patiënteninformatie
beschermende maatregelen bij hematologische patiënten in neutropene fase U bent opgenomen op onze afdeling Hematologie/Oncologie en u heeft een verminderde afweer (minder weerstand). Om infecties te voorkomen, verplegen we u een periode met beschermende maatregelen. Hoe ontstaat de verminderde weerstand? Welke beschermende maatregelen nemen we? Moeten bezoekers ook maatregelen nemen? Dat en meer leest u in deze folder.
Wat zijn beschermende maatregelen? Dit zijn maatregelen om zoveel mogelijk te voorkomen dat een patiënt besmet wordt door bacteriën, virussen of schimmels uit de omgeving of via personen. Het moment waarop wij beschermende maatregelen moeten nemen, is afhankelijk van de het aantal witte bloedcellen in uw bloed.
Waarom beschermende maatregelen? Chemotherapie kan uw weerstand verlagen. Er ontstaat een verhoogd risico op infecties. Om infecties zoveel mogelijk te voorkomen zijn bepaalde voorzorgsmaatregelen van belang. Deze voorzorgsmaatregelen zijn ook belangrijk voor uw familie en vrienden. Laat deze informatie daarom ook door hen lezen.
Hoe ontstaat minder weerstand? Chemotherapie heeft invloed op alle sneldelende lichaamscellen, zowel op de gezonde cellen als op kankercellen. Het remt tijdelijk de aanmaak van bloedcellen. Daardoor kan in het bloed een tekort ontstaan aan: • rode bloedcellen (erytrocyten) • bloedplaatjes (trombocyten) • witte bloedcellen (leukocyten Als het aantal witte bloedcellen (leukocyten) onder een bepaalde grens is gezakt (<0.5 X 109/L) spreken we van de dip-periode, ook wel de neutropene fase genoemd. Witte bloedcellen sporen ziekteverwekkers op zoals bacteriën en virussen en vernietigen deze. Neutrofielen beschermen ons zo tegen infecties. Het gaat hierbij specifiek om de neutrofielen (een speciaal type leukocyten). Een van de meest voorkomende reacties in deze periode met verlaagde afweer is koorts, soms gepaard gaande met een koude rilling. Meld dit direct aan uw verpleegkundige. Het duurt 2 tot 3 weken voordat de aanmaak van witte bloedcellen weer hersteld is. Dit kan uiteraard verschillen per persoon. Het zegt niets over het effect van de behandeling.
2
Waar wordt u beschermd verpleegd? U kunt zowel op een één- als op een tweepersoonskamer beschermd worden verpleegd. Op een witte kaart bij de deur staat aangegeven dat u zich in een fase van verlaagde afweer bevindt en dat er daarom beschermende maatregelen zijn getroffen.
Maatregelen om infecties te voorkomen We vragen u en uw bezoekers om maatregelen te nemen over het volgende: • Infecties vermijden uit uw omgeving • Handhygiëne in het ziekenhuis • Persoonlijke hygiëne • Mondverzorging • Decontaminatie • Voeding • Bezoek Vermijden van infecties uit uw omgeving In de dip-periode mag u meestal, na overleg met de verpleegkundige, uw kamer en de afdeling verlaten. Wel zijn de volgende richtlijnen opgesteld om infecties te voorkomen. • Vermijd contact met mensen die mogelijk een infectie bij zich dragen zoals een koortslip, diarree hebben, verkouden zijn of contact hebben met kinderen die een infectieuze
kinderziekte hebben; • Handen geven mag. Zoenen mag. • Gebruik het toilet op uw eigen kamer. Het risico op een infectie is op een openbaar toilet groter • Verricht een juiste handhygiëne.
ziekenhuisbacteriën zijn.
Handhygiëne in het ziekenhuis Bacteriën kunnen via de handen worden overgedragen. Uw bezoekers moeten daarom handenalcohol uit de dispensers boven het aanrecht gebruiken, voordat ze de kamer betreden. Handenalcohol is huidvriendelijk. Een handreiniging met alleen water en zeep is niet voldoende, omdat hiermee alleen vuil en tijdelijke micro-organismen worden verwijderd. Uitvoering procedure handhygiëne: • Druk met uw pols de hendel naar beneden van de handenalcoholdispenser; • Vul uw handkuiltje volledig met de handenalcohol; • Wrijf uw handen ongeveer 30 seconden grondig in met handenalcohol volgens het onderstaande plaatje; de vingertoppen, handpalmen, vingers, gebieden tussen de vingers, duimen en de onderarmen; • Hierna de handen en onderarmen aan de lucht drogen. • Thuis gelden deze handhygiëne regels niet omdat daar geen
Persoonlijke hygiëne Persoonlijke hygiëne is in deze periode van verminderde weerstand erg belangrijk. Daarom geldt ook voor uw persoonlijke verzorging een aantal regels. Voor de producten die u voor uw persoonlijke verzorging gebruikt gelden speciale regels. Deze vindt u achterin de folder. • Trek iedere dag schoon ondergoed en een schone pyjama of nachthemd aan. • Was u of douche dagelijks. Gebruik geen vast stuk zeep omdat natte zeep een verzamelplaats is van bacteriën. U kunt een milde 3
•
•
•
•
•
• 4
vloeibare zeep uit een pompje of fles gebruiken. Uw haren kunt u met een gewone shampoo wassen. Heeft u een diepe lijn? Het is mogelijk om met een diepe lijn te douchen. Deze lijn moet waterdicht afgeplakt zijn voordat u gaat douchen. De verpleegkundige kijkt samen met u of de insteekopening van de diepe lijn voldoende beschermd is. Loop niet op blote voeten, draag sloffen of schoenen. We adviseren u om in de badkamer badslippers te dragen. Uw huid kan uitdrogen ten gevolge van chemotherapie of bestraling. Daarom adviseren wij u zich in te smeren met een crème. U kunt hiervoor een crème uit een tube of nieuw flesje gebruiken. Crème uit een pot is niet toegestaan, omdat zich hierin bacteriën makkelijk vermenigvuldigen. Als u in de periode van verminderde afweer verzorgingsproducten of make-up wilt gebruiken is dit toegestaan. Gebruik nieuwe, niet aangebroken tubes. Zie hiervoor de lijst achterin deze folder. In de periode van verminderde weerstand is het niet toegestaan om oorbellen of piercings te dragen. Wij adviseren u geen ringen te dragen tijdens uw behandeling. Als u een keer iets op de grond laat
•
•
•
•
vallen, raap dit dan niet zelf op. Gebruik het niet tot het is schoongemaakt. Zachte en zuurstofdoorlatende contactlenzen zijn niet toegestaan omdat deze medicijnen opnemen. Ook harde contactlenzen kunnen oogirritatie of infectie veroorzaken. Draag daarom een bril. Als het voor u noodzakelijk is om contactlenzen te dragen, bespreek dit dan met de arts. De menstruatie wordt bij vrouwelijke patiënten onderdrukt met medicijnen. Indien u toch gaat menstrueren meld dit dan bij de verpleging. Scheren met zeep en mes is niet toegestaan vanwege een verhoogd bloedingsgevaar en een verhoogde kans op infectie. U mag zich wel elektrisch scheren. Maakt u de scheerkop dagelijks schoon met alcohol 80%. Wij verschonen uw bed dagelijks. Een eigen dekbed en kussen zijn toegestaan als ze schoon zijn en van synthetisch materiaal zijn gemaakt. Ook deze worden dagelijks verschoond.
Mondverzorging • De verpleegkundige geeft u instructies voor mondverzorging. Hierin staat hoe u het beste uw mond kunt verzorgen.
• Voor aanvang van de chemokuur bezoekt u meestal de mondhygiënist. • Tijdens de isolatieperiode krijgt u dagelijks een schone zachte tandenborstel en mag u een tube tandpasta tot een week na openen gebruiken. Als u een elektrische tandenborstel wilt gebruiken, bespreek dit dan met de mondhygiënist. Decontaminatie • Decontaminatie betekent letterlijk ‘ontsmetten’. U krijgt hiervoor elke dag medicijnen (SDD: Selectieve Darm Decontaminatie). • De SDD-medicatie vernietigt bacteriën die van nature in het maag-darmkanaal aanwezig zijn. Deze bacteriën zijn normaal onschuldig maar kunnen bij een patiënt in de dip-periode een infectie veroorzaken. • Voordat u de SDD medicatie gaat gebruiken, nemen wij kweken af van uw neus, keel en ontlasting. Dit herhalen wij 2 keer per week, op maandagochtend en donderdagochtend. Hiermee controleren we bacteriegroei en bepalen we of de SDD-medicatie goed werkt. Voeding Om te voorkomen dat u besmet wordt
via voedsel en/of drank, adviseren wij u de folder ‘Bacteriearme voeding’ te lezen. U ontvangt deze van de diëtist. Bezoek Iedereen mag in principe op bezoek komen Tijdens de klinische opname gelden er de volgende richtlijnen voor bezoek: • Als bezoek verkouden is, adviseren we hen het bezoek uit te stellen. Dit geldt niet voor directe naasten • Personen die verkouden zijn, of diarree, een koortslip of een steenpuist hebben, adviseren wij geen lichamelijk contact met u te hebben. Overweeg dan het bezoek uit te stellen. • Kinderen met kinderziektes, bijvoorbeeld waterpokken, mogen niet op bezoek komen. • Bezoekers moeten zich melden bij de verpleging voor instructie. • Er mogen maximaal 2 bezoekers tegelijk aanwezig zijn. • Bloemen en planten zijn verboden omdat door stilstaand water bacteriën overgedragen kunnen worden. • Bezoek moet voor het binnengaan en na het verlaten van de kamer handhygiëne toepassen volgens de boven beschreven procedure. • Als het bezoek iets lekkers voor u mee wil nemen, dan mag dit mits dit voldoet aan de voorwaarden van de 5
voedingsrichtlijnen bij verlaagde afweer. Zie hiervoor de folder ‘Bacteriearme voeding’. Bij twijfel kunt u overleggen met de diëtist. Beweging De ziekte en de behandeling kunnen vermoeidheid veroorzaken.. Naast regelmatig even rusten is het ook goed om regelmatig te bewegen. Denk aan een loopje door de kamer of over de gang. Natuurlijk is dit afhankelijk van hoe u zich op dat moment voelt. In de conversatieruimte staat een hometrainer die u mag gebruiken. Voor en na gebruik moet u de hometrainer en tastvlakken schoonmaken met alcohol. Zorg er voor dat u de hometrainer niet te zwaar zet zodat uw gewrichten niet te zwaar belast worden. Afhankelijk van uw conditie en mogelijkheden tot beweging kunnen we de fysiotherapeut inschakelen voor extra ondersteuning. Bloedafname Vanaf het moment dat u op de afdeling bent, wordt er minimaal 3 keer per week bloed afgenomen, op maandag, woensdag en vrijdag. In het laboratorium wordt onder andere het aantal witte en rode bloedcellen en bloedplaatjes bepaald. De arts bepaalt of u in de dip-periode zit, of u er weer uit bent en neemt zo nodig maatregelen. 6
Stoppen van de beschermende maatregelen De beschermende maatregelen kunnen stoppen als uw bloeduitslagen goed zijn. Het aantal witte bloedcellen en met name het aantal neutrofielen is van belang bij het nemen van deze beslissing. Dit gebeurt altijd in overleg met de behandelend arts. Faciliteiten • Het gebruik van mobiele apparaten zoals een telefoon is voor iedereen toegestaan in ruimtes waar geen verbodsbordjes hangen, zoals de Lichtstraat, op alle polipleinen, verpleegafdeling, bezoekersrestaurant en espressobar. Gebruik mobiele apparaten wel op een gepaste afstand (ongeveer 1,5 meter) van apparatuur om storingen aan de apparatuur te voorkomen. Kies een locatie en moment waarop het niet storend is voor andere patiënten, bezoekers of medewerkers, en zet uw ringtone zacht. • Het is mogelijk om gebruik te maken van de computer op de dagbehandeling. Dit kan alleen op momenten dat de ruimte niet wordt gebruikt. Het is belangrijk dat u na gebruik van het toetsenbord uw handen goed wast of desinfecteert met handenalcohol.
Vragen?
Bijlage
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, bespreek deze dan met een verpleegkundige van onze afdeling. Meer algemene informatie kunt u ook lezen in de folders ‘Informatie over Oncologie’, Faciliteiten bij uw bed en op de website www.olvg.nl/oncologie.
Houdbaarheid van verzorgingsproducten voor patiënten met beschermende maatregelen. Onderstaande lijst geeft aan na hoeveel tijd u het genoemde product door een nieuw product moet vervangen. Het oude product kan nog wel door anderen of door uzelf na ontslag buiten het ziekenhuis gebruikt worden.
product
houdbaarheid
Nacl 0,9% mondspoeling
24 uur
chloorhexidine mondspoeling
1 week
tandenborstel
24 uur
tandpasta met fluoride
1 week
tube vaseline voor lipgebruik
24 uur
tube vaseline voor lichamelijk gebruik onbeperkt oralbalance
24 uur
instillagel voor de mond
24 uur
lippenbalsem of lipstick, indien aangebracht met een wattenstokje (let op: als lippen kapot zijn wordt de houdbaarheid 1 week
1 maand
-
1 maand
lippencrème uit tube
1 maand
haarshampoo
onbeperkt
douchegel
onbeperkt
bodylotion uit tube of fles
onbeperkt
gezichtscrème uit tube
onbeperkt
contactlensvloeistof
1 maand
contactlensbewaarvloeistof
2 maanden 7
onze lieve vrouwe gasthuis postbus 95500 1090 hm amsterdam ' (020) 599 91 11 www.olvg.nl algemene voorwaarden, kijk op www.olvg.nl/algemene_voorwaarden klacht of opmerking, ga naar www.olvg.nl/klacht
Redactie en uitgave Marketing en Communicatie november 2014 /oncologie/301-473/2005842
