Home NEWS SHOWS MEMBERS BOOKS ACADEMY WORKFORCE
Fast Moving Targets is een netwerk van digitaal experts, media specialisten en innovatie deskundigen dat personen, bedrijven en organisaties helpt de snel en continu veranderende digitale wereld te begrijpen en de nieuwe mogelijkheden die dit biedt te benutten. Dit gebeurt door het maken van media in de vorm van interviews, talkshows, eventverslagen, boeken, video’s, apps en ePubs. Fast Moving Targets is (ook) een uitgever. We brengen de verhalen uit die verteld moeten worden, we maken de kennis uit onze community toegankelijk voor een groter publiek. 25 jaar internet in Nederland - Peter Olsthoorn € 24,95
Bestellen
‘
De saamhorigheid van internet vind ik nog steeds een groot wonder
’
Karin Spaink: vrijheid van meningsuiting tot het uiterste, alhoewel… Niet zozeer technisch, maar vooral inhoudelijk is Karin Spaink één van de ‘aartsmoeders’ van het Nederlandse internet. Als geen ander heeft ze, vanuit Amsterdam, zo consequent, oprecht en intelligent gestreden voor de vrijheid van online meningsuiting. “Voor het schrijven van een handleiding werd ik uitbetaald met een modem, toen nog 1.200 gulden. Was rond 1988, ik was al aan huis gebonden vanwege MS. Ik ging online via bulletin boards voor onderwerpen als kunstmatige intel-
207
ligentie, maar de discussies waren weinig hoogstaand. Ik ben afgehaakt, dan toch liever een goed boek. Door die eerste online teleurstelling stond ik niet vooraan toen Xs4all begon. Met De Digitale Stad vond ik het interessant worden. In oktober 1994, tijdens een bijeenkomst in De Balie, schreef Francisco van Jole me in op een openbare terminal. Toen moest ik nog Winsock installeren, een heel gedoe. De eerste webpagina’s kon je lezen met Lynx dat alleen de tekst weergaf. Daarna kwam Mosaic als eerste grafische browser. De newsgroups van Usenet waren een openbaring voor mij, zoveel uitwisseling van ideeën en rijkdom aan onderwerpen. Vooral de patiëntengroepen waren geweldig: behandelmethoden, soorten medicijnen, goede artsen. Ineens was er een enorme variatie aan informatie, vele malen meer en boeiender dan wat je ooit in de wacht- of spreekkamer te horen kreeg. Al heel snel vond ik het internet enorm spannend. Ik postte m’n stukken uit Het Parool in nieuwsgroepen met een stroom reacties en discussie tot gevolg. Heel anders dan bij de krant waar je eens in de paar maanden een brief kreeg. Toch overheersten in kranten en op televisie de negatieve geluiden. Dat begon met kinderporno. Elke ontdekking, hoe gering ook, leidde tot een stroom artikelen. Alsof er voordien geen kinderen werden misbruikt of kinderporno vervaardigd. Ik vond die negatieve aandacht eenzijdig en heel raar. Angst voor het nieuwe en waarschijnlijk ook voor een concurrerend medium. Ik besloot om een jaar lang over internet te schrijven voor Het Parool. Want mensen moesten gewoon worden opgevoed. Daar was ik erg trots op. Het Parool kreeg daarna ook snel een internetredactie. In 1995 spande Scientology een rechtszaak tegen mij aan vanwege publicatie van hun geheime teksten op m’n Xs4all-homepage. De eerste grote zaak waarbij internet zelf zo’n krachtige positieve factor was. Want pas toen de critici elkaar via internet ontmoetten en stukken gingen uitwisselen, konden we de inconsistentie van Scientology’s uitingen blootleggen. Dat was essentieel, want internationaal kon Scientology geen fratsen meer uithalen. Dus hingen ze. Al die tijd dat die documenten omstreden waren, hebben ze keurig online kunnen staan; een overwinning. Tot dan kon Scientology een inval laten doen bij degenen die zogenaamd geheime Fishman Affidavit bestanden publiceerden, en dit ongedaan laten maken. Toen gedurende mijn zaak velen mijn publicatie overnamen, werd dat voor Scientology onbegonnen werk.
208
Juist omdat het activisme en netwerk van critici, ex-leden en familieleden online zo krachtig werd, is Scientology verslagen.De eerste grote krachtmeting voor vrije meningsuiting die we meemaakten. Daarmee hebben we overigens de wereld niet gered. Buitenlandse media schreven daarna heel veel over de misstanden van Scientology, inclusief citaten uit hun geheime documenten. Van de BBC tot de New York Times. Scientology werd ook doelwit van satire, zoals in een hele aflevering South Park. Dat hadden media vijftien jaar daarvoor niet zo makkelijk gedaan vanwege de rechtszaken die verloren gingen. Iemand bouwde zelfs een programmaatje om automatisch een eigen homepage bij Xs4all aan te maken met die Scientology-bestanden. De Groene Amsterdammer volgde, net als de Tros en Oussama Cheribi, toen VVD-Kamerlid. Ineens waren er tien mirrors, al snel vijftig en nog meer. Dat was ongekend, een soort van Hollandse Lente van Scientology-critici. In Nederland was deze zaak voor jurisprudentie over vrijheid van meningsuiting op internet heel goed. We hadden zoveel steun. Ik voerde niet als eerste strijd, maar kreeg wel voor het eerst iedereen mee. Vooral dankzij Xs4all, dat me intensief steunde. De rechtszaak van Scientology in Zweden was bizar. We werden er intensief gevolgd en betrapten de privédetectives en stromannen met valse argumenten. Bij terugkomst op Schiphol stond een heel team ons op te wachten vanwege een tip over drugssmokkel. En in Amsterdam werden we weer achtervolgd, heel naar. Die hele Zweedse kwestie was surrealistisch. Alhoewel het veel heeft opgeleverd, was ik het zo ontzettend zat na al die jaren strijd. Het gevecht heeft alles bij elkaar tien jaar gekost, waarvan de eerste twee jaar nagenoeg volcontinue. Scientology was de vijand ‘you love to hate’. De steun voor vrije meningsuiting bleek veel minder principieel toen ik de verboden website van de Amerikaanse anti-abortusbeweging weer online bracht. Ze werden monddood gemaakt in hun uitingen vanwege de moorden op abortusartsen. Maar je voorkomt dat niet door uitingen te verbieden. Laat staan dat je voorkomt dat artsen belaagd zouden worden en wanhopige vrouwen dwarsgezeten en uitgejouwd. Daarom heb ik hun website met die zogenaamde Nuremberg Fles zelf online gezet, omdat het een referentie vormde om te linken en ik vond dat ook anti-abortusactivisten recht hadden op vrije meningsuiting. Zo ontzettend veel woede kwam toen m’n kant uit. Ik raakte totaal van slag. Na een paar dagen heb ik die bestanden van internet gehaald. Zolang ik het online
209
liet staan, luisterde er niemand naar argumenten, maar toen die mirror weg was, had niemand nog de behoefte om erover te praten. Nog steeds denk dat ik dat gelijk had in die kwestie. Verbieden vond ik principieel onjuist, maar ook contraproductief want je kon hen dan niet meer bestrijden. Juist afschrikwekkende en abjecte meningen moeten we in debat kunnen brengen. Dat vind ik zo fundamenteel. Neem bijvoorbeeld ook de felle discussie over pedofilieafbeeldingen op internet. Die verdedigde ik. Sommigen waren daar enorm kwaad over, onder wie een kennis die was misbruikt. Terecht, maar ik vond het ook heel belangrijk die mensen te verdedigen. Censuur op onwelgevallige meningen maakt me angstig. Als je die weert, kunnen jij of ik morgen het volgende slachtoffer van censuur zijn. Ik wilde een daad stellen: kijk, dit is de ultieme consequentie van de vrijheid van meningsuiting. Ongemakkelijk, maar ook een fundamenteel recht voor je tegenstander. Nee, vrijheid van meningsuiting is niet grenzeloos op internet. Wilders vind ik bijvoorbeeld een verhaal apart. Hij roept dat hij ervoor zorgt dat er minder Marokkanen zullen zijn. Dat is geen vrijheid van meningsuiting meer, maar een dreigement voor een hele bevolkingsgroep. Vind je inconsequent? Dat brengt me buitengewoon in verwarring. Ook omdat ik niet in de positie of verleiding wil komen om de grens te bepalen: dit mag je niet zeggen en dat wel. Dat is cherrypicking, zo werkt het niet. Ik zou werkelijk niet weten waar de grens ligt. Je kunt alleen met voorbeelden de grens ongeveer bepalen, maar die theoretisch vastleggen lukt me niet. Inderdaad, zelfbeheersing is ook een groot goed. Het is goed je in te houden als je er alleen leuk mee kan scoren, maar verder niets mee bereikt. Je kwetst iemand, de discussie ontspoort en het helpt je dus niet dichter bij je doel mensen te overtuigen. Maar eerlijk, ik heb me er even zo vaak niet aan gehouden. Dan dacht ik later: beheers je toch. Maar soms doe ik het ook gewoon, dan raakt m’n geduld op en heb ik het gehad met aanhoudend verkeerde argumentatie. Ik kan me laten meeslepen en steeds venijniger worden. Vooral als een ander volkomen onredelijk is. Maar ik heb ook geleerd dat boosheid dan niet zoveel helpt. Je krijgt dan eerder het persoonlijke stempel opgedrukt ‘o, zie je wel, gaat ze weer’ dan dat het je overtuigingskracht helpt.
210
211
Niemand begreep waarom anonimiteit op internet zo belangrijk was voor vrije meningsuiting. Tot je uitlegde dat ineens je post op straat kon komen te liggen. Over een paar jaar schrijven we elkaar geen brieven meer, dus moet de Grondwet tenminste techniekonafhankelijk worden om het Briefgeheim uit te breiden. Ik ben erg tegen de real name policy van Facebook en Google Plus, de verplichting je eigen naam te gebruiken. Het werkt als een stok om personen te slaan over wie klachten komen: politieke activisten, transgenders etc., die ervan afgegooid werden. Je moet zelf je identiteit kunnen kiezen, ook anoniem. Ik zou niet meer zonder internet kunnen. Ik doe al m’n onderzoek online. Het is een levensader geworden. Er is nog wel eens opgemerkt dat internet harteloos is, verarmt en afstanden tussen mensen niet overbrugt, zoals Beatrix enige jaren geleden zei. Natuurlijk gebeurt dat ook en doen mensen online stom, hatelijk en lelijk. Dat krijgt heel veel aandacht. Maar ik heb me juist altijd verbaasd over de hartelijkheid en de vele bijval die je dankzij internet krijgt. Ik kreeg eens een stapel kaarten toen ik in een nieuwsgroep schreef dat ik naar het ziekenhuis moest. Dat was zo ontroerend.”
C.V.
1957 20 december geboren te Amsterdam 1975 - 1981 Lerarenopleiding d’Witte Lelie Amsterdam 1981 - 1984 Universiteit van Amsterdam, studie Sociologie 1986 - 1987 Opleiding computerprogrammeur Volmac/Fokker 1981 - 1982 Leraar Engels Ashram College 1982 - 1987 Medewerker vorming en scholing partijbureau PSP 1988 - 1990 Programmeur Fokker Aircraft 1985 - heden Freelance schrijver, columnist en docent 1992 - heden Columniste Het Parool 1997 - 2005 Raad van Advies De Waag 1999 - 2006 Oprichter en voorzitter Bits of Freedom (BoF) 2002 - 2005 Extern expert OSCE
212
Dit was slechts één hoofdstuk uit 25 jaar internet in Nederland.
Het hele boek lezen? Dat kan!
Bestellen
