Beter werk
leren onder I n t e r vis i e nutt ig voor jur isten
Beter werk
gelijken
door Annemarie van Groezen illustratie Mirèn van Alphen
Hoe houd ik mij staande onder deze extreme werkdruk? Waarom heb ik altijd een conflict met die ene collega? Of, heel praktisch: hoe krijgt mijn cliënt een zo hoog mogelijke ontslagvergoeding? Wie snel een antwoord wil op deze vragen, kan intervisie overwegen, het toverwoord voor de jurist die een nóg betere jurist wenst te worden. Bij de rechterlijke macht is de leermethode al flink ingeburgerd. Nu moet ook de advocatuur eraan geloven. nr.6/7 – 2008
nr.6/7 – 2008
49
Beter werk
D
e kunst van het kennis delen, noemt mr. Rob te aan reflectie van de ervaren jurist die qua ervaring al aan de Rooij het. Voor de directeur en oprichter zijn top zit, maar nog wel stof tot overdenken nodig heeft.” van XS2justice, een netwerk van een twintigtal zelfstandige juristen, heeft het nut van interviLang van stof sie zich al een paar jaar bewezen. “Het idee achter ons saOf alles wat er momenteel in juridische kringen plaatsvindt menwerkingsverband is de toegang tot het recht voor ononder de noemer intervisie het ook daadwerkelijk is, is echdernemers en particulieren te vergroten door voor hen de ter de vraag. Net als coaching en mentoring dreigt intervisie goedkoopste oplossing van een juridisch conflict te vineen containerbegrip te worden voor allerlei vorden. We werken met fixed fees, en dan is het belangmen van regelmatig overleg binnen een orgarijk dat je zo efficiënt mogelijk werkt, want zo benisatie. “Veel juristen denken dat ze aan spaar je kosten. Als eenmanszaak stuit je echter al intervisie doen, maar in feite is het gesnel op een van de belangrijkste nadelen: je hebt woon werkoverleg”, zegt Honig. “Wil je geen collega’s om mee te klankborden. Om dat op daadwerkelijk van intervisie kunnen te vangen komen we eens per maand bij elkaar en spreken dan moet er aan een aantal houden we vier keer per jaar een intervisiebijbelangrijke voorwaarden zijn eenkomst. De leden in ons netwerk zijn over voldaan. Intervisie is een leerhet algemeen 40-plus en hebben veel ervamethode, het doel is dus dat ring. Ze zijn bereid om dat wat ze weten, je iets leert. Verder moet zowel kennis als werkmethodieken, aan eleen intervisie berusten op kaar ter beschikking te stellen. Kennis is duidelijke afspraken als: een van de weinige dingen die meer worden wat willen we met de indoor het te delen. We brengen een case in, tervisie bereiken, gaan en dan is het is al vrij snel: deze kant kun we voor externe begeleije er mee op. We discussiëren ding of doen we het er niet eindeloos over. InterROB DE ROOIJ (XS2JUSTICE): voorzitterschap zelf, hoe visie brengt versnelling aan vaak komen we bij elkaar, in je dossiers en dat is de “KENNIS IS EEN VAN DE WEINIGE DINGEN maken we notulen en is er een kracht van onze formule: die opkomstplicht?” is niet statisch, maar wordt DIE MEER WORDEN DOOR HET TE DELEN” De meest kenmerkende vooreigenlijk steeds slimmer. En waarde van intervisie is de de service aan onze klanten dus steeds beter.” vaste structuur en de systematische werkwijze. Die waarIntervisie is het nieuwe toverwoord voor juristen die de beborgen het leereffect van intervisie en Honig is als begeleihoefte hebben zich te verdiepen in hun eigen functioneren der dan ook heel scherp op het handhaven ervan. Hodoor te luisteren naar anderen, met als doel een nóg betere nig: “Het is juristen eigen om te lang van stof te jurist worden. De ruim dertig jaar oude leermethode, afzijn, onnodig in discussie te gaan, te pas en te onkomstig uit de zorgsector, beleeft momenteel een ware revipas stellingen te poneren, of adviezen te geven val en heeft nu ook de belangstelling gewekt van de juridiwaar dat niet aan de orde is. Als je deze ingebaksche wereld. “De belangstelling voor intervisie heeft veel te ken beroepshouding te veel toelaat dan verliest maken met onze kenniseconomie”, denkt mr. Rüna Honig, de intervisie zijn kracht en is het in feite niet voormalig advocaat en directeur van Honig Coaching BV. meer te onderscheiden van een regulier werkZe ontwikkelde een intervisiemodel voor juristen, begeleidt overleg. Verder is het belangrijk dat de deelneintervisiegroepen en geeft samen met haar collega mr. Suze mende collega’s of vakgenoten professioneel elWeitjens intervisiecursussen. Honig: “Kennis verandert snel kaars gelijken zijn. Ze moeten allemaal ongeveer en vraagt om praktische en creatieve toepassingen. Oplosevenveel te halen en te brengen hebben, want anders is singen voor problemen zijn steeds minder uit boeken of curer geen evenwicht in het leerproces. Je kunt een partner sussen te halen. Er is binnen juridische organisaties dan ook en een stagiaire in principe dus niet samen in een intereen toenemende behoefte aan methodes om deskundigheid visiegroepje zetten. Bij intervisies waarin vooral inop een praktische manier over te dragen en te ontwikkelen. houdelijke vraagstukken worden behandeld, kunnen Het uitwisselen van elkaars ervaringen uit de dagelijkse prakde deelnemers overigens best van hetzelfde kantoor tijk, het delen van impliciete en persoonsgebonden kennis en zijn. Anders ligt dat bij intervisies die vooral over het toetsen van elkaars afwegingen of percepties in een interpersoonlijke vraagstukken gaan. Er is toch sprake visie is daarvoor een relatief goedkope en effectieve methode. van minder vertrouwen als je onder je directe colleIntervisie kan daarnaast ook heel goed voorzien in de behoefga’s verkeert. Juristen vinden het van nature al las-
nr.6/7 – 2008
nr.6/7 – 2008
51
Beter werk tig zich kwetsbaar op te stellen of zwakheden toe te geven en laten niet zo snel het achterste van hun tong zien, zeker niet in een competitieve setting. Daarom is een veilige omgeving bij persoonsgerichte intervisies extra belangrijk.”
Het kan soms diep gaan, beaamt Radder, “maar dat is ook het prettige van intervisie. Uiteindelijk blijf je natuurlijk wel de eigenaar van je eigen probleem – iemand bepaalt zelf hoe diep hij wil gaan. Het valt mij echter op dat rechAPK-keuring ters, als ze het gevoel hebben erDe beroepsgroep waar intervisie allang geen vies woord van te kunnen leren, zich best meer is, is de rechterlijke macht. Mr. Diederik Radder, rechkwetsbaar durven opstellen.” ter en teamleider jeugdzaken bij de rechtbank Amsterdam, Het is zeker niet de bedoeling dat schat dat men er zeker al een jaar of tien mee bezig is. Zelf de rechterlijke macht een eenheidsis hij drie jaar gedetacheerd geweest als adviseur bij Prisma, worst wordt, benadrukt Radder. de organisatie die zich bezighoudt met ontwikkeling en “Iedereen heeft zijn eigen stijl, en kwaliteitsverbetering binnen de rechterlijke macht. In dat dat moet vooral zo blijven. Je kader begeleidde hij zelf vele intervisies. Radder: “In het hebt rechters die van aanpakbegin was er veel huiver onder rechters. Mensen zeiden: ken houden, anderen geven ik doe dit werk al twintig jaar en ineens gaat er iemand wat meer ruimte. De een is zeggen dat ik het niet goed doe. Nu staan de meeste rechserieus, een ander houdt van ters er toch wel positief tegenover. Ze zien in dat door te een beetje humor. Soms kun je leren van elkaar ze professioechter een grens bereiken en neler worden en beter in hun wordt je sterke kant juist een vak. Je kunt intervisie zien RECHTER DIEDERIK RADDER: zwakte. Intervisie maakt je als de jaarlijkse APK-keuring onbewuste bewust en leert je van jezelf.” “JE KUNT INTERVISIE ZIEN ALS daardoor om zo effectief Binnen de rechterlijke organimogelijk te werken.” satie wordt intervisie inmidDE JAARLIJKSE APK-KEURING VAN JEZELF” dels op verschillende manieScheve schaats ren toegepast. Zo is er de cameramethode, die inhoudt dat Intervisie leidt tot efficiëntie, dat ervaart men in de rechterer tijdens de zitting dvd-opnamen worden gemaakt die nalijke macht, en dat ervaren de juristen van XS2justice. Maar derhand worden besproken, en de incidentmethode. “Die hoe zit het met de advocatuur? Met de nieuwe Kwaliteitslaatste is intervisie zoals het oorspronkelijk bedoeld is”, standaard lijkt er ook voor een groot deel van deze beroepsaldus Radder. “In die vorm wordt er in een gestructureerde groep geen ontkomen meer aan: de Nederlandse Orde van setting een bepaald incident besproken, iets waar iemand Advocaten ziet niets liever dan zijn leden regelmatig in een tegenaan is gelopen. Vaak gaat het dan niet om juridisch kring zitten om de dilemma’s waar ze in hun praktijk tegeninhoudelijke kwesties, maar om gedrag. Neem bijaan lopen met elkaar te bespreken. voorbeeld de situatie dat een rechter altijd geïr“Als je er cynisch naar kijkt, heeft een advocaat die volgens riteerd raakt als hij een bepaalde advocaat voor uurtje-factuurtje werkt, geen belang bij een efficiëntere zich krijgt tijdens een zitting. Het is interessant werkwijze”, stelt Rob de Rooij van XS2justice. “Hoewel om te kijken waardoor dat komt. Maar intervidoor het toenemende aantal beautycontests, het zeker voor sie kan ook een uitwisseling van best practices kantoren zinvol kan zijn om op deze manier te werken. Tijzijn: wat doe je als de verdachte gebruik wil dens zo’n contest komt uiteindelijk snel bovendrijven wie maken van zijn recht op het laatste woord en zijn bedrijf efficiënt runt, en wie niet.” vervolgens een brief van zestien pagina’s Toch staan de meeste advocaten nog niet juichend in de rij, tevoorschijn haalt?” Heel bijzonder zegt mr. drs. Frank Staals, advocaat bij PVBS Advocaten te noemt Radder de intervisie die er Amsterdam en tevens als trainer intervisie verbonden aan de sinds kort plaatsvindt tijdens het beroepsopleiding. “En dat is begrijpelijk, want het kost tijd, raadkamerproces bij enkele meeren er moet al zoveel van de Orde. Het betekent weer iets anvoudige kamers. “Het geheim van de ders erbij naast je core business.” Zonder propaganda te raadkamer laat eigenlijk geen exterwillen maken, licht Staals, die een achtergrond heeft in de nen toe, maar rechters hebben inmiddels pedagogiek en vertrouwd is met het fenomeen intervisie, wel een idee hoe ze het op zitting doen, dus graag het nut ervan voor de advocatuur toe. “Door de toezien ze dit als een volgende stap in het vergenomen juridisering is de werkdruk binnen de beroepsbeterproces. Het is goed om dat proces eens groep groter geworden. De uitval is groot, steeds meer meneen spiegel voor te houden.” sen branden vroegtijdig op omdat ze het zicht op hun eigen
52
nr.6/7 – 2008
nr.6/7 – 2008
Beter werk functioneren zijn kwijtgeraakt. Intervisie kan voorkomen vak op dezelfde manier uitoefent. Maar het blijft dat ze te veel gaan blindvaren op aspecten als omzet behaeen feit dat wil je het methodisch goed doen, het len of publiciteit. Het tucht- of gedragsrecht is te hypotheveel tijd kost. Je moet regelmatig bij elkaar kotisch om, bijvoorbeeld, je eigen ethische pijl te meten. Je men, en op een gestructureerde manier, anders kunt nog altijd een scheve schaats rijden als je wilt. Zo nu gaat het rendement verloren. Ik ben een vooren dan moet je een spiegel worden voorgehouden om jezelf stander van een luchtige aanpak, want het moet te kunnen corrigeren. Intervisie is een van de weinige manieook leuk zijn om met anderen uit je beroepsgroep samen te ren om in een kort tijdsbestek in hoofden van mensen te kijkomen. De advocatuur is toch al een vrij solistisch vak. ken op het gebied van keuzes, en normen en waarden.” Maar als je hierbij gewoon gezellig rond de tafel gaat zitAnders dan coach Rüna Honig vindt Staals dat het bij interten met zijn allen, blijf het weer te snel hangen in platituvisie niet om juridisch inhoudelijke problemen moet gaan, des. En binnen de eigen kantooromgeving trek je, als er daar is immers altijd een oplossing voor. Staals: “Bij de diconcrete commerciële belangen meespelen, al snel aan lemma’s die worden ingebracht zijn er gelijke waarden in het kortste eind als je ergens te ethisch over gaat doen. het spel. Het gaat ook niet om de discussie, niet om gelijk Kortom, het blijft dus lastig te organiseren. Wat ik me krijgen, en niet om elkaar veroordelen. Interviwel kan voorstellen is dat met al die burnout geraakte sie is: dit is het probleem en zo kijk dertigers in de beroepsgroep, arbeidsongeschiktheidsverik er tegenaan. Mensen lozekeraars op een gegeven moment alleen nog maar pen soms zo lang rond verzekeringen zullen afsluiten onder de polisvoormet dilemma’s die ze nerwaarde dat iemand aan intervisie doet. Kijk, dán heb gens kwijt kunnen, terwijl je een goede stok achter de deur.” een antwoord binnen Een dat is altijd handig natuurlijk. Rechter Diederik handbereik blijkt te liggen Radder ervaart dat de basis van vrijwilligheid waarals je het bespreekt met op intervisie binnen de rechterlijke organisatie vakgenoten. Mensen plaatsvindt – “ook al stimuleert de Raad voor de rechtdie niet met dat dispraak het zeker” – in combinatie met de werkdruk van alle lemma zitten, kijken dag op zijn minst een goede, strakke organisatie van de iner namelijk makketervisie behoeft. “Je kunt afspreken eens in de twee, drie lijker tegenaan en maanden bij elkaar te komen, maar soms is het gewoon kunnen de consulteven op”, zegt Radder. Erg vrager nieuwe inhoeft dat volgens hem overizichten verschaffen. ADVOCAAT FRANK STAALS: gens niet te zijn, want elke Uiteindelijk komt ervaring met intervisie werpt het eigen functione“INTERVISIE KAN VOORKOMEN de nodige vruchten af, denkt ren ermee op een hohij. Radder: “Rechters willen ger peil en leidt dit tot DAT ADVOCATEN TE VEEL GAAN het graag goed doen, dat is kwaliteitsverbetering van de hun drive. Ze staan zichzelf gehele advocatuur.” BLINDVAREN OP ASPECTEN ALS OMZET het maken van fouten niet toe. Daarom zijn ze minder Platitudes BEHALEN OF PUBLICITEIT” snel geneigd om te oefenen Langzaamaan lijkt ook die met dingen op een andere advocatuur steeds meer open te staan voor intervisie. Homanier te proberen. Doordat anderen je attent hebben genig ziet dat een aantal grote kantoren momenteel bezig is maakt op je gedrag, nodigt intervisie uit dat wél eens te met het opzetten van een intern intervisienetwerk. “En ook doen. Door de kennismaking met intervisie is men daarin de regio ontstaan intervisiegroepen tussen verschillende naast meer vertrouwd geraakt met het geven van feedback kleine kantoren en eenmanskantoren. In hoeverre daarbij en wordt het makkelijker om dat zomaar eens vanuit de loseen rol speelt dat intervisie vanuit de Orde een steeds meer se pols te doen.” verplichtend karakter krijgt, weet ik niet. Wel is er een duiNatuurlijk zijn er ook in de rechterlijke macht altijd mensen delijke trend om intervisies extern te laten begeleiden met zijn die er buiten blijven omdat ze niet willen, geeft Radder het oog op het verkrijgen van studiepunten.’’ toe. “Die horen dat gegarandeerd terug in hun functioneFrank Staals heeft er, ondanks de druk van de Orde, een ringsgesprekken. Maar ook dan blijft het lastig om ze er alshard hoofd in hoe een en ander in de praktijk vorm moet nog in te betrekken. Dat is dan maar zo. Mijn ervaring is krijgen. “Al denk ik dat jonge mensen er meer open voor dat als iemand niet openstaat voor feedback, hij er ook niets zullen staan dan de vastgeroeste advocaat die al 25 jaar zijn aan heeft om aan intervisie deel te nemen.”
nr.6/7 – 2008
nr.6/7 – 2008
53
