Betaalbare zorg voor toekomstige generaties Milliman

Milliman is one of the largest independent actuarial advisories in the world and has more than 50 offices worldwide. Milliman has a team of professionals, including qualified actuaries and consultants. Approximately 2.600 people are employed by Milliman to advise in the fields of healthcare, employee benefits, life-‐ and non-‐life insurance and financial services.

Betaalbare zorg voor toekomstige generaties Milliman Judith Houtepen & Peter van Meel February 2013

Agenda 1.  Inleiding 2.  De prijs van solidariteit vandaag 3.  Stijgende zorgkosten en de gevolgen ervan 4.  De prijs van solidariteit in de toekomst 5.  Een oplossing? 6.  Een veranderend pensioendenken

2

Hervormingen ouderenzorg orde van de dag •  Waarom? •  Hoe onhoudbaar is de betaalbaarheid van de ouderenzorg? •  Zijn de huidige hervormingen voldoende? •  En hoever gaat jouw solidariteit? •  Wat zijn alternatieve oplossingen?

3

Betaalbare zorg voor toekomstige generaties Wat willen wij en hoe groot is onze bereidheid daarvoor? 1 §  Hoeveel uur per week ben jij bereid te werken voor de zorg van de huidige ouderen?

§ 

Hoeveel uur per week ben jij bereid te werken voor de zorg die jij later zelf nodig verwacht te hebben?

§ 

Bij de combinatie Pensioen en Zorg: wat moet onder de Zorg component vallen? Cure: ziekenhuis, huisarts e.d.; en/of Care: verpleeghuis e.d.?

2

3

§  Hoeveel vrijheid wil jij hebben om zelf de hoogte te bepalen en te variëren van jouw 4 pensioenuitkering?

4


5

Wie betaalt nu voor wie?

Man 35 jaar, gehuwd, inkomen € 40.000 GeeJ uit aan zorg en pensioen (AOW)

€ 7.132

€ 1.211

Nominale premie Zvw

€ 1.211

Ink.aU. Premie Zvw

€ 2.590

Ink.aU. Premie Zvw

€ 2.077

Premie AWBZ

€ 3.844

Premie AWBZ

€ 3.844

Premie AOW

€5.483

Premie AOW

-‐

Ontvangt

€ 800

Ontvangt

Gem. Zorgkosten Zvw

€ 500

Gem. Zorgkosten Zvw

€ 5000

Gem. Zorgkosten AWBZ

€ 300

Gem. Zorgkosten AWBZ

€ 5000

AOW

€8.982

Meer betaald dan ontvangen

GeeJ uit aan zorg en pensioen (AOW)

Nominale premie Zvw

AOW

6

€ 13.128

3.433 Man 80 jaar, gehuwd, inkomen € 33.000

-‐ €12.328

Meer ontvangen dan betaald

€ 18.982

€11.850

Zorgkosten per leeftijdscategorie

Zorgkosten naar leeJijdscategorie 100%

7% 9%

80% 60%

17% 37%

75-‐ 100 37%

40% 20%

17%

40 -‐ 65 0 -‐ 40

47% 29%

0% Aantal verzekerden

7

65 -‐ 75

Aandeel in schadelast

Zorgkosten per leeftijdscategorie §  Kosten langdurige zorg vooral laatste levensjaren (80+) 50 45

Waarde (€ 1.000)

40 35 30 25 20 15 10 5 0

0-10 10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80 80-90 90-100 Curatieve zorg

8

Langdurige zorg

•  het grootste deel van de zorgkosten voor ouderen in de laatste levensjaren -‐> het langer leven leidt alleen tot uitstel van deze kosten. -‐> Bepalende factor voor toename zorgkosten ouderen is niet zo zeer toename van de levensverwachCng maar vooral het aantal ouderen tov van het betalende deel van de bevolking


9

Zorgkosten drukken op het huishoudbudget § 

Ontwikkeling aandeel zorgpremies t.o.v. modaal inkomen (miljoenennota 2012) :

§ 

Troonrede: “Zonder maatregelen worden premies onbetaalbaar en gaat in de toekomst een onverantwoord groot deel van de schaarse overheidsmiddelen naar de zorg”

2040 39% 61%

2015 22%

78%

Aandeel zorgpremies (inclusief bijdrage werkgever) Totaal modaal inkomen exclusief zorgpremies

10

Verwachte ontwikkeling AWBZ §  De verwachte ontwikkeling bij geen wijziging in het systeem:

Bron: PGGM, de actuaris september 2011

11

De huidige financiering AWBZ 3.  Eigen Bijdrage: –  Door zorgbehoevenden –  Meestal inkomensafhankelijk –  Absolute omvang jarenlang stabiel

% van totale AWBZ-‐uitgaven 10%

Premie

25% 65%

2.  Overheidsbijdrage: Overheid draagt sinds 2001 deel bij in de kosten van de in 2001 geïntroduceerde heffingskortingen die leiden tot verlaging van premie inkomsten van volksverzekeringen

12

Overheids bijdrage Eigen bijdrage

1.  Premie: Alle belastingbetalers betalen in 2013 12,65% over maximaal €33.000 van het belastbaar inkomen (was 12,15% in voorgaande jaren)

Ontwikkeling AWBZ premiebijdrage AWBZ AWBZ ppremie% remie%

Scenario 1 (Ongewijzigd):

§ 

–  Zorginflatie 3% –  Looninflatie 2% –  Toekomstige vraag naar ouderenzorg = huidige vraag naar ouderenzorg

§  Scenario 2: –  Zorginflatie 5% –  Looninflatie 2% –  Toekomstige vraag naar ouderenzorg = huidige vraag naar ouderenzorg

Scenario3 Scenario2 iin n 2 2060 060 Scenario1 in 2060 Scenario2 in 2060 Scenario1 in 2060 Scenario1 in 2060 Huidig 2013 Huidig Huidig 2 2013 013

19% 25% 25% 12,65% 12,65% 12,65%

60% 25% 60% x5 x2

0% 5% 20% 10% 30% 15% 20% 0% 10% 40% 50% 25% 60% 30% 70%

§  Scenario 3: –  Zorginflatie 3% –  Looninflatie 2% –  Verminderde toekomstige vraag naar ouderenzorg door meer thuiszorg en minder zorg met verblijf en vraag naar ouderenzorg per decennia met 1 jaar uit te stellen

Bron: PGGM, de actuaris september 2011

13

Wat betekent dit feitelijk voor de solidariteitsdruk van toekomstige 65-minners?

Ontwikkeling aandeel ouderenzorg in de AWBZ

Ouderenzorg ca. 65% van totale AWBZ

Aandeel ouderenzorg naar verwachting in 2060 zelfs 80% van totale AWBZ-uitgaven

14

Onbetaalbaarheid AWBZ-zorg 1. 

Bij een ongewijzigd stelsel en beleid een v e r w a c h t e v e r d u b b e l i n g v a n d e AW B Z premiebijdrage…

3.  Dit leidt er toe dat een toekomstige 65minner 1 dag per week moet werken v o o r d e AW B Z - g e f i n a n c i e r d e ouderenzorg

Premie % AWBZ 30%

2060

20% 2011

10% 0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Premie % AWBZ

20% 8%

0% 2011

2060

% premiebijdrage aan ouderenzorg

2.  … in combinatie met een forse verwachte toename aandeel ouderenzorg in totale AWBZ-uitgaven 100% 35%

50% 65%

0%

2011

Ouderenzorg

15

20% 80%

2060

Gehandicaptenzorg en GGZ

Wie gaat dit later nog betalen? Zonder dat je zelf recht op toekomstige ouderenzorg opbouwt?


16

Solidariteitsissues Drie vormen van solidariteit verbonden aan stijgende zorgkosten: 1.  Generatiesolidariteit: 2.  Risicosolidariteit: 3.  Inkomenssolidariteit:

Jong ↔ Oud Gezond ↔ Ziek Rijk ↔ Arm

Principes van solidariteit:

17

1.  Bestaansminimum voor allen (beschaving) 2.  Voorkomen welvaartsval / extreem hoge kosten 3.  Verwachting zelf zo nodig ook aanspraak te kunnen maken op voorzieningen

Solidariteitsissues §  Hoe houden we solidariteitsdruk op een acceptabel niveau? –  Principes van solidariteit zijn tijdloos –  Huidige inrichting van solidariteit is achterhaald en onhoudbaar –  Wie is straks bereid en in staat deze solidariteit te betalen?

§  Conclusie: –  Herinrichting solidariteit –  Beheersen kostenontwikkeling en pensioenvoorziening

18


19

Onvoldoende mogelijkheden Onvoldoende mogelijkheden voor houdbare financiering AWBZ-zorg binnen het huidige stelsel Oplossingsrichtingen binnen het huidige stelsel? -> leidt tot te grote inkomenssolidariteit.

1.  Oprekken maximale grondslag voor premiebetaling van de AWBZ-premie 2.  Versobering van AWBZ-pakket ouderenzorg

3.  Verminderen vraag naar ouderenzorg door stimuleren van meer gezonde levensjaren en langer thuis blijven wonen

20

Hoge inkomens (boven einde 2e schijf) ontvangen geen recht op AWBZ-zorg meer maar betalen in 2025 dan al 12,65% aan AWBZ-premie over gehele inkomen

-> weinig effect op lange termijn Niet langer vergoeden van rollator zet op langere termijn weinig zoden aan de dijk… -> onvoldoende effect, zie scenario 3 Uitgaande van verschuiving van intra- naar extramurale zorg en uitstel van zorg betekent nog steeds dat in 50 jaar de AWBZ-premie 19% bedraagt en daarmee de ouderenzorgbijdrage zo’n 15% van inkomen bedraagt (80%*19%)

Mogelijke stelselwijzigingen Stelselwijziging nodig voor houdbare AWBZ, zodat (potentiële) zorgbehoevenden hierop tijdig kunnen anticiperen Oplossingsrichtingen met stelselwijziging waardoor evenwichtigere verdeling tussen generaties ontstaat: 1.  AWBZ-premie leeftijdsafhankelijk –  65-plusser meer betalen voor de ouderenzorg –  Individueel sparen voor de ouderenzorg

2.  Overheveling van AWBZ-onderdelen naar ziektekostenverzekeraars en/of gemeenten 3.  Financiering van ouderenzorg via kapitaaldekkingssysteem

Wat sluit het beste aan bij de aard van de ouderenzorg?

21

Verzekeringsmarkt De aard van ouderenzorg is niet optimaal voor de verzekeringsmarkt 1.  Wanneer functioneert verzekeringsmarkt goed? –  –  –  – 

Kans op verzekerde incident klein is Willekeurig verdeeld over de verzekerde populatie Risico’s goed in te schatten zijn Geen kans op negatieve risicoselectie

2.  Dit is juist niet het geval bij ouderenzorg waardoor premies voor ouderenverzekeringen zeer hoog zijn:

Verzekeren voor zorg komt hierdoor niet goed van de grond

–  Veel onvoorspelbare ontwikkelingen in de ouderenzorg, zoals ziektecijfers, het zorgpakket en de zorginflatie en grote kans op negatieve risicoselectie

3 

En zorgverzekeraars bovendien zwaar onder-gekapitaliseerd –  Tot 2005 vergrijzingsreserves (= vorm van kapitalisatie) –  Nu geen enkele vorm van kapitalisatie meer

22

Individueel sparen voor ouderenzorg Individueel sparen voor ouderenzorg niet goed mogelijk § 

Ouderenzorg grootste deel in laatste levensfase op zeer hoge leeftijd

§ 

Slechts beperkt aantal ouderen heeft kostbare intensieve ouderenzorg nodig

§ 

Veel vermogen nodig om intensieve ouderenzorg zelf te kunnen betalen: Ø  65-jarige moet ruim 1 miljoen Euro sparen om tot overlijden intensieve zorg te kunnen financieren

•  Niet sparen of oversparen en substantiële erfenissen •  Collectiviteit vereist met verplicht karakter om risico’s te delen en negatieve risicoselectie te voorkomen conform pensioenen

23

Verplicht zorgsparen via collectief §  Combineren van langleven risico en ziekterisico beperkt benodigde bedrag voor ouderenzorg op 65-jarige leeftijd van 1 miljoen Euro tot: –  100.000 Euro vandaag de dag –  440.000 Euro voor een nu 25-jarige (zorg inflatie in acht nemende)

§  Hiervoor sparen vraagt voor inkomen van nu 30.000 Euro een jaarlijkse premiebetaling van 11% van het inkomen (uitgaande van 4% interest, 3% zorginflatie en 2% looninflatie) §  Gefaseerde invoer met geleidelijke afschaffing van omslagstelsel om kapitaal op te bouwen voor toekomstige ouderen en huidige ouderen van zorg te voorzien

24

Betaalbaarheid bij gefaseerde invoer kapitaaldekking Hogere lasten nu leiden tot lastenvermindering in de toekomst

Nadeel is dat zorgpremie onmiddellijk verhoogd moet worden vanwege onvoldoende kapitaaldekking bij start

25

Aansluiten bij verplicht pensioensparen §  Er is in dit geval voldoende kapitaaldekking bij start §  Betaalbaarheid via pensioensparen §  Voor benodigde zorgbudget van gemiddeld 100.000 Euro per persoon vereist: –  Verhoging pensioenopbouw % van 2,15% over salaris min franchise naar gemiddeld 3,55%

26


27

Basis pensioendenken toe aan verandering? Wijziging pensioengedachte pas goed binnen de historische evolutie Verdergaande flexibilisisering met grotere mate van keuzevrijheid: Zaak van het individu ‘00 Meer beloningsgedachte: Zaak van de werkgever ‘60 Primair zorggedachte: Zaak van de overheid ‘50 1e pijler: AOW •  Uitkering obv # verblijfsjaren in NL; onafhankelijk van dienstverband en inkomen •  Voorkomen financiële problemen bij ouderdom •  Simpele regelingen om 70% laatste salaris •  Eerste jaren volledig gefinancierd via omslagstelsel

28

•  2e Pijler belangrijker: Pensioenfondsen vullen gaten op •  Overheid trekt terug, bepaalde sociale lasten niet meer voor rekening van overheid •  Pensioen als afzonderlijk element van arbeidsloon

3e Pijler belangrijker: •  Werkgever neemt meer en meer risico weg en betaalt alleen salaris •  Pensioenbreuken: mensen wisselen steeds vaker van werkgever •  Zorggedachte gaat niet meer op

?

Basis pensioendenken toe aan verandering? §  Is AOW nog steeds welvaartsvast? §  Wat is een goed pensioen? –  Basisgedachte: Totale pensioen 70% van het gemiddeld inkomen dat je voorheen verdiende voldoende om in je levensonderhoud te voorzien

§  Waar spaar je eigenlijk voor? –  Nutsfunctie pensioenen en zorg sterk leeftijdsafhankelijk en complementair –  Waar gebruik je pensioen nog voor na je 80/85e? –  Waarom AOW waardevast behouden?

29

Het huidige pensioenstelsel § 

Het huidige pensioenstelsel sluit niet aan bij het nut §  §  § 

§ 

De maatschappij is minder solidair §  §  § 

§ 

De huidige regelgeving vereist het direct inkopen van een levenslange gelijkblijvende uitkering (annuïteit) op het moment van het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Hierdoor ontstaat een enorm renterisico

Waarom kan ik niet over mijn pensioenpot beschikken? §  § 

30

Schadesolidariteit nog altijd acceptabel “Verkeerde” solidariteit wordt steeds meer uitgebannen Solidariteit tussen generaties is in strijd met de trend van individualisering van de huidige maatschappij

Vaste uitkeringen zijn uit de tijd § 

§ 

Vaste pensioenleeftijd Vaste uitkeringsschema (ongeacht de leeftijd) Ambitie waardevast pensioen

Paternalisme van de overheid (wettelijk kader) Geen zelfbeschikkingsrecht

Bestaat er een oplossing? § 

Gefaseerd inkopen en variabele uitkering §  Door het loslaten van deze wettelijke beperking zou gefaseerd inkopen en variabele uitkering leiden tot daling van de renterisico voor pensioenfondsen §  Voordelen: (1) flexibele uitkeringsschema en (2) eigen beleggingsbeleid §  Nadelen: hogere kosten (door afdekken van risico’s)

§ 

Andere stelsel: van zorg over pensioen naar pensioenzorg §  Combineer Zorg en Pensioen (en eventueel Wonen) §  Door zorg op dezelfde wijze te financieren als pensioen, via een kapitaaldekkingsstelsel, hoeven de kosten niet meer maatschappelijk te worden gedragen maar kan dit individueel §  Meer individuele flexibiliteit om risico’s in de tijd af te dekken

§ 

31

Of…geen pensioen, maar loslaten fiscale facilitering, dus zelf regelen.

Levert het huidige pensioenmodel wat op? Pensioen versus Sparen € 400.000 € 350.000 € 300.000 € 250.000 € 200.000 € 150.000 € 100.000 € 50.000 € -‐ 45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

Pensioen

Input (aannames) Pensioen leeftijd Verwachte levensduur Startleeftijd Inleg/jaar (t=0)

32

65 80 45 € 10.000

55

56

57

58

59

60

61

62

63

Sparen

Pensioenpremie/ (t=0) Box 1 Box 3 Rendement Inflatie

€ 500 45,0% 1,2% 4,0% 2,0%

64

65

Levert het huidige pensioenmodel wat op? Pensioenuitkering versus Nut € 50.000 € 45.000 € 40.000 € 35.000 € 30.000 € 25.000 € 20.000 € 15.000 € 10.000 € 5.000 € -‐

65

70

75 Sparen

33

80 Pensioen

85

90 AOW

95

Wat maakt het verschil? § 

Kost eigen pot versus kost van verzekeraar of pensioenfonds

§ 

Kost eigen pot versus kost van toezichthouder

§ 

Rendement door niet beschikken

§ 

Rendement winst door pensioenfonds

§ 

Verschillen in tax rate

§ 

In de uitkeringsfase is er een betere match met het nut

34

Betaalbare zorg voor toekomstige generaties Wat willen wij en wat is onze bereidheid daarvoor? 1 §  Hoeveel uur per week ben jij bereid te werken voor de zorg van de huidige ouderen?

§ 

Hoeveel uur per week ben jij bereid te werken voor de zorg die jij later zelf nodig verwacht te hebben?

§ 

Bij de combinatie Pensioen en Zorg: wat moet onder de Zorg component vallen? Cure: ziekenhuis, huisarts e.d.; en/of Care: verpleeghuis e.d.?

2

3

§  Hoeveel vrijheid wil jij hebben om zelf de hoogte te bepalen en te variëren van jouw 4 pensioenuitkering?

35

Vragen

36

Contact informatie Judith Houtepen E: T:

[email protected] +31 20 760 18 01

M:

+31

Peter van Meel E: [email protected] T: M:

+31 20 760 18 01 +31

Milliman Haaksbergweg 75 Margriettoren 1101 BR Amsterdam

37

Betaalbare zorg voor toekomstige generaties Milliman

Recommend Documents