkSpiegel

De KerkSpiegel is een aantal groepen vragen, die we spiegels noemen. Samen vormen ze een spiegel waarin je als gemeente met elkaar kunt kijken. In een gewone spiegel kijk je naar jezelf. In de KerkSpiegel kijk je heel gericht naar je kerk: hoe denk ik over mijn kerk? Naar wie en op wat richten wij ons? De KerkSpiegel start als individuele gemeenteleden vertellen over hun gemeente. Vervolgens voegen we de meningen en indrukken bij elkaar en vatten vervolgens de resultaten samen. Zo ontstaat een SpiegelBeeld van de gemeente als geheel. De Spiegels (vragenlijsten) zijn niet bedoeld om als gemeente een kritische zelfevaluatie te houden. Waarvoor dan wel? Allereerst willen we bezinning op gang brengen door goede vragen te stellen. Het invullen van de KerkSpiegel levert vaak al meteen denkwerk en gesprekken op, een eerste resultaat van bezinning. Daarnaast zorgt het doordenken van de kernwaarden van gemeente zijn er voor, dat je de roeping en handelen, waar je als gemeente(lid) mee bezig bent verbetert. Doel van de KerkSpiegel is om de parels en puzzels van de gemeente gemeentebreed te laten benoemen en je vervolgens samen over het resultaat te buigen: hoe denken we samen over de gemeente? Wat is ons gezamenlijke doel? In welke dingen denken we verschillend van elkaar? Hoe gaan we daarmee om? En wat zijn onze verlangens als kerk? Eigen mening, gezamenlijke beeldvorming, doordenken van de kernpunten van kerk zijn en daarna aan de slag! We nemen in dit verslag ook letterlijke citaten uit de individuele reacties op. Zo kunt u lezen wat u en mede-kerkleden zeggen van de kerk in xxx. We zijn blij dat zoveel mensen de tijd namen om uitgebreid te reageren. Op de open vragen werd massaal gereageerd. De vele reacties (meer dan 140) maken dat ons inziens een goed1 beeld is ontstaan van de gemeente. Een SpiegelBeeld dat, hopen we, bijdraagt aan het gemakkelijker aanpakken van uw puzzels en het nog meer laten glanzen van uw parels.

1

De leeftijdsgroep van 16-30 jarigen vulde in verhouding de KerkSpiegel veel minder in dan andere leeftijdsgroepen. Dit

rapport gaat daar later nog op in.


Het eerste deel van dit rapport is een samenvatting van wat alle invullers van en over de gemeente vinden. Dat is zo objectief mogelijk door ons beschreven. We geven hierbij waar nodig ook aandacht aan verschillende opvattingen in de gemeente. In een bijlage zijn de resultaten en de antwoorden op de open vragen bijgevoegd.2 Digitaal zijn alle antwoorden op de open vragen meegestuurd als bijlage. De antwoorden en citaten zijn anoniem gemaakt: er staat steeds bij of de opmerking van een man of vrouw is, en in welke leeftijdsgroep deze persoon (door opgave geboortejaar) valt. In het tweede deel van het rapport zijn door ons aanbevelingen verbonden aan de resultaten van de KerkSpiegel. Beide delen worden voorafgaand aan de gemeentevergadering uitgereikt aan de hele gemeente. Op deze manier kunnen alle aanwezigen zich voorbereiden op de avond. We vragen u daarom de tijd te nemen dit verslag te lezen. Neem bij het lezen eens de onderstaande tekst als vertrekpunt: “Zo is de liefde bij ons werkelijkheid geworden, en daardoor kunnen we op de dag van het oordeel vol vertrouwen zijn, want hoewel wij nog in deze wereld zijn, zijn we als Jezus. De liefde laat geen ruimte voor angst; volmaakte liefde sluit angst uit, want angst veronderstelt straf. In iemand die angst kent, is de liefde geen werkelijkheid geworden (1 Johannes 4:17-18)”. Denk zelf na over het rapport en bespreek het, als dat mogelijk is, met anderen. Op de komende gemeenteavond zullen we de inhoud en de eventuele gevolgen samen bespreken. We hopen u en jullie te ontmoeten! Peter Wierenga

2 Alle antwoorden zijn weergegeven, met uitzondering van opmerkingen die rechtstreeks over personen gingen. Deze opmerkingen (en niet de schrijvers ervan!) zijn alleen bij Bureau Kerkwerk bekend. Antwoorden als ‘weet ik niet’, ‘geen mening’ zijn weggelaten omwille van de leesbaarheid. Synoniemen als ‘goed, prima, OK’ zijn in de woordwolken tot één woord samengevoegd ter wille van de duidelijkheid. (Zie verder SpiegelBeeld 3)


1. Aanleiding: Start van de KerkSpiegel

De kerkenraad van de kerk te xxx is zich de laatste jaren aan het bezinnen op de gemeente, haar beleid en de plek die er is voor jeugd en jongeren in de gemeente. Daaruit volgde een eerste gesprek, dat ging ook over het geheel van de gemeente. De kern van het gesprek werd zo samengevat: 1. Hoe kunnen we de tot nu toe gefragmenteerde activiteiten in de gemeente op

elkaar af gaan stemmen? 2. Hoe verbeteren we de onderlinge geestelijke betrokkenheid?

Denk daarbij aan …  betrokkenheid van de groep 20 tot 35 jarigen  het omgaan met verschillen in inzicht. Om je met het antwoord op die vraag goed bezig te kunnen houden is het van belang om een startpunt te nemen. De KerkSpiegel is ontwikkeld als reflectieinstrument: de gemeenteleden geven zelf aan waar ze vinden dat de kerk staat en wat ze graag anders zouden willen. Het inventariseren en onder ogen zien van de resultaten is een spannend proces: ieder heeft zijn aandeel. Alleen al het nadenken over de vragen van de KerkSpiegel kan veel losmaken. In de loop van twee maanden wordt de KerkSpiegel op papier uitgedeeld, is er een goedbezochte gemeenteavond en vullen ca. # mensen online hun reacties in. Meer dan # mensen laten hun materiaal digitaal verwerken door een gemeentelid. De maand erna worden de resultaten doorgelezen, samengevat en dit rapport geschreven. In dit rapport staat een samenvatting van alles wat is ingevuld. En hieronder vindt u het eerste citaat van wat een gemeentelid schreef over wat de kern van gemeente-zijn is (Vrouw) God eren. Over Hem leren. Elkaar tot hand en voet zijn.


2. Samenvatting

Spiegelbeeld 1 De 14 kernfuncties van de gemeente worden vooral positief gewaardeerd. De beide parels springen daar nog positiever bovenuit. Er is eigenlijk maar één kenmerk als puzzel te herkennen.3 De belangrijkste parels zijn  De bijbel uitgelegd krijgen  Voor elkaar bidden De duidelijke puzzel is  Gericht zijn op groei en uitbreiding

Spiegelbeeld 2 Deze spiegel werd voorzichtig ingevuld. De scores liggen redelijk dicht bij elkaar en in het midden. Er zijn twee kenmerken die er iets duidelijker uitkomen en één puzzel, die al veel samenhang vertoont met de puzzel uit Spiegelbeeld 1. Kleine parels zijn  Gedreven door geloof  Gericht op en zoekend naar Gods plannen Duidelijke puzzel is  Naar buiten gericht

Spiegelbeeld 3 In acht open vragen werd veel gezegd en genoemd. De samenvatting is daarom langer en ze is opgedeeld in ‘parels en puzzels’ en ‘verlangen naar’. Parels De onderlinge zorg en het gebed voor elkaar laten zien dat er in nood goed naar elkaar wordt omgezien en bij ziekte of bijzonderheden kun je altijd rekenen op gebed of een kaart. In die gevallen is ook de predikant graag bereid te komen. Deze onderdelen van gemeente-zijn worden door velen zeer gewaardeerd. Regelmatig worden de preken van de dominee genoemd. Goed, spannend, direct, Bijbels, doordacht en verrassend, maar ook lang, moeilijk en niet praktisch. Over de kerkenraad wordt gezegd dat het een afspiegeling van de gemeente is. Mannen die zich willen inzetten, maar waar de een de zaken heel anders aanpakt dan de ander. 3

Parels: duidelijk zichtbare, mooie eigenschappen van deze gemeente. Puzzels: minder goed zichtbaar of her en der aanwezig.


Een puzzel bij deze parel: Bij de verhouding gemeente-predikant of gemeente-kerkenraad wordt regelmatig genoemd: ik heb geen idee hoe die verhouding is. Ik zie of hoor er niet veel over. Het individuele crisispastoraat van de predikant en kerkenraad wordt over het algemeen positief gewaardeerd. Er is waardering voor de inzet van zowel predikant als kerkenraad. Een puzzel bij deze parel: Als het goed met je gaat, blijft het bij een enkel huisbezoek en kom je de predikant vrijwel alleen op de kansel tegen. Veel mensen verwachten op dit gebied duidelijk vaker bezoek en meer aandacht. Ze geven aan teleurgesteld te zijn, al noemen mensen ook de afspraak dat predikantsbezoek er vooral op aanvraag is en in bijzondere omstandigheden. Puzzels Er bestaan sterke familiebanden en groepen binnen de gemeente en als buitenstaander kom je daar niet gemakkelijk tussen. Zowel geboren inwoners als ‘import’ geven dit aan. Daaruit vloeien de volgende puzzels voort:  diversiteit wordt als een probleem gezien en sommige geven juist aan dat er weinig ruimte is voor diversiteit.  Enerzijds wordt gevraagd om themadiensten, meer afwisseling, opwekkingsliederen en meer muziekinstrumenten. En anderzijds wordt gevraagd om meer rust, terug naar zittend avondmaal, meer psalmen, etc. Gezamenlijk Verlangen Er lijkt een groot en gemeentebreed (meer dan 50%) verlangen te zijn naar twee dingen: Ruimte voor de jeugd en Openheid.  Meer ruimte voor de jeugd wordt met heel grote regelmaat en door jong en oud genoemd als wens. Ruimte voor kinderen en voor jongeren. De ‘ruimte’ zou er kunnen komen (zeggen invullers) in de liturgie, de preek, de meningsvorming met en de aandacht voor de jeugd. Ook zou er een jeugdouderling kunnen komen.  Het verlangen naar meer openheid onderling wordt vaak genoemd. Het lijkt samen te hangen met de behoefte om diepere gesprekken te voeren en met elkaar in gesprek te komen over de praktijk van het geloven. Ook is er de wens in gesprekken tegenstellingen in meningen en standpunten te overbruggen. Wat mensen ook vinden: de meesten zeggen behoefte en verlangen te hebben dat tegenstellingen zullen verdwijnen. Dat men met elkaar kan praten, dat mensen met een andere mening niet worden veroordeeld.


3. Samenvatting per Spiegelbeeld

Spiegelbeeld 1 - 14 kernfuncties In de eerste Spiegel wordt gevraagd naar 14 kernfuncties van de gemeente. In de onderstaande tabellen ziet u hoe de gemeente als geheel zichzelf op dit moment ziet. Dit SpiegelBeeld kan je als gemeente helpen je te bezinnen op de belangrijkste dingen die je als kerk doet en ook welke je zou willen doen. Het is als volgt ingevuld: GRAFIEK

2,48 middenscore Kenmerken

Puzzel Parel 39

132

22

171

36

177

41

144

63

101

40

146

65

102

17

211

52

138

5

244

37

147

53

136

125

67

44

150

2,88 3,11 3,18 2,93 2,65 3,00 2,58 3,44 2,82 3,70 2,94 2,87 2,13 2,98

Open zijn, elkaar aanvaarden Om elkaar geven (diaconaat) Samen de boodschap van genade vieren Voor elkaar zorgen (pastoraat) Getuigen in woord en daad Samen uit de Bijbel lezen en leven Ieders gaven inzetten Voor elkaar bidden Maatschappelijk betrokken zijn De Bijbel uitgelegd krijgen Vorming en toerusting ontvangen Een gastvrij huis bieden voor jong en oud Gericht op groei en uitbreiding Een duidelijke identiteit

neutraal 3 2,1% 6 4,2% 1 0,7% 4 2,8% 1 0,7% 1 0,7% 3 2,1% 3 2,1% 5 3,5% 1 0,7% 4 2,8% 2 1,4% 3 2,1% 2 1,4%

Grafiek 1 Uitleg bij de grafieken 14 kernfuncties Alle 14 kernfuncties worden getoond. De middenscore is het gemiddelde tussen helemaal en geheel niet zichtbaar. Per kernfunctie is een score gegeven. De grafiek toont de mate waarin gemeenteleden de kernfuncties zichtbaar achten. In de kolom ‘neutraal’ staat het percentage dat invulde ‘ik weet het niet’. Dit kan o.m. liggen aan een ‘vraag die ik niet begrijp’ of aan ‘ik weet niet hoe dat in mijn gemeente is’. Het percentage dat de vraag niet heeft ingevuld is zeer laag.

Parels De duidelijke parels zijn:  De Bijbel uitgelegd krijgen  Voor elkaar bidden Drie minder positief ingevulde parels  Getuigen in woord en daad  Ieders gaven inzetten  Maatschappelijk betrokken zijn Puzzels De meest duidelijke puzzel is:  Gericht zijn op groei en uitbreiding


Wat valt op? Wat opvalt is dat vrijwel alle kenmerken positief beantwoord worden. Dat wil zeggen dat men op 10 punten heel positief naar de gemeente kijkt, en op drie positief.

Spiegelbeeld 2 - 7 kenmerken Als je in een spiegel kijkt zie je graag vitaliteit en levenslust van je gezicht stralen. Zo zou je het ook graag bij je gemeente willen zien. Sprankelen we? Of komen we moe of ziek over? Een gezonde kerk kenmerkt zich vooral door een duidelijke identiteit (het aanbidden van god, het dienen van Hem in je leven, leven in verbondenheid met je medemensen, je dorp en de samenleving). De 7 kenmerken zijn gekoppeld aan Bijbelse opdrachten voor christenen, Gods grote geboden en aan kerk zijn in afwachting van het koninkrijk.4 Kenmerken 1 en 2: het liefhebben van God en de naaste. Kenmerken 3 en 4: gericht op de roeping van de gemeente en aandacht voor kwaliteit: wat zijn je doelen, wat mag het je kosten? Kenmerken 5, 6 en 7: de kerk als geloofsgemeenschap en teken van Gods rijk. De kerk als lichaam, de ruimte voor verschil in geloof en beleving en het maken

  

GRAFIEK

2,48

middenscore Kenmerken

Puzzel Parel 45

132

118

62

60

119

80

100

57

112

72

95

70

99

2,89 2,25 2,77 2,56 2,73 2,61 2,62

Gedreven door geloof Naar buiten gericht Gericht op en zoekend naar Gods plannen Realistisch t.a.v. kosten van groei en verandering Werkend als gemeenschap Ruimte makend voor velen Kiest wat ze doet en doet dat goed

van keuzes in wat je als gemeente doet en nalaat.

Parels & puzzels Er zijn geen duidelijke parels. Kleine parels zijn Gedreven door geloof en Gericht op & zoekend naar Gods plannen. De meest zichtbare puzzel is Naar buiten gericht zijn Wat valt op? De scores liggen allemaal dicht bij elkaar. Een puzzel is Naar buiten gericht zijn. Van de twee onderste is niet duidelijk of het een parel of puzzel is. Het invullen van deze Grafiek 2 Uitleg bij de grafiek van de 7 vitale kenmerken (zie ook bijlage 4) Hier zie je wat je als gemeente samen meer of minder kenmerkt. Vanaf de middenpositie op de balk zie je in welke mate de gemeente vindt dat iets niet (puzzel) of wel (parel) kenmerkend is.

spiegel gaf sommigen ook de nodige hoofdbrekers. Het bleken moeilijke vragen. De kenmerken die we vragen in Spiegel 2 zijn inderdaad minder duidelijk zichtbaar aan te wijzen dan de functies uit Spiegel 1. Wel kun je zeggen dat de waardering die in Spiegelbeeld 1 wordt getoond voor De Bijbel uitgelegd krijgen correspondeert met 4

Zie voor meer informatie Robert Warren, Handboek gezonde gemeente, Uitgeverij Ekklesia 2008.


Gedreven door geloof. Voor elkaar bidden correspondeert met Werken als gemeenschap, dat ook iets hoger scoort. De puzzel Naar buiten gericht correspondeert met de puzzel Gericht op groei en uitbreiding. Zo bevestigen beide Spiegelbeelden elkaar.

Spiegelbeeld 3 - De open vragen De antwoorden op de vragen geven een indruk hoe mensen denken over een aantal onderwerpen. De vele antwoorden hebben we per vraag in één of meer woordwolken samengevat. Hoe groter het woord, hoe vaker een antwoord werd gegeven dat daarmee overeen kwam. Een korte uitleg staat onder of naast de woordwolk. Deze woordwolken geven dus een beeld van de thema’s in de antwoorden. Niet alles is daarmee gezegd, op de ene vraag werd bijvoorbeeld uitgebreider, positiever en/of inhoudelijker gereageerd dan op de andere. Ook hier geldt dus weer dat de thema’s onderwerp zijn voor onderling gesprek en bezinning. Bij iedere vraag staat een korte beschrijving van de antwoorden en enkele citaten die typerend zijn voor de reacties uit de gemeente. Kijk voor een overzicht van alle antwoorden in de bijlagen.5 Digitaal zijn de antwoorden op alle open vragen beschikbaar als bijlage. Als een inleiding hierop een samenvatting van wat de gemeente belangrijk vindt. De kern van het gemeente zijn ligt vooral in het gezamenlijke van de gemeente.  Dus veel reacties met ‘samen’: samen bij elkaar komen, samen thuis voelen, iedereen is bouwsteen, iedereen betrokken. Niet steeds dezelfde mensen actief. Ook doordeweeks is het ’samen’ belangrijk: naar elkaar omzien en tot hand en voet zijn, zorgen voor elkaar, voor elkaar bidden en onderling toezicht.  Er moet ruimte, respect en liefde zijn voor elkaar. Er mag meer openheid zijn (hoe jonger de persoon hoe vaker genoemd). Er wordt ook aandacht gevraagd voor ruimte voor jong en oud.  Wanneer gemeenteleden zo met elkaar omgaan ontstaat er ruimte voor een missionaire blik van waaruit de boodschap wordt uitgedragen. Zo kan men aanstekelijk christen zijn en kijkt men ook over kerkgrenzen heen. Met de volle aandacht voor elkaar komt ook de aandacht voor God.  Kern van gemeente zijn is dat God centraal staat en de dienst aan hem. Daarom ook trouwe verkondiging van Gods Woord. Van daaruit kan men elkaar stimuleren, bemoedigen, bouwen aan geloof en groeien in geloof.  Men wil God blijmoedig en enthousiast eren, loven, prijzen en aanbidden, ook tijdens de samenkomsten. Een aantal (vooral) oudere gemeenteleden noemt de

5 Alle antwoorden zijn weergegeven, met uitzondering van opmerkingen die rechtstreeks over personen gingen. Deze opmerkingen (en niet de schrijvers ervan!) zijn alleen bij de auteurs van dit rapport bekend. Antwoorden als ‘weet ik niet’, ‘geen mening’ zijn weggelaten omwille van de leesbaarheid. Ook antwoorden over de KerkSpiegel zelf zijn weggelaten, aangezien ze niet gaan over het beeld van de gemeente.




waarde van de sacramenten. Een enkeling dat het Vrijgemaakte gedachtengoed gestalte blijft behouden. Er wordt gezegd dat gezamenlijke Bijbelstudie en het delen van het geloof en dit praktisch uitwerken beter kan.

Tot kern van het gemeente zijn wordt ook genoemd: het openstaan voor verandering, omdat te sterk vasthouden aan de tradities als norm, vastroesten tot gevolg heeft.

1. Kern van het gemeentezijn is voor mij6… Uit de antwoorden blijkt dat men zeker een beeld bij de ideale gemeente heeft: Echt gemeente zijn doe je samen, als Gods gezin, door te leren van God en zijn Woord en door hem te dienen. Daarvoor wil je onderwijs krijgen en dat geloof ook uitdragen. De liefde moet er heersen. En die liefde krijgt vorm in respect en openheid, in vieren en aanbidden, in groei, gebed en het gebruik van je gaven (man) God eren en over Hem leren. Elkaar tot hand en voet zijn.

Ook wordt vaak genoemd dat gemeente-zijn betekent dat iedereen betrokken zou moeten zijn en dat ook de jongeren een plek moeten hebben. De vreugde van het geloof mag je ook echt vieren. Wees te allen tijde verheugd… (vrouw) Elkaar zie en erkennen als schepsel van God. Je met elkaar verbonden weten en voelen door het volgen van Jezus. De kern van het evangelie met elkaar in de praktijk brengen. God liefhebben en je naaste als jezelf. In openheid en gesprek samen zoeken naar het plan van onze Heer met de gemeente. Een gemeente is niet iets statisch, maar mag in beweging/in ontwikkeling zijn op de golven van de tijd. Doel: mensen bij God te brengen.

Vaak wordt bij de ideale gemeente gesproken over het bieden van ruimte aan medegelovigen, respect voor andermans mening en gevoel tonen, niet snel oordelen of je mening klaar hebben. (man) Samen door 1 deur kunnen gaan. Open en eerlijk zijn, respect hebben voor elkaar. Open staan voor ideeën zodat iedereen met een

6

Deze vraag gaat niet over de eigen, maar over de ‘ideale’ gemeente. Wat is volgens u de kern van

gemeente-zijn, voor iedere gemeente van Jezus Christus?


besluit kan leven en zo mee kan werken aan de opbouw van de gemeente. Want tenslotte zijn wij het lichaam van Christus.

2. Het karakter van de gemeente omschreven als… Wat typeert de gemeente als geheel? Is ze vooruitstrevend of betrokken, open of gesloten, hoe gaat men met elkaar om? Hoe wordt het geloof beleefd en gedeeld? De antwoorden werden verdeeld in beschrijvend neutraal, negatief en positief. Opvallend is de diversiteit, soms zelfs de tegenstellingen in de reacties

beschrijvend/neutraal negatief positief

(man) Een deel is heel actief en een deel minder actief. En een deel vindt het wel goed, dus doet nergens aan mee.

Velen geven aan dat veranderingen heel geleidelijk gaan en een aantal vindt dat prima. Er zijn m.n. oudere mensen die vinden dat het te snel gaat, en meer, vaak jongere mensen, die vinden dat dit te langzaam gaat. Een deel noemt de gemeente open, anderen juist gesloten. ‘Import’ komt er niet snel tussen en bepaalde groepen in de gemeente houden graag vast aan hun denkbeelden en voorkeuren. Vaak worden groepen genoemd • Geboren inwoners <> import • Verandering: voor <> tegen • Praters <> doeners • Groepen: actief <> passief (vrouw) We gaan open met elkaar om, er wordt rekening met elkaar gehouden. Geloof wordt niet altijd gedeeld. Geloof is persoonlijk. (vrouw) Men is niet gewend over geloofszaken te praten.


3. Het beste van deze gemeente vind ik… Wat waardeer je het meest in je gemeente zoals die er nu is? Er wordt dus expliciet alleen naar parels, naar positieve zaken gevraagd. In de antwoorden op deze vraag blijkt:  God zelf en Gods Woord. Dit vindt men het allerbelangrijkst en daarin waardeert men de kerkdienst en de prediking.  Er is ook grote waardering voor de mate waarin men voor elkaar wil klaarstaan en met elkaar meeleeft. Het krijgt vorm in gebed, kaartjes, onderlinge hulp. De omvang van de gemeente en de gemoedelijke omgang worden ook waarderend genoemd. Fijn vindt men het ook dat het geloof verbinding brengt over kerkmuren heen. Er is

openheid naar andere kerken. (man) Goede onderlinge contacten en naar elkaar omzien. Ik ben positief over de gemeente en met vreugde lid. (vrouw) Elke zondag prediking en gebed. Er is betrokkenheid op elkaar en saamhorigheid. (vrouw) Ik vind onze gemeente niet ondernemend. Het karakter vind ik moeilijk te beschrijven. Misschien zou ik het als lui beschouwen. Iedereen heeft een groot woord en een duidelijke mening maar als het er op aan komt willen ze ook niet wat. (vrouw) Dat we samen zoeken naar het plan van God, ieder op zijn/haar manier. Dat er meegeleefd wordt in moeiten en blijdschap. Dat we ook naar buiten treden en samen spreken met anders denkenden.

4. Wat er volgens mij mist in deze gemeente is… Wat ontbreekt in de gemeente, wat past niet bij gemeente-zijn zoals het bedoeld is? Er wordt dus expliciet alleen gevraagd naar puzzels, naar dingen die beter kunnen… Drie duidelijk wensen: 1 Meer blijdschap en openheid. Dat is de grote wens van velen. Daarmee hangen de worden ‘Loslaten’, ‘Luisteren’, ‘Enthousiasme’ en ‘Improvisatie’ samen. 2 Ruimte voor de jeugd. Het krijgt in deze vraag nog geen concrete uitwerking. 3 Dat de tweede dienst weer meer wordt bezocht.


Tussen de ouderen en de jongeren worden duidelijke accentverschillen gegeven en zijn er ook zeer zeker overeenkomsten. 16 tot 35 jarigen

37 tot 81 jarigen

Er is bij veel mensen de wens naar openheid onderling, zichtbare blijdschap (enthousiasme) en ruimte voor de jeugd. Ouderen schrijven: bezoek aan de 2 e dienst loopt terug. Jongere mensen schrijven: Verandering, loslaten van afspraken, enthousiasme… Ze missen vooral dat laatste in de gemeente, lijkt het. Hieronder nog een aantal citaten… (man) Het luisteren naar elkaar. Degene die durven en altijd willen praten, drijven hun ideeën wel door. De mensen die nieuw binnenkomen vinden het hier een mooie gemeente, maar vinden het zo moeilijk om zich aan te passen aan de gewoontes van deze gemeente. Daarom moet dit zo gauw mogelijk veranderd worden naar hun ideeën. (vrouw) Ik mis een duidelijk ‘plan’ van de kerkenraad. We zijn niet bekent met elkaars gaven, veel verhoudingen lijken vast te liggen. De jongeren die hier (blijven) wonen hebben over het algemeen weinig kader. Jongeren blijven om vriendengroepen (gesloten) hier wonen (man) Oog voor Bijbelstudie in vormen die bij de huidige tijd passen. Oog voor de ander binnen en buiten de gemeente. Ook oog voor de wereld dichtbij en veraf. (vrouw) Enthousiasme en echte blijdschap bij een deel van de gemeente. Die mensen komen op zondag (redelijk) trouw in de kerk, maar vinden dat genoeg. Vereniging, wijkavonden, koffiedrinken na een kerkdienst, ze vinden het niet nodig, ze hebben er geen behoefte aan. En zij zijn vaak ook de eersten die kritiek hebben op erediensten als het niet even iets anders gaat dan ze gewoon zijn. En dat maakt het moeilijk om samen een blijde, enthousiaste gemeente te zijn. (man) Een visie op hoe we de jeugd beter kunnen betrekken op een hedendaagse manier. Daar wordt wel aan gewerkt heb ik de indruk, maar die inspanningen richten zich vooral op de 16+ groep. Een plan waarin keuzes worden gemaakt waar je als gemeente voor gaat


in de komende jaren. Waar je aan wilt werken met elkaar en waar uiteraard een analyse in staat van hoe we tegen de gemeente aankijken. De kerkspiegel is daar een goed begin van. Ik heb verder de indruk dat meer mensen hun gaven zouden kunnen inzetten in de diensten. Ik mis een soort van christelijke vrijheid waarbij niets moet en alles mag. Het gevoel bekruipt me dat er zoveel "moeten" bij is. Misschien een soort van krampachtigheid. (vrouw) Waarom zijn in de middagdienst zoveel stoelen leeg? Lauwheid? Gebrek aan trouw? Is Gods woord 's middags niet goed genoeg?

5. Wat ik wens voor mijn gemeente is… Wat heeft deze gemeente nodig om in de toekomst sterker te worden? Ook hier komt de roep om ruimte weer terug. En de wens om de onderlinge verbondenheid weer beter te zien en te ervaren. Velen zijn op zoek naar een plek waar mensen (groepen) elkaar ruimte geven, elkaar accepteren en respecteren, om zo weer SAMEN gemeente te kunnen zijn. En hier is zichtbaar dat veel mensen echt verlangen naar zichtbaar geloof, naar groei, gedrevenheid, passie en blijdschap omdat men God wil dienen. (vrouw) Dat ouderen en jongeren meer samen optrekken. (man) Dat we leven naar Gods Woord en groeien in het geloof. (vrouw) Dat de jonge generatie deel gaat nemen aan het kerkelijk leven zodat ze straks, als ouderen het niet meer kunnen, het stokje overnemen en de gemeente laat bestaan. Een toekomst in onze gemeente voor de kinderen van nu. (man) De zegen van God. want die zijn we nodig. Verder ben ik er niet zo van overtuigd dat er zoveel moet veranderen.

6. Van de zondagse erediensten word ik / vind ik… Hoe denkt u over het geheel van de erediensten qua vorm en inhoud? Net als bij vraag 2 en vraag 7 en 8 ziet u de verschillende soorten reacties apart. De reacties gaan enerzijds over de preek en anderzijds over de liturgische onderdelen van de kerkdienst als gebed, muziek en over opkomst en sfeer.


Als wens genoemd Een aantal zegt de diensten ‘wisselend’ te ervaren (de ene keer fijn en de ander keer niet) Er springt één wens opnieuw uit: Meer aandacht voor de jeugd en daarnaast de wens meer afwisseling te hebben tussen de verschillende kerkdiensten door de maand heen.

Over de preek en de kerkdienst negatief  De preken mogen praktischer en eenvoudiger. En korter. Liever de eigen dominee dan gastdominees.  De kerkdienst mag minder formeel, meer afwisseling en instrumenten, meer liedsoorten.  De opkomst van de 2e dienst kan beter. En gasten mogen actiever benaderd.

Over de preek en de kerkdienst positief  De preken bemoedigen, zijn vaak verrassend, zijn goed. Gods Woord staat centraal.  De afwisseling in diensten is er meer dan vroeger, organisten spelen goed, gebed en lofprijzing zijn mooi.  Gasten worden goed opgevangen, er is meer aandacht voor de jeugd.  Met waardering worden ook de sacramentsvieringen genoemd.

7. De verhouding tussen predikant(en) en gemeenteleden is het best te beschrijven als… De positie van predikant (alleen hij wordt genoemd in dit rapport) kan kwetsbaar zijn7. Vaak wordt er meer over dan met de predikant gesproken. Er zijn rond zijn persoon en werk allerlei verwachtingen. Die verwachtingen kleuren de reacties8. Net als bij de vragen 2 en 6 zijn antwoorden soms tegenstijdig.

7

Met de predikant is daarom de tekst van deze pagina vooraf doorgesproken. Als kerkenraad is naar de gemeente gecommuniceerd dat de dominee vaak 2 keer per zondag preekt (veel meer dan gebruikelijk is in dit kerkverband), en daarom in de gemeente het crisispastoraat doet, tenzij hij voor andere zaken gevraagd wordt door een gemeentelid of wordt ingeseind door een wijkouderling. 8


Neutraal beschrijvend Veel mensen vullen in dat ze de verhouding van gemeente en predikant niet kunnen benoemen (‘geen idee’) want ze zien hem (alleen) tijdens de kerkdienst. Verder wordt gezegd, zonder daar een oordeel over te geven, dat de predikant er zeker is wanneer hij nodig is. En dan heel goed. Ook noemt een aantal mensen hem een leider of dominant. Als een constatering. Positief benoemd De verhouding met de gemeente is GOED en de predikant is:  open, toegankelijk en betrokken  heeft sterke en verrassende preken.  kan erg direct zijn (wat in deze plaats normaal niet zo gebruikelijk is)  lost evt. conflicten op en is daarin constructief  is een leider en pakt door  is vriendelijk en ontspannen  is meer leraar dan herder Belangrijkste commentaar De omgang met jongeren kan beter en de predikant is:  minder herder dan leraar  dominant  te direct  alleen aanwezig wanneer hij nodig is  Enkelen: lastig contact mee te leggen  verbaal begaafd, en enkelen worden dan onzeker een gesprek aan te gaan (vrouw) Hij is bereid om te overleggen maar doet het graag op zijn manier. Een dominee moet ook betrokken zijn in de gemeente en zich af en toe laten zien. Maar naar wat ik hoor is dat niet het geval9. Juist je gezicht binnen de gemeente laten zien is belangrijk. Op die manier kom je erachter wat er speelt.

De taak van de predikant is blijkens de antwoorden op deze vraag vooral beperkt tot het voorgaan op zondag en de bezoeken in bijzondere omstandigheden. Na navraag

9 In deze en de volgende vraag wordt vaker door gemeenteleden gereageerd met ’wat ik hoor…’ of ‘wat men zegt is..’. De KerkSpiegelvragen zijn echter bedoeld om een eigen mening te geven op de vragen, niet de indrukken van anderen.


in de kerkenraad blijkt dit inderdaad zo te zijn afgesproken (zie ook voetnoot 7) De pastorale bezoeken worden zeer gewaardeerd en de vele preken ook om hun Bijbelse inhoud en verrassende inzichten. (man) Wederzijds open en betrokken naar elkaar. Normale verhouding. Ik hoop dat de predikant nog lang blijft. Ik geniet van de verfrissende en boeiende prediking.

De predikant is vijf jaar bij de gemeente, maar lijkt er soms niet echt deel van uit te maken. Veel mensen geven aan een wat meer informele of persoonlijker relatie met hun predikant te willen: een praatje in de hal, een spontaan bezoekje. (man) Afstandelijk. Dat is jammer. De predikant is er wanneer dat nodig is <…> verder mis ik hem bij specifieke feesten of ontmoetingen. De predikant zou zich meer onder de gemeenteleden moeten begeven om zo ook een betere aansluiting met de gemeente te ontvangen. <…> Volgens mij speelt zijn eigen opstelling hierin een belangrijke rol.

Verder wordt aangegeven dat er soms een kloof gaapt tussen predikant en veel jongeren. Dit blijkt dan vooral te maken te hebben met verschil in interesse, niveau en de meer theoretische dan praktische insteek van de predikant. (vrouw) Goed. Door de een meer en de ander wat minder gewaardeerd. In onze gemeente ligt het accent op de prediking, en samen met de ouderlingen en de diakenen de zorg voor hen die extra aandacht behoeven. (vrouw) Hij heeft vaak mooie gebeden. Ik vind het mooi dat hij vaak maatschappelijke dingen en actuele zaken betrekt bij het gebed. Soms zijn z’n preken voor mij wat te hoog gegrepen. Maar soms wordt ik er diep door geraakt. Ik denk dat hij een eigenzinnige dominee is die graag iets op zijn eigen manier/tempo doet. Hij blijft zichzelf en ik heb het gevoel dat dat nog wel eens kan botsen. maar ik weet niet of mijn gevoel klopt (vrouw) Eigenlijk weet ik dit niet, maar ik hoop dat onze predikant de gemeenteleden persoonlijk kent, dat hij weet wat er leeft in de gezinnen, en in moeite hen bij staat.

8. De verhouding tussen kerkenraad en gemeente is het best te beschrijven als… Opnieuw een vraag waar vaak heel persoonlijke antwoorden op kwamen. Ook hier spelen eigen verwachtingen van invullers een rol in hoe ze de verhouding met de kerkenraad beoordelen.


Neutraal beschrijvend Heel veel mensen vullen in dat ze de verhouding van gemeente en kerkenraad (als geheel) niet kunnen benoemen. Ze zien niet wat de kerkenraad als geheel doet of niet doet, of noemen het ‘wisselend’. Verder wordt gezegd dat de raad een afspiegeling van de gemeente is. Er wordt regelmatig gezegd dat een jeugdouderling goed zou zijn. Er worden geen redenen voor gegeven in de antwoorden. Het past m.i. wel bij de al genoemde wens om ‘meer ruimte voor de jeugd’. Het pastorale bezoek bij bijzonderheden als ziekte of geboorte en het huisbezoek van de ouderlingen loopt goed. Diakenen zijn minder zichtbaar. Een enkeling voelt zich veroordeeld of genegeerd door de kerkenraad. Positief benoemd Grote waardering is er voor het feit dat er mensen bereid zijn hun tijd en inzet te geven voor het kerkenraadswerk. De verhoudingen met de gemeente zijn goed en de kerkenraadsleden zijn:  betrokken,  trouw en actief  al zouden de huisbezoeken wel wat persoonlijker mogen Verder geeft de kerkenraad meer ruimte aan verandering dan vroeger. Belangrijkste commentaar De kerkenraad als geheel functioneert op afstand, is formeel en afstandelijk en communiceert niet of nauwelijks. Verslagen van vergaderingen worden niet gepubliceerd en een duidelijke koers voor de toekomst ziet men niet. Men ervaart weinig beleid of visie vanuit de kerkenraad. Per ouderling verschilt:  of er en hoe het huisbezoek is  of er echte gesprekken worden gevoerd of dat het meer een overhoring lijkt. Ook wordt genoemd dat veel gemeenteleden het moeilijk vinden dat kerkenraadsleden en zijzelf lastig samen tot een persoonlijk gesprek kunnen komen.


(vrouw) De kerkenraad hoort op bezoek te komen bij de gezinnen. Dit gebeurt ook één keer in het jaar als het ook echt MOET. Verder heb ik als jeugd weinig met mijn ouderling en diaken. Ik ben voor een jeugdouderling!! Hier hoop ik echt mee te kunnen praten, ook individueel. Iemand die niet alleen langs komt als het MOET maar ook voor het plezier van de jeugd. Om je woordje kwijt te kunnen. (man) Er is veel verschil tussen de ouderlingen. Met de één klikt het heel goed, met een ander mindergoed. (vrouw) Laatste jaren komt er een soort 'nieuwe' generatie in de kerkenraad en tot nu toe geeft dit een positieve ontwikkeling. Er zitten mensen in die het ietwat behoudend willen houden en enthousiaste mensen voor vernieuwing. Als dit op deze manier verder gaat, is dit voor iedereen in de gemeente positief. Vernieuwingen niet te hard van stapel laten lopen en het te behoudend zijn wordt ook 'aangepakt'. (man) prima. (vrouw) Vind ik een erg moeilijke vraag. De kerkenraad zie ik nog steeds als een groep mannen in pakken die het voor het zeggen hebben in de gemeente. Terwijl dit niet helemaal zo is natuurlijk. Tja, ik weet niet zo goed wat ik hier op moet antwoorden. Ik heb het gevoel dat er nog wel enige afstand is tussen kerkenraad en gemeente. Maar wat het inhoudt en hoe dit anders kan heb ik geen beeld bij.

Ik wil verder graag nog schrijven dat … Na de serie open vragen was er de mogelijkheid om opmerkingen te maken of iets aan te kaarten dat in één van de spiegels geen plek kon krijgen. De antwoorden hier liepen heel sterk uiteen en herhaalden vaak eerdere reacties. De lijst is als aparte bijlage opgenomen.


4. Na het lezen van deel A

Dit was deel A van het KerkSpiegelrapport. U hebt een samenvatting gelezen van de antwoorden die gemeentebreed gegeven zijn. In de bijlagen (digitaal) kunt u alle open antwoorden nalezen en vindt u nog het een en ander aan informatie over de respons. Hierna volgt deel B van het KerkSpiegelrapport. Lees niet meteen de samenvatting en de conclusies met aanbevelingen! Geef u zelf de tijd om over wat u tot nu toe hebt gelezen na te denken. Klopt het? Is het beeld compleet? Wat vind ik er eigenlijk van? Wat betekent het dat er zo veel diversiteit is op onderdelen? Verlang ik zelf ook naar nieuwe mensen in mijn kerk? Geeft u zelf de tijd om eerst de volgende vragen te doordenken en evt. met iemand te bespreken. Lees daarna pas deel B. Herkent u iets van wat u zelf hebt ingevuld of wat de gemeente als geheel (zoals in dit rapport beschreven) invulde? De Spiegels zijn door heel veel gemeenteleden (meer dan #) ingevuld. Op de open vragen kwamen meer dan # reacties, de een heel kort, anderen zeer uitgebreid. 1. Wat zeggen die resultaten eigenlijk? Klopt het wat mensen invulden? Of denk en kijk ik heel anders? 2. Kloppen de eerste kleine conclusies die de schrijvers van dit rapport tussen de regels door geven? Vraag je ook eens af: Nu ik dat alles heb gelezen… Wat zouden mijn conclusies zijn? 1. Wat zou ik mezelf aanbevelen? 2. Wat zou ik de gemeente en de kerkenraad aanbevelen? 3. Wat zou ik graag willen doen? 4. Wat zou ik graag willen dat er gebeurde? 5. Is er iets waar ik mogelijk mee oorzaak van ben en wat zou ik dan daarin graag bij mezelf veranderd willen zien? (man) Ik zou graag willen dat we door deze KerkSpiegel leren wat de parels en de puzzels zijn, en dat we hiermee aan de slag gaan.


Deel B 5. Conclusies, aanbevelingen en adviezen

Conclusies Wij zien bij de gemeenteleden een paar grote, gezamenlijke verlangens: 1. Gods Woord willen horen en er elk dag vanuit willen leven. 2. Een open en waarderend klimaat binnen de kerk/ gemeente. 3. Een plaats voor de jeugd. 1: De basis voor gemeente-zijn is er volop. God staat centraal, we willen hem dienen en elkaar tot hand en voet zijn. Tussen deze basis (en wens) en de werkelijkheid is verschil… “Gedeeld verlangen en vertrouwen op God en op elkaar zijn de ingrediënten voor kerk zijn en voor kerkvernieuwing (Semper Reformanda)” (Jan Hendriks, 2008)” 2: Verlangen naar meer onderlinge openheid en aanvaarding. Er is behoefte om diepere gesprekken te voeren, met elkaar in gesprek te komen over de praktijk van het geloven. Ook is er de wens tegenstellingen in meningen en standpunten te overbruggen. Wat mensen ook vinden: de meesten zeggen behoefte en verlangen te hebben dat tegenstellingen zullen verdwijnen. Dat men met elkaar kan praten, dat mensen met een andere mening niet worden veroordeeld. Tegenstellingen in beleving en denken. Een deel van de gemeente vindt de sfeer in de gemeente warm en liefdevol. Een ander deel gesloten en veroordelend. Een aantal mensen schrijft dat ‘anderen’:  niet mee doen;  oordelen;  zonder (goede) argumenten iets vinden;  er geen gesprek mogelijk lijkt te zijn bij denkverschillen. Kerkdiensten worden als fijn en zegenrijk of juist formeel en steeds hetzelfde ervaren. Een deel is door de week actief, anderen geheel niet. Verlangen naar meer onderlinge openheid en aanvaarding lijkt ons helemaal terecht. 3. Een plaats voor de jeugd Veel mensen wensen ‘ruimte voor de jeugd’. Maar hoe en wat dan precies? Onze indruk uit de KerkSpiegel is als volgt: 1. De gemeente als geheel is gemoedelijk onderling en redelijk formeel bij kerkdiensten, vergaderingen en kerkelijke onderwijs. 2. In kerkdiensten e.d. is weinig te zien of te merken van de blijdschap en het enthousiasme dat het geloof zou geven. 3. Maar een deel van de gemeente is zichtbaar actief gelovig.


4. Voor jongeren zijn nauwelijks voorbeelden, identificatiefiguren en inspiratiefiguren. Omdat het geloof bij veel leden diep persoonlijk is, vaak weinig woorden krijgt en zelden tot ingrijpende persoonlijke of kerkelijke keuzes leidt, zien jongeren het geloof in God als iets heel vanzelfsprekends (net als veel andere gemeenteleden). Maar bij jongeren is de vanzelfsprekende betrokkenheid bij de kerk er niet. De vraag om ruimte voor de jeugd bij ouderen lijkt ons veelal ingegeven door de angst dat veel jongeren niet echt (zullen gaan) geloven. En de gelovige jongeren geven aan hun kerk en de mensen die ze er ontmoeten saai, formeel en weinig inspirerend te vinden.


Aanbevelingen Hieronder volgen de aanbevelingen die wij geven. Deze aanbevelingen hebben we per conclusie gerubriceerd. Aanbeveling 1 – verlangen Er is een gezamenlijke basis en een aantal gezamenlijke verlangens. Dat geeft veel moed om verder te gaan en ook de inspiratie dat God daarin ons wil helpen en steunen. Richt je als gemeente daarbij op:

 

gebed voor die gezamenlijke verlangens; gebed en oefening om elkaar in Christus ook werkelijk te aanvaarden (zie advies 1).

Aanbeveling 2 – openheid en aanvaarding Wees streng voor en kritisch op jezelf als het gaat over klimaat, sfeer, openheid, veroordelend spreken en denken, e.d. Jezus zegt hierover een aantal dingen:   

begin bij je zelf! veroordeel niet, dan wordt je niet veroordeeld, leef uitnodigend, zoek de vrede, zoek de ander

Verbeter de gemeente, begin bij jezelf. En voor sommigen onder u betekent dit dat u de eigen manier van denken en kijken mogelijk moet veranderen (zie advies 2). Aanbeveling 3 – Jeugd en jongeren Wanneer we alles op een rij zetten zouden we ons om de jongeren inderdaad het meeste zorgen maken. Hun idee van wat kerk is en christelijk geloof hebben ze opgedaan in een gemeente van mensen die vaak zeer traditioneel gelovig zijn en in een kerk die klassiek formele kerkdiensten belegt. Veel jongeren missen bij hun voorbeelden, de oudere kerkmensen, wat u ze wel zou mogen laten zien: vreugde en vrede, blijdschap die de Geest wil geven (Romeinen). De zichtbare vreugde ontbreekt vaak, de vrede (aanvaarding) mist soms, de blijdschap is weinig zichtbaar. En de Geest, die op allerlei manieren wil en kan werken, krijgt mogelijk in bijvoorbeeld de kerkdiensten minder de ruimte dan mogelijk is (iedereen bracht een lied, een lering, etc.) (zie advies 3). We vinden het erg dat er geen jeugdverenigingen meer zijn, maar ouders en ouderen vinden het heel gewoon dat ze zelf nergens meer naar toe gaan. Dit is geen goed voorbeeld voor de jeugd! Jeugd die niet alleen onze toekomst is, maar ook ons heden. Waar al vandaag goede activiteiten voor zijn, gesprekken, aangepaste diensten

Aanbeveling 4 - verwachtingen Er zijn soms sterke verwachtingen over wat de kerkenraad of de predikant zouden moeten doen t.a.v. bezoeken in de gemeente. Accepteer dat de kerkenraad hierin besluiten heeft genomen die tot gevolg hebben dat je als gemeentelid geen spontane bezoeken van ambtsdragers krijgt (zie advies 4).


Adviezen Hieronder volgen in aansluiting op de aanbevelingen de adviezen die wij geven. Deze adviezen hebben we per aanbeveling gerubriceerd. Advies 1 (bij aanbevelingen 1 - verlangen)  Ga en blijf met elkaar in gesprek. Zoek niet teveel naar de verschillen, maar spreek over je gezamenlijke verlangens, over de ene Heer die je samen dient.  Ga anders naar anderen kijken. Waardeer dat mensen anders denken en doen, want zo heeft God ons gemaakt. Mensen hebben andere karakters en verschillende gaven.  Afspraken zijn (soms) belangrijk, maar zeker niet het allerbelangrijkste!  Zorg als kerkenraad voor een duidelijk beleid. Wees daarin als kerkenraad meer pro-actief. Communiceer hierover duidelijk.  Denk na over de toekomst: o Zijn de gezamenlijke verlangens groot genoeg om met jezelf aan de slag te gaan? En elkaar te steunen en terecht te wijzen wanneer nodig? o Zijn de gezamenlijke verschillen klein genoeg om anderen (die andere vormen willen) te vertrouwen als mensen die ook de HEER willen dienen?  Ga zelfs nog een stap verder: Waardeer de verschillen! God maakte ons mensen zo! Werk aan een eenheid in verscheidenheid (Romeinen 14) en aan EEN lichaam met heel veel verschillende delen. Christus zegt zijn leerlingen: in je liefde voor elkaar maak je mijn liefde zichtbaar! Advies 2 (bij aanbeveling 2 – openheid en aanvaarding) Er is vaak gezegd dat men diepere gesprekken wil en de wens in gesprekken tegenstellingen in meningen en standpunten te overbruggen. Dit te doen vraagt oefening. En juist de mensen die dit oefenen niet zien zitten zouden het ‘moeten’ gaan doen.  In de kerken worden hiervoor cursussen en avonden aangeboden. Deze zijn leuk, leerzaam en opbouwend.  Ga komend jaar een gemeenteproject doen samen. 4 tot 6 weken lang als gemeente allemaal samen aan de slag met een thema, thuis, in diverse vaste en tijdelijke groepen en in de kerkdiensten. Advies 3 (bij aanbeveling 3 - Ruimte voor de jeugd) Beslis of u de conclusies en aanbevelingen over dit onderwerp deelt. Zo ja, volg dan het volgende stappenplan: 1. denk persoonlijk na over hoe uw houding en manier van gemeente zijn jongeren kan helpen, enthousiast of juist betrokken maken. 2. Zet met elkaar de gedachten op een rij en bedenk wat je je kunt doen om jongeren daadwerkelijk meer te betrekken. 3. Vraag je af hoe je zelf meer van je geloof kunt laten zien. Betrek bij al deze vragen de jongeren ook meteen! Je hebt elkaar (waarschijnlijk) veel te vertellen en te leren! Zoek naar plekken waar jongeren informeel bij elkaar kunnen zijn, waar onderlinge binding ontstaat, en zoek een aantal ouderen die uitstekend met jongeren kunnen opschieten en graag met hen kletsen en optrekken. Deze mensen kunnen de ‘ voorbeeldfiguren’ worden, die nu lijken te ontbreken.


Vraag jongeren onderdelen van kerkdiensten in te vullen. Zo laat je zien hoe belangrijk je hun vindt. En waardeer hun bijdrage voor wat het is, ga het niet be(ver)oordelen als het anders is. Advies 4 (bij aanbeveling 4 - verwachtingen) Accepteer dat de kerkenraad besluiten heeft genomen en blijf daarbij zelf niet stilzitten, maar:  ga zelf vaker spontaan op bezoek bij andere mensen die dat nodig hebben. Dan krijgen ze die bezoeken in elk geval van jou! (verwacht van jezelf dus meer dan van de ambtsdragers op dit terrein).  verander je eigen verwachtingen t.a.v. de ambtsdragers en de dominee. Ze zijn, gezien de afspraken in de gemeente, niet terecht, namelijk.  Wil je wel bezoek, neem zelf het initiatief. Ga niet zitten wachten.


6. Bijlagen

1. Bijlage - Over de invullers van de KerkSpiegel Hieronder geven we weer hoeveel gemeenteleden per leeftijdsgroep de KerkSpiegel hebben ingevuld. Hierdoor zien we iets meer vrouwen de kerkspiegel invulden dan mannen. De leeftijden zijn redelijk gespreid. Het zwaartepunt van invullers ligt bij de 30-60 jarigen. Het aantal invullers op het geheel van de gemeente (m.u.v. kinderen) bedraagt bij benadering #%. Daarmee is duidelijk dat de KerkSpiegel waarschijnlijk een goed beeld geeft van wat de gemeente als geheel vindt. Het kleinere percentage invullers van # tot # jaar vind ik opvallend. Zijn ze minder betrokken in de gemeente? Hebben ze de indruk dat het KerkSpiegel-onderzoek geen verbeteringen op het gebied van beleid of meer ruimte voor hen en hun beleving zal geven? Of zijn er andere redenen?

Leeftijdsopbouw en sekse invullers Man

Vrouw

aantal invullers

aantal leden

percentage invullers

15-20

3

6

9

42

21%

21-30

8

13

21

76

28%

31-40

14

13

27

61

44%

41-50

20

17

37

68

54%

51-60

11

16

27

44

61%

61-70

7

6

13

35

37%

71-80

3

4

7

18

39%

81+

0

1

1

9

11%

*

129

0 tot 15 jarig 66

Eindtotaal

76

142

482

40%

* 0 tot 15 ja ri gen ni et meegerekend i n percenta ges

Enkele andere gegevens  De gemiddelde leeftijd van de invullers is 44,2 jaar.  De gemiddelde duur van lidmaatschap in de gemeente is 26,1 jaar.

Soort lid Belijdend Dooplid Gastlid Bezoeker Anders

128 13 0 1 142


2. Bijlage – Een gemeente met tegenstellingen en groepen Bij elke ‘relationele gemeenschap’ is het onderlinge vertrouwen een zeer belangrijke factor voor stabiliteit en groei. Er lijken in de gemeente bij mensen manieren van denken te zijn die de eenheid belemmeren. Het zijn ons inziens ongezonde manieren. Hieronder omschrijven we er een paar met citaten vanuit de gemeente:    

Denken dat het jouw kerk is; Dit is niet zoals we het gewend zijn / Dit is niet eerbiedig; Dit moet de kerkenraad of de dominee doen; Dit past hier niet.

Denken dat het jouw kerk is Natuurlijk zegt niemand dit hardop, maar veel mensen hebben een gevoel van ‘eigenaarschap’ ontwikkeld over hun manier van kerk zijn. Het is zelfs zo dat hoe langer je in een kerk lid bent of hoe actiever je betrokken bent, hoe sterker dit gevoel wordt. Je krijgt steeds meer de neiging jouw kerk te behouden en te beschermen tegen wat je als ongewenst ziet. Dit is negatief wanneer bijvoorbeeld: 

autochtone inwoners de ‘import’ minder plek (en invloed) gunnen. "Familiekerk" waardoor het voor een buitenstaander moeilijk is om goed mee te kunnen draaien in onze gemeente ouderen die ruimte voor ontwikkeling en verandering ontnemen aan nieuwe generaties: Traditioneel, weinig ruimte voor veranderingen. Een groepje wil wel … maar “het is altijd zo geweest’’ is in de gemeente een geldend argument. Traditioneel: zo hoort het zo blijft het. Niet omhoog kijken, maar vasthouden aan hoe het was en aangeleerd is, niet durven veranderen. Dus oogkleppen: Denken dat het al goed is. Denk ook aan weerstand tegen kindmomenten, gaand avondmaal, gebedsgroep, etc., gebrek aan onverwacht bezoek van dominee of ouderling.



Weerstand tegen veranderingen kan een signaal zijn dat mensen denken dat ze eigenaar zijn van hun kerk. Waarom is denken ‘het is meer mijn kerk dan de jouwe’ zo gevaarlijk? o het is jouw kerk niet, maar die van God. En Hij gaf en geeft haar niet weg. o het zorgt voor ongezonde tegenstellingen en groepsdenken: ‘Paulus of Apollos?’ o het houdt natuurlijke veranderingen vaak te lang tegen en zorgt zodoende voor toenemende spanning en gevoelens van ontevredenheid bij ‘minderheidsgroepen’. Gevolg: er haken mensen af bij de gemeente omdat er niet voldoende ’ruimte’ is.


Dit is niet zoals we het gewend zijn / Dit is niet eerbiedig Mensen met deze mindset zijn vaak tegen bijna elke verandering. Zelfs een kleine verandering –van zittend naar gaand avondmaal bijvoorbeeld- is in hun ogen al groot. Als zo je houding is, verandert er in de kerk vrijwel niets. En dat is gevaarlijk. Het leidt tot spanningen in de kerk, tot afzondering of verstarring, tot frustratie van volgende generaties, tot saaie en formele vieringen. Uiteindelijk leidt het tot de dood van een gemeente, omdat Gods kerk een LEVEND lichaam is. Ook geeft Gods Geest ons vrijheid en zegt de Bijbel dat er inbreng kan zijn van nieuwe elementen in bijvoorbeeld kerkdiensten Gevaarlijk is het ook omdat het ‘eerbied’ koppelt aan een eigen definitie. De traditie, muziek etc, waar je zelf aan gewend bent of die je mooi of fijn vindt. Jouw traditie wordt de norm. Gevaarlijk: Het wordt eerbied voor jouw traditie, niet eerbied voor God. De sacramenten: nu ook eens per jaar gaande viering, niet mijn voorkeur. Maar goed daar gaat het niet om, het gaat om brood en wijn, de gemeenschap die je in Christus, met elkaar hebt. Bij de doop worden kleine kinderen ook betrokken. Muziekinstrumenten, piano of trombone moet kunnen, we hebben de muziekinstrumenten ook gekregen om de lof en de dank te brengen… maar een band hoort NIET thuis in een eredienst, veel te hard gebonk, je zit met kromme tenen, en de gemeentezang verstomd -> geen eerbied! Doe zoiets op een sing-in, maar ja, daar komt dan ook niemand en dan moet het maar in de dienst. Dit is een slechte zaak<…> Liturgie opbouw kan er mee door, maar de psalmen moeten niet ondersneeuwen door liederen en gezangen. Dat er een uniforme gemeente ontstaat. Nu is zij zeer pluriform en dat bevordert niet het gereformeerde vrijgemaakte ingezette doel. Wij als kerken zijn helaas heel erg pluriform geworden.

Dit moet de kerkenraad of de dominee doen In de gemeente lijkt er soms een sterke verwachting te zijn wat de dominee of kerkenraad moet doen. En vandaaruit wordt de andere beoordeeld. Gevaarlijk, want:  als eerste legt het zowel verantwoordelijkheid als veel werk bij een (te) kleine groep mensen.  als tweede -nog erger eigenlijk- geeft het je te veel kans die verantwoordelijkheden te ontduiken die God jou en iedere Christen geeft. Het is een vorm van kijken die je kerk klein houdt en mensen inactief maakt. Voel je zelf geroepen in je gemeente. Wees actief in je ambt van gelovige! Ga zelf aan de slag waar je gaven liggen en waar je werk ziet liggen.

Dat er een uniforme gemeente ontstaat. Nu is zij zeer pluriform en dat bevordert niet het gereformeerde vrijgemaakte ingezette doel. Wij als kerken zijn


De verhouding tussen predikant en gemeenteleden vind ik uiterst kwetsbaar omdat bij gebrek aan (communicatie over) visie op structuur en functioneren de predikant bij velen traditioneel wordt gezien als de eigenlijke (enige) leider van de kerk van wie op het terrein van leiderschap, prediking, liturgie, pastoraat en catechese in alles een voortrekkersrol wordt verwacht. Omdat predikanten ook gewone mensen zijn met per definitie beperkingen in gaven en mogelijkheden, kan niet aan alle verwachtingen worden voldaan en is het afbreukrisico groot. Dit vertaalt zich binnen de gemeente in te veel gesprekken óver de dominee en te weinig mét de dominee. De kerkenraad spaart soms de kool en de geit en raakt hierdoor meer op afstand dan lief is. De ontmoeting tussen kerkenraad en gemeente is te beperkt. Huisbezoek, gemeentevergadering en verder......? De kerkenraad dient meer werk te maken van het stimuleren van gemeenteleden binnen het wijkwerk (en het werk in de gemeente). Zou wel graag willen dat er meer (spontane) inzet was en dan ook van iedereen, geen gemaar en gezeur, maar met liefde en blijdschap alles voor een ieder willen doen.

Dit past hier niet Als gemeentelid of ambtsdrager hebben we vaak een bepaald beeld van de gemeente (een mindset). Je zegt of hoort dan opmerkingen als ‘Dit is wel haalbaar’, ‘dit kunnen we beter niet doen’, ‘als hier draagvlak voor is…’ Met zo’n manier van denken neem je Gods gemeente niet serieus. En ook Gods kracht en grootheid niet! Paulus schrijft: “God wil mensen hun willen en kunnen veranderen volgens zijn plan”(Fil. 2). Verwacht van de gemeente en van jezelf dat we gelovig God willen volgen en dienen. God kan meer met je gemeente dan jij verwacht!

3. Bijlage – Alle antwoorden op de open vragen en de extra vraag Deze bijlage wordt als apart document meegestuurd

kerkwerk +kerkspiegel

Recommend Documents