04 2013
EI G EN W I JZE R Pe r s o n e e l s b l a d v a n e n v o o r a l l e m e d e w e r ke r s v a n d e A S KO
Bewegen en betere schoolprestaties
pag. 6
Positieve berichten over het continurooster pag. 9
pag. 13
Tomaat-dag wekt de eetlust op van groep 3
pag. 14
Van het bedrijfsleven naar het onderwijs
INHOUD
6
Gymmen op school!
Bewegingsonderwijs De nieuwe bovenschoolse coördinator stelt zich voor.
9
Continurooster? De St. Willibrordschool is positief over werken met een continurooster. Het Wespennest onderzoekt nog of invoeren van het rooster wenselijk is.
13 Groentekraam in de klas Een tomaat-dag, een citrusvruchtenweek en… juf Patty krijgt mails van ouders die enorm blij zijn dat hun kinderen nu opeens wél van alles eten.
14 Weg uit het bedrijfsleven Riemke de Vries leidde een organisatieadviesbureau. Daarna was ze hoofd Personeelszaken bij het UWV. Ze stapte over naar het onderwijs.
Verder: IJsbreker hoogste score inspectie
4
School & buurt: Het Wespennest in Noord
16
ASKOfette met blozende schooldirecteur
18 ‘Als kinderen iets niet lusten…’ Foto: Patty Roos Foto’s: Daam van Geest
2
EIGENWIJZER
april 2013
EIGENWIJZER
april 2013
3
INFO
4
Kinderen Botteloef in
Thea Scholte (65) van basisschool De Biënkorf was helemaal beduusd toen stadsdeelvoorzitter Rob Post haar de Speld van Amsterdam overhandigde. “Het is de eerste keer dat ik hem mag uitreiken, dus dat is ook best een speciaal moment voor mij.” Thea kreeg de speld op een bijeenkomst, waarmee zij afscheid nam van De Biënkorf om met pensioen te gaan.
IJsbreker hoogste score inspectie De IJsbreker heeft in maart van dit jaar haar allereerste inspectiebezoek mogen ontvangen. Nadat de school al na anderhalf jaar tijd de Daltoncertificering op orde had weten te brengen, waren de verwachtingen hooggespannen. Team en directeur gaven een flitsende presentatie en aan het eind van de dag kreeg de school dan ook het basisarrangement toegekend. De inspecteur had een verassing in petto: hij besloot kwaliteitsaspect 10 van het toezichtkader, ter plekke, toe te voegen. Dit betekent dat de waardering voor de schoolleiding, de manier waarop deze de professionele cultuur en de visie van de school met elkaar weet te verbinden, in zijn geheel met een 4 (! De hoogste score) is beoordeeld. Chapeau.
8 mei allemaal kijken!
uitzending Koekeloere Elias en Ellanour uit groep 2 van basisschool De Botteloef mochten begin maart aanwezig zijn bij een opname van Flip de Beer, onderdeel van het programma Koekeloere. De opnames vonden plaats bij de Dierenambulance in Amsterdam. Daar maakten de
kinderen kennis met Flip de Beer, de hoofdrolspeler in het verhaal. Flip de Beer is een informatief onderdeel van Koekeloere waarin iedere week een ander thema wordt behandeld. Dit keer stond de dierenambulance centraal en de kinderen kregen te zien hoe het er in zo’n ambulance allemaal aan toe gaat. Samen met Flip de Beer beleven zij een avontuur. Hoe dit afloopt, is te zien in Koekeloere: uitzending woensdagmorgen 8 mei, Nederland 3, 9.00 uur. Tekst en foto: Monique van de Burgh, Botteloef.
Wereldwijd kan 90% van de kinderen met een l. handicap niet naar schoo
30 mei 2013
Congres: ‘De vraag van de school onderzocht’ Maar liefst 45 jaar maakte zij zich zeer verdienstelijk binnen het onderwijs in Noord, eerst als kleuterschoolleidster en later als leerkracht van de hogere groepen. De laatste jaren werkte ze op De Biënkorf, een Jenaplanschool. Thea is zich altijd blijven ontwikkelen, in dienst van de school en de kinderen. De afgelopen tijd zette zij zich buitengewoon in voor kinderen met een andere moedertaal dan het Nederlands. De directie van De Biënkorf noemt haar de motor van de school, als het gaat om taalonderwijs en het thematisch werken. In het bijzijn van alle kinderen nam Thea afscheid. “Spannend hoor”, bekende ze na afloop. “Ik ben nog nooit zo uitgebreid in het zonnetje gezet. Ik was daarom erg verrast door alle aandacht… Mijn kinderen op school ga ik natuurlijk vreselijk missen, want ik heb hen altijd het allerleukste van mijn werk gevonden. Bovendien mocht ik deel uitmaken van een bijzonder team.” Tekst en foto: De Biënkorf
Derdejaars studenten van de Universitaire Pabo van Amsterdam (UPvA) hebben een jaar lang onderzoek gedaan naar onderzoeksvragen van onze Academische ASKO Opleidingsscholen. Dit congres van de UPvA staat in het teken van de resultaten van de ASKO OPLIS onderzoeken en de onderzoeken van andere UPvA studenten. De inhoudelijke opbrengsten worden geïnventariseerd en het proces van het doen van onderzoek wordt belicht. Iedereen die werkzaam is in de onderwijswetenschap, het onderwijsveld en/of de lerarenopleiding wordt uitgenodigd en uitgedaagd om mee te debatteren tijdens dit congres. De uitnodiging staat op de ASKO OPLIS website. Tekst: Sanne van der Linden
OGO-prijs 2013
diend pensioen. Ben heeft zijn werk altijd met veel plezier en humor gedaan. Zowel in de klas, als op team- en directieniveau, was hij tot op het laatste moment betrokken en actief. Hierbij willen we Ben, ons baken van kennis en ondersteuning op identiteitsgebied, hartelijk danken voor zijn jarenlange inzet!
ASKO-leerkrachten Manouk Fijma en Kimberly van Gemonden (De Archipel) en Lotte Heij (De Achthoek) waren genomineerd voor het OGO-talent van 2013. Tijdens de conferentie van de OGO-Academie op 13 maart 2013 werd Manouk Fijma uiteindelijk tweede. Manouk, van harte gefeliciteerd. Startende leerkrachten die OGO-vaardigheden in de praktijk laten zien waarvan andere leerkrachten kunnen leren, is het uitgangspunt voor de OGO-prijs 2013. Zes startende leerkrachten gooiden alles in de strijd voor deze titel en presenteerden hun talent in de OGOmasterclass. Het niveau was ontzettend hoog.
Tekst en foto: Melissa Bakker
Tekst en foto: Sanne van der Linden
Baken Ben en identiteitsbegeleiding Na ruim 35 jaar trouwe dienst neemt Ben Dieker, identiteitsbegeleider, afscheid van de ASKO. Hij gaat met welver-
EIGENWIJZER
april 2013
EIGENWIJZER
april 2013
Foto: De Satelliet
ASKO
Juf Thea krijgt eerste Speld van Amsterdam
De Satelliet trekt aan de bel Begin maart maakten scholieren van De Satelliet met alle mogelijke toeters en bellen een minuut lang herrie op het schoolplein. Zo vroegen zij aandacht voor leeftijdsgenoten met een handicap, die in ontwikkelingslanden niet naar school kunnen. Dit was onderdeel van een landelijke actie van het Liliane Fonds. Jan-Jaap van der Wal, ambassadeur van het Liliane Fonds, kwam deze ochtend speciaal langs op De Satelliet om de actie van start te laten gaan. In 2000 spraken Nederland en 188 andere VN-lidstaten af dat in 2015 alle kinderen onderwijs moeten kunnen volgen: millenniumdoel 2. Met de actie ‘Wij trekken aan de bel’ wil het Liliane Fonds kinderen, ouders en leerkrachten bewust maken van het gegeven dat onderwijs voor kinderen met een handicap in ontwikkelingslanden nog steeds geen vanzelfsprekend recht is.
5
nieuwe bovenschools coördinator bewegingsonderwijs
Het belang van
bewegingsonderwijs op onze
scholen
De weg naar sport
Niet alleen uit mijn eigen les haal ik voldoening. Afgelopen week kwam een volleybaltrainer een laatste les van het volleybal project geven. Na afloop kwamen er zes kinderen zich opgeven om op volleybal te gaan. Mijn missie is dan geslaagd: ‘vanuit een pedagogische invalshoek kinderen beter bekwaam maken voor een blijvende, perspectiefrijke, zelfstandige en verantwoorde deelname aan de bewegingscultuur.’ (*1) Het is een compleet pakket waar het om gaat: beter leren bewegen, leren rekening houden met elkaar tijdens bewegingssituaties, kunnen fungeren als scheidsrechter en ook de weg naar een sportvereniging kort en inzichtelijk maken.
Wat doe ik?
Per 1 januari van dit jaar ben ik, naast mijn werk als leraar, bovenschools coördinator bewegingsonderwijs. Dat brengt extra taken mee, die ik in opdracht van het bestuur uitvoer. Eén daarvan is het continueren van de organisatie van de ASKO sportdagen. Elk jaar is er een sportieve dag voor schoolverlaters. Veertien ASKO-scholen doen eraan mee en dit jaar wordt de sportdag voor de 25e keer gehouden! Een andere taak is de organisatie van het ASKO-volleybaltoernooi. In maart van dit jaar deden maar liefst vijftien leerkrachten-teams mee, waaronder ook het team van het bestuursbureau. Het is fijn dat het hele toernooi erg plezierig en gezellig verlopen is.
Daam van Geest is de nieuwe bovenschools coördinator bewegingsonderwijs (bewo). In dit artikel stelt hij zich voor en schetst hij interessante ontwikkelingen op zijn vakgebied. Tekst: Daam van Geest / Foto’s: Patty Roos, Daam van Geest, Huub Joling
Het grootste gedeelte van mijn activiteiten bestaat uit het onderhouden van het vakleerkrachten-netwerk, informatie verzamelen/overbrengen en de organisatie van bijeenkomsten of nascholingsmomenten voor vakleerkrachten. Ook ga ik het bewegingsonderwijs ASKO-breed bekijken en met vakleerkrachten, directies en bestuur afstemmen hoe we dat binnen ASKO vorm gaan geven. Ik houd daarbij afstemming met de beroepsvereniging Lichamelijke Opvoeding.
“Ik zie mijn werk als bovenschools coördinator bewegingsonderwijs als een leuke uitdaging en een kans om de kwaliteit van het bewegen in en om school te stimuleren. Al ruim dertien jaar werk ik met veel plezier op de Achthoek als leraar bewegingsonderwijs. Elke dag zie ik weer de stralende gezichtjes van de kinderen omdat ze met plezier bewegen. Daar haal ik mijn energie uit en daarom is dit vak ook zo leuk. De Achthoek is een bloeiende en bruisende school met veel professionaliteit. Hier zijn nieuwe ideeën welkom en willen mensen meewerken. Er wordt fijn samengewerkt. De basisstructuren staan op stevige fundamenten; zo ook het bewegingsonderwijs. Er is een gedegen vakwerkplan en goede communicatie tussen vakleerkrachten onderling. En er is een doorgaande lijn voor groep drie tot en met acht.
6
Drie keer per week gym
In en om bewegen en sport zijn in Nederland allerlei politieke en maatschappelijke ontwikkelingen gaande. In dit artikel en in toekomstige Eigenwijzers zal ik je op de hoogte houden van het laatste nieuws hierover. De thema’s sport, bewegen en gezonde leefstijl zijn hot en hebben op vele
EIGENWIJZER
april 2013
EIGENWIJZER
april 2013
manieren verbindingen met het onderwijs. De lichamelijke opvoeding moet op deze trend reageren en anticiperen. In het regeerakkoord is het streven opgenomen om drie lessen lichamelijke opvoeding per week in het primair onderwijs te geven. Hierover gaat in het voorjaar 2013 een brief van de minister naar de Tweede Kamer. Als dit voorstel doorgaat, zal het de grootste verandering zijn in het bewegingsonderwijs van de afgelopen decennia. Op dit moment wordt, als voorbereiding op deze brief, een nulmeting uitgevoerd over de stand van zaken op het gebied van bewegingsonderwijs in Nederland.
Bewegen en betere schoolprestaties
Een andere ontwikkeling is de start van de onderwijsagenda Sport, Bewegen en Gezonde leefstijl, vanuit de mi-
7
ASKO-
scholen Van de 34 ASKO-scholen werken 9 scholen met een (vorm van) continurooster. Onderzoek toont aan dat ASKOleerkrachten het super, prettig, gaaf of prima vinden, sommigen zien het als zwaar voor leerkrachten. De St. Willibrordschool staat positief tegenover het continurooster, Het Wespennest onderzoekt nog of zo’n rooster volgend schooljaar wenselijk is. Tekst: Bettina van de Kar
nisteries van OCW en VWS. De sectorraden ondersteunen met de Onderwijsagenda het belang van sport, bewegen en gezonde leefstijl in (en rondom) het onderwijs. De verschillende aspecten van een gezonde leefstijl, waaronder sport en bewegen en voeding, zijn namelijk belangrijk voor het presteren en voor het welbevinden van kinderen, zowel op korte als op langere termijn. Het onderwijs kan en wil daaraan, als ketenpartner in activiteiten voor kinderen, graag zijn specifieke bijdrage leveren. Aandacht voor een gezonde leefstijl en onderwijs horen bij elkaar en versterken elkaar. Als aangrijpingspunt zal sport en bewegen worden gebruikt. Dit is voor de meeste kinderen leuk om te doen en levert een belangrijke bijdrage aan hun motorische, sociale en cognitieve ontwikkeling. Dit kan leiden tot betere schoolprestaties en minder uitval. (*2)
(*2) Zie de Onderwijsagenda Sport Bewegen en Gezonde leefstijl, blz 2. Check: @ http://www.vo-raad.nl/userfiles/ bestanden/Sport%20en%20voeding/onderwijsagenda-sport-bewegen-en-een-gezonde-leefstijl-in-enrondom-de-school.pdf
Foto’s: Bettina van de Kar en Rinus Goede
continurooster De St. Willibrordschool op IJburg was op zoek naar een andere vorm van overblijven en werkt nu met een aangepaste vorm van een continurooster. Josine Marbus: “Wij waren niet tevreden met de oude situatie. In die oude situatie regelde een extern bedrijf de overblijf voor onze kinderen. Vrijwillig(st)ers begeleidden in tweetallen, gedurende een uur, een groep. Zij aten met de kinderen en namen hen voor twintig minuten mee naar buiten. Deze vorm was onrustig, we misten de continuïteit in het pedagogische klimaat. Ofwel: we wilden naar een vorm waarin de kinderen de hele schooldag met dezelfde pedagogische aanpak te maken hebben.”
Onderzoek van ouders en leerkrachten
“In november 2011 startten we een onderzoeksgroep met als onderzoeksvraag: welke schooltijden passen er het best bij de Willibrordschool? Ouders en leerkrachten gingen samen op onderzoek uit. We staken ons licht op bij andere scholen, raadpleegden bestaande literatuur/artikelen en inventariseerden de wensen en verwachtingen bij ouders en leerkrachten. Zij werden tijdens het onderzoeksproces voortdurend geïnformeerd over de vorderingen van de onderzoeksgroep. We hebben ouders ook een paar keer gevraagd om te reageren op de bevindingen en met suggesties te komen. Ons onderzoek nam ongeveer driekwart jaar in beslag. Daarna besloot het Management Team het rooster van de school aan te passen om een andere pauze mogelijk te maken. De schooltijden zijn inmiddels aangepast, dit betekent dat de school nu een half uur eerder uit is dan voorheen. We beginnen op het hoofdgebouw om 8.30 uur. De Grote Pauze valt tussen 11.30 en 13.00. De school gaat uit om 14.30. Op onze dependance gelden andere begin- en eindtijden.”
Voor vragen of suggesties kunt je contact met mij opnemen:
[email protected] Bronnen: (*1) Zie Human Movement en Sports, blz 24. Check: @http://www.kvlo. nl/sf.mcgi?4808
8
en het
Eten met je eigen leraar
“De kinderen eten nu met hun leerkracht, hiervoor hebben zij in ieder geval een kwartier de tijd. Dit kwartier valt onder
EIGENWIJZER
april 2013
EIGENWIJZER
april 2013
9
invullen, vraagt de school een bijdrage in de kosten van de ouders. Het bleek niet haalbaar om de leerkrachten toezicht te laten houden tijdens dit halfuur, daarvoor was onvoldoende draagvlak. Het belang van het halfuur tussentijdse pauze voor de leerkrachten woog zwaar. Onze leerkrachten brengen hun eigen klas naar het plein en hebben daar een kort overdrachtsmoment met de pleinwacht. Na een halfuur komen de leerkrachten hun eigen klas weer ophalen en ook nu is er tijd voor een kort overdrachtsmoment.
Pauze met pleinwachten
de effectieve schooltijd. Dit houdt in dat de leerkracht een zinvolle besteding aan dit kwartier geeft. Dit kan er per klas per dag anders uitzien. Hierbij kun je denken aan interactief voorlezen voor de onderbouw en het bekijken van het Jeugdjournaal, inclusief een nagesprek/discussie voor de bovenbouw. De kinderen hebben voor of na het eten een half uur tijd voor vrij spel, buiten. In dit halfuur houdt een vrijwilliger (we hebben een kleine groep vaste vrijwilligers) op het plein toezicht op de kinderen. Om dit half uur zo te kunnen
Wat is een continurooster?
Omdat steeds meer ouders buitenshuis werken en buitenschoolse opvang nogal duur is, is er steeds meer behoefte aan een continurooster: leerlingen blijven tussen de middag op school. Vaak eten ze samen met hun leraar in de klas, hun van huis meegebrachte lunch op. Het eten duurt meestal een kwartier. Daarna gaan de kinderen buiten spelen onder toezicht van een leraar, ouders of anderen. Het continurooster levert tijd op. Hierdoor kunnen de kinderen aan het eind van de dag eerder naar huis. Sommige scholen kiezen ervoor op woensdag- of vrijdagmiddag geen les te geven, andere kiezen voor vijf gelijke dagen. Het continurooster heeft vooren nadelen.
10
Als zich tijdens de Pauze een incident voordoet waarmee de pleinwachten zelf niet overweg kunnen of wanneer er sprake is van grensoverschrijdend gedrag, wordt altijd in overleg met een leerkracht een oplossing gezocht. De voordelen die wij ervaren zijn: rust. Er heerst veel meer rust in het gebouw. Kinderen weten dat ze zich aan dezelfde afspraken dienen te houden. Er is meer uitdaging op het schoolplein. Doordat we met de ouderbijdrage voor de Grote Pauze ook sparen voor speelgoed, worden de kinderen op een positieve manier uitgedaagd om samen te spelen. Een ander voordeel is: continuïteit. De kinderen leren de pleinwachten goed kennen en de pleinwachten leren de kinderen kennen. Derde voordeel is: kwaliteit. De kwaliteit van de pleinwachten is gestegen. We hebben
De voordelen: • Leraren hebben meer controle over de leerlingen. • De effectievere lestijd verbetert: de overgang tussen ochtend en middag is minder groot, zodat de kinderen gemakkelijker doorgaan. • Duidelijkheid, continuïteit en meer rust in de klas. • Ouders hoeven hun kind maar één keer te brengen en te halen. Dit maakt het gemakkelijker om ouderschap en werk te combineren. • Meer ‘vrije uren’ door kortere schooldagen. • Als de school ’s middags eerder uit is, krijgen leraren meer tijd voor vergaderen, administratie, schoolwerk nakijken en het voorbereiden van lessen. • Een continurooster kan, als alle
scholen binnen eenzelfde wijk/ buurt/stadsdeel/stad dit invoeren, een beter aanbod van naschoolse activiteiten in de wijk/omgeving opleveren door meer samenwerking tussen scholen en instanties. Mogelijk levert een symbiose van schoolse en naschoolse activiteiten goedkopere en meer activiteiten voor kinderen op. Nadelen: • Leraren hebben minder contact met elkaar tijdens de middagpauze omdat ze in de klas eten. • Kinderen maken een ‘hele ruk’, van ’s ochtends tot ’s middags. • Kinderen zijn vroeger thuis en vaak ook op vrijdagmiddag vrij. Dit vraagt extra opvang als ouders allebei werken.
EIGENWIJZER
april 2013
nu minder mensen nodig om een en ander goed te laten verlopen. Dit betekent dat we ook selectiever kunnen zijn bij het aannemen van nieuwe vrijwilligers.”
Naschoolse activiteiten
Op de Willibrordschool willen we zeker in de toekomst meer naschoolse activiteiten gaan aanbieden. Dit gebeurt nu al wel op kleine schaal. Kinderen kunnen cursussen volgen voor theater, techniek, textiele werkvorm, beeldende vorming en dans. Dit aanbod heeft nog geen structureel karakter. We kunnen nu, na ruim een jaar, zeggen dat deze vorm van tussenschoolse opvang voor onze school een grote verbetering heeft opgeleverd. Veel meer rust en veiligheid, maar ook veel meer verbinding tussen school en overblijf. Mooi!”
Zweinstein en overblijven
Het Wespennest in Amsterdam Noord is er nog niet uit. Mogelijk stapt de school volgend jaar over op een continurooster, waarbij alle kinderen tussen de middag overblijven en met hun leraren lunchen. Nu wordt in de middagpauze op school nog toezicht gehouden door medewerkers van
EIGENWIJZER
april 2013
een extern bedrijf. “ Zweinstein heet dat, geloof ik”, zegt Fabienne Muller, leerkracht van bovenbouwgroepen van Het Wespennest. “Die medewerkers zijn heel welwillend, maar de samenwerking blijkt niet altijd ideaal. Overblijf, geregeld door een externe organisatie, kan voor de kinderen onrustig uitpakken, zeker als het om leerlingen gaat die extra zorg en structuur nodig hebben. Andere mensen met soms andere regels dan de leerkrachten, werkt voor hen meestal niet prettig. Bovendien kampt het tso-bedrijf nogal eens met onderbezetting. Om dat dan te ondervangen, moeten de kinderen sneller dan gebruikelijk hun broodje eten en buiten gaan spelen. Ook dat maakt dat de tso soms moeizaam verloopt. Toch is nog steeds een optie dat we volgend school jaar gewoon op dezelfde voet verder gaan. We zijn pas in het beginstadium van een onderzoek naar de wenselijkheid van een continurooster. Dat betekent dat we nog middenin enquêtes met leerkrachten en ouders zitten en dat er nog niets is besloten.”
Dagelijks een soort woensdagmiddag
Qua schooltijden onderzoekt Het Wespennest twee opties: dagelijks lessen tussen 8.30 uur en 14.00 uur of elke
11
COLUMN Reageren op dit artikel?
Wilt u informatie over bovenstaande melden, ervaringen, uw mening of tips over het continurooster in dit blad met anderen delen? Mail dan naar
[email protected].
dag les van 8.30 tot 14.30 uur met op woensdag een vrije middag. Fabienne had eerst een voorkeur voor de laatste optie, maar stelde dat, na oriënterende gesprekken op andere scholen, bij. Dagelijks les tot 14.00 uur lijkt haar bij nader inzien fijner: “Na schooltijd is er dan voldoende ruimte voor vergaderingen, administratieve taken en het voorbereiden van lessen voor de volgende dag”, stelt zij. “Bovenal is deze optie fijn voor de kinderen. Elke dag dezelfde lestijden biedt de rust en regelmaat die nodig is. We werken op onze Jenaplanschool nogal veel met instructiemomenten en projecten rond wereldoriëntatie. Dit kunnen we beter over alle lesdagen verdelen als we dagelijks dezelfde lestijden
Patty Roos geeft les aan groep 3 van De Achthoek, een ASKO-school op Zeeburg. In E I G E N WIJZER beschrijft Patty wat zij zoal meemaakt met haar leerlingen.
hebben. Denk bijvoorbeeld aan elke dag voor of na de lunch een half uurtje werken aan wereldoriëntatie.
Minder pauzes voor leraren?
Nadeel van de opzet die nu Fabienne’s voorkeur heeft, kan zijn dat de leraren minder contact met elkaar hebben, omdat ze tijdens de middagpauze in de klas eten. “Makkelijk op te lossen”, vindt Fabienne. Je kunt bij dagelijkse lessen van 8.30 tot 14.00 uur toch altijd na 14.00 uur een gezamenlijke theepauze plannen? Zo blijf je in contact met je collega’s.” Ook is ze niet bang dat leerkrachten te weinig aan pauzes voor zichzelf toekomen. “Het pleintoezicht kunnen we als leraren om de beurt op ons nemen. In de tijd dat de kinderen buiten spelen, kunnen andere leraren die geen pleinwacht hebben, snel een noodzakelijk kopietje maken of even bijkomen bij een kop koffie.” Fabienne is om, maar wat vindt de rest van Het Wespennest? “Ik ben heel benieuwd, in de meivakantie weten we al weer meer, want dan zijn de uitslagen van onze enquêtes bekend”, aldus Fabienne.
Dat lust ik wél! “P-i-s…pis?! T-a-c…tac…h? N-o-t… not en.” Drie koppies kijken me aan, Stella is bijna afgehaakt. “Pistachenoten!”, zeg ik. Alle ogen schieten meteen naar het bakje dat op tafel staat. “Mijn lievelingsnoten,” roept Belle. “De mijne ook,” zegt Stella. Tja, als ze zo voor het grijpen liggen, dan ook maar eentje eten. Met drie kinderen zit ik aan de instructietafel tijdens het leeshalfuur. Genieten is het, elke dag weer met ze aan tafel. Vooral Isaac laat zich niet ontmoedigen door lange woorden met veel lettergrepen. Wat we lezen is pure noodzaak, want er gaat worden. Waarom heb ik niet gekookt “In…g…r… - ingrediënten staat hier!” zegt eerder met dit thema Stella in één keer. “Dat weet ik nog van de vorige keer!” gewerkt? We lezen het recept voor de venkelsalade en de venkelsoep die we later die ochtend in de klas gaan maken. Alle ingrediënten liggen om ons heen. “Weer een letter c in een naam van een noot,” zeg ik. “Maar dan in combinatie met de h. De ch noemen we die. Weten jullie nog die andere noten met een c erin?” “Je bedoelt van het pestorecept, hè juf?”, vraagt Isaac. “Hé, in recept staat hij ook”, Belle wijst naar het woord ‘recept’ op ons leesblad. De kinderen denken hard na. We pakken de nootjes er even bij van de kijktafel. Cashewnoten weten ze nog wel, “pecannoten”, vul ik aan. “Welke acht kinderen mogen er eigenlijk koken vandaag?” vraag ik terwijl ik naar het kiesbord kijk, naar de naamkaartjes die ik heb opgehangen. “Ja, i-hik” roept Belle dolenthousiast. “En ik ook,” lacht Stella. Lezen is nog nooit zo betekenisvol geweest en de aandacht van de kinderen voor groenten en fruit ook niet. Acht weken lang werken met ‘de groentekraam’: een tomaat-dag, een citrusvruchtenweek, proeven, koken, eten… Ik krijg mails van ouders die enorm blij zijn dat hun kinderen nu opeens wél van alles eten. We houden de prachtigste taalrondes over ‘wat er bij je thuis gebeurde toen je iets niet lustte’. Twaalf jaar sta ik nu voor de klas. Ik snap werkelijk niet dat ik dit thema niet eerder heb gedraaid.
Wil je de themaplanning ter inspiratie? Mail me dan!
12
EIGENWIJZER
april 2013
13
Riemke is nieuw op De Bron
High Five
Van het
Meer weten over Riemke? Lees dan haar antwoorden op de volgende vijf vragen. Goede en/of slechte eigenschap? Mijn kracht is collega’s in beweging te zetten, ik stimuleer graag dat zij hun talenten ontwikkelen. Inspireren, enthousiasmeren en mensen, ondanks mogelijke weerstand, bewegen tot het verkennen van nieuwe mogelijkheden: daar ben ik goed in. Op mijn werk is het nogal eens nodig om snel knopen door te hakken, daarom doe ik niet alles in overleg: ruggespraak remt soms een snelle
bedrijfsleven
naar het onderwijs
Eind 2012 ging Riemke de Vries aan de slag als nieuwe directeur van De Bron. Daarvoor werkte ze als hoofd Personeelszaken bij het UWV en weer daarvoor was ze jarenlang directeur van een organisatieadviesbureau. Wat bracht haar ertoe van het bedrijfsleven naar het onderwijs over te stappen? Tekst: Bettina van de Kar
“Na zo’n twintig jaar met organisatieadvies en personeelszaken bezig te zijn geweest, vond ik dat ik moest kiezen: of doorgaan met hetzelfde of iets compleet anders gaan doen”, zegt Riemke de Vries. “Een eventuele nieuwe werkomgeving moest dan wel iets te maken hebben met talentontwikkeling, want mensen motiveren om het beste uit henzelf te halen: dat is mijn kracht. Ik bedacht dat ik heel graag in het onderwijs wilde werken. Het is toch prachtig om op een basisschool acht jaar lang kinderen te begeleiden bij hun ontwikkeling en hen dan met de nodige ‘bagage’ voor hun verdere leven de deur uit te zien lopen? Ik wil kinderen een goede start voor hun toekomst geven. En voor leerkrachten wil ik de ruimte scheppen waarin zij, in samenwerking met een goed team, het beste uit kinderen naar boven halen. Het roer omgooien, geeft mij nieuwe inspiratie en energie. Ik kan dan ook iedereen zo’n ommezwaai aanraden.”
14
Trots op UWV-werk
“Op mijn 18e verhuisde ik van Tilburg naar Amsterdam om psychologie te studeren. Na die studie ging ik voor een adviesbureau werken. Ik adviseerde directies en P&Omanagers van vooral non-profit en publieke organisaties, waaronder scholen en onderwijsinstellingen. Die adviezen gingen over strategie, personeelszaken, organisatie-inrichting, opleiden, competentiemanagement, belonen en beoordelen. Na verloop van tijd werd ik directeur van het bureau waarvoor ik werkte. Ik gaf leiding aan vijfentwintig medewerkers. In 2005 fuseerden we met een groter bureau. In deze nieuwe organisatie kon ik niet makkelijk aarden. Na een jaar stapte ik over naar het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen). Daar heb ik ruim zes jaar gewerkt, de laatste jaren als hoofd P&O van de divisie Klant & Service, een grote divisie met zo’n 1200 medewerkers, verspreid over het hele land. Ik heb bijgedragen aan het opbouwen van deze divisie en gaf adviezen over visie, strategie, inrichting, bemensing en medezeggenschap. Ik ben er trots op hieraan te hebben meegewerkt. Maar ik kreeg steeds meer last van bureaucratie en het veelal strikt toepassen van regels en standaardprocedures. Na twintig jaar bedrijfsleven wilde ik heel graag het roer omgooien. Ik gaf mij daarom op voor de opleiding voor schoolleider bij de Assenrode Groep. Deze is speciaal bedoeld voor ervaren managers die de overstap naar het onderwijs willen maken.”
Stage op kleurrijke school
“Hoewel het binnen het onderwijs niet vanzelfsprekend is om mensen van buiten aan te nemen, gaf de ASKO mij de kans daadwerkelijk in het onderwijs mee te draaien en directeur van de Bron te worden. Ik had het geluk dat de ASKO al een paar goede ervaringen met mensen uit het
EIGENWIJZER
november 2012
voortgang. Sommigen zien dat als te eigengereid handelen, anderen ervaren dit als doortastend optreden. Op vakantie naar… Botswana. Sinds mijn man en ik een zoontje hebben, gaan we niet meer ver weg om vakantie te vieren. Meestal trekken we naar Frankrijk of Italië. Maar dit jaar gaan we naar Botswana in Afrika, omdat ik daar heel graag het Okavangomoeras wil zien, een prachtig natuurgebied. De Okavango is helaas aan het uitdrogen, ik wil er graag heen voordat het er te dor wordt. Combinatie werk en gezin? Nou ja, wat is dat nou voor vraag? Dat is toch geen thema? Dat gaat toch van-
bedrijfsleven had opgedaan en daarom open staat voor sollicitanten die niet uit de onderwijssector komen. Ik begon met een stageperiode op De Waaier, een school waarop veel kinderen zitten met laagopgeleide ouders die van buitenlandse afkomst zijn. Het was goed te zien dat het niet op elke school vanzelfsprekend is dat ouders zich veel met het onderwijs van hun kind bemoeien. De Waaier moet actief moeite doen om ouders bij het onderwijs van hun kind te betrekken. Taalachterstanden en culturele factoren dragen er onder meer aan bij dat zij zich op De Waaier minder laten horen dan bijvoorbeeld ouders op de school waar mijn eigen zoon van 9 les krijgt. Op de Bron, de school waarvan ik directeur ben geworden, ontmoet ik ook veel mondige, hoog opgeleide ouders die zich betrokken voelen en voor schoolactiviteiten willen inzetten.”
zelf? Is die vraag vorig keer ook aan mijn mannelijke collega van De Achthoek gesteld? Een drukke baan met het opvoeden van een kind combineren, is gewoon een kwestie van goed organiseren. Hobby’s? Koken, skaten, schaatsen, bikram yoga, reizen, lezen… Ik kan het boek ‘Alle dingen zijn schitterend’ van Alex Boogers aanbevelen. De inslag is positief, achter een hoop tegenslag schittert steeds weer hoop. Favoriete plek in Amsterdam? De Albert Cuypmarkt. Daar sla ik zelden een bezoekje over aan de viskraam van Siem Schilder.
gebruikelijk is om hulp te vragen als je ergens niet alleen uitkomt. De meeste leraren lossen problemen in hun eentje op. Dat vind ik jammer. Ik stimuleer collega’s elkaar te helpen en kennis en tips uit te wisselen. Ik ben nog te kort in dienst om helemaal te overzien hoe ik mijn werk het beste kan aanpakken. Wel weet ik nu al dat ik tot mijn pensioen in het onderwijs wil blijven. Ik heb niet voor niets heel weloverwogen en bewust de overstap naar schooldirecteur gemaakt.”
Groei, continuïteit en kwaliteit
“Het leerlingenaantal van de Bron is aan het groeien, ik wil die groei graag verder stimuleren. In onze buurt is een tekort aan mogelijkheden voor kleuteronderwijs: wij hebben een lokaal over en kunnen daardoor op die behoefte inspelen. Door mijn achtergrond denk ik in termen van groei en continuïteit. Vanuit de vanzelfsprekendheid dat je je dienstverlening meet aan objectieve kwaliteitseisen heb ik ons aangemeld voor het KBA-project van de gemeente (Kwaliteitsaanpak Basisonderwijs Amsterdam). Ik wil niet stilstaan, want dat is achteruitgang. Meedoen aan KBA houdt onze school in beweging, het kan bovendien nooit kwaad kritisch naar jezelf te kijken en vast te stellen wat beter kan. En aangezien ik zelf te weinig onderwijskundige achtergrond heb, lijkt het me goed die expertise in school te halen. Het valt mij trouwens op dat het in het onderwijs niet
EIGENWIJZER
november april 2013 2012
eerstand, s mogelijke w ieuwe k n a d n o , n “Mense n van n het verkenne cht.” t to n e g e w e b n kra en: dat is mij mogelijkhed
15
SCHOOL
& BUURT
Toen in 1968 op het Breedveld no. 6 in Amsterdam Noord een nieuwe school werd gebouwd, hoefde de toenmalige directeur zich niet meer het hoofd te breken over een naam. Bij het slopen van het primitieve noodgebouwtje waarin deze Jenaplanschool ooit was begonnen, kwam namelijk een wespennest tevoorschijn. Vanaf dat moment hadden de buurtbewoners het over ‘de school met dat wespennest’. Tekst: Jan Barendse Foto’s: Dini Rietbergen, Het Wespennest
lijleven Marijke B
School met dat
wespennest “Voor onze wat ongebruikelijke naam is dus een logische verklaring”, zegt directeur Marijke Blijleven. Meer betekent de naam niet, maar er over fantaseren is natuurlijk leuk. “Van de VO-scholen waar onze leerlingen terechtkomen, horen wij wel eens dat ze verband leggen tussen de naam van de school en hun opvallende mondigheid. Ikzelf leg dan de link naar de Jenaplanprincipes die wij in de praktijk brengen en zie de verklaring van die VO-leerlingen als een groot compliment.”
Gezamenlijke leerlingenraad
Het Breedveld in Amsterdam Noord is precies wat de naam al aangeeft: een immens plein, omgeven door middelhoge flats. Op dit plein staat nog een tweede school, de openbare Buikslotermeerschool. Het Wespennest onderhoudt daar goede contacten mee. Beide scholen hadden zelfs enige tijd een gezamenlijke leerlingenraad, een project dat door de stadsdeelraad financieel werd ondersteund. Die raad had een positieve rol bij het oplossen van ruzietjes die er wel eens waren. Door het wegvallen van subsidie is dat nu voorbij, dus de leerlingenraad van het Wespennest (‘Schoolraad’ in Wespennest-termen) houdt zich tegenwoordig alleen met de eigen schoolzaken bezig.
De wereld in school
De school staat niet bepaald in een omgeving met veel groen. Je kunt dus niet even lekker met de kinderen naar buiten om in een natuurlijke omgeving op onderzoek uit te gaan. Maar het Wespennest heeft van de nood een deugd gemaakt en haalt de wereld in school. Marijke: ”Kortgeleden hebben de kinderen van de onderbouwstamgroep lekkernijen voor de vogels gemaakt: vetbollen en dennenappels, gevuld met pindakaas. Ze hebben die opgehangen in de struiken naast hun lokaal. Vanuit de ramen goed te bekijken, natuurlijk. En daarna gingen ze hard aan de slag met het inventariseren van de soorten vogels die kwamen fourageren.” Voor wereldverkenning is de school vorig jaar begonnen met Wereldkist, een methodiek om onderzoekend leren
16
EIGENWIJZER
april 2013
te stimuleren. “Een geweldige methode”, vindt Marijke “Elk thema begint met een voorwerp waar de kinderen meer van willen weten. Dan worden er onderzoeksgroepen geformeerd en gaan die volgens een vast schema aan de slag. Er is speciaal aandacht voor de presentatie van het hele proces dat de groep doorloopt. Daarbij zijn de kinderen wisselend voorzitter, verslaglegger of gewoon lid van de onderzoeksgroep. Naast de groepsprojecten is er twee keer per jaar een groot project. Daarmee proberen we de verbinding te leggen met de gemeenschap om ons heen en met de ouders van de kinderen. Zo hadden we pas nog een Techniekweek, waarin de ouders een belangrijke rol hebben gespeeld. En dan zie je, hoe druk sommige ouders het ook hebben, dat er een aantal zeggen: Techniekweek? Daar maak ik mijn agenda voor leeg; je kunt op me rekenen! En dat betekende dat ze gastlessen voor hun rekening wilden nemen.”
vormingsgebied een vakleerkracht die tevens de cultuurwerkgroep leidt. Ook met sporttoernooien is Het Wespennest grotendeels zelfvoorzienend. Groep 8 doet wel mee aan de Olympische dagen van de gemeente, maar de school heeft een eigen voetbaltoernooi voor de middenen bovenbouw en een eigen jaarlijkse sportdag. Dat klinkt sectarisch, maar het tegendeel is waar: “Wij zijn voortdurend op zoek naar raakvlakken met de wereld om ons heen”, zegt Marijke, “en bevorderen dat kinderen daarin mogelijkheden zien om initiatief te kunnen ontplooien en dingen te ontdekken, liefst in samenwerking met elkaar. Met kerst trekken we met drie groepen naar de drie verschillende bejaardencentra hier in Noord om daar te zingen. Je zou zeggen: dat past mooi bij de burgerschapsvorming, maar wij vinden dat het bij het Jenaplanconcept hoort met zijn sterke nadruk op gemeenschapszin.
James Bond voor ouders
In de directe omgeving van Het Wespennest zijn geen sportverenigingen, er is geen wijkcomité, geen buurthuis, theater of cultureel centrum. Het Wespennest maakt veel van dit gemis goed door ook voor de ouders veel te organiseren. Helemaal volgens het principe: de school als leef-en werkgemeenschap. Wellicht is dat de reden voor de sterke binding van de ouders met school. Maar omdat de ouders zelf zeer actief zijn in het organiseren van allerlei activiteiten, rijst hier het vraagstuk van de kip of het ei. Feit is dat Het Wespennest beschikt over een sterk netwerk voor ouderhulp, onderhouden door twee stamgroepouders per groep, een zeer betrokken O.R.en M.R. en bovendien over een buitengewoon actieve feestgroep. Marijke Blijleven: “Deze groep neemt de organisatie van een groot aantal evenementen helemaal voor zijn rekening. Daar hoeven we bijna niets aan te doen. Een week geleden was er bij voorbeeld de lentewandeling. Dan is iedereen om 7 uur al op school. De koers was uitgezet door een groep 8e-jaars en bij de terugkomst was er door de feestgroep en 8e jaars-leerlingen gezorgd voor koffie voor de ouders en limonade en krentenbollen voor de kinderen. De feestgroep organiseert ook elk jaar het ouderfeest. Dit jaar stond dat in het teken van James Bond, vanwege de première van de nieuwste 007-film. De hele school was omgetoverd: prachtige flyers lagen overal, er waren optredens en een DJ en zelfs een roulette.”
Zingen in bejaardencentra
De kinderen in Noord kunnen, naast het aanbod op school, ook nog meedoen aan het programma Talent in je Eigen Wijk van de Stichting Wijsneus. Voor de Breedveld-buurt bestaat dit aanbod uit toneel, dans en zang, uit activiteiten in de natuur of knutselen. Op het gebied van beeldende vorming komen de leerlingen van het Wespennest overigens niets te kort. Vanaf groep drie is er voor dit
EIGENWIJZER
april 2013
Mengen andersom?
Van de ouders die hun kind op het Wespennest komen aanmelden, komt maar een zeer beperkt deel van oorsprong uit Turkije, Marokko, Suriname of de Antillen. Toch heeft de school veel nationaliteiten in huis. Van maar liefst een kwart van de leerlingen is minstens een van de ouders afkomstig uit een ander land. Om meer evenwicht te brengen in de schoolbevolking van grotendeels witte scholen, startte Forum enkele jaren geleden met het Project Mengen Andersom waar ook het Wespennest zich voor aanmeldde. Forum bleek tot nu toe echter niet in staat om voldoende ouders uit diverse etnische groepen te recruteren. Marijke Blijleven vindt dit erg jammer, maar ze zegt: “Door mond op mondreclame weten gelukkig ook ouders uit minderheidsgroepen te school te vinden, zodat we toch op kleinere schaal kunnen ‘mengen’. Veel van hen weten niet dat conceptscholen meestal zeer in trek zijn. Elk jaar krijgen we meer aanmeldingen dan dat we plaats hebben. Ook ouders die verder weg wonen, weten ons te vinden. Die kunnen zich zonder problemen bij ons aanmelden, want schoolgrenzen zijn er in het kleine Amsterdam Noord niet.
17
Mooiste boek/muziek/film? The Wizard of Oz, The Wizard of Oz en The Wizard of Oz.
ASKO fette
De scholen waar ik werk, zijn fijne scholen omdat… er ruimte is voor verbetering. Er zijn soms veranderingen op structureel en soms op individueel niveau nodig. Dat is groei. Kinderen hebben licht en lucht nodig en dat geldt ook voor het systeem waarin ze opgroeien en waar ik in wil werken.
met Roger Baggen Loopbaan in het kort Ik wist dat ik twee rechterhanden had, maar op de Pedagogisch Technische Hogeschool waren de stages het enige leuke. Op die stagescholen stond ik nauwelijks boven de lesstof, maar dat maakte me niets uit. Ik besloot toen naar de pabo te gaan. Een toptijd: veel geleerd en veel lol gehad. Ik werd daarna leerkracht op een paar openbare scholen in Bos en Lommer. Daar heb ik het vak pas echt geleerd. Ik groeide door naar adjunct-directeur en werd later waarnemend directeur op Het Bovenland. Nu ben ik alweer drie jaar directeur van de Catharinaschool in de Rivierenbuurt.
Ik erger mij aan… mensen die door me heen praten, zelf uitgeroepen autoriteiten, verwende prinsesjes en misschien wel het meeste aan luiheid. Verliefd/verloofd/getrouwd? Om met Doris Day te spreken: Perhaps, perhaps, perhaps.
Trots op? Mijn team, dat veel veranderingen heeft geslikt en er nog steeds helemaal voor gaat. Daar heb ik groot respect voor. Wat doe je het liefst in je vrije tijd? Vrije tijd? Ik zet mijn mobiel op stil als ik direct na een hectische werkdag onderduik in de bioscoop. Ik hou van horrorfilms. Na Paranormal Activity zie ik een maand lang de keukenkastjes spontaan midden op dag allemaal tegelijk openspringen. Lekker griezelig. Dondersteentjes in de klas: dit is mijn gouden tip… Vraag je eens af wat ze nodig hebben.
Leuk aan werken in het onderwijs is dat er altijd wel een kleuter in de buurt is die wél om m’n grapjes lacht. Maar serieus: wat je kinderen leert en dus geeft, krijg je direct terug. Geen dag is hetzelfde. In het onderwijs kom je erachter wat wel werkt en wat nog nodig is. Dat geeft zo’n voldoening!
Aan wie wil je het stokje doorgeven en waarom? Aan Koningin Máxima omdat kinderen in sprookjes willen geloven. Oh, die werkt niet bij de ASKO? Dan aan Bas Meijer, adjunct op De Archipel.
Hoe was je zelf als kind? Wat ik vooral in die tijd moest, was goed luisteren en altijd beter mijn best doen. Ik kreeg heel snel een rood hoofd: dus ik heb me koest gehouden en ging stilletjes mijn eigen gang. Ik was dat jongetje dat gelukkig nooit opviel. Best handig. Een rood hoofd, dat krijg ik trouwens nog steeds. Mijn grootste hobby was fikkie stoken. Ik had ook best brandweerman kunnen worden…
18
Ik wil graag een keer op de foto met… Laatst ging ik met m’n neefjes naar Madame Tussauds. Enthousiast dwongen ze me om met alle wereldsterren op de foto te gaan. Allemaal. Honderden foto’s van mij met iemand met poppenogen. Doodeng. Dus ik ben genezen voor het leven. Al heb ik ontdekt dat ik het op een foto beter doe dan een verschrikt kijkende Jennifer Lopez.
EIGENWIJZER
april 2013
EIGENWIJZER
april 2013
Colofon nummer 27, april 2013. Uitgave van de Amsterdamse Stichtingen voor Katholiek Onderwijs (ASKO), verschijnt vier keer per jaar voor alle medewerkers van de ASKO.
EIGENWIJZER
Redactie: Melissa Bakker (identiteitsbegeleider), Charles Dams (leerkracht Willibrordschool), Sanne van der Linden (bovenschools coördinator ASKO OPLIS), Frans Niekel (directeur De Waaier), Jan-Willem van Schendel (regiomanager). Hoofdredactie: Nancy Optenkamp Eindredactie: Bettina van de Kar (A5 Schrijfbedrijf ) Vormgeving: Ontwerp basislayout: Floor Leemans, BeeldinZicht Opmaak: Judith Vissel Druk: W.C. den Ouden Oplage 1200 Coverfoto: Patty Roos, De Achthoek Cartoons: Wim Dolk Redactie-adres: ASKO-personeelsblad Postbus 87591 1080 JN Amsterdam
[email protected] Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de redactie
Post voor E I G E N W I J Z E R Bent u ergens voor of tegen? Hebt u op uw school iets meegemaakt wat u met anderen wilt delen? Is een leuke onderwijsfoto het publiceren waard? Wilt u een collega in het zonnetje zetten of hebt u één of meer tips over een moeilijk onderwijsprobleem? Mail dan naar
[email protected]. 19
Elke dag gym maakt je slim!
EIGENWIJZER
april 2013
