Bestemmingsplan Beschermd Dorpsgezicht Frederiksoord- Wilhelminaoord O N T W E R P

Be s te m mi ng s p l an B e s c he r m d Do r ps g e zi c ht F re de ri ks oo r d Wi l he l mi na oo r d

ON TW E R P

Be s te m mi ng s p l an B e s c he r m d Do r ps g e zi c ht F re de ri ks oo r d Wi l he l mi na oo r d

ON TW E R P

Inhoud

Toelichting en bijlagen Regels en bijlagen Verbeelding

3 september 2010 Projectnummer 268.00.12.32.00

O v e r z i c h t s k a a r t

Gemeente Westerveld, bron: Topografische Dienst

T o e l i c h t i n g

268.00.12.32.00.toe

I n h o u d s o p g a v e

9

1

Inleiding

2

Functionele structuur

11

2.1

Geologie, geomorfologie en bodem

11

2.2

Historie

12

2.3

Landschap en natuur

16

2.4

Bevolking en wonen

17

2.5

Bedrijvigheid en voorzieningen

18

2.6

Infrastructuur

20

2.7

Recreatie en toerisme

21

3

4

Ruimtelijke structuur 3.1

Hoofdstructuur

25

3.2

Bebouwingskarakteristiek

26

3.3

Karakteristieke laanbeplanting

28

3.4

Open/gesloten gebieden

29

3.5

Karakteristieke waterwegen

30

Beleidskader

33

4.1

Rijk

33

4.2

Provincie

4.3

4.4 5

6

25

35

4.2.1

Omgevingsvisie

35

4.2.2

Convenant duurzaam bouwen

39

Gemeente

39

4.3.1

Woonplan

39

4.3.2

Kadernota Buitengebied

40

4.3.3

Welstandsnota

41

Maatschappij van Weldadigheid

42

Uitganspunten van het plan

45

5.1

Inleiding

45

5.2

Doelstelling

45

5.3

Uitgangspunten

46

5.4

Terugbouw van koloniewoningen

47

5.5

Herontwikkeling locatie M.A. van Naamen van Eemneslaan 13 50

Toets aan weten regelgeving

53

6.1

Algemeen

53

6.2

Bodem

53

6.3

Archeologie

54

6.4

Water

56

6.5

Luchtkwaliteit

59

268.00.12.32.00.toe

6.6

Milieuzones van bedrijven

60

6.7

Wegverkeerslawaai

64

6.8

Externe veiligheid

67

6.9 7

6.8.1

Inrichtingen

67

6.8.2

Vervoer van gevaarlijke stoffen

71

6.8.3

Buisleidingen

Ecologie

71 72

Juridische vormgeving

75

7.1

Algemeen

75

7.2

Opzet

75

7.3

Bestemmingen

75

7.4

Algemene regels en overgangs- en slotregels

77

8

Economische uitvoerbaarheid

79

9

Maatschappelijke uitvoerbaarheid

81

9.1

Inspraak

81

9.2

Overleg

98

Bijlagen

268.00.12.32.00.toe

1

I n l e i d i n g

De kernen Frederiksoord en Wilhelminaoord en een gebied rondom zijn, door

hun karakteristieke kenmerken, op 6 november 2009 aangewezen als 'beschermd dorpsgezicht' in het kader van de Monumentenwet 1988. Dit gebied is sociaal-historisch en ruimtelijk gezien van belang vanwege de systematische ontginningen van de woeste gronden die in een voor dit gebied karakteristieke, ruimtelijke structuur hebben geresulteerd. De aanmerking als 'beschermd dorpsgezicht' brengt beschermende regels met zich mee die sturend zijn bij ruimtelijke ingrepen. De gemeente heeft de plicht voor een dergelijk gebied een nieuw bestemmingsplan op te stellen. Het plangebied omvat de kernen Frederiksoord en Wilhelminaoord, gelegen in

BEGRENZING PLANGEBIED

de gemeente Westerveld. Tevens valt een deel van het buitengebied van de gemeente Westerveld binnen het gebied dat is aangewezen als 'beschermd dorpsgezicht'. De begrenzing van het gebied wordt gevormd door een aantal aaneengesloten kavelgrenzen, waarlangs de specifieke koloniestructuur zich herkenbaar onderscheidt van het omringende landschap. Momenteel wordt een bestemmingsplan opgesteld voor het gebied dat wordt ingesloten door de Majoor van Swietenlaan, de Vledderweg, de Burgemeester Wijnoldyweg en de Molenlaan in Frederiksoord (het bestemmingsplan Residence Frederiksoord). Vanwege de procedure die voor dit plan reeds is opgestart, is dit gebied buiten het voorliggende bestemmingsplan gelaten. Op dit gebied zijn wel dezelfde beschermende regels van toepassing als in het voorliggende bestemmingsplan. De exacte ligging van het plangebied is weergegeven op de overzichtskaart en verbeelding behorende bij dit bestemmingsplan. Voor het plangebied zijn momenteel verschillende bestemmingsplannen vige-

VIGERENDE BESTEMMINGS-

rend. Het betreft de volgende bestemmingsplannen:

PLANNEN

-

bestemmingsplan Buitengebied Vledder (vastgesteld d.d. 30-06-1992 en

-

bestemmingsplan Wilhelminaoord (vastgesteld d.d. 28-02-1995 en goed-

goedgekeurd d.d. 16-02-1993); gekeurd d.d. 27-06-1995); -

bestemmingsplan Wilhelminaoord boomteelt (vastgesteld d.d. 27-091994 en goedgekeurd d.d. 3-01-1995);

-

bestemmingsplan Frederiksoord (vastgesteld d.d. 29-04-1997 en goedgekeurd d.d. 11-11-1997);

-

bestemmingsplan De koperen hoek Frederiksoord (vastgesteld d.d. 26-42001 en goedgekeurd d.d. 18-9-2001).

268.00.12.32.00.toe - Bestemmingsplan Beschermd Dorpsgezicht FrederiksoordWilhelminaoord - 3 september 2010

9

-

bestemmingsplan Conferentiepark Frederiksoord vigerend (vastgesteld d.d. 13-04-2004 en goedgekeurd d.d. 23-11-2004).

In de hiervoor genoemde bestemmingsplannen is geen bijzondere aandacht besteed aan de historisch-ruimtelijke karakteristiek van de bebouwing en inrichting in het gebied. Het voorliggende bestemmingsplan voorziet wel in specifieke regelingen die de kwaliteiten van het gebied beschermen. Mede door de beschermende regels heeft dit bestemmingsplan een bijzonder karakter. LEESWIJZER

In hoofdstuk 2 komt de functionele structuur van het plangebied aan de orde. Hierbij is een onderverdeling gemaakt in verschillende thema's: geologie, cultuurhistorie, landschap en natuur, bevolking en wonen, bedrijven en voorzieningen, infrastructuur en recreatie en toerisme. Hoofdstuk 3 geeft een verdiepingsslag op de karakteristieke, ruimtelijke structuur van het plangebied. Hoofdstuk 4 geeft vervolgens een beschrijving van het relevante beleid op overheidsniveau. Ook wordt ingegaan op het beleid van de Maatschappij van Weldadigheid. Hoofdstuk 5 gaat in op de doelstelling en uitgangspunten van het voorliggende bestemmingsplan. In hoofdstuk 6 komt de toetsing aan weten regelgeving aan bod. Onderwerpen die in dit hoofdstuk worden onderzocht, zijn: milieuzonering, geluid, luchtkwaliteit, bodem, externe veiligheid, archeologie, ecologie en water. De juridische vormgeving van het plan komt in hoofdstuk 7 aan bod. Ten slotte gaan de hoofdstukken 8 en 9 achtereenvolgend in op de economische en maatschappelijke uitvoerbaarheid van het plan.

10


2

F u n c t i o n e l e

s t r u c t u u r

2.1

Geologie, geomorfologie en bodem Frederiksoord en Wilhelminaoord liggen op het Drents/Friese keileemplateau,

ONTSTAANSGESCHIEDENIS

dat in de voorlaatste ijstijd is ontstaan toen door oprukkend landijs leem, grind en stenen vanuit Scandinavië zijn afgezet. Toen het ijs smolt, bleef een dik pakket van dit materiaal (zogenaamde grondmorene) achter. Hier overheen is in latere tijd vooral door windwerking zand afgezet (zogenaamd dekzand). De dikte van de dekzandlaag varieert. Op sommige plaatsen is de laag dun en ligt de keileem bijna aan de oppervlakte. De terreinhoogte in het plangebied varieert van circa 3 m tot 6 m boven N.A.P. Bodemkundig bestaat het plangebied voornamelijk uit veldpodzolgronden (on-

BODEM

derdeel van de humuspodzolgronden). Dit zijn zandgronden die doorgaans in wat hogere delen van het landschap liggen. Ze hebben een homogene bovenlaag met daaronder een podzol, dat wil zeggen dat onder de donkerbruine bouwvoor een grijze uitspoelingslaag (E-horizont) en een bruine inspoelingslaag (B-horizont) zijn te onderscheiden. In het zuidoostelijk deel van het plangebied, nabij Frederiksoord, zijn ook gooreerdgronden en haarpodzolgronden aanwezig. De gooreerdgronden hebben een donkere bovengrond van zeer humeus materiaal dat geleidelijk overgaat in een homogene zandondergrond. De haarpodzolgronden liggen veelal in hoog opgestoven dekzandruggen. De verschillende horizonten zijn scherp begrensd en de donkerbruine B-horizont is compact en slecht waterdoorlatend. Ten noorden van de kern Wilhelminaoord komen gebieden voor die worden aangemerkt als moerige podzolgronden. Deze gronden hebben een humushoudend zanddek met een moerige tussenlaag. Daarnaast komt in het overgrote deel van de bodem in het plangebied keileem of potklei voor. Deze laag begint tussen de 0,4 m en 1,2 m beden maaiveld en is ten minste 20 cm dik. In de gebieden waar haarpodzolgronden liggen, wordt keileem niet binnen 1,2 m beneden maaiveld verwacht.


11

Uitsnede bodemkaart GRONDWATERSPIEGEL

In die gebieden waar de veldpodzolgronden liggen, voornamelijk rond Frederiksoord en tussen de twee kernen, kan de grondwaterstand stijgen tot 10 cm beneden maaiveld. De haarpodzolgronden daarentegen zijn relatief droog. Zelfs in de natste perioden van het jaar bevindt de grondwaterspiegel zich gemiddeld dieper dan 80 cm beneden het maaiveld. De gooreerdgronden hebben wel weer een hoge grondwaterstand. In de natste periode kan deze uitkomen tot 10 cm beneden maaiveld. Ten slotte bedraagt de hoogste grondwaterstand bij moerige podzolgronden 5 cm beneden maaiveld.

CONCLUSIE

Uit de bodemopbouw van het plangebied kan worden geconcludeerd dat het gebied hoofdzakelijk bestaat uit zandgronden die goed geschikt zijn voor natuur, weidebouw en/of akkerbouw. Op veel plaatsen in het plangebied kan de hoogste grondwaterstand stijgen tot 10 cm beneden maaiveld. Deze hoge grondwaterstanden hebben een negatieve invloed op de bouwmogelijkheden (onder meer met het oog op bekeldering en afvoer van water).

2.2

Historie MAATSCHAPPIJ VAN WEL-

De kernen Frederiksoord en Wilhelminaoord zijn ontstaan in de negentiende

DADIGHEID

eeuw en maken deel uit van het koloniegebied van de Maatschappij van Weldadigheid.

12


In 1818 richtte generaal Johannes van den Bosch de Maatschappij van Weldadigheid op om de grote armoede in Nederland te bestrijden die na de Franse tijd was ontstaan. Geschat werd dat zo'n 10% van de 2 miljoen Nederlanders destijds in armoede en in 'een toestand van verbastering' leefde. In grote steden als Amsterdam en Leiden was bijna de helft van de inwoners aan de bedelstaf. Om die armoede te bestrijden, wilde Van den Bosch landbouwkolonies stichten, waar de paupers de woeste gronden zouden ontginnen. Landarbeid zou een heilzaam en opvoedend effect hebben. Door ze arbeid, onderhoud en onderwijs te verschaffen, zouden de landlopers worden opgebeurd ‘tot eene hogere beschaving en werkdadigheid’ - maar wie desondanks ontspoorde, werd verbannen naar dwangkolonies. De Maatschappij van Weldadigheid was in veel opzichten haar tijd vooruit: zo kende men al vanaf 1819 het verplichte onderwijs en vanaf 1827 een verplicht ziekenfonds. In 1893 begon de Maatschappij van Weldadigheid met de verzorging van bejaarden. De Maatschappij van Weldadigheid werd bekostigd door giften van duizenden rijke burgers, die wekelijks 5 cent bijdroegen, door rijksbijdragen en door de verkoop van producten - maar desondanks lukte het de maatschappij niet om in de beginperiode kostendekkend te opereren. In 1859 werden de dwangkoloniën overgenomen door het Rijk en de landbouw werd gemoderniseerd. Ook kwamen er een tuinbouw-, bosbouw- en landbouwschool en nieuwe vormen van bedrijvigheid, zoals weverijen en timmerwerkplaatsen. De werkzaamheden van de Maatschappij van Weldadigheid stonden te boek als een (inter)nationaal uniek en innovatief sociaal experiment. Frederiksoord is ontstaan uit de samenvoeging van de proefkolonie met

FREDERIKSOORD EN WIL-

52 kolonistenhoeven die in 1818 is gesticht op het voormalig landgoed Wester-

HELMINAOORD

beeksloot en 75 kolonistenwoningen die werden gesticht op gronden van de markegenoten van Vledder. De hoeven hadden een oppervlakte van 2,4 ha en de gronden werden gebruikt voor de landbouw. Omdat niet alle kolonisten geschikt bleken om cultuurgrond te bewerken, werden ook andere bedrijfstakken opgericht als de weverij, spinnerij en timmerwerkplaatsen. Wilhelminaoord werd in 1821/1822 opgericht, deels op het landgoed Westerbeeksloot en deels op de zogenaamde Vierdeparten. De koloniehoeven waren hier iets groter dan de hoeven die een paar jaar eerder in Frederiksoord waren aangelegd. De oppervlakte van 2,4 ha bleek te klein en werd vergroot tot 2,8 ha per hoeve. Ook in deze kolonie werd een aantal grote gebouwen gesticht met voorzieningen en werkplaatsen. In 1826 vond er een administratieve reorganisatie plaats waardoor het beheer van de koloniën anders werd georganiseerd. Frederiksoord en Wilhelminaoord werden ieder in drie wijken ingedeeld. Een wijk bestond uit 24 koloniewoningen en was toevertrouwd aan een sectiemeester. Onder deze sectiemeester stonden twee wijkmeesters met ieder 12 woningen. Zij hielden toezicht en hadden de leiding over de werkzaamheden. Door de spreiding van de ambtena-


13

ren over de kolonie werd het nadeel van de ongunstige ruimtelijke situatie zoveel mogelijk opgeheven In de jaren 1864 en 1865 verdween door schaalvergroting een groot aantal koloniewoningen in het gebied (circa 50). Hiermee verdween mede de oorspronkelijke kavelgrootte van 2,4 ha en 2,8 ha. In de plaats kwamen zes grote boerderijen van elk 50 ha met een modern bedrijfsgebouw. Voorbeelden hiervan zijn de hoeve Koning Willem III in Frederiksoord en hoeve Prinses Marianne in Wilhelminaoord. Dit waren boerderijen waar de kolonisten (onder leiding) werkten voor de Maatschappij van Weldadigheid. Ook werden na 1859 slechte landbouwgronden en heide bebost, waaronder een gedeelte van de Hooiweg in Frederiksoord. Een andere belangrijke ontwikkeling voor het koloniegebied was de oprichting van de 'G.A. van Swieten Tuinbouwschool' in 1884 in Frederiksoord. Dit was de tweede tuinbouwschool in Nederland. Daarnaast werd er, eveneens in Frederiksoord, in 1888 een 'Van Swieten Boschbouwschool' opgericht. Deze laatste kreeg al vrij snel een andere functie. Voor de tuinbouwschool, die in 1969 in een ander gebouw werd ondergebracht en in 2005 is gesloten, bestaan nieuwe herinrichtingsplannen. De goed onderhouden tuin achter de school bestaat al sinds de oprichting en kent een aantal zeer oude bomen. Mede dankzij de tuinbouwschool kreeg Frederiksoord een aanzien dat sterk afweek van het beeld van andere plattelandsdorpen. Toen gemeenten en Rijk omstreeks 1935 de sociale zorg steeds meer op zich namen, verschoof de rol van de Maatschappij van Weldadigheid langzamerhand richting het beheer van haar gronden en gebouwen. Om de voortdurende schulden te betalen, werden sinds 1910 gronden en gebouwen verkocht. Op de terreinen werden nog wel nieuwe zorginitiatieven ontwikkeld, zoals de opvang van zwakbegaafde tbs-ers, maar de directe invloed van de Maatschappij van Weldadigheid op de zorginstellingen werd steeds kleiner. Momenteel bestaat de Maatschappij van Weldadigheid nog steeds. Sinds 1960 echter niet meer als vereniging, maar als stichting. Zij beheert circa 1.300 ha cultuur- en bosgrond en heeft 65 panden in bezit, waarvan 30 zijn aangewezen als rijksmonument.

14


Plangebied ± 1811-1832

Plangebied ± 1900

Plangebied ± 1850

Plangebied ± 1955

De hiervoor genoemde ontwikkelingen hebben geresulteerd in een kenmerkend

WAARDEN

gebied met een verscheidenheid aan waarden. In het oog springen de ontgonnen landbouwgebieden, met een rationeel, rechtlijnig patroon van verkavelingswegen, bomenrijen en vaarten. Langs de vaarten en wegen stonden op regelmatige afstand eenvoudige koloniehuisjes en in de koloniën verschenen winkels, schoolgebouwen, kerken en zelfs een synagoge. Ook werden verschillende grote boerderijen, boerenhoeven en veldwachtershutten gebouwd. Veel van deze bebouwing is in de huidige situatie nog aanwezig, hoewel in de meeste gevallen de functie wel is veranderd (voornamelijk van winkels en schoolgebouwen).


15

Hoofdstuk 3 geeft een nadere beschrijving van de ruimtelijke waarden in het plangebied.

2.3

Landschap en natuur LANDSCHAP

Het landschap in het plangebied is in sterke mate gevormd door de negentiende eeuwse ontginningsgeschiedenis. De kolonies zijn gelegen op voormalige venen en heideterreinen en kenmerken zich door hun systematische aanleg met een van te voren geplande landschappelijke inrichting. Frederiksoord en Wilhelminaoord liggen op de droogste plaatsen in een van oorsprong tamelijk natte omgeving. Door systematische ontginning van de gronden is een kleinschalig kolonielandschap gesticht, dat in een fraai contrast staat met het aan de zuidoostelijke rand gelegen meer open beekdal van de Vledder Aa. Blokvormige verkaveling, rechtlijnige patronen en lintbebouwing vormen de belangrijkste karakteristieken van het landschap. Door de geschiedenis heen is een afwisselend, kleinschalig landschap ontstaan van bossen, velden en akkers.

NATUUR

Het merendeel van het plangebied maakt deel uit van Provinciale Ecologische Hoofdstructuur van de provincie Drenthe. Het doel van de Ecologische Hoofdstructuur is het behouden en ontwikkelen van de biodiversiteit aan de hand van een aangewezen natuurdoeltype. Naast aangewezen gebieden van de Ecologische Hoofdstructuur is ook een groot deel van het gebied aangemerkt als ecologische verbindingszone. De ecologische verbindingen hebben het doel om natuurgebieden met elkaar te verbinden. De navolgende kaart geeft de ligging van de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur en ecologische verbindingszones in het plangebied weer. In het plangebied zijn, op het gebied van de Ecologische Hoofdstructuur, voornamelijk de natuurdoeltypen 'Eiken- en beukenbos van lemige zandgronden' en 'Bos van arme zandgronden' aanwezig. Het streven is om aan de beschreven natuurdoelen te voldoen. Buiten het plangebied, aan de noordoostzijde van de kern Wilhelminaoord, ligt het Natura 2000-gebied Drents-Friese Wold & Leggelderveld. Dit gebied staat in het kader van de Natura 2000 aangemerkt als zowel een Habitatrichtlijn- als Vogelrichtlijngebied. Het gebied kenmerkt zich door een verscheidenheid in landschappen, van (naald)bossen tot stuifzandcomplexen en beken. Gezien de nabije ligging van dit Natura 2000-gebied zal bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen moeten worden gekeken naar mogelijk negatieve effecten. Het beheerplan voor dit gebied is momenteel in ontwerp.

16


Provinciale Ecologische Hoofdstructuur in het plangebied

Naast de hiervoor genoemde gebieden zijn in de gemeente Westerveld meerdere natuurgebieden aanwezig waaronder de Nationale Parken Dwingelderveld en Drents-Friese Wold en de natuurgebieden nabij Havelte en Uffelte. Door middel van (onderlinge) recreatieve en natuurlijke verbindingen en de aanwezige waarden hebben deze gebieden een hoge belevingswaarde.

2.4

Bevolking en wonen Frederiksoord telde op 1 januari 2008 circa 120 inwoners, die over circa

FREDERIKSOORD

60 woningen waren verdeeld. In het buitengebied dat tot Frederiksoord wordt gerekend, stonden op dat moment circa 45 woningen, met 120 bewoners. De vroegere 54 studentenwoningen (locatie A.C. Idehof) drukten een fors stempel op het demografische profiel van het dorp. De ombouw tot 27 zelfstandige woningen betekende een ingrijpende verandering in het woningaanbod, waardoor de bevolkingssamenstelling sterk is veranderd. Doordat een deel van de studentenwoningen al enkele jaren leeg stond, leidde de ombouw tot enige bevolkingsgroei. Hierna hebben zich geen noemenswaardige veranderingen in de woningvoorraad en de bevolkingsomvang meer voorgedaan. Momenteel wordt een herontwikkelingsplan opgesteld voor het gebied van de voormalige tuinbouwschool (G.A. van Swieten Tuinbouwschool) in de kern Frederiksoord. Dit plan richt zich op de realisatie van een complex zorgwoningen, in combinatie met een zogenaamd zorghotel (met privékliniek en wellnesscentrum) en de herinrichting van het tuinencomplex tot een openbaar park. Aan dit plan is de naam Residence Frederiksoord toegekend.


17

WILHELMINAOORD

In de kern Wilhelminaoord bedroeg per 01-01-2008 het aantal inwoners circa 800. Deze inwoners waren verdeeld over circa 355 woningen. In het buitengebied behorende bij de kern Wilhelminaoord stonden 50 woningen met een bevolkingsaantal van 120. De kern Wilhelminaoord heeft zich in het verleden door middel van planmatige uitbreidingen ontwikkeld als een komvormige kern. Dit maakt de kern minder karakteristiek dan zijn omgeving. De tabel Bevolkingsopbouw en wonen geeft de opbouw van de bevolking met het aantal woningen in Frederiksoord en Wilhelminaoord weer.

Bevolkingsopbouw en wonen Regio’s

Aantal

Bevolking naar leeftijdsgroep in 2008 in %

Woningvoorraad

inwoners

2007

2008 0 tot 15

15 tot 25

25 tot 45

45 tot 65

65

jaar

jaar

jaar

jaar

en ouder

jaar

Frederiksoord

120

4

6

21

41

28

60

Verspreide huizen Frederiksoord

120

19

10

27

34

9

45

Wilhelminaoord

790

15

10

23

24

29

355

Verspreide

120

18

9

21

38

15

50

huizen

Wilhelminaoord Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek ONTWIKKELINGEN WO-

Uit de tabel valt te concluderen dat voornamelijk de oudere leeftijdsklassen

NINGMARKT

een groot aandeel in de bevolking hebben. Het percentage kinderen jonger dan 15 jaar en personen in de leeftijdsklasse 15 tot 25 jaar is daarentegen laag. De sterke vergrijzing en de geringe geboortecijfers hebben tot gevolg dat de woningbezetting gemiddeld rond de 2,3 personen per woning bedraagt. Dit ligt onder het Nederlands gemiddelde (2,4 personen per woning). Als de hiervoor genoemde trends blijven doorzetten, zal dit in de toekomst resulteren in een afname van de vraag naar woningen. Derhalve is het van belang de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van het gebied te versterken. Momenteel wordt voor ‘Residence Frederiksoord’ het bestemmingsplan in procedure gebracht. Dit plan omvat onder meer de bouw van een zorghotel en zorgappartementen in de kern Frederiksoord. Deze ontwikkeling brengt een impuls in de werkgelegenheid met zich mee en zorgt daarnaast voor een toenemende vraag naar huisvesting (voor de circa 100 medewerkers).

2.5

Bedrijvigheid en voorzieningen Bedrijvigheid De bedrijvigheid in het plangebied wordt getypeerd als kleinschalig en bestaat voornamelijk uit kleine bedrijven, die zijn gelegen in de kernen en langs de doorgaande wegen. Grootschalige bedrijvigheid, in de vorm van bedrijventerreinen en grote bedrijven, zijn niet aanwezig in het plangebied.

18


De volgende bedrijven zijn gevestigd in het plangebied: -

ballooning bedrijf (Frederiksoord);

-

uitvaartonderneming (Frederiksoord);

-

hotel/restaurant (Frederiksoord);

-

quilt winkel (bij de Koloniehof in Frederiksoord);

-

tankstation met de verkoop van lpg (Frederiksoord);

-

garage (Wilhelminaoord);

-

rotanwinkel (Wilhelminaoord);

-

computerwinkel (Wilhelminaoord).

Agrarische bedrijven Van oudsher is agrarische bedrijvigheid een belangrijke drager van het plangebied. Deze vorm van bedrijvigheid is medebepalend geweest voor de structuur die het plangebied heeft. Waar vroeger veel agrarische bedrijven met een klein stuk grond aanwezig waren, zijn in de huidige situatie slechts enkele grote bedrijven overgebleven. Daar waar deze bedrijven te dicht op een woonkern staan, wordt overgegaan tot verplaatsing van het agrarische bedrijf. Dit is bijvoorbeeld het geval bij het bedrijf dat was gevestigd op de M.A. van Naamen van Eemneslaan nummer 13. Dit akkerbouwbedrijf is verplaatst naar de M.A. van Naamen van Eemneslaan 2. Dit bestemmingsplan voorziet in een herontwikkeling op de voormalige locatie van het agrarische bedrijf ten behoeve van woningbouw. Naast agrarische bedrijven zijn in het plangebied ook boomkwekerijen aanwezig. Deze ontwikkeling is een logisch vervolg op de van vroeger uit aanwezig tuinbouwschool. Deze boomkwekerijen zijn voornamelijk gelegen ten noorden van de kern Wilhelminaoord Voorzieningen Naast bedrijvigheid is in het plangebied een gevarieerdheid in voorzieningen aanwezig voor de inwoners van de kernen zelf. Het betreft voornamelijk voorzieningen op het gebied van zorg en onderwijs, twee onderwerpen die de Maatschappij van Weldadigheid van oudsher heeft geïntroduceerd in het plangebied. De volgende voorzieningen zijn in het plangebied aanwezig: -

huisartsenpraktijk (Frederiksoord);

-

basisschool (Wilhelminaoord);

-

verzorgingshuis 'de Menning' (Wilhelminaoord);

-

dierenkliniek (Wilhelminaoord);

-

tbs-behandelcentrum (Wilhelminaoord);

-

dorpshuis (Wilhelminaoord);

-

Haags Buitencentrum (Wilhelminaoord). In dit gebouw wordt natuureducatie gegeven aan kinderen uit de stad Den Haag;

-

sportvelden (Wilhelminaoord);

-

fitnesscentrum (Wilhelminaoord).


19

Naast deze voorzieningen zijn in Wilhelminaoord twee kerken aanwezig, te weten de rooms-katholieke kerk (met een kerkhof) en de Nederlands hervormde kerk (vanaf 2009 echter niet meer in gebruik als zijnde). Naast het kerkhof bij de rooms-katholieke kerk is ook een kerkhof aan de Oranjelaan aanwezig (stamt uit de tijd van de koloniën, begin 1800).

2.6

Infrastructuur Het plangebied wordt ontsloten via de Koningin Wilhelminalaan, de Majoor van Swietenlaan en de Burgemeester Wijnoldyweg. Deze wegen zijn in beheer en onderhoud bij de provincie Drenthe. De Majoor van Swietenlaan vormt de verbinding tussen Vledder en Steenwijk. In het plangebied is het gedeelte buiten de bebouwde kom aangeduid en vormgegeven als erftoegangsweg met een maximumsnelheid van 60 km/uur. In Frederiksoord, tussen de aansluiting met de Koningin Wilhelminalaan en de Burgemeester Wijnoldyweg, kent deze weg een maximumsnelheid van 30 km/uur. Ten westen van de aansluiting met de Burgemeester Wijnoldyweg is deze weg een gebiedsontsluitingsweg met een maximumsnelheid van 50 km/uur. De Koningin Wilhelminalaan vormt de verbinding tussen Frederiksoord en Noordwolde. De weg is vormgegeven als een gebiedsontsluitingsweg met een maximumsnelheid van 80 km/uur, met uitzondering van het gedeelte ter hoogte van Wilhelminaoord. Dit deel kent een maximumsnelheid van 60 km/uur. De Burgemeester Wijnoldyweg vormt de verbinding tussen Havelte en Frederiksoord. De weg is vormgegeven als een gebiedsontsluitings-weg met een maximumsnelheid van 50 km/uur. De overige wegen binnen het plangebied zijn erftoegangswegen.

20


2.7

Recreatie en toerisme De gemeente Westerveld herbergt een aantal waardevolle gebieden, variërend

GEMEENTE WESTERVELD

van natuur en landschap tot cultuurhistorie. De onderlinge verbindingen tussen de gebieden zijn goed, maar kunnen nog wel worden geoptimaliseerd. Door middel van aantrekkelijke verbindingen, waaronder ecologische verbindingen met de mogelijkheid tot recreatief medegebruik, kan deze optimalisatie plaatsvinden. Als trend is een groeiende behoefte aan dagrecreatie en kortdurende verblijfsrecreatie gesignaleerd. In Westerveld bedroeg het totale aantal dagtochten in 2004 ruim 1,8 miljoen. De consument wordt daarbij steeds veeleisender en wenst tijdens een bezoek bovendien verschillende activiteiten te combineren. De gemeente Westerveld is aantrekkelijk voor verblijfsrecreatie, mede door de aanwezigheid van voldoende accommodaties (van campings tot hotels). In 2007 bedroeg het aantal overnachtingen ruim 980.000, hetgeen weliswaar minder was dan de voorgaande jaren. De trends op het gebied van verblijfsrecreatie


21

liggen momenteel bij kortdurende verblijven in hotels, motels en vakantiebungalows boven langdurige verblijven op bijvoorbeeld campings. Daarnaast ligt een trend op het gebied van recreatie in de steeds groter wordende vraag naar wellness. Op dit punt liggen mogelijkheden binnen de gemeente. PLANGEBIED

Het plangebied zelf heeft een belangrijke toeristisch-recreatieve functie door onder meer de aanwezigheid van de vele cultuurhistorische en natuurlijke waarden. De samenhang tussen de aanwezige bosgebieden, karakteristieke structuren en (cultuur)historische bebouwing maken het gebied authentiek en uniek in haar uitstraling. Dagrecreatie Op het gebied van dagrecreatie speelt het bezoekerscentrum de Koloniehof een belangrijke rol. De Koloniehof is in 1993 geopend en trekt jaarlijks ongeveer 10.000 bezoekers. In de huidige situatie beschikt de Koloniehof onder meer over een museum over de geschiedenis van de Maatschappij van Weldadigheid, een doolhof, een koffiekamer en een verkooppunt van streekproducten. Deze functies zijn geherbergd in voor het plangebied kenmerkende gebouwen. Momenteel zijn plannen aanwezig om de Koloniehof te herinrichten en uit te breiden. Dit om meer bezoekers te trekken. De exacte plannen zijn echter nog niet bekend. Naast de Koloniehof is een quiltwinkel gevestigd. In dit gebouw worden tevens quilten tentoongesteld.

Koloniehof en quiltwinkel

22


Verblijfsrecreatie Aan de Majoor Van Swietenlaan in de kern Frederiksoord ligt hotel Frederiksoord. Het hotel is gevestigd in de voormalige 'tapperij', die in 1770 is opgericht op het landgoed Westerbeeksloot. Sinds 1887 doet het gebouw dienst als hotel. Daarnaast is in de voormalige bakkerij op de hoek Majoor van SwietenlaanBurgemeester Wijnoldyweg een bed and breakfastaccommodatie gevestigd met circa zes kamers. Overige verblijfsrecreatie is in het plangebied niet aanwezig. Routestructuren In het plangebied is reeds een netwerk van fiets- en wandelpaden aanwezig dat de bezienswaardigheden van het gebied onderling met elkaar verbindt. Voornamelijk in het zuidelijk deel van het plangebied, rond Frederiksoord en tussen de twee kernen, is deze recreatieve infrastructuur aanwezig. Naast de onderlinge verbindingen in het plangebied vinden deze routes ook aansluiting op de omgeving en de overige voormalige koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid, waaronder Boschoord. Het routenetwerk zal in de toekomst worden uitgebreid.


23

3

R u i m t e l i j k e

s t r u c t u u r

3.1

Hoofdstructuur De (voormalige) koloniën Frederiksoord en Wilhelminaoord hebben een vrij onregelmatige vorm. De reden hiervoor was dat de Maatschappij van Weldadigheid afhankelijk was van de grond die zij kon aankopen. De koloniën zijn grofweg in drie gebieden te onderverdelen. Het eerste gebied betreft de oude kolonie I, vanaf de M.E. van de Meulenweg tot de Majoor Van Swietenlaan. Het tweede gebied is grofweg de oude kolonie II, die loopt vanaf de Majoor Van Swietenlaan tot ongeveer het huidige Wilhelminaoord. Het derde gebied loopt vanaf het huidige Wilhelminaoord tot de provinciegrens. Dit (chronologische) onderscheid komt onder meer tot uiting in het feit dat in alle drie de gebieden de hoofdweg anders is georiënteerd. Op de kaart 'Bebouwing', toegevoegd in de bijlagen van dit bestemmingsplan, staat de begrenzing van de drie koloniën aangegeven. De oriëntatie van de hoofdweg heeft invloed gehad op de ruimtelijke situering van de koloniewoningen. Waar in de gebieden 2 en 3 de koloniewoningen langs een noord-zuidas of een noordwest-zuidoostas zijn opgericht, zijn de woningen in gebied 1 georiënteerd op de noordoost-zuidwestas. Hierdoor is het ruimtelijk effect ontstaan van een haakse ligging ten opzichte van de overige twee gebieden. Ondanks deze opzet in ligging, beschikken alle gebieden wel over het kenmerkende rechtlijnige wegenpatroon. Het gebied kent een geheel eigen, rationele verkaveling, waarbij de verkavelingsassen bestaan uit wegen met lintbebouwing, verbrede sloten en lanen. De bebouwing staat hierbij op gelijke afstand van elkaar gesitueerd. In de huidige ruimtelijke opbouw is nog veel bewaard gebleven van de oude koloniestructuur die voortvloeit uit de ontwikkelingsgeschiedenis van het gebied. Het rechtlijnige wegenpatroon, versterkt door laanbeplanting van diverse boomsoorten, de assen met gelijkvormige kleinschalige gebouwen op regelmatige afstand van elkaar en de kleine landbouwpercelen bepalen nog steeds de karakteristiek van het gebied Frederiksoord-Wilhelminaoord.


25

3.2

Bebouwingskarakteristiek De bebouwing in het gebied Frederiksoord-Wilhelminaoord kenmerkt zich door de situering aan één of beide zijden van de wegas, afhankelijk van de grootte van het achterliggende land. Het verschil tussen de grote directeurswoning en opzichterswoningen en de kleine arbeiderswoningen laat nog goed de hiërarchische verhoudingen uit die tijd zien. Bijzondere bebouwing, de vroegere voorzieningen, is daarnaast gesitueerd bij kruispunten. Op een regelmatige afstand van elkaar werden de koloniewoningen opgericht, hetgeen samenhing met de grootte van de kavels. De onderlinge afstand tussen de koloniewoningen werd destijds vastgesteld op 60 m. Deze afstand hing samen met de beschikbare kaveldieptes tussen de linten. Daar waar grotere kaveldieptes beschikbaar waren, werd de lintbebouwing dichter op elkaar geplaatst (circa 30 m onderlinge afstandsmaat). De koloniewoningen kenmerken zich door hun kleinschaligheid. Zij werden opgetrokken uit steen en steken door hun witte kleurstelling met rieten daken af in het landschap. De kleine woonruimten werden al snel uitgebreid met een houten achterhuis dat als stal en schuur kon worden gebruikt. Bij latere koloniewoningen is dit hout door steen vervangen. Van de koloniewoningen zijn er veel verdwenen of verbouwd. Op een aantal plekken zijn de koloniewoningen echter nog aanwezig en laten de bebouwingsstructuur goed zien. Dit is onder meer het geval aan de Koningin Wilhelminalaan en aan de M.A. van Naamen van Eemneslaan. De overgebleven (onaangetaste) koloniewoningen zijn veelal aangemerkt als monument en in bezit van de Maatschappij van Weldadigheid. Naast de koloniewoningen zijn in het plangebied ook andere kenmerkende gebouwen aanwezig. Hierbij springen in het oog Huis Westerbeek (behorende bij het voormalige landgoed), de schuur behorende bij de Hoeve Koning Willem III, Hoeve Prinses Marianne, de oude pastorie, het rustoord (voormalig bejaardencomplex), een voormalige fabriek mandenmakerij/weverij en een aantal oude boerderijen. Deze karakteristieke gebouwen zijn over het algemeen aangewezen als rijksmonument of provinciaal monument en in het bezit van de Maatschappij van Weldadigheid. In de bijlage van dit bestemmingsplan zijn lijsten toegevoegd waarin de rijksmonumenten, provinciale en gemeentelijke monumenten staan vermeld. Waar vroeger de woningen langs de belangrijke assen werden opgericht, is door planmatige uitbreidingen de ruimtelijke structuur van het gebied in de loop der tijd deels veranderd. Deze verandering is goed te zien in de kern Wilhelminaoord en langs de Majoor Van Swietenlaan. Nieuwe woningen en voorzieningen (de jonge bebouwing)

26


hebben hier gezorgd voor een bebouwingsstructuur die afwijkt van de oorspronkelijke structuur.

Karakteristieke koloniewoningen

Voormalige tuinbouwschool

Voormalig schooltje

Verbouwde koloniewoning

Huis Westerbeek

(Voormalige) bakkerij nabij kruispunt

Pastorie en koloniekerkje

Hoeve Prinses Marianne


27

Rustoord

Brink Wilhelminaoord

TERUGBOUW KOLONIEWO-

Momenteel heeft de Maatschappij van Weldadigheid, in samenwerking met

NINGEN

andere organisaties, het voornemen om koloniewoningen in stijl terug te bouwen. Dit in het kader van het uitvoeringsplan van het Belvederegebied 'Monument in beweging'. De voornaamste reden van deze terugbouw ligt in het opvullen van de historische linten met de karakteristieke bebouwing. Daarnaast zullen enkele van deze nieuwe woningen mogelijk gaan fungeren als vakantiewoning, hetgeen een impuls geeft aan het gebied op toeristisch gebied. Met inachtneming van een aantal uitgangspunten zijn plaatsen in het plangebied aangewezen waar deze koloniewoningen kunnen worden teruggebouwd. Het gaat om 77 woningen, waarvan 53 bij recht en 24 met een wijzigingsbevoegdheid. Het voorliggende bestemmingsplan biedt een toegesneden regeling voor deze terugbouw. In de bijlagen is de kaart 'Bebouwing' opgenomen waarop naast de aanwezige bebouwing ook de nieuw te realiseren koloniewoningen zijn weergegeven.

3.3

Karakteristieke laanbeplanting Laanbeplanting vormt een wezenlijk onderdeel van de karakteristiek van het koloniegebied Frederiksoord-Wilhelminaoord. Deze laanbeplanting is met name aanwezig langs de hoofdassen en accentueert het rechtlijnige verloop van de wegen. De laanbeplanting bestaat hoofdzakelijk uit beuken en eiken. In een klein deel van het gebied, ten noorden van de kern Wilhelminaoord, is ook laanbeplanting in de vorm van linden aanwezig. Tussen de bomen zijn doorzichten aanwezig naar het achterland. Ingespeeld wordt op het handhaven en waar mogelijk versterken van deze beplantingsvormen. Bij behoud, herstel, aanleg en herstructurering van wegen wordt zoveel mogelijk aangesloten bij het accentueren van de rechtlijnige structuren door middel van laanbeplanting.

28


In de bijlagen is de kaart 'Open gesloten' opgenomen waarop de structuur van de laanbeplanting is weergegeven.

Majoor Van Swietenlaan

P.W. Janssenlaan

(Frederiksoord)

(Wilhelminaoord)

Dwarsweg (Wilhelminaoord)

Oranjelaan (Wilhelminaoord)

3.4

Open/gesloten gebieden Binnen de orthogonale structuur zoals hiervoor beschreven, is een waardevolle invulling ontstaan van een deels open, deels gesloten landschap. In de bijlagen is de kaart 'Open gesloten' opgenomen waarop deze open en gesloten delen van het gebied en de daarbij bepalende aspecten zijn vastgelegd. De bospercelen en de als bos- of parkaanleg van jongere datum aangemerkte gebieden zijn in eerste instantie bepalend voor het gesloten landschap. Wat betreft het bosgebied gaat dit deels om productiebos, maar ook om wandelbos zoals het Sterrebos. Dit bos maakt van oudsher deel uit van het landgoed Westerbeeksloot. De gebieden die met bos- of parkaanleg zijn aangegeven, zijn meer van jongere datum of echt meer als park aangelegd. Ook de begraafplaats aan de Oranjelaan is op deze wijze aangegeven. Op kaart zijn ook gebieden aangegeven waar het beeld wordt bepaald door een boomkwekerij/tuinderij. Deze functies kunnen worden aangemerkt als een logisch gevolg van de voormalige activiteiten in Frederiksoord (tuinbouwschool).


29

Daarnaast herbergt het plangebied een aantal karakteristieke doorzichten. Deze van oudsher aanwezige doorzichten vanaf de openbare weg naar het achterliggende open gebied zijn voor het grootste deel nog aanwezig. Op een aantal plekken zijn deze doorzichten echter verdwenen door nieuwbouw of de aanplant van bomen. Sommige gebieden waren al voor de vestiging van de kolonie bebost (bijvoorbeeld Sterrebos), andere pas later, en vaak in het kader van de bebossing door de Maatschappij van Weldadigheid zelf (bijvoorbeeld langs de Hooiweg).

Sterrebos

Doorkijk achterland

Doorkijk achterland

3.5

Karakteristieke waterwegen Binnen het gebied is één watergang vanouds dominant en dat is de Westerbeeksloot. Eind 1700 werd deze vaart door de eigenaar van landgoed Westerbeeksloot aangelegd ten behoeve van de afvoer van turf. Deze vaart vond aansluiting op waterloop de Aa. Ten behoeve van de steeds verdergaande ontginningen is deze vaart uitgebreid in zuidelijke en noordelijke richting. Delen van de Westerbeeksloot zijn momenteel nog duidelijk zichtbaar zoals aan de Vaartweg, maar sommige stukken zijn verworden tot een kleine vaart of zelfs verland. Toch is de structuurlijn van de Westerbeeksloot nog zichtbaar en kenmerkend voor het gebied.

30


In het uitvoeringsprogramma Belvedère is een project opgenomen waarbij de Westerbeeksloot wordt heringericht. Hierbij worden onder meer het water in de watergang en de, van vroeger uit aanwezige, zwaaikom teruggebracht. In het voorliggende bestemmingsplan is de herontwikkeling van de zwaaikom via een wijzigingsbevoegdheid opgenomen. Naast deze waterweg vormen kleine sloten tussen de weg en het land een kenmerkend patroon in het landschap. Op de kaart 'Infrastructuur' die is opgenomen in de bijlagen, is de loop van de Westerbeeksloot duidelijk weergegeven.

Westerbeeksloot aan de Vaartweg

Westerbeeksloot

Westerbeeksloot in Sterrebos


31

4

B e l e i d s k a d e r

4.1

Rijk Nederland is een cultuurland met vele historische kenmerken. Deze kunnen

NOTA BELVEDÈRE

een gebied een eigen identiteit geven. Om ervoor te waken dat ruimten of plekken in alle delen van Nederland op elkaar gaan lijken, heeft het Rijk in 1999 de Nota Belvedere opgesteld. In deze nota zijn gebieden onderscheiden die van belangrijke cultuurhistorische waarde zijn. Eén daarvan is het gebied Frederiksoord-Willemsoord waar het plangebied deel van uitmaakt. In de Nota Belvedere wordt het volgende over het gebied opgemerkt: “Het gebied Frederiksoord-Willemsoord zijn ontginningskoloniën van de Maatschappij van Weldadigheid uit het begin van de 19de eeuw. De koloniën zijn gelegen op voormalige venen en heideterreinen. Kenmerkend is de systematische aanleg met een van tevoren geplande landschappelijke inrichting. De koloniedorpen, waaronder Frederiksoord en Wilhelminaoord, zijn zeer karakteristiek. De strakke opzet in linten van gelijkvormige woningen verraadt de achtergrond van rechtlijnigheid en discipline. Het verschil tussen enerzijds de grote directeurs- en opzichterswoningen en anderzijds de kleine arbeiderswoningen laat nog goed de hiërarchische verhoudingen uit die tijd zien. Omdat de dorpen in één keer zijn ontworpen en gebouwd, met een en dezelfde achtergrondfilosofie zijn ze architectuurhistorisch van grote waarde.” Belvedere staat voor een ontwikkelingsgerichte benadering van de cultuurhistorie. Uitgangspunt is de ruimtelijke dynamiek die Nederland eigen is. Van daaruit wordt bekeken hoe de cultuurhistorie als inspiratiebron de ruimtelijke inrichting kan versterken en omgekeerd hoe bijvoorbeeld nieuwe ruimtelijke functies kunnen bijdragen aan behoud van het erfgoed. Deze denk- en werkwijze wordt ook wel 'behoud door ontwikkeling' genoemd en vormt een aanvulling op de traditionele strategie van 'behoud door bescherming'. Belangrijk in dit verband is een integrale zienswijze op de cultuurhistorie, archeologie, monumentenzorg en het historische cultuurlandschap tezamen. De Nota Belvedere komt met enkele uitgangspunten die specifiek van belang zijn voor het gebied: -

aanwijzing van Frederiksoord en Wilhelminaoord als beschermd stadsen dorpsgezicht;

-

explicieter beschermen van de waarden in bestemmingsplannen;

-

gebruikmaken van de mogelijkheid van het gebied van de voormalige koloniën (educatie, onderzoek, tuinbouw, plattelandsontwikkeling en


33

cultuurtoerisme) om Frederiksoord en Wilhelminaoord aan te wijzen als beschermd dorpsgezicht (is inmiddels een feit); -

het inpassen van nieuwe bebouwing in de historische structuur en het tegengaan van sluipbebouwing buiten deze structuur.

MONUMENTEN-

In het kader van de Monumentenwet 1988 is het Rijk bevoegd om beschermde

WET/BESCHERMD DORPS-

stadsen dorpsgezichten aan te wijzen of de aanwijzing in te trekken (artikel

GEZICHT

35). Het rechtsgevolg van deze aanwijzing is dat de gemeenteraad ter bescherming een bestemmingsplan moet vaststellen of anderszins een planologische bescherming dient te bieden aan het gebied (artikel 36). In die zin kan een aanwijzing tevens dienen als stimulans voor een te voeren ruimtelijk kwaliteitsbeleid. Daarnaast is artikel 37 van de Monumentenwet van belang. In dit artikel staat expliciet het sloopverbod benoemd, om tegen te gaan dat de waarden van het gebied verloren gaan c.q. worden aangetast. Nederland telt meer dan 300 beschermde stadsen dorpsgezichten met een geschiedenis die teruggaat tot voor het jaar 1850. In het kader van het Monumenten Inventarisatie Project is ook de stedenbouw uit de periode 1850-1940 landelijk geïnventariseerd. Het besluit tot aanwijzing van FrederiksoordWilhelminaoord als een beschermd dorpsgezicht vloeit mede voort uit deze inventarisatie. De aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht heeft plaatsgevonden op 6 november 2009. De toelichting van het besluit tot aanwijzing van het beschermd dorpsgezicht Frederiksoord-Wilhelminaoord is als bijlage opgenomen in dit bestemmingsplan.

Begrenzing beschermd dorpsgezicht Frederiksoord-Wilhelminaoord UNESCO WERELDERFGOED-

Werelderfgoed is cultureel en natuurlijk erfgoed dat wordt beschouwd als

LIJST

onvervangbaar, uniek en eigendom van de hele wereld. Daarnaast wordt dit erfgoed van groot belang geacht om te behouden.

34


Deze titel is echter alleen weggelegd voor erfgoed dat is ingeschreven op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, een gespecialiseerd onderdeel van de Verenigde Naties. Op dit moment zijn de Maatschappij van Weldadigheid, de gemeente Westerveld

en

de

provincie

Drenthe

bezig

om

het

gebied

Frederiksoord-

Wilhelminaoord in aanmerking te laten komen voor plaatsing op de Werelderfgoedlijst. Dit voornemen bevindt zich echter een vroeg stadium. De voornaamste reden van deze aanmerking is de maatschappelijke betekenis van het gebied (immateriële gedachtegoed/erfgoed) die uiteindelijk (mede) heeft geresulteerd in de ruimtelijke karakteristieken.

4.2

Provincie 4 . 2 . 1

Omgevingsvisie

Sinds 1 juli 2008 is de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) van kracht. De

ALGEMEEN

invoering van deze wet is voor de provincie Drenthe aanleiding om een nieuw omgevingsbeleid op te stellen. De Wro leidt tot een andere verhouding tot gemeenten en de provincie streeft naar meer samenwerking en integraliteit in ruimtelijk beleid. Vanuit de gedachte ‘decentraal wat kan, centraal wat moet’ stellen Rijk, provincies en gemeenten onder de nieuwe wet eigen structuurvisies op. De provincie Drenthe noemt deze structuurvisie de ‘Omgevingsvisie Drenthe’. De Omgevingsvisie is het strategische kader voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling van Drenthe tot 2020, met in sommige gevallen een doorkijk voor de periode daarna. De visie formuleert de belangen, de ambities, de rollen, de verantwoordelijkheden en de sturing van de provincie in het ruimtelijke domein. Op 2 juni 2010 is de Omgevingsvisie door de Provinciale Staten van de provincie vastgesteld. Momenteel is de provincie bezig met de uitwerking van de visie in een uitvoeringsparagraaf (Omgevingsverordening). De missie uit de Omgevingsvisie luidt: ‘Het koesteren van de Drentse kernkwaliteiten en het ontwikkelen van een bruisend Drenthe passend bij deze kernkwaliteiten’. De kernkwaliteiten zijn: -

rust, ruimte, natuur en landschap;

-

oorspronkelijkheid;

-

naoberschap;

-

menselijke maat;

-

veiligheid;

-

kleinschaligheid (Drentse schaal).


35

Om de missie te bereiken, wil de provincie vier robuuste systemen ontwikkelen. Deze vier systemen zijn: het sociaal-economisch systeem, het watersysteem, het landbouwsysteem en het natuursysteem. Binnen deze systemen staat de ontwikkeling van de hoofdfunctie (respectievelijk wonen en werken, water, natuur en landbouw) voorop. Een robuust systeem wil zeggen, dat een verstoring als gevolg van een ontwikkeling geen significante gevolgen heeft voor het functioneren van het systeem. Daarnaast is voor het bereiken van de missie de ruimtelijke kwaliteit van belang. De provincie wil ontwikkelingen stimuleren die een bijdrage leveren aan de ruimtelijke kwaliteit. Deze kwaliteit zit voor de provincie in het zorgvuldig gebruikmaken van de ruimte, het behouden en waar mogelijk versterken van de kernkwaliteiten en het waarborgen van de kwaliteit van het milieu en de leefomgeving. Een belangrijk aspect bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen is het ‘zorgvuldig ruimtegebruik’. Bij het inpassen van ruimtevragende functies dient de SERladder te worden gehanteerd. Het model stelt onder meer dat extra ruimte voor wonen en werken zoveel mogelijk moet worden gezocht in of aansluitend aan bestaand bebouwd gebied en gebundeld rond de nationale en regionale infrastructuur en de openbaarvervoervoorzieningen. Ook bij het ontwikkelen van recreatie & toerisme en landbouw dient dit model te worden toegepast. Kernkwaliteiten LANDSCHAP

De kernkwaliteiten zijn door de provincie opgenomen op de kernkwaliteitenkaart. Het plangebied valt onder de kernkwaliteit landschap. De ambitie van de provincie ten aanzien van het landschap is het behouden en versterken van de verscheidenheid, de kwaliteit, de identiteit en de beleefbaarheid. De kernkwaliteitenkaart is onderverdeeld in een aantal aparte kaarten. Het plangebied heeft op de landschapskaart de aanduidingen ontginningskolonie, contrast tussen landschapstypen en lintbebouwing. In de Omgevingsvisie is voor ontginningskoloniën als doelstelling opgenomen dat de karakteristieke elementen, zoals bijvoorbeeld de Maatschappij van Weldadigheid, dienen te worden behouden en versterkt.

CULTUURHISTORIE

De kernkwaliteit oorspronkelijkheid is door de provincie vertaald in cultuurhistorische, archeologische en aardkundige waarden. Voor het plangebied Frederiksoord-Wilhelminaoord is het aspect cultuurhistorie van belang. Het plangebied maakt deel uit van de Cultuurhistorische Hoofstructuur van Drenthe. Het onderhavige plangebied staat hierin aangemerkt als een gebied van de Maatschappij van Weldadigheid. De provinciale ambitie op het gebied van cultuurhistorie luidt: ‘Ruimtelijke identiteit versterken door vanuit samenhangende cultuurhistorische kwaliteiten met respect en durf ruimtelijke ontwikkelingen te sturen’. Hierbij worden de volgende uitgangspunten gehanteerd. 1.

Respecteren: de provincie richt zich op het waarborgen van de cultuurhistorische samenhang voor de toekomst. De initiatiefnemers hebben de verantwoordelijkheid om de cultuurhistorische hoofdstructuur als inspi-

36


ratiebron te benutten. De provincie beoordeelt de plannen en initiatieven daarop. 2.

Voorwaarden stellen: de cultuurhistorische samenhang wordt als randvoorwaarde bij ontwikkelingen gesteld. De initiatiefnemers hebben daarmee de verantwoordelijkheid om vroegtijdig in het planproces inzichtelijk te maken op welke wijze ze de cultuurhistorische samenhang als een van de (ruimtelijke) onderleggers voor nieuwe plannen benutten. De provincie is beschikbaar voor (het regelen van) begeleiding van het planvormingsproces, waarbij de kansen vanuit de cultuurhistorische samenhang uitgangspunt zijn.

3.

Eisen stellen: de provincie stuurt de ontwikkelingen in de (vanuit de cultuurhistorie bezien) gewenste richting. Van de initiatiefnemer wordt verwacht dat de cultuurhistorische samenhang als dé drager voor nieuwe plannen wordt gebruikt. Ontwikkelingen bouwen op deze samenhang voort. Vanaf het begin bedingt de provincie een plek in het planvormingsproces.

Ontwikkeling robuuste systemen De provincie wil haar ambities realiseren door het ontwikkelen van een aantal robuuste systemen. Deze systemen staan aangegeven op de bij de Omgevingsvisie behorende visiekaart 2020. Op deze kaart heeft het plangebied de aanduidingen ‘landbouw’, ‘natuur’ en ‘overige functies’. Op basis van deze indeling wordt hierna ingegaan op het beleid ten aanzien van het landbouwsysteem, het natuursysteem en het sociaal-economische systeem. Landbouw In de Omgevingsvisie is opgenomen dat in gebieden met de functie landbouw de landbouw maximale speelruimte krijgt. Bij te nemen inrichtingsmaatregelen voor de landbouw dient zoveel mogelijk rekening te worden gehouden met de kernkwaliteiten. Ontwikkelingen in deze gebieden mogen geen negatief effect hebben op de landbouw. Natuur Binnen gebieden met de functie natuur gaat het om het behouden, het herstellen en het ontwikkelen van natuurwaarden. Andere functies kunnen deel blijven uitmaken van deze gebieden en ontwikkelingen in deze gebieden zijn aanvaardbaar zolang deze verenigbaar zijn met, of ten dienste staan van de natuurontwikkeling. De gebieden binnen het plangebied die op de visiekaart 2020 zijn aangeduid met ‘natuur’ vallen onder de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De provincie is primair verantwoordelijk voor het realiseren van de Ecologische Hoofdstructuur en het in stand houden van de natuurwaarden in de Ecologische Hoofdstructuur. Van gemeenten verwacht de provincie een eigen beleid dat erop is gericht om natuurwaarden binnen de beheersgrenzen in stand te houden.


37

Sociaal-economisch systeem VITAAL PLATTELAND

In de Omgevingsvisie is opgenomen dat de landbouw nog steeds een belangrijke pijler is onder de economie van het platteland, maar dat het medegebruik van het platteland door de gehele samenleving groter wordt. Om het platteland vitaal te houden, zet de provincie, naast de focus op een robuuste landbouw, in op het versterken en verbreden van niet-agrarische economische activiteiten. Het groene karakter van Drenthe met haar natuurlijke, cultuurhistorische en landschappelijke diversiteit biedt immers uitstekende potenties voor toeristisch-recreatieve ontwikkelingen en activiteiten in de sfeer van gezondheid, wellness en leisure. Daarnaast biedt de provincie ruimte aan kleinschalige en lokaal georiënteerde activiteiten op het gebied van nijverheid en dienstverlening.

RECREATIE EN TOERISME

Drenthe wil een topspeler zijn op de (binnenlandse) toeristische markt. Hierbij vindt de provincie het van belang dat Drenthe in haar diversiteit een totaalproduct aanbiedt dat onderscheidend en van hoogwaardig niveau is. Een totaalproduct met veel variatie, aansluitend op de behoeften van de hedendaagse toerist en leidend tot een bruisend Drenthe. Om de recreatieve infrastructuur te verbeteren, wil de provincie de recreatieve hotspots beter onderling verbinden. Hiertoe heeft de provincie op de visiekaart het idee aangegeven voor een route die het gebied rond Veenhuizen verbindt met het gebied rond Fredriksoord (Pauperpad).

WERKEN

De provincie wil de bedrijvigheid concentreren in de steden, maar er wordt ook ruimte geboden aan bedrijvigheid op het platteland, want de aanwezigheid van het midden- en kleinbedrijf (MKB) levert een belangrijke bijdrage aan de sociaal-economische vitaliteit van het platteland. In het beginsel wordt vooral ruimte geboden aan bedrijven uit de sectoren landbouw, recreatie en toerisme en het kleinschalig midden- en kleinbedrijf.

WONEN

Ten aanzien van het wonen, zet de provincie onder andere in op het realiseren van aantrekkelijke, gevarieerde, leefbare woonmilieus (die voorzien in de woonvraag). Daarnaast richt de provincie zich op regionale afstemming en kwaliteit. De kwaliteit van de inrichting van de woonomgeving is in de eerste plaats een gemeentelijke verantwoordelijkheid. De provincie gaat ervan uit dat de gemeenten woonplannen opstellen, waarin op planmatige en samenhangende wijze het woonbeleid van de gemeente invulling krijgt en eigen keuzes inzichtelijk worden gemaakt. De gemeentelijke woonplannen vormen de basis voor de op te stellen regionale woonvisies. De gemeente Westerveld valt hierbij onder de regio zuidwest Drenthe. Om Drenthe meer te profileren als woonprovincie wil de provincie gezamenlijk met gemeenten en partners aantrekkelijke nieuwe woonconcepten ontwikkelen met meer ruimte voor experimentele architectuur. De provincie wil nieuwe kleinschalige woonmilieus laten ontwikkelen die passen bij de kwaliteiten en behoeften in een bepaald gebied. Uitgangspunt bij de ontwikkeling van deze woonmilieus is een landschappelijk kader dat aansluit bij gebiedsspecifieke

38


kernkwaliteiten. Het woonmilieu kan alleen worden ontwikkeld samen met andere functies, zoals het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, het realiseren van de natuuropgave en het versterken van de recreatie. Ten slotte is het beleid ten aanzien van voorzieningen nog van belang. De pro-

VOORZIENINGEN

vincie geeft aan dat de leefbaarheid in het landelijk gebied onder druk komt te staan. Door de bevolkingskrimp wordt dit versterkt. De ambitie van de provincie is om de leefkwaliteit, zowel op het platteland als in de kernen, in stand te houden. 4 . 2 . 2

Convenant duurzaam

bouwen

De provincie staat een duurzame vernieuwing van de woon- en werkomgeving voor ogen. Gestreefd wordt naar een brede toepassing van bouwen en wonen met een duurzame kwaliteit. Hiertoe is onder andere het Convenant duurzaam bouwen Drenthe gesloten (2001). Een praktische leidraad voor bijvoorbeeld het proces van energiebesparing en toepassing van duurzame energiebronnen is het Nationaal pakket duurzame stedenbouw. Daarnaast is op 22-04-2008 het convenant ‘Lente-akkoord, Energiebesparing in de nieuwbouw’ ondertekend door het Rijk en verscheidene marktpartijen. Het convenant heeft betrekking op het terugdringen van het energieverbruik in gebouwen door de toepassing van al bewezen, maar nog onvoldoende in de markt toegepaste concepten en technieken voor energiebesparing, gerelateerd aan verwarmen, koelen, ventileren, tapwaterverwarming en eventueel andere gebouwgebonden energiefuncties. De te behalen energiebesparing kan worden bereikt door een combinatie van gebouwgebonden maatregelen en gebiedsgebonden maatregelen. Het doel is om per 2020 nieuwbouwlocaties energieneutraal te bouwen. Bezien wordt of hieraan kan worden voldaan.

4.3

Gemeente 4 . 3 . 1

Woonplan

Voor het bouwen en wonen in Westerveld is het gemeentelijk Woonplan 2005 het belangrijkste beleidsdocument. De gemeenteraad stelde dit plan in december 2005 vast. Het woonplan is in september 2006 uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma en in prestatieafspraken met woningcorporatie Actium. In het woonplan wordt uitgegaan van een zeer gematigde bevolkingsontwikkeling. Door het proces van vergrijzing en ontgroening verwacht de gemeente de komende jaren een sterfteoverschot. Om excessieve vergrijzing tegen te gaan


39

en de dorpen vitaal te houden, acht de gemeente een beperkte instroom van huishoudens van buiten Westerveld welkom. Per saldo zal er echter nauwelijks nog sprake zijn van bevolkingsgroei. Toch blijft het aantal huishoudens voorlopig wel toenemen, mede door de vergrijzing. De gemeente wil het bouwprogramma zoveel mogelijk afstemmen op deze huishoudensontwikkeling. Daarnaast wil zij echter een zekere inhaalslag maken. De bouwproductie is de laatste jaren duidelijk bij de programmering achtergebleven en de door de provincie toegekende contingenten zijn onderbenut. Mede gelet op de kwalitatieve tekorten voor ouderen en starters wordt het accent meer op transformatie van de bestaande woningvoorraad en op inbreidingsplannen gelegd dan op uitlegplannen. Transformatie betekent herstructurering van woningen of sloop in combinatie met vervangende nieuwbouw. Voor uitlegplannen komen vooral de vier hoofdkernen in de gemeente in aanmerking. Bij herstructurerings- en inbreidingsplannen wordt, naast huisvesting voor starters, prioriteit gegeven aan seniorenhuisvesting, met name nabij zorgcentra of eventuele toekomstige zorgsteunpunten. Bij voorkeur zullen levensloopbestendige woningen worden gebouwd, waar ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen, maar die ook voor andere doelgroepen geschikt zijn. NIEUW WOONPLAN

De gemeente Westerveld gaat in 2010 aan de slag met de voorbereiding van de structuurvisie(s) voor de gehele gemeente. Input hiervoor zijn de diverse gemeentelijke visies en plannen zoals die de afgelopen jaren zijn vastgesteld, zoals het Wmo Meerjarenbeleidsplan, de notitie Lokale Economie en deze visie op wonen. Door het vaststellen van deze structuurvisies geeft de gemeenteraad de kaders aan. Deze kaders worden nader uitgewerkt in een nieuw op te stellen woonplan of een regionale woonvisie. Op grond van de nieuwe Omgevingsvisie stelt de provincie namelijk gemeenten verplicht om een regionale woonvisie vast te stellen. In dit plan zal uiteraard ook aandacht worden besteed aan de ontwikkelingen binnen onderhavig plangebied. Gelet op de potentiële mogelijkheden binnen het gebied van het beschermd dorpsgezicht is een verdere uitbreiding van de kern Wilhelminaoord binnen de planperiode voor de gemeente niet bespreekbaar. Wel is inbreiding mogelijk. 4 . 3 . 2

Kadernota

Buitengebied

In 2006 is de Kadernota buitengebied Westerveld opgesteld. Deze nota bevat een langetermijnvisie voor het buitengebied en geeft tevens uitgangspunten voor het nieuw op te stellen bestemmingsplan Buitengebied (momenteel in voorbereiding). Hierbij wordt sturing geboden aan nieuwe ontwikkelingen in het buitengebied, waarbij de bestaande omgevingskwaliteit behouden blijft en de economie wordt versterkt, zonder dat dit ten koste gaat van ontwikkelingsmogelijkheden van bestaande functies in de omgeving.

40


Het plangebied maakt deel uit van het ontwikkelingsgebied 'landbouw, natuur en recreatie' (verwevingsgebied). Hierbij geldt dat bestaande functies en verdere ontwikkeling daarvan op de eerste plaats staan. Nieuwe functies kunnen worden toegestaan, mits verdere ontwikkeling van bestaande functies niet wordt aangetast, dan wel wordt gecompenseerd. In het gebied liggen agrarische gronden die binnen de doelbegrenzing van de Ecologische Hoofdstructuur vallen. Boerderijen die niet kunnen worden benut als beheerboerderij krijgen zo mogelijk een nieuwe passende functie, bijvoorbeeld wonen, zorg of kleinschalige verblijfsrecreatie. Het gebied heeft tevens een functie voor het vasthouden en bergen van water. Daarnaast zijn in het plangebied diverse landschaptypen te herkennen, te weten veldgronden, veldontginningen en ontginningskolonie. Voor veldgronden worden de volgende landschappelijke prestaties voorgesteld: -

Versterken van het contrast tussen de heide- en bosgebieden.

-

Herstel van vennen.

-

Herstel of opnieuw aanleggen van paden.

De voorgestelde landschappelijke prestaties bij veldontginningen zijn: -

Het aanplanten van opgaand groen op erven is een mogelijkheid om het verschil tussen open en besloten delen te benadrukken.

-

Het inpassen van bebouwing in de ontginningsassen.

Bij het ontginningskolonielandschap wordt ingezet op de volgende landschappelijke prestaties: -

Houdt rekening met en versterk waar mogelijk de structuur van ontgin-

-

Handhaven en/of versterken van de historische bebouwingsstructuur

ningsassen, verbindingswegen en de waterloop. (lintbebouwing). 4 . 3 . 3

Welstandsnota

De gemeenteraad heeft op 27 mei 2004 de welstandsnota voor het grondgebied van Westerveld vastgesteld. Deze nota bepaalt welk welstandsniveau in de verschillende (deel)gebieden wordt gehanteerd en welke criteria bij het beoordelen van bouwplannen door de Welstandscommissie gelden. Doordat de waardering voor het gebied van de Maatschappij van Weldadigheid sterk is toegenomen (wat onder meer blijkt uit de aanwijzing als beschermd dorpsgezicht), besloot de gemeente om specifiek voor de koloniewoningen een aparte welstandsnota op te stellen. In de praktijk bleek bovendien dat hetgeen in de gemeentebrede welstandsnota voor de verbouw van koloniewoningen is bepaald, niet toereikend is om de specifieke cultuurhistorische kwaliteiten te waarborgen.


41

Op 27 november 2008 stelde de gemeenteraad de welstandsnota voor de koloniewoningen vast. Vanwege de bijzondere waarden van het gebied van de Maatschappij van Weldadigheid is in deze nota gekozen voor een zwaar welstandsregime. Hierbij is gebruikgemaakt van de expertise binnen het Drents Plateau. Het welstandsbeleid in de nota is erop gericht de bijzondere cultuurhistorische en ruimtelijke kwaliteiten, voorzover die tot uiting komen in de vormgeving van bebouwing, erven en openbare ruimte, te handhaven en te versterken. Daarnaast biedt de nota richtlijnen voor het inpassen van nieuwe ontwikkelingen in het bestaande historische beeld en wel op een dusdanige manier dat oud en nieuw een vanzelfsprekende sterke samenhang zullen vertonen. Er zijn in de welstandsnota bepalingen opgenomen ten aanzien van: -

hoofdvorm van de koloniewoningen;

-

materiaalgebruik;

-

detaillering;

-

kleurstelling;

-

uitbreidingsmogelijkheden;

-

erfinrichting;

-

inrichting van het openbare gebied.

Het beleid geldt niet alleen voor bestaande, maar ook voor nieuw te bouwen 'koloniewoningen'. Met oog op het gestelde onder paragraaf 5.4 wordt de Welstandsnota, ten aanzien van het onderwerp koloniewoningen, op enkele ondergeschikte punten gewijzigd.

4.4

Maatschappij van Weldadigheid Gebiedsvisie 'Een monument in beweging' De Maatschappij van Weldadigheid heeft samen met de gemeente Westerveld en de provincie Drenthe het initiatief genomen om een visie voor het behoud en de ontwikkeling van haar bezit te ontwikkelen. De in juni 2005 gepresenteerde gebiedsvisie 'Een monument in beweging' geeft hiertoe een aantal mogelijkheden, zij het in nog abstracte/niet uitgewerkte vorm. In essentie spreekt de visie over herstel van het casco door herstel van het landschap, het wegen- en lanenpatroon, evenals de bebouwing; voorts het beter benutten en verbeteren van bestaande functies en de ontwikkeling van nieuwe functies. De gebiedsvisie is in 2006 nader uitgewerkt in een uitvoeringsplan. De stuurgroep van het Belvedereproject (bestaande uit vertegenwoordigers van de Maatschappij van Weldadigheid, gemeente Westerveld en provincie Drenthe) heeft op 16-11-2007 besloten in te stemmen met de inhoud van het uitvoeringsplan Belvederegebied dat als uitwerking dient van het rapport Een monument in beweging. In het uitvoeringsplan is het herstel en de versterking van

42


de oorspronkelijke lintstructuren opgenomen als een van de belangrijkste structurerende elementen in het gebied. Naast dit onderdeel vormen de nieuw te bouwen koloniewoningen een belangrijke financiële drager voor het Belvedereproject. In het uitvoeringsplan worden concreet de fysieke maatregelen genoemd die moeten leiden tot herstel en verbetering van het casco. Het uitvoeringsplan geeft ook een doorkijk naar de functionele ontwikkeling van het gebied. Het cultuurhistorisch erfgoed Frederiksoord, Wilhelminaoord en Boschoord vindt zijn oorsprong niet enkel in fysiek-ruimtelijke kwaliteiten zoals landschap, bebouwingsstructuur en bebouwing, maar ook in de maatschappelijke betekenis, namelijk het gestalte geven aan de doelstelling van de Maatschappij van Weldadigheid van werk, levensonderhoud en onderricht voor kansarme en hulpbehoevende groepen in de actuele samenleving. Beide aspecten, ruimtelijk en sociaal-maatschappelijk, dienen, uiteraard in de context van deze tijd, weer een plaats te krijgen in het gebied FrederiksoordWilhelminaoord. In het uitvoeringsplan worden vijf productlijnen en twee integrale thema's genoemd. De productlijnen zijn:

versterking recreatief-toeristische infrastructuur;

opwaardering centraal bezoekerscentrum Koloniehof;

zorgen activiteitenprogramma;

ambachtsexpertise;

verbrede landbouw, natuur en landschap.

De twee integrale thema's zijn:

ruimtelijke kwaliteit en ontwikkeling;

rol en regie van de Maatschappij van Weldadigheid.


43

U i t g a n s p u n t e n h e t

5

v a n

p l a n

5.1

Inleiding In de hoofdstukken 2, 3 en 4 is ingegaan op de bestaande functionele en ruimtelijke structuur van het plangebied en op het relevante beleid van de overheid en de Maatschappij van Weldadigheid. Uit een en ander blijkt dat er sprake is van belangrijke waarden die om bescherming vragen. Uit met name de gebiedsvisie 'Een monument in beweging' en het daaraan gekoppelde uitvoeringsplan blijkt echter ook dat nieuwe impulsen nodig zijn, in lijn met de Belvederedoelstelling 'behoud door ontwikkeling'. In essentie spreekt de gebiedsvisie over herstel van het casco door herstel van het landschap, het wegen- en lanenpatroon, evenals de bebouwing; voorts het beter benutten en verbeteren van bestaande functies en de ontwikkeling van nieuwe functies. Het cultuurhistorisch erfgoed Frederiksoord-Wilhelminaoord vindt zijn oorsprong niet enkel in fysiek-ruimtelijke kwaliteiten, zoals landschap, bebouwingsstructuur en bebouwing, maar ook in de maatschappelijke betekenis, namelijk het gestalte geven aan de doelstelling van de Maatschappij van Weldadigheid van werk, levensonderhoud en onderricht voor kansarme en hulpbehoevende groepen in de actuele samenleving. Beide aspecten, ruimtelijk en sociaal-maatschappelijk, dienen, uiteraard in de context van deze tijd, weer een plaats te krijgen in het gebied Frederiksoord-Wilhelminaoord. Voor het bestemmingsplan zijn echter voornamelijk de ruimtelijke aspecten relevant.

5.2

Doelstelling Door de aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht is de gemeente verplicht in het bestemmingsplan een beschermende regeling op te nemen; dit om het behoud van deze waarden te waarborgen. Naast bescherming is het bieden van mogelijkheden voor nieuwe ontwikkelingen een belangrijke doelstelling van het bestemmingsplan. Door de aanwezigheid van belemmeringen en het stellen van randvoorwaarden zijn echter niet overal waar gewenst ontwikkelingen mogelijk. Voor dit bestemmingsplan wordt de volgende doelstelling gehanteerd:


45

'Door middel van een zorgvuldig toegesneden regulering de karakteristieken van het gebied beschermen en behouden, maar daarnaast ook, waar mogelijk, nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden creëren, onder meer ter verhoging van de leefbaarheid van het gebied'.

5.3

Uitgangspunten De uitgangspunten voor dit bestemmingsplan vloeien uiteraard voort uit de doelstelling. Per beleidsveld zijn verschillende uitgangspunten te onderscheiden: Wonen/bebouwing -

Ruimte creëren voor het realiseren van woon-zorgcombinaties.

-

Behoud en herstel van historische bebouwingslinten, onder andere door het terugbouwen van 'koloniewoningen' en de invulling van de voormalige bedrijfslocatie aan de M.A. van Naamen van Eemneslaan. In de paragrafen 5.4 en 5.5 wordt nader ingegaan op de uitgangspunten voor de nieuwe woningen.

Werken -

Behoud van het gebied als 'werkgebied' (agrarische productie, bosbouw en kleinschalige bedrijvigheid).

Landbouw -

Behoud van het open landelijk gebied door agrarische bedrijvigheid.

-

Het onder voorwaarden toestaan van verbreding/nevenactiviteiten op agrarische bedrijven, waaronder bed and breakfast en bij ontheffing biovergisting.

Landschap en natuur -

Behoud en versterking van de Ecologische Hoofdstructuur.

-

Behoud en herstel van de laanbeplanting.

-

Behoud, herstel en versterking van het landschap ter verbetering van de beleving.

-

Herstel van de kenmerkende waterstructuur, met name de Westerbeeksloot. In het kader hiervan vindt ook herstel van de zwaaikom plaats.

Archeologie/cultuurhistorie -

Bescherming, behoud en versterking van de aanwezige cultuurhistorische bebouwing (veelal aangemerkt als monument) door middel van een beschermende regeling.

Recreatie en toerisme

46

-

Verbetering van de recreatieve infrastructuur.

-

Aansluiten bij markttrends (onder andere wellness).


-

Het creëren van nieuwe overnachtingsmogelijkheden (terug te bouwen koloniewoningen aanmerken als recreatiewoning, zie paragraaf 5.4).

-

Opwaardering centraal bezoekerscentrum de Koloniehof.

Infrastructuur -

Behoud en versterking van het karakteristieke wegenpatroon.

-

Het creëren van een eenheid in de inrichting van wegen.

5.4

Terugbouw van koloniewoningen De stuurgroep van het Belvedèreproject streeft ernaar een aantal koloniewo-

ACHTERGROND

ningen terug te bouwen op hun oorspronkelijke locaties in het gebied Frederiksoord-Wilhelminaoord. Een speciaal ingestelde werkgroep (bestaande uit vertegenwoordigers van de provincie Drenthe, de gemeente Westerveld, het Drents Plateau, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het Waterschap Reest en Wieden, de Maatschappij van Weldadigheid en de projectleider Belvedèreproject) heeft hierover op 23 september 2008 een advies uitgebracht dat de stuurgroep heeft overgenomen. Dit advies dient als basis voor de uitwerking in het bestemmingsplan. Het totale aantal terug te bouwen koloniewoningen bedraagt 77. Daarnaast bevinden zicht zes nieuwbouwlocaties binnen het plan Residence Frederiksoord In eerste instantie was het voornemen om aan de Vaartweg 15 vakantiekoloniewoningen te realiseren. Hiervoor is reeds een ruimtelijke onderbouwing opgesteld (Grontmij Nederland b.v.; Ruimtelijke onderbouwing kolonievakantiewoningen Frederiksoord; 22 januari 2008). Deze ruimtelijke onderbouwing is separaat te raadplegen. Vanwege strijdigheden met de Welstandsnota heeft het college van burgemeester en wethouders besloten de bouwvergunning te weigeren. Als reactie hierop heeft de Grontmij zich teruggetrokken uit het project en is besloten de vakantiekoloniewoningen niet te realiseren. In plaats van de vakantiekoloniewoningen laat de Maatschappij van Weldadigheid langs de Vaartweg negen (reguliere) koloniewoningen bouwen. Deze ontwikkeling wordt toegevoegd aan de 1e fase/2e fase van de fasering (bij recht opgenomen in het bestemmingsplan). Dit vanwege het feit dat reeds alle onderzoeken voor de nieuwbouwlocatie zijn verricht. Deze negen woningen zijn meegenomen bij de genoemde 77 woningen. Bij de terugbouw van de koloniewoningen zijn de volgende uitgangspunten in

UITGANGSPUNTEN

acht genomen: -

structuurherstel en versterking;

-

handhaven rechtlijnige, orthogonale structuur;

-

waarborgen van de doorzichten naar het achterliggende gebied;

-

terugbouw op historische plaatsen;

-

geen bebouwing op de dwarslinten;

-

bebouwing conform welstandsnota;


47

-

samenhang met andere functies;

-

vaste kaders voor terreininrichting.

Het ontwerp van de nieuwe koloniekoloniewoningen is gebaseerd op een groeimodel. De basis is een koloniewoning met een oppervlak van 80 m2, die desgewenst kan worden uitgebreid met aanbouwen en bijgebouwen. De woningen zijn daarnaast energiezuinig. Zo wordt gebruikgmaakt van verregaande isolerende maatregelen, is een warmtepomp aanwezig en wordt ingezet op zonne-energie. De hierna volgende schetsen geven een impressie van de uitstraling van de terug te bouwen koloniewoningen en enkele uitbreidingsmogelijkheden.

Voorgevel koloniewoning

Linkerzijgevel koloniewoning

Voorbeelden uitbreidingsmogelijkheden koloniewoning

Besloten is om bij de terugbouw van de woningen (koloniewoningen en de woningen in het kader van de herontwikkeling M.A. van Naamen van Eemneslaan 13) een fasering toe te passen. Tot na 2018 worden, in vier fases, de terug te bouwen woningen gerealiseerd. Voor deze fasering is gekozen vanwege de onwenselijkheid om gelijktijdig 77 woningen op de markt te brengen (inclusief de woningen in het plan Residence 83 woningen). Daarnaast heeft het gefaseerd bouwen eveneens te maken met de beperkte geldigheid/houdbaarheid van deelonderzoeken als ecologie en bodem. Het onderstaande schema geeft deze fasering weer. In de bijlage is tevens een kaart opgenomen waarop de bouwblokken uit de fasering staan aangegeven.

48


Schema fasering Fase 1

tot en met 2011

bouwblok 5

vier woningen

bouwblok 12

zes woningen

bouwblok 2 bouwblok 11

acht woningen tien woningen12

bouwblok 3

zes woningen Opmerking: zit in bestemmingsplan voormalige tuinbouwschool, Residence Frederiksoord

Fase 2

tot en met 20153

bouwblok 9 bouwblok 10 Bouwblok 6

vier woningen

Fase 3

tot en met 2018

bouwblok 1

dertien woningen

Bouwblok 4

twee woningen

Fase 4

Na 2018

bouwblok 8

negen woningen

negen woningen drie woningen

De woningen uit de fasen 1 en 2 zijn bij recht opgenomen in het voorliggende bestemmingsplan. De terugbouw van de overige woningen, is in dit bestemmingsplan via een wijzigingsbevoegdheid geregeld. Het provinciaal beleid schrijft voor dat het realiseren van nieuwe woningen in

AFWEGING TERUGBOUW

het buitengebied en bouwen buiten de ruimtelijke contour van Frederiksoord

KOLONIEWONINGEN

en Wilhelminaoord niet is toegestaan. Ook de gemeente is terughoudend in het realiseren van woningbouw in het buitengebied. Zij hanteert het uitgangspunt ‘nee, tenzij de woning een functionele binding heeft met dit gebied’. De afwijking van deze algemene beleidslijn zal dan ook moeten worden gemotiveerd. Op basis van de gebiedsvisie Een monument in beweging en het uitvoeringsplan is door de stuurgroep (waarin mede de eerdergenoemde twee instanties zitting hebben) besloten de plannen voor de terugbouw doorgang te laten vinden. Bij dit besluit speelden de volgende redenen mee: -

De terugbouw van de koloniewoningen voorziet in een versterking van de cultuurhistorische identiteit van het gebied, vanwege de realisatie op voormalige woonlocaties.

-

De extra gelden die worden gegenereerd uit de realisatie van de woningen worden gebruikt bij de uitwerking van de overige doelen uit de visie Een monument in beweging.

-

Het plan Residence Frederiksoord voorziet in een toename van de werkgelegenheid in het gebied. Om te kunnen voldoen aan de vraag naar woningen nabij het werk, is nieuwbouw noodzakelijk.

1

Deze woningen liggen in het centrum van Wilhelminaoord en krijgen een andere uitstraling dan de nieuw te bouwen koloniewoningen.

2

Woningen herontwikkelingslocatie Vaartweg – M.A. van Naamen van Eemneslaan.

3

Binnen de periode tot en met 2015 (1e n 2e fase) worden ook de negen koloniewoningen aan de Vaartweg gerealiseerd.


49

-

De nieuwe koloniewoningen zijn geschikt voor verschillende doelgroepen.

5.5

Herontwikkeling locatie M.A. van Naamen van Eemneslaan 13 Op de locatie van het voormalige agrarische bedrijf, gevestigd op de W.A. van Naamen van Eemneslaan 13, is ruimte voor de herontwikkeling van tien nieuwe woningen. Vier van deze woningen worden gebouwd langs de M.A. van Naamen van Eemneslaan. Het betreft vrijstaande woningen die particulier worden ontwikkeld. De overige zes woningen worden gebouwd langs de Vaartweg. Het betreft hierbij twee-onder-een-kapwoningen bedoeld voor starters. Samen met de ontwikkeling van deze woningbouw is de Maatschappij van Weldadigheid van plan om het aangrenzende bosperceel om te vormen tot een wandelbos voor Wilhelminaoord. Daartoe wil zij via natuurlijke verjonging de dennen vervangen door loofhout en het gebied beter ontsluiten door de aanleg van wandelpaden. De woningen langs de M.A. van Naamen van Eemneslaan worden gebouwd in een oorspronkelijk lint. Langs deze weg hebben eerder koloniewoningen gestaan. Deze zijn in de loop van de tijd echter gesloopt. Dit bestemmingplan voorziet in het terugbouwen van deze woningen (zie paragraaf 5.4). De nieuw te bouwen vrijstaande woningen worden ingepast binnen het patroon van de koloniewoningen. Deze woningen worden daarbij enigszins terug geplaatst ten opzichte van de rooilijn van de bestaande koloniewoning (M.A. van Naamen van Eemneslaan 13), zodat deze koloniewoning er duidelijk uitspringt. Ook blijft hiermee de historisch witgekalkte gevel van deze koloniewoning maximaal in het zicht. De woningen staan met de nokrichting loodrecht op de weg, net zoals de koloniewoning. Wat hun vorm betreft, sluiten de woningen aan op de rechthoekige vorm van de koloniewoningen. Een beperkt bouwvlak zorgt ervoor dat er doorzichten vanaf de weg naar het achterliggende bosgebied open blijven. De nieuwe woningen hebben één bouwlaag met een zadeldak. De kap heeft aan de voor- en zijkanten een overstek. De woningen hebben een vrij steile dakhelling (bij voorkeur 45˚ of steiler) overeenkomstig bestaande oudere bebouwing in de omgeving. Bij het bepalen van de maximale hoogte van de woningen is rekening gehouden met de geringe hoogte van de koloniewoning. De nieuwbouw mag er niet te hoog boven uitsteken. Dakkapellen zijn aangekapt en zijn beperkt tot de gevel waarin zich de voordeur bevindt. In de woning bevindt zich een inpandige berging. Wat betreft de materialisatie wijken de nieuwe woningen enigszins af van de koloniewoning. Ze worden opgetrokken uit baksteen en krijgen een dakbedekking met een zwarte niet-geglazuurde (gesmoorde) pan. Kozijnen en deuren krijgen een donkere tint (antraciet). Plaatwerk in de gevels is niet toegestaan.

50


De bouwmaterialen moeten van een hoogwaardige kwaliteit zijn. Toeritten tot het terrein dienen dusdanig te worden gepositioneerd dat de bestaande laanbeplanting met volwassen eiken langs de M.A. van Naamen van Eemneslaan behouden blijft. Bij de ontwikkeling van de zes starterswoningen aan de Vaartweg blijft het profiel van deze weg volledig behouden. De woningen worden achter de bestaande laanbeplanting van eiken geplaatst. Hierdoor behoudt de Vaartweg zijn landelijke karakter. De woningen worden gebouwd in een strook die nu de bestemming Agrarisch heeft. Om te voorkomen dat de waardevolle bosgrond wordt geroerd ten behoeve van het oprichten van bebouwing, wordt het achterste deel van de kavels bestemd als Tuin. Binnen deze bestemming mogen geen bouwwerken van welke aard dan ook worden opgericht. Ook kunnen eisen worden gesteld aan de erfafscheiding. De voorkeur gaat uit naar een groene erfafscheiding in de vorm van een beukenhaag. Een wandelpad door het bos op enige afstand met de achtererfgrens moet voorkomen dat bewoners hun tuinen uitbreiden in het bosgebied. Door de kavels te omzomen met bosplantsoen moet het idee ontstaan van kamers in het bos waarin de woningen zijn gebouwd. Doordat de kavels van de twee-onder-een-kapwoningen kunnen worden geclusterd, ontstaat de mogelijkheid om beplantingsstroken van ongeveer 10 m breed te ontwikkelen tussen de kavels. Deze stroken zijn breed genoeg voor een goede etageopbouw met bomen, struiken en kruiden. De woningen staan met hun nokrichting evenwijdig aan de weg. De woningen hebben een zadeldak met wolfseinden met een overstek. Dakkapellen zijn aangekapt. De toegestane dakhoogte zorgt ervoor dat op een beperkt bouwvlak voldoende volume kan worden gerealiseerd. Dit biedt de grootste garantie voor een groene setting voor de starterswoningen. Elke woning is op de begane grond voorzien van een ruime inpandige berging. Op het dak komen ongeglazuurde zwarte keramische pannen. De woningen worden opgetrokken uit rode baksteen. Kozijnen zijn wit of bestaan uit grijs verwerend hout. Delen van de gevel mogen worden uitgevoerd in grijs verwerend hout. Plaatwerk is echter niet toegestaan. De bouwmaterialen moeten van een hoogwaardige kwaliteit zijn. In de verbeelding en in de regels van dit bestemmingsplan is de nieuwbouwlocatie voorzien van een wijzigingsbevoegdheid ’wro zone – wijzigingsgebied 2’. Deze bevoegdheid is opgenomen om eventuele veranderingen in het bouwblok te kunnen realiseren. De opslag tussen de eiken langs de Vaartweg dient te worden verwijderd, waardoor er enerzijds vanuit de woningen zicht ontstaat op de weg en anderzijds de woningen zichtbaar zijn vanaf de Vaartweg. Het bouwvlak voor de woningen is beperkt tot de woning en een vlak naast de woning ten behoeve van een aanbouw of bijgebouw van bescheiden afmeting.


51

To e t s

a a n

w e t -

6

e n

r e g e l g e v i n g

6.1

Algemeen In dit hoofdstuk wordt het plan getoetst aan de weten regelgeving rondom verscheidene uitvoeringsaspecten (onder andere bodem, archeologie en flora en fauna). De ontwikkelingen die plaatsvinden aan de Vaartweg (bouw negen koloniewoningen) zijn in het kader van de ruimtelijke onderbouwing reeds getoetst aan de verschillende aspecten. Voor de uitkomsten van deze toetsen, behalve geluidhinder, wordt verwezen naar de separaat bijgevoegde ruimtelijke onderbouwing (Grontmij Nederland b.v.; Ruimtelijke onderbouwing kolonievakantiewoningen Frederiksoord; 22 januari 2008).

6.2

Bodem Het voorliggende bestemmingsplan is grotendeels conserverend van aard. Het

INLEIDING

betreft bestaande bebouwing voorzien van een nieuwe planologische regeling. In het bestemmingsplan zijn echter enkele bouwpercelen (bij recht) opgenomen, waar nieuwbouw mag plaatsvinden. Aangezien bij nieuwbouw roeringen in de grond plaatsvinden, is een bodemonderzoek noodzakelijk voor de locaties die bij recht zijn opgenomen in het onderhavige bestemmingsplan (bouwblokken 2, 5, 6, 9, 10, 11 en 12) . In februari 2010 is een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd op deze locaties (CSO Adviesbureau, Verkennend bodemonderzoek locatie WilhelminaoordFrederiksoord, 2 februari 2010). De conclusie van het onderzoek staat in het navolgende weergegeven. Het gehele bodemonderzoek is separaat beschikbaar. Uit onderzoek is gebleken dat in de bouwblokken 5 en 12 licht verhoogde ge-

ONDERZOEK

halten in boven- en ondergrond zijn aangetroffen. Omdat het slechts licht verhoogde gehaleten betreft, wordt een aanvullend onderzoek niet noodzakelijk geacht. Ter plaatse van de overige bouwblokken (2, 6, 9, 10 en 11) zijn slechts verhoogde concentraties aan zware metalen in het grondwater gevonden. Deze worden beschouwd als zijnde van natuurlijke oorsprong. De kwaliteit van de bodem voldoet aan de ’maximale waarde wonen’, de aangetoonde lichteverontreinigingen leveren vanuit milieuhygiënisch oogpunt geen probleem op voor de geplande bestemming van het onderzochte terrein.


53

6.3

Archeologie VERDRAG VAN VALET-

Begin 1992 ondertekende Nederland het Verdrag van Valletta/Malta. Daarmee

TA/MALTA

heeft de zorg voor het archeologisch erfgoed een vaste plaats gekregen in het proces van de ruimtelijke planvorming. Uitgangspunten van het verdrag zijn het vroegtijdig betrekken van archeologische belangen in de planvorming, het behoud van archeologische waarden in situ (ter plaatse) en de introductie van het zogenaamde ‘veroorzakerprincipe’. Dit principe houdt in dat degene die de ingreep pleegt, financieel verantwoordelijk is voor behoudsmaatregelen of voor een behoorlijk onderzoek van eventueel aanwezige archeologische waarden. De uitgangspunten van het verdrag hebben hun beslag gekregen in de Wet op de archeologische monumentenzorg. In het bestemmingsplan dient rekening te worden gehouden met de in de bodem aanwezige waarden. Hierbij gaat het niet alleen om de bekende terreinen die op de Archeologische Monumentenkaart staan aangegeven, maar ook om de zones op de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden.

ARCHEOLOGISCHE BELEIDSKAART WESTERVELD

De gemeente Westerveld heeft een eigen archeologiebeleid. Het betreft een beleidsvisie, vergezeld van enkele archeologische kaarten. De navolgende figuur betreft een uitsnede van de archeologische beleidsvisiekaart, welke van toepassing is op het onderhavige plangebied. In het voorliggende bestemmingsplan zijn de archeologische gebieden overgenomen in de verbeelding en voorzien van een passende regeling. Hierbij is onderscheid gemaakt in drie gebieden: -

AMK-terreinen Deze tereinen hebben de dubbelbestemming Waarde – Archeologie 1 gekregen. Behoud in situ staat hier voorop, indien dit niet mogelijk is, wordt opgegraven.

-

Gebieden met een middelhoge en hoge kans op archeologische waarden Deze gebieden hebben de dubbelbestemming Waarde – Archeologie 2 gekregen. Als beleidsuitgangspunt geldt dat bij ingrepen met een oppervlakte groter dan 1.000 m2 een verkennend booronderzoek noodzakelijk is.

-

Gebieden met een hoge verwachting (beekbal) Deze gebieden hebben de dubbelbestemming Waarde – Archeologie 3 gekregen. Voor deze gebieden geldt een archeologische begeleiding (protocol opgraving) of een proefsleuvenonderzoek bij concrete aanwijzingen voor structuren.

54


Bij een conserverend bestemmingsplan, waarin geen nieuwe ontwikkelingen

ONDERZOEK

worden mogelijk gemaakt, behoeft geen archeologisch onderzoek te worden verricht. Het voorliggende bestemmingsplan voorziet echter in bouwpercelen bij recht voor de oprichting van nieuwe (kolonie)woningen, waarbij roeringen in de grond plaatsvinden. Het archeologisch onderzoek is in januari 2010 uitgevoerd (RAAP B.V., RAAP-Notitie 3395, februari 2010). Uit bureauonderzoek, waarbij onder meer het archeologiebeleid van de gemeente Westerveld in acht is gehouden, blijkt dat vier bouwlocaties (faseringsgebieden 2, 9, 11 en 12) in een gebied liggen met een middelhoge tot hoge verwachting op de vondst van archeologische resten. Derhalve is voor deze locaties een verkennend archeologisch onderzoek uitgevoerd. Tevens is gebleken dat een (klein) deel van de faseringsgebieden 9 en 12 beschikt over een intacte podzolbodem. Voor deze gebieden is een karterend boordonderzoek uitgevoerd. Uit beide onderzoeken blijkt dat de bodemopbouw in een groot deel van de onderzochte locaties is verstoord tot in het dekzand (b-, BC-, C-horizont) of tot in de keileem. Soms heeft zich vanwege natte omstandigheden geen podzolbodem gevormd. Alleen in delen van de onderzoeksgebieden 3 en 4 (faseringsgebieden 12 en 9) is een intacte podzolbodem waargenomen.


55

In geen van de boringen in de onderzoeksgebieden (noch tijdens het verkennend, noch tijdens het karterend boordonderzoek) zijn archeologische indicatoren aangetroffen. Aanwijzingen voor (grotere) archeologische nederzettingen ontbreken. Op basis van de resultaten van het verkennend en karterend booronderzoek wordt voor de onderzochte bouwkavels in de vier onderzoeksgebieden geen archeologisch vervolgonderzoek aanbevolen. De geplande bodemingrepen kunnen vanuit archeologisch oogpunt zonder bezwaar worden uitgevoerd. Het gehele archeologische onderzoek is als separate bijlage beschikbaar.

6.4

Water INLEIDING

Krachtens de artikel 3.1.1 van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) dient in ruimtelijke plannen een waterparagraaf te worden opgenomen, waarin de omgang met water staat beschreven. Mede dient hierin het advies van het waterschap te zijn meegenomen.

VIERDE NOTA WATERHUIS-

De Vierde Nota Waterhuishouding van december 1998 verwoordt de regerings-

HOUDING

beslissing. Een van de speerpunten is een duurzaam stedelijk waterbeheer, met als belangrijke elementen: -

waterbesparende maatregelen in de woning;

-

het afkoppelen van verhard oppervlak van de riolering;

-

het vasthouden van regenwater in vijvers en in de bodem;

-

herwaardering van watersystemen bij de ruimtelijke inrichting van (nieuwe) woongebieden.

WATERBELEID 21E EEUW

Met het Waterbeleid 21e eeuw wordt ingespeeld op toekomstige ontwikkelingen die hogere eisen stellen aan het waterbeheer. Het gaat hierbij om onder andere de klimaatverandering, bodemdaling en zeespiegelrijzing. Het Waterbeleid 21e eeuw heeft twee principes voor duurzaam waterbeheer geïntroduceerd, te weten de tritsen: -

vasthouden, bergen en afvoeren;

-

schoonhouden, scheiden en zuiveren.

De trits 'vasthouden, bergen en afvoeren' houdt in dat overtollig water zoveel mogelijk bovenstrooms wordt vastgehouden in de bodem en in het oppervlaktewater. Vervolgens wordt zo nodig het water tijdelijk geborgen in bergingsgebieden en pas als vasthouden en bergen te weinig opleveren, wordt het water afgevoerd. Bij de trits 'schoonhouden, scheiden en zuiveren' gaat het erom dat het water zoveel mogelijk wordt schoongehouden. Vervolgens worden schoon en vuil water zoveel mogelijk gescheiden en als laatste, wanneer schoonhouden en scheiden niet mogelijk is, komt het zuiveren van verontreinigd water aan bod.

56


Het plan ligt in het beheergebied van het Waterschap Reest en Wieden. Een

WATERBEHEERPLAN

belangrijk actueel beleidsdocument van dit waterschap is het Waterbeheerplan

2007-2012

2007-2012. Het waterschap heeft als hoofddoelstelling ‘Een optimale aanwezigheid van oppervlaktewater en grondwater van geschikte kwaliteit voor mens en natuur’. Het beheerplan is geënt op de zonering uit het Provinciaal Omgevingsplan. Het plangebied valt hiermee in de gebieden: Landbouw; natuur en bos en stedelijk gebied. In het waterbeheer zijn drie grote beleidsthema’s waar het waterschap zich mee bezighoudt. -

Voor het dagelijkse waterbeheer is dat het Gewenste Grond- en Oppervlaktewater Regime (GGOR). Doel daarvan is gedurende een heel groot deel van het jaar die wateromstandigheden te realiseren die het beste passen bij de functie zoals de provincies die hebben vastgesteld. Het plangebied ligt in de zone van hydrologische beïnvloeding. De zone is bedoeld als signaal voor mogelijke knelpunten in het uitvoeren van het dagelijkse waterbeheer.

-

De mogelijkheden om in extreem natte en extreem droge omstandigheden de schade als gevolg van wateroverlast of watertekort te beperken, zijn vastgelegd in het rapport Waterbeleid 21e eeuw (WB21). Hierin zit de trits vasthouden-bergen-afvoeren als voorkeursvolgorde en afwegingskader en het principe van niet afwentelen. Doel is het watersysteem zo in te richten dat het in extreme omstandigheden en in de toekomst goed functioneert. Het plan ligt niet in een beekdal of in de lagere delen van het beheergebied van Waterschap Reest en Wieden. In het beekdal kunnen extreme omstandigheden nadrukkelijk leiden tot wateroverlast en schade. Wel komen natuurlijke laagtes in het gebied voor waar plaatselijk wateroverlast een rol kan spelen.

-

Voor het bereiken van de goede ecologische toestand van het water zijn er de Europese richtlijnen voor ecologie en waterkwaliteit. Dit thema bestaat uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en de Vogel- en Habitatrichtlijnen (vertaald in Flora- en faunawet en de Natuurbeschermingswet 1998). Doel daarvan is dat alle Europese wateren, zowel oppervlaktewater als grondwater, zich in 2015 in een goede ecologische en goede chemische toestand bevinden. Met goede argumenten is uitstel mogelijk tot uiterlijk 2027. Voor de Natura 2000-gebieden is geen uitstel mogelijk.

Frederiksoord en Wilhelminaoord liggen op de flanken van het beekdal van het waterlichaam de ‘Vledder en Wapserveense Aa’.Ten noorden ligt het Natura 2000-gebied Drents Friese Wold. In het plangebied liggen geen risicogebieden. Wel komen er ingesloten laagtes voor. in deze gebieden moet goed worden gekeken naar de aanleghoogte van de bebouwing om te voorkomen dat er wateroverlast ontstaat.


57

Beleidskaart water

Wateradvies In het kader van het onderhavige bestemmingsplan is contact gezocht met het Waterschap Reest en Wieden (Wateradvies d.d. 02-10-2009). Tevens is het waterschap betrokken geweest bij de werkgroep Wonen van het Belvederegebied. Uit het overleg met het waterschap zijn de hiernavolgende punten naar voren gekomen. Het gehele watertoetsdocument is aan de bijlagen van dit bestemmingsplan toegevoegd. TERUGBOUW (KOLO-

Geconcludeerd is dat de terugbouw van de (kolonie)woningen niet veel invloed

NIE)WONINGEN

heeft op de waterhuishouding, omdat het veelal opzichzelfstaande bebouwing betreft en geen grote gebieden met bebouwing worden toegevoegd. Samenvattend kan worden gesteld dat de nieuwe ontwikkelingen geen belemmering vormen voor het watersysteem, omdat vrij gemakkelijk rekening kan worden met het watersysteem.

HEMEL- EN AFVALWATERAFVOER

GROND- EN HEMELWATER

Bij de bouw van de nieuwe koloniewoningen wordt gebruikgemaakt van een gescheiden riolering. Met betrekking tot het vergroten van de veerkracht van het watersysteem dienen problemen met water niet te worden afgewenteld. Bij de nieuwe ontwikkelingen wordt zodoende rekening gehouden met de trits vasthoudenbergen-afvoeren.

WATERSYSTEMEN

De nieuwe ontwikkelingen brengen geen verslechtering van het watersysteem met zich mee. Het systeem wordt daarnaast zoveel mogelijk gehandhaafd en waar mogelijk verbeterd.

58


Tot slot: Op dit moment is een concreet initiatief aanwezig om de beleving van de Westerbeeksloot te versterken. Deze sloot wordt aangemerkt als een ‘oever met belevingswaarde’. Binnenkort zal het waterschap met meerdere partijen overleggen over de mogelijkheden. De provincie neemt hierin het initiatief.

6.5

Luchtkwaliteit Nederland heeft de Europese regels ten aanzien van luchtkwaliteit geïmplementeerd in de Wet milieubeheer. De in deze wet gehanteerde normen gelden overal, met uitzondering van een arbeidsplaats (hierop is de Arbeidsomstandighedenwet van toepassing). Op 15 november 2007 is het onderdeel luchtkwaliteit van de Wet milieubeheer

NSL/NIBM

in werking getreden. Kern van de wet is het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Hierin staat wanneer en hoe overschrijdingen van de luchtkwaliteit moeten worden aangepakt. Het programma houdt rekening met nieuwe ontwikkelingen zoals bouwprojecten of de aanleg van infrastructuur. Projecten die passen in dit programma, hoeven niet meer te worden getoetst aan de normen (grenswaarden) voor luchtkwaliteit. De ministerraad heeft op voorstel van de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer ingestemd met het NSL. Het NSL is op 1 augustus 2009 in werking getreden. Ook projecten die 'niet in betekenende mate' (nibm) van invloed zijn op de luchtkwaliteit hoeven niet meer te worden getoetst aan de grenswaarden voor luchtkwaliteit. De criteria om te kunnen beoordelen of er voor een project sprake is van nibm, zijn vastgelegd in de AMvB-nibm. In de AMvB-nibm is vastgelegd dat na vaststelling van het NSL of een regionaal programma een grens van 3% verslechtering van de luchtkwaliteit (een toename van maximaal 1,2 µg/m3 NO2 of PM10) als ‘niet in betekenende mate’ wordt beschouwd. Het plan biedt de mogelijkheid tot het realiseren van 77 nieuwe woningen,

BESTEMMINGSPLAN

waarvan 53 bij recht en 24 woningen via een wijzigingsbevoegdheid. Op basis van de CROW-publicatie nr. 256 'Verkeersgeneratie woon- en werkgebieden vuistregels en kengetallen gemotoriseerd verkeer' (oktober 2007) mag worden uitgegaan van een ritproductie van zeven ritten per woning. Dit betekent in het totale plangebied een maximale toename van circa 539 ritten. Indien deze ritten op één weg worden afgewikkeld, zal de verkeersintensiteit toenemen met maximaal 539 mvt/etmaal. Van dit scenario is in het navolgende onderzoek uitgegaan.


59

Voor kleinere ruimtelijke plannen en verkeersplannen die effect kunnen hebben op de luchtkwaliteit heeft het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer in samenwerking met InfoMil de nibm-tool ontwikkeld (mei 2010). Daarmee kan op een eenvoudige en snelle manier worden bepaald of een plan niet in betekenende mate bijdraagt aan luchtverontreiniging. Met behulp van deze rekentool is de toename van de stoffen NO2 en PM10 bepaald.

Uit de berekeningen met de nibm-tool blijkt dat de nieuwe ontwikkelingen in het plan (nieuwbouwlocaties bij recht en per wijzigingsbevoegdheid) de grens van 3% (een toename van 1,2 µg/m3 NO2 of PM10) niet overschrijden. Het project moet derhalve worden beschouwd als een nibm-project. Nader onderzoek naar de luchtkwaliteit kan derhalve achterwege blijven.

6.6

Milieuzones van bedrijven INLEIDING

Milieuaspecten worden weliswaar geregeld via de daartoe geëigende wetgeving, maar daar waar het de ruimtelijke ordening raakt, dient met deze aspecten rekening te worden gehouden. Het gaat dan met name om de situering ten opzichte van milieuhinderlijke inrichtingen. Om te bepalen welke afstanden dienen te worden aangehouden, is de VNG-brochure Bedrijven en Milieuzonering (2009) geraadpleegd. In deze brochure staan richtafstanden van bedrijven tot bebouwing aangegeven. Daarnaast is ten aanzien van de aanwezige agrarische bebouwing het onderzoek toegespitst op de Wet geurhinder en veehouderij. Bezien wordt of in het plangebied bedrijvigheid aanwezig is die, met oog op de nieuwe ontwikkelingen, belemmeringen met zich meebrengt.

ONDERZOEK

Inrichtingen In het plangebied zijn verscheidene vormen van bedrijvigheid aanwezig, verspreid over het gehele gebied. In het navolgende onderzoek zijn de bedrijven

60


meegenomen die in de nabijheid van de nieuw te realiseren woningen liggen (zowel de percelen bij recht als de percelen met een wijzigingsbevoegdheid). Bestaande bebouwing nabij bedrijvigheid is niet meegenomen in dit onderzoek, omdat het voorliggende bestemmingsplan hierop conserverend van aard is. Bij nieuwe ontwikkelingen die in het kader van het bestemmingsplan worden gepleegd, dient te worden onderzocht of de milieusituatie aanvaardbaar is. Het navolgende schema geeft de aanwezige bedrijvigheid in het plangebied nabij de nieuwe woningbouwlocaties weer. Hierbij is gemeten van de perceelsgrens van het bedrijf tot aan de grens van het gebied bij de nieuwbouwlocaties waar bijgebouwen zijn toegestaan. Alleen de woningen die binnen of dichtbij de zoneringsafstand liggen, zijn meegenomen in het onderzoek. Inrichting 1

Voetbalvelden

Wilhel-

Adres

Zoneringsafstand

Dichtstbijzijnde bouwlocatie

Linthorst Homanstraat 18

50 m

20 m

minaoord

(met verlichting)

2

Horecagelegenheid (snackbar)

Kon. Wilhelminalaan 48a

10 m

twee locaties op 50 m

3

Kerkgebouw

Kon. Wilhelminalaan 48

30 m

40 m

4

Kwekerij

M.A. van Naamen van Eemneslaan 12a

30 m

100 m

5

Kwekerij

M.A. van Naamen van Eemne-

30 m

30 m

slaan 5 6

Garagebedrijf


30 m

60 m

7

Kwekerij

Dirk de Ruiterpad 2-4

30 m

twee nieuwbouwlocaties op respectievelijk 40 m en 50 m. van de gronden

8

Bedrijfsverzamelgebouw 23-25 = Meubelbedrijf 29 = Dierenartskliniek

Kon. Wilhelminalaan 21-31

Meubelbedrijf = 10 m

45 m

Dierenkliniek = 10 m

Ad 1 Tegenover de voetbalvelden van Wilhelminaoord, aan de M.A. van Naamen van Eemneslaan, ligt een nieuwbouwlocatie van een koloniewoning. Gezien de reeds bestaande wisselwerking tussen de aanwezige woon- en sportfunctie, worden geen belemmeringen verwacht ten aanzien van de nieuwe ontwikkelingslocatie. Ad 2 De nieuwbouwlocaties liggen op voldoende afstand van het bedrijf, waardoor geen belemmeringen ontstaan. Tevens mag voor dit bedrijf, vanwege de ligging aan een hoofdweg, een lagere afstand worden aangehouden. Ad 3 Vanwege de ligging aan de hoofdweg Koningin Wilhelminalaan, mag in dit geval het omgevingstype ‘gemengd gebied’ worden aangehouden. De zoneringsaf-


61

stand (richtafstand) mag met één stap worden verlaagd tot 10 m. De nieuwbouwlocatie wordt niet belemmerd. Ad 4 De afstand tussen de onderlinge perceelsgrenzen van de nieuwbouwlocatie en de kwekerij bedraagt 90 m. Hiermee ligt de nieuwbouwlocatie op voldoende afstand van de inrichting en worden geen belemmeringen verwacht. Ad 5 De nieuwbouwlocatie ligt op voldoende afstand van het bedrijf, waardoor geen belemmeringen ontstaan. Ad 6 De nieuwbouwlocatie ligt op voldoende afstand van het bedrijf, waardoor geen belemmeringen ontstaan. Ad 7 De nieuwbouwlocaties liggen op voldoende afstand van het bedrijf, waardoor geen belemmeringen ontstaan. Ad 8 De dichtstbijzijnde nieuwbouwlocatie ligt op voldoende afstand van het bedrijf, waardoor geen belemmeringen ontstaan. In het plangebied ligt ook een lpg-tankstation. De invloed van deze inrichting op de nieuwbouwlocaties wordt behandeld in paragraaf 6.7 Externe veiligheid. Agrarische bedrijvigheid In het plangebied zijn vijf agrarische bedrijven aanwezig. Het betreft vier melkveehouderijen en een akkerbouwbedrijf. Deze bedrijven vallen onder het Besluit landbouw milieubeheer, waarmee de gemeentelijke Geurverordening niet van toepassing is op deze bedrijven. Conform het Besluit landbouw worden de koloniewoningen aangemerkt als een categorie III-object: ‘Verspreid liggende niet-agrarische bebouwing die aan het betreffende buitengebied een overwegende woon- of recreatiefunctie verleent’. De afstand die dient te worden aangehouden, bedraagt 50 m (gemeten vanaf het emissiepunt tot de gevel van het geurgevoelige object). De navolgende tabel geeft de aanwezige agrarische bedrijven weer. Hierbij is eveneens de afstand tot de dichtstbijzijnde nieuwe woningbouwlocatie weergegeven. Gerekend is vanaf de grens van het gebied waar bijgebouwen zijn toegestaan tot de grens van het agrarische bouwperceel (worsecasescenario).

62


Inrichting 1

Agrarisch bedrijf

Adres

Zoneringsaf-

Dichtstbijzijnde

stand

bouwlocatie4


50 m

50 m

Kon. Wilhelminalaan 64 – 66

50 m

-

Oostelijk gelegen locatie: 120 m

-

Tegenoverliggen-

-

de locatie: 60 m Zuidelijk gelegen

(grondgebonden veehouderij) 2

Agrarisch bedrijf (grondgebonden veehouderij)

locatie: 120 m 3

Agrarisch bedrijf (akkerbouwbedrijf)

M.A. van Naamen van Eemneslaan 2

50 m

50 m

4

Agrarisch bedrijf


50 m

60 m

Dwarsweg 2

50 m

200 m

(grondgebonden veehouderij) 5

Agrarisch bedrijf (grondgebonden veehouderij)

Ad 1 Op circa 50 m ten oosten van het agrarische bouwperceel ligt een nieuwbouwlocatie. De minimale afstand tussen de woning en de veehouderij dient 50 m te bedragen, waardoor geen belemmeringen optreden. Ad 2 Rondom de veerhouderij liggen drie nieuwbouwlocaties; oostelijk (100 m), tegenoverliggend (40 m) en zuidelijk (100 m). Hoewel de tegenoverliggende locatie binnen de begrenzing van het agrarisch bouwblok ligt, treden hier geen belemmeringen op. Alleen de bedrijfswoning van het agrarische bedrijf valt binnen de 50 m-begrenzing. Deze woning wordt niet aangemerkt als emissiepunt. Ook met oog op deze agrarische onderneming treden geen belemmeringen op. Ad 3 De afstand tussen de dichtstbijzijnde nieuwbouwlocatie en de grens van het bouwblok van dit bedrijf bedraagt 50 m. Ook hier ontstaat geen onevenredige hinder . Ad 4 De afstand tussen het dit bedrijf en de nieuwbouwlocatie bedraagt 60 m. Hierdoor treden geen belemmeringen op. Ad 5 De afstand tussen het bouwblok van het bedrijf en de dichtstbijzijnde nieuwbouwlocatie bedraagt 200 m. Hierdoor treden geen belemmeringen op ten aanzien van het planvoornemen.

4

Gemeten vanaf het emissiepunt van de agrarische onderneming tot aan de dichtstbijzijnde zijde van het bouwblok van de woning.


63

CONCLUSIE

De conclusie van het onderzoek naar de milieuzonering rond de aanwezige bedrijvigheid in het plangebied luidt dat geen belemmeringen aanwezig zijn ten aanzien van de nieuwbouwlocaties.

6.7

Wegverkeerslawaai WET GELUIDHINDER

Het bestemmingsplan biedt de mogelijkheid tot het realiseren van een aantal zogenaamde koloniewoningen. De Wet geluidhinder beschouwt woningen als zogenaamd geluidsgevoelige objecten. Onderzocht dient te worden of toetsing aan de Wet geluidhinder dient plaats te vinden. In het kader van deze wet bevinden zich langs alle wegen zones. Bij de bouw van geluidsgevoelige objecten binnen deze zone dient akoestisch onderzoek plaats te vinden. Dit geldt niet voor wegen die zijn gelegen binnen een als woonerf aangeduid gebied en wegen waarvoor een maximumsnelheid van 30 km per uur geldt. In dit verband zijn de Wilhelminalaan en de Burgemeester Wijnoldyweg van belang. Binnen de bebouwde kom kennen deze wegen ter weerszijden een zone van 200 m gerekend vanuit de as van de weg. Buiten de bebouwde kom bedraagt deze afstand 250 m.

NORMEN

Behoudens situaties waarbij door Gedeputeerde Staten of burgemeester en wethouders een hogere waarde is vastgesteld, geldt voor geluidsgevoelige objecten binnen een zone als hoogst toelaatbare geluidsbelasting van de gevel 48 dB (Wet geluidhinder 2006). Bij het voorbereiden van een plan dat geheel of gedeeltelijke betrekking heeft op grond behorende bij een zone, dienen burgemeester en wethouders een akoestisch onderzoek in te stellen. Indien de geluidsbelasting de voorkeursgrenswaarde van 48 dB te boven gaat, kunnen, mits gemotiveerd, burgemeester en wethouders een hogere waarde vaststellen (artikel 83 van de Wet geluidhinder).

VERKEERSINTENSITEITEN

De verkeersintensiteiten zijn verkregen uit de provinciale telrapporten. Wat betreft de prognose is uitgegaan van de ontwikkeling van het verkeer op de betreffende wegen in de afgelopen jaren. Tabel 1. Etmaalintensiteiten Weg

Wegvak

Burgemeester Wijnoldyweg Koningin Wilhelminalaan Koningin Wilhelminalaan

Frederiksoord-Wilhelminaoord Wilhelminaoord-plangrens

2005

2020

2.740

3.151

3.667 3.152

4.217 3.625

BEREKENINGEN EN CON-

Met behulp van Standaard Rekenmethode I zijn de 48 en 53 dB-

CLUSIE

geluidscontouren van de betreffende wegen ter plaatse van de te realiseren geluidsgevoelige objecten berekend. Bij de berekeningen is rekening gehouden met een aftrek van 5 dB op grond van artikel 110g van de Wet geluidhinder 2006 voor die wegvakken waar een maximumsnelheid van minder dan

64


70 km/uur geldt. Voor wegvakken met een snelheid gelijk aan of hoger dan 70 km/uur is rekening gehouden met een aftrek van 2 dB. De berekeningen zijn uitgevoerd onder zogenaamde vrijeveldcondities. Dat wil zeggen dat geen rekening is gehouden met de afscherming van eventuele aanwezige bebouwing. De resultaten van de berekeningen zijn opgenomen in tabel 2. Tabel 2. Afstand wegas - 48 dB en 53 dB geluidscontouren in meters Weg

Wegvak

Burgemeester Wijnoldyweg Koningin Wilhelminalaan

Snelheid

48 dB

53 dB

50 80

23 63

9 32

60 60

32 30

17 15

80

58

29

FrederiksoordWilhelminaoord

Koningin Wilhelminalaan

Wilhelminaoord-plangrens

De woningen langs de Burgemeester Wijnoldyweg en de Koningin Wilhelminalaan dienen op ten minste de in de vierde kolom genoemde afstand uit de as van de betreffende weg te worden gerealiseerd. Indien dit niet tot de mogelijkheden behoort, kan ontheffing worden verleend tot maximaal 53 dB. In dat geval dienen de woningen te worden gerealiseerd op ten minste de in de vijfde kolom van tabel 2 genoemde afstand tot de as van de betreffende weg. Bouwpercelen bij recht Uit onderzoek is naar voren gekomen dat nieuwbouwlocaties, gezien hun af-

KONINGIN WILHELMINA-

stand tot de weg, binnen de 48 dB-contour en sommige zelfs binnen de 53 dB-

LAAN

contour van de Koningin Wilhelminalaan liggen. Met behulp van Standaard Rekenmethode I is derhalve de exacte geluidsbelasting op de gevel (rand bouwvlak) berekend. De nieuwbouwlocaties zijn hierbij onverdeeld in blokken. De hiernavolgende tabel geeft deze blokken weer. Tevens is in de bijlagen een kaart toegevoegd waarop de blokken staan ingetekend. Blok

Weg

1


Afstand tot hart van de weg

Snelheid

Aantal woningen

29 m

80 km/uur

3

23 m

80 km/uur

3

(Wilhelminaoord-Noordwolde) 2

Koningin Wilhelminalaan (Wilhelminaoord-plangrens)

3

Koningin Wilhelminalaan (Wilhelminaoord-plangrens)

24 m

60 km/uur

3

4


20 m

80 km/uur

2

23 m

80 km/uur

2

(Frederiksoord-Wilhelminaoord) 5

Koningin Wilhelminalaan (Frederiksoord-Wilhelminaoord)

De geluidsberekeningen zijn uitgevoerd onder zogenaamde vrijeveldcondities. Dat wil zeggen dat geen rekening is gehouden met de afscherming van eventuele aanwezige bebouwing. Tevens is rekening gehouden met een aftrek van


65

5 dB op grond van artikel 110g van de Wet geluidhinder 2006 voor die wegvakken waar een maximumsnelheid van minder dan 70 km/uur geldt en een aftrek van 2 dB voor wegvakken met een snelheid gelijk aan of hoger dan 70 km/uur. Uit de geluidsberekeningen zijn de hiernavolgende resultaten naar voren gekomen. Blok

Afstand tot hart

Snelheid

van de weg

Aantal

dB

woningen

1

29 m

80 km/uur

3

53

2

23 m

80 km/uur

3

55

3

24 m

60 km/uur

3

50

4

20 m

80 km/uur

2

57

5

23 m

80 km/uur

2

56

BURGEMEESTER WIJNOL-

In blok 6 ligt één nieuwbouwlocatie binnen de zone (200 m) van de Burgemees-

DYWEG

ter Wijnoldyweg. De overige nieuwbouwlocaties vallen buiten de zone van deze en/of andere wegen. Het bouwvlak dient op ten minste 23 m afstand uit het hart van de weg te worden gerealiseerd om te voldoen aan de 48 dB-contour en op een afstand van ten minste 9 m uit het hart van de weg om te voldoen aan de 53 dBcontour. Berekend is dat de rand van het bouwvlak op een afstand van 145 m uit het hart van de Burgemeester Wijnoldyweg ligt. Hiermee wordt voldaan aan de normen van de Wet geluidhinder en kan akoestisch onderzoek achterwege blijven.

OVERIGE BLOKKEN

De nieuwbouwlocaties binnen de blokken 7 en 9 (gelegen op 18 m uit het hart van de M.A. van Naamen van Eemneslaan) en blok 8 (gelegen op 12 m uit het hart van de Vaartweg) worden gerealiseerd langs wegen waarover weinig verkeersbewegingen plaatsvinden. Deze wegen worden hoofdzakelijk gebruikt voor de ontsluiting van landbouwpercelen en enkele woningen. Bij een verkeersintensiteit van meer dan 700 motorvoertuigen per etmaal wordt de 48 dBcontour overschreden (bij een afstand van 12 m uit het hart van de weg). Gezien de functie van de wegen ligt het niet in de lijn der verwachting dat gedurende de looptijd van dit bestemmingsplan dit aantal wordt overschreden. In het kader van de Wet geluidhinder is derhalve geen sprake van geluidhinder. De rekenbladen van alle geluidsberekeningen zijn toegevoegd aan de bijlagen van dit bestemmingsplan. Bouwpercelen via wijzigingsbevoegdheid De nieuwbouwlocaties in de blokken 10, 11 (Hooiweg) en 12 (M.E. van der Meulenweg) vallen binnen de zone van deze wegen en worden in een later stadium gerealiseerd door middel van een wijzigingsbevoegdheid. De exacte ligging van deze nieuwbouwlocaties ten opzichte van de weg is op dit moment nog niet bekend.

66


De twee wegen worden echter hoofdzakelijk gebruikt voor de ontsluiting van landbouwpercelen en enkele woningen, waardoor de verkeersintensiteit laag is (vergelijkbaar met de bouwblokken 7, 8 en 9). Gezien de ligging van de reeds bestaande woningen langs deze wegen (tussen de 12 m en 18 m uit het hart van de weg), mag net als bij de blokken 7, 8 en 9 worden uitgegaan van een maximale verkeersintensiteit van 700 motorvoertuigen per etmaal voordat de 48 dB-contour wordt overschreden. Gezien de functie van de wegen ligt het niet in de lijn der verwachting dat gedurende de looptijd van dit bestemmingsplan dit aantal wordt overschreden. In het kader van de Wet geluidhinder is derhalve geen sprake van geluidhinder. Daarnaast liggen twee nieuwbouwlocaties uit blok 12 binnen de zone (200 m) van de Burgemeester Wijnoldyweg. Deze locaties liggen op een afstand van circa 60 m en 100 m uit het hart van deze weg. In een eerder stadium is reeds berekend dat de 48 dB-contour op een afstand van 23 m uit het hart van de Burgemeester Wijnoldyweg ligt. De nieuwbouwlocaties liggen op een grotere afstand, waardoor geen belemmeringen optreden in de zin van de Wet geluidhinder. Uit de geluidsberekeningen blijkt dat zeven nieuwe woningen, alle gelegen

CONCLUSIE

langs de Koningin Wilhelminalaan (blokken 2, 4 en 5), een te hoge geluidsbelasting hebben. In het kader hiervan vindt overleg met de provincie plaats. Dit overleg gaat over de bepaling van het snelheidsregime op de Koningin Wilhelminalaan. De woningen met een te hoge belasting zijn in de regels voorzien van een nadere bepaling. Hierdoor is geregeld dat deze woningen niet eerder worden gebouwd, dan wanneer deze woningen over een geluidsbelasting van 53 dB of minder beschikken. Daarnaast hebben de blokken 1 (drie woningen) en 3 (drie woningen) een geluidsbelasting van respectievelijk 53 dB en 50 dB. Om deze woningen te kunnen realiseren, wordt een procedure Hogere Grenswaarde gevolgd. De motivatie is in een besluit opgenomen en wordt te zijner tijd aan bijlage 4 toegevoegd. De hogere waarde is verkregen bij brief, nummer [

], datum [

].

6.8

Externe veiligheid 6 . 8 . 1

Inrichtingen

Op 13 februari 2009 is het gewijzigde Besluit externe veiligheid inrichtingen

INLEIDING

(Bevi) in werking getreden. Dit besluit geeft voorwaarden voor nieuwe en bestaande situaties ten aanzien van het plaatsgebonden risico en het groepsrisico


67

van inrichtingen waarin bepaalde gevaarlijke stoffen worden gebruikt, opgeslagen of geproduceerd. Het plaatsgebonden risico is een maat voor het overlijdensrisico op een bepaalde plaats waarbij het niet van belang is of op die plaats daadwerkelijk een persoon aanwezig is. In het besluit is het plaatsgebonden risico gedefinieerd als de kans per jaar dat een persoon die onafgebroken en onbeschermd op een bepaalde plaats in de omgeving van een inrichting zou verblijven, overlijdt als rechtstreeks gevolg van een ongewoon voorval met een gevaarlijke stof. Ten tweede kent het besluit het zogenaamde groepsrisico. Hierbij gaat het om de kans per jaar dat een groep mensen in minimaal een bepaalde omvang slachtoffer wordt van een ongeval. In het besluit wordt dit gedefinieerd als de (cumulatieve) kansen dat ten minste 10, 100 of 1.000 personen overlijden als direct gevolg van hun aanwezigheid in het invloedsgebied van de inrichting en van één ongeval in die inrichting, waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken. Het groepsrisico moet worden bepaald binnen het invloedsgebied van de inrichting. Voor het groepsrisico gelden, anders dan voor het plaatsgebonden risico, geen grenswaarden, maar slechts een oriënterende waarde waar het bevoegd gezag gemotiveerd van mag afwijken. Het gaat om een maatschappelijke verantwoordingsplicht aan de hand van het risico. Wanneer de oriënterende waarde wordt overschreden of de nieuwe ontwikkeling een verhoging van het groepsrisico met zich meebrengt, dient een verantwoording van het groepsrisico plaats te vinden. De wijze waarop met het groepsrisico moet worden omgegaan, blijkt uit het Besluit externe veiligheid inrichtingen en de beschikbare ‘Handreiking Groepsrisico’. ONDERZOEK

Om te bepalen of in het plangebied beperkingen liggen met oog op de aanwezigheid van risicovolle inrichtingen, is de Risicokaart van de provincie Drenthe geraadpleegd. De onderstaande kaart is een uitsnede hiervan waarop de ligging van het plangebied is aangegeven.

68


Aan de Koningin Wilhelminalaan is een lpg-verkooppunt aanwezig. De maximale doorzet van deze installatie is vastgelegd op 1.000 m³ per jaar. Met het oog op het plaatsgebonden risico (10-6-contour) worden de volgende afstanden in acht gehouden: -

vulpunt: 40 m;

-

ondergronds reservoir: 25 m;

-

afleverzuil: 15 m.

Binnen deze afstanden mogen geen nieuwe kwetsbare objecten worden opgericht, anders dan behorende bij de inrichting zelf. In de regels behorende bij dit bestemmingplan is hiervoor een toegesneden regeling opgenomen. Daarnaast is bij dit bedrijf het groepsrisico van belang. De grens van het invloedsgebied is vastgelegd op 150 m. Binnen deze 150 m liggen in de huidige situatie zes woningen. Daarnaast is één nieuwe (kolonie)woning in dit gebied gepland. Met behulp van de LPG-rekentool is berekend wat de invloed is van de nieuwe ontwikkelingen op het groepsrisico. De navolgende figuur geeft de curve van het groepsrisico weer in de bestaande situatie (rode lijn) en de nieuwe situatie (groene lijn). De gehele berekening is opgenomen in de bijlagen van dit bestemmingsplan.


69

Uit de grafiek valt te concluderen dat het groepsrisico met de bouw van de koloniewoning in geringe mate toeneemt. Ondanks deze toename blijft het groepsrisico ver beneden de oriënterende waarde. De nieuwe woning is gesitueerd op een locatie waarbij rekening is gehouden met cultuurhistorische belangen. Naast deze woning zijn in het invloedsgebied reeds bestaande woningen aanwezig. De nieuwbouwwoning is voorzien op een locatie nabij twee wegen, hetgeen zorgt voor voldoende vluchtmogelijkheden van de (ramp)plek af. Dit betekent omgekeerd dat hulpverleningsdiensten ook snel bij de (ramp)plek kunnen komen. Derhalve zijn er goede mogelijkheden voor zelfredzaamheid en rampenbestrijding. Aan de Molenlaan in Frederiksoord is een ballonvaartbedrijf gevestigd. Op het perceel van de inrichting is een propaantank van 3 m³ aanwezig. Door deze geringe hoeveelheid aan gevaarlijke stoffen, valt de inrichting niet onder het Besluit externe veiligheid inrichtingen, maar wel onder het Activiteitenbesluit (artikel 3.28). Dit besluit schrijft voor dat deze installatie beschikt over een plaatsgebonden risicocontour (10-6) van 20 m waarbinnen geen kwetsbare objecten aanwezig mogen zijn. De nieuwbouwlocaties vallen hierbuiten. Het groepsrisico is niet van toepassing op deze installatie.

70


Aan de noordkant van de kern Frederiksoord, net buiten het plangebied, ligt 'bosbad Vledder'. Deze inrichting heeft geen plaatsgebonden risicocontour en ook geen invloedsgebied behorende bij het groepsrisico. Derhalve belemmert deze inrichting eventuele ontwikkelingen in het plangebied niet. Ten slotte ligt ten zuiden van het plangebied, op circa 1,9 km, een gasbehandelingsinstallatie van Vermillion. Hoewel deze inrichting een plaatsgebonden risicocontour (10-6) heeft van 88 m, treden vanwege de grote afstand tussen het plangebied en deze inrichting geen belemmeringen op met oog op externe veiligheid. 6 . 8 . 2

Vervoer van gevaarlijke stoffen

Het thema vervoer van gevaarlijke stoffen kan worden onderverdeeld in we-

INLEIDING

gen, spoor en water. Net als bij inrichtingen gelden voor het bepalen van de externe veiligheidssituatie het plaatsgebonden risico en het groepsrisico. De wegen, spoorlijnen en waterwegen, waarover vervoer van gevaarlijke stoffen plaatsvindt en waarbij een plaatsgebonden risico en/of groepsrisico aanwezig is, zijn opgenomen in de Risicoatlassen. Het Rijk is op dit moment bezig met het opstellen van nieuwe wetgeving rond transportroutes; het Besluit transportroutes externe veiligheid (Btev). Deze wetgeving gaat de huidige Circulaire Risiconormering Vervoer van Gevaarlijke Stoffen vervangen en treedt naar verwachting in eind 2011 in werking. De hoofdroutes in het plangebied worden gevormd door twee provinciale we-

ONDERZOEK

gen, te weten de N353 en de N855. Het aantal transporten met gevaarlijke stoffen over deze twee provinciale wegen is echter dusdanig laag, dat geen belemmeringen voor de directe omgeving optreden. 6 . 8 . 3

Buisleidingen

Aardgastransportleidingen zijn voor het plangebied relevant vanwege de regel-

INLEIDING

geving op het gebied van externe veiligheid. Deze regels zijn vastgelegd in de Circulaire Zonering langs hogedruk aardgastransportleidingen (1984). De circulaire onderscheidt toetsings- en veiligheidsafstanden. Bestemmingen die zijn gericht op het verblijf van personen, zijn niet binnen de toetsingsafstand toegestaan. De toetsingsafstand is afhankelijk van de diameter en de bedrijfsdruk van de betreffende gasleidingen. Naast de toetsingsafstand is in de circulaire een belemmerende strook (veiligheidsafstand) in het zakelijk recht vastgelegd, waarbinnen geen bebouwing is toegestaan. De breedte van deze strook is eveneens afhankelijk van de diameter en de bedrijfsdruk van de leiding. Momenteel is het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer bezig met het vernieuwen van het externe veiligheidsbeleid


71

rondom aardgasleidingen (het Besluit externe veiligheid buisleidingen, Bevb). Deze nieuwe wetgeving en de bijbehorende nieuwe afstanden (voor het plaatsgebonden risico en het groepsrisico) zijn nog niet definitief vastgesteld (verwachting begin 2011). ONDERZOEK

Op de risicokaart van de provincie Drenthe staan ook de buisleidingen weergegeven waardoor gevaarlijke stoffen worden getransporteerd. Uit de kaart blijkt dat op circa 650 m van het plangebied een buisleiding ligt van Vermillion. Vanwege deze grote afstand levert deze buisleiding geen belemmeringen op voor het plangebied. Overige buisleidingen zijn niet aanwezig in/nabij het plangebied.

6.9

Ecologie INLEIDING

Binnen

het

bestemmingsplan

Beschermd

Dorpsgezicht

Frederiksoord-

Wilhelminaoord bestaan plannen voor de realisatie van meerdere koloniewoningen op verschillende locaties (bouwblokken) binnen het plangebied. In dit kader is het conform artikel 3.1.6 van het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) noodzakelijk een onderzoek uit te voeren naar de aanwezige natuurwaarden in het gebied (soortenbescherming en gebiedsbescherming). In september 2009 is dit onderzoek uitgevoerd door een ecoloog van BügelHajema Adviseurs. In deze paragraaf zijn de conclusies uit dit onderzoek weergegeven. De rapportage (Advies Natuurwaarden Koloniewoningen Frederiksoord-Wilhelminaoord) is als separate bijlage beschikbaar. ONDERZOEK

Gebiedsbescherming Beschermde gebieden in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 liggen op voldoende afstand van het plangebied en zijn hiervan gescheiden door bebouwing en infrastructuur. Gezien de aard van de ingrepen zijn geen negatieve effecten te verwachten op deze gebieden. Voor deze activiteit is daarom geen vergunning op grond van de Natuurbeschermingswet 1998 nodig. De Ecologische Hoofdstructuur ligt dichtbij of grenst aan enkele bouwblokken binnen het plangebied. De geplande ontwikkelingen zullen de natuurdoelen en waarden van deze gebieden echter niet aantasten. De activiteit zal op het punt van de gebiedsbescherming van de Ecologische Hoofdstructuur door het College van Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe waarschijnlijk worden beoordeeld als niet in strijd met de Omgevingsvisie. Op beide punten is het aan het bevoegd gezag, het College van Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe, om deze visie te bevestigen. Dit kan in een vooroverleg worden bevestigd door deze rapportage voor te leggen aan vertegenwoordigers van het bevoegd gezag.

72


Soortenbescherming Van alle soortengroepen is een voldoende beeld verkregen op basis van het veldbezoek en de overige gegevens. Nader onderzoek naar specifieke soortengroepen is niet nodig. In het plangebied komen geen soorten voor, waarvoor ontheffing dient te worden aangevraagd. Indien rekening wordt gehouden met de navolgende werkwijzen met betrekking tot vogels is het plan op het gebied van de soortenbescherming uitvoerbaar. Vogels Alle vogelsoorten (uitgezonderd exoten) zijn beschermd. Er zijn in of in de omgeving van de bouwblokken geen permanent bewoonde nesten of belangrijke rust- of foerageergebieden van vogels aanwezig. Mogelijk broeden er enkele vrij algemeen voorkomende soorten en enkele rode lijstsoorten in en rond de verschillende bouwblokken. Daarom kan men er in dit plangebied van uitgaan dat geen verbodsbepalingen worden overtreden als buiten het broedseizoen wordt gewerkt of als de werkzaamheden voor het broedseizoen worden begonnen en continu voortduren. Als de werkzaamheden voor het broedseizoen worden gestart en continu voortduren, zullen broedvogels een rustiger broedplaats (op enige afstand) zoeken en niet door de werkzaamheden worden gestoord. Indien wordt gekozen voor de tweede optie moeten struiken en bomen ruim voor aanvang van het broedseizoen worden verwijderd. De Flora- en faunawet kent geen standaardperiode voor het broedseizoen. Van belang is of een broedgeval aanwezig is, ongeacht de periode. Voor de meeste vogels geldt dat het broedseizoen van ongeveer 15 maart tot 15 juli duurt. In het plangebied is voor geen enkele soort de goede staat van instandhouding in het geding.


73

7

J u r i d i s c h e

v o r m g e v i n g

7.1

Algemeen De opzet van het plan sluit aan op de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) en het Besluit ruimtelijke ordening (Bro). Ook zijn de regels van de Standaard Vergelijkbare BestemmingsPlannen 2008 (SVBP 2008) toegepast. De inleidende regels (begrippen en wijze van meten) sluiten aan bij de eisen van het nieuwe Bro. Dit geldt tevens voor de opzet van het overgangsrecht bouwwerken, het overgangsrecht gebruik en de anti-dubbeltelbepaling. Het bestemmingsplan is overeenkomstig artikel 3.1.3 van het Besluit ruimtelijke ordening vervat in: -

een geometrische plaatsbepaling van het plangebied en van de daarin aangewezen bestemmingen;

-

een beschrijving van de bestemmingen, waarbij per bestemming het doel wordt of de doeleinden worden aangegeven.

7.2

Opzet De SVBP 2008 heeft betrekking op de presentatie van de verbeelding en de hoofdopzet van de regels. Alle bestemmingen zijn bij deze systematiek in alfabetische volgorde opgenomen. De kleuren van de bestemmingen en ook de lettercoderingen zijn aangepast ten opzichte van De Digitale Leest. De SVBP is wat anders dan het IMRO. De SVBP is een presentatiemodel (hoe presenteert een gemeente of provincie de plannen). Het IMRO is een uitwisselingsmodel (hoe worden plannen digitaal uitgewisseld zonder informatieverlies).

7.3

Bestemmingen In het bestemmingsplan zijn de volgende bestemmingen opgenomen: -

Agrarisch;

-

Bedrijf;


75

-

Bedrijf – Garage;

-

Bos;

-

Cultuur en ontspanning;

-

Detailhandel;

-

Gemengd;

-

Groen;

-

Groen – Park;

-

Horeca;

-

Kantoor;

-

Maatschappelijk;

-

Maatschappelijk – Begraafplaats;

-

Maatschappelijk – Dierenbegraafplaats;

-

Recreatie;

-

Sport;

-

Tuin;

-

Verkeer;

-

Verkeer – Onverhard;

-

Water;

-

Wonen;

-

Wonen – Karakteristiek;

-

Waarde - Archeologie 1;

-

Waarde - Archeologie 2;

-

Waarde – Archeologie 3;

-

Waarde – Cultuurhistorie.

Binnen deze bestemmingen is in de regels, dan wel met een verwijzing naar de aanduiding ter plaatse, de plaats en de omvang van de bebouwing aangegeven. Gewezen wordt op de opgenomen ontheffingsbevoegdheid voor bijgebouwen bij woningen die liggen binnen het beschermd dorpsgezicht in Wilhelminaoord, In een gebied, aangewezen als beschermd dorpsgezicht, mag niet vergunningvrij worden gebouwd. Indien geen afbreuk wordt gedaan aan de karakteristieke verschijningsvorm van de woningen en de karakteristiek van het beschermd stadsgezicht, kan ontheffing worden verleend voor de bouw van 30 m² extra aan bijgebouwen of overkappingen. Wat betreft de bestaande hoofdgebouwen binnen de bestemming Wonen Karakteristiek is bepaald dat de bestaande uitwendige hoofdvorm, blijkend uit goot- en bouwhoogte en dakvorm, niet mag worden veranderd. De regels voor de nieuw te bouwen woningen binnen de bestemming zijn afgestemd op de bestaande woningen. Alle gebouwen dienen binnen het bouwvlak te worden gebouwd. Voor het bouwen van een aanbouw, een vrijstaand bijgebouw, dan wel een uitbreiding van het hoofdgebouw buiten het bouwvlak, is een ontheffingsregeling opgenomen.

76


De binnen het plangebied voorkomende archeologische (bekende en verwachte) waarden zijn beschermd door het opnemen van een aanlegvergunningplicht in de relevante gebieden. De gronden gelegen in het plangebied zijn mede bestemd voor de opbouw, het behoud en het herstel van de aan de gronden eigen landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Om deze reden is een aanlegvergunningplicht opgenomen. Alvorens een vergunning kan worden verleend, dienen burgemeester en wethouders advies in te winnen bij de Monumentencommissie. Voor de gebouwen gelegen binnen het tot beschermd dorpsgezicht Frederiksoord-Wilhelminaoord aangewezen gebied zijn regels omtrent het materiaalgebruik en de gevelindeling opgenomen.

7.4

Algemene regels en overgangs- en slotregels Onder de algemene regels zijn opgenomen: -

anti-dubbeltelbepaling;

-

algemene aanduidingsregels;

-

algemene ontheffingsregels;

-

algemene wijzigingsregel.

Een tankstation met lpg leidt tot een gebied waarbinnen geen kwetsbare objecten of beperkt kwetsbare objecten mogen worden gebouwd en waarin de afstand van de bestaande bebouwing tot het vulpunt niet mag worden verkleind. Dit gebied is door middel van de aanduiding 'veiligheidszone - lpg' vastgelegd in voorliggend bestemmingsplan. Binnen de zone is na ontheffing het gebruik van de gronden en bouwwerken als kwetsbaar of beperkt kwetsbaar object toegestaan, mits wordt voldaan aan de gestelde regels. Daarnaast is er een algemene wijzigingsbevoegdheid opgenomen in het bestemmingsplan, inhoudende dat de bestemming ter plaatse van de aanduiding 'wro-zone - wijzigingsgebied' kan worden veranderd in de bestemming Wonen Karakteristiek, met dien verstande dat de voorgeschreven regels in acht zullen worden genomen. Daarnaast zijn overgangsregels en een slotregel opgenomen.


77

8

E c o n o m i s c h e u i t v o e r b a a r h e i d

Ten behoeve van het voorliggende bestemmingsplan wordt tussen de gemeente en de initiatiefnemer een anterieure overeenkomst afgesloten waarin het kostenverhaal is geregeld. Hierdoor is het opstellen van een exploitatieplan voor dit bestemmingsplan niet nodig.


79

9

M a a t s c h a p p e l i j k e u i t v o e r b a a r h e i d

9.1

Inspraak Het bestemmingsplan heeft in de versie van voorontwerp vanaf 4 januari 2010 gedurende een periode van zes weken zowel in het gemeentehuis van Westerveld als in ‘Ons Dorpshuis’ in Wilhelminaoord ter inzage gelegen. Ook is het bestemmingsplan op de gemeentelijke website geplaatst. Tijdens de periode van zes weken waarin ook vier inloopsessies zijn gehouden, bestond voor de bevolking en belanghebbenden de mogelijkheid inspraakreacties in te dienen. De volgende personen en groeperingen/instanties hebben een gemotiveerde inspraakreactie ingediend: 1.

Stichting Maatschappij van Weldadigheid te Frederiksoord;

2.

Achmea Rechtsbijstand namens een cliënt;

3.

Colonies of Benevolence te Amsterdam;

4.

Kiers uitvaartverzorging te Wilhelminaoord;

5.

Elf reacties van individuele personen en huishoudens5;

6.

Raad van Bestuur Zorgcombinatie Noorderboog te Meppel;

7.

Terra Beheer B.V. te Velserbroek.

In het navolgende zijn de gemaakte opmerkingen kort samengevat en voorzien van een inhoudelijke, gemeentelijke reactie. Middels nummering is aangegeven welke van vorenstaande groeperingen de opmerking hebben gemaakt. Uit de reactie blijkt dat de inspraak in enkele gevallen aanleiding heeft gegeven het bestemmingsplan aan te passen. Opmerkingen (1) Ten aanzien van de toelichting zijn enkele, kleine tekstuele voorstellen tot wijziging gedaan. Reactie Deze voorstellen zijn akkoord. De toelichting wordt conform deze voorstellen aangepast/gewijzigd.

5

Op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens mogen (NAW-)gegevens van individuele personen niet in een elektronisch beschikbaar bestemmingsplan worden vermeld.


81

Opmerking Ook de verbeeldingen bevatten meerdere kleine onjuistheden. Reactie De onjuistheden worden op de verbeeldingen gecorrigeerd. De volgende voorstellen zijn meer ingrijpend/principieel van aard en worden daarom hiernavolgende afzonderlijk vermeld. Opmerking Bij de M.A. van Naamen van Eemneslaan 5 ontbreekt de mogelijkheid tot het bouwen van een kas. Reactie In de huidige situatie is aan de M.A. van Naamen van Eemneslaan 5 een bamboekwekerij gevestigd. Tevens is hier een expositietuin aanwezig inclusief een kas waar bezoekers worden ontvangen en verkoopactiviteiten plaatsvinden. De regels van het bestemmingsplan worden met het oog op deze bestemming, vanwege de bedrijfsactiviteit en de expositietuin, aangevuld. Tevens wordt verbeelding 1 aangepast (bouwblok om kas). Opmerking De M.A. van Naamen van Eemneslaan 13 en 24: de bestemming Wonen moet worden gewijzigd in Wonen - Karakteristiek. Reactie Dit is correct en wordt aangepast. Opmerking Het Kiemhuis (tegenover M.A. van Naamen van Eemneslaan nummer 70) moet bestemd worden tot Maatschappelijk. Reactie Voor het gebruik van het Kiemhuis zijn momenteel nieuwe plannen in voorbereiding. Het Kiemhuis doet mee in het project Leegstand & Herbestemming. Voor dit project zijn de Maatschappij van Weldadigheid en de provincie (Drents Plateau) met elkaar in overleg om te kijken naar mogelijkheden voor herbestemming van dit rijksmonument. Het plan is om in het Kiemhuis een ruimte te realiseren ten behoeve van de groen- en werkvoorziening in Frederiksoord en omgeving (onder meer voorzien van een werkplaats, kantine, douche, leslokaal en opslag van gereedschap). Op grond van dit voornemen krijgt de schuur de aanduiding ‘maatschappelijk’. In de regels wordt duidelijk het accent gelegd op de sociale werkfunctie met daarbij de mogelijkheden die (ondermeer) liggen in agrarische werkvoorzieningen. De regels en de verbeelding worden aangepast (aanduiding ‘maatschappelijk’ binnen de agrarische bestemming). Tevens krijgt deze bebouwing de aanduiding ‘rijksmonument’ (schildje).

82


Opmerking Omdat het de bedoeling is in het gebied tussen de M.A. van Naamen van Eemneslaan, Koningin Wilhelminalaan en Vaartweg wandelpaden aan te leggen en het gebied te gaan gebruiken als wandelpark, is de bestemming Groen - Park in dit gebied op zijn plaats. Reactie De huidige (vigerende) bestemming voor dit gebied is Park. Het gebied wordt in de huidige situatie ook gebruikt voor deze doeleinden. Derhalve krijgt het gebied de bestemming Groen - Park. De verbeelding wordt op dit punt aangepast. Opmerking Op de begraafplaats aan de Oranjelaan is geen bouwvlak aangegeven terwijl er wel een gebouwtje staat. Reactie Deze omissie wordt gecorrigeerd. Artikel 14 wordt aangevuld met de regel dat het mogelijk is om binnen de bestemming een gebouw van maximaal 20 m² te realiseren dat uitsluitend voor opslag in gebruik is. Op de verbeelding wordt geen bouwvlak opgenomen. Opmerking Ten aanzien van artikel 15 van de regels wordt voorgesteld de redactie zodanig te wijzigen, dat een klein gebouwtje voor de opslag van gereedschap en materiaal mogelijk is op de dierenbegraafplaats aan de Oranjelaan. Reactie Deze opmerking is ook ten aanzien van de verbeelding gemaakt. Artikel 15 wordt aangevuld met de regel dat het mogelijk is om binnen de bestemming een gebouw van maximaal 20 m² te realiseren dat uitsluitend voor opslag in gebruik is. Op de verbeelding wordt geen bouwvlak opgenomen. Opmerking Ter hoogte van de Boergrup, binnen de aanduiding sw - nl, rekening houden met de aanleg van een zwaaikom in de Westerbeeksloot. Reactie In het kader van het uitvoeringsprogramma Belvedere is een project opgesteld waarbij de Westerbeeksloot wordt heringericht. Het project heeft onder meer betrekking op het terugbrengen van het water in deze watergang en het aanleggen van de, van vroeger uit aanwezige, zwaaikom. Aan de regels van de bestemming Verkeer (waarbinnen de sloot valt) wordt een wijzigingsbevoegdheid gekoppeld waardoor er mogelijkheden aanwezig zijn voor het aanpassen van de sloot.


83

Daarnaast wordt ten behoeve van de aanleg van zwaaikom het bouwblok van de nabijgelegen nieuwe koloniewoning iets opgeschoven. Opmerking Het pand op perceel Majoor van Swietenlaan 19 wordt zowel voor wonen als beden breakfast gebruikt. Reactie In het pand zijn in de huidige situatie vijf tot zes kamers ten behoeve van Bed & Breakfast aanwezig. Besloten is om de woning te voorzien van een aanduiding. De regels en de verbeelding worden hierop aangepast. Opmerking De zones voor wijzigingsgebieden aan de M.E. van de Meulenweg zijn niet correct aangegeven. Reactie Deze opmerking is correct. Verbeelding 3 wordt gecorrigeerd. Opmerking Verzocht wordt om aan de westelijke zijde van het bouwblok op de Koningin Wilhelminalaan 21 tot en met 31 (bedrijfsbestemming), ter afscherming, een houtsingel te plaatsen en dit in het bestemmingsplan te regelen. Reactie Ter verbetering van de uitstraling van en naar de omgeving, wordt de bestemming Groen toegevoegd waarmee het mogelijk is om aan de genoemde zijde een houtsingel te plaatsen. Opmerking Opgemerkt wordt dat de bestaande picknickschuur op het perceel Koningin Wilhelminalaan 87 niet is opgenomen in het bestemmingsplan. Reactie De bestemmingsomschrijving van de bestemming Cultuur en ontspanning wordt op dit punt aangevuld (mogelijkheid tot dagrecreatieve activiteiten). Opmerking Het aanwezige koetshuis op het perceel Majoor van Swietenlaan 28 staat niet weergegeven op de verbeelding. Tevens dient aan het pand de woonfunctie te worden toegevoegd. Reactie Op dit adres is de kantoorfunctie de hoofdfunctie. Derhalve wordt een aanduiding ‘wonen’ op dit perceel gelegd. Wat betreft het koetshuis: deze bebouwing wordt ingetekend op de ondergrond.

84


De verbeelding en de regels worden aangepast. Opmerking Opgemerkt wordt dat de bestemming M - B ter plaatse van de roomskatholieke kerk aan de Koningin Wilhelminalaan 48 groter is dan dat het gebied werkelijk is. Reactie Het vigerende recht is in dit geval overgenomen. Opmerking De inspreker geeft aan dat het huisnummer Koningin Wilhelminalaan 79 niet goed staat aangegeven. Dit moet nummer 77 zijn. Reactie De nummering in de gbkn-ondergrond wordt op dit punt aangepast. Opmerking Het bouwperceel van het pand/perceel Dwarsweg 2 is niet correct aangegeven. Reactie Het bouwvlak wordt aangepast conform de tekening die bij de, in het kader van de Wet milieubeheer gedane melding, is gevoegd. Verbeelding 2 zal worden gewijzigd. Opmerkingen (2, 4 en 5) Met de herontwikkeling van de locatie van het voormalige agrarisch bedrijf M.A. van Naamen van Eemneslaan 13 (bouw van vier woningen langs de Naamen van Eemneslaan en zes langs de Vaartweg) wordt om een aantal redenen niet ingestemd. Deze zijn de volgende: -

karakteristiek groen, een landelijke woonomgeving en een vlinderbos

-

het verdwijnen van een wandelpad;

-

de dreigende aantasting van de natuur- en landschapswaarden;

-

er is onvoldoende onderzocht of er belangstelling is voor zoveel nieuwe

-

idem de financiële haalbaarheid;

-

de aantasting woongenot door: achteruitgang privacy, verlies uitzicht en

-

planschade/waardevermindering;

-

de aantasting van een natuurlijke grens van het dorp Wilhelminaoord;

-

de Vaartweg zou gebruikt kunnen worden als tweede ontsluiting voor

worden opgeofferd;

woningen;

toename geluidsoverlast;

het dorp; -

een toename van parkeerproblemen;

-

omdat de bezonning van de woningen slecht is, zijn ze niet te verkopen en zal het op termijn leiden tot kap van de monumentale eiken;


85

-

er zijn alternatieve bouwlocaties, bijvoorbeeld aan de andere kant van het bosgebied en ter hoogte van de sportvelden;

-

de voorkant van de geplande nieuwbouw kijkt op de achterkant van de tegenover staande woningen.

Reactie Aan het opnemen van de nieuwbouwlocaties aan de M.A. van Naamen van Eemneslaan en Vaartweg ligt een lang proces ten grondslag. In het navolgende wordt weergegeven hoe tot de keuze van de locatie is gekomen en wat de achtergronden zijn. Aan de M.A. van Naamen van Eemneslaan 13 was voorheen een agrarisch bedrijf gevestigd. Op het terrein van het bedrijf stond een grote hoeveelheid aan bebouwing en opslag (zie navolgende figuur). Vanwege de situering ten opzichte van de aanwezige en voorziene woonbebouwing en de uitstraling van de kern aan deze zijde is besloten (en overeengekomen met de eigenaar) dit bedrijf te verplaatsen. Hierdoor blijft het bestaansrecht van de onderneming gewaarborgd (wordt niet gehinderd bij eventuele uitbreidingen van de bedrijfsvoering). Daarnaast treedt een verbetering op in het verblijfsklimaat voor de bewoners ter plaatse en wordt het milieu minder belast (verbetering milieuhygiënische gesteldheid van de omgeving).

Situatie voormalige boerderij

86


De beoogde verplaatsing kost echter geld. Om de verplaatsing budgettair neutraal op te vangen, is gekozen voor de realisatie van nieuwe woningen (waaronder de mogelijkheid op het terrein zelf). Hiermee was de discussie echter nog maar begonnen. Tezamen met verschillende partijen, waaronder de provincie Drenthe en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE), is gekeken naar vier mogelijke woningbouwlocaties, te weten: A.

langs de Vaartweg;

B.

op de strook achter het bos;

C.

het terrein voormalige boerderij en schuren;

D.

achter de Linthorst Homanstraat.

Locatie D viel meteen af. Nieuwe bebouwing in dit gebied vormt namelijk een inbreuk op het grid (casco van lanen, bebouwingslinten, verbindingswegen en centrale waterloop) door toevoeging van infrastructuur en bebouwing die ruimtelijk/historisch niet is verantwoord en die bijdraagt aan verdichting van open plekken en doorzichten in het casco. Derhalve is verder gegaan met de uitwerking van de overige locaties. In eerste instantie was sprake van een situatie waarbij de locaties B en C waren gecombineerd. Locatie B was hierbij ook niet acceptabel volgens de de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Vervolgens is gekeken naar een combinatie van de locaties A en C. Bij locatie A waren de woningen in eerste instantie meer in het bosgebied geprojecteerd. De provincie kon echter hiermee niet instemmen, vanwege de mogelijke aanwezigheid van waardevolle bosgrond. Dit heeft geresulteerd in een bouwlocatie dichter bij de Vaartweg (waarbij de woningen uit het bosgebied zijn gehaald). Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in de voorgenomen realisatie van vier woningen aan de M.A. van Naamen van Eemneslaan en zes woningen aan de Vaartweg. Met deze woningbouw speelt, naast het opvangen van de kosten, ook het creëren van een zorgvuldige afronding van de kern Wilhelminaoord een rol. Tevens ontstaat een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit ter plaatse door het verdwijnen van de bedrijfsbebouwing en opslag. In paragraaf 5.5 van de toelichting op het bestemmingsplan is beschreven hoe en waar de woningen worden gerealiseerd. Bij de realisatie van de woningen worden de uitgangspunten, zoals beschreven in de paragraaf en later vastgelegd gehanteerd.


87

Opmerking De eigenaar van het perceel M.A. van Naamen van Eemneslaan 15: -

wil in de voortuin een tuinhuis (kunnen) plaatsen;

-

heeft moeite met de groenstroken naast het pand. Omdat hinder en overlast wordt gevreesd, wordt gevraagd de betreffende gronden aan hem te verkopen.

Reactie Het plaatsen van een tuinhuis in de voortuin is ruimtelijk gezien niet gewenst. Dit wordt, mede gezien de precedentwerking, niet mogelijk gemaakt. Wel

88


wordt op zoek gegaan naar een alternatieve ontsluitingsroute van het bosgebied. Hiermee wordt hinder en overlast voor de bewoner tegengegaan. Ten slotte is grondverkoop niet aan de orde. Opmerkingen (3) De inspreker vraagt waarom een aantal nieuw te bouwen koloniewoningen bij recht is toegestaan en een aantal via een wijzigingsbevoegdheid. Waarom worden deze woningen niet gelijktijdig maar gefaseerd gebouwd? Reactie De voorgenoemde fasering houdt verband met zowel de beperkte houdbaarheidsdatum van een aantal deelonderzoeken als de onwenselijkheid gelijktijdig ruim 60 woningen op de markt te brengen. Paragraaf 5.4 van de toelichting wordt op dit punt aangevuld. Opmerking Gevraagd wordt waarom langs de Hooiweg en met name langs het gedeelte ten zuiden van de Boergrup, geen koloniewoningen worden gebouwd. Dit is volgens de inspreker noodzakelijk om het historische bebouwingslint te herstellen. Reactie Ten aanzien van de op dit moment beboste delen langs de Hooiweg kan worden geconstateerd dat weliswaar sprake is van plaatsen waar vroeger koloniewoningen hebben gestaan, maar dat de huidige bosstroken representant zijn voor de latere ontwikkeling van het gebied. Om die reden wordt het terugbrengen van koloniewoningen op deze plek niet wenselijk geacht. Opmerking De inspreker vraagt zich af waarom bij wonen onderscheid wordt gemaakt tussen Wonen en Wonen - Karakteristiek (waar bijgebouwen worden uitgesloten) en dit onderscheid niet wordt gemaakt bij andere bestemmingen? Reactie Hiervoor is gekozen, omdat anders de bestemming Wonen te uitgebreid zou worden. Bij de bestemmingen als Kantoor en Bedrijf is de omschrijving en de bescherming eenvoudiger in één bestemming te ondervatten. Opmerking Waarom heeft het pand aan de M.A. van Naamen van Eemneslaan 13 niet de aanduiding 'karakteristiek' gekregen? Reactie Dit is een omissie in het plan, de aanduiding wordt alsnog toegevoegd. Opmerking Opgemerkt wordt dat hetgeen in de regels is opgenomen betreft de bouw van aanbouwen niet in overeenstemming is met de welstandsnota. In hoeverre is of


89

kan de welstandsnota nog relevant zijn voor aanbouwen bij originele koloniewoningen? Reactie Dit is een terechte constatering. Op een aantal punten wijkt de bouwtekening voor de koloniewoningen af van het gestelde in de welstandsnota. Aan de gemeenteraad zal worden voorgesteld een oplegnotitie aan de bestaande welstandsnota te voegen; die dient ter vervanging van de paragrafen ‘Nieuwe Koloniewoningen in linten met bestaande woningen’ en ‘Nieuwe Koloniewoningen in niet bebouwde linten’. Deze oplegnotitie is geënt op het bouwplan van de nieuwe koloniewoningen, waardoor overeenstemming tussen beide wordt bereikt. Opmerking In artikel 23 van de regels staat dat er niet vergunningvrij mag worden gebouwd. Dat is, gezien de status van beschermd dorpsgezicht, een overbodige bepaling. Reactie Deze opmerking is juist. De redactie van het artikel wordt gewijzigd. Opmerking De nieuw te bouwen koloniewoningen zullen, in tegenstelling tot hetgeen op pagina 47 van de toelichting staat geschreven, gezien de verkoop- en pachtprijzen, niet bereikbaar zijn voor starters. Reactie Deze opvatting wordt niet gedeeld. Door de grond in erfpacht uit te geven, behoeft geen X-bedrag voor de grond te worden betaald. Daarnaast is de erfpachtcanon fiscaal aftrekbaar. Bovendien is er qua woning een groeimodel ontworpen. Gekozen kan worden voor een instapmodel. Deze kan desgewenst in de toekomst worden uitgebreid. Ook zijn de woningen dermate energiezuinig dat de kosten voor energie vrijwel nihil zullen zijn. Zo wordt gebruikgemaakt van verregaande isolerende maatregelen, is een warmtepomp aanwezig en wordt ingezet op zonne-energie. Ten slotte is voor de nieuwe koloniewoningen een speciale hypotheek opgezet (koloniehypotheek). Deze hypotheek is zeer concurrerend doordat deze rekening houdt met de erfpachtsituatie en het energiezuinige karakter van de nieuwe woningen. Opmerking (4) In het pand aan de Koningin Wilhelminalaan 74 is al vanaf 1997 een uitvaartonderneming gevestigd. Ter plaatse vinden bedrijfsgerelateerde activiteiten plaats. Er zijn plannen nog een schuur te bouwen voor opslag van 80m² .

90


Reactie Het pand krijgt een specifieke functieaanduiding (‘specifieke vorm van bedrijf - uitvaartonderneming’) vanwege de bedrijfsactiviteiten die op het perceel plaatsvinden. Daarnaast wordt in de regels het aantal vierkante meters aan bijgebouwen vastgelegd, waarbij ruimte is gereserveerd voor de gevraagde uitbreiding. Het betreft 280 m². Opmerkingen (5) Op het deel van het perceel Koningin Wilhelminalaan 91, waar geen bijgebouwen mogen worden opgericht, staat al sinds 1889 een schuur. Reactie Verbeelding 3 wordt conform de huidige situatie aangepast. Opmerking Voor het hoofdgebouw aan de Koningin Wilhelminalaan 91 heeft tot de jaren zestig/zeventig van de vorige eeuw een prieel gestaan. Er zijn plannen tot de herbouw ervan. Gevraagd wordt of dit planologisch mogelijk kan worden gemaakt. Reactie Vanwege het cultuurhistorische belang van de plannen wordt hier welwillend tegenover gestaan. In het bestemmingsplan wordt derhalve een ontheffing opgenomen, waar bij concrete plannen gebruik van kan worden gemaakt. Opmerking In verband met bouwplannen wordt gevraagd het bouwvlak van het pand Oranjelaan 4 met 4 m te vergroten. Reactie Omdat binnen het gebied ook al bijgebouwen mogen worden gebouwd, bestaat daartegen geen bezwaar. Het bouwblok op verbeelding 1 zal worden aangepast. Opmerking Tegen het bouwvlak van de boerderij Dwarsweg 2 wordt bezwaar gemaakt. Het halfopen landschap rond het aanwezige bosje met vennetje kan door bouwactiviteiten teniet worden gedaan. Reactie Aan dit bezwaar wordt, gezien het antwoord op een opmerking van de Maatschappij van Weldadigheid, al tegemoet gekomen. Opmerking Gevraagd wordt de grootte van bouwblokken van de percelen Koningin Wilhelminalaan 21, 23 en 25 in het (nog) geldende bestemmingsplan ook in dit plan over/op te nemen.


91

Reactie De bestaande rechten worden gerespecteerd. Het bouwblok in het nu nog, voor het perceel, geldende bestemmingsplan zal in het ontwerpbestemmingsplan worden opgenomen. De verbeelding wordt hiermee aangepast. Opmerking Het voornemen is om 45 m naast het pand Koningin Wilhelminalaan 21 een nieuwe koloniewoning te bouwen. Op pagina 58 staat echter vermeld, dat de dichtstbijzijnde nieuwbouwlocatie op 90 m is gelegen. Gezien de bedrijfsmatige activiteiten wordt gevraagd de nieuwbouwlocatie op 90 m te situeren. Reactie Van belang is de afstand die tussen een bedrijf en een nieuwbouwlocatie in acht moet worden gehouden. Deze mileuafstand is bepaald op 10 m. De afstand van de nieuw te bouwen koloniewoning tot de perceelsgrens met perceel nummer 21 is inderdaad 45 m. De in de toelichting genoemde afstand van 90 m is derhalve niet correct. Dit zal worden gecorrigeerd. Opmerking De bouw van nieuwe koloniewoningen mag geen belemmeringen opwerpen voor de agrarische bedrijfsvoering op het perceel Koningin Wilhelminalaan 64. Het agrarisch bedrijf mag door de nieuwbouw niet op slot worden gezet. Reactie Uitgangspunt is dat bestaande en gelegaliseerde bedrijvigheid niet wordt belemmerd door nieuwe ontwikkelingen. Ter voorkoming van eventuele toekomstige belemmeringen, wordt het agrarische bouwblok van perceel Koningin Wilhelminalaan 64 strak om de bestaande woning gelegd. Daarnaast is uit hernieuwd onderzoek naar voren gekomen dat ook de bouwvlakken van de agrarische percelen M.A. van Naamen van Eemneslaan 2 en de Koningin Wilhelminalaan 61 dienen te worden aangepast, om toekomstige belemmeringen tegen te gaan. Opmerking Idem de bestemming van de zogenaamde kiemschuur. Waarom heeft deze schuur, ten opzichte van de huidige oppervlakte, een groter bouwvlak gekregen. Wat is de bedoeling daarvan? Reactie Met het oog op de gemaakte opmerking door de Maatschappij van Weldadigheid krijgt de schuur de aanduidingen ‘rijksmonument’ en ‘maatschappelijk’. Tevens wordt het bouwblok, naar aanleiding van de gemaakte opmerking, conform de huidige situatie aangepast. Op de verbeelding wordt het gebouw voorzien van een strak bouwblok. Voor een nadere uitleg wordt verwezen naar

92


de reactie onder de opmerking van de Maatschappij van Weldadigheid (bladzijde 2, reactie 3). Opmerking Wordt er bij de uitgifte van de bouwkavels ook een bepaling/voorwaarde opgenomen, dat geen bezwaar mag worden gemaakt tegen agrarische bedrijfsvoering? Reactie Nee. Privaatrechtelijk mogen publiekrechtelijke mogelijkheden/rechten niet teniet worden gedaan. Opmerking Heeft de bouw van nieuwe koloniewoningen aan de M.A. van Naamen van Eemneslaan ook gevolgen voor de bereikbaarheid van de achterliggende percelen? Reactie Dat is niet de bedoeling. Mocht dat onverhoopt het geval zijn, zal kosteloos een nieuwe toegangsweg worden gemaakt. Opmerking Waarom wordt bij de opsomming van bedrijvigheid agrarische bedrijvigheid niet genoemd? Reactie De agrarische bedrijvigheid staat benoemd op pagina 60 van de toelichting. Opmerking Hoeve Koning Willem III is een rijksmonument. Dit staat niet duidelijk op de verbeelding aangegeven. Reactie Het zogenaamde schildje staat in het pand Koningin Wilhelminalaan 66. In de legenda wordt het echter niet verklaard/als aanduiding opgenomen. Dit wordt gecorrigeerd. Opmerking Gevraagd wordt het bouwvlak op het perceel Koningin Wilhelminalaan anders op de kaart te tekenen (minder breed en meer diep). Reactie Aan de inspreker is verzocht het gewenste bouwvlak in te tekenen. De inspreker heeft geen gehoor gegeven aan dit verzoek. Het bouwvlak wordt slechts aangepast conform reactie 5 op bladzijde 11.


93

Opmerking De toegangsweg van de M.A. van Naamen van Eemneslaan naar de Hoeve Koning Willem III staat niet op de plankaart. Is daarvoor een aanlegvergunning vereist? Reactie Toegangswegen van de openbare weg naar agrarische percelen zijn niet aangegeven. Het mogelijk verplaatsen van de toegang is, gezien artikel 27 van de regels, wel (aanleg)vergunningplichtig. Opmerking Aangezien in het pand op de Molenlaan 3 een ballonvaartbedrijf is gevestigd, wordt gevraagd dit in het bestemmingsplan op te nemen. De omliggende gronden, die agrarisch zijn bestemd, worden gebruikt voor het opstijgen en landen van ballonen. Gevraagd wordt of dit in het bestemmingsplan moet worden geregeld? Reactie Het ballonvaartbedrijf is aanwezig bij een woning. Het bestemmingsplan wordt zodanig aangepast dat het perceel een specifieke functieaanduiding krijgt; ‘specifieke vorm van bedrijf – ballonvaartbedrijf’ (regels en verbeelding). Het incidenteel gebruiken van agrarische gronden voor het op (laten) stijgen of (laten) landen van ballonvaarten behoeft bestemmingstechnisch niet te worden geregeld. Opmerking Schuin tegenover het perceel Molenlaan 3 is een nieuwe koloniewoning geprojecteerd. De geplande bebouwing komt dichtbij het ballonvaartbedrijf te staan. Dit kan, gezien de aanwezigheid van een propaantank, het opstijgen en dalen van ballonnen en het komen en gaan van passagiers en bezoekers, leiden tot fricties en uiteindelijk tot een onwerkbare situatie. Reactie Aan de ene kant is overlast een subjectief begrip. Aan de andere kant kan op voorhand niet worden uitgesloten dat er (enige) overlast zal ontstaan. Gelet op het feit dat dit in 6,5 maand kan gebeuren en binnen die periode de mate van overlast afhankelijk is van meerdere factoren, kan niet zonder meer van een structurele vorm van overlast worden uitgegaan. Opmerking De aanwezigheid van een propaangastank met pompinstallatie bij het pand Molenlaan 3 is een feit. Wordt ten opzichte van de nieuwbouw koloniewoning wel de juiste/correcte afstand in acht genomen? Reactie De propaangastank op het perceel heeft een inhoud van 3 m3. Deze installatie valt niet onder het Besluit externe veiligheid inrichtingen, maar wel onder het

94


Activiteitenbesluit. Dit besluit schrijft voor dat rond deze tank een veiligheidszone van 20 m geldt tot kwetsbare objecten (onder andere woningen). Bij de nieuwbouwwoningen dient deze afstand in acht te worden gehouden. De nieuwe koloniewoningen zijn niet binnen 20 m van de propaantank gepland, waardoor geen belemmeringen ontstaan. De toelichting van het bestemmingsplan wordt op dit punt aangevuld. Opmerking Het voor het pand op het perceel Dirk de Ruiterpad 4 opgenomen bouwvlak is, ten opzichte van het geldende bestemmingsplan, behoorlijk verkleind. Gevraagd wordt dit te corrigeren/verruimen. Reactie In het nu nog ter plaatse geldende bestemmingsplan Wilhelminaoord Boomteelt heeft het perceel de bestemming Agrarische doeleinden. Blijkens de bij die bestemming behorende voorschriften mogen tunnelkassen en bedrijfsgebouwen ten behoeve van een boomteeltbedrijf uitsluitend worden gebouwd binnen het op de plankaart aangegeven gebied. De voor de boomteeltbedrijven aangegeven gebieden waarbinnen mag worden gebouwd, zijn qua oppervlakte ruim, zeer ruim. Zo is het vlak behorende bij Dirk de Ruiterpad 4 ongeveer 3 ha groot. In theorie zouden de op de plankaart aangegeven gebieden kunnen worden volgebouwd. Dit wordt, gelet op de aanwezige cultuurhistorische en landschappelijk waarden, niet wenselijk geacht. Bovendien gaat het om boomteelt, dus teelt in de volle grond. Daarom is besloten de systematiek in het nu nog geldende plan niet over te nemen, maar te kiezen voor een concreet bouwvlak per bedrijf. De situering en grootte van de bedrijfsgebouwen en –woningen zijn afgestemd op de feitelijke situatie. Tunnelkassen en blaastunnels zijn gezien hun hoogte bij kwekerijbedrijven wel toegestaan buiten het bouwvlak, hieraan wordt een maximum oppervlakte gekoppeld. Opmerking De inspreker vraag of de breedte, inclusief de aanbouw, van de nieuw te bouwen koloniewoningen wel overeenkomt met de breedte van de bouwblokjes. Reactie Bij de breedte van het bouwblok is geen rekening gehouden met de breedte van de aanbouw. De aanbouw wordt niet als hoofdgebouw gezien en kan binnen het gebied voor bijgebouwen worden gerealiseerd (sw-kw). Opmerking Wat wordt de exacte ligging van de, tegenover het pand M.A. van Naamen van Eemneslaan 4 geplande, nieuwe koloniewoning? Zoals het er nu uitziet, komt de aanbouw precies tegenover nummer 4 te staan. Gezien oude kadastrale kaarten is dat niet de goede plek. Kan dat nog worden gewijzigd?


95

Reactie Dit verzoek wordt gehonoreerd; het bouwvlak zal iets, in zuidelijke richting, worden opgeschoven. Opmerking (6) Het terrein waarop De Menning is gevestigd, als ook de woningen van De Hof, is bestemd tot Maatschappelijk. De bedoeling is in samenspraak met de gemeente in het dorp Vledder een nieuwe zorghuisvesting (verpleging en verzorging) te ontwikkelen. Na realisatie zal het accent van de zorg daarheen verschuiven. Mede omdat er signalen zijn, dat ook de gemeente Weststellingwerf in het dorp Noordwolde een zorginstelling gaat ontwikkelen, wordt voorzien dat in het dorp Wilhelminaoord op termijn onvoldoende adherentie voor blijvende specifieke zorghuisvesting overblijft. Dat betekent dat op termijn de huidige De Menning leeg zal komen te staan. Er wordt dan ook overwogen het huidige terrein van De Menning te herontwikkelen voor reguliere woningbouw, waarbij mensen op basis van het principe 'zolang mogelijk thuis blijven wonen' van toepassing kan zijn. Dit houdt ondermeer in dat minder vitaal wordende burgers in hun reguliere woning verpleging of verzorging kunnen verkrijgen. Gevraagd wordt hiermee rekening te houden en het mogelijk te maken dat de bestemming van dit terrein eveneens ruimte biedt voor de functie wonen. Reactie Het verzorgingshuis ‘De Menning’ voldoet niet meer aan de eisen die tegenwoordig aan de verzorging van zorg-/verpleegbehoevenden worden gesteld. Zorgcombinatie de Noorderboog wenst, op een nog nader te bepalen termijn die mede afhankelijk is van de voortgang van de in Vledder-Noord geplande ontwikkelingen, tot sloop van ‘De Menning’ over te gaan. Het aantal zorgplaatsen wordt verdeeld over Wilhelminaoord en het nabijgelegen Vledder. In Vledder

worden

36

nieuw

te

bouwen

zorgeenheden

gerealiseerd

voor

zorg-/verpleegbehoevenden en in Wilhelminaoord worden 24 appartementen met mogelijkheden tot zorg op afroep gerealiseerd. Recent is voor De Menning een haalbaarheidstudie ingediend ten behoeve van de nieuwe ontwikkelingen. De navolgende figuur geeft het nieuwbouwplan weer. Het planvoornemen omvat de herontwikkeling van het verzorgingstehuis en de bouw van levensloopbestendige woningen. In het bestemmingsplan zal hiertoe een wijzigingsbevoegdheid worden opgenomen (mede vanwege de bestemming). Aan deze bevoegdheid worden voorwaarden gesteld betreffende het maximum aantal te bouwen grondgebonden woningen (20 in totaal) en de bouwen goothoogte (respectievelijk 10 m en 6 m). Ten aanzien van deze nieuwe ontwikkeling is tijdens de tervisielegging van het ontwerpbestemmingsplan een hernieuwde mogelijkheid tot reageren.

96


Nieuwbouwplan

Opmerking (7) In het voorontwerpbestemmingsplan heeft het oude postkantoor aan de Majoor van Swietenlaan 14-16 (eveneens een rijksmonument) de bestemming Kantoor gekregen. De achterzijde van het perceel, inclusief bijgebouw, heeft de bestemming Maatschappelijk. Gevraagd wordt de vigerende bestemming over te nemen en deze te richten op de activiteiten, zoals toegestaan in het vigerende bestemmingsplan Frederiksoord. Het betreft de bestemming Maatschappelijke doeleinden met de aanduiding ‘kantoor’ en een bouwvlak dat groter is en voor 100% mag worden bebouwd. Ten slotte wordt gevraagd een zelfstandige woonfunctie in de bebouwing toe te staan. Reactie Het oude postkantoor krijgt een aparte bestemming: Gemengd. De bestemmingsomschrijving wordt hierbij aangepast aan de omschrijving, zoals is aangegeven door de inspreker. Binnen de bestemming is het mogelijk één dienstwoning bij recht te realiseren binnen de bestaande bebouwing. Een woonfunctie wordt slechts mogelijk met een wijzigingsbevoegdheid. Tevens wordt het bouwvlak aangepast aan de huidige situatie. Ten aanzien van de oppervlakte aan bebouwing wordt een bebouwingspercentage opgenomen.


97

9.2

Overleg Op 6 januari 2010 is, conform artikel 3.1.1 van het Besluit ruimtelijke ordening, het voorontwerp van het bestemmingsplan voor overleg aan enkele instanties gezonden die betrokkenheid hebben bij het plan: -

Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

-

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit;

-

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed;

-

Provincie Drenthe;

-

Waterschap Reest en Wieden;

-

Bestuur Dorpsbelang Frederiksoord/Wilhelminaoord.

(met als coördinerende dienst de VROM-Inspectie);

Aanleiding om opmerkingen op het plan te maken, blijkt er alleen te zijn bij de VROM-Inspectie, de provincie Drenthe en het Waterschap. In het navolgende zijn de gemaakte opmerkingen samengevat en voorzien van een reactie. De gehele reacties zijn aan de bijlagen van dit bestemmingsplan gevoegd (bijlage 6).

VROM-Inspectie De brief van de VROM-Inspectie is op 18 februari 2010 ontvangen. Hierin wordt het volgende opgemerkt. Opmerking Uit de toelichting blijkt niet of er nu wel of geen hogere grenswaarde dient te worden verleend voor het wegverkeerslawaai van de Koningin Wilhelminalaan. Gevraagd wordt hierover meer duidelijkheid te verschaffen. Reactie Hierop wordt bij de reactie van de provincie Drenthe nader teruggekomen. Opmerking De VROM-Inspectie merkt op dat er een overlap in de aanlegvergunningstelsels bij de bestemmingen Waarde - Archeologie 1, Waarde - Archeologie 2 en Waarde Beschermd Dorpsgezicht, respectievelijk artikel 25, lid 4, artikel 26, lid 4 en artikel 27, lid 3. Soms lijkt dit te leiden tot onduidelijkheid, zoals bij de diepte van grondbewerkingen vanaf 30 cm óf 40 cm. Dit verschil is niet of nauwelijks handhaafbaar. Voorgesteld wordt om alle grondbewerkingen te leggen op 40 cm, dit is de diepte die geldt voor de archeologische terreinen. Daarnaast moeten in het ene geval alle aanlegvergunningsaanvragen worden voorgelegd aan de monumentencommissie en in het andere geval aan een archeologisch deskundige. De vraag is of dit uitvoerbaar is.

98


Reactie Na de periode van het voorontwerpbestemmingsplan is het archeologiebeleid van de gemeente Westerveld vastgesteld. De uitgangspunten uit dit beleid worden overgenomen in het bestemmingsplan. Wat betreft de vraag omtrent het voorleggen van aanlegvergunningsaanvragen aan de monumentencommissie en de archeologische deskundige: er is bewust een tweedeling gemaakt. In het eerste geval gaat het namelijk om de monumenten (bebouwing) en in het tweede geval om de archeologie (bodem). Opmerking Aan artikel 20, lid 2, sub b toevoegen dat voor de erf- en terreinafscheidingen op de voorgevelrooilijn en op de zijerven die grenzen aan de openbare weg, de hoogte slechts 1 m mag zijn (vergelijk met artikel 23, lid 2 sub c). In dit verband verdient ook artikel 21, lid 2, sub b aandacht. Reactie De redactie van artikel 20 wordt gewijzigd. Opmerking Artikel 31 (Algemene wijzigingsbevoegdheid): het is aan te bevelen om in de wijzigingsregels een rechtstreekse relatie te leggen met de randvoorwaarden voor de situering van de bouwvlakken, de uiterlijke verschijningsvorm en de erfinrichting, zoals in de Welstandsnota en in de plantoelichting op paragraaf 5.4 en 5.5 is verwoord. De verwijzing naar de bestemming Wonen - Karakteristiek dekt de gewenste randvoorwaarden niet geheel. Reactie Verwezen wordt naar reactie 3 op bladzijde 9 van deze inspraaknota. Opmerking De aanwijzing als beschermd dorpsgezicht heeft inmiddels plaatsgevonden op 6 november 2009. In dat verband kan in artikel 27, lid 1 de datum van de aanwijzing worden ingevuld. Hetzelfde geldt voor artikel 1, sub l. Verder kan de concepttekst van de toelichting (bijlage 1) worden vervangen door de definitieve tekst met het besluit. Reactie De toelichting zal op dit op punt worden gewijzigd en het aanwijzingsbesluit zal als bijlage worden opgenomen. Opmerking Geadviseerd wordt om in de plantoelichting in paragraaf 7.3 een zinsnede op te nemen bij de bestemming Waarde - Beschermd dorpsgezicht, dat op de plankaart geen nadere aanduiding is opgenomen voor deze dubbelbestemming, omdat het gehele plangebied immers onder deze dubbelbestemming valt en het aanbrengen van bijvoorbeeld een extra arcering niet leidt tot een duidelijk leesbare kaart. Het noemen van de dubbelbestemming in de legenda op de


99

plankaart doet de willekeurige lezer vermoeden dat er ergens op de kaart een aanduiding moet staan. Reactie Om misverstanden te voorkomen, zal de toelichting op dit punt worden aangepast/gewijzigd. Opmerking Op de plankaart kan de wijzigingsbevoegdheid (rode arcering) die ligt op de zes nieuw te bouwen starterswoningen aan de Vaartweg worden geschrapt, omdat volgens de plantoelichting (pagina 46) deze woningen in de fasen 1 en 2 bij recht mogen worden gebouwd. Reactie De wijzigingsbevoegdheid heeft in dit geval betrekking op het wijzigen van de situering van het bouwblok. Ter verduidelijking wordt de toelichting op dit punt aangevuld. Opmerking Paragraaf 5.4 van de plantoelichting: geadviseerd wordt om de ruimtelijke onderbouwing die door de Grontmij is opgesteld voor de realisatie van de 15 vakantiewoningen (d.d. 22 januari 2008), alsmede het besluit van de provincie, d.d. 22 september 2009, als bijlage aan het bestemmingsplan toe te voegen. Deze stukken bieden inzicht in de afwegingen die de gemeente en de provincie als bevoegd gezag in dit artikel 19, lid 1, WRO-procedure hebben gemaakt. De Rijksdienst Cultureel Erfgoed kan zich vinden in de besluitvorming van de provincie. Reactie Recent heeft de Commissie Bezwaar en Beroep geadviseerd de bouwvergunning voor de koloniewoningen te weigeren op grond van strijdigheden met de welstandsnota. Het college van burgemeester en wethouders heeft besloten dit advies over te nemen. Als reactie hierop is door de Grontmij besloten zich terug te trekken uit het project van de 15 vakantiekoloniewoningen. Hiermee is besloten deze vakantiekoloniewoningen niet te realiseren. In plaats hiervan laat de Maatschappij van Weldadigheid, op dezelfde locatie, negen (reguliere) koloniewoningen bouwen. Deze ontwikkeling wordt bij recht opgenomen in het bestemmingsplan voor het beschermd dorpsgezicht en toegevoegd aan de fasering. Dit mede doordat alle onderzoeken voor deze locaties reeds zijn verricht. In de fasering komen deze woningen in de plaats van de woningen aan de Koningin Wilhelminalaan die nu nog een te hoge geluidsbelasting hebben. De bouw van de woningen met een te hoge geluidsbelasting wordt via een aparte juridische regeling mogelijk gemaakt.

100


Provincie Drenthe De provincie Drenthe vraagt in het advies van 24 maart 2010 het bestemmingsplan op de volgende punten aan te passen: contour, verkeer, wonen en woningen aan de Hooiweg. Opmerking Een aantal locaties voor woningbouw valt buiten de contourlijnen van Frederiksoord en Wilhelminaoord. Desalniettemin kan om een aantal redenen met het bouwen in het buitengebied worden ingestemd. Wel wordt het noodzakelijk gevonden nader te motiveren hoe de extra gelden uit de realisatie van de woningen worden aangewend bij de uitvoering van de uitvoering van de overige (provinciale) doelen die in het Uitvoeringsplan zijn benoemd. Reactie Hierover heeft de Stuurgroep in zijn vergadering van 20 februari 2008 een besluit genomen. Aangezien de provincie in de Stuurgroep is vertegenwoordigd, wordt het genomen besluit als genoegzaam bekend beschouwd. Opmerking Met betrekking tot archeologie wordt opgemerkt, dat in de regels een aantal bepalingen afwijken van de uitgangspunten van de gemeentelijke archeologische beleidsadvieskaart, bijvoorbeeld de dikte van de bouwvoor. Geadviseerd wordt het bestemmingsplan in overeenstemming te brengen met de beleidsadvieskaart. Reactie Ten tijde van het opstellen van het voorontwerpbestemmingsplan was het archeologiebeleid van de gemeente Westerveld nog niet vastgesteld. Dit is inmiddels gebeurd en de uitgangspunten van het beleid worden overgenomen in het bestemmingsplan. Opmerking Uit het geluidsonderzoek is naar voren gekomen dat enkele aan de Koningin Wilhelminalaan nieuw te bouwen koloniewoningen een hogere grenswaarde hebben dan (na het verlenen van een hogere waarde) is toegestaan. Vanuit leefbaarheid en een goede ruimtelijke ordening is het niet wenselijk de snelheid van de weg aan te passen. Voorgesteld wordt in overleg hiervoor een oplossing trachten te vinden. Reactie Hierover is op 30 maart 2010 gesproken tussen de vertegenwoordigers van de provincie en de gemeente. Afgesproken is te onderzoeken in hoeverre de Koningin Wilhelminalaan kan worden overgedragen aan de gemeente. Hierbij is niet alleen de staat van onderhoud van belang maar ook de ideeën over wegprofiel en landschappelijke inpassing. Partijen zijn het erover eens, dat de


101

Koningin Wilhelminalaan in zijn huidige verschijningsvorm niet past bij de cultuurhistorische waarden van/in het gebied. Bovendien vraagt het toevoegen van 13 koloniewoningen om heroriëntatie qua functie van de weg. De weg zal na de bouw van de koloniewoningen meer het karakter krijgen van een erftoegangsweg. Daar hoort een andere inrichting en snelheid bij. Ook de voorgenomen herinrichting van de Westerbeeksloot kan onderdeel van de plannen zijn. De plannen zullen gezamenlijk worden opgesteld. Voor de financiering zal (mede) een beroep worden gedaan op de inverdieneffecten uit het Uitvoeringsplan. Omdat de planvorming, mede gezien het traject van burgerparticipatie, de nodige tijd vraagt zal de realisatie van de betreffende koloniewoningen aan de Koningin Wilhelminalaan juridisch zodanig worden geregeld dat deze pas plaats kan vinden nadat bestuurlijk is ingestemd met herinrichting. Opmerking In de toelichting wordt de koppeling met het woonplan inhoudelijk niet gelegd. Een goede afstemming met de overige kernen wordt noodzakelijk geacht. Deze afstemming betreft zowel de aantallen als de doelgroepen. Reactie De in december 2009 met de gemeenteraad, maatschappelijke organisaties en geïnteresseerde burgers besproken conceptwoonvisie geeft de gewenste ontwikkeling van het wonen in de gemeente Westerveld weer. Daarin zijn de voornemens

binnen

het

gebied

Frederiksoord-Wilhelminaoord

opgeno-

men/vermeld. Om de gewenste ontwikkeling op het gebied van wonen ook daadwerkelijk te realiseren, zijn acties noodzakelijk. Vooropgesteld kan worden dat deze uitwerking en nadere vertaling in samenspraak met de bevolking van de gemeente zal gaan plaatsvinden. Naast de vanzelfsprekende afstemmingen en overleggen met de gemeenteraad zullen ook de bewoners actief worden betrokken en uitgenodigd om deel te nemen aan bijeenkomsten met als doel om de toekomst van de gemeente Westerveld verder in te vullen. De gemeente gaat in 2010 aan de slag met de voorbereiding van de structuurvisie(s) voor de gehele gemeente. Input hiervoor zijn de diverse gemeentelijke visies en plannen, zoals die de afgelopen jaren zijn vastgesteld, zoals het Wmo Meerjarenbeleidsplan, de notitie Lokale Economie en deze visie op wonen. Door het vaststellen van deze visie geeft de gemeenteraad de kaders aan. Deze kaders worden nader uitgewerkt in een nieuw op te stellen Woonplan of een regionale Woonvisie. De provincie stelt gemeenten verplicht om een regionale woonvisie vast te stellen. In dit plan zal uiteraard ook aandacht worden besteed aan de ontwikkelingen binnen onderhavig plangebied. Gelet op de potentiële mogelijkheden binnen het gebied van het beschermd dorpsgezicht is een verdere uitbreiding van de kern Wilhelminaoord binnen de planperiode voor de gemeente niet bespreek-

102


baar. Wel is inbreiding mogelijk, waaronder de in dit plan meegenomen ontwikkelingen op het terrein van ‘De Menning’. De toelichting van het bestemmingsplan wordt aangevuld op dit punt. Opmerking In de Stuurgroepvergadering is aangegeven, dat de provincie de bouw van nieuwe woningen aan het noordelijke deel van de Hooiweg onwenselijk acht. Het gebied moet open blijven. De herbouw van koloniewoningen is niet per definitie een versterking van het landschap. Afgesproken is de locatie pas te ontwikkelen als de andere locaties tot tevredenheid van alle partijen zijn bebouwd en het bouwen aan de noordzijde hierop kwalitatief een aanvulling is. Deze afspraak is onvoldoende vertaald in het bestemmingsplan. Voorgesteld wordt in overleg tot een goede vertaling te komen. Reactie De gemeente en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed zijn een andere mening toegedaan en vinden het terugbouwen van koloniewoningen aan het noordelijke deel van de Hooiweg noodzakelijk om het historische bebouwingslint te herstellen. Wat het zuidelijke deel van de Hooiweg betreft, wordt verwezen naar een vraag gesteld door de Colonies of Benevolence, genoemd bij punt 3 van de inspraak. Van de wijzigingsbevoegdheid die op dit deel van het gebied ligt, wordt pas gebruikgemaakt als de overige woningen zijn gebouwd. De wijzigingsbevoegdheid wordt aangevuld met deze bepaling. Opmerking Er zijn zorgen over de afstemming tussen de verschillende bestemmingsplannen in het gebied van het Belvedereproject. De voorkeur voor één bestemmingsplan voor het totale gebied wordt uitgesproken. Reactie Voor het gebied dat is aangewezen als beschermd dorpsgezicht zullen twee bestemmingsplannen gaan gelden. Naast onderhavig plan geldt hiervoor het bestemmingsplan Residence Frederiksoord. Deze twee plannen zijn inhoudelijk op elkaar afgestemd.

Waterschap Reest en Wieden Het Waterschap Reest en Wieden heeft bij brief van 22 februari 2010 een positief wateradvies uitgebracht over het plan.


103

B i j l a g e n

Bijlage 1 Aanwijzingsbesluit beschermd dorpsgezicht (6 november 2010)

Bijlage 2 Lijst rijksmonumenten en provinciale monumenten

Bijlage 3 Watertoetsdocument

Bijlage 4 Geluidsberekeningen

Bijlage 5 Berekeningen lpg-tankstation

Bijlage 6 Overlegreacties

Bestemmingsplan Beschermd Dorpsgezicht Frederiksoord- Wilhelminaoord O N T W E R P

Recommend Documents