Genève 2003 - Tunis 2005
Unesco Platform Vlaanderen vzw Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur
Bevordering van informatie en communicatie voor ontwikkeling UNESCO's follow-up van de Wereldtop over de Informatiemaatschappij (WSIS)
Bevordering van informatie en communicatie voor ontwikkeling UNESCO's follow-up van de Wereldtop over de Informatiemaatschappij (WSIS)
UNESCO, Sector Communicatie en Informatie, 2009
De gebruikte benamingen en de voorstelling van het materiaal in deze publicatie impliceren geenszins een opinie van UNESCO over het wettelijk statuut van een bepaald land of grondgebied, een stad of gebied, de overheden daarvan of de afbakening van zijn grenzen.
Voor meer informatie, surf naar: www.unesco-vlaanderen.be www.unesco.org/webworld/wsis of contacteer ons via:
[email protected] Tel.: +32 (0) 58 51 44 79 UNESCO Platform Vlaanderen vzw Farasijnstraat 32 8670 Koksijde België
Gepubliceerd in 2009 door de VN Organisatie voor Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur © UNESCO 2009 CI-2009/WS/8 CLD 3486.9
Vertaling: Berty Goudriaan Nederlandstalige editie gepubliceerd door UNESCO Platform Vlaanderen vzw D/2011/9546/1
Deze brochure is een korte introductie op de Wereldtop over de Informatiemaatschappij (World Summit on the Information Society, of kortweg WSIS) en zijn follow-up. De brochure bestaat uit twee delen, die verschillende aspecten en resultaten van WSIS belichten: In het eerste deel schetsen we de grote lijnen van het WSIS-kader en de rol van UNESCO in de follow-up om de WSIS-visie om te zetten in actie. Het tweede deel gaat over het Genève Actieplan en UNESCO's bijdrage aan de verwezenlijking hiervan. De impact van WSIS wordt bovendien geïllustreerd door enkele praktijkverhalen.
Inhoud Deel 1
7
WSIS: een visie op de toekomstige informatiemaatschappij 7 UNESCO en WSIS
Deel 2
10
13
Van visie naar actie
13
Toegang tot informatie en kennis (H3)
16
ICT-toepassingen (H7)
18
E-wetenschap (H7)
19
E-onderwijs (H7)
20
Culturele diversiteit en identiteit, linguïstische diversiteit en lokale thema’s (H8)
22
De media (H9)
23
De ethische aspecten van de informatiemaatschappij (H10)
25
Het Internet Governance Forum (IGF)
26
Wat zegt het Actieplan? Wat hebben we al bereikt?
Wat zegt het Actieplan? Wat hebben we al bereikt? Wat zegt het Actieplan? Wat hebben we al bereikt?
Wat zegt het Actieplan? Wat hebben we al bereikt? Wat zegt het Actieplan? Wat hebben we al bereikt?
Wat zegt het Actieplan? Wat hebben we al bereikt?
16 17
19 19
20 20
22 22 23 23
25 25
Deel 1
WSIS: een visie op de toekomstige informatiemaatschappij De Wereldtop over de Informatiemaatschappij (WSIS) was een VN-top over de globale voordelen en uitdagingen van informatie- en communicatietechnologie (ICT). Het voornaamste doel van deze top en zijn follow-up is de bevordering van een wereldwijde dialoog en samenwerking “om te bouwen aan een inclusieve, ontwikkelingsgerichte informatiemaatschappij waarbij de mensen centraal staan en iedereen de kans krijgt informatie en kennis te geven en te krijgen, te gebruiken en te delen”.1 1
Genève Principeverklaring, § 1.
9
Mijlpalen WSIS, 2003-2009
Genève 2003 - Tunis 2005
2003
WSIS Genève. Principeverklaring en Actieplan
2005
WSIS Tunis. Tunis Verbintenis en Tunis Agenda voor de Informatiemaatschappij
2006
Eerste cluster van WSIS-gerelateerde evenementen, Genève
Vertegenwoordigers van regeringen, internationale organisaties, de burgermaatschappij en de privé-sector namen deel aan de top. Deze ‘multi-stakeholderbenadering’, een vernieuwend en uniek model voor samenwerking binnen het VN-systeem, maakte deze top tot een inclusief proces waarin mensen centraal staan.
Aanduiding van UNESCO als leidende organisatie in de WSIS follow-up en voor de implementatie van zes van de elf WSIS Actielijnen Eerste Internet Governance Forum (IGF), Athene 2007
Tweede cluster van WSIS-gerelateerde evenementen, Genève Tweede IGF, Rio de Janeiro
2008
Derde cluster van WSIS-gerelateerde evenementen, Genève Derde IGF, Hyderabad
2009
Vierde cluster van WSIS-gerelateerde evenementen: het WSIS Forum 2009 Lancering van het open source onlineplatform WSIScommunity.org Verslag van de directeur-generaal over de WSIS follow-up en implementatie op de 35ste zitting van de Algemene Vergadering, Parijs Open Consultation on Financial Mechanism en meetings van de VN Group on the Information Society (UNGIS), Genève Vierde IGF, Sharm el-Sheikh
Het multi-stakeholderproces – een nieuw samenwerkingsmodel WSIS vond plaats in twee keer: een eerste keer in Genève (2003) en een tweede keer in Tunis (2005). De resultaten van deze twee meetings waren de Genève Principeverklaring (waarin de visie en het engagement van de top worden beschreven), het Genève Actieplan (dat de concrete doelstellingen bevat), de Tunis Verbintenis en de Tunis Agenda (inclusief de oprichting van het Internet Governance Forum (IGF) en het verzoek tot implementatie van financiële mechanismen).
10
Het multi-stakeholderproces brengt alle belanghebbenden rond een bepaald issue samen, en zorgt voor een nieuwe benadering van communicatie en besluitvorming. Dit proces is gebaseerd op het belang van gelijkheid en verantwoordelijkheid in de communicatie tussen de belanghebbenden, zorgt voor een evenwichtige vertegenwoordiging van de betrokkenen en geeft alle partijen een stem. Deze benadering berust op de democratische principes van transparantie en participatie, en is gericht op de ontwikkeling van partnerships en de versterking van netwerken tussen de betrokkenen.
11
Velen beschouwen WSIS gewoon als een volgend hoofdstuk in de ontwikkeling van een gemeenschappelijke visie op de toekomstige maatschappij. De implementatie van die visie is echter een veel omvangrijker hoofdstuk, en het is nog lang niet af. Volgens UNESCO kan het Genève Actieplan een belangrijke bijdrage leveren aan de realisatie van internationaal vastgelegde ontwikkelingsdoelen. Het is dus een bron van inspiratie voor de Organisatie.
UNESCO en WSIS De voornaamste aandachtspunten van WSIS behoren tot de kern van UNESCO’s opdracht, waaronder de ethische, wettelijke en socioculturele aspecten van de informatiemaatschappij, waarbij de mens steeds centraal staat in deze vaak technologisch gestuurde domeinen. Hoewel volgens de statistieken de digitale en technologische kloof al kleiner is geworden, is de kenniskloof nog steeds erg diep. Zoals de directeur-generaal van UNESCO al zei in Tunis (november 2005): “UNESCO pleit voor een verschuiving van ‘informatie’ naar ‘kennis’ als belangrijkste dimensie van de toekomstige maatschappij... Volgens UNESCO betekent bouwen aan een kennismaatschappij bouwen aan een betere toekomst voor alle landen en volkeren.” UNESCO heeft daarom het concept van de kennismaatschappij naar voren geschoven, met de nadruk op vier sleutelprincipes: vrijheid van meningsuiting, kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen, universele toegang tot informatie en kennis en respect voor culturele en linguïstische diversiteit.
12
UNESCO’s aandeel in de implementatie van de doelstellingen van WSIS bestaat uit drie luiken: Samen met de Internationale Telecommunicatie Unie (ITU), het Ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP) en sinds 2009 ook met de VN Conferentie inzake Handel en Ontwikkeling (UNCTAD), houdt UNESCO zich bezig met de allesomvattende coördinatie voor de implementatie van alle Actielijnen. Daarom helpt UNESCO sinds 2006 mee aan de organisatie van follow-up-evenementen voor alle stakeholders. Dankzij deze jaarlijkse evenementen kunnen de deelnemers informatie uitwisselen, de laatste ontwikkelingen op de voet volgen, netwerken en partnerships vormen. UNESCO ondersteunt de implementatie van de belangrijkste hoofdstukken uit het Genève Actieplan. UNESCO faciliteert de multi-stakeholderimplementatie van zes van de Actielijnen (zie p. 15) in de betreffende domeinen. Concreet omvat dat o.a. de uitwerking van methodes en basisinstrumenten, de ondersteuning van netwerken, de uitwisseling van informatie en ervaringen en de identificatie van samenwerkingsverbanden tussen de betrokkenen. UNESCO implementeert concrete activiteiten uit het Genève Actieplan binnen het kader van haar gewone programma en speciale activiteiten. Veel van de doelstellingen uit het Genève Actieplan liggen al besloten in de bestaande strategieën en programma’s van UNESCO. De belangrijkste resultaten van de inspanningen van UNESCO op dat vlak worden beschreven in het tweede deel van deze brochure.
UNESCO en WSIS UNESCO´s unieke bijdrage aan WSIS bestaat erin de menselijke dimensie van de informatiemaatschappij te laten voorgaan op technologie en infrastructuur. UNESCO hamert voortdurend op het belang van vrijheid van meningsuiting, opleiding en vaardigheden van gebruikers en meertaligheid, en pleit voor een multi-stakeholderbenadering gedurende het hele proces. UNESCO´s taak in de follow-up van WSIS is drieledig: • het in de praktijk brengen van het Genève Actieplan • het ondersteunen van de implementatie van zes WSIS Actielijnen in de betreffende domeinen • het coördineren van WSIS-activiteiten samen met andere VN-organisaties
13
Deel 2
Van visie naar actie De WSIS-deelnemers hebben een gemeenschappelijke visie op de informatiemaatschappij uitgewerkt, evenals een kader om die visie om te zetten in actie. De visie en het kader zijn vastgelegd in de Principeverklaring, de concrete activiteiten vinden we terug in het Actieplan.
15
Het Actieplan bevat elf Actielijnen die een vertaling zijn van de algemene topics in concrete aandachtspunten die kunnen dienen als bouwstenen voor de informatiemaatschappij – of de kennismaatschappij. De Actielijnen geven dus eigenlijk ondubbelzinnig de richting aan voor de uitvoering van concrete activiteiten. Sinds het tweede luik van de top in 2005 worden er jaarlijks bijeenkomsten georganiseerd voor alle betrokkenen door ITU en UNESCO, die van groot belang zijn voor de follow-up. UNESCO ondersteunt de bijeenkomsten over zes van de elf Actielijnen, en staat in voor de uitvoering van het WSIS Actieplan.
Actielijnen (de actielijnen waarvoor UNESCO verantwoordelijk is, zijn vet gedrukt)
• De rol van overheden en alle andere stakeholders in de bevordering van informatieen communicatietechnlogie (ICT) voor ontwikkeling (H1) 2 • ICT-infrastructuur (H2) • Toegang tot informatie en kennis (H3) • Capacity building of capaciteitsopbouw (H4) • Vertrouwen en veiligheid in het gebruik van ICT (H5) • De omgeving (H6) • ICT-toepassingen (H7) • E-beheer • E-business
Om de impact van de ondernomen acties en de verwezenlijking van de doelstellingen te kunnen meten, heeft het UNESCO Instituut voor Statistiek (UIS) – binnen het Partnership on Measuring ICT for Development – bijgedragen aan de ontwikkeling van internationaal vergelijkbare indicatoren. UIS leidde het onderzoek naar de vooruitgang van landen over de hele wereld op het vlak van integratie van ICT in het onderwijs. De indicatoren worden nu getest door een werkgroep van meer dan 25 betrokken landen. Hierna volgt een beschrijving van de acties die UNESCO en de andere stakeholders hebben ondernomen voor de implementatie van het Actieplan. Sommige van de vermelde activiteiten hebben betrekking op meerdere Actielijnen, waaruit duidelijk hun onderlinge samenhang blijkt. De thema’s zijn allemaal nauw met elkaar verbonden, en de daaruit voorvloeiende activiteiten bijgevolg ook.
16
• E-onderwijs • E-gezondheid • E-werkgelegenheid • E-milieu • E-landbouw • E-wetenschap • Culturele diversiteit en identiteit, linguïstische diversiteit en lokale thema’s (H8) • De media (H9) • De ethische aspecten van de informatiemaatschappij (H10) • Internationale en regionale samenwerking (H11)
2
H1 staat voor hoofdstuk 1 van het Actieplan, H2 voor hoofdstuk 2, enz.
17
Wat hebben we al bereikt? We zetten de resultaten van UNESCO en andere stakeholders even op een rij: De ondersteuning van lidstaten bij de ontwikkeling van nationale beleidskaders, zoals de richtlijnen voor de ontwikkeling en promotie van overheidsinformatie in het publieke domein. Het UNESCO-programma Het geheugen van de wereld voor de bescherming van analoog en digitaal erfgoed (documenten en archieven). Dit erfgoed is van iedereen en moet daarom worden beschermd en toegankelijk worden gemaakt voor iedereen. De oprichting van de Digitale Wereldbibliotheek in april 2009, die door iedereen gratis via internet kan worden geraadpleegd in zeven talen. De verzameling omvat belangrijke originele documentatie van over de hele wereld: manuscripten, kaarten, zeldzame boeken, partituren, muziekopnames, films, afbeeldingen, foto’s, bouwtekeningen, enz.
Toegang tot informatie en kennis (H3) Wat zegt het Actieplan? De moderne ICT maakt het mogelijk dat mensen overal ter wereld (bijna in real time) toegang hebben tot allerlei informatie en kennis. Een gelijke toegang tot informatie en kennis is onontbeerlijk voor de opbouw van een kennismaatschappij; daarom zou elk individu, elke organisatie en elke samenleving hiervan moeten kunnen profiteren. Om dit te bereiken, zijn er nationale richtlijnen nodig. Daarnaast moeten er acties worden ondernomen ter ondersteuning van een universele toegang tot informatie en kennis, die focussen op:
18
a. digitale geletterdheid via capacity building; b. bewaring van informatie ter bescherming van origineel materiaal; c. vrije en gratis toegang tot informatie.
Het programma van de Community Multimedia Centres (CMC’s), dat de mondigheid van gemeenschappen wil bevorderen en de digitale en kenniskloof probeert te overbruggen door lokale radiozenders te linken aan internet en aanverwante technologieën. Er bestaan ondertussen al 130 mediacentra in 36 landen. Een conceptueel kader voor indicatoren voor informatiegeletterdheid, dat in 2008 in het Frans en het Engels werd gepubliceerd, wordt toegepast door het UNESCO Instituut voor Statistiek (UIS) bij de ontwikkeling van testmodules op het vlak van informatiegeletterdheid. Trainingsprogramma’s voor informatieprofessionals, bijvoorbeeld over informatiegeletterdheid voor leerkrachten in Ghana, voor bibliothecarissen en archivarissen in Azië en het Stille Oceaangebied en training-the-trainers-workshops op diverse plaatsen. Portalen die toegang geven tot informatie (www.unesco.org/webworld) en data over verschillende onderwerpen, zoals het African Ocean Portal (www.africanoceans.net).
19
iSt.Lab, een mobiel multimediacentrum (CMC) in de Caraïben Dit is het verhaal van een wel heel bijzonder CMC: het eerste mobiele multimediacentrum in de Caraïben. iSt.Lab – High Street Laboratory – is een kleine, mobiele hightech-eenheid in een afvalcontainer op wielen met o.a. laptops, een radiozender, een elektronische versie van de plaatselijke krant en een draadloze internetverbinding. Dit mini-CMC werd ontworpen om heel Jamaica mee te doorkruisen en creatieve multimediaworkshops te organiseren, zowel voor mensen die nog nooit een computer hebben gebruikt als voor mensen die op dat vlak willen bijleren. Het is UNESCO’s ‘wensdroom’ om meer van dit soort mobiele eenheden te creëren en zo de straathoeken in Jamaica om te toveren tot leerhoeken. Deze creatieve methode om de mondigheid van, en in, de samenleving te verhogen, is vooral gericht op de vele achtergestelde jongeren in de straten van Jamaica.
E-wetenschap (H7) Wat zegt het Actieplan? De aandachtspunten hebben betrekking op de toegang tot en de verspreiding van wetenschappelijke kennis: Snelle internetverbindingen voor alle universiteiten en onderzoeksinstellingen. Initiatieven om wetenschappelijke informatie toegankelijk en betaalbaar te maken, d.w.z. vrije toegang voor iedereen en elektronische publicatie.
De oprichting van CMC’s in de armste samenlevingen en ontwikkelingslanden plaveit de weg naar actieve deelname aan een wereldwijde kennismaatschappij. Na WSIS lanceerde UNESCO al 130 CMC’s in 36 landen.
Ondersteuning van netwerken en partnerships.
Deze centra bieden allerlei mogelijkheden voor informatie, educatie en ontspanning – en zetten gemeenschappen op de kaart door hen een stem te geven.
Bevordering van systematische verzameling, verspreiding en bewaring van digitale data op lange termijn.
Ref.: Genève Actieplan, 6a: “... om dorpen in contact te brengen met ICT en openbare aansluitingspunten te voorzien”, en 9c, 10d: “Regeringen en andere stakeholders zouden moeten zorgen voor duurzame, multifunctionele en openbare ruimtes voor de bewoners met betaalbare of gratis toegang tot diverse communicatiebronnen, met name internet.”
Wat hebben we al bereikt? We zetten de resultaten van UNESCO en andere stakeholders even op een rij:
ICT-toepassingen (H7) ICT kan duurzame ontwikkeling in vele domeinen ondersteunen. UNESCO’s activiteiten op dat vlak zijn vooral gericht op e-onderwijs (e-learning) en e-wetenschap (e-science).
20
De Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS). Dit is de grootste kennisbank over duurzame ontwikkeling ter wereld. Deze onlineencyclopedie is gratis toegankelijk voor universiteiten die op de VN-lijst van minst ontwikkelde landen en meest achtergestelde individuen ter wereld staan. Het Internationale jaar van de planeet aarde, 2007-2009. De bedoeling hiervan was om duidelijk te maken hoe belangrijk aardwetenschappen zijn voor de samenleving. Dit gebeurde d.m.v. de ondersteuning van aardwetenschappelijke projecten. Portalen die toegang geven tot informatie en data over verschillende wetenschappelijke onderwerpen, zoals het African Ocean Portal waar informatie en data te vinden zijn over alle aspecten van onderzoek naar en beheer van oceanen en kustgebieden (www.africanoceans.net).
21
E-onderwijs (H7) Wat zegt het Actieplan? Het verwerven van kennis en vaardigheden via ICT is van groot belang in de opkomende kennismaatschappij. Iedereen zou de nodige vaardigheden moeten hebben om ten volle te kunnen profiteren van de informatiemaatschappij. E-onderwijs (e-learning) speelt hierbij een grote rol en moet dan ook worden ondersteund.
Wat hebben we al bereikt? UNESCO ondersteunt e-learninginitiatieven in alle delen van de wereld. Enkele belangrijke verwezenlijkingen van UNESCO zijn: De opleiding van 400 beleidsmakers in 28 landen en de ontwikkeling van de website www.ictinedtoolkit.org voor de beleidsontwikkeling rond ICT in het onderwijs. De capaciteitsontwikkeling van directeurs en technische en pedagogische deskundigen om e-learningkansen te kunnen bieden via de African Virtual Campus voor leerkrachten wetenschappen.
ICT is een belangrijk hulpmiddel in het onderwijs om jongeren voor te bereiden op hun latere, 21ste-eeuwse leer- en werkomgeving. Toch gaat de integratie van ICT in het onderwijs niet overal even snel – bv. door een gebrekkige infrastructuur, het ontbreken van een aangepast curriculum, de digitale ongeletterdheid van vele directeurs en leerkrachten en/of een traditioneel examensysteem. Het project ‘Eén computer in een graadklaslokaal’ laat echter zien dat je met weinig middelen toch heel veel kunt bereiken. Het project werd opgezet voor leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar (11- en 12-jarigen) in de afgelegen basisschool Buan in Davao del Norte. Het klaslokaal was uitgerust met een computer met de nodige softwareprogramma’s en een videokaart, en was aangesloten op een tv. De apparatuur stond wat afgezonderd in het lokaal, zodat telkens een leerlingenduo aan de computer kon werken, terwijl de rest van de leerlingen de gewone les volgden. Aan het einde van die computeractiviteit bracht het duo dan verslag uit van hun resultaten aan de rest van de klas met behulp van audiovisuele middelen. Ieder duo kon ongeveer 1 uur en 40 minuten per week aan de computer werken.
Het Open Training Platform, een online-kenniscentrum met 3500 bronnen voor opleiders, leerkrachten en leerlingen.
De resultaten van dit project waren o.a. een verbetering van de ICT-vaardigheden van leerlingen én leerkrachten, minder afwezigheid en uitval van leerlingen, meer participatie in de klas en spontaan mentorschap in de duo’s door steeds leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar samen te zetten.
De publicatie van handboeken en het opstellen van richtlijnen voor de planning van doeltreffende afstandsonderwijsprogramma’s.
Het project won de eerste prijs bij de UNESCO ICT in Education Innovation Awards (2007-2008).
Het Competency Framework for Teachers, dat richtlijnen geeft voor het lesgeven en leren met behulp van ICT.
Ref.: Genève Actieplan H4: Capacity building en H7: E-onderwijs, bv. 11d “...ervoor zorgen dat jongeren ICT-kennis en -vaardigheden opdoen, waaronder het vermogen informatie te behandelen en te analyseren op een creatieve en innovatieve manier, hun knowhow te delen en volwaardig deel te nemen aan de informatiemaatschappij.”
De ontwikkeling van indicatoren om trends in het gebruik van ICT in het onderwijs op te volgen, door het UNESCO Instituut voor Statistiek (UIS) onder de auspiciën van het Partnership for measuring ICT for Development. Deze indicatoren worden nu getest in 25 landen.
22
Eén computer in een graadklaslokaal in de basisschool Buan op de Filippijnen
23
Culturele diversiteit en identiteit, linguïstische diversiteit en lokale thema’s (H8) Wat zegt het Actieplan? Culturele en linguïstische diversiteit – van wezenlijk belang voor culturele identiteit, tradities en religies – spelen eveneens een cruciale rol in de dialoog tussen culturen, bij internationale samenwerking en bij duurzame ontwikkeling in een informatiemaatschappij. UNESCO en de andere stakeholders legden vijf subthema’s vast, die de belangrijkste aandachtspunten van het Actieplan bundelen: a. b. c. d. e.
Geheugen en erfgoed; Lokale thema’s en hedendaagse culturele expressie; Linguïstische diversiteit; Transversaal onderzoek; Mensen met een handicap.
Wat hebben we al bereikt? UNESCO werkt, samen met de andere stakeholders, aan de bevordering en bescherming van pluraliteit en diversiteit, vooral met behulp van een reeks internationale standaardisatie-instrumenten van zeven conventies, waaronder: de Conventie inzake de Bescherming en Promotie van Diversiteit van Culturele Expressies (2005); de Conventie inzake de Bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed (2003). Veel activiteiten werden ook uitgevoerd in het kader van het Internationaal jaar van de talen (2008), zoals de oprichting van tal van websites met meertalige tools en producten, multimediapublicaties en studies.
24
Een hoogtepunt was ongetwijfeld de oprichting van de Digitale Wereldbibliotheek (WDL), die door iedereen gratis via internet kan worden geraadpleegd in zeven talen. De verzameling omvat belangrijke originele documentatie uit landen en culturen van over de hele wereld.
De media (H9) Wat zegt het Actieplan? Vrijheid van meningsuiting en de vrije stroom van informatie, ideeën en kennis zijn van wezenlijk belang voor de informatiemaatschappij en stimuleren ontwikkeling. De media spelen dan ook een grote rol in de ontwikkeling van de informatiemaatschappij en leveren een belangrijke bijdrage aan de vrijheid van meningsuiting en de veelzijdigheid van informatie. UNESCO besloot om, in samenspraak met de andere stakeholders, de inhoud van de issues uit het Actieplan te bundelen in de volgende vier domeinen: a. b. c. d.
Vrijheid van meningsuiting en persvrijheid; Ontwikkeling van de media en capacity building van mediaprofessionals; Media- en informatiegeletterdheid; Lokale media.
Wat hebben we al bereikt? We zetten de belangrijkste resultaten even op een rij: De Werelddag voor de Persvrijheid, die elk jaar wordt gevierd (op 3 mei) met een reeks internationale symposia en workshops rond vrijheid van meningsuiting, elk jaar met een andere focus. Publicaties zoals Freedom of Information: a Comparative Legal Survey (verkrijgbaar in alle VN-talen) en Getting the Balance Right: Gender Equality in Journalism. Educatief materiaal, zoals de Media Education Toolkit en de Freedom of Expression Toolkit for Secondary School Students, een model voor de training van leerkrachten of voor media- en informatiegeletterdheid. Het opstarten van gemiddeld 80 mediaontwikkelingsprojecten per jaar in meer dan 70 ontwikkelingslanden – de ondersteuning van internationale mediaontwikkeling via het Intergouvernementele Programma voor Communicatieontwikkeling. Een set van mediaontwikkelingsindicatoren (MDI’s) die erkend is als standaardisatie-instrument om de ontwikkeling van de media in een
25
land te analyseren. Deze set bestaat ondertussen in zes talen en wordt al in een aantal landen toegepast. Modelcurricula voor opleidingen voor journalistiek, bachelor en master. Tot nu toe maakten al 38 landen hier gebruik van voor hun opleidingsinstituten voor journalistiek. creativecontent.unesco.org – een multiculturele onlinecatalogus voor zelfstandige producers verslaggevers.
Wat zegt het Actieplan?
Het programma voor Community Media Centres (CMC’s) ter ondersteuning van de lokale media.
De informatiemaatschappij moet de vrede respecteren, universele waarden naleven, het algemeen welzijn bevorderen en misbruik van informatie- en communicatietechnologie voorkomen.
Kabul Weekly gaat online
Daarom moeten de fundamentele waarden worden gepromoot, en de betrokkenen zouden zich bewust moeten zijn van de ethische aspecten van informatietechnologie en voortdurend onderzoek moeten doen naar die ethische aspecten.
De Kabul Weekly is, met een oplage van 10.000 exemplaren, de grootste krant in Afghanistan, zowel in de stad als op het platteland. Dankzij UNESCO, Reporters without Borders en het Open Society Institute, is de krant tegenwoordig ook in cyberspace te vinden, waardoor er nog meer lezers kunnen worden bereikt. Deze onafhankelijke krant werd voor het eerst gepubliceerd in 1991, maar werd weer opgeheven in 1994. Direct na de val van het talibanregime verscheen de Kabul Weekly echter opnieuw, en is nu de meest gelezen krant van Afghanistan. De krant verschijnt iedere woensdag in het Engels, Dari en Pasjtoe. Het is een van de weinige kranten die ook artikels in het Engels publiceert, en heeft daardoor zowel lokale als buitenlandse lezers. De onlineversie van de krant biedt het laatste nieuws, zowel sociaal als economisch, artikels over speciale onderwerpen en informatie over het beeld van Afghanistan in de internationale media. Daarnaast vindt de lezer online ook de meest populaire rubrieken van de papieren versie: sport, film, cartoons, lezersbrieven en achtergrondartikels. Ref.: Genève Actieplan, 24: “De media — in de verschillende vormen en uit verschillende hoeken — spelen een grote rol in de ontwikkeling van de informatiemaatschappij en leveren een belangrijke bijdrage aan de vrijheid van meningsuiting en de veelzijdigheid aan informatie.”
26
De ethische aspecten van de informatiemaatschappij (H10)
Wat hebben we al bereikt? UNESCO onderneemt, samen met de andere stakeholders, de nodige acties en stimuleert het nemen van preventieve maatregelen tegen misbruik van informatie- en communicatietechnologie. De belangrijkste stappen die op dat vlak al werden genomen, zijn: Vier regionale conferenties en seminaries over ethiek in de periode 2006-2008: voor Latijns-Amerika en de Caraïben, voor Afrika, voor Europa en voor Azië en het Stille Oceaangebied. De bedoeling hiervan was de reflectie en het debat over de ethische, wettelijke en sociale aspecten van een kennismaatschappij aan te zwengelen. De publicatie van alle bijdragen aan en resultaten van deze conferenties; deze zijn beschikbaar voor alle geïnteresseerde partijen. De oprichting van de netwerken Universities Network on Info-Ethics en Latin-American Youth Network on Info-Ethics, om de integratie van academische instellingen en jeugdorganisaties in Latijns-Amerika te bevorderen in het kader van sensibiliseringsacties. Het Information Ethics and E-government High Level Executive Seminar, gevolgd door een trainingworkshop, in Zuid-Afrika (februari 2009).
27
UNESCO heeft de multi-stakeholderbenadering van het forum ondersteund door ervoor te zorgen dat ook deskundigen en ontwikkelingslanden een stem kregen, en dat mannen, vrouwen en jongeren op evenwichtige wijze vertegenwoordigd waren.
Het internet Governance Forum (IGF) De Principeverklaring die werd goedgekeurd op de Wereldtop over de informatiemaatschappij (WSIS) in Genève, erkent het internet als een algemene faciliteit voor het grote publiek. Om een multilateraal, transparant en democratisch beleid hieromtrent te garanderen, keurde de secretarisgeneraal van de VN de oprichting goed van een nieuw forum voor een multi-stakeholderdialoog over issues in verband met het beheer van het internet: het Internet Governance Forum (IGF). Internetbeheer is van essentieel belang voor UNESCO, zoals de directeurgeneraal het verwoordde3: “Onze opdracht is het stimuleren van de vrije stroom van ideeën in woord en beeld en het ontwikkelen van communicatie tussen volkeren als middelen om te komen tot een inclusieve, ontwikkelingsgerichte kennismaatschappij die gebaseerd is op de principes van vrijheid van meningsuiting, universele toegang tot informatie, linguïstische diversiteit en gelijke toegang tot kwaliteitsvol onderwijs voor iedereen.” Sinds 2006 worden er jaarlijks IGF-meetings gehouden; UNESCO’s bijdrage bestaat uit de organisatie van workshops, deelname aan het panel en de promotie van haar constructieve, inclusieve, open en ontwikkelingsgerichte visie doorheen alle voorbereidende processen en activiteiten.
UNESCO droeg bij aan een betere samenwerking tussen de betrokken internationale organisaties met het oog op de ontwikkeling van algemeen toepasbare principes voor publieke beleidsissues in verband met de coördinatie en het management van kritische internetbronnen. UNESCO pleitte voor meer inclusieve en transparante processen ter bevordering van de linguïstische diversiteit op het internet en leverde de nodige deskundigheid aan en werkte samen met de Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN), om ervoor te zorgen dat alle talen en schriften op het internet vertegenwoordigd zijn. Dit alles zal ten goede komen aan de vrije stroom van ideeën en de communicatie tussen volkeren verbeteren – op weg naar een inclusieve, ontwikkelingsgerichte kennismaatschappij.
Globale ICT-ontwikkelingen 1998-2008 Per 100 wereld 100 inwoners, inhabitants, World
70 60
Gsm-abonnementen Mobile cellular telephone subscriptions
50
Internetgebruikers Internet users Abonnees vaste breedbandaansluiting Fixed broadband subscribers Abonnees draadlozesubscribers breedbandaansluiting Mobile broadband
40
Wat hebben we al bereikt? UNESCO heeft een bijdrage geleverd aan de debatten over internetbeheer door te pleiten voor mechanismen die gebaseerd zijn op openheid en diversiteit, waaronder universele toegang, vrijheid van meningsuiting, interoperabiliteit en maatregelen om elke vorm van censuur tegen te gaan.
61.1
Vaste Fixed telefoonlijnen telephone lines
30 23.0 18.9
20 10
6.1 5.0
0 1998
2000
2002
2004
2006
2008*
Bron: ITU World Telecommunication / ICT Indicators Database.
28
3
In zijn voorwoord in Internet Governance Forum (IGF). The First Two Years (UNESCO 2008).
* Geschatte waarden.
29
Unesco Platform Vlaanderen vzw Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur
UNESCO draagt bij tot het opbouwen van vrede, het uitroeien van armoede, duurzame ontwikkeling en interculturele dialoog via onderwijs, wetenschappen, cultuur en communicatie & informatie. De Organisatie besteedt in al haar programma’s bijzondere aandacht aan Afrika en gelijke kansen voor vrouwen en mannen. Al haar activiteiten zijn geworteld in de principes van de mensenrechten. Het UNESCO Platform Vlaanderen legt zich in de eerste plaats toe op het zo breed mogelijk verspreiden van informatie over de activiteiten en programma’s van UNESCO. Dat doet ze onder meer via het driemaandelijks tijdschrift UNESCO info, het uitgeven van brochures rond specifieke UNESCO- thema’s en door het runnen van een informatie- en documentatiecentrum. www.unesco-vlaanderen.be
Verantwoording foto's: Cover © Emrah Turudu © UNESCO p.7
© Robert Churchill
p.9
© Don Bayley
p.11 © Aleksey Buzuk p.13 on the left side : © Andrey Prokhorov on the right side : © Trista Weibell p.14 © Cliff Parnell p.16 © John Woodworth p.17 © Association Images & Mémoires p.19 © Huchen Lu p.20 © Bonnie Jacobs p.21 © UNESCO p.26 © Tom Nulens Dit project werd uitgevoerd met steun van de Vlaamse Regering. De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor de inhoud van deze brochure.
WSIS maakt het verschil door... • de menselijke dimensie van de informatiemaatschappij te benadrukken, • onderwijs, kennis, informatie en communicatie als basiselementen van menselijke vooruitgang en welzijn te beschouwen, • te helpen aan de opbouw van informatiegeletterde samenlevingen, • de kracht van ICT te erkennen om de dialoog tussen mensen, landen en culturen te bevorderen, • te helpen de kenniskloof te dichten en een harmonieuze, eerlijke en gelijkwaardige ontwikkeling voor iedereen te garanderen, • mede te zorgen voor universele, alomtegenwoordige, gelijkwaardige, niet-discriminerende en betaalbare toegang tot informatie en kennis, • de kracht van ICT te erkennen om te helpen armoede uit te roeien, • de weg naar een inclusieve, vrije en open kennismaatschappij voor iedereeen te helpen plaveien.
