Bicsi Voorjaarscongres 2012

DUURZAAMHEID

Japanse lessen PRAKTIJK

In 5 stappen de IT verhuizen

EVENT

DatacenterWorks/Bicsi Voorjaarscongres 2012 De strategische brug tussen uw datacenter en uw bedrijf? Dat bent u. Alleen StruxureWare for Data Centers zorgt voor een optimaal op uw business afgestemd datacenter. Blijf op de hoogte van de status van uw datacenter. Als IT- of datacentermanager wilt u uw bedrijf geld en tijd besparen. Nu kunt u continu realtime een overzicht van uw datacenter hebben. Met StruxureWare™ for Data Centers heeft u inzicht in uw gehele datacenterinfrastructuur, zodat u goed geïnformeerde beslissingen kunt nemen over veranderingen. U kunt bijvoorbeeld de beschikbaarheid verbeteren door proactief de benodigde capaciteit en workflow te plannen. Meer dan ooit zijn beslissingen die uw datacenter aangaan, immers kritische business beslissingen.

Een altijd beschikbaar, efficiënt datacenter. StruxureWare for Data Centers communiceert real-time met de belangrijkste virtualisatieplatformen, zoals VMware vSphere™ en Microsoft® System Center Virtual Machine Manager. De ingebouwde automatische responsfunctie zorgt ervoor dat virtuele workloads altijd op een gezonde hostomgeving draaien. Met uw VM's op geoptimaliseerde hosts, focust u zich op efficiënter datacenterbeheer. De software biedt eveneens inzicht in PUE/DCiE-trends. En met de planning- en rapportagemogelijkheden van StruxureWare for Data Centers heeft u de tools in handen om de juiste strategische IT-investeringen te bepalen. APC™ by Schneider Electric™ is pionier op het gebied van modulaire datacenterinfrastructuur en innovatieve koeltechnologie. De producten en oplossingen, waaronder InfraStruxure™, maken deel uit van het IT-portfolio van Schneider Electric.

dcw mei 2012 | in samenwerking met:

Neem vanaf vandaag gefundeerde beslissingen over uw infrastructuur:

>

Plan proactief de benodigde capaciteit.

>

Blauwdruk van uitbreidingen en consolidaties van het datacenter.

>

Gestroomlijnd workflow management van uw fysieke IT-infrastructuur om de flexibiliteit van uw bedrijf en de beschikbaarheid te verbeteren.

>

Visualiseer wijzigingen capaciteitscenario’s en voorkom onnodige problemen en kosten.

>

Voer veranderingen door waarvan u de impact op voorhand weet.

>

Neem beslissingen op basis van uw huidige en historische PUE/DCiE-gegevens en energiekosten van subsystemen.

Download binnen 30 dagen GRATIS uw white paper(s) en maak kans op een iPad 2! Ga naar www.SEreply.com Code 13398p

advancing information transport systems

hoofdsponsor dcw voorjaarscongres 2012

©2012 Schneider Electric. All Rights Reserved. Schneider Electric, APC, StruxureWare, and InfraStruxure are trademarks owned by Schneider Electric Industries SAS or its affiliated companies. All other trademarks are the property of their respective owners. Lange Dreef 15e, 4131 NJ Vianen • T: 0800 023 25 09, E: [email protected] • 998-4108_NL_B

NOW YOU CAN RELAX.

ROSENbERgER OSI CAbLINg COmPEtENCE. Cable systems are the backbone of a data center. With Rosenberger OSI you get efficient, customized cabling solutions from a single source, including consultancy, installation, maintenance and documentation. Plus comprehensive know-how and high-quality components. All of this ensures that you have a secure infrastructure and smooth operation.

www.rosenberger-osi.de

dcw colofon datac e nte rwo r ks is hét vakblad over de technische infrastructuur van datacenters.

jaargang 5, mei 2012, nummer 4 datacenterworks verschijnt tienmaal per jaar. toezending geschiedt op abonne mentbasis en controlled circulation.

Over de cloud en het datacenter

h o o f d r e dacte u r / u itg e v e r

robbert hoeffnagel te l e f o o n +31 (6) 51 28 20 40 e - m a i l [email protected] e i n d r e dacte u r Ma r ja n va n H o o r n

maredijk 17, 2316 vr leiden te l e f o o n 071 - 521 49 98

e - m a i l a dm i n i strati e @fenceworks.nl a dv e rte nti e - e xp lo itati e

bureau voor marketing media hans potharst Commercieel Directeur te l e f o o n +31 (6) 17 44 38 16 e m a i l [email protected] te l e f o o n +31 (0) 71 5 21 49 98 www.bvmm.nl i n d it n u m m e r b i j d r ag e n va n

jeroen aijtink, michiel van blommestein, lex coors, peter gloudemans, frank de kruijf, valerie maguire, teus molenaar, erik de ruijter, hans vandam, jan wiersma vo r m g e v i n g laura willemsen

grafisch ontwerp

Deze maand – om precies te zijn op 24 mei – organiseert DatacenterWorks voor de tweede maal zijn voorjaarscongres. Het thema is dit jaar: ‘De impact van de cloud op het datacenter’. Plaats van handeling: RDM Campus te Rotterdam. DatacenterWorks werkt dit jaar nauw samen met een keur aan partners. Dat zijn allereerst onze kennispartners: • Bicsi – internationale beroepsvereniging voor datacenterprofessionals • DHPA – Dutch Hosting Providers Association • EurocloudNL – belangenvereniging van cloudaanbieders • IT Room Infra – branchevereniging Bovendien zijn wij erg blij dat wij nauw kunnen samenwerken met onze hoofdsponsor: • Schneider Electric Ook een heel belangrijke bijdrage leveren onze sponsors: All IT Rooms, AssetGen, Coolmark, DataContainer, Deloitte, Eaton, Emerson Network Power, EnLogic, Merpa Datahousing Consultancy, Network Hardware Resale, Newave, PonPower, profITbox, Schäfer IT-Systems, Scholten Awater, Wagner Belangrijke onderwerpen die tijdens het congres aan de orde komen zijn onder andere: • standaardisatie van computerruimten om optimaal in te spelen op de cloud • de voor- en nadelen van datacenters-in-een-container versus op maat-gebouwde datacenters • monitoring van de technische infrastructuur

druk

Drukkerij Profeeling kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. geplaatste artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijk de mening van de redactie. de redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van

artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen.

fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan

De keynote-speech wordt verzorgd door Joachim Faulhaber van TÜV Informationstechnik. Deze bekende Duitse testen certificeringsinstelling richt zich meer en meer op het auditen van datacenters. De dag wordt afgesloten met een live interview met André Hiddink, lid van NEN-normcommissie NC 381888, waarin meer inzicht wordt geboden in de stand van zaken rond de NPR 5313 ‘Computerruimten en datacenters’. Dagvoozitters van het DatacenterWorks Voorjaarscongres 2012 zijn Robbert Hoeffnagel (hoofdredacteur van DatacenterWorks) en Joop Ierschot (voorzitter Bicsi Benelux).

ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: ‘overgenomen uit datacenterworks, vakblad over de

technische infrastructuur van datacenters’, met vermelding van de jaargang en het nummer. datacenterworks is een uitgave van fenceworks bv

Wilt u deelnemen aan het (gratis) congres, maar u heeft zich nog niet geregistreerd? Ga dan naar www.datacenterworks.nl/congres en meldt u snel aan. Robbert Hoeffnagel

dcw mei | redactioneel

p o sta d r e s r e dacti e

3

6

10

dcw mei | inhoud

18

4

6 lessen uit japan Doordat het land vrijwel al zijn grondstoffen moet importeren, is efficiënt omgaan met energie een doelstelling die Japanse bedrijven en burgers zeer serieus nemen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel Japanse organisaties voorop lopen als het gaat om efficiënt omgaan met grondstoffen en dat geldt ook voor de vele datacenters die Japan rijk is. De Green Grid heeft daarom nauw samengewerkt met een aantal Japanse bedrijven om hun ervaringen met ‘sustainability’ en efficiënt omgaan met grond en hulpstoffen in kaart te brengen, zodat deze kunnen worden gedeeld met datacenters in andere landen. 10 in 5 stappen de it verhuizen Een verhuizing van IT-apparatuur naar een ander data center zorgt in de regel voor veel hoofdbrekens. Wat hebben we allemaal aan IT-apparatuur draaien? Gaan we gefaseerd over of in één keer? Komen alle systemen weer ‘op’ als ze uit zijn geweest? Wat doen we als één van de bedrijfskritische systemen langer uit de lucht is dan gepland? Wat zijn de gevolgen voor de business als zich onverhoopt een probleem voordoet?

14 emerson lanceert dcim-gateway Emerson Network Power heeft de Avocent universal managementgateway geïntroduceerd. Dit is een apparaat dat realtime, geïntegreerde monitoring van, toegang tot en controle over verschillende IT- en facilitaire systemen in het datacenter mogelijk maakt. 18 fit4green: een energiebewuste plug-in voor datacenters Onze maatschappij is voor haar functioneren steeds meer afhankelijk van de diensten en applicaties die datacenters aanbieden. Het aantal datacenters en het gebruik ervan groeien gestaag, mede omdat de nieuwste technieken, zoals cloud computing, grootschalige outsourcing van niet-kernactiviteiten van bedrijven mogelijk maken. Hiermee groeit ook het totale energiegebruik in de datacentersector. datacenterworks voorjaarscongres 2012 24 programma datacenterworks voorjaarscongres 2012

32

24

32 in twente gaat previder op zeker In het nieuwe datacenter van Previder in Hengelo is alles rondom de stroomvoorziening en bedrijfszekerheid dubbel en vaak zelfs drievoudig uitgevoerd. Deze aanpak biedt de klanten de zekerheid dat hun gegevens altijd bereikbaar en beschikbaar zijn. Eaton leverde de benodigde apparatuur voor al deze zekerheid. 35 een nieuw kabelnetwerk in zes weken De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) kon het zich niet veroorloven tijdens de verhuizing van het belangrijkste datacenter de werkzaamheden te onderbreken. De overheidsinstelling deed daarom een beroep op TE Connec ivity om in zeer korte tijd een nieuwe bekabelingsnetwerk op basis van koper en glas aan te leggen.

48

dcw en verder

38 datacenter index van cushman & wakefield 39 nieuw adviesbureau: computerruimte advies 47 verenigingspagina it room infra 48 nieuws van bicsi anvulling a In de maart-editie van DatacenterWorks hebben wij een artikel gepubliceerd over de verbouwing van dertien computerruimten van ProRail. Hierbij is de naam van de fotograaf weggevallen: Paul Kampman (paul.kampman@ gmail.com). cover-foto DatacenterWorks organiseert op 24 mei in samenwerking met onder andere Bicsi, IT Room Infra, Dutch Hosting Providers Association en EurocloudNL het DatacenterWorks Voorjaarscongres. Het thema is: De impact van de cloud op het datacenter.

dcw mei | inhoud

29 continuïteit Bedrijfskritische datacenters moeten 24/7 draaien. Pon Power speelt op deze trend in door zijn programma gas- en dieselmotoren uit te breiden met oplossingen voor (nood) stroomaggregaten. Het bedrijf is daartoe in zee gegaan met onder andere Active Power voor op vliegwieltechnologie gebaseerde ups’en.

29

5

dcw mei | energiemanagement

Grote successen rond ‘groene’ datacenters

6

Lessen uit Japan doordat het land vrijwel al zijn grondstoffen moet importeren, is efficiënt omgaan met

energie een doelstelling die japanse ondernemers en burgers zeer serieus nemen. het is dan ook niet verwonderlijk dat veel japanse organisaties voorop lopen als het gaat om efficiënt omgaan met grondstoffen en dat geldt ook van de vele datacenters die japan rijk is. de green grid heeft daarom nauw samengewerkt met een aantal japanse bedrijven om hun ervaringen met ‘sustainability’ en efficiënt omgaan met grond en hulpstoffen in kaart te brengen.

tekst: hans vandam is journalist

ervaringen van hitachi

Neem nu Hitachi. Wet- en regelgeving vereisen van dit concern dat het zijn afnemers helpt op het gebied van wat wel ‘environmental management’ wordt genoemd. Datacenters die in opdracht van Hitachi applicaties hosten, worden daarom door het bedrijf uitgedaagd om almaar efficiënter met energie om te gaan. Dit moet worden gerealiseerd door in datacenters gebruik te maken van wat in Japan ‘high-efficiency’ apparatuur wordt genoemd. Hitachi legde de laatste jaren vooral de nadruk op ‘hotspotmanagement’, wat vooral belangrijk is omdat het aantal servers dat het concern gebruikt al jaren zeer sterk groeit. Japanse bedrijven werken zeer planmatig. Het plan dat Hitachi in 2007 opstelde, kende als doelstelling dat binnen vijf jaar het energiegebruik van zijn datacenters met 50 procent moet zijn afgenomen. Dit plan kreeg de naam ‘CoolCenter50’ mee en bestond uit drie fasen: visualisatie, assessment & analyse en verbetering & optimalisatie. Deze aanpak bleek uitstekend te werken. • Visualisatie – In deze fase verzamelde Hitachi alle data die het maar kon vinden over zijn datacenters. Het concern meet nu continu temperatuur, luchtvochtigheid en het energiegebruik in elke computerruimte. Daarbij gebruikt het concern nog uitsluitend ‘power distribution units’ die voorzien zijn van stroommeters. Al deze gegevens worden continu geanalyseerd, zodat afwijkingen in de gangbare patronen direct worden gevonden en hier direct actie op kan worden genomen. Daarnaast zijn alle meeten monitoringsystemen inmiddels geïntegreerd in gebouwbeheersystemen, zodat er een overkoepelend beeld is ontstaan van het energiegebruik en dergelijke. • Assessment & analyse – Uit analyses van de oorzaken van inefficiënt energiegebruik werd het Hitachi duidelijk dat met vaste regelmaat analyses van alle verzamelde gegevens plaats moeten vinden. Deze analyses worden verricht door een kleine groep spe-

cialisten die niet alleen naar de vastgelegde data kijken, maar ook de mening en suggesties van de datacenteroperators in hun adviezen meenemen. Op die manier zijn ze er onder andere toe overgegaan technieken als ‘computationl fluid dynamics’ (CFD) te gaan toepassen. Belangrijke problemen die leiden tot ongewenste hot spots die ze zo op het spoor kwamen, waren: te weinig luchtstroming onder verhoogde vloeren en een onbalans tussen de hoeveelheid warme en koude lucht. • Verbetering & optimalisatie – Deze aanpak heeft geleid tot het formuleren van een aantal doelstelling om tot verbetering te komen. Een belangrijke actie die tot uitstekende resultaten bleek te leiden, was kabelmanagement. Met andere woorden: door de bekabeling onder verhoogde vloeren slim te bundelen is de impact op de luchtstromingen onder de vloer geminimaliseerd en zijn hot spots weggenomen. Ook zijn scheidingsplaten aangebracht en zijn onder andere geperforeerde tegels verplaatst. Daarnaast zijn blindplaten aangebracht en bleek het noodzakelijk airco’s te vervangen.

per oppervlakte-eenheid veroorzaken.) Verder maakt Fujitsu nadrukkelijk gebruik van PUEwaarden. Interessant hierbij is dat niet zozeer wordt gekeken naar een PUE voor een compleet datacenter, maar veel meer naar PUEwaarden per computerruimte of zelfs straat. Het concern vergelijkt ook niet zozeer de PUE-prestaties van zijn datacenters maar streeft naar een minimale PUE per datacenter. In januari 2009 publiceerde Fujitsu zijn eerste Energy & Environment Report. De cijfers in

aanpak van fujitsu

Voor Fujitsu was het duidelijk dat ze zich binnen het concern bewust moesten worden van de hoeveelheid energie die wordt gebruikt. Ook vonden ze het van cruciaal belang dat er een methode werd gevonden om de uitstoot van CO2 exact te kunnen vaststellen. Hetzelfde geldt voor de energiekosten. Deze drie waarden zijn voor het concern niet alleen belangrijk vanuit maatschappelijk oogpunt, maar ook bedrijfseconomisch. Zij helpen om tot een betere afweging te komen tussen ‘inhouse’ datacenters en uitbesteden. In januari 2008 ging Fujitsu’s Energy Visualization Project (EVP) voor datacenters van start. Een van de doelstellingen van dit programma is openheid via publicatie van rapportages met de prestaties op het gebied van energiebesparing en vermindering van de milieugevolgen van Fujitsu’s datacenters. In deze rapportages wordt onder andere aangegeven de hoeveel CO2-emissie die wordt veroorzaakt door het gebruik van niet-elektrische energie, en een uitsplitsing van alle gegevens naar feitelijke gebruikers. (Bijvoorbeeld: energiegebruik van airco’s wordt gerelateerd aan de hoeveelheid warmte die servers en verlichting

dit rapport zijn ‘hard’, aldus Fujitsu. Het zijn geen inschattingen, maar gemeten waarden. Het feit dat niet met inschattingen hoeft te worden gewerkt, is voor een multinational als Fujitsu op zich al een grote stap voorwaarts, staat in het rapport.

vrijeluchtkoeling

Het Kita-Kyushu datacenter van hostingbedrijf IDC Frontier is in 2008 gebouwd. Om tot een betere energie-efficiëntie te komen, wordt gebruikgemaakt van vrijeluchtkoeling, droge koelers en economizer-modes. Op het moment dat het datacenter werd ontworpen, was er nog niet veel informatie beschikbaar over het grootschalige gebruik van vrijeluchtkoeling in het Japanse klimaat (hete en vochtige zomers en droge maar koude winters).


“Japan is in vele opzichten een uniek land, of we het nu hebben over de cultuur, het klimaat, de economie of de weten regelgeving”, zegt David Snelling, vice-voozitter van de EMEA Technical Work Group van Green Grid. “Al deze karakteristieken hebben een grote impact op de manier waarop het land zijn datacenters ontwerpt, beheert en gebruikt.”

7

dcw mei | energiemanagement 8

Dit gebrek aan productiegegevens plus het feit dat voor het eerst vrijeluchtkoeling op deze schaal werd gebruikt, maakte dit project uitdagend. Daar komt nog bij dat het om een commercieel hostingbedrijf gaat, waardoor eisen werden gesteld aan de betrouwbaarheid van de infrastructuur. Downtime is dan een kostbare grap. Daarom heeft IDC Frontier eerst een grootschalige ‘proof of concept’ gedaan om de economische en technische haalbaarheid te kunnen vaststellen. In dit proof of concept (honderd racks, 6 kVA per kast) zijn twee benaderingen beproefd. Hierbij is een aanpak waarbij koude en warme lucht van elkaar worden gescheiden, afgezet tegen vrijeluchtkoeling en een dryside economizer-werkwijze. Het scheiden van warme en koude lucht via ‘hot-aisle containment’ leverde een efficiëntere koeling op. Hoewel dit wellicht minder efficiënt is bij lage power densiteiten per rack, bleek dit een efficiënte aanpak bij de hogere densiteiten waarmee IDC Frontier wil werken. Om de koelefficiëntie te maximaliseren verhoogde het bedrijf de ruimte onder de verhoogde vloer tot een meter. Daarnaast zijn kabelbomen boven de racks langs geleid en niet langer onder de verhoogde vloer. De indeling onder de verhoogde vloer is op basis van CFD geoptimaliseerd. Via maatregelen als blindpanelen is de luchtstroming door de kasten verder geoptimaliseerd. De klimatologische omstandigheden maakten het voor IDC Frontier mogelijk voor de totale koelingsbehoefte voor circa 10 procent te werken met op vrijeluchtkoeling. Wat energiebesparing voor de koelomgeving betreft heeft dit

tot een verlaging van 40 procent geleid. IDC Frontier had ook plannen om de lucht uit de ‘hot aisles’ te hergebruiken. In eerste instantie is gezocht naar methoden om deze hete lucht weer om te zetten in energie. Dit bleek op dat moment te complex. Daarom is een andere, zeker niet oninteressante aanpak gekozen. Direct naast het hostingcenter is een grote kas gebouwd. Alle afgevoerde hete lucht wordt rechtstreeks in deze kas gebracht, waar nu paprika’s en fruit worden verbouwd.

internet initiative japan

Hoe maatschappelijk verantwoord ook, een reductie in energiegebruik en een verbeterde PUE vertalen zich natuurlijk ook in lagere kosten. Sterker nog, de hierdoor gerealiseerde lagere kosten kunnen een belangrijke wapen in de strijd met concurrenten blijken. Dat was heel duidelijk het geval voor Internet Initiative Japan, een internet-serviceprovider (ISP). Om tot bedrijfseconomische verbeteringen te komen, besloot het bedrijf de kosten die het maakte om zijn datacenters te koelen drastisch te verlagen. Dat was ook nodig, omdat het uit bedrijfseconomische overwegingen wilde overstappen op high-density racks (10 kVA per rack). Om dit soort racks te kunnen koelen, waren nieuwe methoden nodig. Het bedrijf concludeerde dat vrijeluchtkoeling de beste mogelijkheden bood. In traditionele computerzalen vond deze ISP het echter te ingewikkeld om met vrijeluchtkoeling te werken. Bovendien groeit zijn business snel en wil de provider snel en gemakkelijk nieuwe datacentercapaciteit kunnen ‘uitrollen’ en dan liefst dicht bij klanten. Daarom koos de ISP voor

een aanpak met volledig gestandaardiseerde computerruimten-in-een-container. Dit bleek makkelijker gezegd dan gedaan. Op de markt beschikbare containers voldeden weliswaar aan de internationale eisen en wensen van datacenters, maar voldeden niet aan de Japanse weten regelgeving. Ook bleken deze standaardcontainers minder geschikt voor het Japanse klimaat. Minstens zo belangrijk: doordat de containers uit de Verenigde Staten of Europa moesten worden geïmporteerd, kreeg men te maken met hoge transportkosten. Daarom besloot het bedrijf zelf containers te laten ontwikkelen die wél aan alle eisen voldoen. Het klimaat speelde Internet Initiative Japan ook parten. De vier seizoenen zijn klimatologisch zeer verschillend. Daarom ontwierp het bedrijf containers met drie klimatologische modes. In feite is een mode hierbij een set van omgevingsinstellingen die past bij het weertype in de omgeving van de container. Hierdoor kan het bedrijf snel en gemakkelijk inspelen op wijzigingen in het weer. De containers werken met vrijeluchtkoeling. De PUE van de containers ligt op 1,06. Internet Initiative Japan heeft geëxperimenteerd met hogere bedrijfstemperaturen in de containers. Dat bleek een lastige kwestie te zijn. Te hoge temperaturen zorgen voor hogere ventilatorsnelheden en dus een hoger energiegebruik. De ISP geeft ruiterlijk toe dat hij intern over onvoldoende kennis beschikt om deze optimalisatieslag te kunnen maken. Daarom werkt hij nu met experts verder om tot hogere, maar wat energiegebruik verantwoorde bedrijfstemperaturen te komen. Ook het maximaliseren van het rendement dat uit vrije luchtkoeling wordt gehaald, vindt de provider werk voor specialisten. Vooral het kiezen van de juiste bedrijfsinstellingen per klimatologische modes luistert nauw, heeft men ervaren. Hoewel het gebruik van datacentercontainers ‘work in progress’ is, heeft Internet Initiative Japan op basis van dit concept inmiddels al enkele containerparken geopend.

levenscyclus

In Japan ligt de levensduur van IT-apparatuur tussen drie en vijf jaar. Datacenters gaan gemiddeld tien jaar mee. Net als in ons eigen land zijn oudere datacenters daardoor niet altijd in staat mee te komen met de eisen die nieuwe generaties IT-apparatuur aan de onderliggende technische infrastructuur stellen.

Waar we in Nederland vooral in het westen te maken hebben met hoge grondprijzen, geldt dit in Japan voor vrijwel elke locatie. Veel ITafdelingen en hostingbedrijven zoeken dan ook voortdurend naar ruimtebesparende ITapparaten en oplossingen die datacenters in ruimtebeslag kleiner kunnen maken. Dit verklaart het feit dat modulaire containers in Japan op grote belangstelling mogen rekenen. Deze containers zijn zeer compact, zijn stapelbaar en leggen dus weinig beslag op ruimte en zijn bovendien veelal van de nieuwste technologie voorzien, waardoor containers relatief weinig energie gebruiken. Maar bovenal maakt het gebruik van containers het bedrijven mogelijk klein te beginnen en te groeien naarmate ze meer capaciteit nodig hebben. Dat is heel anders dan een groot datacenter bouwen dat maanden of jaren gedeeltelijk leeg staat. Hitachi heeft daarom zijn eigen modulaire datacenteraanpak bedacht. Het werkt met standaardmodules met als afmetingen 3,6 bij 10 bij 6,3 m. Deze module is technisch zo ontwikkeld dat deze 25 kW-racks kan ondersteunen. Elke module kent een koelingssysteem op ba-

sis van een eigen airco op elk rack en een power distribution board. Het ontwerp is geoptimaliseerd om te voorkomen dat zich in de modules stilstaande lucht bevindt. Deze aanpak maakt een hoge serverdichtheid mogelijk. Interessant aan de aanpak van Hitachi is dat lucht wordt bewogen zonder dat hier energie voor nodig is. Dit wordt de ‘natural coolant circulation method’ genoemd. Hierbij wordt gebruikgemaakt van vrijeluchtkoeling, waarbij de lucht via hoogteverschillen in een module wordt verplaatst. De impact van dit koelsys teem op het energiegebruik is fors: 67 procent minder gebruik van energie. En voor een land als Japan met zijn gebrek aan grond minstens zo interessant: een ruimtebesparing van 80 procent ten opzichte van een opstelling in een traditioneel ingericht datacenter.

bedrijven slagen er uitstekend in het ontwerp en de inrichting van hun datacenters maximaal af te stemmen op de omgeving waarin deze moeten functioneren. Hoewel bijvoorbeeld vrijeluchtkoeling ook in Europa natuurlijk al wordt toegepast, zien we toch dat Japanse datacenters vaak kiezen voor zeer innovatieve ontwerpen.”

innovatief imago

“Japan staat bekend om zijn innovatieve bedrijven”, zegt Snelling van Green Grid. “De voorbeelden van energiebesparing die wij in Japanse datacenters zijn tegengekomen, sluiten naadloos aan op dat innovatieve imago. Japanse

advertentie

➔ Oog voor kwaliteit

All IT Rooms is corporate member van Bicsi. Bicsi is het meest toonaangevende en enige onafhankelijke instituut voor kennisuitwisseling op het gebied van ICT infrastructuren ter wereld. Bicsi heeft tevens de meest recente internationale norm op het gebied van computerruimtes en datacenters opgesteld. All IT Rooms ontwerpt nieuwe computerruimtes altijd volgens deze laatste internationale norm. De consultants van All IT Rooms beschikken over de hoogste opleidingsgraad van Bicsi, het RCDD certificaat. Als u kiest voor de consultants van All IT Rooms weet u zeker dat u te maken heeft met een specialist die over jarenlange kennis en ervaring beschikt.

Ontdek de kracht van all it rOOms all it rooms B.v. | Lange Kleiweg 50B | 2288 GK Rijswijk | t +31(070)31 98 999 | e [email protected] | www.allitrooms.com www.allitrooms.com

Verplaatsen vereist gestructureerde aanpak

Het is voor veel datacentermanagers geen dagelijks werk: het verhuizen van een computerruimte. Een goede voorbereiding met volop aandacht voor de aanpak, tijds- en budgettaire planning is van groot belang voor het slagen van een IT-verhuizing. De ervaringen van collega’s of inschakeling van externe expertise kunnen hierbij zeker helpen. Een verslag van een recente verhuizing van een ‘IT-landschap’ naar een nieuw datacenter waarbij er circa vijf maanden tijd was om de verplaatsing goed voor te bereiden.

dcw mei | praktijk

knelpunten

10

Een goede voorbereider voorziet alle knelpunten die zij of hij mogelijk kan tegenkomen tijdens de IT-verhuizing, is oplossingsgericht, kan heel goed plannen en hierop sturen. Elk mogelijk knelpunt (hoe onwaarschijnlijk het ook is dat dit bij de verhuizing gaat voorkomen) is benoemd en voor elk van deze knelpunten is een tegenmaatregel bedacht. Dit kan een proactieve maatregel zijn, zoals vóór de verhuizing migreren we alle systemen van Unix naar een Windows-platform of visa versa. Het kan echter ook een reactieve maatregel zijn die wordt genomen op het moment dat er een knelpunt ontstaat. Een voorbeeld van een reactieve maatregel is het stand-by hebben staan van toeleveranciers van bedrijfskritische applicaties die direct inzetbaar zijn als een probleem zich voordoet tijdens de verhuizing. Een goede voorbereider moet tevens een juiste inschatting kunnen maken van de benodigde verhuizingstijd per systeem, inclusief de herstel-

tijd bij een knelpunt, om een goed detailplan te kunnen neerleggen. Om de verhuizing van het IT-landschap van Volkswagen Pon Financial Services (VWPFS), dat bestaat uit driehonderd serversystemen en zeventig verschillende applicaties, probleemloos te kunnen verhuizen zijn vijf stappen genomen. Behalve de 450 medewerkers, moesten het IT-landschap en datacenter worden verhuisd naar de nieuwe locatie. Er was vijf maanden tijd om de IT-verhuizing voor te bereiden. Gekozen is voor een as-is-situatie. Dit betekent dat het IT-landschap één op één overgaat. Toeleveranciers van hard- en software hebben aangegeven dat het tijdsbestek van vijf maanden niet haalbaar is vanwege de complexiteit van het IT-landschap en de aanwezige risico’s. Al in een vroeg stadium is besloten de IT te gaan verhuizen in één weekend (Datacenter Big Bang).

stap 1 inventarisatie

Om het verhuisscenario te kunnen schrijven en de verhuizing te kunnen inplannen is allereerst geïnventariseerd wat moest worden verhuisd. Het gaat om het aantal IT-serversystemen, type platforms, welke applicaties op welke IT-systemen en platforms. Wat zijn de onderlinge relaties en afhankelijkheden zijn, welke storageoplossing aanwezig is, of sprake is van virtualisatie en zo ja, in welke mate. Hoe het back-up proces plaatsvindt, of er documentatie aanwezig is en zo ja, wanneer is deze voor het laatst bijgewerkt. Hoe lang duurt het afbouwen en weer opbouwen van een applicatie en hoe wordt het beheer geborgd,

tekst: elvira dragstra, merpa datahousing consultancy

In 5 stappen de IT verhuizen

een verhuizing van it-apparatuur naar een ander datacenter zorgt in de regel voor veel hoofdbrekens. wat hebben we allemaal aan it-apparatuur draaien? gaan we gefaseerd over of in één keer? komen alle systemen weer ‘op’ als ze uit zijn geweest? wat doen we als één van de bedrijfskritische systemen langer uit de lucht is dan gepland? wat zijn de gevolgen voor de business als zich onverhoopt een probleem voordoet? zo'n verhuizing vereist dan ook een goed gestructureerde aanpak.

stap 2 knelpunten bepalen en tegenmaat regelen bedenken

Na de inventarisatie kon per applicatie met onderliggende hardware en operatingsysteem worden bekeken waar de gevaren zaten en waar dus knelpunten waren te verwachten. In het geval van de bedrijfskritische applicaties was het gevaar dat geen vergelijkbaar systeem meer in de markt was te verkrijgen en dat het platform ook niet meer werd ondersteund. Omdat de migratie naar een ander platform door complicaties was vertraagd, moest dit systeem worden meeverhuisd. Om toch een fall back te hebben is dit systeem nagebootst op een oude server die niet meer in gebruik was. Een ander gevaar zat in het (deels) ontbreken van applicatiedocumentatie. Doordat de documentatie niet compleet was en applicatiebeheerders regelmatig wisselden, was niet bekend hoe en in welke volgorde een applicatie moest worden af- en

opgebouwd, welke relatie dit had tot andere applicaties, wie ervoor nodig was en wat moest gebeuren bij een herstel. Aan de hand van een voorbeeldhandboek zijn per applicatie cruciale gegevens verzameld die noodzakelijk waren voor herstelwerkzaamheden. Door het tijdig anticiperen op deze en nog andere knelpunten kon goed voorbereid een verhuizing plaatsvinden. • Het verdiepen in de applicatie(s) waar men dagelijks het beheer over doet en het onderzoeken van relaties met andere applicaties, wordt door de applicatiebeheerders als zeer leerzaam ervaren. Ook kon op basis van de inventarisatie een nieuw ontwerp van het datacenter, een nieuwe indeling van IT-racks en infrastructuur worden gemaakt voor het nieuwe datacenter.

Verhuizen van IT is ervoor zorgen dat de downtijd van de apparatuur en daarmee stilstaan van de business, zo kort als mogelijk duurt!

dcw mei | praktijk

et cetera. Via interviews met de betreffende applicatiebeheerders en medewerkers van IT-infra is hierover een goed beeld verkregen. • Een secuur uitgevoerde inventarisatie voorkomt onvoorziene omstandigheden gedurende de verhuizing. Omdat van onvoorziene omstandigheden de gevolgen niet zijn te overzien, kan dit tot langere downtijd leiden dan gepland. Onderdeel van de inventarisatie was ook het in kaart brengen van het huidige ontwerp van het datacenter, de indeling van de IT-racks, telefonie en verbindingen naar ‘buiten’.

11

stap 3 kiezen van verhuisscenario en schrij ven van businessplan

Na de (knelpunten)inventarisatie kon het verhuisscenario worden gekozen en worden omschreven in een businessplan. Het verhuisscenario wordt bepaald op basis van ‘best practice’. De basis hiervan zijn: welk scenario is haalbaar, wat moet hiervoor worden gedaan, wie zijn hiervoor nodig en wanneer is het klaar. Onderdelen van het businessplan waren ook het benoemen van de risico’s voor de businesscontinuïteit

advertentie

Een frisse wind in adviesland Computerruimte Advies is een COMPUTERRUIMTEADVIES.NL gespecialiseerde organisatie die zich uitsluitend bezig houdt met advies, maar dan wel in breedste zin van het woord, op het gebied van computerruimten. Computerruimte Advies is er voor bedrijven, overheden, instellingen en andere organisaties die op zoek zijn naar onafhankelijke kennis over computerruimten. Onze focus ligt op computerruimten van 10 tot 250 m2. Een adviseur met een “getting things done“ mentaliteit. Stel de proef op de som en wij komen graag bij u langs voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek. Anthuriumpad 26, Wateringen | 070 319 80 10 [email protected]

door de IT-verhuizing, het beschrijven van een fall-backscenario en voorstellen voor verhuisdatum, data waarmee de business het meest gechiktste en/of minst risicovolle moment kon uitkiezen. Hierbij diende ook rekening te worden gehouden met een freeze-periode waarin geen wijzigingen meer in de IT mochten worden aangebracht. Daarnaast kon op dat moment een inschatting worden gemaakt van de benodigde resources voor voorbereidende werkzaamheden, voor werkzaamheden tijdens de verhuizing en voor nazorg. • Door eerst een inventarisatie uit te voeren, voordat een verhuisscenario wordt gekozen, voorkom je het risico dat een verhuisweekend in de ‘worst case’ vier of vijf dagen gaat duren in plaats van twee tot tweeënhalve dag. De inventarisatie kan namelijk uitwijzen dat het uit te voeren werk simpelweg niet past in het aantal uren wat een weekend heeft! • Door tijdig de business te betrekken en te informeren over de plannen, ontstaat draagvlak en begrip voor de periode die de business stil komt te liggen. Ook krijgt de business de mogelijkheid zijn klanten tijdig te informeren over de downtijd en de gevolgen daarvan.

stap 4 deelprojecten voor de it-verhuizing starten en uitvoeren

De proactieve maatregelen die moeten worden genomen om de verhuizing te kunnen laten plaatsvinden, maar ook om zoveel mogelijk risico’s te kunnen uitsluiten, moeten nu worden genomen. Dit wordt doorgaans gedaan door deelprojecten te starten. Bij deelprojecten moet worden gedacht aan de bouw en uitvoering van het datacenter met zijn facilitaire installaties, het ontwerp en de aanleg van bekabeling voor infrastructuur, telefonie en voorbereiding van ITracks, maar ook uitvoering van migraties en/of changes die nog voor de verhuizing moesten zijn afgerond. Een ander deelproject was het vormgeven en samenstellen van een crisismanagementteam waarin beslissers van IT, directie, risk management en beheer zitting hadden om bij een calimiteiten gedurende de verhuizing besluiten te kunnen nemen. • Het crisismanagementteam is als pilot voor de verhuizing getest op werking.

stap 5 detailplan maken

Nadat de inventarisatie had plaatsgevonden, het nieuwe ontwerp klaar was, de knelpunten waren gelokaliseerd, het fall-backscenario was uitgekristalliseerd, de verhuisdata en freeze-periode waren bepaald, de documentatie klaar lag en alle afspraken met toeleveranciers waren geborgd, kon eindelijk het detaildraaiboek worden gemaakt. In het detailplan stonden van minuut tot minuut, in lijnvolgorde, alle verhuiswerkzaamheden vermeld met actiehouder en verantwoordelijke projectleider. Ook het detailplan was opgebouwd uit vijf stappen: voorbereiding, afbouw en fysieke verhuizing, opbouw, technisch testen en uitvoering van gebruikerstesten. Elke stap werd afgerond met een GO/NO GO-moment, een zogenoemd evaluatiemoment waarin de uitgevoerde werkzaamheden van die stap werden geëvalueerd en waarna kon worden bepaald of het draaiboek conform plan kon worden vervolgd. • Communicatie naar interne medewerkers over het verloop van de verhuizing heeft veel betrokkenheid opgeleverd. De communicatie vond plaats via intranet. Tijdens de verhuizing is een externe webpage gehost waarop door bevoegden kon worden ingelogd om de status van de verhuizing te volgen. Op zondagmiddag kon groen licht worden gegeven. De IT-verhuizingwas succesvol en probleemloos verlopen, geheel conform detailplan.

geen verrassingen

Concluderend kan worden gezegd dat door de goede voorbereiding er geen verrassingen zijn geweest gedurende de verhuizing. Hierdoor kon deze geheel conform detailplan verlopen. Zowel de business als de klanten konden vanaf het afgesproken tijdstip de business weer continuïeren en dat is wat je als IT-manager graag intern verkoopt!

Er wordt over gesproken om het verhuizen van IT als product aan onze relaties te kunnen aanbieden, aldus de directie van VWPFS

advertentie

Betrouwbare en voorspelbare noodstroomoplossingen hoeven niet complex te zijn. Active Power UPS-systemen en continue vermogensoplossingen bieden een energierendement van 98% en een maximale bescherming van uw bedrijfsprocessen tijdens een spanningsverstoring of netuitval. De continuïteit van uw

Noodstroomoplossingen | UPS-systemen

PowerHouse Continue Noodstroomoplossingen

• Schaalbare standaardconfiguraties • Hoogrendementarchitectuur • Modulaire en/of mobiele totaaloplossing

onderneming is hierdoor gegarandeerd.

Services

In Nederland vertrouwen o.a. Terremark en de Radbout Universiteit

• Design engineering • Projectmanagement en implementatie • Complete lifecycle management

Nijmegen al op de beproefde en bewezen technologie van Active Power. Neem contact met ons op en ontdek hoe efficiënt,

UPS-Systemen

• CleanSource vliegwiel UPS • 120-1500 kVA-systemen • Levert het vermogen om korte onderbrekingen en de tijd tussen netuitval en opstart van een generator te overbruggen • Parallel mogelijkheid voor multimegawattoplossingen • Eenvoudige redundantie

Meer weten? Kijk voor meer informatie op www.activepower.com of neem contact met ons op +31 23 822 21 43; [email protected]

betrouwbaar en groen uw noodstroomvoorziening kan zijn met Active Power.

©®TM

2011 Active Power, Inc. All rights reserved.

Onderdeel van het Trellis-platform

Emerson lanceert DCIM-gateway emerson network power heeft de avocent universal managementgateway geïntroduceerd. dit is een apparaat dat realtime, geïntegreerde monitoring van, toegang tot en controle over

14

De Avocent universal managementgateway is een integraal onderdeel van het Trellis-platform. Het apparaat fungeert als hardwarelink tussen de beheersoftware en de IT- en facilitaire systemen in het datacenter en is bedoeld voor realtime-gegevensverwerking. De combinatie van dit multifunctionele apparaat met beheersoftware voor datacenterinfrastructuren, biedt mogelijkheden voor realtime-datacenterinfrastructuurbeheer (DCIM). Het platform biedt inzicht in en controle over het functioneren van een datacenter. Hierdoor kunnen datacenterprofessionals sneller beslissingen nemen, die de beschikbaarheid, efficiëntie en capaciteit van het datacenter optimaliseren. “Deze universele managementgateway combineert het nieuwe Trellis-platform voor realtimegegevensverzameling en -monitoring met onze technieken voor IT-infrastructuurbeheer. Dit zijn onder andere KVM over IP-, seriële console- en serviceprocessor-

beheer. Deze combinatie resulteert in effectiever en uitgebreider beheer van de datacenterinfrastructuur”, zegt Steve Hassell, president van de Avocent-tak van Emerson Network Power. “Het stelt klanten in staat geïntegreerde serviceprocessoren van alle servermerken in hun datacenter te beheren zonder extra beheersoftware te moeten kopen. Daarnaast zijn de mogelijkheden van meerdere, afzonderlijke IT- en facilitaire apparaten nu geïntegreerd in één enkel product van 1U. Een product dat vier keer zoveel functionaliteit biedt in slechts een kwart van de omvang. Gebruikers verbeteren hierdoor de benutting van de middelen en ruimte van het datacenter met maar liefst 50 procent.” De managementgateway is in staat realtime gegevens te verzamelen van duizenden apparaten en sensoren, verspreid over verschillende IT- en facilitaire systemen. Het apparaat slaat grote hoeveelheden realtime-gegevens uit deze systemen op en verwerkt en ver-

taalt deze gegevens. Dit gebeurt op een efficiënte en intelligente manier. Hierdoor is het mogelijk problemen snel en nauwkeurig te identificeren, te escaleren en te verhelpen. Met de gateway krijgt de gebruiker bovendien op afstand toegang tot en controle over datacentersystemen die essentieel zijn voor de toekomst van DCIM. “Steeds meer organisaties willen af van de inefficiëntie die komt kijken bij het afzonderlijk beheren van IT- en facilitaire systemen”, zegt David Cappuccio, vicepresident en onderzoeksdirecteur infrastructuren bij Gartner. “DCIMoplossingen die IT- en facilitaire systemen integreren in één enkel beheerplatform gaan in de toekomst een cruciale rol spelen in de optimalisatie van datacenterprestaties.” De Avocent DSView 4-software is de eerste DCIM-software die gebruikmaakt van de Avocent universal managementgateway. De appliance biedt zo gecentraliseerd 24/7-datacenterbeheer. De com-

binatie van hardware en software stelt datacenterbeheerders in staat op afstand toegang te krijgen tot apparaten op meerdere heterogene platformen op talloze locaties. Deze zijn met de oplossing ook te monitoren en te beheren. DSView 4 biedt verder diverse nieuwe functies, waaronder HyperV- en Fips 140-2-ondersteuning en een database met open architectuur, waarmee beheerders maatwerkrapporten ontwerpen en rapportagesystemen van derden kunnen gebruiken.

tekst: van onze redactie

dcw mei | datacentermanagement

verschillende it- en facilitaire systemen in het datacenter mogelijk maakt.

Coolmark, de juiste partner voor een energiezuinig klimaat in uw datacenter. Met het uitgebreide programma precisie-airconditioning van Geodata en EatonWilliams heeft Coolmark de ideale oplossing in huis voor het koelen van serverruimtes, datacenters en archiefruimtes. De producten zijn energiezuinig, ruimtebesparend en betrouwbaar. Het programma bestaat uit een uitgebreide range up-en downflowunits (6-200 kW) in zowel DX als watergekoelde uitvoering. De units worden compleet met condensor geleverd. Met het unieke programma achterdeurwarmtewisselaars kan tot wel 50 kW per serverrack worden gekoeld. Deze deuren kunnen worden toegepast op de meest voorkomende serverracks.

Bel voor meer informatie naar telefoonnummer 0180–751 360

40 J

AA

R

Word lid van DatacenterWorks mail uw persoonsgegevens naar [email protected] en ontvang het magazine datacenterworks gratis

➔ Datacenter Infrastructure Management

DCIM:

➔ IT Service Management

TECHNIEK EN MENSEN CENTRAAL

➔ Infrastructure Management

BEHEER DOE JE SAMEN Visualiseren, beheren en optimaliseren

CANS b.v. Transistorstraat 71F | 1322 CK Almere +31 (0)36 534 24 64 | [email protected] | www.cans.nl

CANS

advertentie

DE specialist voor IT-infrastructuren Wij optimaliseren uw Data Center voor de toekomst

SCHÄfer Ausstattungs-Systeme GmbH Industriestraße 41 · D-57518 Betzdorf Tel. +49 (0) 2741/ 283-770 · fax +49 (0) 2741 / 283-798 e-Mail: [email protected] · www. schaefer-it-systems.de

onze maatschappij is voor haar functioneren steeds meer afhankelijk van de diensten en applicaties die datacenters aanbieden. het aantal datacenters en het gebruik ervan groeien gestaag, mede omdat de nieuwste technieken, zoals cloud computing, grootschalige outsourcing van niet-kernactiviteiten van bedrijven mogelijk maken. hiermee groeit ook het totale energiegebruik in de datacentersector.

18

In 2011 schatte Greenpeace dat datacenters verantwoordelijk zijn voor 1,5 tot 2 procent van de wereldwijde elektriciteitsconsumptie. En het verbruik blijkt jaarlijks met 12 procent toe te nemen. Uit zowel economische als milieutechnische overwegingen wordt de roep om binnen datacenters op bewuste en efficiënte wijze om te gaan met energie steeds luider. Het Europese onderzoeksproject Fit4Green ontwikkelde daarom een plug-in voor energie-efficiënt datacentermanagement. Door het energiegebruik van de communicatie-, rekenen opslagnetwerken in een datacenter te modelleren en de beheerprocessen te optimaliseren is de plug-in in staat het energiegebruik van één of meer datacenters aanzienlijk te verminderen. Fit4Green heeft bovendien zijn waarde bewezen voor verschillende typen datacenters; de plug-in functioneert onafhankelijk van de beheerinfrastructuur en het type besturingssysteem van het datacenter. In pilots zijn energiebesparingen van 17 tot wel 50 procent bereikt.

De Fit4Green plug-in bestaat uit een set softwarecomponenten die een laag met energiebeheermogelijkheden toevoegt.

Naast de directe besparing op elektriciteit zorgt de plug-in ook voor indirecte besparing op koeling en voor vermindering van CO2-uitstoot. Deze besparingen worden bereikt zonder aan de beheerinfrastructuur van het datacenter te hoeven sleutelen of af te doen aan SLA’s (Service Level Agreements).

holistische aanpak

Efficiënt energiebeheer in datacenters is nu nog moeilijk; goede tools en modellen die inzicht geven in het energiegebruik van communicatie- en opslagnetwerken ontbreken. Ook algoritmes om het globale energiegebruik (ook tijdens piekmomenten) te minimaliseren zijn schaars. De energiebesparingsmethode die op dit moment het meest wordt toegepast in cloud-computingdatacenters, is gebaseerd op consolidatie van virtuele applicaties op een beperkt aantal servers – door ze simpelweg aan of uit te zetten. Daarnaast bieden datacenters tegenwoordig netwerken en beheerinfrastructuren aan, waarmee hun klanten gemakkelijk de computing- en andere capaciteit kunnen opschalen bij pieken in het gebruik van hun applicaties of diensten. Door deze virtualisatie wordt de beschikbare hardware intensiever en dus (energie-)efficiënter gebruikt. Echter, de hoeveelheid energie die wordt gebruikt bij het verzenden en opslaan van data en het switchen tussen netwerken, vormt een significant deel van de totale energieconsumptie van cloud computing, en mag dus niet worden verwaarloosd. Een methode die veel verder gaat dan virtualisatie, is het verdelen van (reken-, opslag- en communicatie-)netwerkbelasting over een zo klein mogelijk (binnen de SLA's toegestane) cluster, terwijl de overige net-

tekst: vasiliki georgiadou, alfons salden


Fit4Green: een energiebewuste plug-in voor datacenters

werknodes stand-by of idle worden gehouden. Beide methoden zijn tot nu toe specifiek gericht op bepaalde typen servers of applicaties en zijn niet toepasbaar op andere typen datacenters of beheerstructuren. Fit4Green ontwikkelde een plug-in die dat wel is.

de fit4green-methode

De Fit4Green plug-in bestaat uit een set softwarecomponenten die een laag met energiebeheermogelijkheden toevoegt. De plug-in interfacet direct met de bestaande beheer- en automatiseringstools van het datacenter. Doel van de plug-in is om de applicaties en diensten in het datacenter (of federatie van datacenters) zo te beheren, dat het energiegebruik van alle netwerknodes samen wordt geminimaliseerd. De plug-in verzamelt daartoe via de bestaande monitoringtools informatie over het energiegebruik van de verschillende resources in het datacenter. Deze data worden verwerkt tot modellen van het energiegebruik, die de basis vormen voor aansturing van de automatiseringstools van het datacenter. De Fit4Green plug-in bepaalt dus de manier waarop resources het beste kunnen worden ingezet om energie te besparen en om toch aan de bestaande SLA's te voldoen.Via de user interface van de plug-in kan de beheerder van het datacenter de consolidatie- en eventuele migratieacties inzien en (indien nodig) bijsturen.

installatie en configuratie

De plug-in wordt geleverd als ‘bootable’ ISO-image en kan worden geïnstalleerd op een fysieke of virtuele x86-server. Zo is de oplossing gebruiksvriendelijk en blijft ook het energiegebruik van de plug-in zelf minimaal. De daadwerkelijke energieconsumptie van de plug-in hangt

uiteraard af van de configuratie van het datacenter, maar uit de tests is gebleken dat die verwaarloosbaar is ten opzichte van de bereikte energiebesparing. De architectuur is gebaseerd op het webserviceparadigma. Wanneer de machine wordt opgestart, start deze een ingebouwde servetcontainer, die op zijn beurt een http-servlet laadt die de componenten binnen de plug-in activeert. De core interface is de eerste ingang en interfacet met alle andere componenten. De eindgebruiker, de beheerder van het datacenter, heeft toegang tot en controle over de plug-in via de Fit4Green user interface. Voordat hij de plug-in de eerste keer opstart, moet de datacenterbeheerder de configuratiebestanden aanpassen. Het meest kritisch is het beschrijven van alle ict-resources in het datacenter (fysieke en virtuele machines, maar ook softwareapplicaties) en hun inter-connecties. Ook belangrijk is het invullen van informatie over bestaande SLA's, load-balancingbeperkingen en -beleid. De beheerder definieert hier bijvoorbeeld de vrije netwerkcapaciteiten en load patterns gebaseerd op historische data. De plug-in gebruikt de informatie uit deze configuratiebestanden om bijvoorbeeld piekmomenten te anticiperen en de juiste beslissing te nemen bij incidenten. De plug-in communiceert met de verschillende beheer- en automatiseringstools via een set communicatiemodules, die eenvoudig uit te breiden is. Voor elke communicatiemodule zijn twee toegewijde componenten nodig: een communicatiecomponent (com) aan de plug-in zijde, en een gerelateerd-proxycomponent aan de kant van het datacenter. Als zo'n module niet reeds beschikbaar is, kan deze eenvoudig worden ontwikkeld.


1. De fit4Green plug-in architectuur.

19

Via de communicatiemodule stuurt het netwerkmanagementsysteem van het datacenter requests voor optimisatie naar de plug-in. Intern worden deze requests verder gepropageerd door de monitor en de optimizer.

optimalisatie

De optimizer is als ‘hart’ van de plug-in verantwoordelijk voor het vinden en suggereren van acties die de energie-efficiëntie van het datacenter vergroten. De module baseert de suggesties op het energiegebruikmodel, de ingegeven SLA's en de beperkingen in netwerkcapaciteit. De output is een lijst van mogelijke controleacties voor het consolideren en migreren van applicaties en diensten op een klein(er) cluster en het op stand-by of idle zetten van netwerknodes binnen het datacenter. Deze mogelijke oplossingen worden op hun beurt geëvalueerd door de optimizer. Daartoe vraagt deze informatie op bij de power calculator over het energiegebruik van de verschillende resources binnen het datacenter. De power calculator gebruikt voorspellende modellen en formules die specifiek zijn voor het datacenter. Deze modellen worden continu bijgewerkt met actuele, reële waarden. Aan de hand van deze informatie beslist de optimizer welke oplossing de beste is en stuurt een actielijst door naar de controller. De controller stuurt de suggesties door naar de juiste automatiseringstool, via de bij-

behorende communicatiemodule. Tegelijkertijd verzamelt de monitor actuele statusupdates over de load op de infrastructuur, via de monitoringtools van het datacenter, en de bijbehorende communicatiemodule. De monitor zorgt dus voor synchronisatie tussen het model en de feitelijke staat van het datacenter. Hierdoor signaleert de plug-in ook op tijd een verhoogde vraag, en kan op tijd extra hardwareresources inschakelen, ook bij onverwachte pieken. De plug-in verzamelt historische data over modellen en voorgestelde en genomen acties in een (externe) database. Hiermee kan weer verdere dataanalyse, optimalisatie en visualisatie worden gerealiseerd.

testresultaten

De plug-in is de afgelopen tweeënhalf jaar gevalideerd voor verschillende typen datacenters: een service-enterpriseportal by Eni in Italië, een supercomputing grid bij Jülich in Duitsland en een cloud-computingdatacenter bij HP Innovation Centre in Italië. In elk van de drie datacenters zijn testomgevingen aangelegd waarbinnen een realistische workload is gegenereerd. In de tests kwamen zowel enkelvoudige als ‘federated’ datacenters aan bod. Binnen Fit4Green staat federated voor ‘een set samenwerkende datacenters waarbinnen allocatie- en optimalisatiebesluiten voor resources en workload op een gecentraliseerde manier kunnen worden genomen’. In zo’n federatie kunnen taken worden toebedeeld aan andere datacenters om zo te profiteren van fy-

advertentie

sieke verschillen tussen de datacenters, zoals load, hardware, efficiëntie, om tot een globaal optimum te komen. Ook de verschillende soorten energiebronnen kunnen worden meegewogen, om zo CO2-uitstoot te verminderen. De beheerder bepaalt zelf wat zwaarder weegt: sec energiegebruik, of vermindering van de CO2-uitstoot door te kiezen voor een (wellicht inefficiënter) datacenter met een schonere energiebron. De tests resulteerden in een directe besparing op energiegebruik door ict-resources van 17 tot wel 50 producent. De grote verschillen zijn te verklaren door het verschil in type datacenter en gebruiksintensiteit. • De indrukwekkendste resultaten zijn behaald in het service-enterpriseportal: zo’n 30 procent besparing in het enkelvoudige datacenter en 28 tot 50 procent in de federatie. Een enterprise portal is meestal zo ingesteld, dat die een voorspelbare load kan verwerken tijdens piekbelasting, waardoor er altijd een flinke overcapaciteit wordt geleverd. Fit4Green bleek uitermate geschikt te besparen tijdens de daluren. • In het cloud-computingdatacenter bereikten de onderzoekers besparingen tussen de 10 en 24 procent in het enkelvoudige, en 17 tot 22 procent in het federated datacenter. De besparing is bereikt door nieuwe VM’s op een energiezuinige manier toe te wijzen en ongebruikte servers uit te schakelen. Ook zijn live VM’s naar andere servers gemigreerd, om het aantal gebruikte servers te optimaliseren. • In het supercomputingdatacenter zijn besparingen van 4 tot 27 procent (enkelvoudig) respectievelijk 30 tot 42 procent (federatie) gemeten. Hier zijn ongebruikte servers op stand-by gezet en nieuwe taken aan de beschikbare clusters toegewezen of op een ander tijdstip uitgevoerd. In tests waarbij de focus lag op het verlagen van de CO2-uitstoot, zijn vergelijkbare patronen geregistreerd. Bij alle tests is er strikt op toegezien dat de SLA’s en Quality of Service gegarandeerd bleven. Op basis van deze resultaten verwachten de onderzoekers dat een datacenter de eenmalige kosten voor configuratie en installatie van de Fit4Green plug-in binnen één jaar terugverdient, uitgaande van een 20 procent besparing op het energiegebruik bij een oorspronkelijk energiegebruik van 6.000 MWh/jr.

projectinformatie

Het Fit4Green-project wordt in juni van dit jaar afgerond. Een deel van de projectpartners zet het onderzoek voort in het project All4Green, waarin het gehele ‘ecosysteem’ van gebruiker-datacenter-energieleverancier onder de loep wordt genomen. Het Fit4Green-project is gesubsidieerd onder het Cordis Ict Thema: FP7-ICT-2009-4 (Ict for Energy Efficiency). www.fit4green.eu Alfons Salden, senior researcher Almende, [email protected], 06 1509 1347.

Via de communicatiemodule stuurt het netwerkmanagementsysteem van het datacenter requests voor optimisatie naar de plug-in.

advertentie Drie uitdagingen voor iedere datacenter manager – garanderen van betrouwbaar dataverkeer, plannen voor toekomstige migratie en energiebeheer Nexans helpt met betrouwbare netwerkinfrastructuren die een migratiepad bieden naar hoge data snelheden (40G/100G) en tegelijk meeste potentieel biedt voor energiebesparing. Met Environmental Monitoring en Access Control ( EMAC ) en LANsense Intelligent Infrastructure Management, biedt Nexans een compleet pakket van infrastructuuroplossingen voor datacenters. Nexans Cabling Solutions Overschieseweg 317 NL - 3112 NC Schiedam Tel: 010 248 3470 • [email protected] www.nexans.com/LANsystems

Global expert in cables and cabling systems

PRECISIEKOELING DIE KLAAR IS VOOR DE CLOUD TEGEN LAGERE BEDRIJFSKOSTEN.

THAT’S THE

CRITICAL DIFFERENCE.

V R ICO NDITION®- H2O COOLING SOLUTIONS

Modulair koelen met water 24 kW koelcapaciteit Intelligent regelmechanisme Flexibele oplossing: closed, open of hybride loop Hot swappable ventilatoren en control box

EMERSON. CONSIDER IT SOLVED., Emerson Network Power and the Emerson Network Power logo are trademarks and service marks of Emerson Electric Co. ©2012 Emerson Electric Co. Liebert is a trademark of Liebert Corporation.

Remote monitoring

Liebert® PCW adaptieve koeling zorgt voor gemoedsrust, altijd en overal. Bij variabele behoefte ontstaat een wisselende warmtebelasting die de uptime in gevaar brengt. De Liebert® PCW adaptieve temperatuurregeling van Emerson Network Power past de capaciteit aan voor ongeëvenaarde energiebesparing tot wel 65% in vergelijking met standaard koelunits.

Ontdek de voordelen van slimme adaptieve koeling op www.EmersonNetworkPower.eu

A N A E G I D E C O M PA N Y

[email protected] • WWW.MINKELS.COM

Schrijf u nu in voor het:

DatacenterWorks Voorjaarscongres 2012

hoofdsponsor: schneider electric

programma

De opkomst van Cloud Computing heeft een ongekende impact op de manier waarop bedrijven en overheidsorganisatie hun informatievoorziening aanpakken en organiseren. Het belang van het datacenter groeit hierdoor enorm. De klant stelt steeds hogere eisen aan beschikbaarheid, kosten en flexibiliteit.  Dat heeft grote gevolgen voor de technische infrastructuur van het datacenter.

In samenwerking met BICSI, DHPA, EuroCloud NL en IT Room Infra

maar wat zijn die gevolgen nu precies?

Dat thema staat centraal op het Voorjaarscongres 2012 dat DatacenterWorks in samenwerking met kennispartners BICSI, DHPA, EurocloudNL en IT Room Infra en sponsoren AssetGen, DataContainer, Deloitte, Emerson Network Power, Newave, PonPower, profITbox, Schãfer IT-Systems, Schneider Electric en Wagner organiseert. Belangrijke onderwerpen die ter sprake komen zijn onder andere: - standaardisatie van computerruimtes om optimaal in te spelen op de cloud - de voor- en nadelen van datacenters-in-eencontainer versus op maat gebouwde datacenters - monitoring van de technische infrastructuur

dagvoorzitters:

Robbert Hoeffnagel hoofdredacteur DatacenterWorks Joop Ierschot voorzitter BICSI Benelux

met sprekers van onder andere: 

TüV IT, EuroCloud NL, Dutch Hosting Provider Association (DHPA), Active Power, All IT Rooms, AssetGen, BICSI, Deloitte, IT Room Infra, Newave, Schãfer IT-Systems en Schneider Electric      Tijdens het congres vinden tevens twee Live Talkshows plaats!   

De impact van de cloud op het datacenter

Datum: 24 mei 2012 Locatie: RDM Campus – Rotterdam Heijplaatstraat 23, 3089 JB Rotterdam

attentie bicsi-leden: bicsi credits inside!    Het DatacenterWorks Voorjaarscongres 2012 wordt georganiseerd in samenwerking met BICSI. Deelname aan de conferentie geeft recht op BICSI CECs (Continuing Education Credits) die gebruikt kunnen worden om aan de blijvende vormingsvoorwaarden voor BICSI-certificeringen te voldoen.

met ondersteuning van onder andere: Active Power All IT Rooms AssetGen Coolmarks DataContainer Deloitte Emerson Network Power EnLogic Network Hardware Resale (NHR) Newave PonPower profITbox

Schãfer IT-Systems Schneider Electric Scholten Awater Wagner

deelname is

gratis! REGISTREER U NU

www.datacenterworks.nl/congres

REINIGEN, RECONDITIONEREN EN CONSERVEREN VAN KLIMAATTECHNISCHE INSTALLATIES

PROGREEN® CONDENSORCOATING Duurzaam elastisch Wering vuilaangroei Goed geleidend Alu-membraam Titaandioxide Zeer goede hechting en bescherming Watergedragen GROEN!

Kijk voor meer informatie op: WWW.CONPRO.NL Bunsenstraat 90 | 3316 GC Dordrecht | T 078 - 621 38 51

Conpro adv..indd 1

12-10-2010 13:16:15

DFC² : het geld komt u aanwaaien!

Meer computervermogen op een kleiner oppervlak zorgt voor een stijging van de vraag naar energie-efficiënte airconditioners voor computerruimten. DFC², het ‘Directe Vrije Koeling’ concept van Stulz met innovatieve wegklapbare warmtewisselaar, is de meest milieuvriendelijke en energiezuinige koeloplossing die wordt toegepast in de CyberAir airconditioners. Ook bij een hoge buitentemperatuur kan dankzij de intelligente DFC² besturing de computerruimte met buitenlucht vrij gekoeld worden. Behaal een enorme energiebesparing in uw computerruimte met DFC² ! STULZ Groep BV Weverij 7-9 1185ZE AMSTELVEEN Tel.: +31(20) 545 1111 WWW.STULZ.NL

Advertorial

Snel, betrouwbaar en betaalbaar

NHR: Hét alternatief voor dure netwerkapparatuur Network Hardware Resale (NHR) levert pre-owned en refurbished netwerkapparatuur. Klanten kunnen zo flink besparen op hardware, maar weten zich ook verzekerd van een snelle levering van benodigde componenten in geval van incidenten. “Als leveranciers niet snel genoeg kunnen leveren, kunnen wij klanten uit de brand helpen. Wij zijn hun reddingsboei”, zegt Glenn Fassett, general manager international EMEA/APAC. Het EMEA-hoofdkantoor van NHR zetelt sinds 2002 in het NoordHollandse Lijnden. Van daaruit levert het bedrijf gebruikte en nieuwe netwerkapparatuur van Cisco, Juniper, Brocade/Foundry, Force10 (Dell) en Menara Networks. “Veel bedrijven weten niet dat ze een keuze hebben”, zegt Fassett. Sommige klanten, zoals banken en verzekeraars, willen graag over de nieuwste apparatuur beschikken. Veel andere bedrijven kunnen prima toe met netwerken die bestaan uit wat oudere componenten. “Gooi nooit werkende apparatuur weg”, zegt Fassett. “Een leverancier die stopt met levering of ondersteuning van een product, is geen reden om werkende hardware te vervangen en onnodige investeringen te doen.” NHR biedt het ondersteuningsprogramma NetSure, waardoor klanten langer gebruik kunnen maken van hun investering. NetSure biedt klanten – ongeacht of zij producten van NHR hebben staan – de garantie dat er 24 uur per dag technische ondersteuning beschikbaar is door gecertificeerde professionals en dat wanneer nodig de apparatuur binnen een dag – in Nederland binnen 4 uur – vervangen kan worden.

Goedkoop en een snelle levering De voordelen van gebruikte – of pre-owned – hardware zijn evident. NHR kan netwerkapparatuur leveren tegen 70 procent van de kosten die een fabrikant zelf rekent. Daarvoor krijgt de klant gebruikte apparatuur die door NHR is gecontroleerd en waarvoor een garantie wordt afgegeven en service wordt verleend. Een ander groot voordeel is de snelheid waarmee NHR de benodigde netwerkcomponenten kan leveren. Niet alleen ter vervanging, maar ook ter uitbreiding van bestaande systemen. “Breid uit met apparatuur die zijn waarde al heeft bewezen”, adviseert Fassett. Doordat het bedrijf gebruikmaakt van een complete database van vrijwel alle merken, modellen en typen apparatuur waarin wordt bijgehouden hoeveel er van welk type op voorraad is en in welke vestiging de producten zich bevinden.

Daardoor kan NHR binnen enkele dagen een bepaald type netwerkapparaat leveren, niet alleen pre-owned, maar ook nieuwe apparatuur.

Geen dief van je eigen portemonnee Onbekend maakt onbemind, merkt Fassett. Pre-owned apparatuur wordt door veel IT-managers argwanend bekeken. Onnodig, maar wel reden voor NHR om heel zorgvuldig om te gaan met de tweedehands apparatuur die aan klanten wordt geleverd. Zo wordt alle apparatuur grondig gecontroleerd, zodat de garantie kan worden afgegeven dat de klant een netwerkcomponent krijgt die optimaal functioneert en nog jaren mee kan. “Leveranciers proberen hun klanten ervan te overtuigen dat de levensduur van hun producten niet zo lang is. Dat is klinkklare onzin”, zegt Fassett. “Netwerkapparatuur heeft een levensduur van tenminste twintig jaar. Wees geen dief van je eigen portemonnee.” Bent u benieuwd hoeveel u kunt besparen door het gebruik van pre-owned netwerkapparatuur? Heeft u overtollige apparatuur in huis en wilt u uw IT-budget aanvullen? Neem dan contact op via telefoonnummer 020 449 6910 en bespreek wat NHR voor u kan betekenen. Of kijk voor meer informatie op www.networkhardware.com.

De impact van cloud op het datacenter Het belang van het datacenter groeit enorm door de opkomst van cloud computing. Dat heeft ook gevolgen voor de technische infrastructuur van het datacenter. Wat zijn die gevolgen nu precies en hoe kunt ook u profiteren van preowned of refurbished netwerkapparatuur? Kom 24 mei langs op de stand van NHR tijdens het DatacenterWorks Voorjaarscongres 2012.

NETWORK HARDWARE RESALE

bedrijfskritische datacenters moeten 24/7 draaien. daarin zit de uitdaging voor pon power, sinds jaar en dag de leverancier van hoogwaardige gas- en dieselmotoren en oplossingen voor (nood)stroomaggregaten. “wij zijn een partner voor het leven.”

Continuiteit in stroomvoorziening

28

“Pon Power biedt complete oplossingen voor noodstroomvoorzieningen, zodat de continuïteit 100 procent gegarandeerd is”, zegt Rob Kopmels, key-accountmanager van Pon Power. Daarbij vertrouwt het bedrijf op Cat-producten als economische en betrouwbare krachtbron. Dankzij jarenlange ervaring in het ontwerpen en bouwen van dieselen gasmotoren is Caterpillar één van de meest ervaren motorenproducenten ter wereld. “Een noodstroominstallatie moet stand-by staan, geduldig wachtend op dat ene cruciale moment waarop ze feilloos in actie moet komen. Een klant moet erop kunnen vertrouwen dat de installatie daadwerkelijk gaat draaien als het nodig is.” Behalve motorenleverancier is Pon Power aanspreekpunt en probleemoplosser. En met een wijdverbreid servicenetwerk is de leverancier altijd dichtbij. “We zijn binnen twee tot vier uur gegarandeerd aanwezig, met een monteur die van wanten weet. De klant moet zich op zijn eigen bedrijfsvoering concentreren en de power business aan ons overlaten.” Gevraagd naar een productonderscheidend aspect, noemt Kopmels de modulaire opbouw van het systeem. “We kunnen alle componenten bouwen en aan elkaar te koppelen en zo tot een systeem komen dat – onder alle omstandigheden en op elk moment – aansluit op de wens

van de klant. Veel datacenters beginnen immers klein om afhankelijk van de potentie van hun klanten mee te groeien. We kunnen het modulaire systeem makkelijk uitbreiden als de klant erom vraagt.”

service en financiering

Net zo flexibel als de modulaire systemen zijn de servicecontracten van Pon Power.Vier gradaties, van eenvoudig to zeer uitgebreid. De manager legt uit dat de gradaties lopen van brons via zilver en goud naar platinum. “Platinum betekent zoveel dat de klant alles uit handen geeft. Dat is op en top maatwerk en houdt ook in dat we online monitoren, het op afstand bewaken van de gehele installatie. Ook bieden we verschillende financieringsconstructies voor onze Cat-producten aan.” Pon Power ontwerpt en levert naast de naar klantwens configureerbare Cat- en Olympian gas-dieselgeneratorsets, in de vermogensrange van 11 tot 17.450 kVA, ook ‘double conversion’ en ‘flywheel’ ups-systemen van Caterpillar, in de vermogens van 60 tot 7.000 kVA. Om een goed werkend geheel te kunnen garanderen levert het bedrijf ook alle aanpalende systemen en oplossingen, zoals container packaging, brandstofsystemen inclusief brandstofmanagement op locatie, besturingssystemen en het eigen insight.com afstandbeheer.

business case 1: noodstroomvoor ziening voor digital reality

In Amsterdam heeft Digital Realty Pon Power ingeschakeld voor een turnkey-oplossing voor de noodstroomvoorziening. Het bedrijf leverde de generatoren, koelsystemen, het ventilatiesysteem, controlepanelen en alles wat nodig is om te garanderen dat het datacenter nooit zonder stroom zit. Het datacenter in Amsterdam gebruikt 15 MW aan stroom en voor het geval dat deze stroom uitvalt, is een complete noodstroomvoorziening geïnstalleerd. Voor de noodstroomvoorziening zijn in principe drie generatoren nodig. Maar omdat er altijd eentje een storing kan hebben, zijn het er vier geworden. De vierde schakelt vanzelf bij

tekst: hans vandam

dcw mei | power management

Powered by Pon Power

als een van de andere het niet doet. “Voor ons is ‘proven technology’ heel belangrijk. Heeft een bedrijf laten zien dat iets werkt en het doet wat het belooft, dan gaan we daarmee verder. Met Pon Power hebben we die ervaring”, zegt Paul Groeneveld van Digital Reality.

service, ook op afstand

De controles en het dagelijks en maandelijks onderhoud doet Digital Reality zelf.Voor extra veiligheid kan Pon Power de generatoren op afstand monitoren met insight.com. Volgens het ontwerp is dit niet noodzakelijk, maar Digital Realty vindt deze extra zekerheid belangrijk en overweegt daarom hier gebruik van te gaan maken. Eenmaal per jaar laat Digital Realty de noodstroomvoorziening door Pon Power testen met een loadbank. Een loadbank is een apparaat dat warmte genereert uit de stroom die het aangeboden krijgt. Door dit te meten, weet je dat de generatoren de stroom genereren die nodig is. “Je wilt zeker weten dat de generatoren ook werkelijk doen wat je verwacht dat ze doen en niet in storing schieten. We hebben de noodstroomvoorziening in de hoop dat we die nooit hoeven te gebruiken. Maar laten we wel wezen, de brandweer hoop je ook nooit nodig te hebben, maar als je die nodig hebt, ben je wel blij dat ze kunnen blussen”, stelt Groeneveld.

Tussen Schiphol en Amsterdam staat het nieuwe datacenter van het Amerikaanse bedrijf Terremark. Boven op het dak staan vijf containers, van 13 m lang, met daarin generatorsets van het Cat-type 3516B. De generatoren zorgen ervoor dat Terremark zijn klanten 100 procent garantie kan geven dat hun computersystemen, applicaties en internetsites altijd bereikbaar zijn. Bij de bouw van het datacenter heeft het zeker stellen van de continuïteit absolute prioriteit. Naast aandacht voor bijvoorbeeld brandveiligheid is er een compleet plan voor het veilig stellen van de energietoevoer. Daarbij is uitgegaan van volledige redundancy volgens het 2+1-principe: alle systemen zijn dubbel uitgevoerd en hebben ook nog eens een back-up. Dat begint bij de primaire energietoevoer. De netbeheerder van Schiphol levert de 6 MW die Terremark nodig heeft, via gescheiden kabels. Mocht een kabel storing vertonen, dan neemt een tweede kabel de energievoorziening automatisch over. Weigeren beide kabels dienst, dan leveren vijf door Pon Power geleverde vliegwielsystemen van 1.500 kVA voor vijftien seconden voldoende energie. Dat is tweemaal de zeven seconden die nodig zijn om de vijf generatoren met elk een vermogen van 2.250 kVA op te starten. Hier geldt eveneens het 2+1-principe: voor elke benodigde ups of generator is een extra exemplaar aanwezig, mocht een machine toevallig in onderhoud zijn, wanneer die nodig is. Ook voor de reserve ups of generator is een back-up aanwezig.

betrouwbaarheid

De beslissing om Cat-generatoren op het dak van Terremark te plaatsen was een eenvoudige. “Het team dat zich in Amerika bezighoudt met het ontwerpen van datacenters heeft de laatste jaren veel Cat’s gebruikt en zij zijn bijzonder te spreken over de betrouwbaarheid. Het sprak voor zich dat ook hier Cat-motoren zouden komen”, zegt Eric Lisica van Terremark.

hoe werkt een vliegwiel ups?

In een vliegwielsysteem wordt elektrische energie omgezet in mechanische- of kinetische energie. De mechanische energie wordt in het vliegwiel opgeslagen. Wanneer er vraag is naar elektrische energie, wordt de mechanische energie geleidelijk omgezet in elektrische energie, die aan de verbruikers geleverd wordt. Een vliegwiel kan beschouwd worden als een mechanische batterij.

werkingsprincipe

Op de as van het vliegwiel zit een motor. Wanneer energie opgeslagen moet worden, verbruikt de motor elektrische energie om het vliegwiel te versnellen. Een hogere rotatiesnelheid komt overeen met een hogere energie-inhoud. Wanneer elektrische energie geleverd moet worden, werkt de motor als generator. Het vliegwiel wordt afgeremd, waarbij mechanische energie in elektrische energie wordt omgezet. De rotatiesnelheid van vliegwielen is zeer hoog: 7700 toeren per minuut. Een vliegwieleenheid wordt gevoed met gelijkspanning. De verbinding met het elektriciteitsnet gebeurt door middel van een inverter. In een Cat vliegwiel ups wordt een dergelijk vliegwiel toegepast. De vliegwiel ups kan energie leveren totdat de dieselgenerator in werking is. Vliegwielen kunnen als alternatief voor batterijen gebruikt worden. Ze hebben een hogere energiedichtheid, wat plaats besparing mogelijk maakt, vergeleken met batterijen. Het open ontladen van een vliegwiel eenheid gebeurt veel sneller dan bij batterijen, zodat voor eenzelfde opslagcapaciteit een hoger vermogen geleverd kan worden, gedurende een kortere tijd. Het gebruik van vliegwielen heeft nog andere voordelen. De energieverliezen in vliegwielen zijn klein; het rendement kan tot 98 procent bedragen. De opslagcapaciteit van vliegwielen neemt niet af tijdens het gebruik, in tegenstelling tot de capaciteit van batterijen.Vliegwielen hebben ook lagere onderhoudskosten. Ze worden niet beïnvloed door de omgevingstemperatuur en bevatten geen schadelijke stoffen.


business case 2: cat-generatoren garande ren energietoevoer internetknooppunt

Meer informatie: www. pon-cat.com/noodstroom.

29

Ook op uw bureau?

Cloud Works

Mail uw gegevens naar [email protected] en ontvang het magazine CloudWorks gratis!* *Indien uw functie en werkkring relevant zijn. Vergeet deze niet te vermelden.

Cloud computing Limited opportunities as long as data location is uncertain Cloud is everywhere! When you move to the cloud, your data can be anywhere. Are you worried about compliance with privacy rules, espionage risks or export regulations due to uncertainty about the location of your data? Do you want or need to know where your data is located? Deloitte has the answer. Cloud assurance starts with data location, data location starts with Assuring the Cloud. assuringthecloud.com

© 2012 Deloitte The Netherlands

Eaton levert totaalpakket voor power management

In Twente gaat Previder op zeker in het nieuwe datacenter van previder in hengelo is alles rondom de stroomvoorziening en

bedrijfszekerheid dubbel en vaak zelfs drievoudig uitgevoerd. deze aanpak biedt de klanten de zekerheid dat hun gegevens altijd bereikbaar en beschikbaar zijn. eaton leverde de benodigde apparatuur voor al deze zekerheid.

32

mogen alleen klanten met een specifieke autorisatie naar binnen en niemand anders. Databeheer is nu eenmaal een gevoelige kwestie.”

het begint hier

Previder, de naam zegt het al, is er vóór de provider en mede daarom luidt de bedrijfsslogan ‘It starts here’. Het bedrijf stond voorheen bekend als Introweb, maar door uitbreiding

van de dienstverlening dekte die naam de lading onvoldoende. De nieuwe onderneming biedt ook diensten op het gebied van managed cloud hosting, connectivity en ISP-services. Hostingbedrijven en SaaS-aanbieders (software as a service) maken graag gebruik van de diensten van datacenters, waarvan er zo’n driehonderd in Nederland zijn. In het Twentse datacenter staan de servers van de klanten of ze beschikken over een fallbackverbinding die naadloos alle diensten overneemt als een ander center tekort schiet. Behalve de ‘rackspace’ is de mogelijkheid om in het gebouw een fysieke uitwijk te hebben een pre. Bij calamiteiten kan de klant namelijk in het pand beschikken over eigen kantoorruimte met de daarbij benodigde werkplekken.

droge voeten

Alles staat in het teken om de beschikbaarheid en bereikbaarheid van de data te bewaken. “We gaan voor de hoogste redundantie”, zegt Alink. “Of het nu gaat om de stroomvoorziening, brandbeveiliging of koeling, alles is meervoudig uitgevoerd. We laten niets aan het toeval over.” In het datacenter wordt uitsluitend gebruikgemaakt van groene stroom waarbij de koeling

tekst: theo egberts is journalist


Het is opvallend stil rondom de Twentse variant van Fort Knox.Verscholen in een hoek van een bosrijk industrieterrein ligt sinds de zomer van 2010 het datacenter van Previder. Omzoomd door meters hoge hekken en in het zicht van talloze camera’s ademt de raamloze blackbox de sfeer van een onneembare vesting. “Dat is precies de bedoeling”, glimlacht Marco Alink, datacenterbeheerder bij Previder. “Hier

Marco Alink: “Hoe groter de vermogens, hoe mooier het is. Met 1 MW per zaal en de

wordt geregeld via een milieuvriendelijk ‘freeto-air’-koelsysteem. De gebruikte redundantienormen (N+1, N+2 én 2*(N+1)) zorgen dat alle mogelijke vormen van uitval worden ondervangen door een tweede of zelfs derde back-upsysteem. Het TIER3+-datacenter is bovendien ISO27001 gecertificeerd. Met een oppervlakte van 2.500 m2 is het datacenter in Hengelo het grootste ‘carrier neutrale’ datacenter buiten de Randstad. Waar in het westen menig datacenter onder zeeniveau ligt, biedt het complex in Twente met 14 m boven NAP de zekerheid van droge voeten en dat blijkt voor veel klanten een belangrijk argument. “Het hart van ons bedrijf zijn de vier volledig identieke zalen van elk 400 m2”, vertelt Alink als hij met zijn elektronische sleutel een van de vele automatisch bediende deuren opent. “Elke zaal beschikt over een constante temperatuur van 25 °C en een vermogen van 1 MW. Om deze stromen goed te managen en ook de back-up goed te regelen heb je specifieke sys temen nodig. We hebben gekozen voor de installaties van Eaton.”

blauw en rood

In de zaal die Alink toont, wordt duidelijk hoe de energiehuishouding is geregeld. De verplichte A- en B-feed, om aan de redundantienormen te voldoen, zijn direct herkenbaar aan twee Elatis-verdeelkasten die in rood (A) en blauw (B) zijn uitgevoerd. Deze krijgen hun voeding via de railkokersystemen van Eaton die een maximale overdracht en aansluitkwaliteit garanderen. Een stap verder terug in de installatie brengt ons bij de twee Eaton Capitole 40-energieverdeelsystemen op 4.000 A.

Tevens is een Capitole 40-laagspannningsnoodverdeelsysteem geleverd op 6.300 A, die in geval van langdurige storing via een noodstroomaggegraat in staat is de stroomvoorziening over te nemen. De verdeelinstallaties worden op hun beurt gevoed door twee Xiria-ringkabelstations, die normaliter in woonwijken voor de energiedistributie zorgen. Deze stations vallen op door hun installatiegemak en gebruiksvriendelijke karakter. Twee onafhankelijke transformatoren zorgen hierbij voor de omzetting van het 10 kV-niveau van stroomleverancier Enexis, naar de gebruiksspanning van 400 V. “Dit zijn 2.500 kVA droge transformatoren. Wel iets duurder dan oliegekoelde, maar ook zelfdovend in geval van problemen”, legt Alink uit.

alternatieve bronnen

En met eventuele problemen houdt Previder ernstig rekening. Een grote Argon-blusinstallatie ontneemt elke vlam de adem en behoudt de kwaliteit van de elektrische installatie. Andere problemen, zoals stroomstoringen, krijgen geen kans. Een stroomdip, of in het ergste geval een stroomuitval mag niet voorkomen.

“Het hart van ons bedrijf zijn de vier volledig identieke zalen van elk 400 m2 .”

Daarom staan in elke zaal per straat twee upssystemen, type 9395 van Eaton, stand-by om de benodigde stroom te leveren. Met tweemaal 275 kVA houden ze het minimaal twee uur vol. In de tussentijd heeft een van de vier 2.100 kVA-dieselgeneratoren de energievoorziening al overgenomen. “We testen ze regelmatig en tot op heden werkt het systeem voorbeeldig”, stelt Alink aan het einde van de rondgang. “Het gaat ons om maximale stabiliteit en mede daarom hebben we voor Eaton gekozen. Dit bedrijf heeft veel ervaring met datacenters en is thuis op het gebied van middenspanning. Tel daarbij op de goede onderhoudscontracten en het aantrekkelijke prijskaartje waarover we het voor dit totaalproject eens zijn geworden. De ervaringen hier zijn een mogelijke opmaat voor de inrichting van een volgend twin-datacenter bij de Expohal in Hengelo. Ook dat gaan we met zekerheid tot een goed einde brengen.”

virtual services

Previder staat voor de levering van virtual services in de breedste zin van het woord. Vanuit de hypermoderne datacenters levert het bedrijf complete en stabiele infrastructuren volgens de nieuwste technieken, met alle ruimte om op te schalen en te innoveren. Previder opereert in de markt volgens het partnermodel: diensten worden via geselecteerde partnerbedrijven aangeboden. In nauwe samenwerking met deze partners, vooral automatiseerders, internetprofessionals, independent software vendors en internetserviceproviders, ontwikkelt Previder hoogwaardige oplossingen en verkent nieuwe markten en werkvormen.


hoogst mogelijke norm voor redundantie moet je wel wat in huis halen.”

33

DatacenterWorks ook online

Kijk voor alle artikelen en het laatste nieuws op www.datacenterworks.nl (En voor datacentervideo’s op www.youtube.com/user/DatacenterWorks)

advertentie Brand B Brandvermeidung Br B Bra Brandv ra andv ndv nd v voorkomen ermeidung erm eidung gmet mit OxyReduct® m y

AAN ALLE VOORSCHRIFTEN VOLDAAN? ALLES PRIMA OP ORDE? BRAND NIET VOORKOMEN!

De huidige voorschriften zorgen voor minimale eisen. Deze eisen zijn vaak onvoldoende om een maximale beschikbaarheid te realiseren. Als leveringsverplichting of beschikbaarheid van de serverruimte niet nagekomen kan worden, dan is de schade snel niet te overzien. Een beetje rook of roet kan dit al tot gevolg hebben. OxyReduct® biedt de maximale bescherming. In de te beveiligen ruim-

te kan een brand niet meer ontstaan. OxyReduct® is de brandveiligheid van de toekomst en is al vele malen toegepast in IT ruimten en logistieke centra. Indien u verdere informatie wenst over OxyReduct® zuurstofverlagingssystemen, FirExting® blussystemen of TITANUS® rookaanzuigsystemen, neem dan contact op met: www.wagner-nl.com.

Werkzaamheden DUO gaan door tijdens verhuizing

Een nieuw kabelnetwerk in zes weken

de dienst uitvoering onderwijs (duo) kon het zich niet veroorloven tijdens de verhuizing van het belangrijkste datacenter de werkzaamheden te onderbreken. de overheidsinstelling deed daarom een beroep op te connecivity om in zeer korte tijd een nieuwe bekabelingsnetwerk op basis van koper en glas aan te leggen. duo beschikt daardoor nu over een compleet nieuwe

Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is de uitvoeringsorganisatie van de rijksoverheid voor het onderwijs, met een uitgebreid dienstenpakket voor particuliere klanten, leraren, bijna 250.000 universiteitsstudenten en ruim 400.000 leerlingen en hun ouders. De organisatie financiert onder meer openbaar onderwijs, regelt studieleningen, organiseert en reguleert examens en beheert de inschrijfprocedures voor universitei-

Uiteindelijk zijn vijf leveranciers uitgenodigd om een offerte uit te brengen voor het ontwerp en de installatie van een kabelnetwerk.

ten. DUO verwerkt gemiddeld circa 8.100 aanvragen voor lerarenbeurzen, 1,2 miljoen online en 1,3 miljoen schriftelijke aanmeldingen voor opleidingen of universiteiten, en biedt regelmatig ondersteuning aan de 4,9 miljoen gebruikers van het zelfbedieningsportaal van de organisatie.

gegevens verzamelen

Een van de belangrijkste taken van DUO is gegevens verzamelen, die worden beschikbaar gesteld aan beleidsmakers en medewerkers van onderwijsinstellingen. De gegevens zijn van cruciaal belang voor de regulering en verbetering van het onderwijsniveau in heel Nederland. Zo verstrekt de organisatie precieze informatie over de prestaties van middelbare scholen in het land. Zowel leraren als ouders hebben toegang tot deze informatie en kunnen de prestaties van hun scholen vergelijken met die van andere. Zo kunnen leraren hun vooruitgang registreren en, indien nodig, aanpassingen aanbrengen.

Ook geeft het ouders een duidelijk beeld van de kwaliteit van het onderwijs dat hun kinderen krijgen. DUO is geheel verantwoordelijk voor deze enorme hoeveelheden gegevens en vertrouwt dan ook op een robuust datacentrum om de nationale onderwijsgegevens in op te slaan. In 2009 heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap besloten het bestaande, enigszins verouderde pand, waarin diverse regeringsafdelingen (waaronder DUO) waren ondergebracht, te vervangen door een gloednieuw gebouw. De opzet was het datacentrum dat van essentieel belang is voor het functioneren van DUO, naar dit nieuwe gebouw te verhuizen. Een van de grootste obstakels was dat binnen zes weken een aanzienlijk kabelnetwerk moest worden geproduceerd en geïnstalleerd in het nieuwe pand.

snelheid essentieel

Snelheid was van essentieel belang om de impact op de dagelijkse activiteiten van DUO tot

dcw mei | bekabeling

tekst: jan zeeman, accountmanager enterprise networks, te connectivity nl

it-omgeving voor zowel het nieuwe kantoorgebouw als het datacenter.

35

Scholten Awater, de ideale partner voor Datacenters. Wij leveren niet alleen alle merken IT-hardware, maar helpen u ook bij het verkrijgen van de beste aankoopprijzen door onze benchmark. Vanuit ons 23.000 m2 distributiecentrum leveren wij uw standaard apparatuur direct uit voorraad. Wij stemmen onze IT-diensten van aankoop tot onderhoud volledig af op uw wensen. Zo maken wij IT eenvoudiger! Wilt u meer weten? Bel dan met Bjorn Schrauwen op 06 - 232 699 53

projectdeadline zes weken

Vervolgens moest DUO's projectdeadline van zes weken worden gehaald, waarbij er om de aannemers van de klant heen moest worden gewerkt. Deze waren belast met de ontmanteling van het datacentrum en de opzet van een back-upfaciliteit om de data tijdens de verhuizing naar het andere gebouw te beschermen. Voor TE Connectivity was het succes afhanke-

DUO's projectdeadline van zes weken moest worden gehaald, waarbij er om de aannemers van de klant heen moest worden gewerkt.

connect gebruikt. Hier stonden de plug&play MPO-glasvezeltrunks borg voor een snelle installatie, en het gebruik van MPO-cassettes zorgde voor een ruimtebesparende, high-density oplossing. De installatiewerkzaamheden begonnen in december 2010, kort na de toewijzing van het contract en zijn half januari 2011 voltooid. Dat was ruim vóór de ingebruikname van het nieuwe datacentrum in maart 2011. Als extra stimulans voor alle partijen om de deadline te halen, had DUO een bonus-malusregeling opgenomen in de algemene contractvoorwaarden. Cofely zou een boete krijgen voor elke dag dat de afgesproken termijn zou worden overschreden, en een bonus voor elke dag dat het project eerder klaar zou zijn.

nu en in de toekomst

lijk van de nauwe samenwerking met Cofely voor de installatie en diens distributeur Rexcom voor de tijdige levering van de systemen. Voor een snellere implementatie zijn de AMP netconnect pre-terminated bekabelingsoplossingen van TE Connectivity gebruikt, waaronder 13.000 Cat. 6A-kabels. Cofely heeft alle apparatuur geprefabriceerd en intern getest en daarna pas overgebracht naar het gebouw van de klant. Deze 100 procent geprefabriceerde producten zijn ontworpen om snel, eenvoudig en betrouwbaar te functioneren in datacentra, met onderdelen die volledig voldoen aan de normen daarvoor. Daarnaast zijn de quick fit MPO-modules uit de portfolio van AMP net-

De technische producten, het nauwgezette projectmanagement en de tijdige levering van de AMP netconnect-producten zijn een succesvolle combinatie gebleken. DUO was vooral onder de indruk van TE's vermogen preterminated oplossingen te leveren. Hierdoor werd het implementatieproces aanzienlijk versneld en kon de organisatie normaal blijven functioneren. De activiteiten van DUO zijn immers gebaseerd op de sourcing en opslag van informatie over het onderwijs in Nederland en deze informatie moet te allen tijde toegankelijk zijn voor betrokkenen, zoals beleidsmakers uit de regering en onderwijsinstellingen. DUO heeft de beschikking gekregen over een compleet nieuwe, zeer efficiënte IT-omgeving ter ondersteuning van haar werk, nu en in de toekomst.

dcw mei | bekabeling

een minimum te beperken. TE Connectivity heeft een belangrijk aandeel gehad in de naleving van de strakke planning van de klant en heeft bijgedragen aan een succesvol verloop van de verhuizing. In 2010 heeft DUO een marktonderzoek gedaan, en uiteindelijk vijf leveranciers uitgenodigd om een offerte uit te brengen voor het ontwerp en de installatie van een nieuw kabelnetwerk. Cofely Building Automation, een erkende partner van TE Connectivity, is gekwalificeerd voor het ontwerp, de levering en installatie van AMP netconnect-kabelsystemen. Het bedrijf heeft het initiatief genomen in de aanbestedingsprocedure en samen met zijn partner de aanbestedingsdocumenten ingevuld, om binnen het korte tijdbestek te voldoen aan de gewenste technische specificaties. Er volgde een twee maanden durende concurrentiestrijd met de fabrikant die de bedrading voor het oorspronkelijke gebouw had geleverd, en die een serieuze kandidaat was voor deze opdracht. Maar uiteindelijk heeft Cofely in november 2010 de opdracht voor TE Connectivity in de wacht gesleept. Dit was te danken aan de zorgvuldige samenwerking tussen beide partners, en de superieure functionaliteit van het product.

37

De Multimaster-Technologie Modulaire UPS oplossingen

10 – 20 kW Module met geïntegreerde Decentrale Parallel Architectuur

Voordelen • Schaalbaar (tot 120kW per rack) • Flexibele batterij-configuratie • Minimale bedrijfskosten • In normaal bedrijf veilig uitbreidbaar

Technische Details • THDi < 3 % • Ingangsvermogensfactor > 0.99 • Efficiency tot 95.5 % • 100 % actief vermogen bij cos  1 • Vermogensdichte 272 kW/m2

Newave UPS Systems B.V. [email protected] / www.newaveups.nl

advertentie

Voor het ESD veilig onderhoud van uw computervloer en meer.....

coaten onderhoud & spuiten

reiniging

metingen

periodiek onderhoud

VDL Dienstverlening Kernreactorstraat 24a 3903 LG Veenendaal Tel: 0653 998873 email: [email protected] - website: www.vdldienstverlening.nl

Nieuw adviesbureau: computerruimte Advies “Computerruimte Advies is een organisatie die zich heeft gespecialiseerd en zich uitsluitend bezig houdt met advies op het gebied van computer- en/of serverruimten, maar dan wel in breedste zin van het woord”, zegt Ronald Kok, adviseur bij Computerruimte Advies. “Ons bureau is er voor bedrijven, overheden, instellingen en andere organisaties die op zoek zijn naar onafhankelijke kennis over computerruimten. Onze focus ligt op computerruimten van 10 tot 250 m2.” “Computerruimte Advies stelt de praktische uitvoerbaarheid van de adviezen boven alles”, meldt adviseur Ronald Kok. “Onze adviseurs zijn mensen met jarenlange ervaring in het vak en ze zijn sterk gericht op het oplossen van problemen en het voor elkaar krijgen van zaken. Een adviseur met een ‘getting things done ‘-mentaliteit.“ De werkwijze bij Computerruimte Advies wordt in hoge mate bepaald door twee factoren: vakkennis en kwaliteit van dienstverlening, aldus Kok. “Wij willen bedrijven en overheidsorganisaties helpen om tot een 24x7-beschikbaarheid te komen. Daarbij is een objectief advies van cruciaal belang. Een eerste gesprek met een van onze adviseurs is daarom altijd gratis en vrijblijvend. Voordat wij een opdracht aannemen, willen wij graag persoonlijk kennis maken met onze opdrachtgever. Wij willen weten wat er leeft en speelt binnen de organisatie van de klant om zodoende een advies op maat te kunnen geven. Computerruimte Advies werkt altijd op basis van een fixed price. Aan de hand van de vraag stellen wij een offerte op waarin onze werkzaamheden duidelijk

Ronald Kok: “Computerruimte Advies wil bedrijven en overheidsorganisaties helpen om tot een 24x7-beschikbaarheid te komen.”

zijn omschreven. Deze werkzaamheden worden op basis van een vaste prijs uitgevoerd.” Kok vervolgt: “Bij de uitvoering van de opdracht draait er op de achtergrond altijd een tweede adviseur mee in het project. Deze tweede adviseur wordt als interne sparringpartner gebruikt om zo tot het beste resultaat te komen.”■

Colt plant modulair datacenter in Nederland later stadium uitbreiden naar twintig hallen van in totaal 10.000 m2. Het carrierneutrale datacenter moet begin 2013 volledig operationeel zijn. Inmiddels is de eerste grote huurder gevonden. Het datacenter gaat die in Londen en Parijs aanvullen en vergroot de capaciteit die

het bedrijf vanuit modulaire datacenters tot zijn beschikking heeft, aanzienlijk. De locatie is strategisch gelegen tussen de grote steden Amsterdam, Rotterdam, Antwerpen en Brussel en zal als belangrijke hub functioneren om Colt’s lage-latentieservices in de regio aan te leveren.

Gartner: Wereldwijde IT-uitgaven liggen dit jaar op 2,83 biljoen euro De wereldwijde uitgaven aan IT ligt in 2012 op 3,7 biljoen dollar of 2,83 biljoen euro. De ITuitgaven halen hiermee niet de 3,7 procent in 2012, wat Gartner eerder wel voorspelde. De dalende uitgaven zouden echter vooral worden veroorzaakt door de waarde van de dollar, terwijl de daadwerkelijke uitgaven nauwelijks van invloed zijn. De waarde van de dollar is onlangs ten opzichte van andere valuta gestegen. Als alleen wordt gekeken naar de uitgaven in

constante dollars, waarvan de waarde niet wordt beïnvloed door inflatie, is ook een groei van 5,2 procent in 2012 te zien. Dit is meer dan de 4,6 procent groei in constante dollars die Gartner eerder voorspelde. Vooral de markt voor telecom-apparatuur blijkt hard te groeien. In 2012 groeit de markt met maar liefst 6,9 procent; het snelst van alle markten. Ook enterprise software doet het met 5 procent goed. Computing hardware staat met

4,3 procent op de derde plek. Gartner presenteerde alle resultaten van het onderzoek tijdens een speciale webinar op 17 april 2012, waarbij Richard Gordon, vicepresident van de onderzoeksafdeling, inging op voorspellingen voor de langere termijn op het gebied van IT-gaven. Zo kijkt Gordon vooruit tot 2016.

dcw mei | nieuws

Colt heeft in Nederland 39.000 m2 grond aangekocht om een modulair datacenter te vestigen. Het bedrijf claimt dat dit het eerste modulaire datacenter in ons land wordt. Ongeveer 2.000 m2 van de nieuwe locatie wordt in eerste instantie ingericht als datacenterruimte. Colt wil de capaciteit in een

39

Odin Groep bouwt datacenter in beurshal De Odin Groep kondigt aan de beurshal op het Expo Business Parc in Hengelo te gaan verbouwen tot datacenter. Naast het datacenter wordt een kantoorgebouw gebouwd, waarin de organisatie haar hoofdkantoor gaat vestigen. De bouw van het datacenter moet in juni 2012 van start gaan. De bouw van het kantoorpand is begin deze maand begonnen. De Odin Groep bestaat uit de ict-bedrijven Lesscher IT, Previder, Heutink ICT en Van Dijk ICT. De bedrijven hebben samen ongeveer 230 ict’ers in dienst, die op het Expo Business Parc moeten worden verenigd. ■

Jurjen Ophuis benoemt tot ‘Accredited Tier Designer’ Jurjen Ophuis van Deerns is als derde Nederlander ‘Accredited Tier Designer’ van het Uptime Institute geworden. Zo kan Ophuis voor Deerns het Uptime Institute certificeringsproces beter begeleiden, wat het proces moet verkorten. De Accredited Tier Designer is een cursus waarin Uptime Institute een instructie over de praktische applicatie van de Tier-standaarden geeft. Hierbij wordt gedetailleerd ingegaan op veelvoorkomende problemen en misverstanden. Na het afronden van de cursus hebben deelnemers kennis opgedaan over het certificeringsproces, de eisen die het Uptime Institute stelt en de bijbehorende benodigde maatregelen. ■

Microsoft wil datacenter integreren in een energiecentrale Microsoft heeft nieuwe details vrijgegeven over een concept waarbij het bedrijf een datacenter integreert in een energiecentrale. Dankzij de integratie verwacht het bedrijf de efficiëntie van datacenters aanzienlijk te vergroten. Dit schrijven Christian Belady en Vijay Gill van Microsoft’s Global Foundation Services (GFS) in een blogpost. Door datacenters en energiecentrales te integreren gaat minder elektriciteit verloren tijdens het vervoer. Belady en Gill schrijven dat een team van GFS momenteel de mogelijkheden van een datacenter met geïntegreerde brandstofcellen op basis van biogas onderzoeken. Ondanks de geïntegreerde brandstofcellen biedt het concept van Microsoft de mogelijkheid het datacenter aan te sluiten op het lokale energienetwerk. Het energienetwerk kan in dit geval worden gebruikt als redundante stroomvoorziening, waardoor de beschikbaarheid van het datacenter wordt gegarandeerd.

Eurofiber opent nieuw Utrechts datacenter

OP ZOEK NAAR ONAFHANKELIJK ADVIES BIJ DE BOUW & INRICHTING VAN UW DATACENTER ? Neem dan contact op met de specialisten van Merpa B.V. op tel. nr. +31 620 66 94 37 of mail naar [email protected] WWW.MERPA.NL

Eurofiber heeft een nieuw datacenter in de regio Utrecht geopend. Het datacenter is aangesloten op het landelijk dekkende glasvezelnetwerk van Eurofiber en moet organisaties een veilige locatie bieden om bedrijfssystemen en -gegevens te plaatsen. Via dit landelijke netwerk kunnen klanten vanuit het datacenter hun ict-toepassingen of -diensten door het hele land verspreiden. Ze zijn hierbij niet gebonden aan de verbindingen van Eurofiber en kunnen ook met een andere leverancier in zee gaan. Net als bij zijn glasvezelnetwerk dat open is voor alle protocollen, diensten en providers, biedt ook hier Eurofiber zijn klanten keuzevrijheid. ■

Het ideale land voor datacenters bestaat niet

Previder ontvangt drie ISO-certificeringen

Volgens de internationale vastgoedadviseur Cushman & Wakefield is er niet één land waar alle voor het vestigen van een datacenter belangrijke aspecten ideaal zijn. Dat blijkt uit de recent gepubliceerde Data Centre Risk Index van dit bedrijf. De consultants stellen – niet geheel verrassend natuurlijk – vast dat de belangstelling van de eigenaren van datacenters eerder uitgaat naar goedkope dan naar schone energie. De index die het bedrijf heeft opgesteld bestaat uit onder andere de volgende scores voor de laagste en hoogste energiekosten, beste en slechtste schone energielanden, meeste en slechtste energieveiligheid. De Data Centre Risk Index is te vinden op: http://www.scribd.com/doc/91164503/ Cushman-Data-Centre-Research

Previder, leverancier van datacenter-, cloud hosting-, connectivityen ISP-diensten, maakt bekend de ISO 9001-, ISO 14001- en ISO 27001-certificeringen te hebben behaald. De levernacier is gecertificeerd door BSI Group. ISO 9001 is een norm voor kwaliteitsmanagementsystemen en gericht op het continu monitoren en verbeteren van de kwaliteitsaspecten van de bedrijfsprocessen. De ISO 14001-certificering betekent dat de organisatie voldoet aan de internationale norm met een procesbeschrijving voor controle en verbetering van milieuprestaties. Bedrijven met de ISO 27001-certificering voldoen aan de eisen op het gebied van beveiliging van waardevolle bedrijfsgegevens.

Hoogste energiekosten  1. Brazilië 2. Australië  3. Singapore  4. Japan  5. Ierland

Beste schone energielanden  1. IJsland  2. Brazilie  3. Noorwegen  4. Zweden  5. Indonesië

Slechtste schone energielanden 1. Qatar  2. Singapore  3. Hong Kong  4. Rusland  5. Groot-Brittanië

Meeste energieveiligheid 1. Canada  2. Australië  3. Maleisië  4. Indonesië  5. Rusland

Slechtste energieveiligheid  1. Finland  2. Hong Kong  3. India  4. Japan  5. Zuid-Korea

(stabiel in de wereldmarkt wat betreft energieproductie en -prijzen) 

Newave gaat verder als onderdeel van ABB Newave Energy en ABB hebben bekend gemaakt dat Newave onderdeel is geworden van ABB Group. ABB kondigt aan te gaan investeren in Newave, zodat de productreeks van het bedrijf wordt uitgebreid en het marktbereik vergroot. Ondanks de samenvoeging van de twee bedrijven blijft Newave als zelfstandig bedrijf bestaan. Het team wordt niet ontslagen en de ups-reeks blijft ongewijzigd. Ook de ontwikkeling van de volgende generatie technologische producten gaat door zoals gepland. Newave gaat op korte termijn de ABB ‘power quality’-producten toevoegen aan zijn portfolio. Hiermee wil het bedrijf zijn aanbod aan klanten vergroten.

dcw mei | nieuws

Laagste energiekosten 1. Qatar  2. Rusland  3. Zuid-Afrika  4. Thailand  5. Zuid-Korea

41

Nexans introduceert LANmark pre-terminated koperbekabeling Nexans introduceert pre-terminated koperbekabeling van LANmark als maatwerk om gestructureerde bekabeling in installaties snel te kunnen aanleggen. De bekabeling moet de benodigde installatietijd ter plaatse tot een minimum beperken. De koperbekabeling wordt in twee verschillende kabelconstructies aangeboden: een multi-pairdesign en gebundelde kabels. De oplossing met het multi-pairdesign is gericht op datacentertoepassingen. Het design is kleiner dan vergelijkbare bundels met afzonderlijke kabels, terwijl het exact dezelfde Cat 6A-prestaties over lengtes van 5 tot 90 m biedt. De gebundelde kabels zijn beschikbaar in bundels van drie, vier, zes, acht of twaalf afzonderlijke kabels. De kabels zijn leverbaar in de categorieën 6-, 6A-, 7- en 7A. De oplossing maakt gebruik van zogenoemde looms (kousen), waarbij de kabels schroefvormig worden samen geslagen om de flexibiliteit te verbeteren. Dit leidt tevens tot een eenvoudigere installatie en zorgt voor de handhaving van prestaties.

Microsoft wil datacenters op vuilstortsplaatsen bouwen Microsoft werkt aan een datacenterconcept waarbij energie wordt gewonnen uit biogas. Door datacenters dicht bij de energiebron te plaatsen wil het bedrijf energie besparen en minder belasting veroorzaken voor het plaatselijke stroomnet. Dit schrijft het persbureau AFP. In het concept plaatst Microsoft het datacenter bij een waterzuiveringsinstallatie of vuilstortplaats. Het methaangas dat op deze locaties vrijkomt kan worden ingezet om de biogasinstallatie aan te drijven en een brandstofcel te voeden. Datacenters zijn in het concept overigens niet geheel losgekoppeld van het lokale stroomnetwerk. Het datacenter kan dan ook altijd terugvallen op het stroomnet voor elektriciteit.

advertentie People are the basis for our success: clients, employees,

partners

and

stakeholders.

And

many other people whose lives we want to improve through our work. That is what makes us a people’s business. Close to the markets, in which our clients operate and close to their projects, in which we are personally involved. Worldwide, local Tebodin. Always close. Datacenter services Our ability to offer consulting and engineering services provides our clients with a single point of contact for all their needs. Our datacenter specialists are on hand with the experience

Part of Royal BAM Group

and expertise necessary to assist in the selec-

Tebodin always close

tion, development, design, construction and maintenance of datacenters on both greenfield and brownfield sites. For further information please contact Bramske Dudok van Heel via [email protected] www.tebodin.com

The Datacenter Group wordt via PoP verbonden met Stichting Breedband Delft Stichting Breedband Delft (SBD) kondigt aan dat zij medio 2012 de nieuwe locatie van The Datacenter Group (TDCG) op het bedrijvenpark Technolopolis zal aansluiten op haar netwerk in Delft. Hiervoor heeft TDCG een contract gesloten met SBD. Door de verbinding met het datacenter van TDCD zegt SBD een compleet pakket aan diensten te kunnen aanbieden naast de snelle glasvezelverbindingen en interconnectiviteit. Het datacenter moet een veilig uitwijklocatie worden voor kritieke ict-infrastructuur. Een aantal instellingen en bedrijven heeft in Delft een gezamenlijk glasvezelnetwerk laten aanleggen. In dit netwerk wordt elk datacenter met

een eigen vezelpaar verbonden met het PoP (point of presence). De organisaties die deelnemen aan het netwerk hebben de SBD opgericht.

Schneider Electric introduceert nieuwe DCIM-oplossing Schneider Electric introduceert een nieuwe versie van zijn StruxureWare datacenter operation suite. De nieuwe release 7.1 bevat flexibele change-management, dat kan worden aangepast aan de workflow en de onderhoudsprocessen. De suite geeft IT-managers de zekerheid dat organisatorische beleidsregels en projecten gemakkelijk kunnen worden geïmplementeerd en overal in het datacenter worden toegepast. Met deze oplossing zijn ze ervan verzekerd dat wijzigingen in het datacenter

op procesmatige wijze worden doorgevoerd. Zij kunnen zelf bepalen op welke manier ze deze wijzigings- en onderhoudsprocessen inrichten. In feite is de StructureWare datacenter operation suite DCIMsoftware. Organisaties kunnen DCIM inzetten om stroom, koeling, beveiliging en energiegebruik te monitoren, zowel van het gebouw als de daarin ondergebrachte IT-systemen. Het geeft volledig inzicht in en grip op de dagelijkse gang van zaken in het datacenter.

Door release 7.1 te integreren met BMC remedy change-management, onderdeel van de BMC remedy IT-servicemanagement suite, kunnen de twee systemen zonder problemen informatie uitwisselen. De nieuwe features zijn: • Aanpasbare workflow templates. De sjablonen maken het mogelijk individuele werkopdrachten flexibel aan te passen. Gebruikers kunnen organisatorische beleidsregels eenvoudig toepassen op het moment dat er veranderingen in het datacenter plaatsvinden. Denk

Eaton integreert power management in datacentermanagementsoftware Eaton heeft een software-developmentkit (SDK) gericht op power management in datacenters als open source vrijgegeven. De SDK moet uitdagingen op het gebied van power management waar IT-managers tegen aanlopen oplossen. Met de open source kunnen ITmanagers power-managementfunctionaliteiten toevoegen aan zowel besturingssystemen als

datacentermanagementsystemen. Ook biedt de SDK klanten de mogelijkheid managementsoftware naar eigen wens aan te passen. Met de software kan apparatuur direct vanuit het besturingssysteem worden beheerd. IT-managers kunnen dus zelfstandig power-managementfunctionaliteiten toevoegen aan managementsoftware. Het bedrijf biedt klanten tevens de mo-

gelijkheid om het opmaat maken van de software over te laten aan specialisten van Eaton. Hiervoor worden geen extra kosten in rekening gebracht.

hierbij aan het verplaatsen of aanvullen van IT-apparatuur. • Onderhoudsplanning. Hiermee kunnen IT-managers onderhoudstijden inplannen, krijgen zij inzage in alle onderhoudsplannen en voorkomen zij conflicten in de planning. • Live dashboard. Hiermee krijgen IT-managers een goed inzicht in de KPI’s van het datacenter. De dashboards zijn eenvoudig te configureren en aan te passen en zijn beschikbaar via internet.

Gratis tool meet de duurzaamheid en ‘groenheid’ van datacenters The Green Grid heeft een gratis on-linetool uitgebracht waarmee eigenaren en beheerders hun datacenter en IT-portefeuille kunnen beoordelen op basis van The Green Grid’s DCMM (Data Centre Maturity Model). DCMM is een set met criteria die datacenters groener en duurzamer moet maken. De nieuwe tool biedt de mogelijkheid allerlei aspecten van een datacenter te analyseren. Denk hierbij aan de beschikbare rekenkracht en opslagcapaciteit op het netwerk, maar ook aan gegevens over de koeling en voeding van het datacenter. Op basis van deze informatie kan de voortgang van een datacenter eenvoudig worden vergeleken met andere datacenters. “De DCMM-criteria geven per datacentergebied capaciteitsomschrijvingen, waardoor operators hun huidige prestaties kunnen benchmarken, het volwassenheidsniveau kunnen vaststellen en de vervolgstappen en innovaties kunnen bepalen die nodig zijn voor betere energie-efficiëntie en duurzaamheid,” zegt Harkeeret Singh, voorzitter van The Green Grid's Technica Work Group.

Google bouwt nieuw datacenter in België Google bouwt een tweede datacenter in het Belgische Ghlin, dat in de omgeving van Bergen ligt. Crystal Computing, de bedrijfsnaam waaronder het bedrijf in België actief is, heeft een vergunning gekregen voor de bouw. Dit is te lezen in de Belgische krant L’Echo. Google zou 100 miljoen euro investeren in het nieuwe datacenter. Met de komst van het datacenter moeten in totaal zeventig nieuwe banen ontstaan. Zelf wil het concern de komst van het datacenter niet bevestigen. Google heeft al langer een datacenter staan in Ghlin, dat het grootste datacenter van het bedrijf in Europa is. Het datacenter ligt op een terrein van 85 hectare en heeft tussen de 200 en 250 miljoen euro gekost.

advertentie

Van 1 tot 100 m2 Ga naar www.profitbox.nl en configureer in 9 stappen een computerruimte. T: 088 - 77 66 300

column

uitdaging bij datacenters/computerruimtes centraal in programma it room infra

Nog niet zolang geleden was ik op een klantendag vol inspirerende presentaties. Eén spreker keek kort terug op de ontwikkelingen in de techniek van de laatste 20 jaar. Met een schrikbarend tempo zijn de technieken veranderd, verbeterd en geïntegreerd. Talloze contrasten zijn er te bedenken op verschillende vlakken zoals uiterlijke kenmerken, functionaliteit en de toegepaste technologieën. Zo heeft bijvoorbeeld internet en mobiele telefonie de samenleving sterk veranderd. De introductie van nieuwe technologieën lijkt wellicht langzaam te gaan, maar al terugkijkend, gaat dit in een rap tempo. Alle huidige ontwikkelingen zijn nog wel redelijk vatbaar en dichtbij, maar heeft u wel eens nagedacht over hoe wij technologisch leven en werken over 20 jaar? Onmogelijk gehouden gedachten van twintig jaar geleden zijn de standaard van vandaag geworden. Welke onmogelijke gedachten zijn er nu die over twintig jaar standaard zijn? Wat houdt dat in voor onze branche? Staan wij aan de wieg van de standaard van morgen? Hebben we over 20 jaar een microdatacenter geïmplanteerd of hebben we super grote datacenters nodig voor teleporting? Voorlopig is er voor de IT ROOM INFRA leden op 1 juni een borrel met een bus………… die zo het water in rijdt, praten we daar weer verder over de toekomst? Wilt u reageren? [email protected] Arthur Singendonk Voorzitter stuurgroep IT Room Infra

activiteiten 1 juni 1 juni 21 september 26 oktober 6 november

Netwerkborrel voor leden Tweede deelnemersoverleg IT Room Infra event Ledenbijeenkomst bij Terremark Sprekersoverleg + presentatietraining voor leden IT Room Infra Event – De Kuip

contactgegevens it room infra:

FHI, federatie van technologiebranches, Eline Hazeleger ([email protected]), T: (033) 465 75 07, www.itroominfra.nl

dcw mei | it room infra

Over 20 jaar….

Op 6 november 2012 wordt het IT Room Infra Event voor de zesde keer georganiseerd. De eerste editie in 2007 waren er 140 bezoekers aanwezig, de laatste editie in 2011 waren er 301 bezoekers (record). De organisatie heeft samen met de deelnemers het doel gesteld om ook op 6 november een record aantal bezoekers naar De Kuip te trekken. Een breed lezingenprogramma met technische onderwerpen die aansluiten op de hedendaagse uitdagingen in de computerruimte/ datacenter moet hiervoor gaan zorgen. Met 25 bedrijven is op 30 maart een eerste opzet van het programma gemaakt. Tijdens dit overleg stond één vraag centraal: Hoe kunnen we gezamenlijk een zo’n interessant mogelijk programma maken? Iedere deelnemer heeft de mogelijkheid om een technische lezing in het parallelle programma te verzorgen (plaats voor 24 lezingen). Hierbij is het niet de bedoeling dat er commerciële of dubbele onderwerpen zijn. Immers de toegevoegde waarde voor de bezoekers staat voorop. Tijdens het overleg zijn de eerste ideeën tussen de deelnemende bedrijven uitgewisseld en onderwerpen op elkaar afgestemd. Om te zorgen dat problemen en nieuwe technieken centraal staan is afgesproken iedere lezing een probleemstelling als onderwerpen heeft. Het doel is om in de 24 lezingen de bezoekers aan de hand van probleemstellingen 24 oplossingen te laten zien. Uiteraard staat de techniek centraal. Op de stands van de deelnemers kunnen de bezoekers terecht voor advies of productinformatie. Voor het maken van een goed programma staat het gezamenlijk belang dus boven het individuele belang. Het kost veel tijd om de lezingen op elkaar af te stemmen maar de inspanningen betalen zich terug. Het IT Room Infra Event groeit! Wanneer een deelnemer het individuele belang voorop stelt, wordt dit door de bezoekers niet gewaardeerd. Dit blijkt uit de resultaten van de enquêtes die ieder jaar onder de bezoekers wordt gehouden. Techniek is wat de bezoekers verwachten en mogen verwachten. Op 1 juni wordt tijdens het volgende overleg het programma definitief gemaakt. We zorgen er gezamenlijk voor dat u op 6 november 2012 een dag vol innovatie krijgt. Noteer 6 november in uw agenda en zie met eigen ogen het resultaat van deze uitgebreide voorbereiding. ■

47

Koper of glas? In de maart/april editie van Bicsi News staan twee artikelen over de ontwikkelingen op glasvezelgebied. Beide gaan over het gebruik van glasvezels als alternatief voor koperbekabeling binnen gebouwen en geven een goed inzicht in de voor- en nadelen daarvan in vergelijking met de bekende gestructureerde bekabeling. Verder wordt half juni in Brussel de Europese Bicsiconferentie gehouden, wat een mooie gelegenheid is om lokaal kennis te maken met deze wereldwijde vereniging. PON en POL

dcw mei | bicsi

In de design & deployment rubriek van het Bicsi News Magazine worden de voordelen van een PON-gebaseerde netwerkarchitectuur voor gebouwbekabeling belicht. Een PON binnen gebouwen wordt ook wel een POL (passive optical LAN) genoemd en is volgens de auteur sterk in opkomst. De belangrijkste voordelen zijn lagere installatiekosten, energiebesparing, betere databeveiliging en eenvoudiger te beheren. Dat kan in vijf jaar tijd tussen de 34 en 66 procent besparing op de TCO opleveren. Verder past een PON beter in een 'groen' beleid, wat voor sommige organisaties nog belangrijker is dan kostenbesparingen. In het artikel over POL-technologie in de rubriek viewpoint & perspective worden die voordelen wat genuanceerd, omdat je voor een POL meer elektronische apparatuur en voeding nodig hebt dan voor traditionele gestructureerde bekabeling. Tenzij je voor een andere topologie met directe verbindingen kiest, die afwijkt van de standaarden. Verder is het belangrijk om te beseffen dat 10GBase-T niet over een PON/POL draait. Wie beide artikelen leest krijgt een goed beeld van zowel de voor- en nadelen als toepasbaarheid. Het Bicsi-News magazine is kosteloos online te lezen op: www.bicsi. org

48

Bicsi European Conference & Exhibition

Bij het verschijnen van deze Bicsi-bijdrage in DatacenterWorks staan we aan de vooravond van een drie-daagse Bicsi-conferentie in Brussel. Namelijk van maandag 11 tot en met woensdag 13 juni. Een mooie gelegenheid om kennis te maken met de toegevoegde waarde van deze bijna 40-jarige vereniging voor en door netwerkprofessionals. Op het programma staan dertien presentaties over de ontwikkelingen van bekabeling voor datacenters en het testen daarvan, mogelijke PON-oplossingen, nieuwe toepassingen over het gebouwnetwerk, de

convergentie van bestaande en uiteraard ook nog over draadloos netwerken. Verder worden maandagochtend examens afgenomen voor de felbegeerde RCDD-titel en diverse andere Bicsi-accreditaties. Kortom een evenement waar iedereen uit de netwerkwereld zowel het kennisniveau weer kan updaten als met elkaar kan netwerken! Het volledige conferentieprogramma en andere details zijn te vinden op: http://www.bicsi.org/european/2012/ Voor meer informatie over Bicsi kunt u ook contact opnemen met de Benelux vertegenwoordigers: RCDD Joop Ierschot van Deerns, via [email protected] RCDD Gert-Jan Roozeboom van R&M, via [email protected].

Rietveldenweg 32, 5222 AR ’s-Hertogenbosch +31 73 6246211 [email protected] www.ampnetconnect.nl

De strategische brug tussen uw datacenter en uw bedrijf? Dat bent u. Alleen StruxureWare for Data Centers zorgt voor een optimaal op uw business afgestemd datacenter. Blijf op de hoogte van de status van uw datacenter. Als IT- of datacentermanager wilt u uw bedrijf geld en tijd besparen. Nu kunt u continu realtime een overzicht van uw datacenter hebben. Met StruxureWare™ for Data Centers heeft u inzicht in uw gehele datacenterinfrastructuur, zodat u goed geïnformeerde beslissingen kunt nemen over veranderingen. U kunt bijvoorbeeld de beschikbaarheid verbeteren door proactief de benodigde capaciteit en workflow te plannen. Meer dan ooit zijn beslissingen die uw datacenter aangaan, immers kritische business beslissingen.

Een altijd beschikbaar, efficiënt datacenter. StruxureWare for Data Centers communiceert real-time met de belangrijkste virtualisatieplatformen, zoals VMware vSphere™ en Microsoft® System Center Virtual Machine Manager. De ingebouwde automatische responsfunctie zorgt ervoor dat virtuele workloads altijd op een gezonde hostomgeving draaien. Met uw VM's op geoptimaliseerde hosts, focust u zich op efficiënter datacenterbeheer. De software biedt eveneens inzicht in PUE/DCiE-trends. En met de planning- en rapportagemogelijkheden van StruxureWare for Data Centers heeft u de tools in handen om de juiste strategische IT-investeringen te bepalen. APC™ by Schneider Electric™ is pionier op het gebied van modulaire datacenterinfrastructuur en innovatieve koeltechnologie. De producten en oplossingen, waaronder InfraStruxure™, maken deel uit van het IT-portfolio van Schneider Electric.

Neem vanaf vandaag gefundeerde beslissingen over uw infrastructuur:

>

Plan proactief de benodigde capaciteit.

>

Blauwdruk van uitbreidingen en consolidaties van het datacenter.

>

Gestroomlijnd workflow management van uw fysieke IT-infrastructuur om de flexibiliteit van uw bedrijf en de beschikbaarheid te verbeteren.

>

Visualiseer wijzigingen capaciteitscenario’s en voorkom onnodige problemen en kosten.

>

Voer veranderingen door waarvan u de impact op voorhand weet.

>

Neem beslissingen op basis van uw huidige en historische PUE/DCiE-gegevens en energiekosten van subsystemen.

Download binnen 30 dagen GRATIS uw white paper(s) en maak kans op een iPad 2! Ga naar www.SEreply.com Code 13398p ©2012 Schneider Electric. All Rights Reserved. Schneider Electric, APC, StruxureWare, and InfraStruxure are trademarks owned by Schneider Electric Industries SAS or its affiliated companies. All other trademarks are the property of their respective owners. Lange Dreef 15e, 4131 NJ Vianen • T: 0800 023 25 09, E: [email protected] • 998-4108_NL_B

Data_center_Works_NL_13398p_B.indd 1

2012-01-19 15:00:31

Bicsi Voorjaarscongres 2012

Recommend Documents